download horenenzo.pdf - Website van Henk Pietersma

gehoor weet blijkbaar wat bij elkaar hoort.
Een voorbeeld
Voor de eenvoud van de berekeningen wordt
even net gedaan, of de oorschelp het geluid niet
versterkt, en of de speakertjes in de toestellen
die versterking niet hoeven te evenaren of overtreffen.
Stel een goed oor kan voor een bepaalde toonhoogte
geluid horen vanaf 0 decibel (de geluidsdrempel)
en verdragen tot 120 decibel. Nu
is er een slecht oor dat slechts geluid van 40 tot
100 decibel kan verwerken. Dan is het bereik
van het goede oor 120 dB en van het slechte 100
– 40 = 60 dB. Het hoortoestel kan dan bijvoorbeeld
voor de betreffende toonhoogte het volgende
doen: neem de sterkte van de betreffende
toon in het geluid en vermenigvuldig het met
60/120 (= 0,5) dan past het binnen het bereik
van 60 dB. Tel er daarna 40 (de geluidsdrempel
van het slechte oor) bij op, dan is het hoorbaar
voor het slechte oor. Het is wel aan te raden om
niet zonder meer 40 dB op te tellen bij de
sterkte van de originele toon, want dan kan het
resultaat zo hard worden, dat je er erger doof
van wordt.
Binnen komt bijvoorbeeld geluid van
50 dB.
Uit de speaker komt:
50 * (60/120) + 40 = 65 dB
Hoortoestellen gebruiken niet zo'n simpele
methode, maar het is de simpelste die ik kon
bedenken, en toereikend voor het begrip.
Ik las ergens dat een mens een verschil in sterkte
van 1 dB net kan onderscheiden. Als je het
bereik van 120 dB propt in een bereik van 60
dB dan moet het verschil 2 dB zijn om nog net
gehoord te worden, er is precisie verloren gegaan.
Bij meer sophisticated methoden dan de
mijne varieert de versterking en dus het verschil,
bij diverse luidheidsniveaus: het is gemiddeld
2 dB. Je kunt wel stellen dat luidheidsverschillen
door de methode kleiner worden
gemaakt. Stel geluid treft een oorschelp en komt
in de gehoorgang. Dan zijn er verschillen in
sterkte tussen het originele geluid dat de
oorschelp binnenkomt en het geluid dat de oorschelp
verlaat. Het zijn die verschillen waardoor
je de richting weet. Een IHO toestel, vermenigvuldigd
het verschil voor de toon in het
voorbeeld met gemiddeld 0,5. In het algemeen
zal gelden: naarmate de doofheid toeneemt
vervaagt de richting van het versterkte geluid.
Mijn AHO toestel met met open oorstukjes
heeft een heel ander effect. Om het effect van
toestel en oorschelp samen te bekijken kun je
niet meer rekenen met decibel. De sterkte van
een toon wordt bepaald door de amplitude (de
uitslag) van de geluidstrilling. We nemen aan
dat het geluid dat uit de speaker komt niet vertraagd
en niet versneld is, dan mogen we de amplituden
optellen. Ten gevolge van de richting is
er bijvoorbeeld een luidheidsverschil van +5 dB
tussen origineel geluid en geluid dat de gehoorgang
bereikt.
50+5 dB ≌ 0,0112 Pa
65 dB ≌ 0,036 Pa
0,0112 + 0,0360 = 0,0472 Pa
0,0472 Pa ≌ 66,5dB
De bijdrage van de oorschelp aan de sterkte is
1,5 dB.
De verzwakking van de toonvariatie word:
1,5 / 50 * 5 = 0,15 dB
Waarschijnlijk kan niet gegarandeerd worden
dat de versterkte toon onvertraagd is. Misschien
moet een golf uit het toestel wel interfereren met
een golf uit de oorschelp die net komt kijken.
De maximale verzwakking:
55 dB ≌ 0,0122 Pa
65 dB ≌ 0,036 Pa
0,0360 – 0,0122 = 0,0238 Pa
0,0238 Pa ≌ 61,5dB
De toonvariatie is tegengesteld en verzwakt tot:
3,5 / 50 * 5= 0,35 dB
Dit zijn ernstige verzwakkingen van de richtinginformatie,
die zeker niet meer waarneembaar
is. Stel het verschil is minder dan +5 dB,
dan is het effect nog kleiner. Een toon van 100
dB wordt veranderd door het toestel in 90 dB,
en door de oorschelp in 105 dB. De totale sterkte
wordt tussen 103 en 106 dB. De bijdrage van
het originele geluid is hier zelfs meer dan die
van het bewerkte, en richting codes worden niet
te zeer verzwakt. Alleen tonen die niet of bijna
niet versterkt hoeven te worden dragen waarneembare
richtinginformatie. De open oorstukjes
laten toe dat je de richting kunt vaststellen
van geluid dat je ook zonder toestel kunt horen.
De resulterende 66,5 dB uit het voorbeeld is 1,5
decibel te hard maar verwaarloosbaar, maar het
Release 0.6 Horen en zo Henk Pietersma Datum: 26-03-2013 pagina 8