Dossier Lokaal Ouderenbeleid Interview met Esther de Lange ... - CDA

6/7
37e jaargang
Juni/Juli 2013
nummer 6/7
Bestuursforum
Maandblad voor CDA-politici in gemeente, provincie en waterschap
Dossier Lokaal Ouderenbeleid
Interview met Esther de Lange
over plattelandsontwikkeling
Interview met Wilbert Stolte
over de BES-eilanden
Woonwagenkampen

6
Actueel
Tweeënhalf jaar drie
bijzondere gemeenten
inhoudsopgave juni/juli 2013
actueel
4 De toekomst van het Europees gemeenschappelijk
landbouwbeleid. Interview
met Esther de Lange
6 Bonaire, Sint Eustatius en Saba tweeënhalf
jaar ‘bijzondere gemeenten’. Interview met
Rijksvertegenwoordiger Wilbert Stolte
opinie en debat
18 Woonwagenkampen anno 2013
20 Minder overheid en meer samenleving:
Mondenzorg
colofon
Bestuursforum wordt uitgegeven door de
CDA-bestuurdersvereniging, de
organisatie voor CDA-politici in gemeente,
provincie en waterschap.
Redactie
Jos Wienen (voorzitter), Marcel Migo
(eindredactie), Eddy Bilder, Adri
Bom-Lemstra, Hugo Doornhof, Dirk Gudde,
Brigite van Haaften, Gerben Karssenberg,
Ed Koster, Agnes Mulder, Sietske Poepjes,
Toine Poppelaars, Geeske Telgen-Swarts,
Hester Tjalma-den Oudsten.
Vaste medewerkers
Pauline Beernink, Anke Dielissen,
Nettie Engels-van Nijen, Rien Fraanje,
Gerrit Hagelstein, Jaco Geurts, Alida
Renkema, Pieter Kuypers, Cor Lamers,
Erik van Lith, Lambert van Nistelrooij,
Emile Perton, Henk Tiesinga en Dirk Hol
(fotografie).
Redactieadres
Postbus 30453, 2500 GL Den Haag
(070) 342 48 93
redactie@bestuursforum.nl
Dossier
Lokaal Ouderenbeleid
10 Opinie en debat
Voorbeeld van
minder overheid en
meer samenleving
Abonnementen
De abonnementsprijs bedraagt e 30,- per
jaar (10 nummers). Nieuwe abonnementen
kunnen elke maand ingaan. Opzeggen kan
alleen per 1 januari. Leden van de
CDA-bestuurdersvereniging en service-
abonnees van het CDA ontvangen
Bestuursforum automatisch. Opgeven bij
Joke Stoker, stoker.bsv@cda.nl.
vereniging en service
26 Lijsttrekkers in beeld
28 Permanente campagne in Nijkerk
lokaal ouderenbeleid
10 De politiek moet wakker worden
12 Interview met demograaf Jan Latten (CBS)
13 Solidaire participatie
14 Over de verdwijning van 800 van de 2000
woonzorgcentra
15 Over een Haarlems hofje
Losse nummers
Losse nummers kosten e 4,-. Prijs is
inclusief verzendkosten.
Advertenties
Marcel Migo
(070) 342 48 93
migo.bsv@cda.nl
Basis vormgeving
Peter G.J.T. Mulder
Opmaak
Interface Communicatie B.V.
Postbus 734, 6710 BS Ede
(0318) 64 34 06
www.ifcommunicatie.nl
20
Druk
Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf bv
Postbus 67, 3770 AB Barneveld.
(0342) 49 49 11
ISSN 0167-0689
Nummer 6/7 juni/juli 2013
Artikelen mogen worden vermenigvuldigd
na toestemming van de CDA-bestuurdersvereniging.

ubrieken
8 Waterstand
Hoe veilig is veilig?
9 Van het Binnenhof
Nooit te oud
16 Stemverklaring
Nederland heeft een integrale visie op China nodig
17 De Stelling
Het is goed dat er weer een seniorenpartij is
21 Ter griffie
De verongelijkte burgemeester
22 Boekrecensie
Doedemocratie. Over actief burgerschap in
stadswijken
23 Europa lokaal
Kracht van derde en vierde leeftijd
24 Uitgelicht
Hoogeveens Stimuleringsplan Bouw
25 Geïnspireerd door…
29 Teruggevonden/Personalia
31 Ten slotte
Taal
Permanente campagne:
CDA Nijkerk
28
commentaar
Sietske Poepjes
Gedeputeerde Fryslân
s.poepjes@fryslan.nl
Vooruit
De gemeenteraadsverkiezingen komen eraan. In november
kiezen onder meer de herindelinggemeenten Heerenveen,
Leeuwarden en de Friese Meren een nieuwe gemeenteraad.
Vervolgens zijn in maart 2014 de ‘gewone’ gemeenteraadsverkiezingen.
Werk aan de winkel dus voor het CDA.
Maar wat voor werk precies? En voor welk resultaat gaan we?
De verkiezingsresultaten voor het cda (op alle niveaus) waren
de laatste jaren niet geweldig. De eerlijkheid gebiedt mij te
zeggen dat ik terugkijken op negatieve dingen soms vermijd.
Meestal kijk ik liever vooruit. De gevaren van struisvogelgedrag
of blind enthousiasme liggen zo wel op de loer. Toch
moet nu juist de blik naar voren gericht zijn. Door een
voorruit zie je meer dan door een achteruitkijkspiegel.
Door deze voorruit zie ik een Nederland waar het gedachtegoed
én de daden van cda’ers een antwoord voor burgers zijn,
een partij die niet alles dicht wil timmeren, die weet wat
burgers waard zijn en wat hen toevertrouwd is. Een partij die
weet dat idealen en ideeën geld kosten en dus ruimte voor
ondernemers nodig is om dit geld te verdienen. Een partij die
weet dat mensen verschillende achtergronden, talenten,
toekomstdromen hebben én dat dit juist goed is. Hier komen,
met hulp van een stimulerende en rechtvaardige overheid,
mooie resultaten van. Een partij die niet alles op dezelfde
maaiveldhoogte wil, maar die tegelijkertijd ziet dat een
vangnet voor burgers nodig is. Mensen kunnen soms akelig
vallen.
cda’ers weten dat ze soms uit hun schulp moeten kruipen.
We weten onderhand ook dat niet iedereen onze taal spreekt.
Zonder inhoud te verliezen moeten andere woorden worden
gebruikt om mensen te raken. cda’ers weten dat de ‘C’ minder
aanspreekt en soms mensen doet wegrennen. Maar ze weten
ook dat het onderkennen van de waarde van elk persoon en
het hebben van een open mind ook bij de ‘C’ horen.
Er is genoeg kennis en ervaring aanwezig bij het cda om het
goed te doen bij de gemeenteraadsverkiezingen. Uiteindelijk
gaat het erom wat het cda is en wat het zegt. En hier moeten
we goed bij de les zijn, want verkiezingen halen niet altijd het
beste bij mensen naar boven. G.B. Shaw zei niet voor niets
(flink dramatisch): An election is a moral horror, as bad as a
battle except for the blood; a mud bath for every soul concerned
in it.•
Bestuursforum • juni/juli 2013
| 3

actueel
Interview met CDA-Europarlementariër Esther de Lange
Over de toekomst van het
gemeenschappelijke Europese
landbouwbeleid
De ministers van landbouw van de Europese Unie bereikten op 19 maart een
akkoord over het nieuwe Europees landbouwbeleid voor de periode 2014-2020. Dat
akkoord is geen eindresultaat, maar vormde het vertrekpunt van onderhandelingen
tussen de raad van (landbouw)ministers, de Europese commissie en het Europees
Parlement. Waarschijnlijk zal het ‘definitieve besluit’ ongeveer gelijktijdig met de
verschijning van dit nummer bekend zijn. Maar het zal nog wel enige tijd duren
voordat de boeren, de uitvoerende diensten en de lokale en provinciale overheden
echt duidelijkheid hebben over de concrete gevolgen. Een gesprek met CDA-Europarlementariër
Esther de Lange over de toekomst van het gemeenschappelijke Europese
landbouwbeleid (GLB).
Hoe belangrijk is het nieuwe GLB voor Nederland?
‘Het is essentieel. Voedsel is een strategisch goed. De wereldbevolking
stijgt, het aantal producenten in Europa daalt en
vergrijst. Voor onze dagelijkse boterham moeten we niet
afhankelijk worden van derde landen, zoals nu met bijvoorbeeld
energie wel het geval is.
Nederland heeft een sterke agro­sector. Gelijke regels en een
eerlijk speelveld in Europa zijn voor onze ondernemers van
groot belang. Het landbouwbeleid zorgt voor die gelijke regels,
zodat we eerlijk kunnen concurreren. En daar zijn we goed in.
Europees beleid is noodzakelijk om een eerlijk speelveld en
eerlijke concurrentie mogelijk te maken. Binnen de kaders moet
echter wel maatwerk mogelijk zijn. Het Roemeense platteland is
echt anders en heeft andere behoeften dan het Nederlandse.
Veel landen kijken jaloers naar de Nederlandse agrarische
sector, maar in Nederland lijken we zelf te vergeten dat we
goud in handen hebben met onze sector en ondernemers.
De waardering in eigen land ontbreekt vaak.’
Wanneer gaat het nieuwe GLB echt van start in Europa?
‘Het is essentieel dat boeren zo min mogelijk administratieve
lasten en onduidelijkheid hebben wanneer we overgaan op de
nieuwe regels. De onderhandelingen over het nieuwe landbouwbeleid
hebben vertraging opgelopen door vooral de moeilijke
budgetdiscussie. Vanwege deze vertraging is het te verdedigen
dat in elk geval het nieuwe systeem voor directe betalingen een
jaar uitgesteld wordt, tot 2015. De Europese Commissie doet
hiertoe een voorstel.’
Wat gaan lokale en provinciale bestuurders merken van het
GLB-akkoord?
‘Helaas zullen Nederlandse boeren erop achteruit gaan, wat
vooral lokaal in de gemeenschappen gevoeld kan worden. Dat
heeft voor de Nederlandse landbouw grote effecten. Het is een
4 |
Bestuursforum • juni/juli 2013
door Bas Feijtel en
Marcel Migo
ir. B.J. Feijtel is agrarisch
econoom en Statenlid in
Zeeland.
M. Migo is eindredacteur
van Bestuursforum.
direct gevolg van de onderhandelingsstrategie van Rutte om
minder af te dragen aan de Europese Unie. Rutte schiet in zijn
eigen voet doordat hij weliswaar minder hoeft af te dragen,
maar Nederland tegelijkertijd aan de ontvangstenkant ook het
meeste gekort wordt op middelen uit het Landbouwbeleid en
Regionaal beleid. Vooral in de intensieve veehouderij, aardappelzetmeelteelt
en vleeskalverhouderij zullen de ondernemers
Rutte schiet in zijn eigen voet
het meeste merken van de daling in directe betalingen. Regionaal
zullen bestuurders veranderingen binnen het Plattelandsbeleid
gaan merken. Ook daar komt minder geld beschikbaar,
bovendien zou het wat het cda betreft anders ingezet moeten
worden. Minder geld voor de boeren betekent: beter nadenken
over hoe middelen ingezet moeten worden om de sector te
versterken. En minder aan bijvoorbeeld wandelroutes.’
In het akkoord is een nieuwe, eenvoudiger en praktischer
definitie opgenomen van ‘actieve landbouw’. Vindt u dat een
positieve ontwikkeling?
‘Het is van groot belang dat, zeker bij een kleiner wordend
budget, het geld daar terechtkomt waar het terecht hoort te
komen: bij de boer en bij de agrarische sector. De belangen van
de agrarische ondernemer hebben mijn permanente aandacht.
Nederland heeft terecht eigen regels opgesteld om bijvoorbeeld
Schiphol en golfclubs uit te sluiten van directe betalingen uit het
landbouwbeleid. Het is goed dat hier overal in Europa strenger
naar gekeken gaat worden.’
Het totale GLB-budget voor Europa is 57 miljard (totale
begroting EU is 128 miljard). Klopt het dat dit gelijk blijft
en dus zonder inflatiecorrectie en toetredingen van nieuwe

lidstaten, op termijn fors zal dalen?
‘Dit bedrag zal gezien de laatste positiebepalingen gaan dalen.
Voor het hele landbouwbeleid lijkt 53 miljard per jaar
realistischer. En Nederland levert daarbij het meeste in.
Een zeer forse daling.’
Het GLB bestaat nu uit twee pijlers: Landbouw (43 miljard) en
Plattelandsbeleid (14 miljard). Blijft deze verdeling in stand?
‘Die twee pijlers blijven, maar zoals ik al zei vallen de bedragen
lager uit. Een totale ommezwaai van het systeem was nu ook
niet mogelijk. Je moet ondernemers de tijd geven zich aan te
kunnen passen. Nu is er minder geld beschikbaar gekomen.
Ik sluit niet uit dat de komende jaren richting de volgende
hervorming nagedacht zal gaan worden over een andere
invulling van het beleid.’
Het budget voor de Landbouwpijler kan door een lidstaat
afgeroomd worden (art. 68). Nederland heeft dit toegepast
(3,5%), maar de beschikbare middelen zijn niet beschikbaar
gekomen voor de landbouw. Steunt u de mogelijkheid om
het budget dat direct beschikbaar komt voor de boeren,
‘af te romen’?
‘Artikel 68 en de mogelijkheden die dat artikel biedt gaat
verdwijnen. Mijn eerste zorg is dat bij minder budget een
gerichtere aanpak nodig is, een aanpak die leidt tot verbetering
van de sector, verbetering van de bedrijven. Als de staatsecretaris
plannen heeft om een gedeelte van de directe betalingen in te
zetten in de Tweede Pijler voor structuurverbeteringen (een
mogelijkheid die gaat ontstaan), dan zal mijn collega Jaco
Geurts in de Tweede Kamer daar wel heel overtuigende plannen
voor willen zien voordat het cda daar steun aan geeft. Er moet
wel sprake zijn van een meerwaarde voor de sector. Tot die tijd:
afblijven van het boerengeld.’
Om basissteun uit de Landbouwpijler te kunnen ontvangen,
moeten landbouwers voldoen aan een aantal ‘vergroeningsvoorwaarden’.
Nederland steunt die, hoewel ze door de
landbouwers niet toegejuicht worden. Vindt u de vergroeningsvoorwaarden
duidelijk en uitvoerbaar voor de Nederlandse
landbouwers?
‘Voorop gesteld: vergroening is nodig. We willen meer produceren,
maar de wereld en haar natuurlijke rijkdommen ook in
goede staat achterlaten voor onze kinderen. De voorstellen van
de Europese Commissie, om bijvoorbeeld iedere boer verplicht
grond braak te laten leggen en verplicht drie gewassen te laten
telen, zijn echter in Nederland onwerkbaar, niet effectief en
praktisch onuitvoerbaar. Bovendien kan een agrarische
ondernemer prima zelf beslissen wat goed is voor zijn grond
en bedrijf, dat moet je niet van bovenaf opleggen.
De landbouwcommissie van het Europees Parlement stemde
voor uitbreiding van de vergroening. Zaken als nutriëntenmanagement,
biodiversiteitscertificaten, energie­efficiëntie en
andere innovatieve initiatieven om duurzaamheid te bevorderen
op het boerenbedrijf kregen door deze stemming ook een
plaats in de vergroeningsvoorwaarden. Een stuk effectiever, en
een stuk werkbaarder voor de Nederlandse ondernemer. Ik heb
hard aan die kar getrokken, en ben tevreden met dat resultaat.
Hopelijk wordt dat ook een onderdeel van het uiteindelijke
akkoord.’
Bestuursforum • juni/juli 2013
actueel
De tweede pijler (plattelandsbeleid)
is beschikbaar
voor plattelandsontwikkeling.
Vanuit deze
pijler zijn in Nederland
ook dorpshuizen en
pleintjes opgeknapt. Blijft
dat mogelijk in het nieuwe
GLB-beleid?
‘Ja, maar als het aan mij
ligt wordt er veel minder
gebruik van gemaakt in
Nederland. De leefbaarheid
van het platteland is
een groot goed, en van groot belang voor de toekomst van onze
agrarische sector. Daarom zijn er best investeringen in het kader
van de leefbaarheid van het platteland mogelijk onder de
noemer Landbouwbeleid. Ik ken bijvoorbeeld goede voorbeelden
uit het LEADER+­programma die goed zijn voor zowel
de streek als als de sector en die door de totale bevolking
gedragen worden. Maar met minder geld moet je heel nauwkeurig
kijken waar je het aan uitgeeft. En een verantwoorde
voedselproductie heeft bij mij veruit de meeste prioriteit.’
De plattelandsbeleidpijler is EU-geld, aangevuld met cofinanciering
door de lidstaat. Heeft u er vertrouwen in dat lidstaat
Nederland hiervoor budget beschikbaar blijft stellen?
‘Voor iedere euro uit Nederland legt Europa een euro bij. Dat
lijkt me een uitstekende investering, in één van de belangrijkste
sectoren van ons land. Met goede programma´s kunnen we de
sector klaarstomen voor de toekomst. Ik mag toch hopen dat
het huidige kabinet dat ook ziet.’
De staatssecretaris van Landbouw, mevr. Dijksma heeft
aangekondigd dat een extra korting op het GLB-budget
mogelijk is, om binnen de EU-begroting te blijven. Steunt
u deze mening?
‘Nee. Nederland ontvangt een aanzienlijk deel van de landbouwtaart.
Snijden in het glb­budget betekent snijden in de
ontvangsten van Nederland. Daarnaast is het landbouwbeleid
essentieel voor onze toekomst. Ik gaf al aan dat voedsel steeds
meer een strategisch goed wordt. We moeten als Europa een
antwoord hebben op de uitdagingen die dat met zich mee brengt.
Onze dagelijkse boterham moeten we zelf kunnen leveren.
Daarnaast mogen we met onze kennis en kunde ook de rest van
de wereld helpen met het verbeteren van een verantwoorde
productie van voedsel.’
Reageren? redactie@bestuursforum.nl
Waarom hebben we een GLB?
Het gemeenschappelijk landbouwbeleid van de Europese
Unie (eu) gaat terug tot 1957. Het doel was boeren een
redelijk inkomen te bieden. Consumenten moesten
verzekerd zijn van voldoende voedsel. Meer achtergronden
over het huidige en toekomstige gemeenschappelijk
landbouwbeleid kunt u onder meer raadplegen op de
website www.toekomstglb.nl.
| 5

actueel
Interview met Rijksvertegenwoordiger Wilbert Stolte
Bonaire, Sint Eustatius en Saba tweeenhalf
jaar ‘bijzondere gemeenten’
Er bestaat een stukje Nederland waar de zon bijna altijd schijnt. Een stukje Nederland
waar zo’n 21.000 mensen wonen op 322 km 2 , verspreid over drie eilanden (die
overigens ver uit elkaar liggen). Een stukje Nederland waar Wilbert Stolte Rijksvertegenwoordiger
is.
Op 10 oktober 2010 hield het land Nederlandse Antillen op te
bestaan. Tijdens de abdicatie van koningin Beatrix was goed
zichtbaar uit welke landen het Koninkrijk der Nederlanden
bestaat. De akte van abdicatie werd ondertekend door vertegenwoordigers
van de landen Aruba, Curaçao, Sint­Maarten en
Nederland. De eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba (de
bes­eilanden) werden vertegenwoordigd door Mark Rutte en de
voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer. De eilanden hebben
de status van ‘openbaar lichaam’.
Wilbert Stolte – hij was onder meer cda­wethouder in Den
Haag – is nu twee jaar Rijksvertegenwoordiger voor de
bes­eilanden. ‘De openbare lichamen vallen onder de Wet openbare
lichamen bes. Die wet is grotendeels geënt op de Gemeentewet.
Maar er is één belangrijk verschil: de eilanden kennen maar
twee bestuurslagen: er is geen provincie. De taakverdeling
tussen Rijk en gemeenten is dus anders dan in de rest van
Nederland. Omdat de bestuurlijke tussenlaag ontbreekt, was
er wel behoefte aan een soort middenpositie. Dat werd de
Rijksvertegenwoordiger.’
Taak
De Rijksvertegenwoordiger is – hoewel het maar één persoon is
– een bestuursorgaan dat valt onder de minister van Binnenlandse
Zaken. In de Memorie van Toelichting wordt de rol
vergeleken met die van de Commissaris van de Koning. ‘Mijn
taak is tweeledig: toezicht houden en samenwerking bevorderen.
Er zijn naast bestaande regels veel nieuwe wetten die sinds 2011
gelden op de eilanden. Dat vraagt in de eerste plaats veel van
de eilandbestuurders en ­bewoners maar ook van de Rijksoverheid.’
De eilanden, hoewel openbare lichamen, worden vaak ‘bijzondere
gemeenten’ genoemd. Bijzonder omdat ze dus een aparte
plek hebben in het staatsbestel, maar ook omdat ze ver weg
liggen van Europees Nederland. En bijzonder omdat ze
voorzieningen hebben die lang niet alle gemeenten in Nederland
hebben. ‘Zo is er op alle eilanden bijvoorbeeld een
vliegveld, met alle bijbehorende wetten en regels die daarbij
komen kijken. En op elk eiland is een ziekenhuis. Soms voor
maar heel weinig inwoners; op het kleinste eiland Saba wonen
maar 1800 mensen. Maar het is wel noodzakelijk dat alle
basisvoorzieningen op orde zijn.’
6 |
Bestuursforum • juni/juli 2013
door Marjolijn
van der Stel
drs. M.J. van der Stel is
eindredacteur van CDA.
nl – het tijdschrift.
De dokter
‘De zorg is op de bes­eilanden anders georganiseerd dan in
Europees Nederland. Alle zorg wordt betaald door het ministerie
van vws. Niemand betaalt zelf direct premie. Werkgevers
betalen wel net als in Nederland premie voor de zorg. Op de
eilanden geldt één belastingtarief voor iedereen, ze hebben er
een vlaktaks. Daarin zit ook een deel voor de zorg.’
Stolte zei het al, op alle eilanden is een ziekenhuis. ‘De zorg is
aanzienlijk verbeterd. Er wordt veel geïnvesteerd in de voorzieningen.
Op Bonaire is er nu een samenwerking met het amc
en het vu­ziekenhuis. Voorheen was er maar weinig specialistische
kennis in huis. Dat is logisch gezien de schaal van Bonaire.
Nu zijn er in elk geval op Bonaire meer dan tien specialismen
aanwezig. Zo is de kwaliteit van de zorg enorm verbeterd en
verzekerd.’
De eilandbewoners vinden het alleen een nadeel dat ze steeds
een andere arts hebben. ‘Mensen hier hebben vaak een geromantiseerd
beeld van Europees Nederland. Ze denken dat de
hulp steeds direct beschikbaar is en dat de mensen daar
jarenlang dezelfde dokter hebben, terwijl dat vaak niet zo is.’
Kan echt alle zorg aangeboden worden op de eilanden? ‘Nee,
niet álle zorg. Voor meer specialistische behandelingen gaan de
inwoners van Bonaire naar Colombia, op de Bovenwinden kan
dat ook Guadeloupe zijn. Dat is soms een enorme cultuurschok.
Je moet je voorstellen dat je je hele leven op een klein eiland
hebt gewoond. Misschien ben je een keer naar een buureiland
geweest. Dan word je ziek en moet je ineens naar een groot
ziekenhuis in een enorme stad in een vreemd land. Dat vindt
niet iedereen even prettig. Over de kwaliteit van de medische
hulp is men doorgaans tevreden. De situatie was een beetje te
vergelijken met die op de Waddeneilanden. De mensen die daar
wonen vinden het ook heel erg als ze “naar de wal” moeten om
een kind te krijgen. Dit gebeurt nu op de eilanden zelf.’
De juf
Een ander terrein dat is aangepakt is het onderwijs. ‘Er is
een ambitieus programma opgesteld. Dat was ook nodig. Op
sommige scholen waren bijvoorbeeld geen schoolboeken, alleen
wat verouderde kopieën. Ook waren veel schoolgebouwen in
slechte staat. Er worden veel scholen gerenoveerd en er is nieuwbouw
gepland. Er gebeurt echt heel veel.
Omdat het onderwijs nu onder de Nederlandse wet valt, is er
ook toegang tot allerlei Nederlandse voorzieningen en regels.

Er wordt ook veel geïnvesteerd in de docenten. Ze zijn hier erg
enthousiast over. Wat nog even wennen was, is de manier van
financieren. Zo ervaarde ik dat scholen in oktober geen spullen
durfden aan te schaffen omdat ze het geld in kas wilden voor de
salarissen van de laatste maanden. In het verleden gebeurde het
regelmatig dat de Antilliaanse overheid die niet uitbetaalden.
Dat gold ook voor de studiebeurzen. Die situatie is nu gelukkig
voorbij.’
De ambtenaar
Omdat er geen provinciaal bestuur is op de eilanden is het
financieel toezicht anders georganiseerd dan voor ‘gewone’
Nederlandse gemeenten. Stolte: ‘Daar is het College Financieel
Toezicht voor. Die was er overigens al voor tien­tien­tien. In de
aanloop naar het opheffen van het land Nederlandse Antillen
zijn de schulden van het land gesaneerd. Wat ook bijzonder is,
is dat de eilanden nu alleen nog maar schulden mogen maken
bij de Rijksoverheid. Maar, de overheidsfinanciën zijn nu in
control. Dat is een enorme prestatie van iedereen die hieraan
heeft gewerkt.’
Niet alleen voor de ambtenaren op de Bonaire, Saba en
Sint­Eustatius was de nieuwe situatie wennen. ‘Op de verschillende
departementen moeten ze er nu aan denken wat de
gevolgen van beleid of regels zijn voor de Caribische openbare
lichamen. Tegelijkertijd vind ik dat we het beleid voor de
bes­eilanden zo praktisch mogelijk moeten inrichten. Vaak moet
het echt anders dan in Europees Nederland, de omstandigheden
in de Cariben eisen andere regels. Ik heb als Rijksvertegenwoordiger
veel aan mijn ervaring als wethouder in
Den Haag. Heel veel problemen en processen lijken op elkaar.’
De politicus
De Rijksoverheid in Den Haag is ver weg van de eilandbewoners.
Bestuursforum • juni/juli 2013
actueel
Er zit bijna tienduizend kilometer oceaan tussen. Toch komen
veel wetten en regels uit het koude, natte Den Haag. Voelen de
bewoners op de Caribische eilanden zich wel vertegenwoordigd
bij de Rijksoverheid? ‘Voor 2011 had je de Staten van de
Nederlandse Antillen. Elk eiland was daarin vertegenwoordigd.
Je kunt het vergelijken met het Europees Parlement met de
leden uit de verschillende lidstaten.
De opkomst bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen was laag.
En dan zijn het ook nog eens vooral de Europese Nederlanders
die naar de stembus gingen. Ik zou het daarom toejuichen als de
lokale partijen op de eilanden samenwerking zoeken met hun
geestverwanten in Nederland. Dat versterkt de betrokkenheid
van beide kanten. Zo werkt het cda samen met de upb op
Bonaire.
De meeste regelgeving is dezelfde
gebleven als uit de Antilliaanse tijd,
het verschil is wel dat de regels nu
gehandhaafd worden
Je hoort soms wel dat men het gevoel heeft dat “de Nederlanders
het hebben overgenomen”. Dat is maar ten dele waar. De meeste
regelgeving is dezelfde gebleven als uit de Antilliaanse tijd, het
verschil is wel dat de regels nu gehandhaafd worden.
Ik denk dat de bevolkingen een goede keuze hebben gemaakt
door bij Nederland te willen horen. We zijn er nog lang niet en
het is niet altijd even eenvoudig. Maar er zijn belangrijke
vorderingen gemaakt, de afgelopen jaren is er al veel verbeterd.
En dat is zeker niet in de laatste plaats te danken aan de
positieve maar ook kritische insteek van de lokale bestuurders.’ •
Reageren? vanderstel@cda.nl
| 7

waterstand
Hoe veilig is veilig?
Ik woon in de Noordoostpolder
ongeveer 4 meter beneden de zee -
spiegel. Er zijn in ons gebied gevallen
bekend van buitenlandse zakenlieden
die liever buiten de polder overnachten.
Ze zijn dan op wat wij ‘het oude land’
noemen. Ze slapen goed, maar realiseren
zich niet dat ze nog steeds onder
zeeniveau vertoeven. 25 procent van
ons land ligt onder zeeniveau en
ongeveer 60 procent is kwetsbaar
voor overstromingen.
Bovenstaande illustreert dat waterstaatkundige
veiligheid veel te maken heeft
met het veiligheidsgevoel. In het
overstroombare deel van ons land wonen
9 miljoen mensen en wordt 70 procent
van ons nationaal inkomen verdiend. Van
al deze mensen liggen er niet veel wakker
uit angst voor overstromingen. Vaak
realiseert men zich de feitelijke situatie te
weinig. En als dat wel zo is, bestaat er een
groot vertrouwen in de deskundigheid
van de waterschappen, die de meeste
waterkeringen in ons land beheren en op
orde houden.
Hoe is het nu georganiseerd?
Nederland wordt tegen overstroming
beschermd door ruim negentig
dijkringen (dijkringgebieden). Dit is een
gebied omgeven door dijken, duinen en
constructies zoals sluizen, gemalen en
dammen. Elk dijkringgebied heeft een
normfrequentie die afhankelijk is van de
aard van de bedreiging (rivier, zee, meer)
en de omvang en het belang van het
gebied. Deze normfrequenties zijn
uitgedrukt in overschrijdingskansen.
Anders gezegd: de kans dat er water over
de dijk komt.
Samengevat: we kennen een objectieve
manier om de veiligheid van de dijkringgebieden
in uit te drukken. De veiligheidsnormen
zijn heel divers. Het voelt
veelal goed. Er heerst een veilig gevoel.
8 | Bestuursforum • juni/juli 2013
Niet voor niets zeggen we vaak dat we
leven in de veiligste delta van de wereld.
Toch gaat er iets veranderen
Er wordt gekozen voor een nieuwe
aanpak om Nederland te beschermen
tegen overstromingen. Nieuwe technische
inzichten maken het mogelijk
maatwerk te leveren en precies daar waar
de nood het hoogst kan zijn, de meeste
steun te bieden. Deze voorgenomen
verbetering voelt veelal onwennig en
brengt hier en daar zorg teweeg. Een
vreemde tegenstelling: een nieuw beter
toepasbaar systeem geeft hier en daar een
onveilig gevoel. Een veiliger systeem en
een onveiliger gevoel. Hoe kan dat?
Waar bestaat de nieuwe
aanpak dan uit?
We richten ons niet meer alleen op de
kans dat er water over de dijk komt, maar
ook op de gevolgen van zo’n gebeurtenis.
Het is niet moeilijk voor te stellen dat de
gevolgen bij het overstromen van een
natuurgebied of een weiland anders zijn
dan wanneer dit gebeurt in een dichtbevolkt
gebied of bijvoorbeeld bij een
elektriciteitscentrale of vliegveld.
Het is nu mogelijk iedere Nederlander
achter de dijk dezelfde basisveiligheid te
garanderen. Daar bovenop investeren we
extra in gebieden met een risico op veel
slachtoffers en grote economische
schade. Vitale en kwetsbare infrastructuur,
zoals nutsvoorzieningen en
ziekenhuizen, krijgen ook extra
aandacht. Zo ontstaat een normering die
past bij deze tijd. De huidige normen
voor onze dijken stammen voor een
groot deel uit de jaren zestig. Dat we de
gevolgen (effecten) van overstromingen
in ons veiligheidsdenken meenemen, is
dus een stap voorwaarts.
Meerlaagsveiligheid
Om de overstromingsrisico’s goed te
beheersen gaan we ook gebruikmaken
van het concept meerlaagsveiligheid, dat
zich zowel richt op het beperken van de
kans op een overstroming als op het
beperken van de gevolgen ervan. We
kijken hierbij naar drie manieren of
‘lagen’, die een bijdrage kunnen leveren
aan het beperken van de overstromingsrisico’s.
Laag 1 = preventie (denk aan de dijk)
Laag 2 = ruimtelijke inrichting (ruimte
rond de dijk)
Laag 3 = rampenbeheersing (evacuatie)
Meerlaagsveiligheid is daarmee een zaak
van alle betrokken overheden.
Communicatie
Veelal gaat men ervan uit dat de huidige
veiligheid voor iedereen dezelfde
bescherming biedt. Dat is een misvatting.
Ook de nieuwe aanpak kent deze
verschillende beschermingsniveaus.
De winst is dat we nu allemaal hetzelfde
basisbeschermingsniveau krijgen. Men
vraagt vaak om een vergelijking van de
twee systemen. Dat is niet mogelijk
omdat ze onvergelijkbaar zijn. Denk
daarbij maar aan de overstap die we
maakten van de fiets naar de auto als
vervoermiddel. De meerlaagsveiligheid is
een nieuw en interessant concept. Maar
in onze dieper gelegen gebieden (polders
en bij de kust) zullen we ons primair
moeten richten op preventie.
Conclusie
* Modellen leveren geen veilig gevoel
* Het is pas veilig als het veilig voelt
* Bestuurders hebben de verantwoordelijkheid
het veilige gevoel te bevorderen.
Mr. ir. H.L. Tiesinga
is dijkgraaf van Zuiderzeeland.
Reageren? tiesinga@xs4all.nl
door Henk Tiesinga

van het binnenhof
Nooit te oud
Een maatschappelijk probleem, dat pak je aan met een beleidsnota, een politiek debat of een preek.
Zo zijn we dat gewend in de Kamer, in Staten en raden. Als we burgers willen bereiken, organiseren
we een forumdiscussie, plaatsen we een ingezonden stuk in de krant of sturen we een informatiekrant,
beter nog een infographic de wereld in. Maar hoeveel communicatiemogelijkheden er ook zijn,
soms schieten ze tekort. Een politieke tekenaar kan soms de kern van een urenlang debat in één
beeld vangen. Een film kan een maatschappelijk probleem aansnijden zoals geen beleidsmaker dat kan.
Zo’n film, die ook nog eens aansluit bij
het thema van dit nummer van Bestuursforum,
is ‘Nooit te oud’. Eind april werd
deze telefilm uitgezonden door Omroep
Max. Het verhaal begint met de licht
dementerende Marius Koolman (Aart
Staartjes), die door zijn zoon naar
verzorgingstehuis Voorstaete wordt
gebracht. Die zoon heeft een druk leven
en heeft eigenlijk geen tijd voor zijn
vader. Hij ziet voor zichzelf beslist geen
rol als mantelzorger weggelegd. Hoewel
Koolman zich tijdens het intakegesprek
schrap zet, wordt hij opgenomen in het
tehuis, op de afdeling met mensen ‘waar
het nog heel goed mee gaat’. Andere
bewoners zijn bijvoorbeeld de bevallige
Rita (Petra Laseur), de altijd hongerige
Kees (Hero Muller), de continu ‘Ik wil
dood’ roepende Ananza (Gerda Havertong),
de aan Parkinson lijdende Jan
(Bram van der Vlugt) en zijn vrouw
Gerda (Kitty Courbois), een jeugdliefde
van Koolman. Kent hij haar nog? Zij hem
wel!
Actie
Marius Koolman ergert zich aan de
betuttelende verzorgers en voelt zich
opgesloten. Hij mag niet eens naar buiten
om even een frisse neus te halen! Als hij
dan ook nog meerdere keren tegengewerkt
wordt door de kille zorgmanager
Marleen (prachtige rol van Georgina
Verbaan), is de maat vol en roept hij zijn
medebewoners op tot actie. Hij heeft
maar weinig overredingskracht nodig
om ze over te halen: de bewoners blijken
allemaal ontevreden te zijn met de gang
van zaken in Voorstaete, en Marius geeft
ze net dat duwtje in de rug dat ze nodig
hebben.
Ze bezetten de bovenste verdieping van
Voorstaete en barricaderen de deuren.
Iedereen brengt kennis en kunde mee uit
zijn oude vak: van slotenmaker tot
Misschien kan een
komedie een maatschappelijk
probleem
wel beter bespreekbaar
maken dan een
forumdiscussie of een
ingezonden stuk
accountant. Als de directeur (Kasper van
Kooten) denkt dat hij de actievoerders
kan uithongeren, bestellen ze pizza’s die
ze over het balkon naar binnen takelen.
Als hij denkt, dat het de krant wel niet zal
halen, informeren ze de media via
Twitter en spandoeken aan de balustrade.
Hun eisen: elke week zwemmen, een
sauna en een stoombad, cursussen
Italiaans koken en bovenal respect.
‘Nooit te oud’ is een komedie. Past dat
wel bij een serieus onderwerp als
bezuinigingen in de zorg en wat dat
concreet betekent voor ouderen? Ik vind
van wel. De boodschap dat ouderen
worden gezien als kostenpost, komt over.
De boodschap dat de ouderen in
Voorstaete niet alleen zorg nodig hebben
door Madeleine van Toorenburg
maar ook respect, komt over. Misschien
kan een komedie een maatschappelijk
probleem wel beter bespreekbaar maken
dan een forumdiscussie of een ingezonden
stuk.
Kritische noot
Een kritische noot komt van een van de
acteurs zelf, Frits Lambrechts (76). Hij
zegt: ‘Nooit te oud is een leuke, lieve film.
Maar ik miste de andere kant van het
ouder worden erin, de ongemakken die
veel mensen treffen. Dementie is
verschrikkelijk, we krijgen steeds meer
te maken met Alzheimer, dat an sich was
een mooi onderwerp geweest. En wat
deed Aart Staartjes in dat huis? Dat
begreep ik werkelijk niet. Maar we
hebben vreselijk veel plezier gehad, hoor.’
Ik zal niet verklappen hoe het verhaal
afloopt. Dat zult u zien. U moet maar
gewoon kijken, maar dat had u al
begrepen.
Dr. M.M. van Toorenburg
Lid CDA-Tweede Kamerfractie, woordvoerder
bzk, Koninkrijksrelaties, Algemene Zaken,
Koningshuis en Adolescentenstrafrecht
Reageren? m.vtoorenburg@tweedekamer.nl
Bestuursforum • juni/juli 2013
| 9

dossier lokaal ouderenbeleid
De politiek moet
wakker worden
Het is crisis in Nederland. Van alle Nederlanders wordt gevraagd de broekriem
aan te halen. Maar… wordt de pijn wel eerlijk verdeeld? Worden ouderen
bijvoorbeeld onevenredig hard getroffen? De samenwerkende ouderenbonden
KBO, PCOB, NVOG en Noom lieten herhaaldelijk van zich horen. Hun boodschap
was: het kabinet kijkt wel naar de cijfers van een aantal maatregelen, maar
kijkt niet naar de maatschappelijke gevolgen. Het trieste gevolg is dat er een
onnodig debat ontstaat tussen generaties: de tegenstelling tussen oud en
jong. De ouderenbonden willen af van deze manier van opkomen voor enkel
het eigen belang van een bepaalde groep: dat levert enkel verliezers op.
Het cda is altijd al een partij geweest die generaties wil binden.
De vraag moet niet zijn wie nu het zwaarst getroffen wordt
door de bezuinigingen. Het begint met de vraag hoe de
Nederlandse samenleving er de komende tien, twintig jaar uit
kan zien en hoe mensen, jong en oud, daar zo goed mogelijk
deel van uit kunnen maken. Daarmee zijn de bezuinigingen
niet van de baan. Uitgangspunt is echter: wederzijdse solidariteit.
Daarbij gaat het niet om verschillen tussen generaties, maar
om verschillen binnen de samenleving: kansrijk of kansarm,
hulpbehoevend of gezond en vooral: arm of rijk.
In het cda Ede wilden wij die boodschap uitdragen. Dat
hebben we gedaan in een middagsymposium op 15 april
jongstleden in Ede met als sprekers Gijp van Soest, voorzitter
cda Senioren (zie ook diens bijdrage op pagina 13 van dit
nummer) en Pieter Omtzigt cda-Tweede Kamerlid.
10 |
Bestuursforum • juni/juli 2013
Door Geeske Telgen
Mevr. G.M. Telgen-Swarts is
raadslid in Ede en redactielid
van Bestuursforum.
Voorbereidingen
Voorafgaand aan het symposium stuurden we een persbericht
naar verschillende lokale ouderenbonden, de wmo­raad,
zorg­ en welzijnsinstellingen, lokale media en we plaatsten
advertenties in de lokale huis­aan­huisbladen om vooral ook zo
veel mogelijk inwoners te bereiken. Aanmelden konden digitaal
of telefonisch. Wie slecht ter been was kon worden opgehaald.
Met het enige dovencentrum in Nederland (gevestigd in Ede),
Gelderhorst maakten we afspraken over het leveren van twee
doventolken: de cliënten kwamen met een bus vol naar het
symposium.
Van tevoren hadden we een aantal onderwerpen bedacht
waarover we het wilden hebben:
• Koopkracht, pensioenen en verhogen van de aow­leeftijd;
• De kosten van de zorg bij toenemende vergrijzing;
• Besparingen in de zorg;
• Decentralisatie vanuit de awbz naar de wmo (ook vanwege
de afname van het aantal plaatsen in verzorgingshuizen);
Er zijn grenzen aan het slimmer
organiseren van de zorg
• De prikkelende vraag: wat kunnen gemeenten doen voor
ouderen of leveren ouderen alleen maar zorg(en) op?
Daarnaast konden mensen ook van tevoren hun vragen bij ons
inleveren, waar heel veel gebruik van is gemaakt.
Grote opkomst
In een overvolle raadszaal met circa 175 aanwezigen opende
Pieter Omtzigt zijn verhaal met de onzekerheden over de
pensioenen. Daarna ging hij in op de vele vragen en onzekerheden
die momenteel spelen in de zorg. Zijn hoofdlijn was als
volgt: op zich is het goed om de uitvoering van de taken dicht
bij de bron te leggen, maar helaas gaat dat nu gepaard met een

ezuiniging van circa 25 procent. Er zijn grenzen aan het
slimmer organiseren van de zorg. Het is zaak goede keuzes te
maken en de kwetsbare groepen te ontzien. ‘Het cda hecht aan
de Wet Algemene Bijzondere Ziektekosten (awbz): dat is een
volksverzekering en dat moet die ook blijven voor iedereen die
afhankelijk is van de zorg. Voor jong en oud! De langdurige en
specifieke zorg moet blijvend nationaal worden geregeld, de
andere taken kunnen op lokaal niveau. Ook het cda had
bezuinigingen in zijn verkiezings programma staan, maar
minder drastisch dan dit kabinet doet.’ Er zal pijn worden
geleden, maar dat zou een pijn moeten zijn die eerlijk wordt
gedeeld, aldus Omtzigt.
CDA Senioren
Gijp van Soest, voorzitter van de cda Senioren, snapt heel goed
dat ouderen bijzonder ongerust zijn. Hij begrijpt de opkomst
van one­issue­partijen, maar ziet die niet als oplossing. Het gaat
ten diepste om solidariteit tussen generaties, tussen arm en rijk
en tussen ziek en gezond. Dat evenwicht is uit balans geraakt.
De evenredigheid – ook in het ouderenbeleid – moet terugkomen.
‘De politiek moet worden wakker geschud!’
Het kabinetsbeleid doet volgens Van Soest een onevenredige
aanslag op de zogenoemde derde en vierde generatie ouderen.
Dan gaat het om zorgkosten, pensioenen en om de koopkracht
van ouderen. Van Soest: ‘We moeten de solidariteit weer in balans
brengen en bewaren met een goede balans tussen jong en oud. Jong
en oud hebben elkaar hard nodig in de nabije toekomst en mogen
nooit tegen elkaar worden uitgespeeld. Het cda staat daarvoor.’
De Edese wethouder Gerrie Ligtelijn ging in op de rol van
gemeenten en de instellingen op lokaal niveau. Een veelge­
dossier lokaal ouderenbeleid
hoorde vraag was die naar mogelijke leegstand of het opheffen
van verzorgingshuizen. Dat zal wat haar betreft niet aan de orde
zijn in Ede. De verzorgingshuizen in Ede hebben door
verstandig beleid de afgelopen jaren al goed voorgesorteerd
op de scheiding van wonen en zorg.
We hebben als cda Ede veel input gekregen door middel van dit
symposium. Tegelijkertijd was dit een duidelijke markering van
de cda­inspanning om lokale vraagstukken op het gebied van
ouderen op de agenda te zetten.
Wakker worden
De gemeenteraadsverkiezingen van 2014 zullen in het teken
komen te staan van de uitvoering van de sociale agenda en
nieuwe zorgtaken op lokaal niveau. Ouderen worden geraakt
door een gevoel van onzekerheid en onevenredigheid. Velen
Vele ouderen hebben het gevoel
dat er over hen beslist wordt,
dat mag niet waar zijn
van hen hebben het gevoel dat er over hen beslist wordt. Dat
mag niet waar zijn. Ja, de politiek moet worden wakker geschud:
om te beginnen met de raadsleden die actief moeten weten hoe
ze de grijze golf kunnen opvangen.
Reageren? geeske.telgen@planet.nl
Bestuursforum • juni/juli 2013
| 11

dossier lokaal ouderenbeleid
Ver•grij•zing (de; v; meervoud:
vergrijzingen) 1 stijging van de
gemiddelde leeftijd (Van Dale)
We leven langer. We blijven langer gezond. We hebben de afgelopen
decennia minder kinderen gekregen. Kortom: we vergrijzen als land.
‘Alle levensfasen schuiven op’, zegt Jan Latten, hoogleraar
sociale demografie aan de Universiteit van Amsterdam en
hoofddemograaf bij het Centraal Bureau voor de Statistiek.
‘We worden ouder en je ziet dat tegelijkertijd de maatschappelijke
volwassenwording langer duurt. De twintigers zijn de
nieuwe tieners. Een paar decennia geleden was het heel normaal
om als begin­twintiger al als “meneer” en “mevrouw” door het
leven te gaan en kinderen te krijgen. Alles verschuift en dat heeft
gevolgen voor de arbeidsmarkt. De pensioenleeftijd is al aan
het opschuiven. Ouderen blijven langer werken. Werkgevers
zullen daar rekening mee moeten houden. Ouderen hebben
bijvoorbeeld soms wat meer rustmomenten op een dag nodig.
Gelukkig leven we in een tijd waarin flexibel werken steeds
gewoner wordt. Dat is niet alleen een zegen voor ouders met
jonge kinderen, maar ook voor ouderen.’
Nu zijn er 2,7 miljoen 65+’ers en ongeveer 10 miljoen mensen
die kunnen werken. In de komende jaren zal het aantal 65+’ers
stijgen naar 4,7 miljoen en het aantal mensen dat geacht wordt
te kunnen werken zal vrijwel gelijk blijven door de stijgende
AOW­leeftijd. Dat betekent desondanks een grotere druk voor
de jongere generaties. Latten: ‘Bij een ongewijzigde AOW­
leeftijd zou het potentieel aantal werkenden afnemen. Met het
oprekken daarvan wordt krimp van het absolute aantal mensen
dat kan werken voorkomen. Toch neemt het aandeel potentieel
werkenden ten opzichte van de niet­werkenden af. Uit de
veranderende verhouding komt de discussie voort over de
arbeidsparticipatie van vrouwen. Die andere verhouding is
namelijk geen tijdelijke situatie. De bevolkingsopbouw zal in de
toekomst anders blijven: minder werkenden in verhouding tot
het aantal niet meer werkende ouderen.’
Sociale verschillen
‘Dé oudere bestaat niet. Er zijn rijke ouderen en arme ouderen.
Je kunt dus niet zeggen dat alle ouderen het slecht hebben of
dat alle ouderen rijk zijn.
Sommigen hebben alles mee gehad: een gelukkig huwelijk,
een gezond leven, een goede opleiding en twee banen. Anderen
hebben pech gehad: ze zijn gescheiden, zijn misschien
chronisch ziek en hebben altijd een laag inkomen gehad.
Vlak vooral het economische effect van een echtscheiding niet
uit. Bij vrouwen zie je – zeker bij de wat oudere generaties –
relatief vaker dat ze na een scheiding afhankelijk zijn van een
uitkering, eventueel aangevuld met wat pensioen van hun ex­man.
Maar ook de sociale gevolgen voor mannen die alleen zijn
12 |
Bestuursforum • juni/juli 2013
kunnen dramatisch zijn. Sociale contacten verlopen vaak via de
kinderen en kinderen van gescheiden ouders trekken vaker naar
hun moeder. Mannen komen daardoor sneller in een sociaal
isolement. Dat zie je terug in de hulpverlening: een relatief grote
groep die aangewezen is op zorg, bestaat uit oudere mannen die
alleen zijn.’
Regionale verschillen
Niet alleen de sociale verschillen zijn groot, dat geldt ook voor
de regionale verschillen. ‘Je ziet dat de verschillen tussen stedelijke
gebieden en krimpgebieden langzaamaan groter worden.
Jongeren trekken naar de steden en blijven daar vaak wonen.
Het gevolg is dat in krimpgebieden relatief veel ouderen wonen.
De overheid heeft aangegeven vooral economisch krachtige
gebieden te willen stimuleren. Economisch stimuleringsbeleid
richt zich daardoor niet speciaal op zwakkere gebieden of
krimpgebieden. Bij een afnemende bevolking kunnen voorzieningen
verdwijnen, voorzieningen waar ouderen vaak wel op
aangewezen zijn. Omdat er meer ouderen wonen, wordt de
zorgvraag groter. Het is de vraag hoe gemeenten die hiermee te
maken krijgen de verschuiving van zorg naar lokaal niveau gaan
oplossen.’
Een andere ontwikkeling die samenvalt met de vergrijzing is de
explosieve toename van het aantal eenpersoonshuishoudens de
komende tien jaar. Volgens Latten zijn er over tien jaar 600.000
meer eenpersoonshuishoudens dan nu, 450.000 daarvan zijn
seniore singles. ‘Daar ligt een uitdaging. Ook voor de lokale
politiek. Want al die mensen zullen andere woonbehoeften
hebben. En er worden nog steeds vooral eengezinswoningen
gebouwd met beneden een woonkamer en boven drie slaapkamers.’
Silver politics
De samenleving verandert, en misschien meer dan we denken.
‘Dat komt door de macht van het getal, in de toekomst zijn er
veel meer ouderen. Zo komen er meer kiesgerechtigden boven
de 65. Ik verwacht dat de politiek zich hieraan zal gaan aanpassen.
Ook de normen en waarden zullen waarschijnlijk veranderen.
Nu ligt de nadruk nog vaak op “alles moet jong”, als er meer
ouderen zijn zal ook dat beeld veranderen. Het blijft niet bij de
50­pluspartij en Omroep Max.’ •
Reageren? redactie@bestuursforum.nl
door Marjolijn van der Stel
drs. M.J. van der Stel is eindredacteur van
CDA.nl – het tijdschrift.

Alle CDA-afdelingen zijn volop bezig met het schrijven van hun lokaal verkiezingsprogram,
ter voorbereiding op de gemeenteraadsverkiezingen. De BSV
helpt hierbij door het concept-programma Midden tussen de mensen. In
hoofdstuk 3.3 wordt speciaal aandacht geschonken aan de ouderen in de
samenleving, iets waarvoor CDA-senioren (CDA-S) altijd gepleit heeft.
Er wordt weleens gevraagd of dat eigenlijk wel nodig is, het cda
doet toch niet aan doelgroepenbeleid? En: wie bedoelen we nu
precies als we het over ouderen hebben? Zijn dat de bejaarden
van vroeger of de senioren van tegenwoordig?
Het begrip ‘ouderen’ heeft de gevoelswaarde van een zorggerelateerde
generatie. cda­senioren heeft dan ook bewust niet
gekozen voor de naam cda­ouderen. In het moderne levensloopdenken
kennen we vier generaties: de jongeren die zich
voorbereiden op hun arbeidsparticipatie in de samenleving,
dan de groep tot ongeveer 55­60 jaar, de derde generatie van
55 à 60 tot ongeveer 75 jaar en de vierde daarboven. De derde
en vierde generatie vormen de senioren. Ouderenorganisaties
en ook cda-s behartigen de belangen van álle senioren. Ja, u
leest het goed: belangenbehartiging. Is dat niet contrair met het
niet willen doen aan doelgroepenbeleid? Mijns inziens kunnen
we hier ontspannen mee omgaan, mits we maar een goede
invulling geven aan de begrippen. Doelgroepenbeleid kan
noodzakelijk zijn als bepaalde groepen zich in de samenleving
gediscrimineerd voelen, d.w.z. ongelijkwaardig behandeld, bij
bepaalde maatregelen onevenredig getroffen. Het is goed dat het
cda dat in het verleden en gelukkig ook nu handen en voeten
geeft, door vrouwen, jongeren en allochtonen een specifieke
plaats te geven in de cda­organisatie: het cdav, het cdja en
kleurrijk cda.
Opportunistische kiezer
Zou het zo zijn dat senioren in ons land een gevoel van
ongelijkwaardige behandeling ervaren? De overheid gaf niet
thuis als het ging om de specifieke belangen van de senioren
wat betreft inkomen, pensioenen, koopkracht, wonen, zorg en
welzijn. Alle subsidies voor de ouderenorganisaties werden
ingetrokken, zelfs was er geen geld meer om de relatie tussen
de seniorengroepen en de overheid te faciliteren. Die onlustgevoelens
vertalen zich vaak in opportunistisch handelen van
de kiezer. Het oprichten van een politieke organisatie als 50+
voor deze specifieke doelgroep is dan niet vreemd…!
Solidariteit
cda-s is dan ook zeer verheugd dat onze partij blijkbaar goede
voelsprieten heeft in de samenleving. Samen met ons wil het
partijbestuur werken aan een goed beleid voor alle generaties,
dus ook voor de senioren. De visie van het partijbestuur, het
optreden van onze fractie in de Tweede Kamer en last but not
least het gemeentelijk conceptprogramma met een speciale
paragraaf over ouderenbeleid, zijn daar tekenen van!
Belangenbehartiging moet altijd plaatsvinden in het kader van
solidariteit met andere generaties. Dat geldt zowel voor jongeren
als voor senioren. Belangenbehartiging met als uitgangspunt
eigenbelang past niet bij het hart van een cda’er.
Senioren blijven participeren in de samenleving, zo mogelijk in
arbeid (werkloosheid bij senioren is net zo ingrijpend als het
fenomeen jeugdwerkloosheid), maar ook in mantelzorg en
vrijwilligerswerk. Als cda­senioren onderschrijven we natuurlijk
dat de mens allereerst zelf verantwoordelijk is voor zijn
leven, daarna de mantelzorg en de maatschappelijke omgeving.
De overheid moet zich verplicht voelen het vangnet te zijn,
zodat niemand tussen wal en schip terechtkomt. Nu de
overheidsmiddelen afnemen, zullen we samen de schouders
eronder moeten zetten, om een goede samenleving in stand
te houden.
Aan de andere kant, nu er steeds meer een beroep gedaan
wordt op mantelzorgers en vrijwilligers, moet de overheid
deze groepen faciliteren, door de noodzakelijke middelen
ter beschikking te stellen. Dan neemt de overheid burgerparticipatie
serieus!
Senioren zijn voor de overheid een belangrijke doelgroep als
het hierom gaat. Te lang hebben we aan immateriële kapitaalvernietiging
gedaan. Gebruik dit kapitaal van de senioren! Een
kleine groep senioren heeft meer of mindere beperkingen,
daarin verschillen ze helaas niet van mensen uit andere
generaties. Zij hebben allen recht op compensatie om zo lang
mogelijk te blijven participeren in de samenleving. De vitale
senioren hebben nog steeds grote betekenis in het zelf participeren
of anderen te helpen dit ook te doen.
Oproep
Ik roep de plaatselijke cda­afdelingen op een goed programma
voor hun gemeente te ontwikkelen. Maak, naast de cda­
handreikingen en de prima adviezen van cda­senioren op het
gebied van wonen, welzijn, zorg, inkomen en koopkracht ook
gebruik van andere handreikingen van bijvoorbeeld ouderenorganisaties.
Ik kan u verzekeren: uitstekende documenten.
cda­senioren roep ik op, hetzij individueel, hetzij collectief, in
cda­ of ander verband, deel te nemen aan overleggroepen met
de overheid. In een wmo­raad mag een senior niet ontbreken!
Wat zou het fijn zijn als het cda straks weer herkend wordt als
een politieke stroming die er is voor en door álle generaties, niet
alleen in het program, maar ook in de organisatie en in de
leeftijdsspreiding bij beoogde raadsleden en bestuurders…!•
Reageren? g.vansoest@upcmail.nl
dossier lokaal ouderenbeleid
Solidaire participatie
door Gijp van Soest
Drs. G. van Soest is voorzitter
van CDA-Senioren..
Bestuursforum • juni/juli 2013
| 13

dossier lokaal ouderenbeleid
Over de verdwijning van 800 van
de 2000 woonzorgcentra
Het CDA in Hoorn heeft afgelopen februari ex Artikel 43 RvO-vragen gesteld
over de zorg en huisvesting van ouderen. Er was een indirecte en een directe
aanleiding voor.
We vinden het als fractie belangrijk om op te komen voor de
kwetsbare burgers in onze gemeente en zien het als onze taak
te zorgen voor goede, toegankelijke, menselijke hulp en
voorzieningen in de buurt.
Drastische veranderingen
Het Rijk legt de gemeenten bezuinigingen, decentralisaties,
transities en een compensatieplicht op in het sociale domein.
Bovendien krijgen we te maken met vergrijzing, ontgroening en
op sommige plekken krimp van de bevolking. Dit was voor het
cda Hoorn aanleiding om een themabijeenkomst te initiëren
over de demografische veranderingen in onze gemeente en de
gevolgen daarvan.
Wat liet deze themabijeenkomst zien? In onze gemeente zal er
voorlopig sprake zijn van stabilisatie van de bevolkingsomvang.
We krijgen te maken met een lichte ontgroening, maar tegelijk
ook met een sterke, dubbele vergrijzing. Kortom: de bevolkingssamenstelling
zal drastisch wijzigen.
Wat betekent dit voor onze ouderen? In 2030 bestaat 25 procent
van de Hoornse bevolking uit ouderen en in 2040 geldt dit
voor 30 procent van onze inwoners. Ouderen blijven langer
zelfstandig wonen. Dementie zal vaker voorkomen; naar
verwachting stijgt het aantal dementerende ouderen met bijna
100 procent in 2030. Van deze patiënten woont straks 80
procent thuis. Kortom: dit is een belangrijk maatschappelijk
probleem voor een grote groep kwetsbare burgers en daarmee
een zorg voor het cda.
Woonzorgcentra
Een onderzoek van Bureau Berenschot eerder dit jaar was de
directe aanleiding voor onze vragen. In dat rapport staat dat
door de decentralisatie en bezuiniging door het Rijk naar de
gemeenten van awbz en langdurige zorg voor ouderen, er
tussen nu en 2020 maar liefst 800 van de 2000 woonzorgcentra
verdwijnen. Dit onderzoek baarde ons grote zorgen omdat
ouderen zo lang mogelijk zelfstandig moeten blijven wonen, de
vergrijzing toeneemt en tegelijk de hulp en zorg voor ouderen
wordt afgebouwd. Er wordt gerekend op nog meer mantelzorg
en hulp van familie, buren en vrijwilligers. Maar met de
ouderdom komen vaak de problemen en dan is er in veel
gevallen juist ook professionele hulp en zorg nodig. Verder is
gepaste huisvesting dan een vereiste.
Wij maken ons daarom erg ongerust over de toekomstplannen
voor de ouderenzorg van dit kabinet. Bovenal zijn we bezorgd
over het welzijn en de gezondheid van ouderen die straks
14 |
Bestuursforum • juni/juli 2013
door Anja Eskes-Pronk
Mevr. A. Eskes-Pronk is
commissielid voor het CDA in
Hoorn.
vanwege een zeer strenge indicatiestelling niet meer naar een
woonzorgcentrum kunnen gaan, maar voor wie zelfstandig
wonen erg moeilijk is. We zullen hierover tijdig moeten
nadenken. Zeker nu de gemeenten de komende jaren steeds
meer bevoegdheden rond hulp en ondersteuning naar zich
krijgen toegeschoven. De vraag voor ons is daarom hoe de
situatie er wat betreft de woonzorgcentra in Hoorn voor staat
en wat de plannen zijn om voor deze ouderen de nodige zorg
en gewenste omgeving te realiseren.
Antwoorden
We ontvingen op onze vragen de volgende reactie van het
college: ‘Het college vindt het verdwijnen van mogelijk 800
woonzorgcentra een zorgelijke ontwikkeling en vindt het
belangrijk dat goede zorg voor ouderen gewaarborgd blijft.
Dit gebeurt deels door zorg aan huis te verlenen en het college
ziet dat marktpartijen en woonzorginstellingen met andere
woonzorgconcepten komen.’ Het college kon ons exact
aangeven dat al op heel korte termijn (vier jaar) het aantal
ouderen in onze gemeente fors zal stijgen: ‘Nu is het aantal
zorgindicaties 229, waarvan 159 boven de 75 jaar. In 2012
was het aantal ouderen boven de 70 jaar: 5894, de prognose
voor 2016 is 7626, een groei van 1737 personen ten opzichte
van 2012.’
Het college gaf daarnaast aan: ‘Voor nieuwe woonzorgconcepten
staat in de woonvisie opgenomen om meer seniorengeschikte
woningen te realiseren. Tevens heeft de gemeente een stimulerende
en faciliterende rol om partijen bij elkaar te brengen op
dit gebied. Het college heeft contacten met de woonzorgcentra
en woningbouwcorporaties. De laatsten zijn betrokken bij het
opstellen van de woonvisie en in 2013 worden nieuwe prestatieafspraken
gemaakt. Met de zorgpartijen volgt overleg in het
kader van de integrale beleidsontwikkeling voor decentralisaties.’
Niet concreet genoeg
Ik concludeer dat ons college het belangrijk vindt dat goede
zorg voor ouderen gewaarborgd blijft. Maar wat er gaat
gebeuren om dit te realiseren is voor ons niet concreet genoeg.
Daarom blijven we bij deze problematiek een stevige vinger aan
de pols houden om zo te werken aan haalbare antwoorden voor
dit probleem. Het belangrijkst is immers om samen een goede
kwaliteit van zorg en huisvesting te waarborgen voor onze
ouderen. •
Reageren? anjaeskes@hotmail.com

Het Anton Pieckhofje in Haarlem
Al 23 jaar zorg op maat in een bijzondere omgeving
Midden in de Haarlemse Schalkwijk biedt men al 23 jaar op geheel eigen wijze
een thuis aan mensen met dementie. Kleinschalig, huiselijk, vertrouwd en
vrijheid zijn er kernbegrippen. In al zijn eenvoud blijkt het een gouden formule.
En dat is in 2010 beloond met het gouden Prezo-keurmerk van stichting Perspekt.
Het Haarlemse Hofje is in 1989 gebouwd en biedt ruimte aan
36 mensen in zes groepswoningen. De groepswoningen zijn
rond een binnentuin gesitueerd en worden gescheiden door een
‘binnenstraat’ waar de bewoners beschut en beschermd achter
glas met uitzicht op de tuin rond kunnen lopen. Toen het
complex gebouwd werd, werd ook de omliggende wijk aangelegd.
Daardoor kon deze woonomgeving voor ouderen met
dementie op natuurlijke wijze tussen de omliggende gezinswoningen
ingepast worden en een eigen rol in de buurt krijgen.
Dit paste volledig in de gedachte achter het Hofje; de ouderen
moesten eerst en vooral zo gewoon mogelijk kunnen wonen en
zoveel mogelijk een normaal dagelijks leven kunnen leiden.
Uitgangspunt is dan ook dat de bewoners zelf een kamer huren
(waarbij de huur conform de hoogte van sociale huur is, zodat
deze woonvorm voor iedereen toegankelijk is en geen elitair of
exclusief karakter zou krijgen) en richten hun eigen kamer in de
groepswoning in. Daarnaast krijgen de ouderen daarbij wel de
Doordat er een permanente basis
van zorgverlening is, worden de
mantelzorgers ontlast en kunnen
ze zich ook op andere aspecten
van verzorging toeleggen
ondersteuning en begeleiding die zij vanwege hun ziekte nodig
hebben. In de zorgvisie zijn de belangrijkste begrippen:
kleinschalig, herkenbaarheid, vertrouwdheid en vrijheid. In de
praktijk betekent dit een herkenbare huiselijke omgeving met
vertrouwde verzorgers. De mensen leven met een minimum aan
regels en beperkingen en er wordt zoveel mogelijk meegedacht
en rekening gehouden met de wensen van de bewoners, in
plaats van een ‘kant en klaar’ – verplichtend – pakket aan te
bieden. Iedere woning voert zijn eigen huishouden, zoals men
dat thuis ook gewend was: er wordt gewassen, gekookt,
televisiegekeken of op een andere manier invulling aan de dag
gegeven. Bewoners bepalen zelf het ritme van de dag: wie uit wil
slapen kan zich nog eens lekker omdraaien.
AWBZ
Naast het feit dat de bewoners een kamer huren, betalen ze ook
de kosten voor het levensonderhoud en een bijdrage aan de
zorg. De kosten voor de zorgverlening worden betaald uit de
awbz. Onderdeel van deze opzet is dat naast de directe
benodigde zorgverlening
alle ouderen wel gewoon
hun eigen huisarts
houden. Het Hofje heeft
dus geen permanente
medisch specialisten in
dienst, waardoor het
gebruik van buitengewone
zorgver lening
efficiënt en op maat kan
worden afgestemd op de
(directe) behoeften van
de bewoners.
dossier lokaal ouderenbeleid
door Matthijs
Schüssler
Mr. M.J. Schüssler is jurist
politiek bestuur van het CDA
Partijbureau.
Mantelzorg
Een andere mooie
bijkomstigheid bij deze
woonvorm is dat het
mantelzorgers op een
fraaie manier betrekt bij
het project. Doordat er
een permanente basis van
zorgverlening is, worden
de mantelzorgers ontlast
en kunnen ze zich ook op
andere aspecten van
verzorging toeleggen,
waar men normaal minder snel aan toe zou komen. Dit
resulteert in een grote mate van voldoening.
Al met al heeft het Hofje zijn succes bewezen en de tand des
tijds doorstaan. Het blijkt haalbaar om mensen met dementie
met een verpleeghuisindicatie in een dergelijke woonvorm te
laten wonen tot aan hun levenseinde. Alle zorg die nodig is kan
worden geleverd. Het Hofje fungeert al geruime tijd als
voorbeeld voor andere zorgorganisaties en er wordt nog
regelmatig voorlichting gegeven over het concept. •
Reageren? schussler@cda.nl
Mocht u meer informatie willen, dan kunt u contact
opnemen met de cliëntenadviseur Mariëlle van Steijn via
telefoonnummer 06­12714317, of een bezoek brengen aan
de website: http://www.shdh.nl/wonen­en­verblijf/antonpieck­hofje.
Bestuursforum • juni/juli 2013
| 15

citaten
Beleidsmakers – liberale bewindspersonen
voorop (…) plaatsen de overheid
tegenover de samenleving en laten maatschappelijke
organisaties onvoldoende de
gevolgen van hun handelen ondervinden
(Raymond Gradus in NRC)
Als de politiek haar “stip aan de horizon”
delegeert aan deskundigen die er
vervolgens mee aan de haal gaan, dan
volgt het wantrouwen vanzelf
(Martin Sommer in De Volkskrant)
Het gaat te ver om minister Plasterk
een “minister van lege dozen” te noemen,
maar erg gevuld met aansprekende
onderwerpen is zijn portefeuille niet
(Bert van den Braak in column op
Parlement en Politiek)
Elastiekjournalistiek houdt in dat er
úúúrenlang verslag wordt gedaan van iets
wat ook in drie zinnen te vertellen is.
Oftewel: rekken, rekken, rekken, tot de rek
eruit is
(Rob Wijnberg in De Groene Amsterdammer)
Uiteraard zijn mensen nooit illegaal,
maar hun aanwezigheid kan dat wel zijn.
Dat weet iedereen die weleens de grens
oversteekt
(Arendo Joustra in Elsevier)
16 |
Bestuursforum • juni/juli 2013
stemverklaring
Door Agnes Mulder
Tweede Kamerlid
Nederland heeft een integrale
visie op China nodig
Zomaar een paar nieuwsberichten van de afgelopen tijd: in
mijn thuisstad Assen wordt een Chinese melkpoederfabriek
gebouwd. Minister Ploumen heeft een handelsmissie naar
China afgerond en voor driehonderd miljoen contracten
voor het Nederlandse bedrijfsleven opgehaald. De industriële
productie in China steeg in april 2013 met 9 procent, de
detailhandel zelfs bijna 13 procent. Elke dag valt er in onze
media wel iets nieuws te lezen over dit land.
Zelf was ik begin mei met de Kamercommissie Buitenlandse
Zaken een week op werkbezoek in Peking en Shanghai. We
hebben gesproken met vertegenwoordigers van de Chinese
regering, met de Nederlandse ambassade en met Nederlandse
bedrijven die in China investeren. Ook aan mensenrechten werd
aandacht besteed; zo ontmoetten we de Chinese kunstenaar Ai
Weiwei, die door het Chinese regime in 2011 onder huisarrest is
geplaatst. Op de zondag ben ik naar een christelijke kerkdienst in
Peking geweest, het was heel bijzonder om deze dienst mee te
maken in een land waarin het christendom slechts mondjesmaat
gedoogd wordt.
Ik heb me tijdens ons bezoek opnieuw verbaasd over de grote
veranderingen in China. Het land werkt aan zelfbewustzijn, de
economie blijft groeien en de welvaart wordt voor steeds meer
mensen bereikbaar. Ik durf de stelling aan dat China binnen
afzienbare tijd de vs voorbij zal streven als leidende natie in de
wereld, niet alleen economisch, maar ook militair. Als we daarbij
bedenken dat Nederland de tweede grootste investeerder uit de
eu in China is, dan is het logisch dat we in politiek Den Haag
daar goed beleid op moeten maken. Hoe kijken wij naar de rol
van China in de wereld, onze verhouding met dit land, en dat
vanuit allerlei verschillende invalshoeken? Uiteraard een economische
invalshoek, maar ook of we steeds moeten blijven
hameren op de mensenrechten.
Je zou zeggen dat deze stemverklaring voor de hand ligt, maar
wat blijkt? Het ontbreekt bij het kabinet aan een integrale visie op
China. Nu zien we het gebrek aan visie bij de huidige regering wel
op meerdere terreinen, maar ik vind dit punt wel dusdanig
belangrijk dat ik samen met enkele reisgenoten van andere
partijen het initiatief zal nemen om de regering op te roepen met
een integrale visie op China te komen. We zullen namelijk
moeten accepteren dat de balans in de wereld verschuift naar het
oosten, en daar past een zorgvuldige strategie bij. •
Reageren? agnes.mulder@tweedekamer.nl

de stelling
Elke maand reageren twee personen uit de politiek op een stelling.
Het is goed dat er weer een
seniorenpartij is
Jan Uitslag
‘De belangen van 50-plussers
zijn niet primair
gediend door lokale
partijen’
Fractievoorzitter CDA Dalfsen
Mijn primaire reactie is dat ik het eens ben met de stelling.
Het maakt immers zichtbaar dat de democratie werkt. Als
je niet tevreden bent over de overheid, dan kun je daar in
Nederland via de politiek verandering in proberen te
brengen. De keuze is aan de kiezer.
En toch. Ik heb niet zoveel met one­issue­partijen. Het neigt
naar belangenbehartiging in plaats van besturen. Solidariteit
die eindigt bij de eigen portemonnee. De peilingen bevestigen
dat. Op dat gebied ben ik helemaal niet zo blij. De partij
kaapt ook bij het cda stemmers weg. Stemmers die zich van
ons afwenden, omdat wij moeilijke keuzes moeten verantwoorden
en uitleggen. En dat is niet makkelijk. Toen het cda
bijvoorbeeld bij monde van Elco Brinkman in 1994 pleitte
voor bevriezing van de aow­uitkeringen, was dat – zeker
met de kennis van nu – helemaal niet zo raar. Toch heeft ons
dat veel stemmen gekost en Brinkman zijn positie. ‘De
vervelende boodschap op de juiste wijze brengen en op het
juiste moment’ is voor ons een belangrijke les. Een partij
voor deelbelangen heeft het in dat opzicht (te) gemakkelijk.
Het helpt ons wel om scherp te blijven op de lessen van 1994.
Vreemd is dat de 50+­partij voor de gemeenteraadsverkiezingen
oproept om op lokale partijen te stemmen.
Daarmee geven ze volgens mij aan dat het hen niet om de
inhoud gaat, integendeel. De oproep is natuurlijk hun goed
recht, maar de belangen van 50­plussers zijn niet primair
gediend door lokale partijen. Ik denk eerder andersom.
Aan ons allen als cda’ers om het tegendeel en daarmee hun
ongelijk te bewijzen. Een goed signaal voor de volgende
verkiezingen. Het cda heeft als groot voordeel dat de lijnen
tussen de verschillende bestuurslagen kort zijn, dat we naar
elkaar luisteren en elkaar versterken.
Ja, het is goed dat er een seniorenpartij is. Het houdt ons
inhoudelijk scherp en het geeft ons de mogelijkheid om te
laten zien waar onze kracht ligt. Ik ben ze bijna dankbaar...
David van Dis
‘Laat het een
eye-opener zijn’
Raadslid CDA Delft
Ja, het is goed dat er weer een seniorenpartij is. Uit de
mond van een relatief jong iemand klinkt dat wellicht
vreemd, maar ik leg het graag uit. Elke keer dat er een
partij opstaat die opkomt voor bepaalde belangen, schrikt
de gevestigde orde hier meestal voor terug en reageert men
vaak honend.
Dat zagen we bij de opkomst van Leefbaar Nederland, de lpf,
de pvv, Trots, Partij voor de Dieren en nu ook 50+. Steeds
weer zie je dat deze partijen opkomen voor belangen die
door de gevestigde partijen niet goed werden behartigd. De
partijen komen het parlement (of de Staten, of de gemeenteraad)
binnen op een ‘one­issue­imago’, hoewel men vaak
een breder verkiezingsprogramma heeft.
Naast de honende reacties doen gevestigde partijen nog iets
anders, hoewel ze dat misschien niet snel toe zullen geven: ze
gaan meer rekening houden met de belangen die de nieuwe
partij zegt te vertegenwoordigen. Niet eerder was er voor
dierenwelzijn zo veel aandacht sinds de komst van de Partij
voor de Dieren in de Tweede Kamer. Hun zetelaantal staat in
geen verhouding tot de invloed die ze uitoefenen op de
besluitvorming. Met name partijen als pvda en GroenLinks
blijken opeens ook een warm hart voor dierenwelzijn te
hebben. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld de lpf/pvv en
partijen ter rechterzijde.
Laat ik duidelijk zijn: ik vind het verschrikkelijk hoe partijen
als 50+ politiek bedrijven, door de beperkte inhoudelijke
focus en hoe dit aanslaat in de peilingen. Ik ben het ook vaak
oneens met hun standpunten, maar dat heb ik bij partijen als
GroenLinks en de vvd ook. Laten we niet vergeten dat 50+
blijkbaar een gevoelig punt raakt en laat het een eye­opener
zijn voor bestaande partijen als het cda als het gaat om ouderenbeleid.
Dan zijn op termijn de belangenpartijen overbodig.
Bestuursforum • juni/juli 2013
| 17

opinie en debat
Woonwagenkampen anno 2013
Van tijd tot tijd duiken de verhalen op: ‘Goud en juwelen na inval woonwagencentrum’
(juni 2007), ‘Politie vindt wapens bij inval woonwagenkamp’ (juli 2009),
‘Grote inval in woonwagenkamp’ (maart 2011). Bij veel mensen bestaat hierdoor
het beeld dat woonwagenkampen vrijplaatsen zijn voor crimineel gedrag. Maar
wat is daarvan waar? Hoe groot zijn de problemen? Welke problemen zijn er? En
belangrijker: wat moet de (lokale) overheid doen om de problemen op te lossen?
Wim Vos, onderzoeker bij bmc onderzoek, deed in opdracht
van de Inspectie Leefomgeving en Transport onderzoek onder
bewoners van woonwagenkampen, of: woonwagencentra, zoals
hij ze zelf liever noemt. Het resulteerde in het rapport Woonwagenbewoners
in Nederland 2011. Vlak voor de laatste Tweede
Kamerverkiezingen verstuurde toenmalig minister van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Liesbeth Spies het
rapport aan de Kamer. De minister schreef daarbij in een
begeleidende brief dat de aanbevelingen door haar onderschreven
werden en dat zij die ook zelf bij de gemeenten onder
de aandacht zou brengen. In haar brief schrijft de minister ook
dat ‘de vrom­inspectie het mogelijk acht dat 44 gemeenten te
maken hebben met vrijplaatsenproblematiek op woonwagenlocaties’.
Voor cda­afdelingen waar deze problematiek speelt,
ligt er een kans zich hierover duidelijk uit te spreken in de
gemeentelijke verkiezingsprogramma’s.
Voor CDA-afdelingen waar deze
problematiek speelt, ligt er een kans
zich hierover duidelijk uit te
spreken in hun gemeentelijke
verkiezingsprogramma’s
Verdeeld over ongeveer 370 gemeenten zijn er in Nederland
8300 woonwagenstandplaatsen op 1150 woonwagencentra.
Een relatief kleine groep mensen dus, maar wel een groep die
een grote stempel kan drukken op een lokale samenleving, zo
waarschuwen de onderzoekers. De onderzoekers constateren
‘wegkijkgedrag’ bij gemeenten, door de omvang van deze groep,
maar vooral ook door ‘onkunde en angst’ bij gemeenten. De
onderzoekers bevelen gemeenten dan ook aan om kennis op te
doen, angst aan de kant te zetten en te gaan handhaven om
problemen niet uit de hand te laten lopen en criminaliteit aan te
pakken. Gemeenten hebben namelijk sinds 1999 de regierol als
het gaat om woonwagencentra en zij moeten die rol serieus
nemen. In 1999 is de Woonwagenwet ingetrokken. Dit was de
laatste formele zet om gemeenten integraal verantwoordelijk te
maken voor woonwagenbewoners. De jaren daarvoor was de
Woonwagenwet, de wet die het leven op woonwagenplaatsen
regelde, al verregaand uitgekleed door specifieke regels over te
hevelen naar generieke wetgeving. Het uiteindelijk doel van de
intrekking van de Woonwagenwet was dat woonwagenbewoners
op dezelfde manier behandeld zouden gaan worden als alle
andere bevolkingsgroepen.
18 |
Bestuursforum • juni/juli 2013
door Peter Koekoek
P. Koekoek is opvolgend
raadslid voor het CDA in
Hoogeveen.
Wij tegen zij
Uit het bmc­rapport blijkt dat het erg lastig is om een compleet
beeld te krijgen van de omvang van de problemen. ‘Zeker de
zware criminaliteit komt niet naar boven tijdens gesprekken
met bewoners’, zo stellen de onderzoekers. Typerend voor de
cultuur is namelijk ‘het wij­tegen­zij­gevoel en het elkaar niet
verlinken (horen, zien en zwijgen)’. Toch geeft het rapport een
goed beeld van de problematiek, uiteenlopend van belastingfraude
tot georganiseerde misdaad, en de mogelijke oplossingen
hiervoor door de (lokale) politiek.
Geschiedenis
De Nederlandse overheid heeft door de jaren heen altijd al in
haar maag gezeten met woonwagenbewoners, niet in het minst
omdat de bewoners een slechte naam hadden onder de rest van
de Nederlandse bevolking. Volgens de verhalen zouden
woonwagenbewoners onhygiënisch, onbeschaafd en vooral
onbetrouwbaar zijn. Door het reizende bestaan van de mensen
was er weinig grip op hen te krijgen en nauwelijks controle op
hen uit te oefenen. In het begin van de twintigste eeuw werd het
reizen dan ook beperkt en in 1918 werden gemeenten in de
(eerste) Woonwagenwet opgedragen vaste plaatsen aan te
wijzen voor woonwagens. In 1968 werd de Woonwagenwet
vernieuwd, er werd een trekverbod en een afstammingsbeginsel
ingevoerd, waardoor reizen onmogelijk werd en het aantal
woonwagenbewoners beperkt. De woonwagenbewoners werden
steeds meer gedwongen samen op grote regionale woonwagencentra
te gaan wonen, soms zelfs omheind met een muur of een
sloot. In 1977 werd de wet opnieuw gewijzigd. De grote centra
bleken te veel problemen te geven en het rijk besloot dat de
centra teruggebracht moesten worden naar een maximale
omvang van vijftien standplaatsen en dat deze bovendien
verspreid moesten worden over de gemeenten. Op 1 maart 1999
werden de laatste restanten van de Woonwagenwet opgeruimd,
een aparte wet voor een aparte bevolkingsgroep zou integratie
in de weg staan.
Nu, veertien jaar later, blijken er nog steeds problemen te zijn op
een deel van de woonwagencentra. Ernstige problemen zelfs in
waarschijnlijk 44 gemeenten, volgens de vrom­inspectie. Ook
het bmc­rapport signaleert problemen, ondanks dat een precies
beeld van de omvang niet gegeven kan worden. Oorzaken van
de problemen zijn, volgens de onderzoekers, onkunde en angst.
In veel gemeenten wordt weinig aandacht besteed aan woonwagens.
Het beheer van de woonwagencentra wordt zelfs vaak
uitbesteed aan een extern bureau, waardoor gemeenten vrijwel
nooit in contact komen met woonwagenbewoners en er daardoor

ook geen kennis is. Geïnterviewde frontlijnmedewerkers geven
aan geïsoleerd werk te doen, waarbij de gemeente weinig
ondersteuning bij hun werk biedt. Bovendien blijkt dat
overheden door gebrek aan kennis maatregelen nemen die niet
aansluiten bij de problemen. Als voorbeeld noemen de onderzoekers
het herstructureren en opknappen van een woonwagencentrum.
Het probleem dat met de herstructurering opgelost
‘We hadden geen problemen op de
woonwagencentra totdat we gingen
handhaven. Maar we weten niet hoe
groot de problemen zijn’
zou moeten worden, was de criminaliteit, oorzaak van het
probleem was dat veel bewoners werkloos waren en niet rond
konden komen en dat het centrum bovendien geïsoleerd lag
waardoor er geen politiecontrole was. Het gevolg van de
herstructurering was dat het woonwagen centrum er weer netjes
uitzag, maar dat het probleem niet opgelost was. Naast onkunde
spreken de onderzoekers, zoals gezegd, ook van angst. Eventuele
problemen met woonwagenbewoners worden in veel gemeenten,
zo mogelijk, genegeerd.
De woonwagenbewoners vormen over het algemeen een kleine
groep, electoraal gewin is er dus niet te behalen, maar aan de
andere kant kan bemoeienis met een woonwagencentrum juist
wel heel veel onrust veroorzaken. Typerend bij deze constatering
is een citaat van een gemeentebestuurder dat is opgenomen in
het rapport: ‘We hadden geen problemen op de woonwagencentra
totdat we gingen handhaven. Maar we weten niet hoe
groot de problemen zijn.’
De aanbevelingen in het rapport spitsen zich toe op het serieus
oppakken van de regierol die gemeenten hebben op het gebied
van woonwagencentra. Wegkijken mag geen optie meer zijn.
‘Als gemeenten hun verantwoordelijkheid nemen en investeren
in de achter­de­voordeur­problematiek, is er al veel verbetering
mogelijk’, stelt het rapport. Vaak speelt op woonwagencentra
multidisciplinaire problematiek, waardoor gemeenten niet
alleen moeten inzetten op repressie van criminaliteit, maar ook
op een aanpak op alle levensgebieden: werk, scholing, financiën,
opvoedingsondersteuning, etc. Voor de aanpak en de samenwerking
met professionals geeft het rapport een aantal uitgangspunten,
die later door oud­minister Spies zijn onderstreept,
waaronder:
• Woonwagenbewoners moeten niet anders worden behandeld
dan andere bevolkingsgroepen, niet slechter en niet beter.
• Gemeenten en professionals mogen niet meer wegkijken bij
problemen en moeten álle non­compliance gaan bestrijden.
• De ergste problematiek moet als eerste aangepakt worden
om de negatieve spiraal tot stilstand te brengen, deze
ervaringen kunnen vervolgens gebruikt worden om lichtere
vormen van non­compliance aan te pakken.
• Op termijn moet het zwaartepunt in de aanpak verschuiven
naar een meer algemene aanpak op verschillende levensgebieden,
zoals de begeleiding van uitkering naar werk en
inkomen.
CDA Sportnetwerk op zoek naar jou!
opinie en debat
Tienpuntenplan
Er is weer een enthousiaste groep cda’ers gevonden, die
het cda Sportnetwerk nieuw leven heeft ingeblazen. De
stuurgroep met onze woordvoerster in de Tweede Kamer,
Hanke Bruins Slot, heeft een heleboel plannen bedacht.
We focussen ons eerst vooral op inhoud en zullen daarna
kijken of er ook behoefte is aan sportieve ontmoetingen.
Het eerste wat we als stuurgroep hebben opgepakt, is het
opstellen van een tienpuntenplan voor de verkiezingscampagne
van de gemeenteraden 2014. Het cda heeft van
oudsher goede contacten met sportverenigingen en hun
vele vrijwilligers. Daar zit ook een groot kiezerspotentieel
voor het cda. Dit tienpuntenplan moet sportliefhebbers
laten zien dat het cda hart heeft voor sport en dat de sport
bij het cda goed zit. We vragen u om in uw verkiezingsprogramma
ruimte in te bouwen voor sport en voor deze
tien punten.
Uitbreiding netwerk
We kennen binnen het cda Sportnetwerk al veel betrokken
leden. Het cda Sportnetwerk kan altijd nieuwe cda’ers
gebruiken. Hoe meer mensen zich betrokken voelen vanuit
het cda met sport, hoe beter het is.
We vragen u om in uw omgeving rond te kijken welke
cda’ers zich zouden kunnen melden bij het cda Sportnetwerk.
Dat hoeven niet alleen actieve politici te zijn.
Met elkaar moet het toch mogelijk zijn om de sport te
winnen voor het cda. Nederland is een sportland en dat is
met het cda een prima combinatie.
Reageren? brendantroost@hotmail.com
Daarnaast bevelen de onderzoekers het Rijk aan de gemeenten
actief te ondersteunen. Het Rijk moet ‘daar waar gemeenten
hulp nodig hebben, hen ondersteunen en expertise aanbieden’
en ‘daar waar gemeenten de problemen negeren, hen pressen
om in te grijpen’. Voor deze ondersteuning adviseren de
onderzoekers de instelling van een landelijk interventie­ en
expertisecentrum en bovendien de inzet van riec’s en het liec
(Regionale en Landelijk Informatie en Expertise centra voor
bestuurlijke en geïntegreerde aanpak georganiseerde
criminaliteit).
Het volledige rapport en de kamerbrief van de minister zijn
te vinden op http://www.rijksoverheid.nl/documenten­enpublicaties/rapporten/2012/05/09/woonwagenbewoners­innederland­2011.html
•
Reageren? p_koekoek@hotmail.com
Bestuursforum • juni/juli 2013
| 19

opinie en debat
Doedemocratie in de praktijk
Minder overheid en meer
samenleving: Mondenzorg
Het Mondenzorgproject in Zuidoost-Drenthe is een goed voorbeeld van het
principe ‘minder van de overheid en meer van de samenleving’. De komende
jaren zullen geen vette jaren worden. Inzet van overheidsmiddelen voor
burgers in de dorpen zal steeds moeilijker worden. Het Mondenzorgproject is
een voorbeeld waarin goed wordt ingespeeld op de terugtredende (rijks)
overheid. Dorpen kunnen op deze wijze leefbaar, en zelfs levendig blijven.
In Zuidoost­Drenthe ligt het zogenoemde Mondengebied. Het
is een vrij open landbouwgebied met lintbebouwing. De linten
zijn soms wel 15 kilometer lang en slechts een paar honderd
meter diep. De bevolkingsdichtheid is ten opzichte van het
landelijk gemiddelde laag. We kennen hier een relatief hoge
werkloosheid, relatief veel mensen met een minder goede
gezondheid, en ook veel oudere mensen die zorg nodig hebben.
Het Mondengebied bestaat uit de dorpen Nieuw Weerdinge,
Weerdinge, Roswinkel, Emmer­Compascuum, Emmer­
Erfscheidenveen en Foxel­Scholtenskanaal. Het gebied
De Monden ligt in de gemeente Emmen.
Zorg om de openbare ruimte
Eind 2012 startte het Platform De Monden, bestaande uit
vertegenwoordigers uit bovengenoemde dorpen, het zogenoemde
Mondenzorgproject. Belangrijke trekkers van het
project zijn Jan Schoonbeek, voorzitter van Plaatselijk Belang
Weerdinge en Willem Katoen, voorzitter van Plaatselijk Belang
Nieuw­Weerdinge.
Willem Katoen licht toe waarom het project werd gestart: ‘In
januari 2012 vroeg het platform De Monden aan de gemeente of
het mogelijk was om mensen met een uitkering werkzaamheden
te laten verrichten in de openbare ruimte van de dorpen. Denk
hierbij bijvoorbeeld aan het schoonhouden van de straten.
Immers, vanuit de dorpsverenigingen bleek regelmatig dat het
onderhoud van “grijs en groen” volgens velen te wensen overliet
20 |
Bestuursforum • juni/juli 2013
door Hermien Plas-
Kerperien
Mevr. H. Plas-Kerperien is
CDA-raadslid in Emmen.
in de dorpen. Het inzetten van uitkeringsgerechtigden bleek in
de praktijk echter een aantal wettelijke en administratieve
obstakels te kennen.’
Katoen: ‘Daarna is verder nagedacht over de problematiek van
het onderhoud van de openbare ruimte. Het probleem staat niet
op zichzelf. We hebben hier ook te maken met een krimpende
bevolking, een hoge werkloosheid en een groeiende behoefte
aan zorg onder de (vergrijzende) bevolking. Met name de vraag
“hoe lossen we dit als dorpsbewoners samen op?” stelden we
centraal. Het project Mondenzorg werd hiermee geboren, echter
nog niet in de vorm zoals we het nu kennen.’
Noaberhuus
Katoen: ‘Door specifieke, laagdrempelige zorg aan mensen
te leveren, kunnen ze langer in hun eigen gebied wonen.
Ze hoeven dan niet (meer) naar de grote stad te verhuizen.
Zo houd je de dorpen intact, waardoor de leegloop van onze
dorpen minder kans krijgt. We hebben als Mondengebied de
handen ineengeslagen en gaan in de dorpen zogenoemde
Noaberhuusen opstarten, of ze verder uitbreiden.’
Deze Noaberhuusen worden zo veel mogelijk gerund door
mensen met een uitkering. Ze worden hiervoor gescreend en
krijgen een op maat gesneden cursus. Het principe van het
Mondenzorgproject is dat de mensen in het dorp onderling
hun eigen zorg regelen, in de breedste zin van het woord.

opinie en debat
Er is een website door de initiatiefnemers geopend, waarop
bezoekers kunnen aangeven dat ze vrijwilligerswerk willen
doen. Dit gaat om uiteenlopende werkzaamheden: van
boodschappen doen tot aan administratieve klussen en regulier
tuinonderhoud bij dorpsbewoners thuis. Daarnaast kunnen
mensen die een hulpvraag hebben dit ook aangeven via de
website. Voor mensen die dat plezieriger vinden, is er ook een
telefoonnummer voor persoonlijk contact. De mensen kunnen
natuurlijk ook het Noaberhuus in hun dorp bezoeken.
Kernwaarden CDA
cda­wethouder Henk Jumelet van de gemeente Emmen is
portefeuillehouder van het wmo­ en participatiedossier.
Uiteraard heeft hij een bezoek gebracht aan een Noaberhuus, en
meerdere gesprekken gehad met de initiatiefnemers. Jumelet:
‘Het Mondenzorgproject heeft een aantal kernwaarden in zich
waar wij als cda voor staan. Denk bijvoorbeeld aan de verantwoordelijke
samenleving waarin mensen naar elkaar omzien.
Laagdrempelig en niet­geformaliseerd contact kan het cement
zijn om de lokale samenleving intact te houden en sterk te maken.’
Micro-economie
Het Mondenzorgproject werd in korte tijd bekend en trok de
aandacht van professionele instanties. Verscheidene bedrijven
uit de dorpen, maar ook de huisarts, politie, de Zonnebloem,
het welzijnswerk en de aanwezige kerken sloten zich aan bij
het Mondenzorgproject om hulp te leveren, zowel betaald als
onbetaald. Ook een grote zorgverzekeraar toonde interesse.
Katoen: ‘Inmiddels zijn er honderden vrijwilligers bij
betrokken!’
‘Inmiddels zijn er honderden
vrijwilligers bij betrokken!’
Heel recent is men ook begonnen om de website open te stellen
voor mensen in het dorp die een baan zoeken, zo ook voor
bedrijven in de omgeving die werk aanbieden. Contact met de
sociale dienst is al gelegd.
In maart heeft de plaatselijke Rabobank zich aangesloten bij het
project, en zal De Mondenzorg worden omgezet in een
coöperatie, waarin de ontwikkeling van een micro­economie
een belangrijke doelstelling is. Katoen: ‘Op deze manier kun je
in de dorpen allerlei verbindingen tussen mensen leggen. Op
een laagdrempelige manier, en tegen relatief lage kosten. Het
meeste organisatorische werk wordt immers gedaan door
vrijwilligers. Zij vormen de ruggengraat van het Mondenzorgproject.’
Met de poten in de modder
Het project Mondenzorg kan dan ook worden gekenmerkt als
een burgerinitiatief waarbij men ‘met de poten in de modder
staat’ en ‘de handjes laat wapperen’. In plaats van een verzoek tot
hulp bij de gemeente neer te leggen, heeft een groep betrokken
inwoners het initiatief naar zich toe getrokken. Behoefte aan
bijvoorbeeld huishoudelijke hulp blijkt daarmee in de praktijk
minder noodzakelijk te zijn. De inwoners lossen het zelf en
onderling op. •
Reageren? plaskerperien@gmail.com
ter griffie
Door Nettie Engels
Drs. H. Engels-van Nijen is griffier van de
provincie Groningen.
De verongelijkte burgemeester
‘Heb je zes jaar je uiterste best gedaan. Weer een nieuw
college in het zadel geholpen. Best een pittig voorzitterschap,
zeker met de nieuwe lichting bestuurders. Jong
ambitieus volk, ook in de raad overigens. Leuke gesprekken
gevoerd met de raadsleden. Dat willen zeggen: met de
fractievoorzitters. Ten minste, met een paar van de
oud gedienden. Die ik ook weleens meeneem op mijn
werkbezoeken. Nu ja, als je het mij zo vraagt, het waren
natuurlijk meer praatjes-bij-de-haard-gesprekken dan echte
functioneringsgesprekken de afgelopen jaren.
Maar altijd erg prettig. Prima sfeer. Oké, sinds de nieuwe
griffier zijn intrede heeft gedaan, is er wel wat meer structuur
in de gesprekken gekomen, moest er ook een officieel verslag
komen. Nou ja, geen probleem. Zo’n verslag gaat natuurlijk
wel eerst naar mij. Kan ik nog wat bijschaven. En al zeg ik het
zelf, meestal weet ik die lastige vragen heel aardig te omzeilen.
Maar nu, na bijna zes jaar, doet die griffier opeens heel
formeel over de herbenoeming. Ik heb zelf de raadsleden
allang gepeild. Dat wil zeggen: de leden die ertoe doen. Die
heb ik gewoon in the pocket. Natuurlijk hebben ze weleens
kritiek, dat hoort erbij toch? Je houdt gewoon je rug recht.
Dat is wat respect afdwingt. Ik loop al wat langer mee dan
vandaag. Maar nu komt die griffier opeens met een voorstel
voor een 360­graden­feedbackgesprek en een externe
procesbegeleider.
Gekker moet het niet worden. Door wie wordt die griffier
eigenlijk aangestuurd? Wat denkt die raad wel? Door dat
duale gedoe menen ze opeens de baas te zijn over alles.
Inclusief hun eigen voorzitter. Toevallig ben ik meer dan
alleen de voorzitter van de raad. Ik ben ook nog voorzitter en
lid van het college! En wat te denken van mijn verantwoordelijkheden
als burgervader? Ik kom graag in de stad en ik word
graag gezien. Telt dat niet meer mee of zo? Het is van de
gekke, dat ik nu opeens te horen krijg dat er geen draagvlak is
in de raad voor mijn herbenoeming. Zet dat maar in de krant.
Die hele geheimhouding kan me mijn rug op. Daar
verschuilen ze zich achter zodat ze zich niet hoeven te
verantwoorden in de stad over het feit dat ze tegen mij
samenspannen. En mij wordt de mond gesnoerd. Zogenaamd
om de positie van de burgemeester niet te beschadigen en
mijn privacy te beschermen. Ik ben door dit hele gedoe al
lang beschadigd. Laat ze dat maar eens uitleggen!’ •
Reageren? n.engels@provinciegroningen.nl
Bestuursforum • juni/juli 2013
| 21

oekrecensie
Met de handen uit de mouwen
vormgeven aan de democratie
Voor politieke bestuurders en ambtenaren is het kiezen van de juiste opstelling naar
actieve burgers een wankel evenwicht. Je moet er op de juiste momenten zijn maar je
mag het initiatief nooit overnemen of zelf met de eer gaan strijken, zo blijkt uit een
brede studie van Ted van de Wijdeven naar actief burgerschap in stadswijken.
Onder druk van steeds schaarser wordende financiële middelen
denken vrijwel alle Nederlandse gemeenten na over de vraag
welke taken zij tot hun kernpakket moeten rekenen. De
impliciete veronderstelling dat een publieke taak automatisch
ook een overheidstaak is, is losgelaten. Het christendemocratische
basisidee dat bij maatschappelijke opgaven eerst
wordt bekeken wat mensen en hun sociale verbanden zelf
kunnen doen, heeft medestanders in vrijwel alle andere
politieke stromingen gekregen.
Het lastige is dat we nog maar relatief weinig ervaring en kennis
hebben met het vergroten van de zelfredzaamheid van burgers.
Gelukkig is de wetenschap zich mede onder invloed van de
toegenomen interesse voor wat de samenleving zoal vermag het
laatste decennium gaan interesseren voor zelfredzame burgers,
burgerschap en de terugtredende overheid. Een recente
opbrengst van die interesse is de studie van de Tilburgse
onderzoeker Ted van de Wijdeven. Hij deed sinds 2005
onderzoek naar verschillende praktijkcases van actief burgerschap
in stadswijken en bundelde die onderzoeken tot een
proefschrift waarop hij afgelopen winter promoveerde.
Vier typen actieve burgers
Van de Wijdevens proefschrift is een ietwat versnipperde studie.
De bundeling van de afzonderlijke deelstudies maakt dat het
proefschrift zich maar moeilijk als één samenhangend geheel
laat lezen. Dat neemt niet weg dat Doedemocratie een brede
studie is geworden naar actieve bewoners die zich voor hun
leefomgeving willen inzetten en de wijze waarop lokale
overheden daarmee om kunnen gaan. Van de Wijdeven geeft
onder meer een historische politiek­filosofische schets van het
burgerschapbegrip, waaruit blijkt hoe in de loop van vele jaren
daaraan verschillend invulling is gegeven. Net zo interessant is
de gedegen beleidshistorie over de wijk in het politieke discours
vanaf de Tweede Wereldoorlog tot nu. Daarin passeren de
stadsvernieuwing, sociale vernieuwing, stedelijke vernieuwing
en de krachtwijken de revue.
Wie op zoek is naar meer praktische informatie over hoe
politiek en bestuur zich tot actieve bewoners kunnen
verhouden, komt in de tweede helft van de studie aan zijn
trekken. Van de Wijdeven presenteert daar een bruikbare
typologie van actief burgerschap. Daarbij maakt hij eerst
onderscheid tussen mensen die structureel en tijdelijk
betrokken zijn, en zet hij vervolgens mensen die concrete
projecten oppakken tegenover mensen die gericht zijn op
het participeren in of beïnvloeden van officiële besluit­
22 |
Bestuursforum • juni/juli 2013
door
Rien Fraanje
Drs. M.J. Fraanje is fractievoorzitter
in de deelraad van
Amsterdam Nieuw-West.
vormingsprocessen.
Deze twee tegenstellingen leveren twee gekruiste assen en
daarmee vier typen actieve burgers op. De ‘wijkexpert’ is
structureel betrokken bij (het beïnvloeden van) besluitvormingsprocessen.
De ‘casusexpert’ zet zijn kennis en ervaring
ad hoc in om de besluitvorming in de lokale politiek te beïnvloeden
voor een specifieke casus of project. ‘Buurtbouwers’
zetten zich duurzaam in om projecten in hun buurt van de
grond te krijgen met als doel de leefbaarheid te verbeteren.
‘Projectentrekkers’ bijten zich tijdelijk vast in een specifieke
casus of project.
De winst van een dergelijke typologie voor een bestuurder is
alleen al om te herkennen welk type actieve inwoner hij of zij
op zijn of haar weg vindt. Want Van de Wijdeven laat op
overtuigende wijze zien dat ieder type op een andere manier
door politieke bestuurders en ambtenaren benaderd dient
te worden.
Van de Wijdeven laat zien dat
buurtbouwers bij tijd en wijle
behoefte hebben aan een wethouder
of burgemeester die politieke
rugdekking geeft
Meeregeren door ‘simpelweg’ te doen
Van de Wijdeven concentreert zich in zijn proefschrift vooral op
de Buurtbouwers en Projectentrekkers. Dit zijn de mensen die
een bijdrage leveren aan de publieke zaak niet door avond aan
avond in vergaderzaaltjes op het gemeentehuis door te brengen
maar door de handen uit de mouwen te steken. ‘Als democratie
verwijst naar het volk (demos) dat meeregeert (kratia), dan
verwijst de doe­democratie naar het volk dat meeregeert door
“simpelweg” te doen’, aldus Van de Wijdeven.
Buurtbouwers zijn vaak semi­professionele vrijwilligers met
veel expertise en een grote betrokkenheid bij hun buurt. Zij
willen vooral aanpakken en zitten niet te wachten op veelvuldig
overleg en lange vergaderingen. Als zij een buurtonderneming,
schoonmaakactie of speeltuin willen realiseren moet je hen als
lokale bestuurder vooral ruimte geven. Tegelijk laat Van de
Wijdeven zien dat buurtbouwers bij tijd en wijle behoefte
hebben aan een wethouder of burgemeester die hen politieke

ugdekking geeft. Soms uit die zich in de aanwezigheid bij een
opening of startbijeenkomst. De lokale bestuurder laat dan met
zijn of haar aanwezigheid zien het werk van de Buurtbouwer te
steunen. Een andere keer moet die rugdekking vorm krijgen
door de Buurtbouwer te helpen door procedures of een
onwillige ambtelijke organisatie heen te breken.
Projectentrekkers zetten zich doorgaans in om een specifieke
verbetering of evenement te realiseren. Ze willen een buurtfeest
organiseren of proberen een voetbalveldje op een braakliggend
terrein aangelegd te krijgen. In vergelijking tot de buurtbouwers
hebben zij minder te maken met politieke bestuurders maar
met ambtelijke professionals des te meer. Hun kleinschaliger
initiatieven vragen om professionals die hen vooral aanmoedigen
en hen het vertrouwen geven dat ze het echt zelf kunnen.
Soms helpen zij bij praktische zaken als de aanvraag van een
vergunning.
Evenwicht
Voor zowel de politieke bestuurders bij de Buurtbouwers als de
ambtelijke professional bij Projectentrekkers is hun opstelling
en houding een wankel evenwicht. Je moet er op de juiste
momenten voor hen zijn maar je mag nooit de indruk wekken
dat je het initiatief wilt overnemen of met de eer gaat strijken.
Het vraagt om een dienstbare opstelling; altijd bereikbaar en
oproepbaar en slechts af en toe zichtbaar. •
Reageren? rien.fraanje@upcmail.nl
opinie en debat
Ted van de Wijdeven – Doedemocratie. Over actief burgerschap in
stadswijken. isbn 978-90-59727-11-3, 404 pagina’s, € 35,-, Eburon
Uitgeverij, Delft, 2013.
Je moet er op de juiste momenten
voor hen zijn maar je mag nooit
de indruk wekken dat je het
initiatief wilt overnemen of met
de eer gaat strijken
europa lokaal
Door Lambert van Nistelrooij
Drs. L.J.J. van Nistelrooij is voor het CDA lid van de
fractie van de Europese Volkspartij in het Europees
Parlement.
Kracht van derde en
vierde leeftijd
Europa vergrijst. Meer dan andere werelddelen. Er gaan dubbel
zoveel mensen met pensioen dan er zich jongeren aandienen.
Meer dan de helft van de Europese regio’s zit al in de krimp.
Nederland heeft nog niet veel ervaring, pas de laatste jaren weten
we er over mee te praten. Met de raadsverkiezingen voor de deur
krijgt het voorgaande een extra dimensie. Wie pikt als eerste de
nieuwe trend op?
De eerste leeftijd behelst grosso modo onze jeugdigen en jongeren,
de tweede leeftijd de werkenden en de gezinnen, bij de derde
leeftijd gaat het om de vijftigplussers met het empty nest en bij de
vierde leeftijd om de gepensioneerden en het toenemend aantal
oudere ouderen. Wij zetten ouderen niet apart. Het cda kiest
voor een inclusieve en intergenerationele aanpak. Leeftijden
verbinden. Maar dit doet niet af aan de preferente positie die ik
toeken aan de derde en vierde leeftijd. Dit gaat uitstekend samen;
juist zij hechten er veel belang aan andere leeftijdsgroepen erbij te
betrekken.
In het Europees Parlement heb ik me ingezet voor het ‘Europees
Jaar 2012 van Actief ouder worden en Solidariteit tussen de
generaties’. Echter van de Nederlandse bewindslieden kreeg ik
weinig respons op de voorstellen in dit toekomstgerichte
themajaar. De Rijksoverheid liet de kans om van dit jaar iets te
maken schieten. Er kwam geen Nederlands initiatief en er was
geen budget voor activiteiten. De focus in Nederland bleef
beperkt tot het herhalen van al bekende standpunten over de
arbeidsmarkt. Fantasieloos en met gebrek aan respect voor de
kracht van grijs. Als cda­Eurodelegatie hebben we een driedaagse
conferentie met Europese steun in het Evoluon in Eindhoven
gehouden, over moderne technologie en ondersteuning voor
ouderen om langer zelfstandig te kunnen blijven. Daar hebben
we ‘Den Haag’ niet voor nodig. Mensen weten inmiddels zelf wat
belangrijk is.
Geen wonder dat ouderen zich door ‘Den Haag’ op het tweede
plan gezet voelen. Een unieke kans voor het cda de derde en
vierde leeftijd opnieuw aan ons te binden. Zo dienen we de
50PlusPartij met een geïntegreerde aanpak van repliek. Bovendien:
we leren van ervaringen elders in Europa. Ik zie bijvoorbeeld
in Zweden en in Oostenrijk dat senioren zelf het heft in
handen nemen in de gemeenschap. Hier zien we de vergrijzing
ontpopt tot een game changer. Voor de partij die dit pad durft te
gaan… het cda, nietwaar! •
Reageren of mijn nieuwsbrief ontvangen?
Lambert.vannistelrooij@europarl.europa.eu, www.lambertvannistelrooij.nl
Bestuursforum • juni/juli 2013
| 23

uitgelicht
Hoogeveens Stimuleringsplan Bouw
De gemeenteraad van Hoogeveen heeft
ingestemd met een omvangrijk stimuleringsplan
voor de bouw, het Hoogeveen
Bouwpakket. Dit houdt in dat inwoners
en ondernemers sinds mei dit jaar tot
maart volgend jaar gebruik kunnen
maken van procedurele en inhoudelijke
maatregelen voor nieuwbouw en
bestaande woningen waarmee tot 5
miljoen extra geïnvesteerd kan worden
in Hoogeveen. Initiatiefnemer Anno
Wietze Hiemstra licht het plan toe.
Als wethouder is Anno Wietze Hiemstra
behalve voor financiën ook eerstverantwoordelijke
voor de zogeheten ‘fysieke’
taakvelden. Het gaat dan om onder
andere ruimtelijke ordening, volkshuisvesting,
maar ook om grote bestuurlijke
projecten zoals de revitalisering van het
stadscentrum, stationsgebied en
uitbreidingsplannen.
Hiemstra: ‘Vanuit deze hoedanigheid heb
ik begin dit jaar, na afstemming binnen het
college, het initiatief genomen voor een zo
breed mogelijk stimuleringsplan voor de
bouw in de gemeente Hoogeveen. Doel
van het stimuleringsplan is het stimuleren
van (bouw)initiatieven en initiatiefnemers
sneller van dienst te zijn en barrières weg
te nemen. Daarbij waren alle opties
bespreekbaar. Aanleiding hiervoor was dat
we fel geageerd hebben tegen de woningmarktplannen
uit het regeerakkoord.
De negatieve gevolgen hiervan zijn in
Hoogeveen goed te merken, door het ‘on
hold’ zetten van investeringen door
woningcorporaties en een sterke toename
van de bouwgerelateerde werkeloosheid.
Tel daar de stagnatie in de doorstroming
van de woningmarkt, de geringe verkoop
van bouwgrond en achterblijvende
investeringen in duurzaamheid bij op, en
er was voldoende aanleiding tot het nemen
van actie.’
Besluitvorming
‘Nadat het idee was geboren heb ik
24 | Bestuursforum • juni/juli 2013
contact opgenomen met de voorzitter
van het Hoogeveens Ondernemers
Collectief (hoc), de heer Koob Schelhaas.
Hij was enthousiast over het idee
om als ondernemers en gemeente de
handen ineen te slaan en samen een
stimuleringsplan te maken. We kunnen
nu constateren dat het gelukt is. In een
kleine zes weken tijd is het stimuleringsplan
voor de bouw gemaakt met als titel
‘Het Hoogeveen Bouwpakket’. De
gemeenteraad was erg enthousiast over
het initiatief en het resultaat. We hebben
ervoor gekozen om het stimuleringsplan
voor het eerst te presenteren tijdens een
raadsvergadering. Daarmee werd het
plan ook openbaar. Twee weken later lag
het stimuleringsplan ter discussie en
besluitvorming voor. Na een korte
bespreking heeft de gemeenteraad
unaniem ingestemd met het plan. Alleen
de pvda heeft op één onderdeel een
voorbehoud gemaakt.’
Duurzaamheid
Hiemstra: ‘Gedurende de looptijd van het
stimuleringsplan is er onder andere een
paar miljoen aan extra leencapaciteit
beschikbaar voor investeringen in
duurzaamheid en woningverbetering.
We combineren dit met duurzaamheidsubsidies
en gratis maatwerkadviezen.
We geven 20 procent korting op woningbouwkavels,
gratis opties en 50 procent
korting op bouwleges. Daarnaast stellen
we ongeveer € 1,5 miljoen beschikbaar
voor circa 45 startersleningen en we
ondersteunen lokale duurzaamheids ­
ini tiatieven. Naast de gemeentelijke
impuls zorgt het stimuleringsplan
natuurlijk voor een veel grotere ‘spin­off’.
We gaan deze effecten de komende tijd zo
goed mogelijk met de ondernemers
monitoren.’
Voorbeeld
De Hoogeveense aanpak is door de vng
aangemerkt als ‘goed voorbeeld’. Ook
door Pauline Beernink
Wethouder Anno Wietze Hiemstra is de initiatiefnemer
van het Hoogeveens Bouwpakket,
een reactie op de woningbouwplannen uit het
regeerakkoord.
Bouwend Nederland en de Nederlandse
Vereniging voor Burgerlijke en Utiliteitsbouw
zijn enthousiast. Hiemstra:
‘Uiteraard ben ik blij met de lovende
woorden, maar het gaat er vooral om dat
onze inwoners en ondernemers geholpen
zijn. We zitten namelijk in een negatieve
spiraal. Daar moeten we uit. Daarbij
helpt het om juist nu te investeren.
Ondanks de economische crisis is de
opgave in de bouwsector nog steeds
groot. Ik denk dat we het met het
stimuleringsplan voor inwoners en
ondernemers nog aantrekkelijker maken
om juist nu te investeren. Dat is goed
voor de werkgelegenheid, de doorstroming
op de woningmarkt en draagt bij
aan de opgave om woningen kwalitatief
te verbeteren, te verduurzamen en te
vernieuwen. Daarmee slaan we dus
meerdere vliegen in één klap en dat is
ons ook wat waard.’ •
Het Hoogeveens Stimuleringsplan
bestaat uit een omvangrijk pakket aan
maatregelen die onder te verdelen zijn
in procedurele maatregelen (o.a.
vergunning binnen een week, grotendeels
afschaffen welstand, aanpassing
aanbestedingsbeleid), inhoudelijke
maatregelen (o.a. korting bouwkavels,
halvering leges, subsidies, starters­,
duurzaamheids en renovatieleningen)
en bijdrage bedrijfsleven (o.a. korting
bouwkavels en acties). Meer info via
www.hoogeveen.nl/bouwpakket.

geinspireerd door...
Met elkaar
Naam en leeftijd
Ben Jonker, 68 jaar (Amstelveen)
Politieke functie
Fractievoorzitter cda Gemeente
Amstelveen en in die hoedanigheid
voorzitter Commissie Burger & Samenleving/Voorzitter
Rekeningencommissie,
lid commissie Algemeen Bestuur en
Middelen/Lid Presidium/Lid Voorzittersoverleg,
lid coalitieoverleg
Burgerlijke staat
Getrouwd, een dochter en een zoon
CDA-lid sinds
1998
Politieke Loopbaan
Lid Fractie Ondersteuning, lid gemeenteraad
Amstelveen en vanaf 2004 fractievoorzitter
Werkervaring
Hoofduitvoerder natte weg­ en waterbouw,
waarvan zeven jaar in Maleisië,
Nigeria, Brits Guyana en Canada,
Consultant voor suikerriet­, palmolie­
en theeplantages (Afrika), Projectontwikkelaar
glastuinbouw en champignonkwekerijen
(Europa, Noord­Amerika en
Verre Oosten), Projectmanager groot
bakkerij­installaties (Europa en Azië),
Contractmanager/afdelingsmanager
installaties voor kippen­ en
kalkoenslachterijen (Europa en Azië).
Waarom ben je lid geworden
van het CDA?
Ik ben opgevoed in een gereformeerd
Anti­Revolutionair gezin. Voor mij was
het dan ook niet meer dan logisch om
voor het cda te kiezen, een partij die
ervan uitgaat dat in principe ieder voor
zichzelf zorgt, maar bijgesprongen wordt
waar dit niet mogelijk is.
Waarom ben je actief
geworden in de politiek?
Pas op latere leeftijd zag ik een mogelijkheid
om buiten mijn werk iets anders
erbij te gaan doen. Betrokken zijn en
helpen bij het vormgeven aan de
maatschappij trok mij. Aangezien mijn
vrouw al in de besturen van parochie,
school en sportvereniging actief was, bleef
voor mij eigenlijk alleen de politiek over.
Het aantrekkelijke van de gemeentepolitiek
is dat je niet alleen dicht bij de
mensen staat, maar ook direct betrokken
bent bij de realisatie van projecten in je
gemeente. Er is heel vaak direct contact
mogelijk. Als cda’ers gaan wij ervan uit
dat de gemeentelijke overheid zich
beperken moet tot een aantal kerntaken.
De rest dient zoveel mogelijk door de
burgers zelf ingevuld te worden in de
vorm van vrijwilligersorganisaties, zoals
stichtingen, verenigingen, clubs en
kerken. Hierbij moet de overheid niet
meer dan een faciliterende rol spelen.
Gemeentepolitiek vergt veel tijd. Voor
jonge mensen met een opgroeiend gezin
is dat bijna niet op te brengen. Contact
met de burgers vindt vaak overdag plaats
als men werkt. Bijeenkomsten ’s avonds
leveren vaak oppasproblemen op.
Daarom zijn raadslieden vaak ouderen
met meer vrije tijd. De komende decentralisaties
zullen nog meer tijd vergen.
Wie of wat inspireert je
daarbij?
Het Nieuwe Testament laat zien dat eigen
door Ed Koster
In deze serie vertellen CDA-politici door wie of waardoor ze
geïnspireerd worden in hun politieke werk.
Ben Jonker,
Fractievoorzitter Gemeente Amstelveen
verantwoordelijkheid, naastenliefde,
schuldvergeving en hulpverlening aan de
ander hand in hand gaan. Ook treuren en
feesten hoort daarbij. Net als het geloof dat
niet alleen uit ’s zondags naar de kerk gaan
behoort te bestaan. Christen ben je nu
eenmaal zeven dagen van de week 24 uur
per dag. Dit geldt ook voor een cda’er. Dat
ben je ook 168 uur per week. Daarom vind
ik veel inspiratie in het Nieuwe Testament.
Problemen die zich binnen de gemeente
voordoen, hetzij met mensen, hetzij met
organisaties inspireren mij om naar een
oplossing te zoeken, die binnen de het
cda-gedachtegoed past.
Ruud Lubbers heeft mij als politicus erg
aangesproken. Iemand die charismatisch
overkwam en veel bruggen heeft
geslagen. •
Ed (dr. Adrianus) Koster is politiek antropoloog
en publicist. Zijn laatste boek De eenzame fietser
(2007) gaat over de politieke loopbaan van Dries
van Agt. Koster is raadslid in Haarlemmermeer.
Meedoen?
Wilt u meedoen aan deze serie?
Mail dit dan naar: Ed Koster,
adrianus@koster.com.mt onder
vermelding van uw naam, politieke
functie en door wie of waardoor u
geïnspireerd wordt in uw politieke werk.
Bestuursforum • juni/juli 2013
| 25

vereniging en service
Lijsttrekkers in beeld
Veel CDA-afdelingen kiezen ervoor na de zomer hun lijsttrekker voor de gemeenteraadsverkiezingen
te kiezen. Sommige afdelingen hebben dat in de afgelopen maanden al
gedaan, bijvoorbeeld omdat hún (herindelings)verkiezingen al in november zijn of
omdat ze zo snel mogelijk duidelijkheid willen geven aan de kiezer.
26 |
Bestuursforum • juni/juli 2013
Theo Martens
Lijsttrekker in Asten
Op 14 maart gekozen als
lijsttrekker
Belangrijkste speerpunt
richting maart 2014:
‘Voortzetten van het huidige
beleid, creatief omgaan met
schaarse middelen en alleen
in uiterste nood lastenverhoging.
Ik wil onze
burgers meer mee laten denken en doen, de overheid zijn
we immers met z’n allen. Ons verenigingsleven is een groot
goed. Zij zijn onontbeerlijk voor de leefbaarheid in ons
dorp, zij dragen bij aan de ontwikkeling (gezondheid en
sociale vaardigheden) van onze kinderen. De dorpsraden
zijn inmiddels onderdeel van onze samenleving en zijn een
oor en oog voor de gemeente. Vooral voor de leefbaarheid
in onze kleine kernen zijn ze onmisbaar, net zoals de school
en het verenigingsleven. Vrijwilligers die zich hiervoor
inzetten moeten we koesteren en ondersteunen, bijvoorbeeld
door minder regeltjes en meer eigen verantwoordelijkheid
bij de organisaties te leggen. Wij gaan ons inzetten
voor minder bureaucratie en meer vertrouwen over en weer.’
Hoe gaat u het CDA aan een goede uitslag helpen?
‘Vooral door te benadrukken dat we in Asten als cda lokaal
beleid voorbereiden en uitvoeren. Op thema’s die in de
Astense gemeenschap leven zullen we standpunten
innemen en daarmee het belang van de lokale politiek
benadrukken. Als lijsttrekker zal ik zelf de straat op gaan,
bij de vele evenementen die we in Asten hebben aanwezig
en aanspreekbaar zijn. Vanuit mijn wethouderschap zal ik
de komende periode zo veel mogelijk in de picture zijn met
leuke dingen die in Asten gebeuren. Ik zet dagelijks
berichtjes op Twitter en zal dat in de loop van de campagne
intensiveren. Samen met ons bestuur ga ik ervoor zorgen
dat er dertig aansprekende namen op de cda­lijst staan,
vooral met mensen die geworteld zijn in het verenigingsleven
en jonge mensen die nieuwe kiezers aanspreken.’
Frans Veltman
Lijsttrekker in De Friese
Meren
Op 7 mei gekozen (tijdens
de gezamenlijke ALV van de
afdelingen Gaasterlân­Sleat,
Lemsterland en Skarsterlân.
Hier is de kieslijst vastgesteld
voor de nieuwe gemeente
De Friese Meren.)
Belangrijkste speerpunt richting november 2013:
‘Ons belangrijkste speerpunt gaat zijn: leefbaarheid in stad
en dorp. Hierin zit opgesloten: wonen, werken en leven.
In de nieuwe gemeente De Friese Meren wonen meer dan
52.000 mensen verdeeld over vijftig dorpen en de stad
Sloten. Bedrijven, organisaties, verenigingen en inwoners
moeten zich kunnen herkennen in en betrokken voelen bij
de nieuwe gemeente. Ondanks de schaalvergroting dienen
de lijnen kort te blijven, dit is te realiseren door een vast
gezicht, vanuit de organisatie, te koppelen aan een kern
of bedrijf.’
Hoe gaat u het CDA aan een goede uitslag helpen?
‘Een goede uitslag zet je met elkaar neer, waarbij de lijst ­
trekker de constante factor moet zijn in de herkenbaarheid.
Ik mag deze rol vervullen in De Friese Meren. Het cda is
een partij van de mensen en heeft mensen centraal staan.
Met zo veel mogelijk leden gaan we de campagne voeren
waarin we dit gaan uitstralen. Vanaf afgelopen januari
leggen we met de cda­fracties werkbezoeken af in alle
kernen van De Friese Meren. Met de informatie die we
verkrijgen tijdens deze werkbezoeken kunnen we in
oktober en november terugkomen met het verhaal wat wij
gaan betekenen voor de lokale situatie. Hierbij verbinden
we de lokale kandidaat, samen met mij als lijsttrekker, met
de eigen omgeving, zodat het cda in elke kern herkenbaar
aanwezig is.’

Marjon Verkleij
Lijsttrekker in Alphen aan
den Rijn
Op 15 april gekozen als
lijsttrekker (tijdens de
gezamenlijke alv van de
afdelingen Alphen aan den
Rijn, Boskoop en Rijnwoude.
Hier is de kieslijst vastgesteld
voor de nieuwe gemeente
Alphen aan den Rijn.)
Belangrijkste speerpunt richting november 2013:
‘De grootste zorg voor bewoners bij een herindeling is
dat de fysieke afstand tot het gemeentehuis groter wordt,
dat de problematiek in de kernen minder gehoord wordt
en faciliteiten zullen verminderen. De cda­fracties hebben
daarom in juni 2011 al een motie ingediend om een
wijk­ en kernenbeleid te ontwikkelen. Uiteraard is daarom
het wijk­ en gericht werken één van de belangrijkste
speerpunten van ons verkiezings programma. Wij willen
dat de overheid dichtbij blijft, dat het eigen karakter van de
diverse kernen behouden blijft en de inwoners eigenlijk
niet merken dat er gefuseerd is.’
Hoe gaat u het CDA aan een goede uitslag helpen?
‘Het campagneteam onder leiding van campagneleider
Marly de Blaeij is al druk bezig met het opzetten van onze
strategie, die we van het succes van Schagen en Molenwaard
hebben afgekeken. We willen in elke kern een
aansprekend figuur die ons als cda promoot, we gaan op
bezoek bij zo veel mogelijk organisaties en verenigingen en
we hebben vier doelgroepen die we extra aandacht willen
geven: de ouderen, de jonge gezinnen, agrariërs en
boomkwekers en het mkb. De laatste week voor de
verkiezingsdag willen we knallen: met veel ‘cda­groen’ in
de winkelcentra, de wijken en kernen flyeren, met hulp van
veel cda’ers uit Den Haag en de regio.’
Jan de Nooij
Lijsttrekker in Zevenaar
Op 18 april gekozen als
lijsttrekker
Belangrijkste speerpunt
richting maart 2014:
‘Samenhang en omzien naar
elkaar zijn belangrijke thema’s.
De economische crisis zet deze onder druk. Daarom is het extra
belangrijk aandacht te hebben voor kwetsbare groepen en is het
belangrijk mantelzorgers te waarderen en steun te geven aan de
vele vrijwilligers. Decentralisatie van overheidstaken naar de
lokale gemeenten zal de komende periode veel aandacht vragen.
De lokale verantwoordelijkheid, maar ook de invloed op de te
vereniging en service
Vivianne Heijnen
Lijsttrekker in Maastricht
Op 23 april gekozen als
lijsttrekker
Belangrijkste speerpunt
richting maart 2014:
‘We zullen inzetten op de
thema’s die het meest leven in
Maastricht: sport, volkscultuur,
duurzaamheid, veiligheid en
leefbaarheid, wmo, ouderenbeleid
en ondernemerschap. De afgelopen jaren hebben we
veel energie gestoken in het duidelijk overbrengen van onze
standpunten, het is daardoor al vrij duidelijk waar wij voor
zullen staan. Wij hebben een campagneteam dat al helemaal
op stoom is. We gaan komend jaar naast de ‘traditionele’
campagne, ook gebruikmaken van de mogelijkheden om via
de sociale media campagne te voeren. De website van cda
Maastricht is daar een belangrijk onderdeel van.’
Hoe gaat u het CDA aan een goede uitslag helpen?
‘Wij organiseren heel veel bijeenkomsten rondom thema’s
die actueel zijn. Zo spreken we mét in plaats van óver
degenen die het beleid aangaat. Een mooi voorbeeld was
onze paneldiscussie over koopzondagen. Hierin zaten allerlei
vertegenwoordigers die begaan waren met dit onderwerp:
een vertegenwoordiger namens de kleine ondernemers, een
vertegenwoordiger van de grote winkelketens, een vertegenwoordiger
van de cnv die sprak namens het winkelpersoneel,
de pastoor van de Onze Lieve Vrouwebasiliek en ook de
vereniging van binnenstadbewoners. Dit soort bijeenkomsten
organiseren we ook op het gebied van bijvoorbeeld
sport, eenzaamheid, ouderen, duurzaamheid en cultuur.
Elke keer opnieuw hebben we weer een volle zaal. Voor ons
betekent dit dat we alles gedegen kunnen afwegen voordat we
een standpunt innemen. En vervolgens kunnen we daar dan
ook vol overgave achter staan.’
nemen besluiten, wordt hiermee groter en raakt de burgers
direct. Het cda Zevenaar zal laten zien dat ouderen niet naar een
one­ issue­partij hoeven omdat er zorg en aandacht is voor álle
generaties. Wij zijn immers een volkspartij!’
Hoe gaat u het CDA aan een goede uitslag helpen?
‘Het cda Zevenaar is erg blij met de kundige jonge mensen die
deel willen uitmaken van onze afdeling. Zij hebben de kennis en
ambitie om verantwoordelijkheid te dragen en mee te willen doen
in de Raad. Hierin is zoveel vertrouwen dat daarvoor zelfs de
laatste van de “oude” garde plaatsmaakt voor een nieuwe generatie
actieve, verstandige en betrouwbare cda­mensen. Goede mensen
zijn er dus! Het zal vooral over lokaal beleid gaan en de kiezers
dus aanspreken! Ons doel: vertrouwen krijgen van de kiezer en zo
veel mogelijk mensen in de nieuwe Raad. De campagne begint en
we hebben er vertrouwen en zin in!’
Bestuursforum • juni/juli 2013
| 27

vereniging en service
Permanente campagne – aflevering 16
Durf je stokpaardjes te berijden
De CDA-fractie in de gemeente Nijkerk begon met haar permanente campagne in
de vorige raadsperiode (2006-2010). Fractievoorzitter Hugo Doornhof: ‘Het was een
bewuste keuze om ons als raadsleden nadrukkelijker te manifesteren in de samenleving.
Die manier van werken was een van de oorzaken van ons mooie verkiezingsresultaat
bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen; we gingen toen van zes naar acht
zetels. Dat was natuurlijk heel mooi, maar we beseften dat we niet mochten verslappen.
Sterker nog: we zijn de afgelopen jaren intensiever doorgegaan op deze koers!’
Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 is de fractie blijven
zoeken naar mogelijkheden om zich nog meer te laten zien.
Doornhof wijst erop dat het niet alleen gaat om wat je vindt,
maar dat het minstens zo belangrijk is actief te communiceren
wat je gerealiseerd hebt. ‘Durf wat dat betreft saai te worden!
Wees niet bang om je stokpaardjes te blijven berijden. Wij
benadrukken bijvoorbeeld, misschien voor sommigen tot
vervelens toe, dat de lokale lasten elk jaar opnieuw niet stijgen.
Dat staat in ons verkiezingsprogramma. We laten de kiezer
zien dat als het erop aankomt er maar één partij is die op de
portemonnee van inwoners let: onze partij! De koppeling
tussen wat we hebben beloofd in ons verkiezingsprogramma
en wat we feitelijk bereiken, proberen we iedere keer weer te
maken. Daardoor blijven de speerpunten van je verkiezingscampagne
– in ons geval waren dat er vijf – vier jaar lang
zichtbaar en werk je aan vertrouwen. We laten onze kiezers
continu zien dat we ons aan onze beloftes houden.’
Profileer je
Het cda is in Nijkerk veruit de grootste partij, maar dat
betekent wat Doornhof betreft niet dat je je niet kunt profileren
ten opzichte van het college. ‘Waar de afspraken uit het collegeakkoord
dit toelaten, laat de fractie soms een heel ander geluid
‘Een van het college afwijkend standpunt moet je proberen zo veel
mogelijk te ventileren’
28 |
Bestuursforum • juni/juli 2013
vereniging en service
door Marcel Migo
Drie tips van Hugo Doornhof:
1. Leg je prioriteiten bij activiteiten buiten het gemeentehuis.
Ga dus naar de mensen – naar buiten ­ toe.
2. Durf je standpunt te blijven herhalen, durf eentonig te zijn.
3. Besteed elke fractievergadering aandacht aan je externe
oriëntatie.
horen dan het college. Zo’n afwijkend standpunt moet je
proberen zo veel mogelijk te ventileren. Een voorbeeld daarvan
is een door ons georganiseerde protestactie tegen een mogelijk
voornemen van het college om een nieuwe rondweg aan te
leggen (zie foto). Zoiets moet je juist aandurven als je de
grootste partij bent om daarmee het beeld van een achterover
leunende bestuurderspartij te voorkomen.’
Doornhof: ‘Een permanente campagne voeren is geen trucje,
maar heeft te maken met een bepaalde basishouding.’ Daarom
is een vast agendapunt van de fractie ‘Het cda naar buiten’.
‘Het is heel simpel: wij zijn voor ons gevoel geen deel van het
‘Een permanente campagne voeren
is geen trucje, maar heeft te maken
met een bepaalde basishouding’
gemeentebestuur, maar gewone inwoners. We laten onze agenda
dus – welbewust – bepalen door waar onze stadgenoten
tegenaan lopen. Een voorbeeld: we kregen klachten van burgers
over de afhandeling van brieven door de gemeente. We besloten
daarop alle klachten te inventariseren en een zwartboek aan te
bieden aan het college. Met resultaat overigens, want de situatie
is enorm verbeterd.’ •
Reageren? migo.bsv@cda.nl
De redactie van Bestuursforum is op zoek naar cda­
afdelingen die werk maken van hun permanente campagne.
Wilt u zich aanmelden voor deze rubriek, neem dan a.u.b.
contact op met de redactie: redactie@bestuursforum.nl

teruggevonden
Een pleidooi voor emancipatie van ouderen
Mr. P.J. Blommestijn roept in zijn
bijdrage in Bestuursforum van mei 1986
op tot meer emancipatie van, maar
vooral ook door ouderen. Emancipatie
van ouderen is volgens de auteur ‘(…)
simpel zichzelf mogen zijn, iets mogen
betekenen voor de anderen, maar ook op
hulp van die anderen mogen rekenen.’
En: ‘Emancipatie heeft niet tot inhoud
onafhankelijkheid voor zichzelf, maar
minder afhankelijkheid voor de naaste’.
Hij is van mening dat ‘2,4 miljoen
ouderen (mensen van 60 jaar of ouder)
toch allereerst zelf in staat moeten zijn
tot oplossingen te komen voor de zorg­
en handreikingsproblematiek.’
Blommestijn constateert dat ouderen
door verschillende ontwikkelingen (o.m.
arbeidsmarktontwikkelingen, ontkerstening
en technologische ontwikkelingen)
meer op afstand zijn komen staan van
andere groepen in de samenleving. Die
samenleving heeft de neiging ouderen
meer en meer vooral als probleem te
Personalia
De administratie van de Bestuurdersvereniging
wil graag op de hoogte
worden gehouden van veranderingen
in raads-, Staten- of waterschapsfracties.
Niet alleen bij een wisseling van
fractieleden, maar ook als een nieuwe
wethouder, gedeputeerde of DB-lid
wordt benoemd. Voor de administratie
zijn de volgende gegevens van zowel
het nieuwe als het vertrekkende lid van
belang: naam, adres, telefoonnummer,
e-mailadres en geboortedatum.
Wijzigingen kunnen worden doorgegeven
aan Joke Stoker via e-mail
(stoker.bsv@cda.nl) of telefonisch via
(070) 34 24 892.
beschouwen. ‘Men zou kunnen
zeggen: het vergrijzingsprobleem
snelt in aller
aandacht met de lift omhoog;
de aandacht voor emancipatie,
participatie, integratie van de
“vergrijzenden” zelf gaat
moeizaam met de trap.’
Doordat ouderen steeds
minder vertegenwoordigd zijn
in (bijvoorbeeld politiek­)
bestuurlijke functies verergert
dit. ‘Als politieke partijen (…)
blijven weigeren om ouderen in
hun geledingen als meer dan
ornament te beschouwen (…)
dan komt de authentieke stem
van de ouderen niet tot gelding
in de besluitvorming.’ De auteur
waarschuwt: ‘De politiek moet
oppassen dat ouderen geen
verbitterde kiezers worden.’ •
Reageren? redactie@bestuursforum.nl
A. Hekman is raadslid geworden in
Schiedam als opvolger van W.J. Meijboom.
M.W. van der Meijden is fractievoorzitter
geworden in Hoogezand­Sappemeer
als opvolger van G.B. Maagd en
E. Drenth is raadslid geworden.
H.R.A.L. Klein Kranenburg is
wethouder geworden in Rhenen als
opvolger van F.M. Bongers.
Mw.drs. H.A.M. Nauta-van Moorsel is
benoemd tot burgemeester van Hof van
Twente, daarvoor was zij directeur van
het CDA­partijbureau.
H.W.M. Dinghs is benoemd tot
wethouder van Horst aan de Maas als
Fragment uit het betreffende artikel.
opvolger van L.T.H. Litjens die een
functie in het bedrijfsleven heeft
aanvaard.
J. Hut is fractievoorzitter geworden in
Goes als opvolger van mw. E.M. van
Waveren­van de Veen die aanblijft als
raadslid.
J.C.G. Wegman is raadslid geworden in
Apeldoorn als opvolger van mw. K. van
Laar­Freriksen.
Bestuursforum • juni/juli 2013
| 29

kort nieuws
Goed bezochte bijeenkomst met Mona Keijzer en Karsten Klein over
bezuinigingen huishoudelijke zorg
Ruim tachtig belangstellenden bezochten een bijeenkomst met
Mona Keijzer en Karsten Klein over de wmo en de door het
kabinet voorgenomen bezuinigingen op de huishoudelijke
zorg. ‘Er staat iets gigantisch op stapel’, begon Keijzer. Zij
benadrukte de enorme omvang van de bezuinigingen. ‘U
krijgt hier in uw gemeente enorm mee te maken.’ Keijzer
raadde de cda­wethouders en ­raadsleden aan om vooral te
blijven benoemen dat dit beleid niet ons beleid is en dat er
alternatieven mogelijk zijn, in plaats van te veel in de bestuurlijke
modus te schieten. Ook drukte ze hen op het hart niet te
snel genoegen te nemen met nietszeggende antwoorden van
Steenkampinstituut organiseert kandidaat-raadsledencursus
Komt u hoogstwaarschijnlijk op de
lijst te staan voor de gemeenteraadsverkiezingen
in 2014? Wilt u goed
voorbereid aan de eervolle taak als volksvertegenwoordiger
in de gemeenteraad
aan de slag? Volg dan de kandidaatraadsledencursus
van het Steenkampinstituut!
Tijdens deze opleiding leert u
meer over het cda­gedachtegoed en de
13 juni: Wethoudersdag:
oriëntatie op de loopbaan
De Wethouderdag is bestemd voor ieder
die zich wenst te oriënteren op zijn/haar
loopbaan na de raadsverkiezingen van
19 maart 2014: ‘is er leven na het
wethouderschap?’. Meer informatie is
te vinden via de website van de bsv:
www.cda­bestuurdersvereniging.nl. •
Oproep initiatieven,
moties, etc.
De website van de bsv is vernieuwd en
heeft nu ook ruimte voor een databank
voor moties en initiatieven. Stuur ons
daarom uw moties, schriftelijke vragen
en initiatieven op zodat uw cda­collega’s
uit andere delen van het land daar ook
weer hun voordeel mee kunnen doen!
bsv@cda.nl •
30 | Bestuursforum • juni/juli 2013
Datum gemeenteraadsverkiezingen
definitief bekend
De datum van de gemeenteraadsverkiezingen
is definitief vastgesteld op
19 maart 2014. De Handreiking voor
gemeentelijke verkiezingsprogramma’s
2014­2018 Midden tussen de mensen is
op te vragen via bsv@cda.nl. •
colleges van b&w. Keijzer ging na haar inleiding in op vragen
uit de zaal en legde onder meer uit welke alternatieven de
cda­Kamerfractie ziet. Haags cda­wethouder Karsten Klein
onderstreepte dat: in ons verkiezingsprogramma staan echt
heel andere voorstellen. Klein rekende de aanwezigen voor wat
de bezuinigingen op de huishoudelijke zorg voor zijn
gemeente betekenen. ‘Dit is echt een onmogelijke opdracht’,
stelde hij. Hierna volgde opnieuw een vragenserie met de
bezoekers. Lees voor meer informatie over het cda­standpunt
ten aanzien van bezuinigingen op zorg: http://www.cda.nl/
actueel/toon/jong­en­oud­het­hele­verhaal/ •
taken van het lokaal bestuur. Daarnaast
krijgt u training in de basisvaardigheden
die u als cda­raadslid nodig heeft om
goed te kunnen functioneren. De
opleiding zal vanaf oktober 2013
beschikbaar zijn en zal bij u in de
provincie worden georganiseerd. Houd
onze website in de gaten voor meer informatie
en aanmelding: www.cda.nl/si •
CDAV krijgt nieuwe voorzitter
Op de CDAV Ledendag op 15 juni a.s.
kiest het CDAV een nieuwe landelijke
voorzitter. Het bestuur heeft Josine
Westerbeek­Huitink voorgedragen.
Josine is 53 en woont in Woerden. In het
verleden was zij onder meer werkzaam
als directeur van ontwikkelingsorganisatie
de Wilde Ganzen, als bestuurder
van het CNV en als lid van de SER. Voor
meer informatie: www.cda.nl/cdav. •
Rijnlands denken en doen
cda Fryslan heeft een rapport Rijnlands
Denken en Doen geschreven en daar
aanbevelingen voor lokale fracties aan
gekoppeld: http://www.cda­fryslan.nl/nl/
nieuws/974/cda­fryslan­omarmt­rijnlands­denken.html.
•
Nieuwsbrief Wetenschappelijk
Instituut
Het Wetenschappelijk Instituut brengt zes
keer per jaar een digitale nieuwsbrief uit.
In de nieuwsbrief vindt u aankondigingen
van bijeenkomsten en symposia maar ook
overzichten van onlangs gepubliceerde
rapporten, opinieartikelen e.d. U kunt
zich aanmelden voor deze nieuwsbrief
door een mail te sturen naar wi@cda.nl

ten slotte
Taal
Taal is het instrument van de politiek. Modern bestuur draait om communicatie met de burger. We
communiceren steeds meer in beelden maar het voornaamste gereedschap van elke bestuurder en
politicus blijft taal: schriftelijk en verbaal. Toch realiseren we ons te weinig hoe bepalend woorden zijn
bij het overbrengen van boodschappen. Als raadslid ervaar ik regelmatig de behoefte aan duidelijke
verwoording van standpunten. En hoe lastig dat is vanuit de complexiteit van een onderwerp en de
inhoudelijke bijdrage die we als christendemocraten graag leveren.
Onlangs was een groep scholieren op
bezoek bij de raad. Na een aantal
gedegen bijdragen schoot een oppositioneel
raadslid uit zijn slof met een
minutenlange tirade die meerdere keren
door de burgemeester werd onderbroken.
Na afloop bleken de scholieren het debat
tot dan toe saai te vinden maar vanaf dit
moment attractief. Niet alleen illustreert
dit de behoefte aan vermaak in de
politieke arena, ook geeft het aan dat we
met taalgebruik verschil kunnen maken.
Woorden zijn niet neutraal maar kunnen
wapens zijn waarmee je het politieke
gevecht aangaat. Je kunt ermee aanvallen
en politieke tegenstanders beschadigen.
Tegelijkertijd kun je woorden ook
ontwapenend en verbindend inzetten.
Rond 30 april en 4­5 mei was dat dit jaar
gelukkig goed merkbaar.
Storytelling
Het begint ermee dat in de politiek veel
moeilijke woorden gebruikt worden, die
in deze tijd veel mensen niet bereiken.
Op Twitter stelt @Bobotaal die terecht
aan de kaak. In 2002 pleitte Bas
Eenhoorn – toen vvd­voorzitter en
huidig burgemeester van Alphen a/d Rijn
– voor meer Jip en Janneke­taal. Het ging
toen om onduidelijke taal van zijn
partijleider Hans Dijkstal. Maar de
aanduiding is een eigen leven gaan leiden
en van toepassing op meer situaties. Ook
veel gemeenten vinden het moeilijk in
‘gewone mensentaal’ te vertellen waar een
besluit om draait en hoe het democratisch
proces is verlopen. Zo blijkt een meerjarig
project stadsontwikkeling moeilijk
uit te leggen, net als veel technische
milieukwesties. Ik bepleit naast feiten en
cijfers het gebruik van storytelling. Door
het verhaal achter een project of besluit
neem je burgers mee in de beweegredenen
waarom je iets doet.
Geen ontkenningen
Ook communiceren we soms onhandig.
In haar artikel ‘De onbedoelde kracht
van de ontkenning: laat niet zien wat je
niet wilt’ (zie www.tekstblad.nl) laat
tekstschrijver Jeanine Mies zien dat we
vaak met negatieve woorden communiceren
terwijl we positief gedrag willen.
‘Hier niet parkeren’ geeft aan welk gedrag
verboden is maar niet waar mensen
mogen parkeren. Denk ook aan de
Ook in de politieke
arena is het beter te
zeggen waarom je
ergens voor bent
boodschap in bus of tram: ‘vergeet niet
uit te checken met je ov­chipkaart’. Mies
laat zien dat het gebruik van ontkenningen
hardnekkig is maar niet altijd even
effectief. Beter is het mensen te zeggen
wat je wel wilt, welk gedrag je wil
bevorderen. Ook in de politieke arena is
het beter te zeggen waarom je ergens
voor bent. Dat past ook bij ons cdaprofiel.
Framing
Een derde element van taal betreft de
drs. R. Vrugt is fractievoorzitter van het
CDA in Alphen aan den Rijn.
kracht van framing. In de oppositie gaat
het naast een inhoudelijk alternatief
erom dat je de bedoelingen van je
tegenstander van een ander frame
voorziet. Denk aan de sp die het
zorgakkoord afdoet als afbraakakkoord.
Denk ook aan woorden als aanrechtsubsidie
of staatscrèche. In Alphen zijn
we al jaren bezig met de ontwikkeling
van het stadshart met een nieuw
cultuurgebouw waarin bibliotheek,
streekmuziekschool, streekarchief en
stadsatelier komen. Jarenlang is dit door
tegenstanders succesvol negatief
neergezet als een megalomaan cultuurpaleis.
Zo werd de term beladen.
Uiteindelijk hebben we, vooral door de
recessie, de plannen bijgesteld en bij
motie uitgesproken voortaan te spreken
van een ‘bieb­plus’. Maar of dat helpt?
Over de macht van de taal in politiek
heeft hoogleraar Hans de Bruijn een leuk
boekje geschreven. Aan de hand van
voorbeelden (‘dit is geen regeer­ maar
een stagneerakkoord’) beschrijft hij de
kracht van framen en de mogelijkheid
een debat naar je hand te zetten. In die
geest reageerde de cda­Tweede Kamerfractie
ook op het advies om kleine
scholen te sluiten: ‘geen Haags mes in
onze les’. Het is goed dat we als cda’ers
met de raadsverkiezingen in aantocht het
belang van taal beseffen. Met als motto:
‘wie de vorm beheerst, is de inhoud
meester!’ •
Reageren? rvrugt@planet.nl
door René Vrugt
Bestuursforum • juni/juli 2013
| 31

Bestuursforum oktober 2012
| 27
VERENIGING EN SERVICE
Een permanente campagne hoeft niet per se
gepaard te gaan met toeters en bellen. Het CDA
Zoetermeer kiest voor een heel rustige aanpak.
Bestuurslid Wieger Visser: ‘We gaan elke maand
een dag de straat op, met onze fractie,
wethouder, bestuur en leden. In onze CDA-outfit
zijn we prima herkenbaar en nemen we de tijd
om met de mensen in gesprek te gaan.’
Wieger Visser, met ‘campagne’ in portefeuille vindt het belang-
rijk als partij authentiek en benaderbaar te blijven. ‘Je regel-
matig laten zien op straat hoort er gewoon bij. Als je met een
grote groep cda’ers door de stad loopt ben je herkenbaar voor
het publiek en je bent goed in staat om vragen te beantwoorden.
De wethouder en de raadsleden zijn immers vlak in de buurt.
De afgelopen maanden hadden de meeste gesprekken betrek-
king op landelijke thema’s, maar meestal gaat het vooral over
lokale onderwerpen, zoals ons ziekenhuis.’
Basis
‘Het is niet zo ingewikkeld. Mensen zullen het cda weer meer
gaan herkennen als we meer bij onszelf blijven en uitdragen wie
we zijn en waar we voor staan.’ Visser vindt het daarom
opvallend dat de uitgangspunten een minder prominente plaats
lijken te krijgen in onze communicatiemiddelen. ‘Op onze
Zoetermeerse webpagina staan de cda-uitgangspunten
pontificaal zichtbaar. Dat zou meer moeten gebeuren. Maar
bijvoorbeeld ook veel cda-kleding is maar weinig herkenbaar.
Van mij mogen de logo’s veel beter zichtbaar zijn. De mensen
mogen van veraf zien dat het cda aanwezig is!’
Direct contact
Visser: ‘Soms krijgen we heel goede suggesties van mensen op
straat. Als dat het geval is, wisselen we meteen contactgegevens
uit en gaan we met zo’n idee aan de slag.’ Eerst spreekt de fractie
erover en daarna vindt opvolging plaats, bijvoorbeeld door de
cda-inbreng in de raad. ‘We koppelen altijd terug met iemand
die ons op straat een goede suggestie deed. De lijnen blijven op
die manier kort. Dat werkt het best.’
Helpende handjes
‘Het is ontzettend nuttig om permanent campagne te voeren en
samen de straat op te gaan.’ Maar zoiets lukt niet vanzelf. Het
commitment van een fractie en een wethouder is essentieel. ‘Dat
gaat bij ons heel goed. Ik heb ervaren dat je daarnaast gewoon
leden moet bellen en regelmatig moet vragen of ze bereid zijn
mee te helpen. Ik organiseer de acties, in nauwe samenwerking
met ons bestuurslid Marco Kampmeijer. Dat werkt heel
plezierig, het is goed om veel mensen te betrekken, maar de
organisatie bij een beperkt aantal personen te houden.’ Afde-
lingen waar de menskracht beperkt is (of lijkt) raadt hij aan
eens contact op te nemen met buurafdelingen om een keer
samen op te trekken. ‘De effectiviteit neemt echt toe als het
aantal deelnemers stijgt.’
Sinds kort is er in Zoetermeer ook een cdja-afdeling. ‘Hun hulp
is goud waard. Jongeren spreken nu eenmaal makkelijker met
jongeren. Het is belangrijk dat je al die vrijwilligers ook iets
teruggeeft. Ga bijvoorbeeld na afloop gezellig samen wat
drinken, maak er een leuke dag van.’
Reageren? migo.bsv@cda.nl
Permanente campagne – aflevering 8
Gewoon in gesprek gaan
door Marcel Migo
De redactie van Bestuursforum is op zoek naar cda-afdelingen
die werk maken van hun permanente campagne. Wilt u zich
aanmelden voor deze rubriek, neem dan a.u.b. contact op
met de redactie: redactie@bestuursforum.nl
‘We koppelen altijd terug met
iemand die ons op straat een goede
suggestie deed’
‘Ik heb ervaren dat je gewoon je
leden moet bellen en regelmatig
moet vragen of ze bereid zijn mee
te helpen’
Bestuursforum maart 2012
| 27
VERENIGING EN SERVICE
Zo’n vijf à zes keer per jaar toert het CDA Schijndel per knalgroene caravan door de
gemeente. Het werkt. De caravan valt op en trekt elke keer automatisch veel belangstel-
lenden en nieuwsgierigen. Wethouder Bart Claassen: ‘Sommige mensen lopen er met
een grote boog omheen, anderen vinden het leuk en beginnen een praatje.
Zo laagdrempelig willen we het graag.’
Eigenlijk vormden de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 het
startpunt van een never ending campaign. Er werd een caravan
aangeschaft – eigenhandig groen beschilderd – en sindsdien staat
de afdeling regelmatig op straat om een praatje te maken met de
mensen, om te weten wat er leeft en om zichtbaar te zijn. ‘We willen
ons niet opdringen en vooral zorgen voor een prettige, gezellige
sfeer. Die ontstaat bijna als vanzelf. Voor de kinderen hebben we
een grabbelton en we zorgen ook dat we regelmatig leuke gadgets
hebben om uit te delen. Geen al te politiek beladen spullen, maar
leuke hebbedingetjes die makkelijk weggeven. Denk bijvoorbeeld
aan kaarsjes die we vlak voor Kerst hebben uitgedeeld.’
De caravan is de trekker, maar maakt deel uit van een welbe-
wuste strategie. Het cda Schijndel vindt het belangrijk om
permanent zichtbaar en aanspreekbaar te zijn. Claassen: ‘We
gaan mensen niet aanklampen of bewust confronteren. We
maken het niet te politiek. Maar wie een vraag aan ons heeft of
zijn mening kenbaar wil maken is uiteraard van harte uitgeno-
digd dat te doen. Sommige andere partijen in onze gemeenten
zijn ook zichtbaar op straat, maar zij kiezen voor een andere
aanpak, zij knopen meer ‘politieke gesprekken’ aan.’ De aanpak
van het cda Schijndel heeft resultaat opgeleverd, want bij de
laatste twee gemeenteraadsverkiezingen werd zetelwinst behaald!
Met 5 zetels is het cda er momenteel zelfs de grootste partij.
Laagdrempelig
Gekozen is om permanent aandacht te hebben voor wat de
inwoners belangrijk vinden. Claassen: ‘Als we een bijeenkomst
organiseren kiezen we voor een thema dat echt leeft. Ook
zorgen we dat we altijd een aansprekende prominente cda’er in
huis halen. Het is een succes, juist omdat we ervoor kiezen de
bijeenkomsten toegankelijk te maken voor alle geïnteresseerden
uit de gemeente. Iedereen is welkom. We voeren dat principe
van laagdrempeligheid en toegankelijkheid dus consequent
door.’ Een recent voorbeeld van zo’n bijeenkomst had de
plannen van een nieuwe rondweg als onderwerp. ‘Dat leeft
enorm. Dus waren er enkele tientallen belangstellenden. Dat
zijn natuurlijk niet allemaal cda-leden of -kiezers, maar het zijn
wel betrokken burgers waar wij graag mee in contact staan.’
Tip
Uiteraard moet het wel een meerwaarde blijven om lid te
worden. ‘Je zou denken dat het vaker gebeurt, maar eens een
keer met de afdeling op stap naar Den Haag, naar het partij-
bureau en naar de Kamer, is iets wat veel leden aanspreekt. En
het kan mensen ook over de streep trekken om dat lidmaat-
schapskaartje in te vullen.’
Permanente campagne – aflevering 3
Niet opdringen, maar opvallen
door Marcel Migo
Geen verkiezingen, toch op straat! V.l.n.r. Betty ten Broeke (Penningmeester en PR), Paul ten Broeke (Secretaris), Toon van de Rijt (Commissielid),
Daniëlle Aarts-van der Loo (Lid Provinciale Staten), Marlies Doreleijers (Raadslid), Piet Seijkens (Fractieondersteuning), Dick Fokkema
(Raadslid), Els von Tiemroth (Rots in de Branding).
De redactie van Bestuursforum is op zoek naar cda-afde-
lingen die werk maken van hun permanente campagne. Wilt
u zich aanmelden voor deze rubriek, neem dan a.u.b. contact
op met de redactie: redactie@bestuursforum.nl
Bestuursforum februari 2012
| 27
VERENIGING EN SERVICE
In de aanloop naar verkiezingen zien steeds meer
CDA-afdelingen de meerwaarde in van een wijk-
gerichte aanpak. Het loont om plekken waar veel
potentiële CDA-kiezers wonen intensiever te
bezoeken en daar je verkiezingsfolders te bezorgen.
De bomen groeien nu eenmaal niet tot in de hemel
en ook de menskracht van de afdeling heeft zo zijn
beperkingen, waardoor strategische keuzes on-
ontkoombaar zijn. Bijzonder is dat het CDA
Dordrecht die keuze ook buiten verkiezingsperioden
maakt en permanent investeert in goede contacten
met bewoners van CDA-minnende wijken.
Dordts Bestuurslid en campagneleider Christiaan Merkuur: ‘Je
moet realistisch zijn. In bepaalde wijken van Dordrecht hebben
we nooit veel stemmen gehaald, terwijl er ook plekken zijn waar
we veel betere resultaten hebben bereikt. Op die plekken richten
we ons met name. We doen dat door zichtbaar te zijn, juist daar
op straat te flyeren en juist ook daar onze nieuwsbrief te
bezorgen. We zouden graag nóg meer nieuwsbrieven bezorgen
dan de 1600 die we nu maandelijks verspreiden, maar dat is op
dit moment niet realistisch.’ Maandelijks bezorgen zo’n 16
vrijwilligers ieder 100 exemplaren.
Christaan Merkuur studeerde onder andere Economische
geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Hij woont al zijn hele
leven in Dordrecht. Sinds een aantal jaar is hij politiek actief, als
bestuurslid en campagneleider van het cda Dordrecht en als
oprichter en voorzitter van het cdja Drechtsteden. Merkuur
vindt het belangrijk dat de fractie actief laat zien wat het
allemaal doet. ‘Bewoners vinden weinig zo irritant als via de
krant te moeten vernemen dat er iets ingrijpends staat te
gebeuren in hun directe woonomgeving. Daarom proberen wij
er vroeg bij te zijn, mensen te informeren en om adviezen te
vragen. Dat wordt zeer gewaardeerd merken we. We hebben
bijvoorbeeld in overleg met bewoners bezwaar gemaakt tegen
het verleggen van een busroute, die heel belangrijk was voor
met name oudere bewoners. Door een nieuwe dienstregeling
zouden ze ineens drie keer zo lang onderweg zijn om van hun
huis naar het ziekenhuis te komen. Wij hebben hen direct laten
weten het daarmee niet eens te zijn (door middel van een huis
aan huis bezorgde flyer) en te proberen de raad te bewegen een
oplossing te vinden. Dat is gelukt en de mensen weten nu dat
wij ons best daarvoor hebben gedaan.’ Meegespeeld heeft dat dit
probleem zich voordeed in een cda-wijk. ‘Het liefst zou je dit
soort acties overal opzetten, maar dat gaat niet. Daar hebben we
niet de benodigde middelen en mensen voor. Dus zul je moeten
kiezen.’
Media-aandacht
De communicatie is ook op andere terreinen uitgebreid. Er is
bijna geen cda-afdeling zonder website, maar helaas zijn vele
sites niet al te spannend; er verschijnt maar weinig informatie
en die is dan ook nog eens vaak intern gericht, bedoeld voor de
eigen leden. ‘Dat was bij ons ook zo. Pas in 2010 kregen wij een
eigen website. In het begin trokken we nauwelijks bezoekers,
misschien 10 per maand. Nu scoren we tussen de 650 en 1000
bezoekers per maand.’ Als belangrijkste reden voor die toename
noemt Merkuur de input van de fractie. Elke week worden
consequent drie artikelen geplaatst. Soms gaan ze over een
actueel onderwerp, soms zijn ze wat meer beschouwend en dan
weer meer persoonlijk. ‘Tante Truus moet ze ook met interesse
kunnen lezen, dus ambtelijk of ingewikkeld taalgebruik is uit
den boze.’ Merkuur vindt het onzin dat het te tijdrovend zou
zijn. ‘Zo’n bijdrage hoeft helemaal niet lang te zijn en de
fractievolgers en onze wethouder rouleren ook mee. Het is
misschien 15 minuten werk, een keer in de twee weken. Dat
moet elk cda-raadslid in Nederland op kunnen brengen. Bij ons
blijkt dat het prima kan, ieder levert altijd keurig zijn of haar
bijdrage.’ Een belangrijk resultaat van de verbeterde website is
ook dat de afdeling merkt dat de mediabelangstelling toeneemt.
‘Regelmatig verschijnen er verwijzingen naar onze artikelen.’
Maar er is nog een reden waarom standpunten van het cda in
Dordrecht vaker de lokale media halen. ‘We zijn steviger
geworden in onze inhoudelijke profilering. We maken duide-
lijker dat we ergens vóór of tegen zijn, zonder uiteraard
populistisch te worden. Te vaak hebben we als cda nog steeds
de neiging om een ‘enerzijds-anderzijds-verhaal’ af te steken,
maar daar zitten kiezers niet op te wachten.’
Meer informatie? christiaanmerkuur@hotmail.com
Permanente campagne - Aflevering 2
CDA Dordrecht gaat de wijken in
door Marcel Migo
Aan de slag met het opstellen van een huis aan huis verspreide flyer.
Sophie
cda-afdelingen die op postcodeniveau willen weten waar
zich hun potentiële kiezers bevinden, kunnen gebruikmaken
van het programma Sophie. Dit programma werd ontwik-
keld in opdracht van het cda Partijbureau. Het cda is de
enige politieke partij in Nederland met dit systeem. Meer
informatie over hoe het werkt kunt u verkrijgen via Herman
de Vries, HdeVries@cda.nl
Bestuursforum november 2012
28 |
vereniging en service
VERENIGING EN SERVICE
Het CDA in Werkendam behaalde bij de laatste
raadsverkiezingen 7 zetels, evenveel als vier jaar
ervoor. De partij bleef daarmee de grootste.
Wim de Jong, een leven lang zeer succesvol
ondernemer, is de gezichtsbepalende wethouder,
Gerard Paans is de aanvoerder van de fractie.
Hard werken voor de gemeente, en dat welbewust
actief uitdragen, dat is in het kort de kern van
hun succesvolle aanpak.
door Marcel Migo
Wim de Jong: ‘Het allerbelangrijkst wat je als cda-bestuurder
moet doen is onder de mensen zijn, netwerken, buurten, zodat
je weet wat er speelt, erover kunt praten met de mensen.’ Ook de
fractie is in feite een groot netwerk, waar alle lijnen van de
gemeentelijke samenleving bijeenkomen. Gerard Paans: ‘Onze
wethouder is het bekendst. Maar ook onze raadsleden, ieder
afkomstig uit een andere kern van onze gemeente zijn bekende
gezichten in hun woonplaats. In iedere kern vindt structureel
overleg plaats met de dorpsvereniging, leden en belangstellenden,
overal onder voorzitterschap van een raadslid.’ Daar laat het
cda zich voeden met wat in de samenleving speelt, daar komen
ook goede ideeën en initiatieven op die vervolgens in de fractie
worden besproken. Na afloop vindt terugkoppeling plaats, en de
inbreng in commissie en fractie wordt steevast zo goed mogelijk
gecommuniceerd met de media. Gerard Paans: ‘We laten zien
wat we doen. Via alle vormen van media die maar mogelijk zijn.
Dat geldt bijvoorbeeld ook voor onze driemaandelijkse werkbe-
zoeken.’ Elke drie maanden bezoeken fractie en wethouder een
aantal plaatsen in een van de kernen. ‘We brengen de media
daar altijd van op de hoogte, leveren er meteen de foto’s bij.’
Het werkt, de lokale media worden bereikt.
Beide heren raden het aan een actieve rol te spelen bij sport-
verenigingen, omdat daar iedereen, jong en oud, samenkomt.
De trots van Werkendam is zaterdagtopklasser Kozakken Boys.
Paans is nauw betrokken bij de club. Paans: ‘Je verneemt daar
precies wat er onder de mensen leeft.’ De Jong wijst op een
jaarlijks initiatief van het cda in Werkendam: ‘Elk jaar organi-
seren wij de beste of de mooiste of de vriendelijkste of de
sportiefste club of vereniging van het jaar. De verenigingen
kunnen door de inwoners genomineerd worden en het
cda-bestuur bepaalt vervolgens wie de eerste prijs krijgt. De
winnaar krijgt voor de vereniging of club € 200,- (zie de foto).
Het leuke is dat alle genomineerde clubs bij de prijsuitreiking
aanwezig zijn. Voor het cda is dat weer een mooie gelegenheid
onze boodschap kwijt te kunnen.’
270 koppen koffie
Wethouder Wim de Jong is al zes jaar, 45 weken per jaar, vaste
gast bij de lokale radiozender. ‘Onder het genot van een bakkie
bespreken we dan het lokale nieuws van de afgelopen week.
Zo’n radioprogramma is natuurlijk erg leuk, maar het kost ook
veel tijd. Ik probeer er echt altijd te zijn. Je staat er versteld van
hoeveel mensen ernaar luisteren en mij erop aanspreken.’
Zichtbaar zijn, of in het laatste voorbeeld hoorbaar zijn, zit
helemaal in het systeem van deze afdeling. ‘In de laatste
maanden voor de gemeenteraadsverkiezingen hebben we in alle
kernen rondgereden met onze bestickerde cda-auto. Waar-
schijnlijk heeft iedereen ons gezien, want we hebben echt overal
gestaan, waaronder ook heel veel bij supermarkten.’
Hard werken
Gerard Paans: ‘Een plezierige constructieve werkrelatie met de
pers, een fijne collegiale sfeer in de fractie, een stevig netwerk
met de talloze sleutelfiguren in onze samenleving en last but not
least vertrouwen van onze inwoners bouw je niet op in twee
maanden verkiezingscampagne. Dat moet je vier jaar lang
doen.’ Waar mogelijk probeert de fractie voorop te lopen,
dingen snel geregeld te krijgen en onder meer via de contacten
met de dorpsverenigingen en het bedrijfsleven belangrijke
signalen als eerste op te pakken. Paans: ‘Er steeds als eerste bij
zijn, maar er dan ook herkenbaar en stevig mee aan de slag
gaan. Dat vergt hard werken, maar het geeft ook ontzettend veel
plezier.’
Reageren? migo.bsv@cda.nl
Permanente campagne – aflevering 9
Altijd eerder dan een ander
De redactie van Bestuursforum is op zoek naar cda-afdelingen
die werk maken van hun permanente campagne. Wilt u zich
aanmelden voor deze rubriek, neem dan a.u.b. contact op met
de redactie: redactie@bestuursforum.nl
Bestuursforum december 2012
| 23
VERENIGING EN SERVICE
Marien den Boer en Eibertjan van Blitterswijk vormen de jonge tweemansfractie
van het CDA in Oegstgeest. Als onderdeel van hun permanente campagne wilden ze
vorig jaar een laagdrempelige en leuke oudejaarsactie opzetten. ‘We hebben een
nieuwe wijk uitgekozen, een overzichtelijk gebied waar we relatief veel potentiële
kiezers verwachtten. ’s Middags op Oudjaarsdag zijn we langs alle huizen gegaan
en hebben de mensen getrakteerd op oliebollen. Juist omdat het buiten campagne-
tijd was, kregen we veel leuke reacties. Het was een goede manier om kennis te
maken met de nieuwe bewoners en hen te vragen wat ze belangrijk vinden dat er
in hun wijk gebeurt.’
Tegelijkertijd werden de mensen erop gewezen dat de cda-
fractie graag een aanspreekpunt wil zijn als daar aanleiding toe
is. Den Boer en Van Blitterswijk kozen ervoor de oliebollen die
over waren naar een verzorgingshuis te brengen. Ook dat gebaar
werd op prijs gesteld.
Den Boer: ‘Dit jaar gaan we het weer doen. Nu kiezen we voor
een andere, iets grotere wijk.’ Het betekent niet dat de ‘vorige
oliebollenwijk’ nu uit beeld is. Van Blitterswijk: ‘Het is heel
belangrijk om terug te koppelen. De zorgen en wensen van de
bewoners hebben tot concrete initiatieven van onze kant geleid.
We hebben ons bijvoorbeeld sterk gemaakt voor een sportveld
en een verkeersveiliger situatie voor de kinderen. Daarover
houden we contact met de mensen die ons daarover aanspraken.’
De oliebollenactie heeft relatief weinig tijd en middelen gekost.
Elke cda-afdeling kan dit jaar hetzelfde doen. ‘Zorg wel dat je
het netjes presenteert. Het moet wel uitnodigen natuurlijk.’
Leen een Kerstboom
Beide fractieleden proberen vaker door laagdrempelige acties
de aandacht op een positieve wijze op het cda te vestigen.
‘Vorig jaar hebben we een kerstboom geleend en zijn we op de
markt gaan staan. We vroegen mensen of zij hun kerstwens of
kerstidee voor de gemeente op een kerstbal wilden schrijven en
die in de boom te hangen.’ Het leverde aandacht op van lokale
media (doordat hen een persbericht met foto’s waren aangeleverd!).
Met de gegeven suggesties zijn ze vervolgens weer aan de slag
gegaan. ‘Gaan we binnenkort weer stemmen?’ vroegen sommige
passanten. Eibertjan en Marien legden met plezier uit dat ze
juist ook buiten verkiezingstijd benieuwd zijn naar wat de
mensen bezighoudt. ‘Dit soort acties hoort bij het zijn van
volksvertegenwoordiger. Die kant van het raadslid zijn moet je
niet verwaarlozen.’
Permanente campagne
Een goede permanente campagne heeft vooral zin als je je
potentiële kiezers kent, weet wat de mensen bezighoudt. Je moet
ze daarvoor actief opzoeken en blijven opzoeken. ‘Maar om te
beginnen moet je je eigen leden kennen. Heet nieuwe leden
welkom en betrek ze meteen actief bij de partij.’
Den Boer is actief op de sociale media, maar benadrukt dat je er
daarmee niet bent. ‘Je creëert daarmee wel een zeker nieuw
bereik, maar je moet er absoluut geen wonderen van
verwachten. Een tweet is echt iets anders dan direct contact. Dat
laatste blijven we dan ook volop doen. We kijken alweer uit naar
Oudjaarsdag. Ongetwijfeld levert dat weer de nodige waarde-
volle ontmoetingen op!’
Reageren? migo.bsv@cda.nl
door Marcel Migo
Permanente campagne – aflevering 10
‘Mag ik u een oliebol aanbieden?’
De redactie van Bestuursforum is op zoek naar CDA-afdelingen
die werk maken van hun permanente campagne. Wilt u zich
aanmelden voor deze rubriek, neem dan a.u.b. contact op met
de redactie: redactie@bestuursforum.nl
Bestuursforum januari 2013
28 |
vereniging en service
VERENIGING EN SERVICE
Permanente campagne – aflevering 11
Droomcampagne in Schagen
In de week na de Herindelingsverkiezingen van 21 november stond lijsttrekker Jelle
Beemsterboer van het CDA Schagen zo’n beetje alle Noord-Hollandse en nationale
media te woord. Van RTL Nieuws tot de jakhalzen van De Wereld Draait Door.
Aanleiding voor deze mediahype was de spectaculair grote verkiezingsoverwinning
van het CDA. De partij werd met afstand de grootste. Hoe is dat te verklaren?
door Marcel Migo
Wat ongetwijfeld een cruciale rol heeft gespeeld, was het uitge-
sproken lokale karakter van de cda-campagne. Dat kwam tot in alle
details terug. Jelle Beemsterboer: ‘Onze negen raadsleden zijn
allemaal geworteld in hun stad of dorp, ze zijn daar bekenden. Ze
zijn actief in sportverenigingen en weten heel goed wat er onder
hun achterban leeft.’ De nieuw gevormde gemeente Schagen is een
samenvoeging van Harenkarspel, Schagen en Zijpe. Van de negen
raadsleden komen er steeds drie uit elke voormalige gemeente.
‘Het lokale karakter zag je bijvoorbeeld ook terug in de levens-
grote billboards die wij in weilanden langs alle uitvalswegen
hebben geplaatst. De eerste weken van de campagne hing overal
een spandoek van mij, in de laatste twee weken hebben we die
vervangen door spandoeken van de kandidaten, ieder in hun
“eigen” gebied. Ook de slogans hebben we op maat aangepast.
De nieuwe gemeente is heel groot. Het is dus logisch dat mensen
meer geïnteresseerd zijn in campagneboodschappen die over hun
eigen dorp gaan dan over een dorp twintig kilometer verderop.’
Beemsterboer roemt ook het teamgevoel dat heerste. ‘We zijn in
februari bij elkaar gaan zitten als kandidaat-raadsleden,
bestuurders, campaigners en vrijwilligers. Het enthousiasme dat
toen ontstond heeft aanstekelijk gewerkt.’ Wat ook gewerkt
heeft, is de grote betrokkenheid van een groot aantal cda-
prominenten, zoals Ruth Peetoom, Sybrand Buma, Jan Kees de
Jager, Mona Keijzer, Henk Bleker en Jan Peter Balkenende die
allemaal langs zijn gekomen, of via film hun steun uitspraken in
de campagne. Beemsterboer: ‘We hebben een goede lokale
campagne gedraaid, maar hun steun daarbij was geweldig.’
Permanente campagne
Voert het cda Schagen ook een permanente campagne en is dat
ook een verklaring voor het goede resultaat? Beemsterboer: ‘We
noemen het niet zo, maar in feite doen we het wel. Wij vinden
dat je als volksvertegenwoordiger onder de mensen moet zijn
en met grote regelmaat je gezicht moet laten zien in je gemeente.
Daardoor weten mensen je gemakkelijker te vinden. Het biedt
ons ook een kennisvoorsprong ten opzichte van andere partijen.
Ik geef mensen heel snel mijn mobiele nummer. Het is belang-
rijk naar kiezers uit te stralen dat je bereikbaar bent en echt wilt
werken voor hun stem.’
Alle registers open
Zes weken voor de verkiezingen barstte de campagne los.
Beemsterboer: ‘Ik heb de laatste drie weken voor de verkie-
zingen vrijgenomen van mijn werk en non-stop campagne
gevoerd.’ Alle registers werden opengetrokken. Een (niet eens
complete) opsomming: er werden vier inhoudelijke thema-
bijeenkomsten georganiseerd, er zijn talloze filmpjes opgenomen,
in menig weiland werden cda-billboards geplaatst, de lokale
media zijn zeer actief opgezocht, met twintig man sterk werden
cda-ansichtkaarten (met per dorpskern andere speerpunten)
huis aan huis bezorgd en er werd met succes een sponsordiner
georganiseerd om campagnemiddelen te verwerven. ‘We
hebben ook een maand lang een cda-winkel gehad in het
centrum van Schagen. Mensen konden er terecht met vragen
over het programma of suggesties of gewoon om een praatje te
maken. Het liep niet de hele tijd storm, maar het werd wel heel
erg gewaardeerd dat we dit deden.’ Tot het laatst toe werden
acties bedacht en uitgevoerd. De laatste dagen voor de verkie-
zingen werden krentenbollen uitgedeeld op het station van
Schagen en zelfs op de verkiezingsdag werden met helium
gevulde cda-ballonnen aan de verkiezingsborden gehangen,
‘want Stemmen is een feest!’.
De verklaring voor het succes in Schagen lijkt een combinatie van
een enorm intensieve, lokale en enthousiaste campagne, zichtbaar
ondersteund door ‘Haagse’ cda-kopstukken. Doordat structureel
geïnvesteerd is en wordt in contacten met de inwoners van de
gemeente, het cda daardoor precies weet wat de kiezers er
belangrijk vinden, was de campagne niet alleen enthousiasmerend
en overtuigend, maar bovenal geloofwaardig.
Reageren? migo.bsv@cda.nl
De redactie van Bestuursforum is op zoek naar cda-afdelingen
die werk maken van hun permanente campagne. Wilt u zich
aanmelden voor deze rubriek, neem dan a.u.b. contact op met
de redactie: redactie@bestuursforum.nl
Bestuursforum april 2012
| 27
VERENIGING EN SERVICE
Het is een stuk geloofwaardiger als de kiezer in verkiezingstijd niet alleen dat vrolijke
campagnespotje op internet ziet, maar ontdekt dat er in de jaren ervoor veel meer is
geproduceerd. Zes weken voor de verkiezingen een twitteraccount aanmaken kan
eveneens nogal opportunistisch overkomen. Eigenlijk geldt het voor alle sociale media.
Ruurd Vos: ‘Maak ze dus onderdeel van je permanente campagne.’
Ruurd Vos is bestuurslid van het cda Tynaarlo (Dr.) en is er
ook campagneleider. De laatste gemeenteraadsverkiezingen
vormden de aanleiding om te starten met een permanente
campagne. ‘Weliswaar verloren we geen zetels, maar het
scheelde niet veel. We vonden dat het tijd was om de weg
omhoog in te zetten.’
Vos: ‘Het begint met ledenbinding. Onze leden zijn onze
ambassadeurs. Onlangs onderzochten we welk communicatie-
middel onze leden het meest waardeerden. Wat bleek, het
ouderwetse papieren ledenblad is nog altijd favoriet. Dat is
weliswaar geen reden om te stoppen met nieuwe media, maar
wel een motivatie om door te blijven gaan met ons papieren
blad.’ Vos vindt het belangrijk om de eigen leden goed te
kennen, daar tijd voor te investeren en moeite voor te doen.
Nieuwe media
Een groot voordeel van nieuwe media is dat je er nieuwe
groepen kiezers mee bereikt. Het cda in Tynaarlo heeft er het
afgelopen jaar intensief mee geëxperimenteerd. ‘Onderschat het
niet, zo makkelijk is het maken van een YouTube-filmpje niet.
Maar ik zou iedereen aanraden niet te bang te zijn en gewoon
rustig te beginnen. Houd het vooral authentiek. Het is goed als
mensen zien dat je twitteraccount geen machine is, maar dat er
een mens achter zit. Dat geldt ook voor YouTube-filmpjes, die
hoeven er echt niet altijd gelikt uit te zien. Door eigen filmpjes
te maken, kun je bijvoorbeeld prima laten zien hoe het dagelijks
werk van een fractievoorzitter of wethouder eruitziet. Ook kun
je een keer
inzoomen op een
actueel onderwerp
dat leeft.’ Vos raadt
aan je niet te laten
ontmoedigen als er
in het begin maar
weinig mensen naar
kijken. ‘We hebben
een paar keer
meegemaakt dat de lokale media dingen van ons oppakten via
onze sociale media. Dat is ook wat waard.’
Niet iedereen ziet de meerwaarde van sociale media, sommige
mensen zijn zelfs uiterst sceptisch. ‘Dat klopt. Mensen moeten
eraan wennen, het is allemaal nog betrekkelijk nieuw. Ook dat is
een reden om het rustig op te bouwen, zodat ieder er rustig
vertrouwd mee kan raken.’
Melkkoe
Vos: ‘Probeer in je permanente campagne zo authentiek
mogelijk te zijn en houd het ontspannen. Dat geldt voor je
uitingen via de sociale media, maar eigenlijk voor al je activi-
teiten. Wij kiezen er bijvoorbeeld voor om elk jaar aanwezig te
zijn bij de Zuidlaardermarkt, een enorm evenement dat
tienduizenden veelal agrarische bezoekers telt. Soms tot grote
schrik van hun ouders, weten de kinderen binnen mum van tijd
onze (gehuurde) koe te vinden. Hoe simpel ook, dat is wel een
manier om op een leuke manier in contact te komen met
mensen. Humor is daarbij ontzettend belangrijk. Straal uit dat
je het leuk vindt, wees gul. Deel bijvoorbeeld niet een appeltje
uit, maar een hele zak! Wees vooral zichtbaar.’
Meer informatie over de permanente campagneactiviteiten van het CDA
Tynaarlo? ruurdvos@live.nl
Permanente campagne – aflevering 4
‘Durf fouten te maken!’
door Marcel Migo
De redactie van Bestuursforum is op zoek naar CDA-afde-
lingen die werk maken van hun permanente campagne. Wilt
u zich aanmelden voor deze rubriek, neem dan a.u.b. contact
op met de redactie: redactie@bestuursforum.nl
‘Het is goed als mensen zien dat je
twitteraccount geen machine is,
maar dat er een mens achter zit’
Bestuursforum augustus / september 2012
| 27
VERENIGING EN SERVICE
Een paar dagen na het stuklopen van de Cats-
huisonderhandelingen vond slechts enkele
kilometers verderop de aftrap plaats van de altijd
durende campagne van het CDA Den Haag.
Campagneleider Michel Rogier: ‘Dat was puur
toeval. Omdat je een permanente campagne
organiseert voor de lange termijn, investeert in
duurzaam vertrouwen en je niet laat afleiden
door de waan van de dag was er geen enkele
reden uit te stellen of af te blazen.’
De officiële aftrap was tegelijkertijd ook het eindpunt van een
periode van opstarten en voorbereiden. Rogier: ‘De aanloop
naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 vormde in feite
het begin van onze permanente campagne. Er is toen iets
gegroeid tussen de eerste zeven leden van de lijst. Wat er ook
gebeurt, wij blijven bij elkaar, dat was onze spirit. En zo is het
ook gegaan. De verkiezingsuitslag was ronduit teleurstellend:
drie zetels haalden we. Toen zijn we letterlijk in een hutje op de
hei gaan zitten en hebben daar ons commitment naar elkaar en
naar de partij bevestigd. Ieder van ons zevenen kreeg taken en
verantwoordelijkheden die bij hem of haar pasten. Ieder kreeg
zijn onderwerpen en ieder kreeg de opdracht mee zijn eigen
achterban te betrekken.’
Zeven woordvoerders
‘Toen we aan de klus begonnen en we onze woordvoerder-
schappen verdeelden, riep dat met name bij andere partijen
verwondering op. Wij hebben namelijk zeven woordvoerders.
Onze commissieleden zijn dus honderd procent volwaardig
woordvoerder op hun onderwerpen. Bij de coalitieonderhande-
lingen schoven namens het cda dus steeds onze eigen experts
aan. Dat is gespreide verantwoordelijkheid!’
In de raad en buiten de raad werken de zeven aan zichtbaarheid
van de partij. ‘Na de
verkiezingen, na de
nederlaag stonden we
gewoon weer op de
braderieën waar we altijd
stonden. Hagenezen zijn
heel direct. Als je het in
hun ogen niet goed doet,
laten ze dat duidelijk
merken. Nu kregen we
positieve reacties:
“Jongens, respect dat
jullie hier staan!”.
‘We zijn toen weer bij elkaar gaan zitten. We wilden het groter
en beter gaan aanpakken. Samen met een aantal deskundigen
uit onze eigen netwerken hebben we toen een eigen evenemen-
tenkalender opgesteld. We hebben heel bewuste keuzes
gemaakt, bij elke activiteit gingen we na: wat kunnen we daar
bereiken?, wat halen we er op?, wie kunnen we er bereiken?
Maar ook de details zijn belangrijk: wat gaan we doen met
het fotomateriaal dat we tijdens die activiteit maken? (…)
We hebben er goede ervaringen door opgedaan. Het werkt goed
als je afspreekt dat iemand verantwoordelijk is voor de uitvoe-
ring van een activiteit. Dat schept duidelijkheid.’ Afdelingen die
ook aan hun permanente campagne willen werken raadt hij aan
dáár goed over na te denken: hoe verbind je een vrijwilliger aan
een activiteit? ‘Maak bijvoorbeeld een lijst van activiteiten
waarop vrijwilligers kunnen intekenen. Als er dan activiteiten
“overblijven” dan kun je specifiek naar iemand gaan zoeken.
Maar het is ook een signaal, misschien kun je beter je energie
richten op activiteiten waar wel animo voor is.’
Officiële aftrap
Toen de nodige ervaringen waren opgedaan en steeds meer
mensen betrokken werden bij het organiseren van activiteiten,
werd besloten nog meer bekendheid te geven aan de activi-
teiten. ‘We hebben toen een officiële aftrap van onze perma-
nente campagne georganiseerd, in een strandtent in Scheve-
ningen, toevalligerwijs een paar dagen na de val van het
kabinet. Leden, fractie, bestuursleden en Kamerleden kwamen
er samen.’
Rogier is ervan overtuigd dat je gemakkelijker en sneller kunt
anticiperen op een onverwachte tussentijdse landelijke verkie-
zing als je een permanente campagnecommissie hebt. ‘Je moet
wel even snel omschakelen, maar het is een groot voordeel als je
al geregeld hebt dat je op die braderie staat of bij dat evenement
aanwezig bent. Alleen verandert de inhoud. Nu staat de
landelijke politiek meer centraal. Daar heeft de kiezer op dit
moment gewoon meer belangstelling voor.’
Resultaat
‘Als je begint met een permanente campagne, doe je dat in
principe voor de lange termijn. We willen de mensen laten zien
dat we er altíjd zijn, ook als er geen verkiezingen zijn. We
moeten ons realiseren dat wij het als cda daarvan moeten
hebben, van betrouwbaarheid. We zijn geen partij van oneliners,
maar van inhoud. Daar heb je duurzaam vertrouwen voor
nodig.’
Aanloop, aftrap, doelpunt!
door Marcel Migo
De redactie van Bestuursforum is op zoek naar cda-afdelingen
die werk maken van hun permanente campagne. Wilt u zich
aanmelden voor deze rubriek, neem dan a.u.b. contact op
met de redactie: redactie@bestuursforum.nl
‘Jongens, respect
dat jullie hier staan!’
Leden, fractie, bestuursleden en Kamer-
leden kwamen samen om de permanente
campagne officieel af te trappen.
Bestuursforum februari 2013
28 |
vereniging en service
VERENIGING EN SERVICE
Permanente campagne – aflevering 12
Samen dichtbij
Het nieuwgevormde CDA Molenwaard deed het uitstekend bij de herindelings-
verkiezingen in hun nieuwe gemeente afgelopen november. Het CDA haalde vijf van
de 21 zetels en werd daarmee, samen met de SGP de grootste partij. De intensieve,
gerichte campagne was mede zo succesvol, omdat al langere tijd geïnvesteerd is in
een goede band met de kiezer.
door Marcel Migo
Raadslid Mark den Boer houdt zich in de fractie onder meer
bezig met de permanente campagne. Bestuurslid Elco van den
Berg is campagneleider. Mark: ‘We zijn ruim een jaar voor de
verkiezingen begonnen.’ Elco: ‘Het kernteam hebben we bewust
klein gehouden. Wel was van elke voormalige gemeentelijke
afdeling (Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland) iemand
vertegenwoordigd.’ Achteraf stellen Mark en Elco vast dat de
kwaliteiten van de leden van deze ploeg elkaar prima
aanvulden.
Elco: ‘We zijn begonnen met kiezersonderzoek. We hebben per
kern onderzocht hoe we daar bij vorige verkiezingen scoorden.’
Zo werd duidelijk waar de cda-kiezers woonachtig zijn en waar
potentiële kiezers zitten. Mark: ‘In een van de kernen scoorden
we bijvoorbeeld bij de Kamerverkiezingen in 2006 heel goed,
terwijl we het daar bij gemeenteraadsverkiezingen veel minder
deden. Het is goed om te weten dat op een bepaalde plek
mensen wonen die in elk geval kort geleden massaal bereid
waren op het cda te stemmen.’ Die kennis hebben ze tijdens de
campagne gebruikt door te focussen op de plekken waar het
potentieel aan cda-kiezers het grootst was.
Dichtbij
Het cda Molenwaard heeft in de campagne consequent drie
thema’s naar voren geschoven. Elco: ‘We hebben die thema’s bij
onze inwoners opgehaald. We hebben op straat aan de mensen
gevraagd wat ze op hun hart hadden en vroegen of ze dat op
een mensgroot groen hart wilden schrijven. Naast enkele heel
specifieke onderwerpen en wensen, kwamen er drie het vaakst
terug: zorgen over wonen, zorgen over de afstand tot de nieuwe
gemeente en veiligheid.’ Hierna werd nagegaan op welke manier
het cda met deze thema’s aan de slag kon gaan. Mark: ‘Het
thema “dichtbij” hebben we heel concreet opgepakt en zelf in de
praktijk gebracht. We vergaderden als fractie niet meer in het
gemeentehuis, maar steeds op een andere locatie in één van de
dorpen. We zoeken de bewoners dus op. Ze zijn welkom om aan
te schuiven. De kandidaten op de lijst waren bekenden in één
van de dorpen. Ook de mensen die niet gekozen zijn, blijven
voor hun kiezers een aanspreekpunt. We hebben gekozen voor
een dorpsgerichte aanpak. Dat heeft ertoe geleid dat de
kandidaten ieder heel veel stemmen behaalden.’
Campagnetips
De campagne sloeg waarschijnlijk zo aan, omdat gericht
kiezersonderzoek was gedaan, omdat de thema’s werden
herkend door de kiezer en omdat sprake was van een dorps-
gerichte aanpak. Maar de campagne was ook gewoon een
intensieve. Elco schreef bijvoorbeeld persoonlijk vijftig kaartjes
naar bekende jonge kiezers: ‘Een heel simpele “get-out-the-vote”-
manier die enorm goed gewerkt heeft. Natuurlijk kun je hen
ook allemaal via Facebook een bericht sturen, maar een
ouderwets handgeschreven kaartje is veel leuker en werkt veel
beter.’ Ook bij andere campagne-activiteiten werd het persoonlijk
contact opgezocht, door bijvoorbeeld huis aan huis een plantje
aan te bieden en in hun eigen verkiezingskrant te kiezen voor
een persoonlijke insteek, met veel informatie over de achter-
gronden van de kandidaten.
Hoe cruciaal deze aanpak ook was, als niet al veel langer
geïnvesteerd was in een goede band met de kiezer was het
resultaat waarschijnlijk veel minder geweest. Mark: ‘De dag na
de verkiezingen begon wat ons betreft de campagne voor de
volgende verkiezingen (in 2018).’ De permanente campagne gaat
verder.
Reageren? migo.bsv@cda.nl
De redactie van Bestuursforum is op zoek naar cda-afdelingen
die werk maken van hun permanente campagne. Wilt u zich
aanmelden voor deze rubriek, neem dan a.u.b. contact op met
de redactie: redactie@bestuursforum.nl
advertentie
Aantrekkelijke aanbieding
Serviceabonnement
U wilt graag alles weten over het cda? En u wilt dat voor een
aantrekkelijk bedrag?
Word dan serviceabonnee! Voor € 220 per jaar krijgt
u alle publicaties van het cda. U kunt zich hierop
abonneren bij de Ledendesk; leden@cda.nl.
In het serviceabonnement zit:
• het kwartaalblad Christen Democratische Verkenningen
van het Wetenschappelijk Instituut voor het cda
• alle rapporten van het Wetenschappelijk Instituut voor
het cda
• het maandblad Bestuursforum van de cda­bestuurders­
vereniging
• het ledenblad Interruptie van het cdja
• alle publicaties van het landelijke cda (uitgezonderd de
Eerste en Tweede Kamerfractie).
Bent u lid van de cda­bestuurdersvereniging, dan brengen
wij de al betaalde kosten voor Bestuursforum
in mindering op uw abonnementskosten.
Alle verschenen (permanente)
campagne-ideeën bij elkaar
Als u wilt beschikken over een groot aantal voorbeelden van (permanente)
campagneactiviteiten dan kunt u alle tot nu toe verschenen afleveringen uit
de serie ‘de permanente campagne’ opvragen.
Aanvragen kan via e-mail: bsv@cda.nl. U ontvangt dan uiterlijk binnen
drie werkdagen alle afleveringen in pdf.