feith 3 2012.pdf - Dag van de Groninger Geschiedenis

creatief koken
in tijden van
schaarste
Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog
gingen speciale oorlogskookboeken als warme
broodjes over de toonbank. Ook al was er,
zeker in de beginjaren, nog niet echt sprake van
schaarste, vrouwen moesten er wel rekening mee
houden. Zowel de schrijfsters van de boekjes,
die net als in de Eerste Wereldoorlog ook nu
weer voornamelijk afkomstig waren uit de kring
van de huishoudscholen, als het kopende
publiek deden dit dan ook. door Bettie Jongejan
Zo was bijvoorbeeld het Oorlogskookboek van mevrouw A.
Geurts al in 1940 aan een tweede druk toe. In datzelfde jaar
verscheen Onze voeding in distributietijd van R. Lotgering-
Hillebrand, en wat later verschenen tal van titels als Kookkunst
voor den distributietijd en ten deele ... voor altijd van
C.H.A. Scholte-Hoek en Ons dagelijksch brood. Goede
maaltijden in oorlogstijd van C.J. Ooms-Vinckers. Het meest
volledig is Koken .... Nu! uit 1942.
Overigens blijkt, dat de schrijfsters van de meeste van deze
oorlogsboekjes nog geen volledig beeld hadden van de zich
aandienende schaarste. Zij baseerden zich voornamelijk op
de ervaringen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Zo komen we
in hun recepten nog opvallend veel eieren en vlees tegen.
Overigens waarschuwden de auteurs zelf al, dat de schaarste
er binnenkort wel eens anders uit zou kunnen zien. Geurts
biedt 33 maaltijden met óf een voorgerecht (meestal soep)
óf een nagerecht (gebakken grutjes met stroopsaus, griesmeelpudding
met pruimencompote). De gerechten zijn
simpel, relatief sober en ook niet prijzig.
Heel praktisch gericht is
het 32 pagina’s tellende
boekje Voorschriften en
recepten voor de keuken
in oorlogstijd dat
rond 1941 verscheen.
Onder de tips hoe optimaal
gebruik te maken
van producten die op
de bon waren, valt het
recept ‘Wij verdubbelen
het boterrantsoen’: “Wij
nemen een half pond
boter. Een vierde liter
melk brengen we aan
de kook en laten het in
de melkkoker afkoelen,
waaraan wij een theelepeltje zout toevoegen. We gieten
daarna de melk over de boter en kloppen het mengsel -ongeveer
vijftien minuten- tot de melk geheel in de boter is
opgenomen. Ons half pond boter is daarna een heel pond
geworden; het vetgehalte is natuurlijk niet verdubbeld, doch
wij kunnen er tenminste het dubbele aantal boterhammen
mee besmeren. Wij kunnen de aldus verkregen boter, die
wat lichter van kleur is, desgewenscht met wat boterkleursel
of met een paar druppels wortelsap bijkleuren.”
De kookleraressen konden toen nog niet vermoeden dat
recepten voor tulpenbollen en bietenpulp adequater waren
geweest voor de huisvrouw!