19 t/m 23 maart 2009 - PKN Oosterbeek - Wolfheze

voorjaarsreis naar Agnita
van 19 tot en met 23 maart 2009
Bezoek in het kader van het oecumenisch gemeentekontakt van kerken in
Oosterbeek met de Rooms Katholieke en Gereformeerde kerk van Agnita.
Reisgenoten: Henk Romein, Leen van Doorn, Hans Lammers en Hanneke Visser.
Gastheren in Agnita: Endre Kozma, dominee van de Reformatuskerk,
Gabor Adorjan, pastoor van de Rooms-Katholieke kerk.
1

AGNITA
Korte geschiedenis van het dorp
Agnita is een stad met ruim 12000 inwoners in centraal Roemenië (Transsylvanië),
aan de voet van de Karpaten.
Tot 1918 was het een Hongaars dorp wat hoorde bij West- Europa. In West Europa
waren er veelal Rooms Katholieke en Protestantse kerken. Zij kregen daar veel
vrijheid en mogelijkheden. Er woonden naast Hongaren ook enkele Roemenen en
Duitsers (Saksen).
Na diverse revoluties is Agnita toegewezen aan Roemenië. Roemenië stond van
oorsprong onder invloed van Russisch gezag. In Oost-Europa waren er vooral
Orthodoxe kerken en was er politiek sprake van dictatuur en onderdrukking. Burgers
leerde zich volgzaam en afwachtend op te stellen.
In 1968 kwam Ceauşescu aan de macht. Hij was een dictator die op bizarre wijze
zijn volk onderdrukte. Bijvoorbeeld: Om staatsschulden terug te dringen mocht zijn
volk in de winter amper stoken. De geheime dienst werd uitgebreid en hij liet zijn volk
bespioneren en afluisteren door infiltranten. Niemand kon men meer vertrouwen,
soms zelfs eigen familieleden niet. In de revolutie van 1989 kwam Ceauşescu ten
val. Maar de onderlinge wantrouw en de angst van de bevolking is tot op de dag van
vandaag nog herkenbaar aanwezig. Corruptie en bureaucratie belemmeren onderling
vertrouwen en de mogelijkheden tot vernieuwing. In 2007 is Roemenie toegetreden
tot de Europese Unie. Het land werkt hard aan verbetering.
Deze geschiedenis betekent voor het huidige dorp Agnita dat er mensen wonen met
zeer verschillende culturele en godsdienstige achtergronden. Onderlinge
communicatie en acceptatie verloopt daarom moeizaam.
Het grootste deel van de bewoners is op dit moment van oorsprong Roemeens en
spreekt Roemeens. Hongaren vormen er een grote minderheids groep die langzaam
kleiner wordt. Zij spreken Hongaars en soms wat Duits.
De jongeren leren inmiddels op scholen ook Duits en soms Engels. De meeste
ouderen daarentegen spreken vaak alleen Hongaars of Roemeens.
De meeste Duitsers zijn inmiddels weggetrokken, maar komen er nog graag op
vakantie.
Ook een zichtbaar aanwezige groep bewoners van Agnita en haar naburige
landbouwdorpen zijn de Roma-Zigeuners. De vrouwen zijn vaak roodkleurig gekleed.
2

Geloof
In Agnita is een groot percentage van de bevolking gelovig. Men noemt ruim 90
procent.
Merendeel is Orthodox (veelal Roemenen).
De Rooms Katholieken en Protestanten (veelal Hongaren) behoren tot een
minderheidsgroep t.o.v. de Orthodoxen.
Politiek gezien werd het de Rooms Katholieke en Protestante Christenen in het
nieuwe Oost-Europa niet makkelijk gemaakt. Het werd hen zelfs verboden om naar
de kerk te gaan op straffe van ontslag, en ze werden geschaduwd. Van de staat kon
de kerk niets goeds verwachten. Wat kerken gedurende eeuwen opbouwden, werd
van de ene op de andere dag afgepakt. Rooms Katholiek- en Protestants-Christelijke
scholen, ziekenhuizen, weeshuizen, huizen van diaconessen, bejaardenhuizen en
kerken werden gesloopt en parochiehuizen werden onbewoonbaar gemaakt. Na de
tweede wereldoorlog functioneerde veel van deze kerken niet meer en waren
parochianen en gemeenteleden gevangen gezet of tot dwangarbeid veroordeeld. Het
werden minderheidskerken. De westerlingen waren in hun ogen altijd vrij, blij en
uitgelaten, daar waar hen het zwijgen was opgelegd. Iets wat tot op de dag van
vandaag nog merkbaar is.
Ondanks de terreur, bleven Christenen van de minderheids kerken gelovige zielen.
Veel mensen hebben hun geloof in de moeilijke tijd bewaard. Zij hebben gezorgd
voor hun gemeente. Onder de dictatuur werd hun geloof in God zelfs versterkt.
3

DONDERDAG
We vertrekken om 12.30 met volgeladen auto naar vliegveld Köln-Bonn.
Om 18.00 vertrekt ons vliegtuig naar Sibiu. Onderweg zetten we onze horloges een
uur vooruit, omdat de tijd in Roemenië anders is. We landen om 21.30 uur.
We worden met een busje opgehaald en komen rond 22.30 aan in Agnita.
We worden ontvangen met koffie bij dominee Endre Kozma en pastoor Gabor
Adorjan. Daarna worden wij (Hans en Hanneke) naar het plaatselijke pension
gebracht. Henk en Leen worden naar hun gastgezin, Josiv en Ibi Theiss, gebracht.
De auto van pastoor Gabor klinkt iets degelijker dan de wagen van dominee Endre.
De kofferbak van dominee Endre wil even niet open, dus de bagage blijft op schoot.
Het pension is al op slot. Pastoor Gabor belt de eigenaar. Hij ligt al op bed, elders in
het dorp waar hij woont. Maar hij komt ons alsnog binnenlaten, met een vriendelijke
lach op zijn gezicht.
VRIJDAG
We ontmoeten elkaar in het pension om het programma van deze dagen door te
spreken. Daarna lopen we naar de markt van Agnita. Hier staat een grote variatie
aan koopwaar van deurframe tot lokaal gemaakt servies. Wat ons opviel was het
grote aantal kramen met schoenen.
Bij ons voegt zich Feri Sebes. Hij is voormalig predikant van Birgish en hij vergezelt
ons de hele dag.
Kerken in Agnita
We lopen naar de Evangelische Vestingskerk.
Dit is een, van oorsprong ommuurde, kerk die vroeger tevens een verdedigingstaak
had. Er zijn er veel van in Roemenië. We werden rondgeleid door predikant Reinhard
Boltres. Bijzonder is het grote uitklapbare, beschilderde paneel op het priesterkoor
waarop de lijdensweg van Christus is uitgebeeld. Ten gunste van de temperatuur
tijdens vieringen, is inpandig een kleine kerkzaal met kachel gemaakt.
Spannend is de trap naar boven tot in de vestingstoren. Boven is er een prachtig
uitzicht over Agnita.
Daarna zijn we te gast bij de grote Orthodoxe kerk. Deze kerkgebouwen zie je veel
in Roemenië. Ze vallen op door hun ronde torens met zilver glimmende daken. De
priester was even weggeroepen. Wel is er een dame met (klein-) kind die ons wat
vertelt. Er zijn veel muurschilderingen en een uit hout gesneden wand tussen het
priesterkoor en de kerkzaal. De deuren hiervan mogen alleen door de priester
geopend worden. Het priesterkoor is in principe niet toegankelijk voor vrouwen.
Tot slot bezoeken we nog een andere, zeer oude, Orthodoxe kerk van Sint
Nicolae. Een poort, een lange trap en een kleine kerk vol met wandschilderingen
binnen en buiten. Pastoor Ioan Jurcă die ons de kerk laat zien, doet buiten op de trap
nog gauw even zijn priesterkleed over zijn kleren aan, voordat hij met ons de kerk
binnen gaat.
4

We lunchen gezamenlijk in het pension.
Vergadering op het gemeentehuis
Na de lunch gaan we naar een vergadering op het gemeentehuis. Hier spraken Henk
en Leen met het hoofd maatschappelijk werk en een groot comité met mensen die
bezig zijn met projecten die wij ondersteunen vanuit Oosterbeek. De initiatieven rond
het ontwikkelen van een soort thuiszorg is al aan de orde geweest. Ook de
bestedingswijze van een gift voor ouderenondersteuning.
Nu gaat het over computercursussen die mede bekostigd zijn met sponsorgeld uit
Oosterbeek.
Met dit sponsorgeld, is bijgedragen aan een cursus voor twee computerdocenten.
Hun diploma zal een European Computer Driving License (ECDL) zijn.
Alexandra Vezure is één van de twee mensen die docent wil worden in het ECDLproject.
Ze heeft inmiddels de website van de gemeente gemaakt, werkt bij een
service provider en bij een computershop, maar heeft geen diploma’s. Zij is nu bezig
met de cursus voor computerdocent en moet in Sibiu examen doen. Dit is echter pas
mogelijk als er voldoende kandidaten zijn (ongeveer 15). Omdat dit mogelijk nog lang
duurt, zou Alexandra al willen gaan lesgeven in Agnita voordat zij examen heeft
gedaan. Belangstellende cursisten zijn er al, en ook bij de lokale overheid zijn er
mensen die nu met een computer gaan werken maar elke kennis missen. Ook zij
zouden veel nut hebben van een dergelijke cursus, en wellicht kunnen zij hun
collega’s dan weer helpen. Wij zouden verwachten dat de lokale overheid zelf zijn
medewerkers opleidt, maar in de praktijk is daar in Roemenië geen geld voor en
gebeurt het daarom niet.
De cursisten hebben er, naar verwachting, geen nadeel van als hun docent nog geen
diplomapapieren heeft. Dat is n.l. voor hen geen voorwaarde om zelf examen te
kunnen doen en hun diploma te krijgen.
Gevraagd wordt of de cursus in de ‘internetkapel’ gegeven kan worden. Dat is een
ruimte onder de kerkzaal van Endre, waar enkele jaren geleden, met onze
ondersteuning, een aantal computers geïnstalleerd is. Deze computers staan tegen
lage vergoeding ter beschikking voor parochianen.
Op zich kan dit, maar van de acht computers werken er zes niet meer. Bovendien
zijn er nieuwe licenties nodig voor de software.
Helaas hebben wij (Hans en Hanneke) deze internetkapel niet meer kunnen zien.
Naar verluid moet het beheer hiervan weer nieuw leven ingeblazen worden. Kennis
van computermogelijkheden is zeker bij de ouderen weinig of niet aanwezig.
Jongeren zouden er hun voordeel mee kunnen doen, om zich al wel het een en
ander eigen te maken. De oorspronkelijke gedachte was, dat hieraan de
internetkapel wel een bijdrage zou kunnen leveren.
5

Eerste bezoek aan een parochiaan
Op vrijdagmiddag brengen (Hans en Hanneke) met pastoor Gabor een bezoek aan
Alexander Meczentan, een parochiaan van de Katholieke kerk. Bij de eerste
kennismaking stelt hij zich voor met drie namen: een Roemeense, een Hongaarse en
een Duitse naam. Op de vraag hoe hij het liefst genoemd word, zegt hij “Alexander”
(de Duitse naam). Hij doet zijn verhaal. Hij woont in Roemenië maar voelt zich er niet
thuis. “Ik moet overal op mijn hoede zijn, en ik wordt constant in de gaten gehouden.
Zelfs mijn buurman kan ik niet vertrouwen” vertelt hij ons. Hij is toen hij 18 jaar was
uit Tsjecho-Slowakije verhuisd naar Roemenië.
“Ik zal, om een onterechte verdachtmaking (het luisteren naar een radiozender die
verboden was), nooit meer ergens aan het werk kunnen komen.” Hij geeft aan als hij
dat zou willen, dat hij dan niet eens de juiste papieren zou kunnen krijgen om naar
het buitenland te kunnen verhuizen. Kort na de val van Ceauşescu kon hij die keuze
nog wel maken. Toen koos hij echter voor het behoud van zijn toenmalige
woonomgeving. Maar zijn hoop en vertrouwen op een betere toekomst werd ernstig
geschaad. Hij heeft tot op de dag van vandaag, angst om opgepakt te worden door
de geheime dienst of door de politie. Hij noemt zich nu een gevangene in eigen land.
Het leven ten tijde van Ceauşescu, was voor hem nog beter dan nu, zegt hij.
Zijn huis heeft hij eigenhandig (netjes) opgeknapt. Zijn vrouw werkt. Ze leven van
± 105 euro per maand. Hij zorgt voor het huis en de kinderen. Twee jonge kinderen
drentelen om ons heen tijdens ons gesprek. Alexander van 6 jaar en Alexia van 2 en
een half jaar. Op speelse wijze geeft hij ze af en toe aandacht voor hun spel. “Voor
deze kinderen ga ik door”, zegt hij. “Ik wil dat zij het later beter hebben”.
Uit zijn verhaal spreekt wanhoop.
We vragen aan pastoor Gabor of hij op de hoogte is van de zorgen van Alexander.
Hij zegt het nog niet eerder zo van hem gehoord te hebben. Een groot deel van het
gesprek verloopt vervolgens in het Hongaars. Het lijkt goed dat Alexander zijn
verhaal kan delen.
Als we afscheid nemen danken we hem voor zijn openhartigheid, geven hem een
compliment over zijn kinderen en wensen hem sterkte. Ook laten we een presentje
uit Nederland achter.
Bij verrassing blijkt Alexander de volgende dag onze chauffeur naar Sibiu.
Ook op zondag zagen we hem in de kerk met zijn zoontje.
De vrijdagviering
De vrijdagviering van 15.00 uur in de Rooms Katholieke kerk, werd bezocht door
ons (Hans en Hanneke), 2 parochianen (waarvan 1 de misdienaar was) en Feri
Sebes.
De pastoor vertelde het lijdensverhaal en zong bij de kruiswegstaties.
In de kerk herkennen we op een ereplaats ook een kopie van een van onze Tooropschilderijen.
Trots toont pastoor Gabor ook de paaskaars die hij bij een eerder
bezoek gekregen heeft.
6

Tweede bezoek aan parochianen
Na de viering bezoeken we (Hans en Hanneke) het gezin van Atilla Todor. Vader (lid
van het parochiebestuur en de gezamenlijke diaconie), moeder, twee kinderen
(waarvan de oudste dochter zojuist in de viering misdienaar was), opa en oma (die
ook in de kerk was). Er staat een grote tafel klaar met koffie, frisdrank en hapjes.
Er heerst een gezellige sfeer in huis. De kleine kinderen spelen en kijken televisie.
Beide ouders werken als verkopers in een schoenenwinkel. De oudste dochter (10
jaar) kan al wat Duits. Dat heeft ze geleerd op school.
De moeder geeft ons trots een foto van haar gezin en schrijft haar naam en adres
achterop. Ik laat haar op mijn beurt een foto zien van mijn zoon. Ze vraagt hoe oud
hij is. Ze schrijft het antwoord achterop de foto en… zo is mijn foto bij deze ook
weggegeven. We vragen of er een computer in huis is. Jazeker…….we geven ons emailadres
en krijgen dat van hen.
Ook hier laten we een Hollands presentje achter.
We dineren ’s avonds met dominee Endre en pastoor Gabor in het pension.
Henk en Leen dineren bij hun gastgezin.
Na het eten komen Henk, Leen en Endre nog even koffiedrinken in het pension.
Het is voor ons fijn om even wat indrukken van deze dag te kunnen delen met Henk
en Leen die al wat meer ervaring hebben in Agnita.
7

ZATERDAG
Een dagje cultuur snuiven
Met een jonge gids, Stefan Vaida, maken we op zaterdag een tour naar Sibiu.
Pastoor Gabor en dominee Endre, wij vieren, en chauffeur Alexander in een geel
personenbusje.
Sibiu ligt een uur reizen met de auto van Agnita vandaan. De weg is, voor
Roemeense begrippen, redelijk onderhouden. Toch zijn er veel kuilen en gaten in de
weg, waardoor de kleine bus regelmatig uitwijkt, of zelfs hele trajecten links blijft
rijden. Het tempo van rijden doet vermoeden dat Alexander het traject goed kent en
weet waar hij de kuilen kan verwachten. Als meerijder hoop je dat er niet te veel
verkeer uit de tegenovergestelde richting komt.
Onderweg vormen wij ons een beeld van het land rondom Agnita. Het land lijkt soms
oneindig in tegenstelling tot de afgerasterde kavels die we in Nederland kennen. Er
loopt een enkele herder met schapen of geiten. Helaas ligt er ook veel afval zomaar
in de natuur.
Aan de huizen in dorpen kun je zien dat er veel aandacht gaat naar de voorgevel en
de poort. Deze staan vaak aardig in de verf en soms in vrolijke kleuren. Achter de
poorten is het vaak wat rommeliger. De poorten zijn meestal dicht.
Onderweg bezoeken we een klein museum in Altina. Het privé museum van Stefan
zelf. Het laat karakteristieke oude gebruiksvoorwerpen uit de regio zien, die hij zelf
verzameld heeft. Stefan is restaurateur en weet veel van cultuur en
kunstgeschiedenis. Hij vindt het belangrijk dat oude spullen die karakteristiek zijn
voor deze omgeving, daar ook blijven, en beschikbaar en zichtbaar zijn voor
iedereen. Daarom wil hij er een klein officieel museum van gaan maken. Nu liggen
zijn spullen in het huis van zijn ouders. Inmiddels heeft hij zelf een pand gekocht om
zijn museum te realiseren.
Na bezichtiging, kunnen we echter niet weg, zonder dat we in de keuken bij zijn
moeder, de klaargezette koffie drinken. Ze betreurt het dat enkelen de Palinka (een
stevig alcoholisch Roemeens borreltje) afslaan omdat we nog een lange reis voor de
boeg hebben. Het volk is overal hartelijk en gastvrij.
En zo loopt elk Roemeens programma…, langzaam maar zeker…., steeds wat
verder uit.
We rijden door naar Sibiu.
Bezoek aan internaat van de gereformeerde kerk
Daar zijn we te gast bij een gereformeerde dominee die naast zijn kerk ook een
internaat heeft voor schoolgaande jeugd. Ook jeugd uit Agnita is daar geweest.
We komen binnen als hij catecheseles geeft aan kinderen. Hij laat hen zien hoe je uit
een kelk moet drinken als je deze krijgt aangeboden in de kerk. Het is een man met
rust en gezag. De kinderen voeren gedisciplineerd uit wat hij zegt. Hij laat ons een
8

stempelkaart op naam zien. Voor één uur catechese krijgt een kind één stempel. Als
de stempelkaart vol is verdient het kind daar iets mee.
We krijgen koffie en een soort cakebrood aangeboden en komen tot gesprek. Tot
onze grote verbazing spreekt deze man heel goed Nederlands. Ook hij weet ons veel
te vertellen over kerk en cultuur in Roemenië. Na afloop krijgen we een rondleiding
door het internaat. Het is een soort groot huis met veel kamers. Op elke kamer
slapen 3 tot 4 kinderen. Het ziet er sober maar ordelijk uit.
Lunch
We lunchen in een sfeervol restaurant in een soort kelder. Qua inrichting zou het
evengoed in Nederland kunnen staan. Alles keurig verzorgd en een goede
organisatie. Roemenen eten tweemaal warm op een dag. Heerlijke gerechten en
altijd een flinke mand brood erbij. Onze magen zijn niet zo groot om ons tweemaal
per dag zo te laten verwennen. Onze gastheren kozen overtuigd voor hun lievelings
voorafje: “Maagsoep”. Dat is een ‘gele’ soep met reepjes varkensmaag erin.
Wij kiezen een bord bonensoep uit op de kaart. Voor 7 Lei (nog geen 2 euro) krijgen
we een flink bord soep, natuurlijk met brood. Wat ons betreft voldoende, wetende dat
we ’s avonds ook weer een uitgebreid diner zouden krijgen.
De maagsoep van onze gastheren werd vervolgd door een hoofdgerecht met
Roemeense worstjes.
Iedereen genoot zichtbaar.
Rondleiding door de oude binnenstad van Sibiu
Na dit eten begon in het centrum een stadswandeling met toelichting van Stefan.
Sibiu kent meerdere stadspleinen dichtbij elkaar. Het is zichtbaar dat men er hard
aan werkt om mooie gevels weer op te knappen.
Sibiu is uitgekozen tot culturele hoofdstad van 2007. De stad is in 1192 door Duitse
kolonisten gesticht onder de naam Hermannsdorf. De stad werd verwoest door de
Tartaren en weer opgebouwd en herbenoemd tot Hermannstadt. Vanwege zijn
ligging aan een belangrijke handelsroute kent de stad welvaart. Daarnaast moet het
zich meermalen verdedigen tegen belagers waaronder de Turken.
Sibiu is een stad met veel bijzondere architectuur in het oude stadsgedeelte. De
huizen zijn er kleurrijk en gesierd met kleine dakkapelletjes. Deze worden ook wel de
“ogen van Hermannstadt” genoemd. In het oude centrum liggen meerdere bekende
pleinen. We starten op Piata Mare (de Grote Markt), oorspronkelijk een graanmarkt.
Hier bezoeken we de grote Rooms Katholieke kerk. Via de kerk komen we op Piata
Mica (de Kleine Markt), bekend door de Leugenaarsbrug (Podul Micinosilor). Men
geloofde dat de brug zou instorten wanneer je liegt als je erop staat. Aan dat geloof
kwam een einde toen Ceauşescu op deze brug een toespraak hield. De brug bleef
namelijk intact!
Via de brug gaan we naar het Piata Huet. Centraal op dit plein ligt de Evangelische
Kathedraal. Na een laatste kerkbezichtiging eindigen we weer bij ons busje.
We rijden naar Hosman. Een echt landbouwdorpje wat tevens een van de
nevenparochies is van pastoor Gabor. Er wonen echter geen Katholieken, dus komt
hij er weinig. In dit dorp zijn we te gast bij Joachim Cotaru. Joachim werkt bij het
9

gemeentehuis van Agnita. Ook heeft hij taken in Europees ondersteunde projecten
voor Roemenië. Hij is een enthousiast en actieve man die ons met gemak in het
Duits verteld over het dorp waar hij met zijn vrouw en kinderen woont. Hij heeft een
authentiek pand helemaal opgeknapt. De karakteristiek blauwgeschilderde
buitenkant getuigde vroeger van een rijke bewoner, die deze dure verfstof kon
betalen. Een deel zijn woning wil hij zo inrichten dat hij het voor kort vakantieverblijf
kan gaan verhuren. Leen informeert wanneer hij kan komen ‘boeken’. Hij moet echter
nog even geduld hebben.
We gaan te voet op weg naar een restauratieproject in het dorp wat hij coördineert.
We lopen over modder- en zandpaden. De huizen zijn veelal oud en verwaarloosd.
Sommige zijn opgeknapt, maar worden weinig bewoond. Het zijn vakantiehuizen van
vertrokken Duitsers. Onderweg zien we ook zigeuners en rijdt er een paard met
wagen. Joachim groet onderweg iedereen. We komen bij een pand waar twee
mannen op het dak aan het werk zijn. Het blijkt een oude bakkerij te zijn geweest.
Joachim wil er weer een bakkerij van gaan maken zoals die vroeger was. In het
achterpand heeft hij de resten gevonden van een molen. Het meel werd daar
terplekke gemalen, aangedreven door een motor. In het achterste deel van het huis
heeft hij een oude smederij gevonden. Ook Stefan is als restaurateur betrokken bij
het opknappen.
Al wandelend, terug naar de bus, ontstaan er ideeën om de jeugd tijdens een
uitwisseling ook dit dorp te laten bezoeken. Immers dit landbouwdorp is een heel
ander soort dorp dan Agnita. Interessant voor hen om dat ook eens te ervaren.
Joachim belooft mee te denken over mogelijkheden hiervoor.
We rijden terug naar Agnita en krijgen nog een heerlijk diner in het pension.
We bereiden ons daarna nog even voor op de mis van zondag.
Hans schrijft zijn een overweging (in het Duits), en Hanneke oefent op een ‘groet van
de Bernulphus parochie’, uitgesproken in het Hongaars. Deze was voor ons in
Nederland (fonetisch) vertaald in het Hongaars.
Daarna gaat de kaars uit.
10

ZONDAG
De Rooms Katholieke kerk van Agnita
De Rooms Katholieke kerk is klein, maar ziet er van binnen en buiten netjes en goed
geverfd uit.
Enkele jaren geleden is alles gerestaureerd. Ook Oosterbeek heeft daar destijds
financieel bij ondersteund.
Wie goed kijkt ziet dat de kerk scheef staat (verzakt), maar niemand stoort zich
daaraan.
De zondagsviering
Henk en Leen bezochten de kerkdienst bij dominee Endre. Hans en Hanneke
bezochten de mis bij pastoor Gabor.
Deze zondag was de Rooms Katholieke kerk goed gevuld vond men. Er zijn ± 17
bezoekers. Veelal ouderen.
Voor deze viering, was Hans uitgenodigd om de preek te houden en de Heilige
Communie uit te delen. Hanneke bracht in het Hongaars de groet over van de
Bernulphusparochie. Deze werd gelukkig goed verstaan.
Aan het einde van de viering hebben we het nieuwe e-mailadres achtergelaten van
ons MOV, zodat we hopelijk, ook door anderen dan pastoor Gabor of dominee
Endre, gemaild kunnen gaan worden. Mailen blijft een probleem met onze Katholieke
broeders. Er staat een mooie computer bij pastoor Gabor in huis, maar internet
gebruikt hij niet, en mailen doet hij niet zelf. Misschien krijgen we zo toch ook kontact
met andere parochianen.
Op zoek naar alternatieve communicatie hebben we een ‘communicatieboek’
achtergelaten, met het verzoek om kort iets op te schrijven over de vieringen waarin
we, in gebed, aan elkaar denken. In Oosterbeek zullen we ook een dergelijk boekje
gaan bijhouden. Zo kunnen we onze boeken ruilen bij de eerstvolgende ontmoeting.
Ook hebben we in de kerk ons voornemen benoemd om dit najaar een uitwisseling
voor volwassenen te organiseren. We hebben de parochianen gevraagd om na te
denken wie er mee naar Oosterbeek zouden willen gaan. Men reageerde hier
enthousiast op.
Pastoor Gabor gaf echter aan, zelf helaas niet mee te kunnen komen vanwege zijn
gezondheid.
Na deze viering was er, in het ‘longhouse’ naast de kerk, voor zowel Katholieke als
Gereformeerde kerkgangers, koffie met…stroopwafels …meegebracht uit Nederland.
Kennelijk hadden ze daar al eens vaker van genoten, want iedereen had zich er al op
verheugd.
11

Gesprek met het parochiebestuur van de Rooms Katholieke kerk
Na de viering en de koffie hebben we een gesprek met het parochiebestuur van de
Rooms Katholieke kerk. Het bestuur bestaat uit pastoor Gabor, voorzitter Benjamin
(Beni) Peterfi en 3 bestuursleden. Het is een open gesprek, maar zonder veel
structuur. Gelukkig is Tünde erbij om te vertalen naar Duits.
Men maakt zich, ook hier, zorgen om de toekomst van hun parochie. In Agnita telt de
Katholieke parochie slechts 85 leden.
De Gereformeerde kerk telt wat meer leden(±200), maar is eveneens bezorgd
vertellen ze.
Veel jongeren trekken weg uit Agnita om elders werk te zoeken. Naar de grote
steden van Roemenië of Hongarije, of zelfs naar Italië of Spanje.
Ook wordt benoemd dat ‘gemengd’ gehuwden (Hongaars-Roemeens) makkelijker
kiezen om gezamenlijk naar de Orthodoxe kerk te gaan dan naar de Rooms
Katholieke kerk.
Al is het maar omdat een Hongaarstalige makkelijker omschakelt naar de
Roemeense taal, dan andersom. Immers, op vrijwel alle scholen krijgt men in het
Roemeens les.
Men informeert ook naar onze ‘herstructureringen’. Eén priester op zoveel parochies
is toch wel weinig vinden ze. Pastoor Gabor draagt nu zorg voor 5 parochies.
Kerk zijn is hier voornamelijk ‘samen vieren’. Het werken met commissies en
werkgroepen buiten de vieringen kennen zij niet.
Naast de kerk staat het ‘longhouse’. Het voorste deel wordt gebruikt als
parochiecentrum, waar we ook nu samen zitten. Het is een keuken en een lange
kamer. Geen toilet.
In gesprek met het parochiebestuur begrijpen we dat ze graag deze ruimte zouden
willen opknappen. Het stucwerk raakt wat los en naar verluid is ook het longhouse
aan het verzakken. Eigenlijk willen ze dat al heel lang, maar er zijn nog geen
concrete plannen voor. Het maken van een plan of ontwerp is al een hele
investering. Er is wel eens gedacht over verhuren. We houden ons graag op de
hoogte.
Gesprek met de gemeenschappelijke diaconiegroep
We zitten in de kerkzaal van dominee Endre. Edith Branstetter vertaald voor ons
naar Duits.
Na een uitgebreide ronde van voorstellen vertellen Henk en Leen wat bij de PKN de
diaconie inhoudt. Ook wij vertellen hoe we in onze Katholieke kerk omgaan met
diaconie. We vertellen van Caritas en vluchtelingenhulp en over de andere projecten
die we met het MOV ondersteunen.
Men geeft aan veel schrijnende gevallen in Agnita te kennen. Bijvoorbeeld: mensen
die op straat leven of ziek zijn zonder hulp. Er is een lijst gegeven aan Leen waarop
12

staat waar men in Agnita het door Oosterbeek gegeven bedrag voor diaconie aan
besteed heeft. Men bedankt voor de ondersteuning.
We doen navraag hoe het gaat rondom de voedselpakketten. Ze vertellen elk jaar
steeds weer goed samen na te denken over wie het nodig hebben. De pakketten zijn
qua inhoud goed en de organisatie eromheen houden ze graag zoals het nu loopt.
Ze bedanken er nogmaals voor.
We vertellen dat ook wij een kerstpakkettenactie hebben in Nederland. Ook daar
hebben mensen het soms moeilijk.
Edith verteld dat ook haar moeder ooit een pakket ontvangen heeft. Ze was er toen
erg blij mee en was vooral heel dankbaar dat er, in een voor haar moeilijke tijd van
ziekte, door de kerk aan haar gedacht werd. Het voedselpakket is dus ook een
kostbaar gebaar.
Tot slot staat de voorzitter van de diaconiegroep op en richt tot ons een hartelijk
dankwoord. Hij geeft ons ieder een fles wijn. Hanneke krijgt er zelfs een bloemetje
bij.
Wandeling
Na de ontmoeting met het parochiebestuur is er nog een gesprek bij dominee Endre
over de plannen voor de aanstaande zomeruitwisseling voor de jongeren. Henk en
Leen zijn daarbij. Wij ontspringen even deze dans, om nog even een nadere blik te
kunnen werpen op Agnita. We wandelen langs de mooiste geveltjes, de meest
verwaarloosde plekken, de langharige schapen en de fotoschuwe kippen.
Ontmoeting
Vertrouwelijke gesprekken zijn schaars. Wie is er te vertrouwen? Omdat wij vanuit
vrijheid en interesse vragen stellen, vertellen mensen dingen die soms niet zo vaak
ter sprake komen. Na het gesprek met de diaconiegroep gaan we in op een
spontane uitnodiging van een van de gemeenteleden. Een kop koffie, natuurlijk met
iets lekkers en een glaasje Palinka.
Ze woont met haar zoon van 14 in een van de flats van Agnita. Haar vader was bij
haar. Hij woont dichtbij en komt vaak. Op dit moment slaapt hij ook bij haar in huis
omdat zijn gezondheid niet goed is. Ze maakt zich zorgen hierover. Ze werkt als
verpleegster in het ziekenhuis van Agnita. Ook het ziekenhuis heeft contacten in
Oosterbeek. Ongeveer een jaar geleden is haar moeder na een periode van ziekte
overleden. Al pratende over de laatste periode met haar moeder, wordt ze verdrietig.
Ze verteld dat ze voor haar moeder, en voor zichzelf ook een beetje, begeleiding
heeft gemist op weg naar het overlijden. “bestaat dat soort begeleiding in Nederland
wel?“ vraagt ze.”Ik heb zoveel gebeden om beterschap voor mijn moeder, maar het
hielp niet. Ze was pas 60 jaar. Ik ben zo teleurgesteld in God door het overlijden van
mijn moeder, dat ik het nog niet kan opbrengen om weer in de kerk komen”. We
vragen of er iemand is met wie ze hierover kan praten. Ze heeft een vriendin die haar
begrijpt en die haar situatie herkent. Maar dat lost het nog niet op, denkt ze. Een
open deur voor de dominee of pastor, denken wij dan op zijn Hollands. Maar in
Roemenië komen dit soort kontakten niet zomaar op gang. Mensen hebben geleerd
zich groot te houden. Je vraagt niet om hulp.
13

Bij navraag vertelt dominee Endre dat hij wel eens iets met stervensbegeleiding heeft
gedaan in zijn opleiding. Gesprekken of begeleiding thuis komt bij hem maar weinig
voor, zegt hij.
Culinair diner
We zijn voor het eten te gast bij de Josiv en Ibi Theiss, waar Leen en Henk logeren.
De keuken is klein en de eveneens kleine tafel staat vol met borden. Het gerecht is
voortreffelijk. Pasta met een oranje ‘wild’ saus. De sfeer is heel gezellig en er gaat
veel humor over tafel. Ik sluit niet uit, dat een tweede aanbod van Palinka deze dag,
daar misschien toe bijdroeg.
’s Avonds laat staan we weer voor het pension. Nu voor de achterdeur waarvan we
een sleutel hebben gekregen omdat de eigenaar al naar huis was. Bij verrassing
werkt de sleutel niet, waarschijnlijk omdat er een andere gast de sleutel aan de
binnenkant heeft laten zitten. Na wat bellen komt weer de pensionhouder om ons,
even vriendelijk als bij onze aankomst, binnen te laten.
MAANDAG
Om 5.30 uur zijn we met een busje weer vertrokken naar het vliegveld. We worden
uitgezwaaid door dominee Endre en pastoor Gabor en danken hen hartelijk voor hun
gastvrijheid.
Onze vlucht verloopt voorspoedig. Op de terugrit in Duitsland staan we een paar uur
stil in een file. Uiteindelijk komen we veilig thuis.
Totziens Agnita !
Hans Lammers en Hanneke Visser
14