Biologie thema 7: Planten (tweede deel) VWO ... - Ashvin Sewsahai

Biologie
thema 7: Planten (tweede
deel)
VWO
< boek: BVJ - deel 5V >
Henry N. Hassankhan Scholengemeenschap Lelydorp [HHS-SGL)
Docent: A. Sewsahai

Basisstof 4 t/m 6 (opname, afgifte, transport en
opslag van stoffen, stevigheid en bescherming)
Doelstellingen:
De student
• moet de processen van ontkieming en groei van het
zaad kunnen beschrijven
• moet de lengte en dikte groei bij planten kunnen
beschrijven
• moet de bouw en functie van alle delen van het blad
kennen inclusief weefsels en huidmondjes
• moet weten hoe de transport en opslag van
assimilatie producten plaatsvindt
• moet weten hoe planten stevigheid verkrijgen

Groei en ontwikkeling
• Ontwikkeling: Cellen kunnen specialiseren.
• Groei: Mitose, celdeling en plasma groei
• Bij planten vinden delingen plaats alleen in
meristemen(deelweefsels)
•Bevinden zich
in de groeipunten

Groeiende delen van een plant
Cellen buiten de
groeipunten ondergaan
celstrekking.
Aan het eind van de
celstrekking wordt
de celwand dikker
en steviger.
De cellen en celwanden kunnen
daarbij van vorm
verschillen(celdifferentiatie)
De cellen krijgen
een speciale
functie
(celspecialisatie)
Gespecialiseerde cellen kunnen zich meestal niet meer delen.
Uitzondering: Parenchymcellen (vulweefselcellen) behouden het vermogen
tot deling
Planten
4

Gespecialiseerde cellen kunnen zich meestal niet meer delen.
Uitzondering: Parenchymcellen (vulweefselcellen) behouden het
vermogen tot deling
• Wat zijn jaarringen?
• Leg de functie van het plantenhormoon auxine uit
• Leg uit wat etioleren is
• Wat is ‘watercultuur’?
• In het cambium treffen we ook meristeemweefsel aan. Het
cambium is verantwoordelijk voor de vorming van de bastvaten en
houtvaten. Leg dit uit!
• Verband auxine en fototropie!!!
• Geotropie!!!

Bij de celstrekking wordt er door osmose water
opgenomen en opgeslagen in de vacuole. De
celwand rekt dan uit. De plant wordt hierdoor
stevig.
Dieren hebben geen celstrekking omdat de cellen
geen celwand hebben.
Bij de plasmagroei wordt de gedeelde cel weer net
zo groot als de oorspronkelijke cel. Bij
plasmagroei is er een geringe toename van de
grootte; bij celstrekking is er een sterke toename
van de grootte (de cel kan wel 20x zo lang
worden).
vwo 6

Zoek de volgende begrippen op:
- Natgewicht
- Drooggewicht
• Van welke abiotische factoren is de ontkieming van zaden afhankelijk?
• Waaruit bestaat de droge stof bij planten?
• Afb. 34 blz 342 bestuderen
• Op welke specifieke plaatsen van een plant treffen we meristemen aan?

1) Houtvaten
Water en mineralen
= (anorganische sapstroom)
omHoog
* Doorsnee aan binnenkant
2) Bastvaten (zeefvaten)
Water en assimilatieproducten
(o.a. glucose)
= (organische sapstroom)
naar Beneden
* Doorsnee aan buitenkant
Vaatbundels bij planten
Hout Bast

Transportweefsel
1. bastvaten (zeefvaten):
levend met cytoplasma; de vaten lopen niet door (zeefplaten)
begeleidende cellen (parenchym) liggen tegen de bastvaten aan
actief transport van assimilatieproducten (afkomstig van de
fotosynthese zoals glucose en sacharose) van het blad naar alle delen
van de plant (organische sapstroom)
2. houtvaten:
dood, doorlopende vaten (geen tussenwanden)
transport van water en opgeloste mineralen (zouten) van wortel naar
blad (anorganische sapstroom)
(oude) houtvaten dienen ook voor de stevigheid
vwo 6

Doorsnede stam Vaatbundels
F.J.Janssen
Auxine
11

Houtvaten
Bastvaten

1 = Waslaagje (cuticula)
2 = Opperhuid
3 = Palissadeparenchym
4 = Sponsparenchym
5 = Opperhuid
6 = Huidmondje
7 = Sluitcellen
8 = Houtvaten
9 = Bastvaten
10 = Vaatbundel

Huidmondjes
Huidmondjes:
In: CO2
Uit: O2 en H2O
Opperhuid cellen
Sluitcellen
Huidmondje

Werking houtvaten
• 1. Transport in de vaten door verdamping, (rietje
bovenlangs blazen) en
• 2. de capillaire werking (niet actief).
Capillaire werking is mogelijk door;
• de kleine diameter van de vaten
Capillaire werking, hoe
dunner het vat hoe hoger
de vloeistof komen kan.
• 3. de adhesiekrachten (watermoleculen hechting aan de wand)
• 4. cohesiekrachten (watermoleculen hechting aan elkaar)
Planten
16

Epidermis
Endodermis
Doorsnede wortel
Endodermis bevat de cellen van
Caspary, cellen met kurk.
De vaten in de jonge wortel
liggen in de 'centrale
cilinder' de buitenste laag
van de centrale cilinder is de
endodermis (endo = binnen)
Bandje van
Caspary
Cortex
Bandje van
Caspary
Water beweging door
endodermis
Naar centrum van
de wortel
F.J.Janssen
Endodermis
Planten
17

Wateropname door wortel
Vanuit de bodem komen water en opgeloste
voedingsstoffen (zouten) via capillaire
werking in de wortelharen.
Opname dmv actief transport in de
cellen rondom de houtvaten en
doorgifte naar de houtvaten, de
zouten worden hierin vastgehouden
doordat door diffusie terug stroming
voorkomen wordt door de
kurkbandjes (bandjes van Caspari).
Door het osmotische verschil nemen
de houtvaten meer water op en
ontstaat er worteldruk.

Worteldruk
De cellen van de endodermis brengen zouten (ionen) in de houtvaten
(een actief proces).
Deze zouten trekken door osmose water aan.
Dit gaat door het cytoplasma van de endodermiscellen heen.
Het water wordt als het ware omhoog geperst in de houtvaten: de
worteldruk.
Het water kan niet langs de celwanden van de endodermis terugstromen
(want er zitten kurkbandjes).
F.J.Janssen nov 2007
vwo 6
19

Part 3: Evaporation
• Evaporation at the surface of the leaf keeps the water column moving.
• This is the strongest force involved in transpiration.

Stomata control
• Guard cells around the
stomata are sensitive to
light, CO2, and water loss.
• Cells expand in response
to light and low CO2 levels,
and collapse in response
to water loss.

Spoorelementen: moeten in zeer kleine hoeveelheden in het voedsel van organismen
aanwezig zijn.
Een plant neemt de elementen C,H en O op als H 2O (wortel) en CO 2 (blad).
N is nodig voor eiwitten en DNA.
Planten slaan eiwitten, zetmeel, sacharose en vetten op in allerlei delen. Vooral in
zaden en de wortel.
Opslag vindt meestal plaats in parenchym.
Stevigheid bij planten
1. turgor: de druk van het cytoplasma tegen de binnenkant van de celwand (de cel
neemt water op door osmose) alleen bij levende plantencellen, dus niet bij hout en
vezels
F.J.Janssen nov 2007
vwo 6
22

Lengte doorsnede v e worteltop

Wateropname door wortel
Watertransport, via openingen in celwanden door de
cellen heen richting houtvaten.
Opname dmv actief transport in de cellen
rondom de houtvaten en doorgifte naar
de houtvaten, de zouten worden hierin
vastgehouden doordat diffusie terug
voorkomen wordt door de kurkbandjes
(bandjes van Caspari). Door het
osmotische verschil nemen de houtvaten
meer water op en ontstaat er worteldruk.
Planten
24

?
Vragen
Bedankt!
Info:
www.ecoisonline.org
www.examenbundel.nl
www.biologiepagina.nl
www.ashvinsewsahai.com
asewsahai@yahoo.com