Naar methodisch handelen bij ... - Leerstation Zorg

3 Is er één methodiek voor hulpverlening?
Bij de zoektocht naar methodieken stuiten we direct op het probleem dat de aandachtsfunctionarissen
ouderenmishandeling in Nederland een ‘nieuwe’ en heterogene beroepsgroep vormen die nog geen
gedeelde visie en consensus over de hulpverlening rond ouderenmishandeling heeft.
De aandachtsfunctionarissen verschillen van opleidingsachtergrond (maatschappelijk werkende, sociaal
(psychiatrisch) verpleegkundig (SPV)) en de functie is overal anders organisatorisch ingebed. Die
varieert van:
- de solist werkzaam bij een gemeente, maatschappelijk werk instelling, GGZ, ASHG of GGD (OGGZ,
Vangnet & Advies), tot:
- de deelnemer of coördinator van een consultatienetwerk ouderenmishandeling waarin diverse
instellingen en disciplines participeren en de taken onderling verdelen.
De beroepsachtergrond en de organisatorische inbedding bepalen het denkkader van de aandachtfunctionaris
ouderenmishandeling en beïnvloeden dus ook het handelen.
“Hoe ver je er in gaat, hangt af van de persoon en de setting van je werk”.
De aandachtsfunctionaris als werknemer van een hulpverleningsinstelling zoals GGZ of maatschappelijk
werk zal van nature misschien minder geneigd zijn zelf in te grijpen omdat er geen actieve hulpvraag
is, dan de medewerker van Vangnet & Advies die als kerntaak heeft om juist bij afwezigheid van
hulpvraag (zogenaamde zorgmijden) bemoeizorg te leveren.
En aandachtsfunctionarissen van een consultatienetwerk zullen met elkaar misschien meer creatieve
oplossingen weten te bedenken en maatwerk leveren doordat zij taken verdelen (de juiste persoon in
de juiste rol) en informatie delen, dan de solist die de regie overwegend in eigen hand houdt.
Naast de beroepsachtergrond en inbedding spelen ook de competenties, vaardigheden en persoonlijke
opvattingen van de professional een rol. We bespreken die later in een aparte paragraaf.
De geïnterviewde aandachtsfunctionarissen ouderenmishandeling zelf noemen unaniem als reden voor
de verscheidenheid in werkwijzen, dat:
“Iedere casus zo anders is dat je nauwelijks van vergelijkbare werkwijzen kan spreken. Het gaat altijd
om complexe situaties”.
Daardoor lijkt het alsof er geen sprake is van een systematiek. Alsof interventies om ouderenmishandeling
te doen stoppen, ondoordacht door aandachtsfunctionarissen zouden worden ingezet. Dat is
niet zo. Natuurlijk is ieder mens en dus iedere casus anders en zijn de omstandigheden telkens weer
onvoorspelbaar: gevallen van ouderen-mishandeling zijn nooit standaard. We zijn er echter van overtuigd
dat er in de praktijk wel degelijk overeenkomsten zijn in zowel casuïstiek als werkwijzen van aandachts-functionarissen
ouderenmishandeling.
We vragen ons nu eerst af: wat is een methodiek? Het begrip methodiek is afgeleid van het Griekse
‘meta-hodos’ en betekent ‘de weg waarlangs’. In alle definities komen de elementen ‘doelgericht’,
‘systematisch’, ‘weloverwogen’ en ‘procesmatig’ voor.
Utrecht, Utrecht, juni 2007 * Werkdocument 4