Alle leerlijnen en indicatoren van DAT - Levendleren

Alle leerlijnen en indicatoren van DAT 

Leerlijn 1 BOEKPRESENTATIE 

Navertellen 1 kind kan in de voorleeskring samen met de juf navertellen 

kind kan ervaringen uit de boekenhoek navertellen 

Navertellen 2 kind kan in de voorleeskring navertellen 

kind kan in tweetal navertellen 

kind doet uitspraken over genre en compositie van het boek 

Begrippen 1 kind kent deze begrippen: 

verhaal, prentenboek, sprookje, versje, 

verschil tussen waar/niet waar gebeurd 

hoofdstuk, hoofdpersoon, afloop 


historisch verhaal, avonturenroman 

realistisch, fantastisch, historisch, humoristisch 

bijfiguur, dialoog 


SF, toekomstroman, psychologisch, raamvertelling 

ik-boek, dagboekverhaal, hij/zij-verhaal 

climax, flash-back, thema, strekking 

Leeskring 1 kind kan in twee- of drietal een leeskring*) voorbereiden: auteur, 

illustrator, verhaal samenvatten, reflectie op genre en compositie 

Leeskring 2 kind kan zelfstandig een leeskring*) voorbereiden. 

En kan daarover een nagesprek houden met voorbereide vragen. 

Leerlijn 2 VERGADEREN 

voorzitter 1 kind kan de vergadering met de leraar voorzitten door beurten te te geven 

fase 2 

geven 

voorzitten 2 kind kan de vergadering ook openen en sluiten. (De leraar vat nog 

samen.) 

samen.) 

voorzitten 3 kind kan de vergadering leiden inclusief iemand aan het onderwerp 

houden en samenvatten 

secretaris 1 

fase 3 

kind kan met hulp van de leraar besluiten noteren 

secretaris 2 kind kan hoofdpunten noteren en kort verslag van vergadering 

maken 

deelnemer 1 kind kan luisteren naar anderen 

deelnemer 2 kind is betrokken bij wat er in de kring en vergadering gebeurt 

Bureau voor Levend Leren, Krûme Swynswei 26, 9245 HD Nij Beets. 

info@levendleren.nl T 0512 461192 M 06 12549966 www.levendleren.nl 

1

kind kan aan hem gerichte vragen beantwoorden 

deelnemer 3 kind kan de lijn van de bijeenkomst volgen 

kind kan doorvragen: wat, waarom, wie, wanneer, waar? 

deelnemer 4 

kind kan uitleggen, toelichten, argumenteren 

begrippen 1 kind kent deze begrippen: 

voorzitter 


secretaris, verslag, voorstel, afspraak, klacht, felicitatie 


agenda, samenvatting, besluit, notulen, thema 


agendapunt, conclusie, hoofdelijke stemming, schriftelijk stemmen 

Leerlijn 3 TONEELSPELEN 

Werkvormen, 

speelplezier en durf 

1 



2 



3 



4 

kind ontwikkelt speelplezier, speeldurf en uit zich in 

taal/lichaamstaal goed bij geleide vertelling 


taal/lichaamstaal goed bij poppenspel 


taal/lichaamstaal goed bij fantasiespel 


taal/lichaamstaal goed bij associatiespel 


taal/lichaamstaal goed bij beeldenspel 


taal/lichaamstaal goed bij pantomime 


taal/lichaamstaal goed bij rollenspel 

Kind speelt gelezen verhalen,TV scènes na (inclusief presentatie) 

Kind speelt een eigen verhaal, ervaring na (inclusief presentatie) 


taal/lichaamstaal goed bij inspringspel 

Kind kan teksten omzetten in toneel en dit spelend uitproberen 

Kind kan zelf reclames maken en naspelen 

Kind draagt actief en constructief bij aan evaluatie van presentaties 


taal/lichaamstaal goed bij improvisaties 

kind werkt actief en constructief mee aan afscheidsproductie, 

musical 


Speler, toneelspel, doen als een …, doen alsof, nadoen, 



2

weeksluiting, spelregels, poppenspel, bedenken 


Kostuum, schmink, rol spelen, imiteren, publiek, viering, 

presentatie, rollenspel, thema, spel, werkelijkheid, fantasie, 

aankondigen 


Attributen, decor, personage, presentatie, pantomime, scène, 

opkomen, afgaan, toneellicht, schijnwerper, speloefening, 

concentratie, toneeltekst, scenario, script, inspringspel 


Grime, souffleur, regisseur, draaiboek, aanwijzingen, stil spel, 

illusie, toneelproductie, afscheidsproductie, afscheidsvoorstelling, 

musical 

Leerlijn 4 ACTUALITEITENKRING 

Luisteren 1 kind doet mee en ontwikkelt spreek- en taaldurf tijdens kringen 

kind is betrokken en luistert naar wat anderen vertellen 

Luisteren 2 kind is gericht op uitwisseling van info & meningen 

kind ervaart verschillen van mening positief. Respecteert dit 

Luisteren 3 kind kent onderscheid info en opinie (mening) 

kind heeft aandacht voor waar gegevens vandaan komen (bron) 

Luisteren 4 kind kan inbreng /bronnen beoordelen en vergelijken, 

argumenteren 

Spreken 1 kind springt in de kringgesprekken niet van de hak op de tak 

Spreken 2 kind blijft bij één onderwerp 

Spreken 3 kind kan een ander thema inbrengen in gesprek als dat verband 

houdt met het besproken onderwerp 

Spreken 4 kind kan standpunten uitwisselen 

kind kan met argumenten een ander proberen te overtuigen 


voorzitter, afsprakenschrift, klassenboek 


secretaris, gebeurtenis, krant, bericht, feit, mening, respect 


actualiteit, thema, nieuws, nieuwsitem, informatie, bronnen, 

opinie 


bronvergelijking, argument, (be)argumenteren, standpunt, oordeel 

Voorzitter 1 

Fase 

2 

kind leidt samen met leraar de kring 

Voorzitter 2 3 kind leidt als voorzitter de kring (met eventuele hulp) 

kind kan de kring goed openen en afsluiten 

kind oefent vragen stellen en samenvatten 

Voorzitter 3 4 kind kan de kring zelfstandig leiden 

kind kan discussies afkappen 

kind kan vragen stellen en samenvatten 



3

Leerlijn 5 FILOSOFIE 

Luisteren 1 kind doet mee en ontwikkelt spreek- en taaldurf tijdens kringen 

kind is betrokken en luistert naar wat anderen vertellen 

Luisteren 2 kind is gericht op uitwisseling van info & meningen 

kind ervaart verschillen van mening positief. Respecteert dit 

Luisteren 3 kind kent onderscheid info en opinie (mening) 

kind heeft aandacht voor waar gegevens vandaan komen (bron) 

Luisteren 4 kind kan inbreng /bronnen beoordelen en vergelijken, 

argumenteren 

Spreken 1 kind springt in de filosofische gesprekken niet van de hak op de tak 

Spreken 2 kind kan en durft vragen te stellen 

kind kan uitwisselen over gevoelens en meningen 

Spreken 3 kind kan een ander thema inbrengen in gesprek als dat verband 

houdt met het besproken onderwerp 

kind kan argumenten inbrengen 

kind heeft aandacht voor (goed) formuleren 

Spreken 4 kind kan standpunten uitwisselen 

kind kan met argumenten een ander proberen te overtuigen 

Begrippen 1 kind kent deze begrippen: kring, onderwerp, echt onecht 

Begrippen 2 kind kent deze begrippen: waar - onwaar, feit, mening, respect, 

filosoferen 

Begrippen 3 kind kent deze begrippen: filosofiekring, voorzitter/gespreksleider, 

thema, argument, mooi-lelijk 

Begrippen 4 kind kent deze begrippen: inleiding, (be)argumenteren, standpunt, 

oordeel, conclusie, goed-slecht 

Leerlijn 6 ENGELSE KRING 

Luisteren, spreken 1 kind luistert actief naar Engelse liedjes, versjes, gesprekjes 

Luisteren, spreken 2 kind gaat imiteren en heeft eigen inbreng 

Luisteren, spreken 3 kind durft zelf zich in Engels te uiten 

Luisteren, spreken 4 kind kan ook in Engels voorlezen en presenteren 

Lezen, schrijven 1 Fase kind leest eenvoudige Engelse teksten, versjes, boekjes 

Lezen, schrijven 2 

3 

Fase 

4 

kind schrijft zelf Engelse gedichtjes, tekstjes, brieven 

kind leest telkens meer complexe Engels teksten 

Begrippen 1 kind kent deze begrippen/woorden in Engels rond: 

naam, leeftijd, geslacht, hoofd, getallen 1 – 10 


lichaam, familie, huis / tuin / keuken, getallen tot 20, dag, nacht, 

eten, slapen 


woonomgeving / klas / weer / muziek, getallen tot 100, 

gisteren / vandaag / morgen / dagen van de week 

geld: in euro’s, lengtematen, metriek 


wijk / dorp / stad / streek / land / school(vakken) / hobby / sport 



4

Leerlijn 7 KOOKBOEK GEBRUIKEN 

/ mode / vriendschap, getallen tot 1000 + jaartallen tot 2100, 

maanden van het jaar / seizoenen / eeuw, Engels geld,Engelse 

maten 

Koken 1 kind ‘leest’ kleuterkookboekjes bij koken met ouders of juf 

Koken 2 kind maakt gebruik van kinderkookboekjes bij koken met ouders of 

juf 

Koken 3 Kind maakt zelfstandig gebruik van kinderkookboek bij koken 

Koken 4 kind kan zelfstandig een gerecht bereiden volgens een recept uit 

een kookboek 

Leerlijn 8 RTV-GIDS RAADPLEGEN 

Rtv-gids 1 

Rtv-gids 2 

Rtv-gids 3 kind kan met hulp programma’s opzoeken in rtv-gids, rtv-overzicht 

in de media 

Rtv-gids 4 kind kan adequaat gebruikmaken van rtv-gids, rtv-overzicht in de 

media en kan elk gewenst programma opzoeken 


Morgen, middag, , avond, dag en nacht. Gisteren, vandaag, morgen 


Vanochtend, vanmiddag, vanavond, eergisteren, overmorgen. 

Zondag t/m zaterdag. 


Namen van maanden en seizoenen. Krant, dagblad, tijdschrift, rtvgids, 

titelpagina, bijlage, kolom 


Weeknummer, aantal dagen per maand, synoniemen voor 

seizoenen. 

Leerlijn 9 WOORDENBOEK GEBRUIKEN 

vaardigheid/techniek 

1 


2 


3 

kind leert ABC versjes en leest/bekijkt ABC boeken 

kind kent het alfabet 

kind leert alfabetiseren (ook ij = i+j) 

kind leert beeldwoordenboek hanteren 

kind kan bij zoeken gebruik maken van alfabet, toepassen 

kind kan werken met (junior)woordenboek, telefoongids, 



5


4 

Leerlijn 10 LEERBOEK BESTUDEREN 

tekstverkenning 1 

eenvoudige encyclopedie 

kind kan woorden, afkortingen, uitdrukkingen en spreekwoorden 

vinden in het (basis)woordenboek (en/of via internet-woordenboek) 

kind kan achterhalen hoe je een woord moet schrijven/spellen, 

afbreken, uitspreken 

kind kan de betekenis(sen) van een woord vinden 

kind kan van een zelfstandig naamwoord het meervoud vinden, 

uitzoeken of het een hij/zij woord, de, het of een woord is 

kind kan van een werkwoord de verleden tijd en het deelwoord 

vinden. 

kind wil afbeeldingen en pictogrammen lezen/duiden 

tekstverkenning 2 kind heeft bij lezen aandacht voor lettergrootte, lettervorm, 

lettertype, vet, cursief 

tekstverkenning 3 

kind wil legenda en grafieken duiden 

kind let bij lezen op titel, inleiding, kern, slot, alinea’s 

tekstverkenning 4 kind let bij het lezen op inhoudsopgave, boektitel, hoofdstuktitels, 

paragrafen, subtitels en typografische kenmerken (ook hypertext) 

vastleggen en 

samenvatten 1 







Begrippen 1 

kind kan mondeling verhaal recapituleren en navertellen 

kind kan ook in observatie- en actualiteitenkring tekst recapituleren 

en navertellen 

kind oefent onderstrepen en markeren hoofdzaken 

kind kan tekst na actualiseren van voorkennis en tekstverkenning 

per alinea samenvatten en in trefwoord vastleggen 

kind onderstreept en markeert hoofdzaken als vast gewoonte 

kind kan na actualiseren voorkennis en na tekstverkenning paragraaf 

voor paragraaf samenvatten en vastleggen in trefwoorden 

kind kent deze begrippen: 

prentenboek, plaat, prent, foto, letter, woord 


zin, bladzij, pagina, tekst, hoofdletter, vet, schuin, cursief, titel 




grafiek, legenda, spatie/witregel, inspringen, alinea, kernzin, layout 


boektitel, hoofdstuktitel, paragraaftitel, sub- of tussentitel, 

paragraafindeling 



6

Leerlijn 11 BRIEFLEZEN 

Lezen van brieven 1 kind toont belangstelling voor binnenkomende post 

Lezen van brieven 2 kind toont belangstelling voor binnenkomende post 

Lezen van brieven 3 kind is actief gericht op informatie uit correspondentie, andere post 

Lezen van brieven 4 kind leest met plezier en interesse de ontvangen post en heeft 

mening over de informatie 

Leerlijn 12 GEDICHTEN LEZEN 

Lezen van gedichten 

1 


2 


3 


4 

Leerlijn 13 MOOIE BOEKEN LEZEN 

Leeservaringen delen 

1 


2 


3 


4 


fase 2 


fase 3 

kind luistert graag naar gedichten,versjes die worden voorgelezen 

kind luistert graag naar gedichten,versjes die worden voorgelezen 

kind leert gedichten uit het hoofd 

kind zoekt zelf gericht (passende) gedichten uit 

kind kan gedichten goed voordragen (goede voorbereiding) 

kind kan een gedicht met de klas bespreken (goede voorbereiding) 

kind let bij de bespreking op vorm (dichtsoort) en inhoud 

(interpretatie) 

kind kan met hulp ervaringen over (voor-)gelezen boeken 

navertellen 

kind kan eigen ervaringen van de boekenhoek navertellen 

kind kan zonder hulp ervaringen over (voor-)gelezen boeken 

navertellen 

kind begint na te denken over genre en compositie van boeken 

kind kan met hulp een leeskring voorbereiden.(Aandacht voor 

auteur, illustrator, samenvatting, reflectie op genre en compositie) 

kind kan zelfstandig een leeskring voorbereiden en nagesprek leiden 

kind kan kort leesverslag maken 

kind kan recensie schrijven 

kind kent deze genre-aanduidingen: verhaal, prentenboek, sprookje 

kind weet verschil tussen waar - niet waar gebeurd 

kind kent (compositie) begrip: hoofdstuk, hoofdpersoon, afloop 

kind kent deze genre-aanduidingen: historisch verhaal, 

avonturenroman 

kind begrippen: realistisch, fantastisch, historisch, humoristisch 

kind kent (compositie) begrip: bijfiguur, dialoog 



7


fase 4 

Leerlijn 14 WERKSTUK MAKEN 

kind kent deze genre-aanduidingen: SF, toekomstroman, 

psychologische roman. Ik-boek, dagboekverhaal, hij/zij verhaal 

kind kent begrippen: karakters, strekking 

kind kent (compositie) begrip: climax, flashback, plot, stijl 

Studiehouding en 

kind is actief ondernemend en onderzoekend 

techniek 1 

kind wil meer weten van plaatjes, prenten en pictogrammen 


kind begint met alfabet te hanteren 

techniek 2 

kind begint beeldwoordenboek, beeldencyclopedie te hanteren 

kind kan eigen ervaringen van de boekenhoek navertellen 


kind weet de weg in de mediatheek 

techniek 3 

kind raadpleegt bronnen, naslagwerken; schriftelijk en internet 

kind kan informatie uit schriftelijke bronnen selecteren, markeren 

kind kan eenvoudig veldonderzoek (groepswerk) doen 

kind kan interviews afnemen en aantekeningen maken 


kind kan bij veldonderzoek ook opnames maken(video, foto, geluid) 

techniek 4 

kind kan gericht bronnen raadplegen door leesstrategie te kiezen 

kind kan informatie samenvatten en schematiseren 

Opbouw werkstuk 1 kind maakt van zijn spel, experiment, onderzoekje een tekening 

met ondersteunende tekst (met hulp) 

Opbouw werkstuk 2 kind maakt van ‘onderzoek’ eigen geïllustreerde tekst, gevat in 

omslag. 

Opbouw werkstuk 3 kind maakt van ‘onderzoek’ eigen geïllustreerd verslag van enkele 

hoofdstukjes (inleiding, kern, slot) in een omslag. 

Opbouw werkstuk 4 kind maakt een werkstuk dat aan gestelde eisen voldoet 

- betrof eigen onderzoek 

- vertrok vanuit een duidelijke onderzoeksvraag 

-heeft een mooi omslag met titel 

-heeft een paginanummering en hoofdstukindeling 

-omvat minimaal 4 hoofdstukken en een inleiding en slot 

-heeft tekeningen en foto’s met onderschriften 

- heeft een bronvermelding 

Handschrift Lay-out kind maakt zelfgeschreven tekst (met steun van leraar) bij tekening 

1 

kind toont aandacht voor bladspiegel 

Handschrift Lay-out kind kent alle letters en inclusief hoofdletters 

2 

kind toont aandacht voor netheid, leesbaarheid 

Handschrift Lay-out kind ontwikkelt een persoonlijk handschrift 

3 

kind toont veel aandacht voor esthetiek 

kind kan voorkant studie kalligraferen 

Tekstverwerking 

kind kan letters, woorden, zinnen typen op de tekstverwerker 

Lay-out 1 

kind kan bestanden opslaan op de computer 

kind integreert tekening en digitale tekst 

kind toont aandacht voor bladspiegel en lay-out 


kind kan corrigeren, lettertypes en lettergrootte instellen 

Lay-out 2 

kind kan werken met tekstomloop, knippen, plakken, 

bestandsbeheer 

Tekstverwerking kind kan ook scans en digitale foto’s opnemen in de teksten 



8

Lay-out 3 kind heeft aandacht voor esthetiek door ook foto’s te bewerken 

Leerlijn 15 BRIEF SCHRIJVEN 

Brieven schrijven 1 



kind kan een wenskaart maken, schrijven (met hulp) 

kind kan adres en afzender op wenskaart schrijven 

kind kan eenvoudige brief schrijven (datum, aanhef, inleiding, kern, 

slot, ondertekening, afzender) 

kind kan envelop schrijven 

Brieven schrijven 4 kind kan officiële brief schrijven en daarbij rekening houden met 

situatie/persoon voor wie de brief is (register) 

Begrippen 1 kind kent deze begrippen: wenskaart, post, naam, adres 

Begrippen 2 kind kent deze begrippen: afzender, envelop, correspondentie 

Begrippen 3 kind kent deze begrippen: plaats, datum, aanhef, ondertekening, 

persoonlijke brief, zakelijke brief, felicitatie, rouwbrief, uitnodiging 

Begrippen 4 kind kent deze begrippen: inleiding, kern, afsluiting, lay-out, 

registerverschillen 

Leerlijn 16 SCHOOLCORRESPONDENTIE 

Correspondentie 1 kind heeft belangstelling voor inkomende en uitgaande post 

Correspondentie 2 kind helpt bij lezen en schrijven van ingekomen en uitgaande post 

Correspondentie 3 kind voert persoonlijke correspondentie en draagt met teksten en 

tekening bij aan gezamenlijke correspondentie 

kind kan rapporteren aan de klas wat belangrijke post is 

kind kan e-mailbericht ontvangen en versturen 

Correspondentie 4 kind maakt gebruik van nieuwe media bij correspondentie 

kind draagt bij aan correspondentie in Engelse taal 

Leerlijn 17 VRIJE TEKST SCHRIJVEN 

Tekst Inhoud 1 

kind vertelt en tekent over belevenissen, voorvallen, 

dromen,fantasieën 

Tekst Inhoud 2 kind vertelt, tekent en schrijft ook over gevoelens 

Tekst Inhoud 3 kind vertelt, tekent en schrijft ook over meningen, geeft 

argumenten 

Schrijfvaardigheid 1 kind tekent en vertelt zijn verhaal 

Schrijfvaardigheid 2 woordherkenning 

kind schrijft steeds vaker zelf woorden en korte zinnen in of bij de 

tekening 

kind schrijft na of stempelt wat juf aanvulde. 

Schrijfvaardigheid 3 kind schrijft in zinnen een samenhangende tekst 

kind schrijft zelfstandig van ontwerp naar netversie met behulp van 

medeleerlingen en leraar 



9

Schrijfvaardigheid 4 kind schrijft in zinnen en alinea’s een samenhangende tekst 

Leesvaardigheid 1 kind beseft wat je hebt geschreven kun je laten horen, herleven 

door lezen 

kind vertelt over tekst en tekening. Juf leest bijschrijft 

Leesvaardigheid 2 kind leest zijn tekst met/zonder hulp voor 

kind participeert actief bij tekstenkring 

Tekstopbouw 1 kind beseft waar / niet waar gebeurd 

Tekstopbouw 2 

kind beseft verschil fantasie /werkelijkheid 

kind toont aandacht voor samenhang in tekst en titel 

Tekstopbouw 3 

Tekstopbouw 4 

kind houdt vast aan een onderwerp 

kind kent verschillende tekstsoorten 

kind hanteert begin, kern met climax en slot met afloop of conclusie 

aandacht voor verband tussen zinnen en zinsdelen 

kind past tekstsoorten toe met aandacht voor doel (groep) 

kind past alinea’s en kernzinnen toe. 

kind kent toepassing signaalwoorden in alinea’s 

kind hanteert:volledigheid, chronologie, logica, consequent gebruik 

tijdsvormen 

Zinsbouw spelling 1 

kind wordt zich bewust: we vertellen, schrijven in zinnen 

kind start met aanleren, toepassing spellingsregels 

kind kan enkelvoudige zinnen schrijven 

Zinsbouw spelling 2 kind wordt zich bewust: variatie in zinnen, zinsbouw, woordkeus, 

volgorde zinsdelen 

kind werkt goed aan (leergang) spelling 

kind draagt bij aan tekstcorrectie 

kind kan ook samengestelde zinnen schrijven 

Zinsbouw spelling 3 kind wordt zich bewust van congruentie onderwerp en persoonsvorm 

kind heeft goede aandacht voor de spelling en past geleerde toe 

kind werkt goed aan leergang werkwoordspelling en past dit ook toe 

kind heeft aandacht voor figuurlijk taalgebruik, beeldspraak, 

Handschrift Lay-out 

1 


2 


3 


Lay-out 1 


Lay-out 2 


Lay-out 3 

Taalbeschouwing 1 

uitdrukkingen, spreekwoorden, clichés 

kind maakt zelfgeschreven tekst (met steun van leraar) bij tekening 


tekst en tekening vormen een geheel 

kind kent alle letters en inclusief hoofdletters 

kind maakt zelfstandig illustratie bij de tekst 


kind ontwikkelt een persoonlijk handschrift 









kind kan ook scans en digitale foto’s opnemen in de teksten 

kind heeft aandacht voor esthetiek door ook foto’s te bewerken 

kind ontdekte verschil woord, zin. 

kind ontdekte letters, woorden, pictogrammen kunnen verschillende 

betekenis hebben. 

Taalbeschouwing 2 kind beseft dat er taalafspraken, regels gelden 

kind weet dat woorden echt betekenis krijgen in een zin 



10

Taalbeschouwing 3 kind beseft dat er verschillende manieren zijn om iets te zeggen. Je 

houdt rekening met de lezer. 

kind staat open voor taalontdekkingen (blijkt bij tekstbespreking) 

kind is gestart met zinsontleding, verkenning woordsoorten 


kind ontdekt dat een zin verschillende betekenissen kan hebben; 

zinnen ontlenen hun betekenis aan de tekst 

kind maakt goede vorderingen op gebied van zinsontleding, 

woordsoorten 

Begrippen VT 1 kind kent deze begrippen: klank, letter, woord, zin , tekst, echt, 

niet echt gebeurd 

Begrippen VT 2 kind kent deze begrippen: verhaal, fantasie, werkelijkheid, titel, 

slot, hoofdletter, punt, regel, bladzij, pagina 

Begrippen VT 3 kind kent deze begrippen: leesteken, vraagteken, uitroepteken, 

komma, ontwerp en netversie, driedeling (begin, kern, slot) climax, 

afloop, conclusie, vraagzin, enkelvoudig en samengesteld, 

zinsbouw, zinsverband, zinsdeel, verwijswoorden, 

verbindingswoorden, woordkeus, synoniemen. 

Begrippen VT 4 kind kent deze begrippen: alinea, kernzin, paragraaf, signaalwoord, 

volledigheid, chronologie, logica, tijdsvormen, directe en indirecte 

rede, aanhalingstekens, dubbele punt, haakjes, gedachtestreepjes, 

puntkomma, dubbelzin, homoniemen, ironie, beeldspraak, 

figuurlijke taal, stijlfiguren, clichés, uitdrukkingen en 

spreekwoorden. 

Leerlijn 17 A VRIJE TEKST SCHRIJVEN 1 

Tekst Inhoud 1 

kind vertelt en tekent over belevenissen, voorvallen, 

dromen,fantasieën 

Tekst Inhoud 2 kind vertelt, tekent en schrijft ook over gevoelens 

Tekst Inhoud 3 kind vertelt, tekent en schrijft ook over meningen, geeft 

Lees- en 

Schrijfvaardigheid 1 

Lees- en 

Schrijfvaardigheid 2 

argumenten 

kind tekent en vertelt zijn verhaal 

kind beseft wat je hebt geschreven kun je laten horen, herleven 

door lezen 

kind vertelt over tekst en tekening. Juf leest bijschrift 

woordherkenning 

kind schrijft steeds vaker zelf woorden en korte zinnen in of bij de 

tekening 

kind schrijft na of stempelt wat juf aanvulde 

kind leest zijn tekst met/zonder hulp voor 

kind participeert actief bij tekstenkring 

Schrijfvaardigheid 3 kind schrijft in zinnen een samenhangende tekst 

kind schrijft zelfstandig van ontwerp naar netversie met behulp van 

medeleerlingen en leraar 

Schrijfvaardigheid 4 kind schrijft in zinnen en alinea’s een samenhangende tekst 

Tekstopbouw 1 kind beseft waar / niet waar gebeurd 

Tekstopbouw 2 

kind beseft verschil fantasie /werkelijkheid 

kind toont aandacht voor samenhang in tekst en titel 

kind houdt vast aan een onderwerp 

Tekstopbouw 3 

kind kent verschillende tekstsoorten 

kind hanteert begin, kern met climax en slot met afloop of conclusie 



11

Tekstopbouw 4 


1 


2 


3 

aandacht voor verband tussen zinnen en zinsdelen 

kind past tekstsoorten toe met aandacht voor doel (groep) 

kind past alinea’s en kernzinnen toe. 

kind kent toepassing signaalwoorden in alinea’s 

kind hanteert:volledigheid, chronologie, logica, consequent gebruik 

tijdsvormen 

kind maakt zelfgeschreven tekst (met steun van leraar) bij tekening 


tekst en tekening vormen een geheel 

kind kent alle letters en inclusief hoofdletters 

kind maakt zelfstandig illustratie bij de tekst 


kind ontwikkelt een persoonlijk handschrift 


Leerlijn 17 B VRIJE TEKST SCHRIJVEN 2 (tekstbespreken en tekstverwerken ) 

Taalbeschouwing 1 kind ontdekte verschil woord, zin. 

kind ontdekte letters, woorden, pictogrammen kunnen verschillende 

betekenis hebben. 

Taalbeschouwing 2 kind beseft dat er taalafspraken, regels gelden 

kind weet dat woorden echt betekenis krijgen in een zin 

Taalbeschouwing 3 kind beseft dat er verschillende manieren zijn om iets te zeggen. Je 

houdt rekening met de lezer. 

kind staat open voor taalontdekkingen (blijkt bij tekstbespreking) 

kind is gestart met zinsontleding, verkenning woordsoorten 


kind ontdekt dat een zin verschillende betekenissen kan hebben; 

zinnen ontlenen hun betekenis aan de tekst 

kind maakt goede vorderingen op gebied van zinsontleding, 

woordsoorten 

Begrippen VT 1 kind kent deze begrippen: klank, letter, woord, zin , tekst, echt, 

niet echt gebeurd 

Begrippen VT 2 kind kent deze begrippen: verhaal, fantasie, werkelijkheid, titel, 

slot, hoofdletter, punt, regel, bladzij, pagina 

Begrippen VT 3 kind kent deze begrippen: leesteken, vraagteken, uitroepteken, 

komma, ontwerp en netversie, driedeling (begin, kern, slot) climax, 

afloop, conclusie, vraagzin, enkelvoudig en samengesteld, 

zinsbouw, zinsverband, zinsdeel, verwijswoorden, 

verbindingswoorden, woordkeus, synoniemen. 

Begrippen VT 4 kind kent deze begrippen: alinea, kernzin, paragraaf, signaalwoord, 

volledigheid, chronologie, logica, tijdsvormen, directe en indirecte 

rede, aanhalingstekens, dubbele punt, haakjes, gedachtestreepjes, 

puntkomma, dubbelzin, homoniemen, ironie, beeldspraak, 

figuurlijke taal, stijlfiguren, clichés, uitdrukkingen en 


Lay-out 1 


Lay-out 2 

spreekwoorden. 









12



kind kan ook scans en digitale foto’s opnemen in de teksten 

Lay-out 3 

kind heeft aandacht voor esthetiek door ook foto’s te bewerken 

kind wordt zich bewust: we vertellen, schrijven in zinnen 

Zinsbouw spelling 1 kind start met aanleren, toepassing spellingsregels 

kind kan enkelvoudige zinnen schrijven 

Zinsbouw spelling 2 kind wordt zich bewust: variatie in zinnen, zinsbouw, woordkeus, 

volgorde zinsdelen 

kind werkt goed aan (leergang) spelling 

kind draagt bij aan tekstcorrectie 

kind kan ook samengestelde zinnen schrijven 

Zinsbouw spelling 3 kind wordt zich bewust van congruentie onderwerp en persoonsvorm 

kind heeft goede aandacht voor de spelling en past geleerde toe 

kind werkt goed aan leergang werkwoordspelling en past dit ook toe 

kind heeft aandacht voor figuurlijk taalgebruik, beeldspraak, 

uitdrukkingen, spreekwoorden, clichés 

Leerlijn 18 GEDICHTEN SCHRIJVEN 

Dichtvormen 1 kind kent bakerrijmpjes, spelliedjes, aftelrijmpjes en 

nonsensversjes 

Dichtvormen 2 kind kan elfjes maken 

kind kan een kettinggedicht maken 

Dichtvormen 3 kind kan een gedicht voordragen 

Kind kan een haiku maken 

Kind kan een vrij vers maken 

Dichtvormen 4 kind kan een limerick maken 

Kind maakt (met anderen) een gedichtenbundel 

Lay-out en 

kind kan met eenvoudige (druk)technieken (sjabloneren, stempelen) 

vormgeving 1 

gedichten illustreren 


kind kan met eenvoudige (druk)technieken (stofdruk, kartondruk) 

vormgeving 1 



vormgeving 3 

kind kan met meer complexe (druk)technieken (zeefdruk, lino) 


kind kan werken met lettertypen, lettergroottes, kleur, vet (inzet 

computer) 


vormgeving 4 

kind zorgt ervoor dat gedicht en illustratie een geheel vormen 

kind past kalligrafie, randversieringen toe bij gedichten illustreren 

Begrippen 1 kind kent deze begrippen: woord, klank, letter, rijm. Rijmpje, 

versje, liedje, aftelrijmpje 

Begrippen 2 kind kent deze begrippen: zin, regel. Kettinggedicht, elfje 

Begrippen 3 kind kent deze begrippen: lettergreep, strofe, dubbelzinnigheid. 

Haiku, vrij vers 

Begrippen 4 kind kent deze begrippen: refrein, binnenrijm, klinkerrijm, 

alliteratie, beeldspraak, figuurlijke taal. Limerick, rondeel, sonnet 



13

Leerlijn 19 LEESVERSLAG MAKEN 

Leesverslag 1 kind illustreert het door de leraar gemaakte leesverslag 

Leesverslag 2 kind maakt met hulp een leesverslag aan de hand van formulier 

Leesverslag 3 kind vult zelfstandig of in tweetallen het leesverslagformulier in. 

Goede zinnen. Samenhangende tekst 

Leesverslag 4 kind vult zelfstandig het leesverslagformulier in. Goede zinnen, 

alinea’s. Samenhangende tekst 

Leerlijn 20 RECENSIE SCHRIJVEN 

Recensie 1 kind vertelt en tekent over prentenboek. Juf noteert een kernzin, 

titel van het boek en het kind schrijf/ stempelt de eigen naam 

Recensie 2 kind schrijft zelf woorden en zinnetjes voor de recensie. Ook 

illustratie. De leraar vult aan, maakt zinnen 

Recensie 3 kind schrijft zelfstandig een recensietekst. Korte samenvatting plus 

persoonlijk oordeel 

Recensie 4 kind onderbouwt het oordeel over het boek met argumenten. Ook 

typeert het de hoofdpersoon en beschrijft hij de stijl 

Leerlijn 21 KLASSEN- & SCHOOLKRANT 

Redactie krant 1 kind levert met trots bijdrage (tekst, gedichtje,recensie, 

leesverslag) aan de schoolkrant of klassenkrant. Deze bijdrage is tot 

stand gekomen met hulp van de leraar 

Redactie krant 2 kind helpt mee aan redactie van de klassenkrant 

kind schrijft ook eigen bijdragen aan klassenkrant: vrije teksten, 

gedichtjes 

Redactie krant 3 kind participeert actief in zelfstandig opererende redactie van de 

klassenkrant 

kind schrijft eigen bijdragen in de vorm van vrije teksten, 

leesverslagen, recensies, samenvattingen 

Redactie krant 4 kind schrijft bijdragen aan klassen- en schoolkrant 

kind participeert ook in de redactie van de schoolkrant 

Leerlijn 22 ZINSONTLEDING 

Taalbeschouwing 


Gram 1 

woord, klank, letter 



Gram 2 

zin 



Gram 3 

Zinsdeel, verplaatsingsproef, vervangingsproef, tijd, tijdproef, 

persoonsvorm, werkwoord, vragende zin 



Gram 4 

onderwerp, getalsproef, getal, weglaatproef, uitbreidingsproef, 

restdelen, 

Inhouden 1 kind onderscheidt woorden en klanken 



14

Inhouden 2 kind maakt zinnen 

kind begrijpt congruentie (gelijk getal) tussen onderwerp en pv 

Inhouden 3 kind kan zinnen in zinsdelen verdelen 

kind kan verplaatsingsproef toepassen 

kind kan vervangingsproef toepassen 

kind kan tijdproef toepassen 

kind kan vraagzin maken 

kind kan persoonsvorm ontdekken en benoemen 

Inhouden 4 kind kan het onderwerp benoemen 

kind kan de zinskern ontdekken en benoemen (onderwerp + pv + 

…..) 

kind kan restdelen ontdekken en benoemen 

kind kan getalsproef toepassen 

kind kan weglaatproef toepassen 

kind kan uitbreidingsproef toepassen 

Leerlijn 23 WOORDSOORTEN 

Inhouden 1 kind kan woorden en klanken onderscheiden 

Inhouden 2 kind kan zinnen onderscheiden 

kind kan zinnen maken en kent verband onderwerp persoonsvorm 

kind ontdekte dat DE, HET, EEN voor HUIS staan 

kind ontdekte dat woorden als HOOG en HOGE tussen lidwoord (DE 

HET EEN) en HUIS (zelfstandige naamwoord) staan 

Inhouden 3 kind kan zinsdelen onderscheiden 

Kind ontdekte dat de pv altijd één woord is= WERKWOORD 

DE, HET en EEN zijn lidwoorden en zijn verbonden met 

ZELFSTANDIGE NAAMWORDEN 

Kind ontdekte: met HOOG, MOOI etc kun je doen: HOGER HOOGST 

MOOIER MOOIST 

Inhouden 4 kind weet dat een zelfstandig naamwoord altijd de naam is voor een 

mens, dier, plant, ding, begrip 

kind weet dat HOOG HOGE MOOI MOOIE, bijvoeglijke naamwoorden 

zijn, ze horen bij en zeggen iets over zelfstandige naamwoorden 

termen 1 (zie zin) kind kent deze begrippen: 

woord, klank, letter 


zin woordvolgorde 


werkwoord, lidwoord, zelfstandig naamwoord 


bijvoeglijk naamwoord 



15

Alle leerlijnen en indicatoren van DAT - Levendleren

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?