1999-21-04 - Vrienden van Blijdorp

Crevy's. Paarvorming tussen beide soorten is
echter, voor zover men weet, nog nooit voorgekomen.
Steppezebra's zijn te herkennen
aan hun brede vertikale strepen, doorgaand
in de korte, rechtopstaande manen evenals
op de buik.
De Chapman onderscheidt zich van
de andere steppezebra's door zijn zogenaamde
'schaduwstrepen'. Hij is lichter
dan de Crevy (300 kg tegenover 400), maar
maakt toch een stevigere indruk. Net als bij
alle andere zebrasoorten is het strepen patroon
voor ieder dier uniek. De grootste
onderlinge variatie in deze 'streepjescode'
vindt men in het gebied van de schouder.
Zebra's zijn herbivoren, ze eten plantaardig
voedsel, namelijk grassen. Hun gebit is
er dan ook op gebouwd grassen goed te kunnen
afsnijden en vermalen . Aangezien gras
maar weinig voedingsstoffen bevat, moet de
zebra heel veel eten. AI dit eten wordt
verwerkt in zijn zeer lange darm. Bij de Chapman
is de lengte van de darm wel 17 keer de
eigen lichaamslengte! Niet verwonderlijk dus
dat zebra's in gebieden met veel gras en wat
bosschages leven. Ze trekken continu, steeds
op zoek naar gebieden met voldoende voedsel.
Als er erg weinig voedsel is zijn ze vooral
te vinden in gebieden met water, bijvoorbeeld
in de buurt van een plas of rivier. De
Chapman zebra wordt als de makkelijkst te
temmen zebrasoort gezien. Vroeger werden
ze ook wel als rij- of lastdier gebruikt. Hun
kracht is echter veel geringer dan die van
andere rij- en lastdieren, zoals paarden . Er is
dus nooit veel gebruik van gemaakt.
Zebra's in Blijdorp
Blijdorp heeft al lang zebra's in de
collectie. Vroeger waren dat bergzebra's en
Crevy's. De bergzebra's waren echter zo wild
dat "de timmerman wel in de stal kon blijven
staan". De Crevy's (genoemd naar Jules
Crevy, een Franse president die eens zo'n
zebra uit Abessinië cadeau kreeg) stonden
toen op het huidige perk van de Damagazelles.
Chapman zebra's zijn al zo'n jaar of
twintig in Blijdorp te zien. Op dit moment
lopen er vijf Chapman's op de Afrikaanse
savanne. Het zijn de hengst, Josef, en de
merries Erica, Leonie, Marjolein en Marlin.
Josef is nog maar kort in de groep en nog te
jong om voor nageslacht te zorgen . Erica en
Marjolein zijn beide vijf jaar oud en geboren
in Blijdorp. De zevenjarige Marlin komt uit
Keulen. De jongste telg, Leonie, is de
dochter van Erica. Zij werd in 1998 geboren
en is vernoemd naar Leonie Sazias (de tv-presentatrice).
Voordat Josef kwam had Blijdorp kortdurend
een andere hengst. Helaas had deze
zebra een hartafwijking die hij niet overleefde.
Hij is echter in zijn korte leven nog wel
vader geworden: Leonie is zijn dochter. Hiervoor
had Blijdorp lange tijd een andere
hengst, Horatio, die voor veel Blijdorpse
zebraveulens heeft gezorgd. Op een gegeven
moment koos Blijdorp er echter voor om
door te gaan met de twee in Blijdorp geboren
merries Erica en Marjolein. Dit
betekende dat Horatio weg moest om inteelt
te voorkomen. Horatio stoootte altijd op een
gegeven moment zijn jong uit de groep,
zowel de mannetjes als de vrouwtjes. Vandaar
dat Blijdorp tot nu toe altijd de eigen
jongen heeft moeten wegdoen . Als het dan
weer zover was werd het zogende jong bij de
moeder weggehaald en een tijdje in de stal
gezet om over te gaan op vaste voeding. Als
dit eenmaal gelukt was kon de jonge zebra
op transport naar een andere dierentuin.
In Blijdorp krijgen jonge zebra's nooit
de fles. Het blijkt namelijk dat op die wijze
groot gebrachte zebra's later een vervelend
karakter krijgen. De dierenverzorgers hebben
weinig problemen met de zebra's, dit in
tegenstelling tot verzorgers in veel andere
zoo's. Als je maar een aantal regels in acht
neemt, blijken de zebra's in Blijdorp erg
rustige dieren te zijn . Zo moet je nooit gehaast
zijn als je bij ze werkt. Je moet ze ook
niet willen aaien, daar houden ze niet van .
Als een merrie een veulen heeft moet je er
ook voor zorgen dat je niet tussen de moeder
en haar jong gaat staan. Dan heb je namelijk
kans dat de merrie een flinke trap uitdeelt
met de achterpoten. Ook op de wei zijn ze
meestal erg rustig. Binnen het groepje merries
bestaat een duidelijke hiërarchie waarbij
de sterkste de baas is. Op dit moment is de
oudste (Marlin) ook de sterkste en dus de
leidster. Met de andere dieren op de savanne
zijn er weinig problemen. De zebra's zijn op
de wei duidelijk de baas. Soms zijn er wat
problemen als de elandantilopen jongen hebben.
De zebra's kunnen dan een jong
uitkiezen om dit vervolgens genadeloos te
gaan opjagen. Vandaar dat elandantilopen
met een jong een tijd apart worden gezet. Als
een zebramerrie een jong krijgt scheidt ze
zich met het veulen een paar dagen van de
groep af zodat moeder en kind elkaar goed
kunnen leren (her)kennen. Als dit zover is
gaan ze terug naar de groep. Omdat een
zogende moeder extra energie nodig heeft
krijgt ze per dag 250 gram extra paardebrokken.
Normaal krijgen zebra's per dag een kilo
paardebrokken, kuilgras en hooi. Daarnaast
kunnen ze op de savanne nog gras eten.
Zebra's zijn harde dieren die meestal
buiten slapen. Slechts een op de drie
nachten slapen ze 'op stal', volgens de
verzorger "om de gang er een beetje in te
houden". Ook 's winters staan ze in principe
buiten hoewel dan de staldeuren (in tegenstelling
tot 's zomers) open blijven staan,
zodat ze zelf in en uit de stal kunnen lopen.
Als het echter flink vriest staan ze de hele dag
op stal omdat anders bij de openstaande
deuren de waterleidingen in de onverwarmde
stal zouden bevriezen . In de stal staat
iedere zebra in een eigen box. De dierenarts
hoeft maar zelden bij de zebra's te komen
kijken: ze zijn bijna nooit ziek. Wel krijgen
ze soms een steentje in hun hoeven. Dit
wordt dan door de dierenarts, onder narcose,
verwijderd. Voorlopig zullen zebra's in
Blijdorp nog wel te zien blijven in Blijdorp.
In alle toekomstplannen is er een plekje voor
zebra's ingeruimd. En zoals het er nu naar
uitziet zullen dat Chapman zebra's blijven.
Tot slot vertelt verzorger Henk van
Hof nog van een zebrajong dat naar Madrid
zou verhuizen. Omdat het jong door zijn
vader met enig geweld uit de groep was
gestoten stond het veulen op een perk langs
de spoorbaan om wat aan te sterken. Toen
een aantal jongens over het hek in zijn wei
sprongen is hij van schrik over het twee meter
hoge hek(!) gesprongen. Vervolgens
galoppeerde hij over de spoorbaan naar
Station Rotterdam Centraal. Daar zorgde het
zebraveulen voor heel wat opschudding op
de perrons. Uiteindelijk heeft de dierenarts
het opgejaagde dier met een verdovingspijl
kunnen verdoven . Op een lorrie is het jong
zo uiteindelijk ook weer over het spoor naar
Blijdorp teruggebracht. Enige tijd later is hij
gezond en wel afgereisd naar Madrid.
Tekst en foto's: Jos en Anne Marie Nijkamp
Met dank aan Henk van Hof (o.a. zebraverzorger).
Foto uit 'The Wor/d's 8anker'