Wat is intellectueel eigendom? - Colin

De weg (wijzer)
in intellectueel
eigendom

Inhoudsopgave
Inleiding ………………………………………………………………………………… pagina 3
Wat is intellectueel eigendom? ……………………………………………. Pagina 4
Welke soorten intellectueel eigendom zijn er? …………………… Pagina 4
Auteursrecht …………………………………………………………………………. Pagina 5
Volgerecht ……………………………………………………………………………. Pagina 6
Octrooien ……………………………………………………………………………… Pagina 7
Merkenrecht …………………………………………………………………………. Pagina 8
Modellenrecht ………………………………………………………………………. Pagina 9
Het beschermen van een idee …………………………………………….. Pagina 10
Organisaties …………………………………………………………………………. Pagina 11
Bronvermelding ……………………………………………………………………. Pagina 11
2

Inleiding
Onder ondernemers en andere betrokkenen in
de creatieve industrie ontstaan vaak vragen
over intellectueel eigendom. Daarom hebben
we vanuit Colin het initiatief genomen om een
document te maken dat je kan gebruiken als
wegwijzer voor jouw eigen intellectueel
eigendom. Middels deze wegwijzer willen wij
je een zet in de goede richting geven in de
ingewikkelde wereld van intellectueel
eigendom. Werkend in de creative industries
kom je veel vormen van intellectueel
eigendom tegen. Deze wegwijzer bevat
belangrijkste rechtsvormen van intellectueel
eigendom binnen die sector, met een korte
toelichting. Colin wenst middels deze
wegwijzer niet te pretenderen specialist te
zijn op het gebied van intellectueel eigendom.
Wel wijzen wij je graag de weg naar de
organisaties die dat wél zijn.
In deze wegwijzer zullen we aangeven hoe je
eigen ideeën kunt beschermen. Het is een
beknopte samenvatting van alle rechten
waarin je gemakkelijk uit kunt zoeken of je
werk beschermd is en als dat niet zo is hoe je
dit kan beschermen. Ook besteden we
aandacht aan de problemen die vaak in dit
werkveld ontstaan en hoe dit voorkomen kan
worden.
3
COLIN Staat voor Creative Organisations
Linked In Networks en vormt hét platform
voor de creatieve industrie van Midden- en West-
Brabant. Colin is een ‘vriend’ die
je advies geeft, je uitnodigt, de weg wijst, graag
mensen aan elkaar voorstelt en
betrouwbaar is. De diensten bestaan o.a. uit een
digitaal nieuwsportaal, netwerkbijeenkomsten,
projectfacilitering (mede door studenten),
onderzoek, advisering
van ondernemers/organisaties en publicaties.
Colin maakt netwerken zichtbaar, stimuleert en
onderhoudt deze. Het uitwisselen van kennis
tussen midden- en kleinbedrijf, overheid en hoger
onderwijs staat voorop.
Colin is een initiatief van NHTV internationale
hogeschool Breda en werkt samen met
andere kennisinstellingen, de gemeenten Breda en
Tilburg en diverse bedrijven.

Wat is intellectueel eigendom?
De term intellectueel eigendom is een verzamelnaam voor een aantal rechten die terug te
vinden zijn in verschillende nationale en internationale wetten. Deze wetten zijn in het
leven geroepen om bedenkers van een werk te beschermen. Zomaar iets namaken,
doorverkopen, kopiëren of weggeven mag niet. De bedenker van het werk heeft het
zogenoemde ‘intellectuele eigendomsrecht’.
Je krijgt met intellectueel eigendom te maken, wanneer een product of idee van jou wordt
gestolen of wanneer er zonder jouw toestemming mee gewerkt wordt.
Welke soorten intellectueel eigendom zijn er?
De meest voorkomende vormen van intellectueel eigendom in de creatieve industrie en dus
de vormen die verder in deze wegwijzer nader toegelicht worden betreffen:
Auteursrecht;
Volgrecht;
Octrooien;
Merkenrecht;
Tekeningen- en Modellenrecht;
4

Auteursrecht
Een bekende term, maar wat is het nou
eigenlijk? Een auteur van literatuur,
wetenschap of kunst heeft het recht om zelf
te bepalen wanneer, hoe en waar zijn of haar
werk wordt gepubliceerd of verveelvoudigd.
Dit heet auteursrecht. Vroeger was het
auteursrecht vooral een recht om de auteurs
van boeken te beschermen, maar
tegenwoordig behoren hier ook zaken bij zoals
films, software, opgenomen muziek,
beeldende kunstwerken en journalistiek werk
(met uitzondering van nieuws). Dit
auteursrecht ontstaat bij het maken van een
werk, registratie is hierbij dus niet nodig. De
maker van een werk kan wel zijn auteursrecht
overdragen aan een ander, door het
bijvoorbeeld te verkopen.
Hieronder een aantal organisaties die zich bezig houden met auteursrecht
Brein – Stichting Bescherming Rechten Entertainmentindustrie Nederland
Deze stichting treedt op tegen misbruik van auteurs- en naburige rechten. Als je je aansluit
bij deze stichting zullen ze ook namens jou optreden. Ze ontwikkelen een beleid ten
aanzien van optreden tegen piraterij en ze geven voorlichting aan pers, overheid en
publiek.
www.anti-piracy.nl
Buma/Stemra
Deze organisatie zet zich in voor de belangen van componisten, tekstdichters en
muziekuitgevers in Nederland. Ze innen gelden bij gebruik van muziek voor de aangesloten
leden en keren deze aan hen uit.
www.bumastemra.nl
Stichting Burafo
De auteursrechtenorganisatie voor fotografen. Deze stichting ondersteunt de aangesloten
fotograven met rechtshulp bij auteurskwesties. BURAFO verdeelt ook de gelden die
betrekking hebben op kabeldoorgifte van tv, de thuiscopie-regeling en het leenrecht.
www.burafo.nl
Stichting SCRIO
Deze stichting zorgt voor de verdeling van collectieve rechten van illustratoren en
ontwerpers.
Bronnen die handig zijn om meer over dit onderwerp te lezen
www.auteursrecht.nl
auteursrecht.startpagina.nl
www.juridisch.com
www.zowerkt.nl
5
VOORBEELD
Als fotograaf heb je een foto genomen van mooie
paarden. Deze foto heb je op je eigen website
gezet om te laten zien aan je bezoekers. De foto is
door iemand gebruikt en vervormd op zijn eigen
site. Op het moment dat je de foto maakt verkrijg
je auteursrecht over die foto. Op het moment dat
er gebruik of misbruik wordt gemaakt van die foto
kun je stappen ondernemen tegen die persoon of
instantie.

Volgrecht
Sinds 2006 bestaat het volgrecht. Het
volgrecht is een vervolg op het auteursrecht.
Het volgrecht is het recht van de maker van
een kunstwerk om een percentage van de
verkoopprijs te ontvangen bij doorverkoop van
dit werk. Het is bedoeld om kunstenaars te
laten meedelen in de winst van het
doorverkochte werk.
Er is bepaald door de wetgever dat volgrecht
niet overdraagbaar is en dat de kunstenaar er
geen afstand van kan doen. Dit volgrecht zal
dus altijd toekomen aan de kunstenaar.
Wanneer is het volgrecht niet van toepassing?
Wanneer de verkoopprijs lager is als € 3.000,-;
Als er sprake is van een zogenaamde eerste verkoop door een kunstenaar;
Wanneer de verkoper het werk minder dan drie jaren voor de verkoop heeft gekregen
van de maker en de verkoopprijs niet hoger is dan € 10.000,-;
Als het werk door iemand niet handelend als professionele kunsthandelaar wordt
doorverkocht aan een museum.
Het volgrecht bij een verkoop tot € 50.000,- bedraagt 4%. Bij bedragen hoger dan
€ 50.000,- zijn de percentages lager. Deze tarieven kun je vinden op de volgende site:
www.beeldrecht.nl
Om te achterhalen of jouw kunstwerk is verkocht, heb je het recht om inlichtingen in te
winnen bij veilinghuizen, galeries en kunsthandelaren. Alle partijen die bij de verkoop
betrokken zijn moeten op verzoek alle benodigde gegevens verstrekken.
6
VOORBEELD
Een foto van jou heb je verkocht aan een galerij.
Deze galerij verkoopt de foto voor € 30.000,- aan
een handelaar. Dan heb je recht op € 1.200,-,
namelijk vier procent van de € 30.000,-.

Octrooien
Patent, ook wel octrooi genoemd, is bedoeld
voor nieuwe uitvindingen. Een octrooi geeft je
het uitsluitend en tijdelijk recht van
exploitatie voor een nieuwe uitvinding. Deze
dient wel op uitvinderwerkzaamheden te
berusten en moet van toepassing zijn op het
gebied van de nijverheid. In wat makkelijkere
woorden gezegd, als je een octrooi ergens
over hebt, dan heb je het recht om andere
personen of instanties te verbieden die
uitvinding na te maken, te verkopen of in te
voeren. Een octrooi is te verkrijgen voor een
bepaalde tijd. Als deze tijd verstreken is kan
iedereen de uitvinding vrij gebruiken.
Een octrooi kunt je aanvragen bij het octrooicentrum. Deze kun je alleen aanvragen op
basis van een uitvinding van technische aard. De uitvinding mag pas na indiening van de
octrooiaanvraag aan het publiek bekend worden gemaakt. Je kunt zelf aangeven voor welk
land je een octrooibescherming wil. Als termijnen kan je kiezen uit zes of twintig jaar
octrooibescherming.
Als iemand de rechten van een octrooihouder schendt dan is er sprake van inbreuk. Dit kan
op verschillende manieren gebeuren, bijvoorbeeld door het toepassen van technieken die
beschermd zijn door een octrooi of het op de markt zetten van producten waarbij dezelfde
technieken zijn toegepast.
Om een octrooi aan te vragen kun je voor alle informatie terecht op de volgende sites:
www.octrooicentrum.nl
www.aomb.nl
Meer informatie kunt je vinden op de volgende site
www.iusmentis.com
7
VOORBEELD
Je hebt de Senseo ontworpen. Thuis op je
schetblok liggen alle tekeningen klaar. Op dit
moment ga je naar het octrooibureau om deze
vast te leggen. Als deze is vastgelegd dan mag een
andere producent geen soortgelijk product op de
markt brengen.

Merkenrecht
Het wordt tegenwoordig steeds belangrijker
voor een ondernemer om een sterk merk te
hebben. Om te zorgen dat er geen
gebruik/misbruik van wordt gemaakt is het
belangrijk om een merk vast te leggen. Voor
we hierop ingaan, leggen we uit wat een merk
is. De producten, of diensten van een
onderneming hebben een naam, logo of een
combinatie van beide. Dit omvat het merk van
een onderneming. Een merk kan je vastleggen
bij het Benelux-Bureau voor de intellectuele
eigendom (BBIE). Je kunt een merk online of
schriftelijk aanvragen. De snelste manier is via
de site van het BBIE.
Nou kun je denken:“Waarom zou ik mijn merk vastleggen?”. De volgende zaken kunnen
gebeuren als je het niet vastlegt:
Er zijn merken die zo sterk zijn dat de naam alleen al consumenten tot aankopen zet.
Een dergelijk merk zou gekopieerd kunnen worden en er zou zo misbruik van gemaakt
kunnen worden.
Er kunnen andere merken zijn die op die van jou lijken, maar die een heel ander
product verkopen. Dit kan nadelige gevolgen hebben voor je merk. Bijvoorbeeld, je
verkoopt bonbons en een andere producent brengt hondenvoer op de markt met een
merk dat sterk op dat van jouw lijkt. Dit kan een negatieve klank geven aan jouw
merk.
Een inschrijving bij de Kamer van Koophandel geeft alleen recht op de bescherming
van de bedrijfsnaam en niet op bescherming van het logo. Ook is een handelsnaam
vaak alleen regionaal te beschermen en is dekking in de gehele Benelux niet
vanzelfsprekend.
Je kunt jouw merk vastleggen bij het online merkenregister. Dit online merkenregister
komt vanuit het BBIE deze inschrijving is geldig binnen de Benelux:
www.boip.int
Voor binnen de Europese Unie moet je zijn bij het Bureau voor harmonisatie binnen de
interne markt:
oami.europa.eu
Voor landen buiten de Europese Unie moet je zijn bij de Wereldorganisatie voor de
intellectuele Geneve:
www.wipo.int
Op de site van het BBIE kun je meer informatie vinden over het vastleggen van jouw merk
buiten de Benelux.
Meer informatie kun je vinden op de volgende sites:
www.merkenregisters.nl
www.merkenregistratie.nl
8
VOORBEELD
Stel je hebt een bedrijf dat zich door middel van
het produceren van films inzet voor de
gezondheid van het individu. Een ander bedrijf
besluit met dezelfde naam op de markt te komen.
Dit bedrijf produceert en verkoopt sigaretten. Dit
kan schade toe brengen aan jouw merk, aangezien
jouw bedrijf zich juist inzet voor de gezondheid.
Dan is er sprake van schending van jouw merk en
kan je hier stappen tegen ondernemen.

Modellenrecht
De officiële beschrijving op de site van het
Benelux Bureau voor intellectueel eigendom
van modellen luidt als volgt: “Een tekening of
model is het uiterlijk van een voortbrengsel of
een deel ervan dat nieuw is en een eigen
karakter heeft. Het uiterlijk wordt afgeleid uit
de kenmerken van met name de lijnen, de
omtrek, de kleuren, de vorm, de textuur of de
materialen van het voortbrengsel zelf of de
versiering ervan. Onder voortbrengselen
worden zowel op industriële als op
ambachtelijke wijze vervaardigde voorwerpen
verstaan.” Een model leg je vast door deze te
deponeren bij het Benelux bureau voor de
intellectuele eigendom. Vanaf de site van het
BBIE kun je een formulier downloaden. Deze
dien je in te vullen en op te sturen per fax of
post.
Het BBIE gaat dan na of je depot aan de volgende minimale eisen voldoet:
Is het model duidelijk weergegeven?
Is aangegeven wat het voortbrengsel is?
Is de naam van de deposant (persoon of onderneming) vermeldt?
Is de betaling van de verschuldigde taksen ontvangen?
Voldoe je aan deze eisen dan zal de depotdatum worden vastgesteld. Na deze datum gaat
het BBIE kijken of er aan de overige formele eisen is voldaan. Het BBIE controleert alleen of
aan alle formaliteiten is voldaan en of het model niet in strijd is met de openbare orde of
goede zeden.
Om je model vast te leggen kun je gaan naar de site van het BBIE. Ook staat op deze site
meer informatie over dit onderwerp.
www.boip.nl
9
VOORBEELD
Een goed voorbeeld van modellenrecht is het
flesje van Coca-Cola. Deze vorm is zo
karakteristiek voor het merk Coca-Cola dat ze het
model hiervan hebben vastgelegd.

Het beschermen van een idee
Je hebt een vernieuwend idee, hoe kan je
zorgen dat jouw idee wordt beschermd? Een
idee beschermen is iets wat niet gemakkelijk
is. Stel je voor, iemand gaat aan de haal met
jouw idee, hoe bewijs je dan dat jij dit eerder
hebt bedacht. Dit kan tegenwoordig
doormiddel van de i-DEPOT envelop. Door je
idee op papier, microfilm, floppy, cd-rom te
zetten kun je zorgen dat je officieel bewijs
hebt. Er moet bij opgemerkt worden dat de i-
DEPOT envelop een hulpmiddel is en geen
wondermiddel, er kunnen geen rechten aan
toegeschreven worden die het niet bezit.
Je kunt een i-DEPOT envelop aanvragen bij Benelux bureau voor de intellectuele eigendom
www.boip.int
Online-registratie
File-Reg is een internationale online registratiedienst voor particulieren en bedrijven die
hun intellectuele eigendommen willen beschermen. Dit gebeurt doormiddel van een
digitale vingerafdruk, tijdzegels en digitale certificaten.
Er zijn geen beperkingen aan het soort document dat geregistreerd kan worden. Het is niet
mogelijk om een patent vast te leggen, want File-Reg is geen patentenbureau.
Registratie bij File-Reg wordt als wettelijk bewijsmiddel in gerechtelijke
procedures toegelaten. Verdere registratie bij een advocaat, notaris of Belastingdienst is
overbodig. Elke registratie is automatische beschermd voor de periode van jouw
lidmaatschap.
www.file-reg.com
Open source en Creative Commons
Een nieuwe ontwikkeling in de wereld van intellectueel eigendom is die van de vrije
licenties. Door middel van deze vrije licenties kan het intellectueel eigendom vrij verspreid
worden en gebruikt worden voor verschillende doeleinden. Hierover zijn binnen
verschillende actoren in de creatieve industrie nog diverse discussies gaande. Deze zullen
we hier niet verder behandelen.
10
VOORBEELD
Stel, je hebt een idee voor het maken van een
nieuwe film. Wat je dan kan doen is dit idee
beschrijven. Dit kan door middel van papier,
microfilm, floppy of cd-rom. Dan zijn er twee
manieren om te zorgen dat je idee word
vastgelegd. 1. Je vraagt een i-DEPOT envelop aan,
deze vul je in en stuur je op. 2. Je doet een
online registratie bij File-Reg via de site. Op deze
manieren heb je officieel bewijs dat jij het idee
hebt bedacht.

Organisaties
COLIN www.colin.nl
Breda: Tilburg:
Blushuis unit 0.12 Tivoliestraat 6-01
Reduitlaan 33 5017 HP Tilburg
4818 DC Breda
Tel: (0)76 533 29 84
Kunstenaars & Co www.kunstenaarsenco.nl
Concreas www.designvlaanderen.be/concreas/
Syntens www.syntens.nl
Holla Poelman Van Leeuwen Advocaten www.hollapoelman.nl
Kamer van Koophandel www.kvk.nl
BREIN www.anti-piracy.nl
BUMA/STEMRA www.bumastemra.nl
Stichting Burafo www.burafo.nl
Stichting SCRIO www.visuelen.nl
Stichting Beeldrecht www.beeldrecht.nl
Octrooicentrum Nederland www.octrooicentrum.nl
Algemeen Octrooi en Merken bureau www.aomb.nl
Benelux-Bureau voor Intellectueel Eigendom www.boip.nl
File-Reg.com www.file-reg.nl
Bronnen:
www.anti-piracy.nl
www.bumastemra.nl
www.burafo.nl
www.auteursrecht.nl
auteursrecht.startpagina.nl/
www.juridisch.com/gebied/Auteursrecht/
www.zowerkt.nl
www.beeldrecht.nl
www.octrooicentrum.nl
www.aomb.nl
www.iusmentis.com
www.boip.int
oami.europa.eu
www.wipo.int
www.merkenregisters.nl
www.merkenregistratie.nl
www.file-reg.com
11