Preek 24 maart - Grote Kerk Muiden

EERSTE LEZING 2 Samuel 12, 1 – 14;
TWEEDE LEZING 2 Samuël 12, 15-25
GROTE OF ST. NICOLAASKERK MUIDEN
Zondag 24 maart, 6e zondag 40-dagentijd PALM OF PASSIEZONDAG
PREEK: Jedidja, lieveling van God
Gemeente van Christus, Drie maanden geleden, met Kerst begonnen we in Samuel te lezen. We lazen over het
huis van David en over de zoon van David. We stelden ons daar het mooiste bij voor. De hemel ging open, ‘een
plek’, zo zongen we, ‘er is een plek zijn waar de doden leven, een plaats waar recht wordt gedaan aan de
verworpenen der aarde’. En allemaal dank zij deze zoon, weliswaar een verre nazaat van David, maar toch niet
voor niets zijn naamdrager: zoon van David. De naam klonk als een belofte. En iedereen van ons, niemand
uitgezonderd, raakte opgetogen over David, wat wij allemaal over hem hoorden. Hoe hij door God zelf werd
uitverkoren, door de profeet gezalfd, dat hij het geweld wist te bedwingen met nagenoeg niets, een steentje in
zijn slinger; hoe hij Saul troostte met zijn harpspel; vorige week nog: hoe hij Saul spaarde toen deze hem wilde
doden. We hebben het nog net binnen kunnen houden, maar bijna hadden we David op de uitbundige tonen van
het orgel als de eeuwige held toegezongen. En dan nu ineens, so shocking, dat verhaal over Batseba. We
hebben het gebeuren zelf niet gelezen, ik dacht: we kennen het allemaal. Maar in de spiegel die Nathan ophoudt,
lichtte het des te feller op: het liefste van die arme man, het lammetje, dat hij zich ternauwernood had kunnen
verwerven, dat hij op zijn schoot verzorgde als een dochter, was opgeofferd aan de hebzucht van de rijke. Die
harteloze man ben jij, is het oordeel van de profeet. Want dat is het: David heeft Batseba genomen (een hard
klinkend woord staat daar), nadat David het zo geregeld had dat haar man Uria in de oorlog is gedood.. Ineens is
de held David gevallen. De grote koning David, de gezalfde van God. En is, kun je dat zo stellen? is daarmee de
afkomst van Jezus dubieus geworden, besmet?
Maar voordat wij daar iets over zouden kunnen zeggen – wie zijn wij trouwens? In het lied dat wij zojuist zongen
worden wij hoogdravend genoemd en dat wij om wraak zouden roepen: tand om tand. Maar wraak leert ons de
Bijbel niet. Het is daar steeds weer een poging tot verzoening. De verzoening begint er steeds mee, dat de
goedheid en het verrouwen van God worden uitgesproken. Als gloeiende kolen op het hoofd van de zondaar,
zoals Paulus zegt. In dit geval zijn het de zegeningen die David ten deel zijn gevallen. Ik was het die je tot koning
zalfde, laat God via Nathan horen, die je redde uit de hand van Saul, die have en goed en vrouwen in je schoot
hebt geworden, en heerschappij over Israël en Juda. En als je dat nog niet genoeg was geweest, had Ik je meer
gegeven.
2

Als je zo rijkelijk bedeeld wordt, ja, dan kan het bijna niet anders – zou je denken - dan dat jij op jouw beurt die
zegen doorgeeft, de trouw en de goedheid verder brengt. Maar dat is juist waarin David de fout in is gegaan. Het
stolt, het bevriest. Het is niet zozeer ontucht die David pleegt. Nee, het gaat net als in de Tien geboden om
echtbreuk, om het kapot maken van het huwelijk van een ander en dat nog wel met het meest gruwelijke middel
door Uria uit de weg te ruimen, de man van Batseba. Het is opvallend, in het hele stuk over de schanddaad van
David, alleen aan het begin en aan het eind de naam van Batseba wordt genoemd,enkel als David haar voor het
eerst ziet en navraag naar haar laat doen, en dan na de dood van het kind. Voor de rest wordt zij steeds ‘die
vrouw’, of nog vaker: ‘de vrouw van Uria’ genoemd, tot in het Evangelie aan toe, in de geslachtslijst van Jezus.
Steeds is zij ‘de vrouw van Uria, waarmee de schanddaad niet verdoezeld wordt, maar steeds opgerakeld wordt.
Er is in de Bijbel wel degelijk sprake van vergeven, maar vergeten is er niet bij. Nee, het moet herinnerd blijven,
hoe pijnlijk dat ook is, want als je deze verschrikkelijke dingen vergeet, zul je het zeker opnieuw moeten
meemaken. En zo blijft de daad van David in de herinnering. Maar wat ook in herinnering blijft is de
schuldbelijdenis van David. Dat van de grootste koning die Israël gekend heeft, niet alleen zijn misstappen, maar
ook het erkenenn van zijn schuld open en bloot vermeld staan, is wel heel bijzonder.
Voortaan, zegt Nathan, zullen moord en doodslag in je koningshuis om zich heen grijpen. Het klinkt als een
voorspelling. En het gebeurt ook nog, want in vier van zijn kinderen krijgt David met dood en verderf te maken: bij
3
het kind van hem en Batseba, bij Thamar, bij Ammon, en bij Absalom. Het rijmt op zijn antwoord op de vertelling
van Nathan: die man die dat lam heeft weggenomen moet het lam viervoudig vergoeden.
David valt op zijn knieën: ik heb gezondigd, zegt hij. En Nathan antwoordt dat God hem vergeeft, maar dat de
zoon die uit de verbintenis van David met de vrouw van Uria geboren is, moet sterven. Een kind dat part noch
deel aan de misdaad van zijn vader heeft gehad, moet het wel met de dood bekopen. Het druist waarschijnlijk in
tegen alles wat wij in ons aan rechtvaardigheidsgevoel hebben. Zo kan het niet zijn. En zo is het ook niet. Net zo
min als de moord op Uria, de oorzaak is van de vier verschrikkingen in zijn huis. Want zo liggen de verbanden
niet. De gruwelijkheden op Tamar, de moordpartijen van Amnon en Absalom en de dood van het kind zijn geen
straffen van God. Jawel, zo worden verschrikkingen en catastrofes door de Bijbelschrijvers wel gezien, dat is
zelfs een vast patroon. God straft de zonde, God straft onmiddellijk en als HIj niet onmiddellijk straft, dan wacht je
op het eind wel het eeuwige vuur. Maar dat is niet zo. Jezus heeft die straffende God al van de hand gewezen
bij de genezing van de blindgeborene. Jezus kiest voor het goede voorbeeld, Hij stapelt gloeiende kolen op
iemands hoofd. Gedenk al zijn weldaden en vergeet er niet een. En met die weldaden eindigt deze episode ook.
Want de dood van het kind is het einde niet. David troost Batseba. Hier wordt haar naam weer genoemd. Nu is
zij niet enkel de vrouw van Uria, maar gaat het om haar en haar verdriet. Zij wordt getroost en David sliep met
haar. En de zoon die daar uit voortkomt krijgt maar liefst twee namen: Salom, dwz vrede, sjaloom, en Jedidja,
4

lieveling van de Heer. Een naam hem door God zelf gegeven. Zo kan de geschiedenis doorgaan. Niet als een
fatum, maar een geschiedenis waarin mensen van vlees en bloed hun rol spelen. De bedoeling is: troostend, vol
goedheid en zegen. En zo is het meestal ook.
Amen.
Ds. Jeroen Bellwinkel
5