Recht op onteigening - Van der Feltz Advocaten

Mijnheer de rector magnificus,
Zeer gewaardeerde toehoorders,
recht op onteigening
i. inleiding
Binnen de kringen van beoefenaars van het onteigeningsrecht gaat een gezegde dat
luidt:
Onteigend worden is erg, maar niet onteigend worden is nog veel erger.
Dit gezegde bevat een kern van grote waarheid.
Denkt u maar aan de onfortuinlijke vioolbouwer Vledder, de hoofdpersoon uit Thomas
Rosenbooms historische roman Publieke Werken. 1 Hij speculeert op een ont eigening ten
behoeve van de bouw van het nieuwe Victoriahotel. 2 Zijn halsstarrigheid maakt echter
dat hij uiteindelijk niet wordt onteigend en met lede ogen moet toezien dat het hotel om
zijn kleine woning (en die van zijn buurman) heen wordt gebouwd.
Als u in Amsterdam komt, ziet u die woningen nog, aan de overzijde van het
Centraal Station, ingeklemd in de gevel van het hotel. 3
Denkt u – om bij de Nederlandstalige literatuur te blijven – aan de bewoners van
de door Louis Paul Boon zo beeldend beschreven ‘vergeten straat’. 4 Hun woningen
worden niet onteigend, maar ten gevolge van de onteigening voor de Brusselse Noord-
Zuidverbinding worden ze afgesloten van de rest van de wereld. Met onteigening – zo
verzuchten zij van tijd tot tijd – waren zij vele malen beter af geweest.
Denkt u – en ik hoop dat ik nu niet te lichtvoetige ondergrond opzoek – aan Marten
Toonders vertelling met de titel ‘De Doorluchtigheid’ 5 , waarin de bewoners van
Rommeldam tot hun genoegen worden onteigend ten behoeve van de bouw van
het paleis van de Aarts-Coolemoon zodra zij zich realiseren hoe riant de beschikbaar
gestelde schadeloosstellingen zijn.
1 Rosenboom 2008.
2 Dit hotel – thans Park Plaza Victoria Hotel – is een van de oudste moderne hotels van ons land. Het in 1890
geopende hotel is gebouwd op initiatief van de Duitse architect Henkenhaf, die ook tekende voor het
ontwerp van het Kurhaus in Scheveningen.
3 Komende vanuit het Amsterdamse Centraal Station en gaande in de richting van het Damrak is deze 17e eeuwse woning – samen met een aangrenzende woning – nog steeds zichtbaar aan de Prins Hendrikkade.
4 Boon 2009. Ik benadruk dat alras blijkt dat de afsluiting van de rest van de wereld voor vele bewoners van de
‘vergeten straat’ ook positieve effecten heeft.
5 Toonder 2011.
5