Lente 2013 - Nationaal Park Schiermonnikoog

Ontdek Schiermonnikoog
Dit leuke fiets-wandel-natuur-beleef-boek voor jong en oud geeft een overzicht van wat er in de eilander
natuur allemaal te beleven is. Verkrijgbaar bij Boekhandel Kolstein en Bezoekerscentrum.
Prijs € 9,95
Vakantieboek Schiermonnikoog
Voor kinderen in de leeftijd van 5 tot 12 jaar is bij het Bezoekerscentrum en Boekhandel Kolstein het
Vakantieboek Schiermonnikoog te koop. Er staan allerlei leuke doe-dingen in. Zo staan er dingen in om
op een echt regenachtige dag te doen, zoals tekeningen maken, kleurplaten kleuren of een dorp bouwen.
Als het mooi weer is, kun je spullen voor een natuur-mobile zoeken of je eigen parfum ‘Neusje van Schier’
brouwen. Het boek telt 36 bladzijden en kost € 4,-.
Bezoekerscentrum Schiermonnikoog
Aan de voet van de witte voormalige vuurtoren en watertoren staat het Bezoekerscentrum van
Schiermonnikoog. In vroegere tijden was dit gebouw de elektriciteitscentrale van het eiland. Het centrum
verzorgt op verschillende manieren voorlichting en educatie over het Nationaal Park Schiermonnikoog.
Ook worden er in het bezoekerscentrum verschillende exposities gehouden. Het bezoekercentrum bevindt
zich aan de noordkant van het dorp. Via de wegwijzers is het gemakkelijk te vinden.
Kijk voor meer informatie op onze website.
Openingstijden
Maandag t/m Zaterdag 10.00 - 12.00 uur en van 13.30 - 17.00 uur
Zondag 10.00 - 14.00 uur
Op Koninginnedag en derde Pinksterdag gesloten. Op Hemelvaartsdag geopend van 10.00 – 14.00 uur.
Groepsbezoek buiten de normale openingstijden is op afspraak mogelijk. Het gehele
Bezoekerscentrum is toegankelijk voor rolstoelgebruikers.
Toegang Euro 1,- per persoon
Gratis voor:
- inwoners van Schiermonnikoog
- leden Natuurmonumenten
- kinderen t/m 12 jaar
Bezoekerscentrum Schiermonnikoog
Torenstreek 20, Postbus 32
9166 ZP Schiermonnikoog
0519-531641 \\ schiermonnikoog@nationaalpark.nl
www.np-schiermonnikoog.nl
www.activiteitenopschiermonnikoog.nl
Colofon:
Uitgave
Nationaal Park Schiermonnikoog
Teksten
Thijs de Boer en Erik Jansen
Fotografie
Thijs de Boer, Cynthia Borras
Concept en ontwerp
Sythe | Grafisch ontwerp
Algemene Informa!"#$ant Lytje Pole
1
Bezoekersinformatie
Nationaal Park Schiermonnikoog
Nationaal Park
Schiermonnikoog
Lente 2013

Schapenbegrazing uitgebreid
Al meer dan vijftien jaar houden donkerbruine
Soayschapen delen van de duinen mooi open. Deze winter
heeft Natuurmonumenten het gebied waar de dieren
kunnen lopen en grazen meer dan verdubbeld. Aan de
oostkant van de Prins Bernhardweg ziet u een gloednieuw
raster staan. Dit raster betekent niet dat u hier niet in
mag. Het begrazingsgebied blijft, buiten het broedseizoen
(15 april – 15 juli) gewoon voor iedereen toegankelijk.
Op verschillende plekken vindt u klaphekjes.
Rugstreeppadden
In het voorjaar is er in het Nationaal Park
Schiermonnikoog niet alleen veel te zien: er is ook veel
te horen. Het is de tijd waarin allerlei vogels erg hun best
doen om een vrouwtje te behagen door allerlei mooie of
opvallende geluiden te maken. Maar niet alleen vogels
laten van zich horen. Regelmatig vragen mensen welke
dieren in de avond dat langdurige, knorrende geluid
maken.
Ze bedoelen dan het concert van de rugstreeppadden. In
de natte duingebieden zoals rond de Westerplas en het
Kapenglop komen rugstreeppadden in flinke aantallen
voor. In het voorjaar, van half april tot eind juni, roepen
ze in koren van de schemering tot middernacht. Zo’n
paarconcert is, wandelend over de Groene dijk of de
Badweg goed hoorbaar. Maar ook midden in het dorp:
het geluid draagt namelijk meer dan twee kilometer ver!!
Het Bezoekerscentrum Schiermonnikoog, het Vrijwilligerscollectief,
Natuurmonumenten, het Vogelringstation, het bijenstation en
recreatieondernemers organiseren excursies onder leiding van deskundige
gidsen waarbij u Schiermonnikoog beter leert kennen. Hieronder het vaste
programma voor de maanden april, mei en juni 2013
Naast onderstaande activiteiten, organiseert het Bezoekerscentrum
nog meer excursies. Informeer er naar bij het Bezoekerscentrum
(0519-531641 of schiermonnikoog@nationaalpark.nl) of kijk op de
affiches in het dorp of op np-schiermonnikoog.nl.
Bij het Bezoekerscentrum zijn laarzen en verrekijkers te huur.
Ontdek Schiermonnikoog: fietstocht over het eiland | Duur: ca. 2 uur
6 april \\ 11 en 18 mei \\ 1, 15 en 29 juni
Juttertocht: op stap met een strandjutter | Duur: ca. 2 uur
1, 7, 11, 14, 17, 24 en 28 april \\ 2, 5, 9, 12, 16, 19 en 26 mei \\ 2, 9, 16, 23 en 30 juni
De duinen van Schiermonnikoog zijn de afgelopen jaren
snel dichtgegroeid met struiken en bomen. Dit komt door
het inwaaien van meststoffen en het ineenstorten van
de konijnenstand. Natuurmonumenten maakt delen van
de duinen weer open. We halen bomen en struiken weg
zodat wandelaars en fietsers weer een ruim uitzicht op
het duingebied hebben. Het is daarbij niet de bedoeling
dat het hele eiland kaal wordt. Op veel plekken kunnen de
jonge berken uitgroeien tot dikke bomen.
De rugstreeppadden zelf zijn trouwens ook regelmatig
in het dorp te vinden. Onder vochtige planken en stenen
verstoppen ze zich overdag, om ’s avonds op jacht te gaan
naar insecten en andere kleine beestjes.
Al die drukte heeft natuurlijk te maken met de
voortplanting: het is de paarroep. Het vrouwtje legt
na de paring tussen de twee- en vierduizend eitjes
in zoetwaterplassen. Daaruit komen na een poosje
‘kikkervisjes’, die uiteindelijk, nadat ze hun staart zijn
verloren en pootjes hebben gekregen, veranderen in een
volwassen rugstreeppad.
In de herfst graven de rugstreeppadden zich in. Daarbij
verdwijnen ze vaak meer dan een halve meter onder
het zand! In april, als de zonnewarmte doordringt in de
bodem, komen ze dan weer tevoorschijn.
Herstel fietspaden Zeewier
Jaarlijks herstelt Natuurmonumenten in maart
en april een aantal fietspaden op het eiland.
We brengen er dan een nieuwe laag klei en
schelpen op aan. Dit is nodig om de paden
veilig en begaanbaar te houden. Vooral op de
buitendijkse paden treedt in de winter veel
schade op door overspoelend zeewater. Op de
vers aangebrachte schelpenlaag kunt u één of
enkele dagen moeilijker fietsen. De overlast is
altijd van korte duur.
Wadexcursie: beestenboel in de modder | Duur: ca. 2 uur
6, 14 en 28 april \\ 4, 12, 18, 20 en 25 mei \\ 1, 8, 16, 22 en 29 juni
Vogelen voor beginners: veel soorten, grote aantallen | Duur: ca. 2 uur
7, 10, 13 en 27 april \\ 1, 5, 8, 11, 19 en 26 mei \\ 2, 9, 15, 23 en 30 juni
Huifkartocht: met één of twee pk over het eiland | Duur: ca. 2 uur
Regelmatig in april, mei en juni
Balgexpres: zeehonden zien en schelpen zoeken | Duur: ca. 2,5 uur
Regelmatig in april, mei en juni
Duinbloementocht: orchideeën en andere mooie duinplanten zien | ca. 2 uur
25 mei \\ 8 en 22 juni
Broedvogels: op visite bij de meeuwen | Duur ca. 2 uur
22, 23, 29 en 30 mei \\ 5, 6, 12, 13, 19, 20, 26 en 27 juni
Koeien kleuren kwelder roze Gekookte messen
In mei en juni zie je op de kwelder de roze
bloempjes van het Engels gras. Engels gras
kan goed tegen zout water en dat het zeewater
de kwelder iedere winter overspoelt vindt het
plantje dan ook helemaal niet erg. Als er te veel
hoge grassen komen, verdwijnt het Engels gras.
Gelukkig helpen de grazende koeien de plant een
Algen of wieren horen, samen met de schimmels,
tot de lagere planten. Ze hebben niet, zoals de
hogere planten, wortels, stengels of bladeren.
Ze komen voor op vochtige plaatsen op het
land, in zoetwater en in zee. Wieren kunnen zich
vermeerderen door sporen, maar ook kunnen
stukjes wier die afscheuren van een plant, weer
uitgroeien tot een volledige plant.
Veel wieren groeien in zee en op het wad. Langs
de wadrand groeien op de stenen bruine wieren
met slanke afgeplatte “bladen”. Het is de kleine
zee-eik of blaaswier. Het verschil tussen beide
soorten is dat blaaswier bij volwassen planten
kleine blaasjes, twee-aan-twee, in de bladen heeft
en de zee-eik niet. Beide soorten hebben aan de
uiteinden van de bladen ovale kussentjes met
handje. Ze eten de grassen op, maar laten het
onsmakelijke Engels gras staan. Dat kan hierdoor
massaal in bloei komen. Wanneer de plant bloeit
kun je goed zien waar de koeien grazen en waar
niet. Ook andere bijzondere kwelderplanten
profiteren van de begrazing, zoals zeealsem, fraai
duizendguldenkruid en zilte schijnspurrie.
daarin de sporen, waarmee ze zich voortplanten.
Een andere bruine wiersoort die veel op het strand
aanspoelt is het knotswier. Het is gemakkelijk te
herkennen aan de dikke, ovale luchtblazen die
midden in de stengel zitten.
Van de groene wieren is de zeesla een opvallende
soort. Vooral op het wad groeien in de zomer
grote lappen van dit wier. Wanneer ze aanspoelen
en een poosje in de regen en de zon liggen
verkleuren ze naar vuilwit en lijken dan wel op
aangespoeld toiletpapier.
In wieren zitten bepaalde mineralen die gezond
voor ons zijn. In landen als Japan worden
zeewieren dan ook veel gegeten.
Reis door de nacht/Avondwandeling (mei en juni) | Duur ca. 2 uur
6, 13 en 27 april \\ 4, 11, 18 en 25 mei \\ 1, 8, 15, 22 en 29 juni
Dit is een voorlopig programma. Voor de meest recente informatie: kijk op de affiches
in het dorp, op de website www.activiteitenopschiermonnikoog.nl, bel ons (0519-
531641) of kom langs in het Bezoekerscentrum. Informeer ca. 1 week van tevoren of de
genoemde excursie doorgaat. Excursies gaan in ieder geval niet door bij minder dan 5
deelnemers (huifkar: 8 / Balgexpres: 20) en/of slechte weersomstandigheden.
Het is bij twijfel dus aan te raden om voorafgaand aan de excursie te informeren of de
excursie doorgaat: 0519-531641. Voor groepen kunnen wij excursies verzorgen die we
geheel kunnen aanpassen aan uw wensen!
Schelpen liggen er veel op het strand van Schiermonnikoog. Wanneer je goed
zoekt kun je wel meer dan honderd verschillende soorten vinden, variërend
van hele kleine tot grote strandgapers en wulken. Er liggen altijd veel “messen”
of “messchelpen”. De officiële naam voor deze soort is Amerikaanse
zwaardschede. Bij bepaalde windrichtingen en na harde wind ligt het strand er
soms vol mee!
De Amerikaanse zwaardschede is een soort die hier pas sinds 1980 te vinden
is. De soort leeft langs de oostkust van Noord-Amerika en is rond 1980 in
de Waddenzee terecht gekomen. Eitjes en jonge dieren zweven eerst enkele
weken in het water. Waarschijnlijk zijn ze in ballastwater meegekomen met een
schip dat van Amerika naar Europa voer. In de Waddenzee is het ballastwater
geloosd en zijn de jonge dieren in de bodem gekropen. Ze vonden het hier
prima: sinds hun komst hebben ze zich snel vermeerderd en verbreid. Nu
komt de soort voor van het zuiden van Noorwegen tot aan Normandië!
De dieren worden ongeveer vijf jaar oud. Ze kunnen zich in het water
verplaatsen door water met kracht weg te persen. Ook kunnen ze zich snel
diep in het zand ingraven, wanneer ze worden belaagd door vijanden. Hun
voedsel bestaat uit zwevende deeltjes die ze hun lichaam inpompen door een
buis. Zo komen ze ook aan zuurstof.
Na een storm zijn er op ons strand soms levende dieren te vinden. Die
graven zich op het onderste strandgedeelte soms weer (gedeeltelijk) in. Een
goed moment om ze eens te proeven: verzamel een aantal, kook ze thuis
met peper, zout en soepgroenten en eet ze, met een lekker sausje er bij, op.
Mmmmmmmmmm………….
Meer weten over eetbare (of giftige!) planten en dieren? Aan de balie van
het Bezoekerscentrum kunt u terecht met uw vragen! Veel informatie over
schelpen vindt u in het Schelpenmuseum Paal 14.
Vergeet-mij-niet
Lang, heel lang geleden wandelde een ridder met zijn vriendin langs een
rivier. Hij was gekleed in zijn harnas, zij had haar mooiste jurk aangetrokken.
Daar groeiden kleine blauwe bloemen. De ridder plukte een mooie bos van
deze bloemen. Net toen hij er nog één wilde plukken, struikelde hij en viel
voorover in de rivier. Snel gooide hij het bosje bloemen naar zijn vriendin en
riep: “Vergeet mij niet!!!!!!”. Dat waren zijn laatste woorden, voordat hij in de
diepe rivier verdronk en meegesleurd werd. Sindsdien heten die kleine blauwe
bloemetjes “Vergeet-mij-nietjes”.
Ook op Schiermonnikoog groeien ze. De eerste vergeet-mij-nietjes, die in
april bloeien, zijn de ruwe vergeet-mij-nietjes, met piepkleine, maar prachtig
lichtblauw-en-geel gekleurde bloempjes. Je moet er wel voor door je knieën
om ze goed te bekijken, want de bloempjes zijn maar 3 mm in doorsnee!
Omdat de hele plant is behaard, heet hij ruw vergeet-mij-nietje. Je komt ze
overal in de wat drogere duinen tegen.
In mei beginnen er twee andere soorten vergeet-mij-nietjes te bloeien: het
akker vergeet-mij-nietje (minder behaard) en het moeras vergeet-mij-nietje
(onbehaard). Deze beide soorten hebben iets grotere bloemen.