de invloed van de etniciteit van jonge verdachten op ... - Nova

298 | Sociologie 3 [2007] 3
en woonplaats van de verdachte. Ook bevatten de dossiers informatie over het
verloop van de besluitvorming gedurende het justitieel proces. In 70% van de
bestudeerde dossiers was bovendien een rapportage van de Raad voor de Kinderbescherming
bijgevoegd. In de dossiers waarin deze rapportages ontbraken,
bood het door de politie opgemaakte proces verbaal informatie over de
sociale achtergrond en de persoonlijke kenmerken van de jongere. 6 Leverde
ook het proces verbaal te weinig informatie, dan werd het dossier verwijderd
uit de steekproef. Mogelijk hangt de matige vulling van een dossier samen
met de relatieve lichtheid van de strafbare feiten, of met (het ontbreken van)
eerdere contacten met justitie. Deze vertekening wordt in de analyses hieronder
ondervangen door de ernst van het delict en eerdere contacten met politie
en justitie op te nemen in de analyses.
De dossiers vormen een intervalsgewijs getrokken steekproef van in 2002
en 2003 afgesloten jeugdzaken uit de archieven van het Openbaar Ministerie
in twee arrondissementen. De gegevens zijn verzameld in een arrondissement
waarin het aandeel jongeren uit etnische minderheden de meerderheid
van de verdachten vormt en in een arrondissement waarin zij de minderheid
vormen. De gedachte hierachter is dat ongelijke justitiële behandeling mogelijk
samenhangt met de mate waarin het Openbaar Ministerie te maken krijgt
met verdachten uit etnische minderheden. De richting van dit verband is op
voorhand echter niet aan te geven. Enerzijds lijkt het plausibel dat in arrondissementen
waar minder ervaring is met multiculturaliteit, het Openbaar
Ministerie eerder teruggrijpt op stereotypische categoriseringen van verdachten:
onbekend maakt onbemind (vergelijk Leiber en Stairs 1999). Anderzijds
kan juist veelvuldig contact met etnische minderheden ertoe leiden dat er binnen
de organisatie een min of meer coherent beeld ontstaat van verdachten
uit een bepaalde etnische minderheid. Dergelijke beelden kunnen uitgroeien
tot simplificerende mentale schema’s waar justitiële werkers hun beslissingen
op af gaan stemmen. De analyse van de invloed van het aandeel etnische
minderheden onder de jonge verdachten in een arrondissement is hier dus
explorerend van aard.
Het eerste arrondissement in dit onderzoek behandelt voornamelijk
zaken van feiten die in een stedelijke agglomeratie zijn gepleegd. Hier is de
verdachte in 83% van de zaken afkomstig uit een etnische minderheid. In
het tweede arrondissement is dit 29%. Dit laatste arrondissement beslaat
een grotendeels rurale regio in Nederland, waarin zich enkele kleinere steden
(minder dan honderdduizend inwoners) bevinden.
Etnische ongelijke beslissingen van het Openbaar Ministerie?
We zullen nu de vraag beantwoorden in hoeverre etnische minderheden
ongelijk behandeld worden door het Openbaar Ministerie. Speelt etnische