Lespakket kinderen en oorlog - Rode Kruis

vooraf gaat) worden mensenrechten vaak op
grote schaal geschonden. Juridisch gezien gaat
het dan niet alleen om mensenrechten, maar
ook -en eigenlijk vooral- om schendingen van
het humanitair oorlogsrecht.
Het humanitair oorlogsrecht bestaat al sinds
halverwege de negentiende eeuw. Het bevatte
aanvankelijk vooral regels die bescherming
boden aan gewonde soldaten. Toen de
traditionele grote veldslagen tussen twee legers
plaats maakten voor meer moderne wijzen van
oorlogsvoering (met vliegtuigen etc), werd
duidelijk dat ook burgers het slachtoffer konden
worden van het oorlogsgeweld. Ook de
Holocaust maakte dit op schokkende wijze
duidelijk. De nasleep van de Tweede
Wereldoorlog zorgde ervoor dat Staten bereid
waren om regels op te stellen die bescherming
moesten bieden aan burgers in
oorlogsgebieden. Gek genoeg waren Staten
eerder bereid om regels te maken over hoe je
met de burgers van een andere Staat moet
omgaan, dan om regels te maken over hoe je
met je eigen burgers om moet gaan tijdens een
gewapend conflict. Want de eerste -juridisch
bindende- mensenrechtenverdragen kwamen
pas na de Verdragen van Genève tot stand.
Het humanitair oorlogsrecht en de rechten van
de mens zijn beiden ingegeven door dezelfde
zogenaamde ‘humanitaire waarden en
principes’. Mensenrechten gelden altijd, maar
kunnen in tijd van gewapend conflict soms
beperkt worden. Het humanitair oorlogsrecht
geldt juist alleen tijdens gewapende conflicten.
De twee rechtsgebieden vullen elkaar dus aan
en versterken de bescherming van individuele
personen. Beiden helpen de menselijke
waardigheid van personen te waarborgen. Zoals
gezegd, bestaat het humanitair oorlogsrecht uit
al die regels die gelden ten tijde van gewapend
conflict. Deze regels beschermen alle personen
die niet of niet meer deelnemen aan de strijd en
proberen het oorlogvoeren te beperken en
humaner maken. Daarom zijn er bijvoorbeeld
ook regels die bepaalde soorten wapens
verbieden.
Gewapende conflicten hebben grote gevolgen
voor kinderen. Zij kunnen bijvoorbeeld hun
ouders verliezen, gedwongen worden te
vechten, in gevangenschap of in
vluchtelingenkampen terecht komen. Ook
kunnen ze om het leven komen, hun huis of
familie kwijtraken of niet genoeg te eten hebben.
De kwetsbare positie van kinderen is specifiek
erkend in het internationale recht en daarom
staan er in de verdragen van het humanitair
oorlogsrecht en de mensenrechtenverdragen
veel regels die speciaal over de bescherming
van kinderen gaan.
Hieronder worden de gevolgen van gewapende
conflicten voor kinderen besproken en de
rechten die daarmee te maken hebben. Naast
de bijgeleverde film vindt u hier ook een
lessuggestie. Van de website van het
Nederlandse Rode Kruis kunnen verder
pakkende foto’s gedownload worden
(http://www.rodekruis.nl/Content/Over_ons/Hum
anitair_oorlogsrecht/Informatie_voor_scholen).
Ook treft u hier een digitale versie van dit
lespakket aan.
Kinderen
In het Verdrag voor de Rechten van het Kind
staan regels over de rechten van kinderen.
Kinderen hebben bijvoorbeeld recht op
onderwijs en gezondheidszorg, ze mogen hun
eigen mening hebben en moeten worden
beschermd tegen kindermishandeling,
kinderarbeid en misbruik. Dit
‘Kinderrechtenverdrag’ is in 1989 gemaakt door
de Verenigde Naties en bijna alle landen van de
wereld (192 van de 194) hebben met elkaar
afgesproken zich aan deze regels te houden.
Zolang mensen met elkaar vechten, worden
hierdoor ook kinderen getroffen. En dat terwijl
kinderen juist al extra kwetsbaar zijn. Kinderen
die te maken krijgen met oorlog moeten daarom
zo goed mogelijk worden beschermd. Een kind
is volgens het Kinderrechtenverdrag iemand
jonger dan 18 jaar. Een onderdeel van het
Kinderrechtenverdrag gaat over kinderen in
gewapende conflicten (Artikel 38). Kinderen
jonger dan 15 jaar mogen bijvoorbeeld niet
meedoen aan gevechten.
Ook moeten landen zich houden aan de regels
die gelden tijdens oorlogen. Alle landen ter
wereld hebben de Verdragen van Genève
ondertekend. Het humanitair oorlogsrecht bevat
ook regels die speciaal gericht zijn op de
bescherming van kinderen in oorlog. Zo moeten
ze met respect worden behandeld en hebben ze
recht op de hulp en zorg die ze op grond van
hun leeftijd nodig hebben.
Kinderen die jonger zijn dan 15 jaar mogen dus
niet meedoen aan gevechten. Maar hoe zit het
eigenlijk met kindsoldaten? Hieronder wordt
eerst ingegaan op kindsoldaten en daarna op
andere situaties waar kinderen in oorlogstijd in
terecht kunnen komen.
Wat is een kindsoldaat?
Een kindsoldaat is iemand van onder de 15 jaar
die actief meedoet aan oorlogshandelingen. Ze
worden overigens niet altijd als strijder ingezet.
Het kan ook gaan om wachtlopen, spioneren,
stelen voor de oorlogsvoering, en, vooral bij
meisjes, het verlenen van lichamelijke diensten.