Lespakket kinderen en oorlog - Rode Kruis

Inleiding
L e s p a k k e t K i n d e r e n e n O o r l o g
Als reactie op de verschrikkingen van de
Tweede Wereldoorlog werden in de jaren erna
verschillende internationale afspraken gemaakt.
In 1948 werd de Universele Verklaring van de
Rechten van de Mens door de Algemene
Vergadering van de Verenigde Naties
aangenomen. Dit was toentertijd nog geen
Ontwikkeld voor de VMBO -onderwijskoffer “60 jaar UVRM”
juridisch bindend document. Wel juridisch
bindend waren de Vier Verdragen van Genève
(ook wel de Conventies van Genève genoemd),
die in 1949 werden gesloten. Deze Verdragen
bevatten de regels die gelden ten tijde van
oorlog: het humanitair oorlogsrecht.
Tijdens oorlogen (tegenwoordig is het beter om
te spreken van “gewapend conflict” omdat er
meestal geen oorlogsverklaring aan de strijd

vooraf gaat) worden mensenrechten vaak op
grote schaal geschonden. Juridisch gezien gaat
het dan niet alleen om mensenrechten, maar
ook -en eigenlijk vooral- om schendingen van
het humanitair oorlogsrecht.
Het humanitair oorlogsrecht bestaat al sinds
halverwege de negentiende eeuw. Het bevatte
aanvankelijk vooral regels die bescherming
boden aan gewonde soldaten. Toen de
traditionele grote veldslagen tussen twee legers
plaats maakten voor meer moderne wijzen van
oorlogsvoering (met vliegtuigen etc), werd
duidelijk dat ook burgers het slachtoffer konden
worden van het oorlogsgeweld. Ook de
Holocaust maakte dit op schokkende wijze
duidelijk. De nasleep van de Tweede
Wereldoorlog zorgde ervoor dat Staten bereid
waren om regels op te stellen die bescherming
moesten bieden aan burgers in
oorlogsgebieden. Gek genoeg waren Staten
eerder bereid om regels te maken over hoe je
met de burgers van een andere Staat moet
omgaan, dan om regels te maken over hoe je
met je eigen burgers om moet gaan tijdens een
gewapend conflict. Want de eerste -juridisch
bindende- mensenrechtenverdragen kwamen
pas na de Verdragen van Genève tot stand.
Het humanitair oorlogsrecht en de rechten van
de mens zijn beiden ingegeven door dezelfde
zogenaamde ‘humanitaire waarden en
principes’. Mensenrechten gelden altijd, maar
kunnen in tijd van gewapend conflict soms
beperkt worden. Het humanitair oorlogsrecht
geldt juist alleen tijdens gewapende conflicten.
De twee rechtsgebieden vullen elkaar dus aan
en versterken de bescherming van individuele
personen. Beiden helpen de menselijke
waardigheid van personen te waarborgen. Zoals
gezegd, bestaat het humanitair oorlogsrecht uit
al die regels die gelden ten tijde van gewapend
conflict. Deze regels beschermen alle personen
die niet of niet meer deelnemen aan de strijd en
proberen het oorlogvoeren te beperken en
humaner maken. Daarom zijn er bijvoorbeeld
ook regels die bepaalde soorten wapens
verbieden.
Gewapende conflicten hebben grote gevolgen
voor kinderen. Zij kunnen bijvoorbeeld hun
ouders verliezen, gedwongen worden te
vechten, in gevangenschap of in
vluchtelingenkampen terecht komen. Ook
kunnen ze om het leven komen, hun huis of
familie kwijtraken of niet genoeg te eten hebben.
De kwetsbare positie van kinderen is specifiek
erkend in het internationale recht en daarom
staan er in de verdragen van het humanitair
oorlogsrecht en de mensenrechtenverdragen
veel regels die speciaal over de bescherming
van kinderen gaan.
Hieronder worden de gevolgen van gewapende
conflicten voor kinderen besproken en de
rechten die daarmee te maken hebben. Naast
de bijgeleverde film vindt u hier ook een
lessuggestie. Van de website van het
Nederlandse Rode Kruis kunnen verder
pakkende foto’s gedownload worden
(http://www.rodekruis.nl/Content/Over_ons/Hum
anitair_oorlogsrecht/Informatie_voor_scholen).
Ook treft u hier een digitale versie van dit
lespakket aan.
Kinderen
In het Verdrag voor de Rechten van het Kind
staan regels over de rechten van kinderen.
Kinderen hebben bijvoorbeeld recht op
onderwijs en gezondheidszorg, ze mogen hun
eigen mening hebben en moeten worden
beschermd tegen kindermishandeling,
kinderarbeid en misbruik. Dit
‘Kinderrechtenverdrag’ is in 1989 gemaakt door
de Verenigde Naties en bijna alle landen van de
wereld (192 van de 194) hebben met elkaar
afgesproken zich aan deze regels te houden.
Zolang mensen met elkaar vechten, worden
hierdoor ook kinderen getroffen. En dat terwijl
kinderen juist al extra kwetsbaar zijn. Kinderen
die te maken krijgen met oorlog moeten daarom
zo goed mogelijk worden beschermd. Een kind
is volgens het Kinderrechtenverdrag iemand
jonger dan 18 jaar. Een onderdeel van het
Kinderrechtenverdrag gaat over kinderen in
gewapende conflicten (Artikel 38). Kinderen
jonger dan 15 jaar mogen bijvoorbeeld niet
meedoen aan gevechten.
Ook moeten landen zich houden aan de regels
die gelden tijdens oorlogen. Alle landen ter
wereld hebben de Verdragen van Genève
ondertekend. Het humanitair oorlogsrecht bevat
ook regels die speciaal gericht zijn op de
bescherming van kinderen in oorlog. Zo moeten
ze met respect worden behandeld en hebben ze
recht op de hulp en zorg die ze op grond van
hun leeftijd nodig hebben.
Kinderen die jonger zijn dan 15 jaar mogen dus
niet meedoen aan gevechten. Maar hoe zit het
eigenlijk met kindsoldaten? Hieronder wordt
eerst ingegaan op kindsoldaten en daarna op
andere situaties waar kinderen in oorlogstijd in
terecht kunnen komen.
Wat is een kindsoldaat?
Een kindsoldaat is iemand van onder de 15 jaar
die actief meedoet aan oorlogshandelingen. Ze
worden overigens niet altijd als strijder ingezet.
Het kan ook gaan om wachtlopen, spioneren,
stelen voor de oorlogsvoering, en, vooral bij
meisjes, het verlenen van lichamelijke diensten.

Op dit moment vechten er wereldwijd zo'n
300.000 kindsoldaten actief mee in gewapende
conflicten.
Kindsoldaten bestaan al zolang mensen
vechten. Het afgelopen 2 decennia is het aantal
kindsoldaten echter sterk gestegen. Het soort
conflicten is dan ook veranderd. Waar vroeger
land A tegen land B vocht, zie je nu meerdere
partijen binnen 1 land, in een burgeroorlog.
Strijders bestaan uit verschillende groepen:
regeringslegers, rebellengroepen, criminele
bendes, paramilitairen, jeugdbendes,
guerrillagroeperingen. De wapens waarmee
deze groepen vechten, zijn goedkoper en
makkelijker te verkrijgen dan vroeger. Het zijn
vaak kleine en lichte wapens, die ook door
kinderen kunnen worden gehanteerd.
Sommige kinderen sluiten zich vrijwillig aan bij
het leger of een rebellengroep om hiermee te
ontsnappen aan de honger, armoede en
werkloosheid in hun land. Als ze niemand meer
hebben die voor hen zorgt, zien ze het leger
dikwijls als enige manier om te overleven. In het
leger krijgen ze voedsel, onderdak en kleding.
Soms zijn ze opgegroeid met oorlog en kennen
ze niets anders dan dat. Ook sluiten kinderen
zich vrijwillig aan om wraak te nemen op de
strijders die hun familie hebben vermoord.
Je kunt je wel afvragen hoe ‘vrijwillig’ deze
kinderen meedoen aan gevechten, als ze door
omstandigheden eigenlijk geen andere keuze
hebben.
Veel kinderen worden door officiële legers of
rebellenlegers gedwongen mee te vechten. Dan
trekken ze dorpen binnen en kidnappen de
kinderen; soms worden zelfs hele scholen
leeggeroofd. Daarna begint een keiharde
militaire training. Om de volwassenen te ontzien,
moeten juist de kinderen vaak de meest
gevaarlijke klussen doen: in de frontlinies.
Voedsel is er dikwijls niet en om ze 'moed' te
geven, krijgen ze soms drank of drugs
toegediend. Door het extreme geweld waarbij ze
zijn betrokken, raken ze ongevoelig voor
menselijk lijden.
Kinderen zijn makkelijk in te zetten in oorlogen
doordat ze klein en snel zijn. Er bestaan veel
kleine wapens die kinderen gemakkelijk kunnen
dragen. Kinderen zijn ook eenvoudig te
beïnvloeden en bang te maken. Daarnaast zal
de tegenstander minder snel op een kind
schieten dan op een gewone soldaat. Tot slot
zijn er soms niet genoeg volwassen mannen
Citaten van enkele kindsoldaten
meer om te vechten, dit komt meestal voor in
landen waar al heel lang oorlog woedt. Kinderen
zijn dan de enige mogelijke soldaten.
In ongeveer 25 landen nemen kinderen deel aan
de strijd. Alleen al in Afrika worden 120.000
kinderen ingezet. Ook veel landen in Azië,
Amerika en Europa werven nog steeds kinderen
voor hun krijgsmacht.
Na een oorlog hebben kindsoldaten meestal
niets om naar terug te keren, of ze zijn niet meer
welkom in hun dorp. Naast lichamelijke
verwondingen, hebben ze vaak last van
trauma's, nachtmerries, angstaanvallen,
agressief gedrag, of schuldgevoelens.
Bovendien zijn ze een hele tijd niet naar school
geweest en hebben een achterstand opgelopen.
Vaak hebben ze geen contact meer met hun
familie. Met begeleiding en opvang proberen
hulporganisaties deze kinderen weer op weg te
helpen.
Kabanda (9 jaar):
'De mannen die mijn moeder vermoordden, maakten me erg boos. Ik besloot in het leger te gaan. Ik besloot om
ze te verslaan. Als ik ze vind, dood ik ze.'

David (12 jaar):
'Als het gewicht van de spullen die je moest meesjouwen te zwaar was voor een kind of als hij onhandig was en
ermee omviel, dan werd hij geslagen en soms gedood. Als je uit de rij stapte of gezwollen voeten had vanwege
de lange dagtochten, kon je gedood worden. Ik had een aantal kinderen gezien die gedood werden met
bajonetten, stokken en geweren. Eén keer moest ik daaraan meedoen.'
Justin (12 jaar):
'In het Gulu opvangcentrum ben ik blij met het eten en met de behandeling. Ik heb veel last van nachtmerries.
Voor mij was doden gewoon geworden, net zoals gewoon een hand geven of groeten. Mijn grootste angst was
om gedood te worden. Zelfs hier in het centrum droom ik soms dat ik nog in de wildernis ben met de rebellen en
dan word ik soms zwetend en gillend wakker. Ik ben blij dat ik hier ben bij andere kinderen die begrijpen hoe ik
me voel omdat ze gedeeltelijk hebben meegemaakt wat ik ook beleefd heb.'
Uit: 'Oeganda's Lords Resistance Army', Watoto wa Amani (Educatief materiaal Rode Kruis).
Volgens het Kinderrechtenverdrag en het
Humanitair Oorlogsrecht mogen kinderen jonger
dan 15 jaar niet als soldaat het leger in of
worden ingezet tijdens een oorlog. In 2000 is er
een nieuwe regel bij het Kinderrechtenverdrag
gemaakt die zegt dat kinderen pas vanaf 18 jaar
mogen meevechten in een conflict. Echter, nog
niet alle landen hebben gezegd dat ze zich aan
deze regel zullen gaan houden. In Nederland is
het parlement nog bezig met de goedkeuring
van deze nieuwe regel. Kinderen vanaf 15 jaar
kunnen wel vrijwillig worden geworven voor het
leger, hoewel landen worden aangemoedigd om
de voorkeur te geven aan oudere kinderen. In
Nederland kunnen 17-jarigen het leger in. Zij
worden pas ingezet in een conflict als ze 18 zijn.
Het is echter moeilijk om er zeker van te zijn dat
dit ook echt gebeurd. Als kinderen niet worden
getraind als soldaat, zullen ze minder snel
worden ingezet in een conflict. Bovendien is een
kind iemand die jonger is dan 18 jaar. In veel
landen mogen kinderen pas stemmen en
autorijden vanaf hun 18e jaar. Waarom zouden
kinderen dan wel op jongeren leeftijd moeten of
mogen vechten? Kinderen kunnen beter tegen
oorlog worden beschermd als ze er ver vandaan
worden gehouden. Of ze nu in Nederland wonen
of niet, of ze nu 9 of 17 jaar zijn, of ze nu zelf
willen vechten of niet.
Daarom zou het volgens het verschillende
organisaties, zoals het Rode Kruis, Defence for
Children en War Child, beter zijn om mensen
vanaf 18 jaar aan te nemen als soldaat. Eén
manier om hiervoor te zorgen is dat alle landen
bepalen dat kinderen onder de 18 jaar geen
rekruut mogen zijn en niet mogen deelnemen
aan de strijd. Op geen enkele manier (dus ook
niet als spion, kok, etc.) en die regel moet
gelden voor iedereen (regeringslegers,
rebellengroepen en andere deelnemers aan de
strijd). Straight 18 dus!
Kunnen kindsoldaten verantwoordelijk
worden gehouden voor oorlogsmisdaden?
Eigenlijk zijn kindsoldaten slachtoffer en dader
tegelijk. De mensen die kinderen als soldaten
rekruteren en gebruiken voor de strijd zijn
verantwoordelijk voor de daden van de kinderen
en kunnen daarvoor gestraft worden. Maar
tegelijkertijd zijn kindsoldaten, zoals alle
soldaten, ook zelf strafbaar als ze zich niet aan
het oorlogsrecht houden. Als kinderen in de
gevangenis komen hebben ze wel recht op
speciale bescherming. Ze mogen niet worden
vastgezet met volwassenen, tenzij dit familie is.
Ze moeten contact kunnen hebben met hun
familie en hebben recht op voldoende eten en
goede gezondheidszorg. Verder moeten
kinderen voldoende bewegingsruimte hebben en
moeten ze onderwijs kunnen volgen. Het Rode
Kruis controleert of kinderen in de gevangenis
op de juiste manier behandeld worden.
Op welke manier komen kinderen nog
meer in aanraking met oorlog?
Leven in oorlog
Als kind beland je tijdens een oorlog vaak op
straat. De school is gesloten omdat je leraren
ook in de oorlog meevechten of omdat het
schoolgebouw misschien is verwoest. Er is
weinig of niets te eten, en schoon water of
gezondheidszorg is er ook nauwelijks. De kans
dat je ziek wordt is dus groot. Je kunt ook
gewond raken of zelfs gedood worden door
bijvoorbeeld bombardementen of landmijnen.
Soms moet je vluchten voor de naderende
aanval. En als je dan tot overmaat van ramp je
familie kwijtraakt, moet je het ineens helemaal
zelf proberen te redden.

Ook na een oorlog zijn de problemen niet
voorbij. Wegen en bruggen moeten worden
hersteld, scholen moeten opnieuw worden
opgebouwd, en voor de verdwenen leraren zijn
vervangers nodig. Geld om iets te kopen is er
vaak niet meer of de winkels zijn leeg. Je moet
oppassen dat je niet op een landmijn stapt.
Hulporganisaties proberen daarom jouw land
weer helpen op te bouwen, maar dat kost tijd en
geld.
Vluchten
Voor een (dreigende) oorlog zal je met je familie
proberen te vluchten. Met een auto, een paard
en wagen of gewoon te voet. Je kan maar
weinig meenemen: wat kleren, een foto, wat
eten voor onderweg... Of je moet vluchten omdat
je anders vervolgd wordt: vanwege je politieke
overtuiging of die van je ouders, je geloof of het
feit dat je tot een bepaalde etnische of sociale
groep behoort.
Wereldwijd zijn 50 miljoen mensen op de vlucht.
20 miljoen daarvan zijn kinderen. De meesten
van hen worden opgevangen in de regio waar ze
wonen. Het Internationale Rode Kruis en de
Verenigde Naties zetten bijvoorbeeld
vluchtelingenkampen op in de grensstreek en
proberen de mensen daar van onderdak en
voedsel te voorzien. Dit is vaak moeilijk omdat er
veel méér mensen naar zo'n kamp komen dan
er eigenlijk in passen. Via de televisie zien we
daarom thuis soms een oproep om geld te
geven zodat er hulpgoederen gestuurd kunnen
worden naar deze overvolle kampen.
Door het oorlogsgeweld is de kans groot dat je je
ouders, broers of zussen kwijtraakt. Je moet dan
ineens voor jezelf zorgen. Als je geluk hebt, kom
je terecht in een opvangcentrum en helpt het
Rode Kruis je met je zoektocht naar je familie.
Via bestaande contacten en netwerken wordt
dan geprobeerd, vaak met het verspreiden van
foto's en korte berichten, het contact te
herstellen (dit heet 'tracing').
Volgens het humanitair oorlogsrecht heeft
iedereen tijdens gewapende conflicten het recht
om informatie over de verblijfplaats van zijn
familieleden te ontvangen. In de praktijk wordt dit
door de strijdende partijen vaak bemoeilijkt of
tegengewerkt. Als je familieleden niet weten of je
nog leeft, kunnen zij vaak maar moeilijk verder
met hun leven. Kinderen die alleen achterblijven,
moeten voor zichzelf zorgen. In plaats van naar
school te gaan, moeten ze werk en onderdak
zoeken.
Gevangen
Tijdens een gewapend conflict kun je als kind
ook in de gevangenis terecht komen. Soms
omdat je samen met je ouders gevangen wordt
genomen, soms omdat je zelf verdacht wordt
van een misdaad. Sommige kinderen worden
zelfs in een gevangenis geboren.
Medewerkers van het Internationale Rode Kruis
komen je in de gevangenis bezoeken.
Tenminste, als dit mag van de autoriteiten. Zij
controleren dan of je wordt behandeld volgens
het humanitair oorlogsrecht. Je hebt als
gevangene namelijk recht op voldoende
voedsel, medische zorg, genoeg
bewegingsruimte, en contact met je familie.
Bovendien moet je beschermd worden tegen
bijvoorbeeld mishandeling.
Als je na een oorlog weer uit de gevangenis
mag, valt het niet mee om je oude leven weer op
te pakken. Behalve een onderwijsachterstand, is
het vaak moeilijk de ervaringen in de gevangenis
te vergeten. Opvang en begeleiding is dan van
groot belang.
Landmijnen en andere munitieresten
Je hebt zojuist water gehaald voor je moeder bij
de waterpomp in het dorp. Je loopt terug naar
huis en kiest een kortere route door een weiland.
En opeens is daar die enorme knal...
Juist kinderen worden vaak het slachtoffer van
achtergebleven niet-ontplofte munitie. Jaarlijks

verliezen vele kinderen een of meerdere
ledematen of zelfs hun leven wanneer zij op een
landmijn trappen. Of hun ouders worden
getroffen, waarna zij de rol van kostwinner
moeten overnemen.
Wereldwijd liggen er ongeveer 120 miljoen
mijnen in meer dan 70 landen. Iedere 20
minuten stapt er iemand op een mijn. Na een
gewapend conflict blijven mijnen bovendien
soms nog jaren in de grond liggen. Sommige
mijnen zien eruit als speelgoed. Spelende
kinderen, vaak nieuwsgierig, zijn zich vaak niet
bewust van het gevaar hiervan. Naast mijnen
liggen er ook veel andere stukken munitie in
oorlogsgebieden die nog steeds schade kunnen
aanrichten. Bijvoorbeeld de niet-ontplofte
onderdelen van clusterbommen.
Voor kinderen die een ledemaat hebben
verloren, is medische zorg ontzettend belangrijk.
Als ze die niet krijgen, verliezen ze vaak de kans
op werk en daarmee hun zelfstandigheid. En
dan is bedelen soms nog de enige manier om te
overleven.
Hulporganisaties proberen zoveel mogelijk van
deze kinderen te helpen: door ze opnieuw te
leren lopen en voor protheses (kunstledematen)
te zorgen. Omdat ze in de groei zijn, is
regelmatig een nieuwe prothese nodig. Deze
zorg kost veel tijd, geld en inspanning.
Daarnaast is voorlichting over het gevaar van
mijnen erg belangrijk. Via de media van een
land, maar ook via scholen, bijvoorbeeld door
kinderen zelf te laten tekenen over de gevaren
van mijnen.
Men is wel begonnen landmijnen op te ruimen,
maar dit kost veel geld en tijd. Veel mijnen zijn
gemaakt van plastic en daardoor niet met een
metaaldetector op te sporen. De grond moet dus
millimeter voor millimeter afgezocht worden. Het
zal meer dan 1000 jaar duren om alle mijnen op
te ruimen die er nu liggen (kosten: ongeveer 33
miljard dollar). Helaas worden er nog steeds
landmijnen bijgelegd. De meeste mijnen liggen
nu in Iran (15 miljoen), Angola (9-15 miljoen),
Afghanistan (10 miljoen) en Cambodja (10
miljoen).
Veel landen hebben inmiddels met elkaar
afgesproken landmijnen niet meer te gebruiken.
Hier hebben ze een verdrag voor gemaakt. Ook
komt er binnenkort (december 2008) een
verdrag dat het gebruik van clusterbommen
verbiedt.
Film
De bijgeleverde film “Straight 18!” duurt ongeveer 10 min en is bedoeld voor leerlingen van de
middelbare school. In de film komen (voormalig) kindsoldaten aan het woord. Zij vertellen hun
leeftijdsgenootjes (de kijkers) in het Engels over hun leven als soldaat en de ingrijpende gevolgen die
dit voor hen heeft gehad en nog steeds heeft. Er komen geen schokkende scènes in de film voor.
Lesopdracht
‘Loop-discussie’ / mening vormen
“Wat denk jij er zelf van?”
Opzet
2 of 3 hoeken van het lokaal aanwijzen als: “mee eens” / “niet mee eens” / (eventueel) “weet niet”
Bij iedere stelling moeten de leerlingen naar een hoek lopen en beargumenteren waarom ze het met
de stelling eens of oneens zijn. Bij “weet niet” moeten ze goed kunnen aangeven waaraan ze twijfelen.
Stellingen

1. Op een kindsoldaat mag je gerust schieten als soldaat.
2. Een kindsoldaat mag best vluchten uit het leger.
3. Kindsoldaten mogen niet in de gevangenis worden gezet.
4. Kindsoldaten mogen niet worden gestraft, ook al hebben ze hele erge dingen gedaan.
5. De familie van een kindsoldaat is altijd blij om hem/haar weer terug te zien.
6. Iemand van 16 of 17 ia oud genoeg om het leger in om soldaat te worden en te vechten in een
oorlog.
7. Wapens die heel gevaarlijk zijn voor kinderen, zoals landmijnen of clusterbommen, mogen niet
worden gebruikt, ook al kunnen ze heel nuttig zijn om vijanden mee uit te schakelen.
Antwoorden
1. Hoe klein hij misschien ook is, een kindsoldaat doet mee aan de oorlog en is daarom een strijder (in
plaats van een burger). Strijders mogen worden aangevallen (burgers niet). Een soldaat mag dus op
hem/haar schieten.
2. Een kindsoldaat kan heel moeilijk vluchten uit het leger. Ze worden goed in de gaten gehouden en
als ze hem/haar pakken terwijl hij/zij probeert te vluchten, kan hij/zij worden mishandeld of zelfs
gedood. Kindsoldaten zijn daarom vaak zo bang dat ze niet eens proberen te vluchten.
3. Kindsoldaten kunnen een gevaar vormen voor de vijand en voor burgers. Ze mogen daarom in de
gevangenis worden gezet. Wel moeten ze daar goed behandeld en beschermd worden.
4. Volgens het oorlogsrecht zijn de mensen die kinderen gebruiken als soldaten verantwoordelijk voor
de gevolgen daarvan. Zij kunnen worden gestraft voor het feit dat ze kindsoldaten gebruiken. Echter,
kindsoldaten zijn zelf ook verantwoordelijk voor wat zij doen. Zij kunnen dus worden opgepakt en
gestraft voor hun daden. Natuurlijk moet daarbij wel rekening worden gehouden met het feit dat het
kinderen zijn, waarschijnlijk niet vrijwillig meevochten en vaak drugs of drank kregen waardoor ze
(vaak) niet meer wisten wat zij deden.
5. Familie is niet altijd blij om hen weer te zien. Soms heeft een kindsoldaat hele erge dingen gedaan,
zoals mensen vermoord, misschien zelfs wel eigen familie of mensen uit zijn dorp. De ouders kunnen
bang voor hem/haar, of zich voor hem/haar schamen, of hem/haar misschien helemaal niet meer
willen kennen. Natuurlijk gaat het soms ook wel goed, dan is de familie blij dat het kind nog leeft en
weer terug is in zijn dorp.
6. Volgens het humanitair oorlogsrecht mogen kinderen vanaf 15 jaar worden ingezet als soldaat.
Echter, veel landen hebben een nieuwe regel opgesteld (bij het Kinderrechtenverdrag) waarin staat
dat kinderen vanaf 18 jaar pas mogen meevechten. Het Rode Kruis pleit ook voor 18 jaar. In veel
landen mag je ook pas vanaf je 18e stemmen en autorijden, waarom zou je dan al eerder mogen
vechten? Kinderen moeten bij oorlog uit de buurt worden gehouden. Om daarvoor te zorgen vindt het
Rode Kruis het beter om pas mensen vanaf 18 jaar in het leger op te nemen.
7. Soldaten vechten tegen elkaar en daarvoor hebben ze wapens nodig. Maar sommige wapens
richten erg veel schade aan bij kinderen. Landmijnen en clustermunitie zijn daarvan een voorbeeld.
Sommige soorten landmijnen zijn daarom verboden en eind 2008 zal er een nieuw verdrag worden
gemaakt waarin ook clustermunitie wordt verboden.
Eventueel extra doe-opdracht:
• Laat kinderen een poster maken over het onderwerp kindsoldaten: wat zouden ze tegen
kindsoldaten willen zeggen, of tegen de groepen die kinderen als soldaten gebruiken? Wat
zouden ze tegen de overheid willen zeggen? Of laat ze een actie bedenken om het gebruik
van kindsoldaten tegen te gaan. Deze poster presenteren ze dan aan de klas en ophangen in
school.
• Organiseer als klas of school een fondsenwervende activiteit voor een organisatie (zoals
bijvoorbeeld het Rode Kruis of Amnesty International) die zich bezig houdt met het humanitair
oorlogsrecht, mensenrechten en/of kindsoldaten. Voorbeelden zijn: verkoop van oude spullen,
een benefietconcert, een sponsorloop, klusjes doen in de buurt, of natuurlijk een zelf bedachte
ludieke actie.
• Laat de leerlingen een werkstuk maken over een onderwerp dat met kinderen, oorlog en/of
kindsoldaten te maken heeft.

Informatie voor scholen
Meer informatie over het onderwerp kinderen en oorlog / kindsoldaten kunt u vinden op de
volgende websites:
www.rodekruis.nl/Content/Over_ons/Humanitair_oorlogsrecht
www.rodekruis.nl/Content/Over_ons/Humanitair_oorlogsrecht/Informatie _voor_Scholen
www.icrc.org (Engelstalige website, sectie ‘children in war’)
www.unicef.nl
www.kindsoldaten.nl
www.amnesty.nl
www.warchild.nl
www.defenceforchildren.nl
www.safethechildren.nl
www.worldvision.nl
www.kennisnet.nl/po/leerkracht/perdagwijzer/kindsoldaten/html/page9.html
Lessen op school
Het Nederlandse Rode Kruis biedt de mogelijkheid aan om op school lessen of projecten te verzorgen
over het humanitair oorlogsrecht. Deze lessen zijn interactief, afgestemd op actuele ontwikkelingen en
worden wat betreft niveau en tijdsduur aan de groep aangepast. De lessen kunnen ook over een
speciaal thema gaan, zoals kindsoldaten of landmijnen. Uiteraard zijn deze lessen kosteloos. Voor
meer informatie hierover kunt u contact opnemen met Dagmar Ravensbergen, telefoon: 070-4455707
(of via het algemene e-mailadres hor@redcross.nl).
Tentoonstelling ‘Kind onder Vuur!’
Daarnaast is er een tentoonstelling, genaamd ‘Kind onder Vuur!’. Dit is een reizende tentoonstelling
van het Nederlandse Rode Kruis over kinderen en oorlog. De tentoonstelling is bedoeld om jongeren
tussen de 10 en 14 jaar zich te laten inleven in de situatie van hun leeftijdgenootjes in
oorlogsgebieden. ‘Kind onder Vuur!’ is interactief; door middel van doe-opdrachten worden de
leerlingen langs 5 thema’s (dagelijks leven in oorlog, vluchten, gevangenschap, kindsoldaten en
landmijnen) geleid. De tentoonstelling heeft ook aandacht voor positieve ontwikkelingen, zoals de
bescherming van kinderen door het Humanitair Oorlogsrecht en de hulpverlening van het Rode Kruis.
‘Kind onder Vuur!’ is een leuke en aansprekende manier om jongeren in Nederland te interesseren
voor het lot van kinderen in conflictgebieden. Voor informatie over deze tentoonstelling kunt u contact
opnemen met uw plaatselijke Rode Kruis-afdeling kijk hiervoor op internet of vraag het
telefoonnummer op bij het servicebureau van het Nederlandse Rode Kruis 070-4455888) of neem
direct contact op met Dagmar Ravensbergen (coördinator tentoonstelling ‘Kind onder Vuur!’), telefoon:
070-4455707.