Nieuwe Scheikunde - Schoolexamens VO

Onderwerp: Koolstofchemie, reactie-energie, 4V
BINAS-boek toegestaan!!
Rekenmachine wel toegestaan.
Bij berekeningen moet je gebruik maken van wetenschappelijke notatie en je antwoord
in het juiste aantal significante cijfers noteren! Per fout -1 punt!
Let op: Zonder berekeningen krijg je geen punten toegekend.
Tijd: 90 minuten
19 opgaven, maximaal 36 punten verkrijgbaar
Basiskennis/vaardigheden
Opgave 1 (1,1,1,2,2)
Reken om (gebruik zoveel mogelijk in machten van 10):
1. 0,276 mL = ……….m 3
2. 45,78 ton =…………g
3. 19,3. 10 3 g.L -1 = ………kg.dm -3
4. 1,986.10 -3 mg.μL -1 = ………kg.cm -3
5. Bereken de massa van 10,0 L Chloorgas (zie tabel 12 Binas)
Toetskennis/ vaardigheden
Opgave 2.(alles 1pnt)
6. Geef de namen van de stoffen met de volgende structuurformules:
C
H 2
C
H 3
OH
H 2
C C
H C
H2
a. b.
CH 3
H C 2
C C
CH H CH3 NH 2
C
H 3
C
H
C
H 3
C C
H C H C
H2
H CH CH CH 3 3
3
CH3 c. d.
Opgave 3.
A. Geef de structuurformules van de volgende stoffen:(1,5 pnt per item)
7. trimethyl-1-butanol
8. 2-aminobutaanzuur
9. 3-amino-1-penteen
10. 2,5-dimethyl-3-hexeenzuur
H
C
H CH3 C
Cl
B. Geef de reactie van de vorming van de vorming van de volgende esters:(2 pnt
per item)
11. de ester van 1-propanol en propeenzuur
12. de ester van 2-butanol en ethaanzuur
1

Tekstopgaven
Opgave 4.(1,1,2 pnt)
In de bast van wilgenbomen komt salicylzuur voor. Wilgenbast is eeuwenlang als
pijnstiller gebruikt. Ongeveer 150 jaar geleden is gebleken dat acetylsalicylzuur, aspirine,
een veel betere pijnstiller is.
De structuurformule van salicylzuur en acetylsalicylzuur zijn als volgt:
acetylsalicylzuur
In deze formules stelt een 'benzeenring' voor:
salicylzuur
Dat is een zesring van koolstof atomen waaraan aan elk C atoom alleen één H
atoom gebonden is, wanneer er geen andere groep gebonden is.
13. Geef de molecuulformule van acetylsalicylzuur
De systematische naam van salycylzuur is: 2 hydroxy benzeencarbonzuur.
14. Geef de structuurformule die hoort bij de naam: 3 hydroxy benzeencarbonzuur
15. Zet een + of een – in elk van de vier hokjes:
salicylzuur
acetylsalicylzuur
zuur alcohol
Opgave 5(2,2,3 pnt)
In een auto wordt per 15 km 1,0 L benzine C8H18, verbrand. De dichtheid van
benzine is 0,72 kg per liter.
16. Geef de vergelijking voor de volledige verbranding van benzine.
17. Bereken hoeveel gram benzine per kilometer wordt verbruikt.
Wanneer je het antwoord op vraag 11 niet hebt kunnen vinden, reken dan verder met
50 g. Dit is niet het juiste antwoord.
Het volume van 1,00 mol gas bij p = p 0 en T = 298 K bedraagt 24,5 dm 3 .
18. Bereken het aantal dm 3 koolstofdioxide dat per kilometer ontstaat.
Opgave 6(4 pnt)
Als je 2-propanol verbrandt komt er waterdamp en koolstofdioxide vrij:
CH3 – CH – CH3 + 4,5 O2 3 CO2 + 4 H2O
2

OH
19. Bereken met behulp van de bindingsenergieën (tabel 58) de hoeveelheid
J(oule).mol -1 die bij deze reactie vrijkomt
3

VWO 5
Module ‘Energie in je broekzak’
Onderwerp: redoxreacties
BINAS-tabellenboek en rekenmachine toegestaan
Bij berekeningen moet je gebruik maken van wetenschappelijke notatie en je
antwoord geven in het juiste aantal significante cijfers!
Let op: Zonder berekeningen krijg je geen punten toegekend.
Score wordt per vraag aangegeven
Tijd: 120 minuten
Totaal aantal vragen: 28
Totaal aantal punten: 58
Basiskennis/ vaardigheden
Opgave 1
Geef de kloppende reactievergelijkingen met toestandsaanduidingen:
2p 1 Het samenvoegen van een natriumfosfaatoplossing en een
koperchloride-oplossing.
2p 2 Magnesiumnitride (Mg3N2 (s)) reageert met water, waarbij
magnesiumoxide en ammoniakgas ontstaan.
Reken de eenheden om en geef je antwoord weer met de wetenschappelijke notatie:
1p 3 6,543 kg·m -3 = ………g·ml -1
1p 4 408 kg = ……..ton
Bij verbranding van 5,24 g fosforhydride (PH3(g)) ontstaat vast difosforpenta-oxide en
waterdamp.
1p 5 Geef de vergelijking van deze verbranding.
2p 6 Bereken de massa van het difosforpenta-oxide dat ontstaat.
2p 7 Bereken het volume van de zuurstof dat voor deze verbranding
nodig is (T= 298K en p=p0).
Toetskennis/ vaardigheden
Opgave 2
5p Reactievergelijkingen
Ga na of er een reactie verloopt. Indien er een reactie optreedt geef m.b.v. halfreacties
de totaalvergelijkingen van de volgende proeven.
8 Het toevoegen van vast kobalt aan een oplossing van koper(II)sulfaat.
9 Het toevoegen van koperpoeder aan een oplossing van tin(IV)bromide.
10 Het toevoegen van een aangezuurde oplossing van kaliumdichromaat (K2Cr2O7)
aan een oplossing van natriumsulfiet.
Opgave 3
Elektrochemische cel
Jelle bouwt een elektrochemische cel (T= 298K en p=p0) waarbij een
reactie moet optreden tussen een 1,00 M zilvernitraatoplossing en een
1,00 M kaliumjodide-oplossing. Hij beschikt naast deze oplossingen over
4

een zilverstaaf, een koolstofstaaf en verder alles om de elektrochemische
cel compleet te maken en de spanning te kunnen meten.
3p 11 Maak een tekening van Jelle‟s elektrochemische cel. Geef de
bijschriften van de verschillende onderdelen in je tekening.
2p 12 Geef de vergelijkingen van de beide halfreacties die plaatsvinden
aan de elektroden. Vermeld hierbij wat de positieve en de
negatieve elektrode is.
2p 13 Bereken de bronspanning van deze elektrochemische cel.
Jelle beweert dat, als hij de elektrochemische cel inschakelt, hij aan de
kleurverandering van de kaliumjodide-oplossing kan zien of de cel werkt.
2p 14 Leg uit welke kleurverandering Jelle waarneemt bij een goed
werkende cel. Vermeld tevens welk deeltje in de oplossing
verantwoordelijk is voor een bepaalde kleur.
Tekstopgaven
Opgave 4
Elektrolyse
Lisa elektrolyseert een oplosing van chroom(III)sulfaat (Cr2(SO4)3 ) in een bekerglas met
koolstofelektroden. Op de negatieve elektrode neemt zij een grijze glimmende aanslag
waar. Bij de positieve elektrode ontstaat het gas zuurstof.
Tijdens het experiment, dat in totaal ruim 1 uur duurt, bepaalt zij de totale massa van de
opstelling en laat zij de computer een grafiek plotten, waarin de massa tegen de tijd is
uitgezet. Het resultaat is weergegeven in de volgende figuur.
5

2p 15 Geef de vergelijkingen van de beide halfreacties in deze
elektrolyse opstelling.
2p 16 Geef aan hoe zij het ontstane gas kan aantonen en wat haar
waarnemingen dan zijn.
3p 17 Laat door een berekening zien dat er 0,20 mol gas tijdens het
gehele experiment bij de positieve pool is vrijgekomen.
2p 18 Bereken hoeveel gram vaste stof er gelijktijdig op de negatieve
elektrode is afgezet.
Opgave 5
Permanganaatfontein
Bo en Max gaan als praktische opdracht een proef demonstreren op de
open dag van hun school. Op het internet vinden ze het volgende voorschrift.
Voorschrift van de permanganaatfontein
Vul een reageerbuis voor driekwart met 0,50 M (= mol.L -1 ) oxaalzuuroplossing.
Zuur de oplossing aan door 2 mL 2 M zwavelzuur toe te voegen. Laat een korreltje
kaliumpermanganaat vallen in de verkregen oplossing. Na enige tijd ontstaat
een fontein van paarse permanganaatsporen.
naar: www.chemie.uni-ulm.de/experiment/edm0306.htm
6

2p 19 Bereken hoeveel gram oxaalzuur (H2C2O4) Bo moet afwegen voor
de bereiding van 100 mL 0,50 M oxaalzuuroplossing.
Bo vult een reageerbuis voor driekwart met de oxaalzuuroplossing en voegt
2 mL 2 M zwavelzuur toe. Voorzichtig laat Max een korreltje
kaliumpermanganaat, KMnO4, in de reageerbuis vallen. Ze zien dat het
zinkende korreltje een paars spoor achterlaat: een deel van het
kaliumpermanganaat lost op. Het paarse spoor verdwijnt vrijwel direct omdat er
een redoxreactie optreedt. Bo en Max vinden in Binas de vergelijkingen van
de halfreacties.
3p 20 Leidt met behulp van de halfreacties de vergelijking van de totale
redoxreactie af.
Het koolstofdioxide dat bij de reactie ontstaat, is in het begin nog niet te zien. Bij
het kaliumpermanganaatkorreltje dat op de bodem ligt, zien Bo en Max een
paars wolkje ontstaan. Na enige tijd is een duidelijke gasontwikkeling waar te
nemen bij het kaliumpermanganaatkorreltje. Het kaliumpermanganaat lost op en
het ontstane paarse wolkje wordt door het opstijgende gas meegenomen. Af en
toe wordt ook het korreltje even door de gasstroom opgetild en valt daarna weer
terug. Ook hierbij ontstaat een paars spoor. Het lijkt op een fontein. De
gasontwikkeling gaat steeds sneller. Als het kaliumpermanganaat op is, stopt de
gasontwikkeling.
Bo en Max vragen zich af waarom de gasontwikkeling steeds sneller gaat.
Op de open dag zouden zij hierover vragen kunnen krijgen.
Zij bedenken twee hypothesen:
I. de reactie is exotherm
II. de Mn 2+ ionen, die zijn gevormd bij de reactie, werken als katalysator.
2p 21 Leg uit dat hypothese I een verklaring kan zijn voor hun
waarneming met betrekking tot de gasontwikkeling.
Ze besluiten hypothese II te onderzoeken. Daarom voegen zij aan de
oxaalzuuroplossing een stof toe voordat ze het korreltje kaliumpermanganaat
erin laten vallen.
2p 22 Geef de naam van een stof die zij kunnen toevoegen en leg uit
waarom deze stof geschikt is om hypothese II te onderzoeken.
Na de experimenten komen Bo en Max tot de goede conclusie dat zowel hypothese I en
hypothese II juist zijn.
3p 23 Teken van de reactie tussen oxaalzuur en aangezuurd
kaliumpermanganaat een energiediagram, waarbij niet alleen de
deelnemende stoffen moeten worden aangegeven, maar ook de
invloed van de Mn 2+ -ionen duidelijk zichtbaar wordt.
Opgave 6
Oude kanonskogels
In 1976 was de Britse chemicus Bob Child bezig met het onderzoeken 1
van voorwerpen uit het wrak van de Coronation. In het ruim van dit in 2
1691 gezonken oorlogsschip waren onder meer tientallen kanonskogels 3
7

gevonden die met een cementachtige korst bedekt waren. 4
Toen hij deze korst met een hamer kapotsloeg, begon een aantal kogels 5
spontaan te gloeien. 6
Daarbij begon het houten bureaublad waarop ze lagen, te roken. 7
In 2001 onderzochten Child en zijn collega Rosseinsky dit verschijnsel 8
opnieuw en kwamen tot de volgende verklaring. Nadat de Coronation 9
was gezonken, roestten de ijzeren kogels in het zoute water als gevolg 10
van een reactie met zuurstof en water bijna helemaal door. Hierdoor 11
zetten de kogels uit waardoor ze een kleinere dichtheid kregen. De 12
doorgeroeste kogels zakten geleidelijk weg in het zand op de zeebodem. 13
Dit zand reageerde met de buitenkant van de kogels en vormde een 14
luchtdichte korst. In de loop der eeuwen zette organisch materiaal, dat 15
ook in de doorgeroeste kogels was ingesloten, het ijzerroest weer om tot 16
ijzer. Doordat het volume dat door de korst was ingesloten gelijk bleef, 17
ontstonden er holle ruimtes op de plaats waar het ijzerroest had 18
gezeten. Toen de korst werd gebroken, drong lucht door in de holle 19
ruimtes, met de hierboven beschreven gevolgen. 20
naar: Nature
Het is bekend dat de aanwezigheid van zout in het water (regel 10) waarin ijzer
roest, het roesten van ijzer versnelt. Aad wil dit met een proefje aantonen.
3p 24 Beschrijf een proefje waarmee Aad kan aantonen dat de snelheid
van het roesten van ijzer toeneemt door de aanwezigheid van zout
in water. Noem daarbij ook de waarneming(en) waaruit hij zijn
conclusie kan trekken.
Bij het roesten van de ijzeren kogels neemt men aan dat de volgende redoxreactie
plaatsvindt:
4 Fe (s) + 3 O2(g) + 6 H2O(l) 4 Fe(OH)3(s)
Deze reactie zou eigenlijk “volgens tabel 48 van Binas” niet mogen plaatsvinden.
Blijkbaar zijn de omstandigheden in de diep zee zo dat dat toch wel gebeurd.
3p 25 Geef de twee de vergelijkingen van de halfreacties die samen
bovenstaande totaalreactie vormen. Laat daarbij ook zien hoe we
aan deze totaalvergelijking komen.
Een mogelijke formule van het materiaal waaruit de cementachtige korst
(regel 4) bestaat, is Fe2(Si4O10)(OH)2.
Dit zout bevat onder andere Si4O10 4– ionen.
2p 26 Leid af wat de lading van de ijzerionen in Fe2(Si4O10)(OH)2 is.
2p 27 Leid af hoeveel elektronen elk ijzerion in Fe2(Si4O10)(OH)2 bevat.
De reactie die wordt beschreven in de regels 15 tot en met 17 is een
redoxreactie.
2p 28 Is het organisch materiaal bij deze reactie de oxidator of de
reductor? Geef een verklaring voor je antwoord.
EINDE
8

Scheikunde toets, 6 VWO
Onderwerp: Chemische industrie en analyse
Deze toets bestaat uit 22 opgaven
De totaalscore is 57 punten
De afzonderlijk scores worden bij de vraagstukken vermeld.
Duur van de toets: 150 minuten (2,5 uur).
Denk aan een goede tijdsindeling. .
Opgave1(2,2,3 pnt).
Melkzuur, C3H6O3, is een éénwaardig zuur. Van dit zuur wordt 0,90 gram
opgelost in 1,0 liter water. De pH van deze oplossing blijkt 2,7 te zijn.
Uit deze gegevens kan worden afgeleid dat het zuur zwak is.
1. Geef deze afleiding.
2. Bereken uit bovengenoemde gegevens de waarde van de zuurconstante Kz
van melkzuur.
De waarde van een zuurconstante kan nauwkeuriger als volgt worden
vastgesteld.
Van een oplossing van het zuur wordt eerst x ml op de gebruikelijke manier
getitreerd met natronloog. Voor deze titratie is 2y ml van het natronloog nodig.
Vervolgens wordt aan x ml van dezelfde oplossing van het zuur y ml van het
natronloog toegevoegd. Je zou kunnen zeggen dat het zuur voor de helft is
getitreerd.
Van de oplossing die na deze 'halftitratie' is ontstaan, wordt de pH bepaald.
Bij de uitvoering van deze methode met de oplossing van melkzuur blijkt de pH
van de oplossing na de halftitratie 3,1 te zijn.
3. Bereken uit dit gegeven van de halftitratie de waarde van de
zuurconstante Kz van melkzuur.
Opgave2. (3,3,2,3 pnt)
Zeewater in de buurt van een opwerkingsfabriek voor kernafval kan
verontreinigd raken met thorium(IV)ionen (Th 4+ ). Het thorium(IV)gehalte in
zeewater kan colorimetrisch worden bepaald. Hierbij maakt men gebruik van het
feit dat Th 4+ ionen met quercetine een gele oplossing geven. Quercetine heeft de
volgende structuurformule:
4. Geef de molekuulformule van quercetine.
De reactie tussen thorium(IV) en quercetine (Q) is aflopend en kan
worden weergegeven met de vergelijking:
9

Th 4+ + x Q ThQx 4+
Hierin is x een geheel getal.
Ten behoeve van de colorimetrische bepaling heeft men een reeks
oplossingen gemaakt. Deze oplossing zijn gemaakt door steeds 5,710 -5
mol quercetine samen met een bepaald aantal mol thorium(IV)nitraat op
te lossen tot 1,00 liter. Het aantal mol opgelost thorium(IV)nitraat is voor
elk van de oplossingen anders. Van de zo verkregen oplossingen heeft
men, in een cuvet met een weglengte van 1,00 cm, de extinctie gemeten
bij 422 nm.
De resultaten van deze metingen zijn in onderstaand diagram
weergegeven.
Zie ook de bijlage.
5. Bereken m.b.v dit diagram de molaire extinctiecoëfficiënt van
ThQx 4+ in lmol -1 cm -1 .
6. Leg, uitgaande van de gegevens in bovenstaand diagram, uit wat
de waarde van x in ThQx is.
Bij een bepaling van het thorium(IV)gehalte in zeewater werd aan 100 ml van
het zeewater 5,710 -5 mol quercetine toegevoegd, waarna de oplossing werd
aangevuld met water tot 1,0 liter. Van deze oplossing werd de extinctie bij
422 nm gemeten in een cuvet met een weglengte van 1,00 cm. De extinctie
bleek 0,470 te zijn.
7. Bereken het thorium(IV)gehalte (in moll -1 ) in het onderzochte zeewater.
10

Opgave 3.(2,4,2, 3, 3 pnt)
Bauxiet is een erts met een hoog percentage aluminiumverbindingen. In
sommige soorten bauxiet komen de aluminiumverbindingen uitsluitend als
Al(OH)3 en AlO(OH) voor. Uit bauxiet wordt aluminiumoxide gemaakt. Bij dat
proces behandelt men bauxiet met een overmaat natronloog. De
aluminiumverbindingen uit het bauxiet reageren met één of meer bestanddelen
van de natronloog onder vorming van Al(OH)4 - . Andere verbindingen in bauxiet
reageren niet met natronloog en blijven als vaste stof achter. Al(OH)3 reageert
als volgt:
Al(OH)3 + OH - AI(OH)4 -
Ook bij de reactie van AlO(OH) met natronloog wordt uitsluitend Al(OH)4 -
gevormd.
8. Geef de vergelijking van de reactie van AlO(OH) met natronloog.
De industriële bereiding van aluminiumoxide uit bauxiet is een continu proces dat
in een aantal achtereenvolgende stappen (in de hierna genoemde ruimten 1 tot
en met 5) plaatsvindt.
Ruimte 1:
Bauxiet en natronloog worden in deze ruimte samengevoegd; de
aluminiumverbindingen uit bauxiet reageren daarbij onder vorming van Al(OH)4 -
Het ontstane mengsel wordt in zijn geheel in ruimte 2 geleid.
Ruimte 2:
De ontstane oplossing wordt gescheiden van de niet-opgeloste bestanddelen van
bauxiet. Deze niet-opgeloste stoffen worden als afval uit ruimte 2 afgevoerd; het
afval is vochtig zodat hierbij ook een beetje natronloog verloren gaat. De
overgebleven heldere oplossing wordt in ruimte 3 geleid.
Ruimte 3:
In de uit ruimte 2 afkomstige oplossing slaat Al(OH)3 neer; daarbij stelt zich het
volgende evenwicht in:
Al(OH)4 - (aq) Al(OH)3(s) + OH - (aq).
De temperatuur in ruimte 3 is zodanig dat vrijwel alle Al(OH)4 - wordt omgezet in
Al(OH)3. Het gehele mengsel wordt in ruimte 4 geleid.
Ruimte 4:
Het gevormde Al(OH)3 wordt door filtratie afgescheiden; het Al(OH)3 wordt in
ruimte 5 geleid.
Ruimte 5:
Het Al(OH)3 wordt verhit; hierbij ontstaan uitsluitend aluminiumoxide en
waterdamp die beide via ruimte 5 de fabriek verlaten.
De hoeveelheid natronloog die bij ruimte 2 verloren gaat, wordt bij ruimte 1
weer aangevuld. Behalve deze hoeveelheid wordt in het proces verder geen
natronloog verbruikt.
In het onderstaande blokschema is dit continu proces onvolledig weergegeven:
de stofstromen voor vast afval, waterdamp en natronloog ontbreken.
11

1
9. Ga naar de bijlage en plaats daarin voor elke ontbrekende stofstroom een
lijn met pijl. Zet bij elke lijn die je erbij plaatst, één of meer van de
aanduidingen afval, waterdamp en natronloog.
Als men brokken bauxiet samenvoegt met 0,1 M natronloog, treedt nauwelijks
een reactie op; de snelheid waarmee de aluminiumverbindingen reageren met de
natronloog is dan laag. Om ervoor te zorgen dat de aluminiumverbindingen in
ruimte 1 met een redelijke snelheid worden omgezet, neemt men een aantal
maatregelen. Een katalysator om die snelheid te verhogen is niet bekend. Andere
maatregelen die men in zulke gevallen neemt om reactiesnelheden te verhogen,
blijken wel effect te hebben.
10. Geef twee maatregelen die men kan nemen om de snelheid waarmee de
aluminiumverbindingen in ruimte 1 reageren, te verhogen.
Men wil de opbrengst aan Al(OH)3 in ruimte 3 zo hoog mogelijk maken. Hiertoe
past men de temperatuur aan van de oplossing die afkomstig is uit ruimte 2.
Van het evenwicht :
Al(OH)4 - (aq) Al(OH)3(s) + OH - (aq).
is de reactie naar rechts exotherm.
11. Leg aan de hand van dit gegeven uit of men de vloeistof die uit ruimte 2
in ruimte 3 komt, moet verwarmen of moet afkoelen.
Om het continu proces goed te laten verlopen, dient regelmatig de samenstelling
van het bauxiet te worden bepaald.
Van een bepaalde soort bauxiet werd het aluminiumgehalte bepaald. Dit bauxiet
bleek 195 gram aluminium per 1,000 kg te bevatten.
Uit 1,000 kg van dit bauxiet werd een hoeveelheid van 520 gram vast afval
afgescheiden.
Men mag aannemen dat de rest van het bauxiet bestond uit een mengsel van
Al(OH)3 en AlO(OH).
Door het aantal gram Al(OH)3 in 1,000 kg bauxiet op x te stellen, kan berekend
worden hoeveel gram Al(OH)3 en hoeveel gram AlO(OH) in deze hoeveelheid
bauxiet aanwezig zijn.
12. Geef deze berekening.
12

Opgave 4.(2, 2, 4 pnt)
Als een oplossing van kaliumbromide wordt toegevoegd aan een aangezuurde
oplossing van kaliumbromaat, KBrO3, treedt de volgende redoxreactie op:
BrO3 - + 5 Br - + 6 H + 3 Br2 + 3 H2O
Een van de halfreacties is:
2 Br - Br2 + 2 e -
13. Geef de vergelijkingen van de andere halfreactie.
Deze reactie past men toe bij de bepaling van het massapercentage
benzeenamine, C6H5NH2, in ruwe aniline.
Bij deze bepaling wordt 298,7 mg ruwe aniline opgelost tot een volume van
250,0 ml. Van deze oplossing wordt 25,00 ml gepipetteerd in een erlenmeyer.
Vervolgens wordt 25,00 ml van een 0,02481 M oplossing van kaliumbromaat,
een hoeveelheid zwavelzuur en een overmaat kaliumbromide toegevoegd.
Van het ontstane broom reageert een deel met benzeenamine volgens:
C6H5NH2 + 3 Br2 C6H2Br3NH2 + 3 H + + 3 Br -
Nadat alle benzeenamine is omgezet, wordt een overmaat kaliumjodide
toegevoegd. Het jodide reageert met het overgebleven broom tot jood.
Het ontstane jood wordt getitreerd met een 0,09876 M oplossing van
natriumthiosulfaat, Na2S2O3. Hiervan blijkt 23,11 ml nodig te zijn.
14. Laat met behulp van reactievergelijkingen zien dat het aantal mmol
thiosulfaat zich verhoudt tot het aantal mmol (overgebleven) broom als
2 : 1.
15. Bereken het massapercentage benzeenamine in de ruwe aniline.
Opgave 5.(3,2,2 pnt)
Calciumcarbonaat is een slecht oplosbare stof die in heel veel gesteenten
voorkomt.
Calciumcarbonaat wordt onder andere gebruikt in elektriciteitscentrales
die met steenkool worden gestookt. Steenkool bevat zwavelverbindingen,
die bij verbranding zwaveldioxide geven. Lozing van zwaveldioxide in de
atmosfeer zou onder andere leiden tot de vorming van zure regen.
Het zwaveldioxide kan voor een groot gedeelte uit de verbrandingsgassen
worden verwijderd door een reactie met calciumcarbonaat en zuurstof. Bij
deze zogenoemde ontzwaveling ontstaat onder andere calciumsulfaat.
Hieronder is het blokschema van een kolengestookte centrale
weergegeven.
13

wordt in de centrale 2,75 . 106 ton steenkool verbrand. Bij de
gedeeltelijke ontzwaveling ontstaat 1,78 . 105 ton calciumsulfaat. Er
wordt 2,18 . 104 ton zwaveldioxide geloosd.
16. Bereken met behulp van bovenstaande gegevens het
massapercentage zwavel in de gebruikte steenkool.
De ontzwaveling vindt niet voor 100% plaats. Toevoeging van grotere
hoeveelheden calciumcarbonaat per tijdseenheid leidt niet tot een hoger
percentage ontzwaveling.
17. Geef hiervoor een verklaring.
Door de ontzwaveling wordt meer koolstofdioxide geloosd dan wanneer
men niet zou ontzwavelen.
18. Geef hiervoor een verklaring.
Opgave 6.(3, 2, 2, 3)
In een advertentie in het Chemisch Magazine stond het volgende chromatogram:
Hoeveelheid
De analyse van actieve bestandsdelen in zeeppoeder
0
O r t h o -
f o sf aat
N T A
E D T A
2010
5
P y r o -
f o sf aat
10 15 20 25 30
Min u t en
De nummers 2010, 2046 en 2060 zijn codenamen voor toevoegingen die de
fabrikant geheim wil houden.
19. Bereken het percentage sulfaat in dit wasmiddel. Verwaarloos de kleine
piekjes bij 0,4; 3,5 en 16 minuten.
20. Beredeneer dat dit chromatogram geen gaschromatogram kan zijn.
De fabrikant heeft gemeend „stof 2060‟ te moeten toevoegen.
21. Beredeneer of stof 2060 „vrij onbelangrijk‟ of „vrij belangrijk‟ is in het
2046
Sulf aat T r ip o ly -
f o sf aat
2060
Per
jaa
14

wasproces.
22. Ga aan de hand van de structuurformules na of de stationaire fase polair
of apolair is.
NAAM: Bijlage.
Lever deze bijlage, voorzien van je naam, in!
Figuur 1.
Figuur 2.
15