CURSUS PEDICURE

CURSUS
PEDICURE
DOCENT: DAPHNE LOVENIERS
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
1

Inhoudsopgave
INHOUDSTAFEL ................................................................................................................................................ 2
1 INRICHTING EN WERKMETHODE............................................................................................................ 14
1.1 INRICHTING......................................................................................................................................... 14
1.1.1 Behandelstoel:............................................................................... 14
1.1.2 Werktafel: ...................................................................................... 14
1.1.3 Tabouret: ....................................................................................... 15
1.1.4 Loupelamp:.................................................................................... 15
1.2 WERKPROCEDURE................................................................................................................................ 16
1.2.1 Voorbereiding ................................................................................ 16
1.2.2 Ontvangst van je cliënt................................................................... 19
1.2.3 Behandeling................................................................................... 21
2 KENNIS VAN DE HUID............................................................................................................................. 37
2.1 OPBOUW VAN DE HUID ......................................................................................................................... 37
2.1.1 De opperhuid of epidermis ............................................................ 38
2.1.2 Lederhuid of corium, dermis of cutis.............................................. 41
2.1.3 De onderhuid of subcutis............................................................... 44
2.2 FUNCTIES VAN DE HUID ......................................................................................................................... 44
2.2.1 Bescherming: ................................................................................. 44
2.2.2 Uitscheidingsfunctie ...................................................................... 45
2.2.3 Warmteregeling ............................................................................. 45
2.3 DE ZENUWEN VAN DE HUID.................................................................................................................... 46
2.3.1 Voelen............................................................................................ 46
2.3.2 Aanmaak vitamine D...................................................................... 46
2.3.3 Opname......................................................................................... 47
2.4 AANHANGSELS VAN DE HUID .................................................................................................................. 47
2.4.1 De talgklieren................................................................................. 47
2.4.2 De zweetklieren ............................................................................. 47
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
2

2.4.3 De haren ........................................................................................ 47
2.4.4 De nagels ....................................................................................... 49
3 OSTEOLOGIE .......................................................................................................................................... 51
3.1 HET SKELET......................................................................................................................................... 51
3.2 DE BEENDEREN.................................................................................................................................... 51
3.2.1 Soorten beenderen........................................................................ 52
3.2.2 Plaatsbepalende uitdrukkingen...................................................... 52
3.2.3 Verschillende bewegingsrichtingen................................................ 53
3.3 GEWRICHTEN (ARTICULATIO).................................................................................................................. 53
3.3.1 Soorten gewrichten........................................................................ 54
3.4 DE LEDEMATEN................................................................................................................................... 55
3.4.1 De onderste ledematen ................................................................. 57
3.4.2 Gewrichten van de middenvoetsbeentjes en de tenen .................. 63
3.4.3 Teengewrichten ............................................................................. 63
3.4.4 Enkelgewricht ................................................................................ 64
3.4.5 Voetbogen ..................................................................................... 64
• WIGGEVORMIGE BEENTJES.................................................................................................................... 65
4 SPIEREN VAN DE VOET........................................................................................................................... 66
4.1 SPIERONTLEDING ................................................................................................................................. 66
4.2 SPIERWERKING.................................................................................................................................... 66
4.3 SOORTEN SPIERWEEFSEL........................................................................................................................ 68
ER ZIJN 3 SOORTEN SPIERWEEFSEL:................................................................................................................ 68
4.3.1 Glad spierweefsel:.......................................................................... 68
4.3.2 Dwarsgestreept spierweefsel:........................................................ 68
4.3.3 Hartspierweefsel:........................................................................... 68
4.4 ALLE SPIERTJES VAN DE VOETEN .............................................................................................................. 68
4.4.1 Korte teenstrekker/ Musculus Extensor Digitorum Brevis:............. 68
4.4.2 Korte strekker van de tenen/ Musculus Extensor Hallucis Brevis ... 69
4.4.3 Korte spiertjes van de voetzool. Deze verdelen we in 3 groepen:... 69
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
3

4.5 FUNCTIE VAN DE VOET. ......................................................................................................................... 72
5 DERMATOLOGISCHE AFWIJKINGEN ....................................................................................................... 73
5.1 WAT MET EEN WOND? ......................................................................................................................... 73
5.1.1 Wond of letsel:............................................................................... 73
5.1.2 Etter of pus: ................................................................................... 73
5.1.3 Genezing van een wond:................................................................ 73
5.1.4 Bij grote wonden of bij een trager genezingsproces:...................... 73
5.2 MICRO-ORGANISMEN........................................................................................................................... 74
5.2.1 Schimmels:..................................................................................... 74
5.2.2 Bacteriën: ...................................................................................... 74
5.2.3 Gisten: ........................................................................................... 74
5.2.4 Virussen:........................................................................................ 74
5.3 ENKELE BELANGRIJKE BEGRIPPEN:............................................................................................................ 74
5.4 BESPREKING VAN HUIDAFWIJKINGEN........................................................................................................ 76
5.4.1 Allergieën....................................................................................... 76
5.4.2 Eczeem........................................................................................... 78
5.4.3 Huidschimmel/ Dermatomycose.................................................... 80
5.4.4 Hyperhydrosis................................................................................ 82
5.4.5 Anhydrosis/Hypohidrosis ............................................................... 82
5.4.6 Bromhydrosis................................................................................. 82
5.4.7 Wintervoeten/ Perniosis................................................................ 82
5.4.8 Psoriasis......................................................................................... 83
5.4.9 Blaren ............................................................................................ 84
5.4.10 Eelt / Callus................................................................................. 85
5.4.11 Likdoorns / Clavus....................................................................... 86
5.4.12 Wratten....................................................................................... 92
5.5 EEN HUIDAANDOENING OPSPOREN.......................................................................................................... 93
5.5.1 Anamnese:..................................................................................... 93
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
4

5.5.2 Onderzoek: .................................................................................... 93
5.5.3 Palpatie ( voelen): .......................................................................... 93
6 NAGELAFWIJKINGEN.............................................................................................................................. 94
6.1 TUNNELNAGEL/ UNGUIS TEGULARIS: ....................................................................................................... 95
6.2 HOORNNAGEL/ ONYCHAUXIS................................................................................................................. 95
6.3 EELTVORMING ONDER DE NAGEL/ HYPERKERATOSIS SUBUNGUALIS................................................................ 96
6.4 SCHIMMELNAGEL/ ONYCHOMICOSIS........................................................................................................ 96
6.5 KLAUWNAGEL/ RAMSHOORNNAGEL/ ONYCHOGRYPHOSIS ........................................................................... 97
6.6 BLAUWE NAGEL/ SUBUNGUAAL HAEMATOOM .......................................................................................... 97
6.7 LOSGELATEN NAGEL/ ONYCHOLISIS ......................................................................................................... 98
6.8 HOLLE NAGEL/ LEPELNAGEL / KOÏLONYCHIA .............................................................................................. 98
6.9 GESPLETEN NAGEL / ONYCHOSCHISIS....................................................................................................... 99
6.10 WITTE VLEKKEN/ LEUKONYCHIA.............................................................................................................. 99
6.11 EXOSTOSE ONDER DE NAGEL / EXOSTOSIS SUBUNGUALIS ............................................................................. 99
6.12 PSORIASISNAGEL / ONYCHOPSORIASIS...................................................................................................... 99
6.13 STOOTNAGEL / UNGUIS PULSUS ........................................................................................................... 100
6.14 INGROEIENDE NAGEL / PSEUDO UNGUIS INCARNATUS............................................................................... 100
6.15 INGEGROEIDE NAGEL / UNGUIS INCARNATUS ........................................................................................... 100
7 ONTSTEKINGEN.................................................................................................................................... 102
7.1 HET VERLOOP VAN EEN ONTSTEKING:..................................................................................................... 102
7.1.1 Roodheid/Rubor: ......................................................................... 102
7.1.2 Warmte/Calor:............................................................................. 102
7.1.3 Zwelling/Tumor:........................................................................... 102
7.1.4 Pijn/ Dolor: .................................................................................. 102
7.1.5 Gestoorde functie/ Functio Laesa ................................................ 102
7.2 ENKELE ONTSTEKINGSVORMEN: ............................................................................................................ 102
7.2.1 Weefselontsteking: ...................................................................... 102
7.2.2 Furunkel:...................................................................................... 102
7.2.3 Bursitis:........................................................................................ 103
7.2.4 Lymfangitis:.................................................................................. 103
7.2.5 Lymfadenitis:................................................................................ 103
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
5

7.2.6 Sepsis:.......................................................................................... 103
7.3 SOORTEN ONTSTEKINGEN .................................................................................................................... 103
7.3.1 Paronychia: .................................................................................. 104
7.3.2 Onychia........................................................................................ 104
7.3.3 Panaritium ................................................................................... 104
7.3.4 Bursitis......................................................................................... 105
7.3.5 Lymfangitis................................................................................... 105
7.3.6 Lymfadenitis................................................................................. 105
7.3.7 Ostitis/ Botontsteking .................................................................. 105
7.3.8 Osteo-myelitis.............................................................................. 105
7.3.9 Periostitis..................................................................................... 105
7.3.10 Tendinitis .................................................................................. 105
7.3.11 Tendovaginitis........................................................................... 105
8 CIRCULATIESYSTEMEN IN ONS LICHAAM ............................................................................................. 106
8.1 DE BLOEDSOMLOOP........................................................................................................................... 106
8.1.1 Samenstelling............................................................................... 106
8.1.2 Functies van de bloedsomloop..................................................... 108
8.1.3 Het bloedvatenstelsel bestaat uit:................................................ 109
8.2 LYMFEVATENSTELSEL .......................................................................................................................... 111
8.2.1 Functies van het lymfevatenstelsel: ............................................. 112
8.3 VEEL VOORKOMENDE AFWIJKINGEN AAN HET SLAGADERLIJK SYSTEEM........................................................... 112
8.3.1 Etalageziekte/ Etalagebenen/ Claudicatio Intermittens................ 112
8.3.2 Necrose........................................................................................ 112
8.3.3 Gangreen ..................................................................................... 113
8.3.4 Wintervoeten/perniosis:.............................................................. 113
8.3.5 Hersenbloeding/ Apoplexie ......................................................... 113
8.3.6 Herseninfarct ............................................................................... 113
8.4 VEEL VOORKOMENDE AFWIJKINGEN AAN HET ADERLIJK SYSTEEM;................................................................ 113
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
6

8.4.1 Aderontsteking / Flebitis.............................................................. 113
8.4.2 Bezemrijs of Penselen .................................................................. 113
8.4.3 Spataders/ Varices........................................................................ 114
8.4.4 Trombose..................................................................................... 114
8.4.5 Embolie........................................................................................ 114
8.5 VERSCHILLENDE BLOEDAANDOENINGEN ................................................................................................. 115
8.5.1 Bloedarmoede/Anaemie:............................................................. 115
8.5.2 Bloedkanker/ Leukemie ............................................................... 115
8.5.3 Bloederziekte/Haemofilie ............................................................ 115
9 AANDOENINGEN AAN DE STOFWISSELING........................................................................................... 116
9.1 SUIKERZIEKTEN / DIABETES MELLITIS ..................................................................................................... 116
9.1.1 Type I ........................................................................................... 117
9.1.2 Type II .......................................................................................... 117
9.1.3 Oorzaken diabetes: ...................................................................... 118
9.1.4 Behandeling van diabetes: ........................................................... 118
9.1.5 Symptomen ................................................................................. 119
9.1.6 Behandeling (wat je zelf kan doen) .............................................. 119
9.2 JICHT/ ARTRITIS URICA ....................................................................................................................... 121
10 AANDOENINGEN AAN HET SKELET....................................................................................................... 122
10.1 AANDOENINGEN AAN HET PASSIEVE BEWEGINGSAPPARAAT: ....................................................................... 122
10.1.1 Scoliose..................................................................................... 122
Een slechte en blijvende houding van de wervelkolom ............................ 122
10.1.2 Hernia....................................................................................... 122
Wanneer de druk op de wervelkolom te hoog is...................................... 122
10.1.3 Hyperkyphose........................................................................... 122
Abnormale achterwaartse verkromming van de wervelkolom ................. 122
10.1.4 Hyperlordose ............................................................................ 122
Abnormale voorwaartse verkromming van de wervelkolom.................... 122
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
7

10.2 AANDOENINGEN AAN HET HEUPGEWRICHT:............................................................................................. 122
10.2.1 Coxa Volga: ............................................................................... 122
10.2.2 Coxa Vara:................................................................................. 122
10.3 AANDOENINGEN AAN HET KNIEGEWRICHT:.............................................................................................. 122
10.3.1 X-benen .................................................................................... 122
10.3.2 O-benen.................................................................................... 123
10.3.3 Voetbalknie / Meniscuslaesie.................................................... 123
10.3.4 Arthroseknie ............................................................................. 123
10.4 AANDOENINGEN AAN DE GEWRICHTEN................................................................................................... 123
10.4.1 Kneuzing / Contusio.................................................................. 123
10.4.2 Verstuiking /Distorsie................................................................ 123
10.4.3 Subluxatie ................................................................................. 123
10.4.4 Luxatie ...................................................................................... 123
10.4.5 Gewrichtsontsteking /Artritis.................................................... 123
10.4.6 Gewrichtsreuma / reumatoïde reuma....................................... 123
10.4.7 Arthrosis ................................................................................... 124
10.5 AANDOENINGEN AAN DE VOETEN.......................................................................................................... 124
10.5.1 Platvoet /Pes Valgus / Pes Planus.............................................. 124
10.5.2 Spreidvoet / Pes Transversus..................................................... 126
10.5.3 Spreidplatvoet / Pes tranverso Planus....................................... 127
10.5.4 Klompvoet /Pes Varus............................................................... 127
10.5.5 Klompspitsvoet / Pes Equinovarus ............................................ 128
10.5.6 Holvoet / Pes Excavatus ............................................................ 128
10.5.7 Holknikvoet / Pes Excavatus Valgus........................................... 129
10.5.8 Holklompvoet / Pes Excavatus Varus......................................... 129
10.5.9 Knikvoet /Pes Valgus ................................................................. 129
10.5.10 Platknikvoet / Pes Planovalgus.................................................. 130
10.5.11 Spitsvoet /Pes Equinus.............................................................. 130
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
8

10.5.12 Hakvoet /Pes Calcaneus............................................................ 131
10.6 AANDOENINGEN AAN DE TENEN............................................................................................................ 132
10.6.1 Hallux valgus............................................................................. 132
10.6.2 Hallux Varus.............................................................................. 134
10.6.3 Hallux Rigidus ........................................................................... 134
10.6.4 Dropping First ........................................................................... 135
10.6.5 Hamertenen.............................................................................. 136
10.6.6 Klauwteen/ Krabbelteen ........................................................... 136
10.6.7 Hielspoor/ Spina Calcanei ......................................................... 137
10.6.8 Achillodynie /Drukpijnlijkheid................................................... 138
10.6.9 Haglundse Exostose .................................................................. 138
10.6.10 Marsvoet................................................................................... 139
10.6.11 Osteoporose/ Botontkalking ..................................................... 140
11 HUID- NAGELBESCHERMENDE MIDDELEN............................................................................................ 141
• CORRECTORS: ............................................................................................................................................ 141
• PROTECTORS: ............................................................................................................................................ 141
11.1 VILT: ............................................................................................................................................... 141
11.2 TUBIFOAM:....................................................................................................................................... 141
11.3 ANTIDRUKPLEISTERS:.......................................................................................................................... 141
11.4 TEENSPREIDERS: ................................................................................................................................ 142
11.5 TEENKAP:......................................................................................................................................... 142
11.6 HAMERTEENKUSSEN:.......................................................................................................................... 142
11.7 TEENKUSSEN:.................................................................................................................................... 142
11.8 KNOKBESCHERMERS: .......................................................................................................................... 142
11.9 VERBANDMIDDELEN: .......................................................................................................................... 142
11.10 GAZOFIX: ......................................................................................................................................... 142
11.11 MEFIX: ............................................................................................................................................ 143
11.12 COPOLINE: ....................................................................................................................................... 143
11.13 ONYCLIP: ......................................................................................................................................... 143
11.14 B/S SPANGE:.................................................................................................................................... 143
12 REINIGENDE EN ONTSMETTENDE MIDDELEN....................................................................................... 145
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
9

12.1 ONTSMETTINGSALCOHOL: ................................................................................................................... 145
12.2 H.A.C.: ........................................................................................................................................... 145
12.3 HIBITANE: ........................................................................................................................................ 145
12.4 ZUURSTOFWATER/WATERSTOFPEROXIDE: .............................................................................................. 145
12.5 SPONGOSTAN:................................................................................................................................... 145
12.6 ETHER: ............................................................................................................................................ 145
12.7 ACETON:.......................................................................................................................................... 145
12.8 NEO-CUTIGENOL:............................................................................................................................... 145
12.9 BETADINEZALF:.................................................................................................................................. 145
12.10 HUIDVERZORGENDE CRÈMES:............................................................................................................... 146
• HANDONTSMETTING:.................................................................................................................................. 146
13 STERILISATIE VAN DE APPARATUUR .................................................................................................... 147
13.1 ULTRASOONAPPARAAT........................................................................................................................ 147
13.1.1 Werking .................................................................................... 148
13.2 DE WARMELUCHTOVEN....................................................................................................................... 148
13.2.1 Werking .................................................................................... 149
13.3 KOGELSTERILISATOR ........................................................................................................................... 149
13.3.1 Werking .................................................................................... 149
13.4 AUTOCLAAF...................................................................................................................................... 150
13.4.1 Werking .................................................................................... 150
13.5 ULTRAVIOLETSTRALER (MET UV-C-STRALEN) .......................................................................................... 150
14 FREESTECHNIEKEN ............................................................................................................................... 152
14.1 FREESAPPARATEN: ............................................................................................................................. 152
15 PATHOLOGISCHE NAGELS .................................................................................................................... 154
15.1 HYPERTROFISCHE NAGELS.................................................................................................................... 154
15.2 SCHIMMELNAGELS ............................................................................................................................. 154
15.3 INGEGROEIDE NAGELS......................................................................................................................... 154
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
10

Ondanks al de aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kan de auteur noch
de uitgever of de school CVA aansprakelijk worden gesteld voor welke schade dan
ook die rechtstreeks of onrechtstreeks zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in
deze uitgaven zou kunnen voorkomen. Alle informatie in deze cursus is louter
informatief en geeft enkel een beeld van wat op het examen wordt gevraagd.
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
11

VOETEN
Voeten van mannen en voeten van vrouwen, voeten van kindertjes vol van
vertrouwen.
Voeten soms dik en voeten soms plat, voeten soms droog en soms heel erg nat.
Voeten zo open, zo zacht en zo soepel, voeten gebogen, zo rond als een hoepel.
Voeten wat korter, voeten wat langer, voeten wat flinker, voeten wat banger.
Voeten zo stroef en geolied zo glad,voeten zo glanzend en toch innerlijk mat.
Voeten waar op ’t oog niets aan scheelt, voeten verhard met drie lagen eelt.
Voeten die koel zijn en voeten die branden,voeten die blussen in jouw open handen.
Voeten zo ruw en voeten zo fijn,voeten gezond en voeten met pijn.
Voeten zo groot en voeten héél klein,voeten die altijd liefde waard zijn.
Voeten met schimmel, met kalk of met vellen, voeten die ons werkelijk heel veel
vertellen.
Voeten met nagels, sterk omgebogen, omdat ze tegen zichzelf betogen.
Voeten die huilen van intens verdriet, die je in de ogen van de drager niet ziet.
Voeten die vragen om het aardse contact, voeten die roepen tot een ander ze pakt.
Voeten die duidelijk slecht zijn doorbloed, en voeten die ‘voelen’ onmiddellijk goed.
Voeten zo mollig als ‘pas geboren’, voeten zo gerimpeld als bijna verloren.
Voeten, je zou ze haast anders gebruiken, omdat ze zo sterk ‘onverdienstelijk’ ruiken.
Help en verzorg ze, die prachtige voeten, want lang kan het duren dat wij nog
moeten.
Ons laten dragen de rest van ons leven, dus laten we ze het beste geven.
Twee voeten om stevig te staan op de aarde, ze worden te weinig geschat naar hun
waarde!!!
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
12

VOORWOORDJE
Ik ben Daphne Loveniers. Tijdens mijn studie schoonheidszorgen ben ik me meer en
meer gaan verdiepen in het verzorgen van voeten. Ik ben me hiervoor dan ook gaan
specialiseren.
In 1989 heb ik als zelfstandige een praktijk opgericht met als specialisatie het
verzorgen van huidziekten en natuurlijk de voetverzorging.
Voetverzorging vind ik één van de dankbaarste behandelingen die je kan uitvoeren.
Mensen hebben allerlei klachten, lijden soms echt wel pijn en wij kunnen ze hierbij
helpen.
In 2005 ben ik dit werk gaan combineren met het lesgeven. Ook hier heb ik enorm
veel voldoening van. Ik heb nu de mogelijkheid om mijn kennis en liefde voor dit vak
door te geven aan mensen met dezelfde interesse.
Toen mij dan ook via deze weg de vraag werd gesteld om een cursus te schrijven,
heb ik hier niet over getwijfeld en heb ik deze kans met mijn twee handen
aangenomen. Dit was voor mij en nieuwe uitdaging.
In 2007 is voetverzorger een erkend beroep geworden, wat voor iedereen die dit
beroep serieus doet een heel goede zaak is. Ik ben dan nu ook jurylid van de
examencommissie in Brussel voor de voetverzorging.
Ik hoop dat ik jullie met deze cursus heel veel nieuwe dingen kunnen aanleren. Dat
de interesse in het menselijk lichaam groeit en dat jullie vooral het mooie van voeten
gaan zien.
Ik wens jullie allemaal nog veel succes met het studeren en veel plezier met het
uitoefenen van dit mooie beroep.
Daphne
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
13

1.2.3 Behandeling
Nu begint het eigenlijke werk.
Was eerst heel grondig en nauwkeurig je handen.
Een goede pedicure vraagt veel oefening en ervaring, omdat de voeten steeds
verschillend zijn. Maar met een goede basis en begeleiding is er niets leukers dan
pedicure.
Hier is alvast een duidelijk voorbeeld van een stappenplan. Je kan dit blad in het
begin bij het inoefenen van de pedicure zeker bij de hand houden. De algemene
volgorde gaat als volgt:
• ontsmetten van beide voeten;
• knip (en vijl) de nagels aan de rechtervoet (RV) en verweek nagels, eelt en
likdoorns;
• ga verder met de linkervoet (LV) en voer dezelfde stappen uit;
• reinigen van de kleine nagels aan de RV;
• reinigen van de kleine nagels aan de LV;
• reinigen van de grote teen aan de RV en de LV;
• aan beide voeten: nagelriemen achteruitduwen;
• aan beide voeten: velletjes verwijderen;
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
21

• aan beide voeten: eelt en likdoorns verwijderen;
• vijlen van de nagels;
• raspen van de voeten;
• aanbrengen voetcrème (met massage);
• eventueel ontvetten en lakken van de nagels.
1.2.3.1 Voetbad
1.2.3.2 Ontsmetten van de voet
1.2.3.3 De nagellak verwijderen
Het voetbad wordt gegeven voor een extra
verzorging of verwenning van onze cliënten,
meestal bij een spa pedicure.
De voeten van de cliënt goed ontsmetten , zowel de voetrug,
de voetzool als tussen de tenen. Terwijl we dit doen kunnen
we beginnen met de anamnese = ( vragen stellen).
Om met de nagelverzorging van start te gaan, moeten eerst alle nagellakresten
verwijderd zijn. Anders belemmert de nagellak het uitzicht op de natuurlijke nagel.
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
22

De benodigdheden hiervoor zijn een nagellakontbinder zonder aceton (aceton
heeft een uitdrogende werking), wattenschijfjes om het product op aan te
brengen en een citroenstokje om nagelwallen zuiver te maken.
Werkwijze:
schoonheidsschool
schoonheidsschool
schoonheidsschool
• Bevochtig een wattenschijfje met de nagellakontbinder.
• Neem in de werkende hand het wattenschijfje vast en in de
andere hand (tussen duim en wijsvinger) de teentop van de
cliënt, met de nagelplaat naar u gericht.
• Leg het wattenschijfje over de volledige nagelplaat en druk
het vijf seconden met de duim aan. Zo krijgt de
nagellakontbinder de nodige tijd om de nagellak op te
lossen.
• Verplaats de druk van de duim over de hele nagelplaat,
naar het proximale gedeelte van de nagelplaat (tegen de
nagelriem).
• Verwijder dan de nagellak in trage zigzagbewegingen met
druk van de nagelriem, naar het nageluiteinde. Ga niet over
de nagelwallen, anders kunnen deze de kleur van de
losgeweekte nagellak opnemen.
• Indien er nog nagellak op de nagelplaat aanwezig is, wordt
de werkwijze nogmaals herhaald.
• Nagellak in de randen van de nagel worden verwijderd met
het citroenstokje.
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
23

1.2.3.4 Het knippen
De nagels worden geknipt om de nagel korter te maken en het vijlwerk te
minimaliseren. Knip de nagel nooit te kort, zodat de nagelhoeken niet in de
nagelwallen kunnen groeien. De nagels worden steeds recht geknipt. Aan de
zijkanten kunnen deze nadien lichtjes worden afgerond om scherpe randen te
verwijderen.
Werkwijze:
De benodigdheden voor het knippen van de nagels zijn een
goede nagelkniptang (inox) of een dwarssnittang en een
hoektang (enkel te gebruiken bij ingegroeide nagels).
• Werk van de grote teen naar de kleine teen toe.
• Neem in de werkende hand de nagelkniptang vast
(met het snijvlak naar de cliënt) en in de andere
hand houdt u (tussen duim en wijsvinger) de teentop
van de cliënt vast. Buig deze naar u toe zodat u ziet
hoe lang de nagels zijn.
• Plaats de kniptang recht over de vrije boord van de
cliënt.
• Druk vervolgens de kniptang zacht dicht tot de
nagelboord vast zit tussen de nagelkniptang. Stop
en houd deze druk aan. Verplaats uw duim
(waarmee u de vingertop vasthield) achter het te
knippen gedeelte en tegen de achterzijde van de
kniptang. Dit is nodig om wegvliegende nagels te
voorkomen.
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
24

1.2.3.5 Het vijlen
• Eenmaal de duim is geplaatst wordt de kniptang
volledig dicht gedrukt en de nagel geknipt.
• De vrije boord wordt recht afgeknipt.
• Sterk gebogen nagels of probleemnagels worden
met kleine knipjes verwijderd. Gebruik hierbij enkel
de punt van de tang om zo weinig mogelijk druk op
de nagels te krijgen.
• Ingegroeide nagels kunnen met de nagelhoektang
ingeknipt worden. Verwijder enkel het ingegroeide
deel van de nagelplaat. Tracht de nagel zo breed
mogelijk te houden.
Er wordt gevijld om de scherpe hoeken en uitsteeksels van de nagels te verwijderen,
zodat deze de nagelwallen niet kunnen beschadigen. Ook nylonkousen gaan sneller
stuk bij scherpe nagelranden.
Het vijlen kan op twee tijdstippen uitgevoerd worden. Vlak na het knippen of op het
einde van de pedicure. Bij probleemvoeten wacht u best tot op het einde om de
nagels te vijlen, omdat deze tijdens de pedicure nog bewerkt moeten worden met de
frees.
schoonheidsschool
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
25

Werkwijze:
• Werk van de grote naar de kleine teen.
• Neem de vijl bij het uiteinde in de werkende hand vast.
Deze moet bij het vijlen loodrecht en horizontaal tegen
de nagel komen te staan. In de andere hand houdt u
(tussen duim en wijsvinger) de teentop van de cliënt
vast.
• Vijl enkel de bovenzijde van de nagels recht en blijf uit de
nagelhoeken.
1.2.3.6 Weken van nagels en eeltplekken
• Scherpe hoeken worden met de hoekvijl afgerond.
• Neem een wattenschijfje en bevochtig het met een
weekmaker.
• Splits het watje in 3 en breng het aan op de nagels.
1. Begin bij de grote teen (hier komt 1 watje rond);
2. Op de kleine tenen brengen we per 2 een watje aan.
• Op eeltplekken wordt ook een bevochtigd en gesplitst
watje aangebracht.
• Voer de bovenstaande stappen (5,6 en7) nu uit op de
linkervoet!
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
26

1.2.3.7 Reinigen van de nagels
De benodigdheden hiervoor zijn: holle beitel en de excavator.
1.2.3.8 Achteruitduwen
• Begin aan de rechtervoet.
• Laat de grote teen nog verder weken.
• Start de reiniging aan de tweede teen en ga naar de kleine
teen toe.
• Houd het werkinstrument in de werkende hand vast (zoals
u een balpen vasthoudt), in de andere hand houdt u de
teentop tussen duim- en wijsvinger vast.
• We bewegen met de holle beitel of excavator in de
nagelwallen en onder de vrije boord. Terwijl we dit doen,
hebben we een watje met ontsmettingsalcohol bij de hand
om na elke nagel ons instrument te ontsmetten.
• Voer deze stappen ook uit aan de linkervoet, laat ook hier
de grote teen verder weken.
• Reinig op het einde de twee grote tenen. Nu hebben deze
goed kunnen weken, wat de reiniging vereenvoudigt.
• Voordat de nagelriemen naar achter geduwd worden,
wordt er een beschermende nagelolie aangebracht.
• We gaan met beide handen tewerk en het product
wordt van buiten naar binnen op alle nagels
ingemasseerd met cirkelvormige bewegingen. De
middelste nagel wordt met 1 hand ingemasseerd.
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
27

1.2.3.9 Velletjes verwijderen
• Het achteruitduwen wordt met de excavator of
achteruitduwer uitgevoerd.
1.2.3.10 Verwijderen van eelt(plekken)
• Dit om de nagelriem los te maken en het vastgroeien
van de nagelriem op de nagelplaat te voorkomen.
• Plaats de gebogen zijde van de excavator evenwijdig
met de natuurlijke kromming van de nagel.
• Neem de watjes van de eeltplekken en controleer de
eelt die verwijderd moet worden.
• Houd in uw werkende hand de bistouri vast. Hierbij
is de duim aan de voorzijde van het lemmet
geplaatst en de vingertoppen bevinden zich aan de
achterzijde.
• Zoek vervolgens steeds een steunpunt. Doe dit door
de rugzijde van de vingers tegen de huid van de
voeten te plaatsen.
• Span met de andere hand het eeltvlak op dat
verwijderd moet worden.
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
28

• Plaats het mesje zo vlak mogelijk tegen de huid. Zo
snijdt u de eelt in dunne laagjes weg om een egaal
oppervlak te verkrijgen.
• Houd het mesje niet met de punt tegen de huid,
maar werk met de gebogen zijde van het mes.
• Controleer nadien of er geen randen voelbaar zijn.
• De eelt is voldoende verwijderd als de onderhuid
roze verkleurt.
1.2.3.11 Verwijderen van likdoorns of eeltpitten
Het verwijderen van likdoorns kan op twee manieren uitgevoerd worden. Dit
door de bistouri of met het freestoestel.
De bistouri
• In onze werkende hand houden we de bistouri als een
balpen vast.
• Nu gaan we met de punt van het mes tewerk.
• Haak de punt in de eeltpit vast en trek de eeltpit zacht
naar buiten. Duw het mes niet in de diepte.
• Verwijder de eeltpit in kleine stukken.
Het freestoestel
• Het freestoestel wordt na het eeltmes gebruikt.
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
29

• Neem een frees met een rond opzetstuk.
• Plaats deze stevig in het freestoestel.
• Houd het handvat van het toestel in de werkende hand
vast.
1.2.3.12 Pathologische nagels
• Het ronde deel wordt in de likdoorn geplaatst en creëert
een licht spanning tussen de ronde kop en de huid.
• Om de overgang egaal te maken, draaien we enkele
malen rond de rand van de likdoorn met de freeskop.
• De eelt is voldoende verwijderd als de opening van de
likdoorn een roze - rode kleur vertoont.
Als gespecialiseerd voetverzorger moet je ook problemen aan deze nagels
herkennen en deze op een professionele werkwijze kunnen behandelen. Dit vraagt
zeker een goede kennis en natuurlijk ook de nodige ervaring.
Soort behandelingen
• hypertrofische nagels;
• schimmelnagels;
• ingegroeide nagels;
• krulnagels;
• likdoorns onder de nagelplaat, in de nagelwallen en
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
30

weke likdoorns;
1.2.3.13 Afwerking van de verzorging
• neurovasculaire likdoorns.
Voor deze behandeling gebruiken we eventueel de
ingegroeide nageltang, excavator, freesapparaat en
hoekvijl.
Onder de afwerking van de verzorging behoort: het raspen van de voet, het frezen
van de voet en het vijlen van de nagels.
De voetrasp
• Neem de rasp met de werkende hand bij het
handvat vast en bevochtig het vijloppervlak met
de weekmaker, dit om de stofdelen die vrijkomen
in het vocht op te vangen, zodat deze niet in de
lucht verspreid worden.
• De andere hand houdt de voet stevig vast.
• Aan de vijl zijn vaak twee zijden: een ruwe en
een iets zachtere zijde. Start met de ruwe zijde
en eindig met de zachte zijde.
• Maak heen en weergaande bewegingen over de
verwijderde eeltvlakken.
• Voorkom hierbij opwarming van de huid.
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
31

1.2.3.14 Voetmassage
Voorbeeld van een voetmassage:
Effleurage: begineffleurage
Het freestoestel
• De frees wordt niet altijd gebruikt, maar kan
dienst doen als vervanging van de rasp.
• Op het freestoestel wordt een opzetstuk geplaatst
dat omgeven is door schuurpapier.
• Maak over het verwijderde eeltoppervlak heen en
weergaande bewegingen.
Het vijlen
• Om scherpe hoeken af te ronden.
• Om de nagels af te vlakken.
Met beide handen over de voetrug: beginnen aan de tenen en
zo naar het enkelgewricht.
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
32

Nu met de duimen aan de voetzool
Draaiing met de duimen tussen de
middenvoetsbeentjes, van kleine naar grote teen.
Draaiing met de vingertoppen rond binnen- en
buitenenkel.
Met de duimen draaien aan de onderkant van de
voeten, de voetzool
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
33

Met een vuist draaien aan de onderkant van de voeten.
Schepbeweging aan de voetzool.
Zijwaartse strijking aan de voet en draaien ter hoogte van de
hiel
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
34

Effleurage: eindeffleurage (idem als begineffleurage)
1.2.3.15 Lakken van de nagels
• De teennagels hoeven niet steeds gelakt te worden.
• Tussen de tenen wordt een teenspreider geplaatst.
• Ontvet de nagelplaat.
• Breng een basislaag aan.
• Breng vervolgens twee gekleurde lagen aan en sluit
af met een toplaag.
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
35

1.2.3.16 De Afronding
• Laat je cliënt in alle rust sokken en schoenen terug aandoen. Je kan de cliënt
eventueel hierbij helpen
• Geef staaltjes van producten mee
• Verkoop je producten
• Een nieuwe afspraak maken
• Afrekenen
• Cliënt begeleiden en jas laten aandoen
• Vriendelijk afscheid nemen
Als de cliënt buiten is gaan we alle instrumenten ontsmetten. Zorg er ook voor dat je
werkpost terug in orde is.
Gebruikte handdoeken gooi je in de wasmand. Je legt alles terug klaar voor de
volgende cliënt.
Vul nu ook de fiche of steekkaart volledig in.
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
36

2 KENNIS VAN DE HUID
De huid is ons grootste orgaan. Ook als pedicure is het belangrijk om kennis te
hebben van de huid.
2.1 Opbouw van de huid
De huid is opgebouwd uit 3 lagen:
• de opperhuid
• de lederhuid
• de onderhuid
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
37

2.1.1 De opperhuid of epidermis
Dit is de buitenste laag van de huid met een dikte van 0,05 tot 0,1 millimeter.
Het is dan ook de dunste laag van de huid. Deze laag is opgebouwd uit
meerlagig epitheelweefsel met geen of weinig celtussenstof . In de opperhuid
vinden we geen zenuwen, bloedvaten, lymfevaten en klieren terug. De
buitenste laag van de opperhuid bestaat uit hoornachtige cellen die als
dakpannen op elkaar liggen. Door langdurige wrijving of druk kan op bepaalde
plaatsen de opperhuid dikker worden. Er ontstaat dan eelt. Aan de oogleden is
de opperhuid dan weer heel dun. De cellen van de opperhuid sterven
geleidelijk af om bovenaan los te komen. We verliezen dan ook constant
huidschilfers. Dit noemen we het verhoorningsproces en dit duurt ongeveer
een maand.
De verschillende lagen van de opperhuid:van onder naar boven, van binnen naar
buiten:
1. De basaalcellenlaag of stratum cylindricum:
Dit is de onderste laag van de opperhuid. Deze laag bestaat uit cilindrisch epitheel en
deze zijn zeer vochtrijk. Ze worden nog voorzien van voedingsstoffen en zuurstof van
de bloedvaatjes van de lederhuid. Er worden nog voortdurend nieuwe cellen
aangemaakt d.m.v. celdeling.
Tussen de basaalcellenlaag en de lederhuid bevindt zich een scheidingslijn, het
basale membraan, die uit bindweefsel bestaat. Hier voltrekt zich de eigenlijke
uitwisseling van voeding- en afvalstoffen. De cellen hebben deze voedingsstoffen
nodig om zich te kunnen delen. Hierdoor vormen zich nieuwe cellen en deze zijn
goed gevoed. Hoe meer ze opschuiven naar boven toe hoe droger en platter deze
cellen worden. Dit komt omdat ze dan geen contact meer hebben met de lederhuid.
In deze laag vindt ook de pigmentvorming plaats. Hier bevinden zich namelijk de
melanocyten die een stof, melanogeen, dit bevatten. Dit is het pro-pigment.
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
38

10 AANDOENINGEN AAN HET SKELET
10.1 Aandoeningen aan het passieve bewegingsapparaat:
10.1.1 Scoliose
Een slechte en blijvende houding van de wervelkolom
10.1.2 Hernia
Wanneer de druk op de wervelkolom te hoog is
10.1.3 Hyperkyphose
Abnormale achterwaartse verkromming van de wervelkolom
10.1.4 Hyperlordose
Abnormale voorwaartse verkromming van de wervelkolom
10.2 Aandoeningen aan het heupgewricht:
10.2.1 Coxa Volga:
Dit is een afwijking van de hoek tussen de dijbeenhals en het dijbeenlichaam. Bij
volwassenen is deze hoek ongeveer 125°, maar hier is de hoek meer dan 135°. Kan
de oorzaak zijn van O-benen.
10.2.2 Coxa Vara:
Hier is de hoek kleiner dan 120°
10.3 Aandoeningen aan het kniegewricht:
10.3.1 X-benen
10.3.1.1 Kenmerken van x-benen
• Vermoeidheid
• Pijn in de knieën
• Platvoeten met eeltvorming onder de bal van de voet
• Ook eelt aan de binnenkant van de grote teen en de buitenkant van de
kleine teen
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
122

10.3.2 O-benen
De knieën staan hier ver van elkaar, de enkels zijn aangesloten.
10.3.3 Voetbalknie / Meniscuslaesie
De kraakbeenschijven scheuren. Komt vooral voor bij voetballers. Komt ook wel vaak
voor bij mensen die veel op hun knieën moeten werken.
10.3.4 Arthroseknie
Hier is er slijtage van het kniegewricht.
10.4 Aandoeningen aan de gewrichten
10.4.1 Kneuzing / Contusio
Door een trauma worden de banden iets gerekt.
10.4.2 Verstuiking /Distorsie
De gewrichtsuiteinden worden even uit elkaar getrokken maar komen door het kapsel
terug op zijn plaats.
10.4.3 Subluxatie
Is een tijdelijke ontwrichting, dwangstand van het gewricht.
10.4.4 Luxatie
Hier spreken we van een totale ontwrichting.
10.4.5 Gewrichtsontsteking /Artritis
Gaat steeds gepaard met hevige pijnen in het gewricht. Er is slechts weinig of totaal
geen beweging mogelijk. Gaat gepaard met koorts, roodheid, zwelling. Het
gewrichtvlies is hier ontstoken.
10.4.6 Gewrichtsreuma / reumatoïde reuma
Komt vaak voor, vooral bij vrouwen. Begint meestal op latere leeftijd. Oorzaken zijn
nog ongekend.
• Acute vorm:
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
123

Hier is een bacteriële infectie aanwezig
• Chronische vorm:
Dit is een zeer slepende ziekte. Er kan enkel een behandeling gegeven worden
tegen de pijn.
10.4.7 Arthrosis
Is een degeneratie van de gewrichten. Het gewrichtskraakbeen en slijmvliezen gaan
verschrompelen.
10.5 Aandoeningen aan de voeten
10.5.1 Platvoet /Pes Valgus / Pes Planus
Is de meest voorkomende afwijking aan de voeten.
De lengtebogen van de voeten zijn doorgezakt. Het hielbeen
wordt vaak naar buiten geduwd.
10.5.1.1 Oorzaken:
• Verslapping van de spieren en banden, kan erfelijk zijn
• Afwijking ter hoogte van spieren en beenderen
• Overbelasting door overgewicht
• Trauma
• Artrose
10.5.1.2 Gevolgen:
• Vermoeidheid
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
124

• Pijn en krampen aan voeten en kuiten
• Overmatige transpiratie
• Hielspoor
• Knie -en heupgewricht komt in verkeerde stand, dit geeft klachten
10.5.1.3 Verzorging:
• Goede schoenen
• Steunzolen
• Oefeningen om spieren te versterken
10.5.1.4 Aangeboren:
Komt niet vaak voor. Vaak wordt hier overgegaan tot operatie
10.5.1.5 Verworven:
• Bij letsels: bij breuken aan de voetwortelbeentjes
• Bij verlamming
• Erfelijk: bij bandverzwakking
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
125

10.5.2 Spreidvoet / Pes Transversus
Wordt ook een doorgezakte voet genoemd. Hier is de dwarse voorvoetboog
doorgezakt. De kopjes van de 3 middelste middenvoetsbeentjes raken de grond. De
voet wordt breder, waardoor het schoeisel ook extra druk geeft aan de binnen- en
buitenkant van de voet.
10.5.2.1 Verschijnselen:
• kopjes van 2°, 3°, 4° middenvoetsbeentjes zijn doorgezakt
• kopjes van 1° en 5° middenvoetsbeentjes staan omhoog
• voorvoet is breder
• eeltvorming onder de middenste middenvoetsbeentjes
• soms een hamerteen
10.5.2.2 Oorzaken:
• aangeboren of gekregen
• rekking van de banden rond de middenvoetsbeentjes
• verzakking van dwarse voorvoetboog
• holvoet
• overgewicht
• slecht schoeisel
• overbelasting door de zwaar werk
10.5.2.3 Gevolgen:
• branderig gevoel aan de ballen van de voeten
• vermoeid, pijnlijk gevoel aan de voorvoet
• pijn aan de kopjes van de middenvoetsbeentjes
• eelt en likdoorns op de drukpunten
• hallux valgus
10.5.2.4 Verzorging:
• goede voetverzorging
• voetoefeningen
• eventueel gewichtsverlies
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
126

• goed en aangepaste schoenen
• eventueel bandage om extra steun te geven aan de voorvoet
10.5.3 Spreidplatvoet / Pes tranverso Planus
Is een combinatie van een spreidvoet met een platvoet. Komt vooral voor bij oudere
mensen, door veroudering en het zwakker worden van de banden en spieren.
10.5.4 Klompvoet /Pes Varus
Is een voetmisvorming : het hielbeen is hier lateraal gedraaid.
10.5.4.1 Verschijnselen:
• hielbeen is lateraal gedraaid
• sterk gesupineerde stand
• voorvoet is geadduceerd
10.5.4.2 Oorzaken:
• aangeboren
• door verlamming
• lengteverschil tussen de twee benen
• verdraaiing in het bekken
• hallux rigidus
• dropping first
• verkeerde schoenen
10.5.4.3 Gevolgen:
• laterale stand
• hier ook eeltvorming
• slijmbeursontsteking
• pijn aan het 4° en 5° middenvoetsbeentje
• snel vermoeid
• knie- en heupklachten
10.5.4.4 Verzorging:
• schoenen met veters
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
127

• lichte hak aan de schoenen
• steun en corrigerende zolen dragen
10.5.5 Klompspitsvoet / Pes Equinovarus
Is hetzelfde als de klompvoet maar dit in combinatie met de spitsvoet.
10.5.5.1 Verschijnselen:
• hiel raakt de grond niet, cliënt loopt op de tenen
• inversie van de voet
• verkorte banden aan de mediale zijde van de voet
• adductie van de voorvoet, achtervoet in spitstoestand
10.5.5.2 Oorzaken:
• meestal aangeboren
• door een verlamming van de kuitbeenspieren, dit is een paralytische klompvoet
10.5.5.3 Gevolgen:
• eelt aan de laterale zijde van de voetzool
• eelt aan de dorsale zijde van de tenen
• bursitis
• pijn aan de laterale zijde van de voorvoet en aan de laterale voetboog
10.5.5.4 Verzorging:
Onmiddellijk na de geboorte een gips, operatie en orthopedische schoenen
10.5.6 Holvoet / Pes Excavatus
De lengtebogen zijn hier uitzonderlijk hoog en de voetzool vertoont een kromming.
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
128

10.5.6.1 Verschijnselen:
• hielbeen omhoog gericht
• verhoogde lengtebogen
• supinatie van de achtervoet
• voorvoet in pronatie
• vaak samen met spreidvoet en hamertenen
10.5.6.2 verzorging:
• is moeilijk te behandelen
• juiste schoenen
• steunzolen
40 Voorbeelden van afdrukken
10.5.7 Holknikvoet / Pes Excavatus Valgus
Hier is het heilbeen mediaal gekanteld. Dit is een combinatie van een hol- en een
knikvoet.
10.5.8 Holklompvoet / Pes Excavatus Varus
Hier kantelt het hielbeen dan weer lateraal. Is een combinatie van een hol- en een
klompvoet.
10.5.9 Knikvoet /Pes Valgus
De binnenenkel puilt naar binnen uit. Het hielbeen is mediaal gekanteld. De voet
staat hier tegenover het onderbeen in pronatie. De voorvoet is afgevoerd.
10.5.9.1 Verschijnselen:
• hielbeen mediaal gekanteld
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
129

• binnenenkel puilt uit
• uitgestoken scheepvormig been
• de mediale lengteboog wordt platter
10.5.9.2 Oorzaken:
• verzwakking van de spieren en banden
• platvoet
• verkeerde schoenen
• bij X-benen
• door overgewicht
• zware en intensieve arbeid
10.5.9.3 Gevolgen:
• pijn aan enkelgewricht en knieën
• pijn aan de voetrug
• pijn aan de achillespees
• snel moe
10.5.9.4 Verzorging:
• stevige schoenen
• steunzolen
• dieet
• voetgymnastiek
10.5.10 Platknikvoet / Pes Planovalgus
Dit is een zware afwijking. De voet is moeilijk te bewegen.
10.5.11 Spitsvoet /Pes Equinus
Ook paardenvoet genoemd.
Er is een overdreven plantaire flexie. Mens steunt op de bal van de voet en op de
tenen. De tenen hebben een dorsale flexie, waardoor de voet moeilijk te bewegen is.
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
130

10.5.11.1 Verschijnselen:
• plantaire flexie
• hiel omhoog
• tenen in dorsale flexie
10.5.11.2 Oorzaken:
• spierverlamming
• hoge hakken
• fractuur van de enkel
• aangeboren
• bij bedlegerigheid
10.5.11.3 Gevolgen:
• overbelasting en eelt aan de bal van de voet
• hamertenen
• likdoorns aan de teenkootjes
10.5.11.4 Verzorging:
• de achillespees verlengen
• goede schoenen
10.5.12 Hakvoet /Pes Calcaneus
Wordt ook soms een hielvoet genoemd.
De voorvoet staat omhoog. De hiel raakt volledig de grond. De voorvoet is gefixeerd,
dorsale flexie
10.5.12.1 Verschijnselen:
• voet is dorsaal gebogen
• plantaire flexie van de voet
10.5.12.2 Oorzaken:
• Aangeboren, door een verkeerde ligging
• Verlamming aan de kuitspieren
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
131

10.5.12.3 Gevolgen:
• Pijn aan hiel, knie en heupen
• Moeilijk evenwicht te behouden
• Pronatie
10.5.12.4 Verzorging:
• Gips bij aangeboren afwijking
• Juiste en orthopedische schoenen
Bij al deze afwijkingen gaan we als voetverzorger de voeten goed verzorgen door
eelt en likdoorns te verwijderen. Zo gaan wij de pijn verzachten. Aan de
standafwijking zelf kunnen wij niks doen.
10.6 Aandoeningen aan de tenen
10.6.1 Hallux valgus
Is een standafwijking van de grote teen. Tegenover de middellijn is de grote teen
naar buiten gericht, afgevoerd of abductie. Gaat vaak samen met een spreidvoet. De
middenvoetbeentjes gaan spreiden.
10.6.1.1 Verschijnselen:
• Eerste middenvoetsbeentje staat mediaal
• Grote teen lateraal
10.6.1.2 Oorzaken:
• Gewrichtsontsteking
• Verkeerde schoenen, te smalle of te korte
• Spreidvoet
• Erfelijk
10.6.1.3 Gevolgen:
• Verminderde trekkracht van de spieren van de mediale boog
• Het laterale sesambeentje verschuift, het komt tussen het 1° en 2°
middenvoetsbeentje
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
132

• Verminderde beweging van het gewricht van het 1° middenvoetsbeentje
• Op de knobbel ontstaan er vaak eeltpitten of likdoorns
• Ontstoken slijmbeurs van de knobbel
• Valgusvoet
• Zeer gevoelig, vooral voor koude en warmte
• Enorme pijn en branderig gevoel
• Buigspieren van de grote teen verslappen
10.6.1.4 Verzorging:
• Het dragen van protectors
• Dragen van steunzolen
• Voetgymnastiek
• Goede schoenen met extra ruimte
• Operatie
41 Hallux Valgus - Foto's Annick Van Bael
Centrum voor Afstandsonderwijs
Mechelsesteenweg 102, 2018 Antwerpen
Tel.: 03 292 33 33 – e-mail: info@thuisstudie.be
www.thuisstudie.be
133