Bestrijding van valse meeldauw in uien in biologische landbouw

Valorisatie grensoverschrijdende ervaringskennis in de biologische landbouw
Bestrijding van valse meeldauw in uien in biologische landbouw
LEGRAND M (FREDON Nord Pas-de-Calais), GREBERT D (PLRN), DELANOTE L (PCBT),
DUCATILLON C (CARAH), VERCAIGNE JP (CARAH)
Valse meeldauw ( Peronospora destructor ) is de belangrijkste ziekte in de biologische uienteelt. De
schimmel tast ook sjalot en bieslook aan.
Valse meeldauw is te herkennen aan langwerpige lichtgroene vlekken op de bladeren. De vlekken worden bij
de vorming van de schimmelsporen bedekt met een grijs-paarsachtig laagje. Vervolgens vergelen de
aangetaste delen waardoor het bovenste deel van het blad omplooit en de fotosynthese aan het bladoppervlak
verhinderd wordt. Dit leidt tot belangrijke opbrengstverliezen bij de oogst.
De eerste symptomen zijn meestal gesitueerd rond een infectiehaard en verspreiden zich nadien onder
gunstige omstandigheden over het hele perceel.
Aantasting door valse meeldauw in ui
(M DEGUETTE, FREDON Nord Pas-de-Calais)
Franse onderzoekers (Monnet et al.) hebben in 2002 een voorspellingsmodel voor aantasting door
valse meeldauw tijdens de zomer opgesteld. Zij omschrijven de gunstige omstandigheden voor een infectie
van valse meeldauw in functie van een aantal klimaatsfactoren: een luchtvochtigheid hoger dan 92%
gedurende minstens 11 uur, afwezigheid van neerslag gedurende de besmettingsfase, een temperatuur lager
dan 24°C in de vooravond met een optimum tussen 15 en 17°C en een incubatieperiode van minstens 10
dagen. Dit model wordt reeds verschillende jaren gebruikt in Nord Pas-de-Calais in het kader van
waarschuwingsberichten. Het model helpt bij gerichte bestrijding en maakt het mogelijk een
bestrijdingsstrategie - op te bouwen met minder behandelingen.
In de biologische landbouw wordt de bestrijding bemoeilijkt door de volgende factoren :
- Het gebruik van plantuien die drager zijn van het mycelium van de schimmel en bijgevolg
-
aan de basis liggen van een vroegtijdige aantasting door valse meeldauw.
Producten op basis van koper mogen slechts in beperkte mate toegediend worden (in
Frankrijk maximaal 6 kg/ha koper en in België in het geheel niet toegelaten in ui). Producten
op natuurlijke basis kunnen enkel preventief worden ingezet. Hun werking is bovendien
sterk wisselend afhankelijk van de omstandigheden waaronder ze worden toegediend
(contactproducten).
Bij een slechte onkruidbeheersing zorgt het extra groen voor een hogere luchtvochtigheid die
bijkomende aantasting in de hand kan werken.
Van 2003 tot 2007 werden er aan het PLRN (Pôle Légumes Région Nord) proeven uitgevoerd voor de
bestrijding van valse meeldauw in biologische landbouw. De eerste drie jaar werden alternatieve middelen
voor de koperbehandeling onderzocht. De resultaten hebben aangetoond dat deze middelen onder gunstige
weersomstandigheden voor valse meeldauw onvoldoende effectief zijn.

In 2006 en 2007 is bijgevolg de nadruk van het onderzoek gelegd op een warmwaterbehandeling van de
plantuien. Hierbij ging men als volgt tewerk:
Onderdompelen van de plantuien gedurende 2 uur in water op 43°C. Hierbij dient de temperatuur
constant de zijn in het volledige watervolume ;
Drogen van de plantuien met een zachte ventilatie zodat de plantuien niet uitdrogen (duur en debiet aan
te passen aan het volume);
Onderdompelen gebeurt minstens twee weken voor het planten. Onderdompelen kan ook vroeger wat het
mogelijk maakt om slechte plantuien uit te sorteren.
Deze voorschriften bij onderdompelen moeten strikt worden nageleefd om tot een goed resultaat te komen.
Vanaf het eerste jaar werden goede resultaten bekomen met deze methode. De infectiedruk was lager
en de valse meeldauw verspreidde zich minder snel. De uien die werden ondergedompeld en een
koperbehandeling kregen bij een verhoogd risico op besmetting, waren duidelijk minder aangetast bij de
oogst: ongeveer 10% aangetaste planten ten opzichte van meer dan 60% bij de referentiegroep zonder
onderdompelen en zonder koperbehandeling. Na de warmwaterbehandeling werd bij opkomst een lichte
uitval (1 tot 3% van de planten) waargenomen. Deze wordt echter ruimschoots goedgemaakt door de
duidelijk hogere doeltreffendheid waarmee de planten beschermd worden.
Ook de keuze voor een vroege teelt beperkt het risico op schade door valse meeldauw of de gevolgen
ervan op de opbrengst. De aantasting kan reeds vanaf mei maar gebeurt vooral in juni en de zomermaanden.
Als op dat moment de teeltcyclus bijna is afgerond is het opbrengstverlies eerder beperkt. De teelt
vervroegen kan door gebruik te maken van perspotjes met verschillende uienplantjes samen.
Tenslotte werden de voorbije twee jaar de eerste meeldauwtolerante of meeldauwresistente rassen
op de markt gebracht. Momenteel is er echter nog geen ervaring of deze resistenties niet doorbroken kunnen
worden en of ze volledig zonder het gebruik van fungiciden kunnen in geval van een zware aantasting in de
omgeving. Bovendien voldoet de kwaliteit van sommige tolerante variëteiten nog niet op vlak van andere
teeltaspecten (gevoeligheid voor zaadschieten, uiterlijk van de bol, …). Niettegenstaande is de ontwikkeling
van resistente rassen belangrijk in de algemene strategie voor de beheersing van valse meeldauw.
De beheersing van valse meeldauw is bijgevolg het best haalbaar door een combinatie van verschillende
maatregelen :
- Preventieve maatregelen zoals dompelen van de plantuien om een vroege aantasting
tegen te gaan en een goede onkruidbeheersing om de vochtigheid op bladniveau te
beperken
- Keuze voor tolerante of resistente rassen
- Een doordachte bemesting : een hoge stikstofvoorraad maakt de plant gevoeliger voor
aantasting door valse meeldauw
- Een goed teeltschema : een late teelt kan de opbrengst sterk beperken bij een vroege
aantasting van valse meeldauw. Naargelang de weersomstandigheden is het
aangeraden reeds de eerste helft van maart te planten.
- Gebruik van fungiciden beperken tot periodes met een verhoogd risico op aantasting
(waarschuwingsberichten)
FEDER
"Interreg doet greunen vervagen"