PDF downloaden - Woodteq.nl

s e p t e m b e r 2 0 1 0
34
h e t h o u t b l a d
Het weefsel is op te vatten als verwijzing naar de creativiteit van eens.
s t i l s ta a n b i j r i j d e n
lo u w m a n m u s e u m d e n h a ag

Wat in 1934 begon met de aankoop van een toen al klassieke Dodge (1914) om publiek naar de showroom
van Louwman & Parqui in Den Haag te trekken, is in 2010 uitgelopen op het Louwman Museum,
wederom in Den Haag, waar circa 225 prachtwagens de hele historie van de automobiel over drie etages
werkelijk glorieus weergeven.
foto: www.johnlewismarshall.com
s e p t e m b e r 2 0 1 0
35
h e t h o u t b l a d

tekening: michael graves & associates new york/van den pauwert architecten eindhoven
Aan de voorzijde heeft het museum een symmetrische U-vorm, wat ruimte laat aan een plein naar de
hoofdingang, geaccentueerd door een torentje bovenop.
Ook uit de naam blijkt dat de auto vroeger een echte
persoonlijkheid was: de Duesenberg SJ Lagrande
Plattegrond eerste verdieping.
Dual-Cowl Phaeton 193.
foto’s: louwman museum den haag
Montage van de ‘netkous’.
Bovenaanzicht spantvoet.
tekening: bsh bouwadvies emmen

foto: jeroen kooyman abcoude
Grondleggers van het bedrijf (1923) waren P.W. (Piet)
Louwman en A. Parqui. Eerst was de onderneming
importeur van motorfietsen en Ford, daarna al snel van
Dodge en Chrysler, na de Tweede Wereldoorlog tevens
van Alfa Romeo. In 1969 nam zoon Evert Louwman de
zaak over. Hij bouwde het assortiment uit met Toyota,
Lexus en Suzuki. In datzelfde jaar werd de flink aange-
groeide collectie oude auto’s tentoongesteld in Leid-
schendam, waarheen het bedrijf verhuisde. In 1981 volgde
een nieuwe verhuizing naar Raamsdonkveer: de grote
doorbraak van Toyota vergde meer bedrijfsruimte. De
museale auto’s gingen mee. Er werd een extra hal voor
aangebouwd, vervolgens nog één…
Merktrouw ‘Het was Evert Louwman toen al duidelijk
dat een andere oplossing nodig was,’ zo vertelt facilitair
manager Jeroen Kooyman. ‘De verzameling groeide te
snel. In het nieuwe Louwman Museum zijn daarvan nu
225 auto’s ondergebracht.’ Wel is de Haagse locatie
anderhalf keer zo groot, maar de grotere oppervlakte
(10.000 m 2 ) is gebruikt om de pronkjuwelen ruimer
tentoon te stellen. ‘In Raamsdonkveer is een deel achter-
gebleven, voornamelijk Toyota-, Dodge-, Chrysler- en
Suzuki-modellen. Daar komen klanten vooral voor
Toyota. Ze zijn erg merktrouw en kunnen nog eens de
voorlopers bekijken die ze hebben gereden.’ De keuze
voor Den Haag komt voort uit de wens centraler in
Nederland te zitten. Verder vond men langzamerhand dat
zoveel rijpracht meer aandacht verdiende. Gerekend
wordt op 50.000 bezoekers per jaar.
Administratieve rompslomp Zo’n 8,5 jaar geleden
kregen de plannen vorm. Toch duurde het nog een kleine
zes jaar voor de eerste paal in december 2007 de grond
inging. Als A-locatie werd een kavel op landgoed Reigers-
bergen verworven, in het Haagse Bos. Een daar aanwe-
zige oude boomkwekerij met vervallen kassen werd
daartoe afgebroken. Bedoeling was van dit gebied weer
één geheel te maken. De droom riep veel administratieve
rompslomp op en genereerde protesten van milieuadep-
ten, omdat bijvoorbeeld bomen moesten worden gekapt.
Het pleit werd uiteindelijk beslecht, en samen met
Lodewijk Baljon landschapsarchitecten is de natuurlijke
verbinding rondom weer tot stand gebracht met luister-
rijke hagen, gebloemde grasvelden en natuurvriendelijke
oevers. Kostbaar was het terugplaatsen van honderd
volwassen bomen.
Geen cent subsidie Maar ook voor de architectuur
golden eisen. De locatie aan de rand van Den Haag bij de
N44 is delicaat. Behalve in de bosrijke omgeving moest
het gebouw in een lint van buitenplaatsen passen. Buur-
vrouw is koningin Beatrix op paleis Huis ten Bosch.
Het resultaat roept echter zowel bewondering als af-
schuw op. Via kennissen in de vastgoedwereld kwam
Louwman in contact met de Amerikaanse architect
Michael Graves, van wiens werk hij gecharmeerd is. Van
diens hand zijn in Nederland kantoor Mahler 4 in Amster-
dam, kasteel Holterveste in Eindhoven en het ministerie
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in Den Haag met
z’n twee vlijmscherpe maar volkomen loze puntdaken van
35 m hoog.
Retroclassicisme Graves is vertegenwoordiger van
het postmoderne retroclassicisme: een mengelmoes van
historische en hedendaagse elementen, waarin rechte,
ronde en puntige vormen, alsmede kolompartijen en
kathedrale boogramen ratjetoe spelen. Al naar de locatie
en/of het land maakt hij daarbij gebruik van typische
vormelementen, zoals bij Nederland zadeldaken en
oranjerode baksteen. Kooyman: ‘Hij is geïnspireerd door
de Amsterdamse School. Zijn stijl past goed bij de collec-
tie van oude automobielen. Daarnaast vereiste de omge-
ving een corresponderend statig gebouw.’ Graves zag de
collectie in Nederland en was zo enthousiast, dat hij de
opdracht op zich wilde nemen. ‘De zeventig al gepas-
seerd, doet hij alleen nog dingen die hij leuk vindt. Hij
maakte de ruwe schets, zijn partner Gary Lapera tekende
alles uit.’ Nederlands coarchitect was Van den Pauwert
Architecten te Eindhoven.
Strikt symmetrisch Twee beleeuwde pilaren accen-
tueren de entree. Je loopt schuin door de parktuin op het
drielaagse gebouw aan, door Graves opgevat als een soort
koetshuis. Het is onderkelderd voor 166 parkeerplaatsen.
Aan deze voorzijde heeft het een strikt symmetrische U-
vorm, wat ruimte laat aan een plein dat leidt naar de
hoofdingang exact in het midden, nog extra aangegeven
door een torentje bovenop. De lange zijden van de
omarmende U bestaan uit twee rechthoekige volumes en
twee smalle gebouwdelen met messcherpe Graves-
puntdaken. De aankleding bestaat uit heftig oranjerode
baksteen in een licht metselverband, grijze dakleien en
natuurstenen elementen als plint en als kaders om hoofd-
ingang en kozijnen. Aan de pleinzijde steken erkers uit de
puntdaken, rustend op roodronde kolommen tussen de
boogvensters op de begane grond. In dit U-deel, uitge-
voerd in staal, zijn de kantoor- en facilitaire ruimtes
ondergebracht, zoals vergaderzalen waaronder een
herenkamer, auditorium/theater, kaartverkoop, museum-
winkel en opslag.
Immense ruimte Als afscheiding naar het museum ligt
in de dwarsrichting over de volle breedte de Great Hall
(90 x 15 m). Aan weerszijden valt door gebouwhoge
boogramen het licht naar binnen. Het wordt majestueus
s e p t e m b e r 2 0 1 0
37
h e t h o u t b l a d

s e p t e m b e r 2 0 1 0
38
h e t h o u t b l a d
Over 90 m spoedt de houtconstructie zich 9,30 m breed voort in een symmetrie van gebogen repeterende ruitelementen.
Locatie: Leidsestraatweg 57, Den Haag (louwmanmuseum.nl) Opdrachtgever: Evert Louwman Ontwerp: Michael Graves & Associates
New York/Princeton (michaelgraves.com); Michael Graves, Gary Lapera Nederlands projectarchitect: Van den Pauwert Architecten Eindhoven
(pauwert.nl); Jan Verdonschot, René Vink, Gijs Kersten Landschapsarchitect: Lodewijk Baljon landschapsarchitecten Amsterdam (baljon.nl)
Hoofdaannemer: WBC Aannemingsbedrijf Winterswijk (wbc.nl) Betonconstructie: Westo Prefab Betonsystemen Coevorden (beleefbeton.nl)
Hoofdconstructeur: Broersma Ingenieursbureau voor Beton- en Staalconstructies Den Haag (burobroersma.nl) Houtconstructeur: BSH Bouw-
advies Emmen (bshbouwadvies.nl) Houtleverancier: GLC houtconstructies Duiven (glchoutconstructies.nl) Bouwperiode: December 2007 -
juli 2010 (opening: 2 juli 2010) Bouwkosten: ± € 30 miljoen
Steeds een verdieping afdalend kijk je vanaf
een middenvide neer op kostelijke Spykers,
waarboven een Spyker-dubbeldekker hangt.
foto’s: louwman museum den haag
Collectie Le Mans-raceauto’s.
foto: www.johnlewismarshall.com

ekroond door een tongewelf in geweven gelamineerd
vuren, overtogen met vuren dakbeschot. De doorgangen
terug naar de entree en naar het restaurant in het wagen-
walhalla zijn omkaderd door omtimmeringen in blokpa-
troon van essengefineerd triplex. Al het hout is oranjeach-
tig op kleur gebracht. In deze immense ruimte staan auto’s
als voorproefje uitgestald. Linksachter ga je met een
groepslift naar de tweede verdieping waar de meande-
rende tocht langs de autokaravaan begint. Dit rechthoe-
kige museumdeel is opgetrokken in (prefab) beton. De
drie buitengevels hebben dezelfde materialisatie als het
U-deel: oranjerode baksteen, natuurstenen plint en
kozijnafzettingen, rechthoekige, boog- en ronde kozij-
nen. Middenachter legt een tweelaags achthoekig
paviljoen de verbinding naar een bomenlaan. Het dak
ervan heeft een stervormige constructie van lichtgroen
geschilderd gelamineerd vuren. Door het vele glas aan de
achtergevel en een colonnade bovenop heb je steeds
verrassend uitzicht op het bos- en weidelandschap.
250 jaar Louwmans hartstocht voor auto’s blijkt uit de
liefde en zorgvuldigheid waarmee niet alleen de verza-
meling is opgebouwd, maar ook hoe de expositie is
ingericht. De historisch-thematische tentoonstelling
overspant een kleine 250 jaar en begint met een Portu-
gese koets uit 1775. In de ontwikkeling van de auto is
prachtig te zien hoe de eerste modellen nog aardig
koetssierlijk zijn. Allengs krijgen ze steeds meer een eigen
identiteit en karakter: brommende koetsen worden
zoevende statussymbolen. De integratie van onderdelen
als de motor, de zitplaatsen en de reserveband langszij
leidt tot steeds compactere vormen, wat helaas ook
afbreuk doet aan de ambachtelijke en daardoor verbluf-
fend mooie vormgevingen. Prefabricage en stroomlijn
hebben de auto’s van nu tot onpersoonlijke, onderling
uitwisselbare verplaatsvoorwerpen gemaakt.
Elvis en James Bond Zo wandel je van de ene verba-
zing naar de andere verrassing: van de eerste experimen-
ten en een oude werkplaats met gereedschap via oldti-
mers, strand- en amfibievoertuigen, elektrische en
hybride probeersels naar reeksen sport-, race- en mo-
derne auto’s, gelardeerd met motorfietsen, de eerste
fietsen en klassiekers als de op één na oudste wagen ter
wereld - een De Dion Bouton & Trépardoux (1887) -, de
Cadillac Fleetwood van Elvis, de Aston Martin DB5 van
James Bond (Goldfinger, Thunderball) en een flitsende
Ferrari van prins Bernhard. Vele merken rijden al vanaf
het begin mee, andere doemen met een glimlach weer op
in de herinnering: Peugeot, Fiat, Benz, Cadillac, Ford,
BMW, Dodge, Rolls-Royce, Spyker, Bugatti, Chrysler,
Maserati, Daimler, Jaguar, Messerschmitt… Eén zaal is
ingericht met automobiele kunst: schilderijen, affiches,
beelden en gebruiksvoorwerpen. Bij de overgang van de
ene naar de andere vleugel kijk je, steeds een verdieping
lager, vanaf een middenvide neer op kostelijke Spykers,
waarboven een Spyker-dubbeldekker hangt.
Netkous De triomftocht eindigt bij een sfeervol
marktplein met oude winkelpuien, waaronder die van de
eerste zaak van Louwman & Parqui te Den Haag, en het
restaurant. Hier is ook de doorgang naar de Great Hall en
de uitgang.
Het houten tongewelf in de Great Hall is zonder twijfel
‘ d i t w a s a l l e e n m o g e l i j k m e t
c n c - m a c h i n e s ’
het mooiste deel van het gebouw. Er zijn drie varianten
overwogen: gerijde boogspanten, een cassetteplafond en
- ingewikkeld en duur maar gekozen - de ‘netkous’, zo
vertellen Kooyman en Evert Laarman, directeur van GLC
houtconstructies dat de engineering, productie en mon-
tage verzorgde. De hal moest namelijk een opvallende
uitstraling krijgen. Het weefsel is zeker ook op te vatten
als verwijzing naar de creativiteit van eens. Over 90 m
spoedt de houtconstructie zich 9,30 m breed voort in een
volstrekte symmetrie van gebogen repeterende ruitele-
menten. Verbindingen zijn niet te zien. In het midden zit
een daklicht, waarop het torentje staat dat we buiten al
waarnamen. Al naar het standpunt toont de constructie
zich in sterk torderende vormen, zodat de beleving steeds
anders is. BSH Bouwadvies berekende de kapconstructie
als 3D-model en leverde de 3D-productietekeningen.
Onvervangbaar Laarman: ‘Dit was alleen mogelijk
met cnc-machines. Onderaan beginnen de spanten onder
een hoek van 45°, torderen dan naar boven en eindigen
ten slotte haaks.’ In de ene diagonale looprichting bestaat
de constructie uit twee spantbenen die elkaar bovenin
ontmoeten, in de andere contradiagonaal uit acht kortere
delen als tussenstukken. Onderaan zijn ze 140 x 640 mm,
verlopend naar 140 x 520 mm bovenaan. Het enorme
stelsel is met 560 ingelaten verbindingen aan elkaar gezet.
‘Het zijn allemaal houten pen- en gatverbindingen. Alleen
bovenin zijn ze van staal, omdat de drukkrachten daar te
groot zijn.’ De stabiliteit wordt gehaald uit het 3 cm dikke
vuren dakbeschot. In de constructie zijn sprinklers in
dezelfde oranjeachtige kleur als het hout opgenomen.
Kooyman: ‘Dat was een absolute eis. De autocollectie is
onvervangbaar, bij brand heb je aan miljoenen schadever-
goeding dus niets.’ •
■ ■
h a n s d e g r o o t
s e p t e m b e r 2 0 1 0
39
h e t h o u t b l a d