Archeologisch onderzoek - Gemeente Woerden

In de Late IJzertijd ontstond de Waal. Deze rivier nam een deel van de afvoer van de Oude Rijn over.
Hierdoor versmalde en verdiepte de bedding van de Oude Rijn zich en vond er nagenoeg geen
sedimentatie plaats. In de Romeinse tijd nam de afvoer van de Vecht toe ten koste van de Oude Rijn, wat
opnieuw leidde tot een afname van het debiet. In de loop van de Romeinse Tijd herstelde het natuurlijke
evenwicht zich weer en begon de Oude Rijn weer te meanderen. Na 780 nam de afvoer van de Oude
Rijn af. Dit maakte bewoning van de oevers mogelijk. Vanaf deze periode verplaatste de bedding van de
rivier zich nauwelijks meer.
Sinds 1122 vindt geen actieve sedimentatie meer plaats. In dat jaar werd de Kromme Rijn, waarmee de
rivier bovenstrooms in verbinding staat bij Wijk bij Duurstede afgedamd. Vanaf dat moment kreeg de
Oude Rijn slechts een regionale afwateringsfunctie. De huidige loop dateert dan ook uit de
Middeleeuwen toen deze werd vastgelegd door bedijking.
De oeverwallen langs de Oude Rijn zijn relatief smal, maar hoog. Door hun hoge ligging en goede
natuurlijke ontwatering werden ze in het verleden door de mens als woongebied uitgekozen. Vrijwel alle
oudere dorpen in dit gebied zijn op stroomruggen ontstaan; ook de verbindingswegen lopen er over.
Bovendien zijn stroomruggen geschikt voor allerlei vormen van landbouw. Op de zuidelijke oeverwal liep
ook de Romeinse Limes-weg. Mogelijk heeft de Limes-weg door het huidige plangebied gelopen van
oost naar west, maar de ligging van de weg is nog niet exact bekend. 15
Dit in tegenstelling tot meer naar
oosten toe, waar bij De Meern ruim drie kilometer van de weg in zeer gave staat in de bodem is
aangetroffen.
De oorspronkelijke bodem in het noordelijke en centrale deel van het plangebied was vermoedelijk een
kalkhoudende poldervaaggrond in zware zavel en lichte klei (Rn95A-III/IV), zoals deze in grote,
onbebouwde delen van de stroomgordel van de Oude Rijn is gekarteerd. Ze zijn gevormd in relatief
jonge afzettingen en hebben geen of weinig differentiërende kenmerken. Langs de Oude Rijn hebben ze
in het algemeen een humushoudende bovengrond van circa 35 cm. 16 In het zuidoosten van het
plangebied is een kalkloze poldervaaggrond aanwezig die voornamelijk uit zware klei bestaat.
In het onderzoeksgebied zijn de volgende archeologische (indicatieve) waarden vastgesteld:
Bron Bron
Omschrijving mschrijving mschrijving
Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) Hoge indicatieve archeologische waarde
Cultuurhistorische waardenkaart provincie Utrecht Romeinse Limesweg loopt door het plangebied heen van
west naar oost.
vondstmeldingen ARCHISII 408995, geen vondsten ingevoerd.
410126, Laatmiddeleeuwse cultuurlaag met fragmenten
aardewerk o.a. Paffrath scherven.
onderzoeksmeldingen ARCHISII 3014, Park Bredius, booronderzoek, geen vervolg
7428, Frederik Hendriklaan 18a, geen vervolg
10502, bureaonderzoek spoor Woerden-Harmelen
17684, bureauonderzoek Bastion Maurits
17853, vooronderzoek Johan de Witlaan, geen vervolg
26868, bureauonderzoek Brediuspark
28860, booronderzoek ’t Oudeland
32393, proefsleuvenonderzoek Park Oudeland 51
37816, booronderzoek Bastion Maurits
Dhr. M Scheer De Romeinse Limesweg zou door het plangebied
kunnen lopen.
De ligging van deze waarden is weergegeven in afb. 3.
Op de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarde (IKAW) bevindt het plangebied zich in een zone met
een hoge indicatieve waarde. Deze waardering is gebaseerd op de aanwezigheid van hoger in het
landschap gelegen gebieden zoals de geul- en oeverafzettingen van de Oude Rijn. 17
De cultuurhistorische waardenkaart van de provincie Utrecht geeft, evenals andere bronnen o.a. dhr. M.
Scheer, aan dat de Romeinse Limesweg waarschijnlijk door het plangebied heeft gelopen. Ten westen
van De Meern is deze weg bij het verkennend archeologisch onderzoek aangetroffen en vervolgens
opgegraven. Uit dat onderzoek blijkt dat de Limesweg is opgebouwd uit een houten bekisting die met
zand is opgevuld en met een toplaag van grind. De weg zelf was op de drassige delen van de oeverwal
op een dijk gebouwd die aan weerszijden met houten palen was verstevigd. 18
15
Blijdenstijn 2005
16
Stichting voor Bodemkartering 1970
17
Handleiding voor de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden 2e generatie, versie 2.1
18
Graafstal 2002
ADC ArcheoProjecten Rapport 2192 Utrechtsestraatweg 50 te Woerden
10