inrichtingsmaatregelen in het kader van de Flora ... - Dwingelderveld
inrichtingsmaatregelen in het kader van de Flora ... - Dwingelderveld
inrichtingsmaatregelen in het kader van de Flora ... - Dwingelderveld
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
Toets (her) <strong><strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gsmaatregelen</strong><br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>ka<strong>de</strong>r</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Flora</strong> en faunawet
Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
Toets (her)<strong><strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gsmaatregelen</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>ka<strong>de</strong>r</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Flora</strong>- en faunawet<br />
Def<strong>in</strong>itief<br />
Grontmij Ne<strong>de</strong>rland bv<br />
Assen, 29 juli 2009
Verantwoord<strong>in</strong>g<br />
Titel : Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
Subtitel : Toets (her)<strong><strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gsmaatregelen</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>ka<strong>de</strong>r</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Flora</strong>-<br />
en faunawet<br />
Projectnummer : 258897<br />
Referentienummer :<br />
Revisie :<br />
Datum : 29 juli 2009<br />
Auteur(s) : Ilja Zeilstra, Ru Bijlsma m.m.v. Anne Kersten<br />
Foto voorkaft : Hans Dekker<br />
E-mail adres : ilja.zeilstra@grontmij.nl<br />
Gecontroleerd door : Ru Bijlsma<br />
Paraaf gecontroleerd :<br />
Goedgekeurd door : <strong>in</strong>g. J.R. Zoetendal<br />
Paraaf goedgekeurd :<br />
Contact : Stationsple<strong>in</strong> 12<br />
9401 LB Assen<br />
Postbus 29<br />
9400 AA Assen<br />
T +31 592 33 88 99<br />
F +31 592 33 06 67<br />
noord@grontmij.nl<br />
www.grontmij.nl<br />
Pag<strong>in</strong>a 2 <strong>van</strong> 70
Inhoudsopgave<br />
1 Inleid<strong>in</strong>g......................................................................................................................... 6<br />
1.1 Aanleid<strong>in</strong>g en doelstell<strong>in</strong>g ............................................................................................. 6<br />
1.2 Doelstell<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> on<strong>de</strong>rzoek..................................................................................... 6<br />
1.3 Begrenz<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> on<strong>de</strong>rzoeksgebied ........................................................................ 7<br />
1.4 Opzet <strong>van</strong> <strong>het</strong> rapport ................................................................................................... 7<br />
2 Wettelijke <strong>ka<strong>de</strong>r</strong> ............................................................................................................ 9<br />
2.1 <strong>Flora</strong>- en faunawet ........................................................................................................ 9<br />
3 Waterhuishoud<strong>in</strong>g Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld ............................................................................. 11<br />
3.1 Inleid<strong>in</strong>g....................................................................................................................... 11<br />
3.2 Maatregelen ................................................................................................................ 11<br />
3.3 Natuurwaar<strong>de</strong>n ........................................................................................................... 12<br />
3.4 Effecten en afweg<strong>in</strong>g .................................................................................................. 12<br />
3.5 Conclusies................................................................................................................... 17<br />
4 Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Noor<strong>de</strong>nveld .......................................................................................... 20<br />
4.1 Inleid<strong>in</strong>g....................................................................................................................... 20<br />
4.2 Maatregelen ................................................................................................................ 20<br />
4.3 Natuurwaar<strong>de</strong>n ........................................................................................................... 20<br />
4.4 Effecten en afweg<strong>in</strong>g .................................................................................................. 23<br />
4.5 Conclusie .................................................................................................................... 26<br />
5 Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g weg Lhee-Kraloo.................................................................................... 29<br />
5.1 Inleid<strong>in</strong>g....................................................................................................................... 29<br />
5.2 Maatregelen ................................................................................................................ 29<br />
5.3 Natuurwaar<strong>de</strong>n ........................................................................................................... 30<br />
5.4 Effecten en afweg<strong>in</strong>g .................................................................................................. 31<br />
5.5 Conclusies................................................................................................................... 34<br />
6 Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Kloosterveld II........................................................................................ 37<br />
6.1 Inleid<strong>in</strong>g....................................................................................................................... 37<br />
6.2 Maatregelen ................................................................................................................ 37<br />
6.3 Natuurwaar<strong>de</strong>n ........................................................................................................... 38<br />
6.4 Effecten en afweg<strong>in</strong>g .................................................................................................. 38<br />
6.4.1 Natuurontwikkel<strong>in</strong>g...................................................................................................... 38<br />
6.4.2 Nieuwe waterhuishoudkundige situatie ...................................................................... 39<br />
6.5 Conclusies................................................................................................................... 40<br />
7 Aanleg aar<strong>de</strong>n wallen A28/Boswachterij .................................................................... 42<br />
7.1 Inleid<strong>in</strong>g....................................................................................................................... 42<br />
7.2 Maatregelen ................................................................................................................ 42<br />
7.3 Natuurwaar<strong>de</strong>n ........................................................................................................... 43<br />
7.4 Effecten en afweg<strong>in</strong>g .................................................................................................. 44<br />
7.4.1 Algemeen.................................................................................................................... 44<br />
7.5 Conclusies................................................................................................................... 48<br />
Pag<strong>in</strong>a 3 <strong>van</strong> 70
Inhoudsopgave (vervolg)<br />
8 Nevenprojecten........................................................................................................... 50<br />
8.1 Parkeerplaatsen Achter ’t Zaand en bij Kraloërweg/Nuilerweg .................................. 50<br />
8.1.1 Inleid<strong>in</strong>g....................................................................................................................... 50<br />
8.2 Parkeerplaats Achter ‘t Zaand .................................................................................... 51<br />
8.2.1 Natuurwaar<strong>de</strong>n ........................................................................................................... 51<br />
8.2.2 Effecten en afweg<strong>in</strong>g .................................................................................................. 52<br />
8.2.3 Samenvatt<strong>in</strong>g en conclusies Parkeerplaats Achter ‘t Zaand ...................................... 52<br />
8.3 Parkeerplaats kruis<strong>in</strong>g Kraloërweg/Ou<strong>de</strong> Nuilerweg .................................................. 53<br />
8.3.1 Inleid<strong>in</strong>g....................................................................................................................... 53<br />
8.3.2 Natuurwaar<strong>de</strong>n ........................................................................................................... 53<br />
8.3.3 Effecten en afweg<strong>in</strong>g .................................................................................................. 54<br />
8.3.4 Samenvatt<strong>in</strong>g en conclusies Parkeerplaats Kraloërweg/Ou<strong>de</strong> Nuilerweg ................. 54<br />
8.4 Pad voor mensen met een beperk<strong>in</strong>g......................................................................... 55<br />
8.4.1 Inleid<strong>in</strong>g....................................................................................................................... 55<br />
8.4.2 Maatregelen ................................................................................................................ 55<br />
8.4.3 Natuurwaar<strong>de</strong>n ........................................................................................................... 55<br />
8.4.4 Effecten en afweg<strong>in</strong>g .................................................................................................. 56<br />
8.4.5 Samenvatt<strong>in</strong>g en conclusies Pad voor mensen met een beperk<strong>in</strong>g........................... 58<br />
8.5 Afvoer vrijkomen<strong>de</strong> grond Noor<strong>de</strong>nveld en Kloosterveld ........................................... 59<br />
8.5.1 Afvoer grond Noor<strong>de</strong>nveld.......................................................................................... 59<br />
8.5.2 Afvoer grond Kloosterveld........................................................................................... 59<br />
8.5.3 Natuurwaar<strong>de</strong>n ........................................................................................................... 59<br />
8.5.4 Effecten en afweg<strong>in</strong>g .................................................................................................. 60<br />
8.5.5 Samenvatt<strong>in</strong>g en conclusies Afvoer grond Noor<strong>de</strong>nveld en Kloosterveld.................. 60<br />
8.6 Standwei<strong>de</strong> ................................................................................................................. 61<br />
8.6.1 Inleid<strong>in</strong>g....................................................................................................................... 61<br />
8.6.2 Natuurwaar<strong>de</strong>n ........................................................................................................... 61<br />
8.6.3 Effecten en afweg<strong>in</strong>g .................................................................................................. 61<br />
8.6.4 Samenvatt<strong>in</strong>g en conclusies Standwei<strong>de</strong> ................................................................... 61<br />
8.7 Verbeteren bestaan<strong>de</strong> zand- en fietspa<strong>de</strong>n................................................................ 62<br />
8.7.1 Inleid<strong>in</strong>g....................................................................................................................... 62<br />
8.7.2 Maatregelen ................................................................................................................ 63<br />
8.7.3 Natuurwaar<strong>de</strong>n ........................................................................................................... 63<br />
8.7.4 Effecten en afweg<strong>in</strong>g .................................................................................................. 65<br />
8.7.5 Conclusies................................................................................................................... 67<br />
9 Gebruikte bronnen ...................................................................................................... 68<br />
Bijlage 1: Kaarten waterhuishoud<strong>in</strong>g<br />
Bijlage 2: Planten <strong>Flora</strong>- en faunawet 1998 en 2006<br />
Bijlage 3: Planten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> Lijst 2006<br />
Bijlage 4: Zoogdieren 2004-2005<br />
Bijlage 5: Natura 2000 broedvogels 2006<br />
Bijlage 6: Standvogels en holenbroe<strong>de</strong>rs 2006<br />
Bijlage 7: Broedvogels <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> Lijst 2006<br />
Bijlage 8: Amfibieën en reptielen 2004-2008<br />
Bijlage 9: Vl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs <strong>Flora</strong>- en faunawet en Ro<strong>de</strong> Lijst 2000-2006<br />
Pag<strong>in</strong>a 4 <strong>van</strong> 70
Bijlage 10: Libellen <strong>Flora</strong>- en faunawet en Ro<strong>de</strong> Lijst 2003-2006<br />
Bijlage 11: Plankaart<br />
Bijlage 12: Overzicht gebiedsnamen<br />
Inhoudsopgave (vervolg)<br />
Pag<strong>in</strong>a 5 <strong>van</strong> 70
1 Inleid<strong>in</strong>g<br />
1.1 Aanleid<strong>in</strong>g en doelstell<strong>in</strong>g<br />
Het Nationaal Park Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld is <strong>van</strong>wege <strong>het</strong> voorkomen <strong>van</strong> waar<strong>de</strong>volle natte hei<strong>de</strong>,<br />
droge hei<strong>de</strong>, vennen en hoogveentjes en bos aangemerkt als habitat- en vogelrichtlijngebied en<br />
maakt daarmee on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el uit <strong>van</strong> <strong>het</strong> Europese Natura 2000-netwerk.<br />
Vanuit <strong>de</strong> Europese doelstell<strong>in</strong>gen voor dit natuurgebied is een plan opgesteld om <strong>de</strong> ecologische<br />
kwaliteit en <strong>de</strong> oppervlakte <strong>van</strong> meer<strong>de</strong>re belangrijke habitattypen, <strong>in</strong> <strong>het</strong> bijzon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> natte<br />
hei<strong>de</strong>n, te verbeteren. Deze verbeter<strong>in</strong>g is gecomb<strong>in</strong>eerd met <strong>de</strong> doelstell<strong>in</strong>gen uit <strong>het</strong> Waterbesluit<br />
<strong>van</strong> Waterschap Reest en Wie<strong>de</strong>n: GGOR Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld en <strong>de</strong> wateropgave <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
<strong>ka<strong>de</strong>r</strong> <strong>van</strong> WB21, namelijk <strong>het</strong> vasthou<strong>de</strong>n, bergen en vertraagt afvoeren <strong>van</strong> gebiedseigen water.<br />
Het plan is gericht op <strong>de</strong> verbeter<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> hydrologische systeem <strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld.<br />
Daarmee wordt uitvoer<strong>in</strong>g gegeven aan <strong>de</strong> (Europese) kernopgave voor <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld:<br />
verbeter<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> kwaliteit en uitbreid<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> oppervlakte <strong>van</strong> vooral <strong>de</strong> ‘natte’ habitattypen.<br />
Concreet gaat <strong>het</strong> om <strong>het</strong> herstel <strong>van</strong> <strong>de</strong> hydrologie <strong>van</strong> <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>gebied, <strong>in</strong>clusief <strong>de</strong> agrarische<br />
enclave Noor<strong>de</strong>nveld en Kloosterveld, <strong>het</strong> her<strong>in</strong>richten <strong>van</strong> <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>gebied waarbij <strong>de</strong><br />
verworven agrarische gron<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld omgezet wor<strong>de</strong>n tot natuurgebied en <strong>de</strong><br />
aanleg <strong>van</strong> aar<strong>de</strong>n (geluids)wallen langs <strong>de</strong> A28. Het plan omvat maatregelen om <strong>de</strong> grondwaterpeilen<br />
over <strong>het</strong> algemeen te verhogen en gebiedseigen grond- en oppervlaktewater te bufferen<br />
en vertraagd af te voeren.<br />
Het gevolg <strong>van</strong> <strong>de</strong> noodzakelijke verhog<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> grondwatersysteem is dat <strong>de</strong> drooglegg<strong>in</strong>g<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> weg Lhee-Kraloo te ger<strong>in</strong>g wordt. Het technisch handhaven <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> nieuwe<br />
hydrologische condities is dan niet meer mogelijk. Om <strong>de</strong>ze re<strong>de</strong>n is <strong>het</strong> nodig gebleken een<br />
nieuwe <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg Lhee-Kraloo te zoeken.<br />
Samenvattend zijn er projecten afgebakend, namelijk vijf hoofdprojecten (1 t/m 5) en verschillen<strong>de</strong><br />
nevenprojecten:<br />
1. Het herstel <strong>van</strong> <strong>de</strong> waterhuishoud<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld;<br />
2. De her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld, <strong>in</strong>clusief <strong>het</strong> herstel <strong>van</strong> <strong>de</strong> waterhuishoud<strong>in</strong>g <strong>in</strong><br />
dit gebied;<br />
3. De her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg Lhee-Kraloo;<br />
4. De her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> Kloosterveld;<br />
5. De aanleg <strong>van</strong> aar<strong>de</strong>n (geluids)wallen langs <strong>de</strong> A28 en boswachterij;<br />
6. Nevenprojecten (o.a. aanleg parkeerplaatsen, verbeteren zandpa<strong>de</strong>n e.a.).<br />
Voor ie<strong>de</strong>r project wor<strong>de</strong>n maatregelen beschreven die mogelijk effecten kunnen hebben op <strong>de</strong><br />
natuurwaar<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>het</strong> gebied. Aangezien er met <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld (negatieve)<br />
effecten kunnen optre<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> aanwezige bescherm<strong>de</strong> natuurwaar<strong>de</strong>n is <strong>het</strong> noodzakelijk<br />
om een toets <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>ka<strong>de</strong>r</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Flora</strong>- en faunawet uit te voeren.<br />
1.2 Doelstell<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> on<strong>de</strong>rzoek<br />
Het doel is om <strong>in</strong>zichtelijk te maken of voor <strong>de</strong> uitvoer<strong>in</strong>gsmaatregelen, die nodig zijn voor <strong>de</strong><br />
projecten, een ontheff<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>ka<strong>de</strong>r</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Flora</strong>- en faunawet noodzakelijk is en of dat haalbaar<br />
is.<br />
In <strong>de</strong>ze natuurtoets wordt on<strong>de</strong>rzocht <strong>in</strong> hoeverre <strong>de</strong> projecten (significant) negatieve gevolgen<br />
kunnen hebben op bescherm<strong>de</strong> natuurwaar<strong>de</strong>n die <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld voorkomen.<br />
Pag<strong>in</strong>a 6 <strong>van</strong> 70
Inleid<strong>in</strong>g<br />
Ter bepal<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> effecten op natuurwaar<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> grootte daar<strong>van</strong>, wordt gekeken naar <strong>de</strong><br />
mogelijke relaties tussen <strong>de</strong> voorgenomen activiteiten en <strong>de</strong> habitattypen, kwalificeren<strong>de</strong> dieren<br />
en overige karakteristieke soorten. De aanwezige relaties kunnen betrekk<strong>in</strong>g hebben op:<br />
• De relaties tussen habitattypen en waterafhankelijke soorten, en <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m en <strong>het</strong> grond-<br />
en oppervlaktewater, bijvoorbeeld <strong>van</strong>wege verdrog<strong>in</strong>g, vernatt<strong>in</strong>g/<strong>in</strong>undatie of voedselverrijk<strong>in</strong>g;<br />
• De relaties die dieren met hun omgev<strong>in</strong>g (habitattypen, landschap) en met elkaar on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n,<br />
bijvoorbeeld <strong>van</strong>wege verstor<strong>in</strong>g <strong>van</strong> rust en door licht of <strong>van</strong>wege belemmer<strong>in</strong>g<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> migratie.<br />
1.3 Begrenz<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> on<strong>de</strong>rzoeksgebied<br />
Het Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld is aangewezen als Nationaal Park. Voor <strong>het</strong> Nationaal Park is een begrenz<strong>in</strong>g<br />
vastgesteld. Deze grens valt m<strong>in</strong> of meer samen met <strong>de</strong> begrenz<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> Natura 2000<br />
gebied. Het on<strong>de</strong>rzoeksgebied is voor elk <strong>van</strong> <strong>de</strong> zes projecten verschillend. Begrenz<strong>in</strong>gen kunnen<br />
samen, overlappen of solitair <strong>in</strong> <strong>het</strong> gebied liggen. De projecten liggen, behou<strong>de</strong>ns project<br />
Kloosterveld II, b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> begrenz<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> Natura 2000 gebied (zie fig. 1.1). In elk hoofdstuk<br />
zal zo nodig <strong>de</strong> begrenz<strong>in</strong>g aangegeven wor<strong>de</strong>n.<br />
Fig. 1.1. Ligg<strong>in</strong>g hoofdprojecten b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> begrenz<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> on<strong>de</strong>rzoeksgebied (project 6 heeft verschei<strong>de</strong>ne locaties,<br />
<strong>de</strong>ze zijn <strong>in</strong> <strong>het</strong> betreffen<strong>de</strong> hoofdstuk beschreven)<br />
De toets aan <strong>de</strong> Natuurbescherm<strong>in</strong>gswet is door Grontmij uitgevoerd en <strong>in</strong> een apart rapport<br />
beschreven (Nbwettoets, Grontmij 2009).<br />
1.4 Opzet <strong>van</strong> <strong>het</strong> rapport<br />
Het rapport is opgebouwd uit <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> hoofdstukken. Het eerste hoofdstuk bestaat uit <strong>de</strong><br />
<strong>in</strong>leid<strong>in</strong>g en <strong>de</strong> doelstell<strong>in</strong>g en op<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> project her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld. Hoofdstuk<br />
2 geeft <strong>het</strong> wettelijke <strong>ka<strong>de</strong>r</strong> weer. Vanaf hoofdstuk 3 wordt per ruimtelijk project <strong>in</strong>gegaan op <strong>de</strong><br />
voorgenomen maatregelen, <strong>in</strong> <strong>het</strong> gebied voorkomen<strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> natuurwaar<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> verstoren<strong>de</strong><br />
factoren die <strong>van</strong> <strong>de</strong> plannen uit zou<strong>de</strong>n kunnen gaan en <strong>de</strong> effecten aan <strong>de</strong> bepal<strong>in</strong>gen<br />
uit <strong>de</strong> <strong>Flora</strong>- en faunawet en tenslotte <strong>de</strong> afweg<strong>in</strong>g en conclusies.<br />
Pag<strong>in</strong>a 7 <strong>van</strong> 70
Inleid<strong>in</strong>g<br />
Voor <strong>de</strong> beschrijv<strong>in</strong>gen en afweg<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> effecten wordt gebruik gemaakt <strong>van</strong> aangelever<strong>de</strong><br />
gegevens <strong>van</strong> natuurorganisaties (verspreid<strong>in</strong>gskaarten per soortgroep), uitgevoerd veldwerk ,<br />
plankaart met maatregelen en kaarten met <strong>de</strong> verwachte waterhuishoudkundige veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen,<br />
en an<strong>de</strong>re bronnen.<br />
Indien verwezen wordt naar een gedragsco<strong>de</strong>, wordt <strong>de</strong> gedragsco<strong>de</strong> zorgvuldig bosbeheer<br />
bedoeld. Deze gedragsco<strong>de</strong> is opgesteld door Vogelbescherm<strong>in</strong>g Ne<strong>de</strong>rland en Het Bosschap<br />
en gaat over dier- en plantensoorten <strong>in</strong> <strong>het</strong> bos en <strong>de</strong> beïnvloed<strong>in</strong>g <strong>van</strong> uitvoer<strong>in</strong>g <strong>van</strong> boswerkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
(M<strong>in</strong>. LNV, goedgekeurd 2 maart 2005 en geldig tot 1 januari 2010). Ver<strong>de</strong>r kan er<br />
gebruik gemaakt wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> gedragsco<strong>de</strong> Natuurbeheer, opgesteld door <strong>het</strong> Bosschap met<br />
me<strong>de</strong>werk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, De 12Landschappen, <strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>ratie<br />
Particulier Grondbezit en an<strong>de</strong>ren (goedgekeurd door <strong>de</strong> M<strong>in</strong>ister <strong>van</strong> LNV bij besluit <strong>van</strong> 21<br />
april 2009).<br />
Pag<strong>in</strong>a 8 <strong>van</strong> 70
2 Wettelijke <strong>ka<strong>de</strong>r</strong><br />
2.1 <strong>Flora</strong>- en faunawet<br />
De <strong>Flora</strong>- en faunawet (Ffwet) voorziet <strong>in</strong> bescherm<strong>in</strong>g <strong>van</strong> soorten planten en dieren. Naast<br />
bepal<strong>in</strong>gen voor specifiek aangewezen soorten, geldt krachtens art. 2 <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ffwet <strong>de</strong> algemene<br />
zorgplicht voor alle <strong>in</strong> <strong>het</strong> wild leven<strong>de</strong> dieren en planten alsme<strong>de</strong> voor <strong>de</strong> zorg en bescherm<strong>in</strong>g<br />
<strong>van</strong> flora en fauna. Ten aanzien <strong>van</strong> <strong>de</strong> soortenbescherm<strong>in</strong>g <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> Ffwet geldt dat <strong>het</strong><br />
bescherm<strong>in</strong>gsregime <strong>van</strong> toepass<strong>in</strong>g is op <strong>de</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong>, of bij wet aangewezen soorten, ongeacht<br />
<strong>de</strong> locatie waar die soorten zich bev<strong>in</strong><strong>de</strong>n.<br />
Bij aanwezigheid <strong>van</strong> bescherm<strong>de</strong> soorten flora en fauna <strong>in</strong> en rondom <strong>het</strong> gebied waar <strong>in</strong>grepen<br />
plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n zijn <strong>de</strong> bepal<strong>in</strong>gen uit <strong>de</strong> Ffwet <strong>van</strong> toepass<strong>in</strong>g.<br />
Voor aangewezen bescherm<strong>de</strong> soorten moeten activiteiten, ruimtelijke <strong>in</strong>grepen en gebruik<br />
wor<strong>de</strong>n getoetst aan <strong>de</strong> verbodsbepal<strong>in</strong>gen uit <strong>de</strong> wet.<br />
Bescherm<strong>de</strong> planten mogen niet wor<strong>de</strong>n geplukt of beschadigd (art. 8), bescherm<strong>de</strong> dieren<br />
mogen niet wor<strong>de</strong>n gedood, verwond, ge<strong>van</strong>gen (art. 9).<br />
Voortplant<strong>in</strong>g- en vaste rust- of verblijfsplaatsen mogen niet wor<strong>de</strong>n beschadigd of verstoord<br />
(art. 11). Bovendien is <strong>het</strong> niet toegestaan bescherm<strong>de</strong> soorten planten en dieren te vervoeren,<br />
of on<strong>de</strong>r zich te hebben (art. 13).<br />
Wanneer als gevolg <strong>van</strong> activiteiten <strong>de</strong> effecten op bescherm<strong>de</strong> soorten zodanig zijn dat daarmee<br />
<strong>de</strong>ze bepal<strong>in</strong>gen overtre<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n, dan moet ontheff<strong>in</strong>g aangevraagd wor<strong>de</strong>n.<br />
Ontheff<strong>in</strong>g <strong>Flora</strong>- en faunawet<br />
De <strong>Flora</strong>- en faunawet maakt on<strong>de</strong>rscheid tussen een aantal categorieën bescherm<strong>de</strong> soorten:<br />
a) Voor algemeen bescherm<strong>de</strong> soorten (ook wel tabel 1-soorten genoemd) hoeft geen<br />
ontheff<strong>in</strong>g meer te wor<strong>de</strong>n aangevraagd bij bestendig beheer en on<strong>de</strong>rhoud, bestendig gebruik<br />
of ruimtelijke ontwikkel<strong>in</strong>gen.<br />
b) Voor <strong>de</strong> iets zwaar<strong>de</strong>r bescherm<strong>de</strong> soorten (<strong>de</strong> tabel 2-soorten) is voor bovengenoem<strong>de</strong><br />
activiteiten wel ontheff<strong>in</strong>g vereist, tenzij er gewerkt wordt volgens een door <strong>de</strong> m<strong>in</strong>ister<br />
goedgekeur<strong>de</strong> gedragsco<strong>de</strong>. Toets<strong>in</strong>gscriterium voor ontheff<strong>in</strong>g <strong>van</strong> tabel 2-soorten is <strong>de</strong> gunstige<br />
staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g. Die mag niet <strong>in</strong> gevaar komen.<br />
c) Dan zijn er <strong>de</strong> strikt bescherm<strong>de</strong> soorten (tabel 3-soorten). Voor <strong>de</strong>ze is vrijstell<strong>in</strong>g mogelijk<br />
bij activiteiten die zijn te kwalificeren als bestendig beheer en on<strong>de</strong>rhoud <strong>in</strong> <strong>de</strong> bosbouw of<br />
landbouw <strong>in</strong>dien er gewerkt wordt op basis <strong>van</strong> een goedgekeur<strong>de</strong> gedragsco<strong>de</strong>. Voor ruimtelijke<br />
ontwikkel<strong>in</strong>gen (waaron<strong>de</strong>r beheer en on<strong>de</strong>rhoud dat niet als bestendig kan wor<strong>de</strong>n gekwalificeerd)<br />
geldt dat altijd ontheff<strong>in</strong>g aangevraagd moet wor<strong>de</strong>n. Als voor tabel 3-soorten ontheff<strong>in</strong>g<br />
aangevraagd wordt volgt een zware toets<strong>in</strong>g: geen alternatief, bij wet genoemd belang en <strong>de</strong><br />
gunstige staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g mag niet <strong>in</strong> <strong>het</strong> ged<strong>in</strong>g zijn.<br />
Vogels ten slotte vormen een aparte categorie. Voor vogels zijn er nauwelijks ontheff<strong>in</strong>gsgron<strong>de</strong>n.<br />
Vogels wor<strong>de</strong>n vooral negatief geraakt <strong>in</strong> hun broedperio<strong>de</strong>. Voor <strong>de</strong> meeste soorten ligt<br />
die tussen 15 maart en 15 juli, echter sommige soorten broe<strong>de</strong>n al eer<strong>de</strong>r of later. Met name op<br />
<strong>de</strong> hei<strong>de</strong> kunnen laat broe<strong>de</strong>n<strong>de</strong> vogelsoorten wor<strong>de</strong>n aangetroffen. Buiten <strong>de</strong> broedperio<strong>de</strong><br />
betreft bescherm<strong>in</strong>g <strong>van</strong> vogels vooral <strong>de</strong> vaste verblijfplaatsen <strong>van</strong> standvogels zoals o.a. uilen<br />
en spechten. Standvogels zijn jaarrond beschermd. Een ontheff<strong>in</strong>gsaanvraag voor <strong>het</strong> aantasten<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong>ze verblijfplaatsen zal getoetst wor<strong>de</strong>n aan zware criteria.<br />
Voor vogels wordt door <strong>het</strong> M<strong>in</strong>isterie <strong>van</strong> LNV vooralsnog <strong>de</strong> vuistregel gehanteerd dat altijd<br />
buiten <strong>het</strong> broedseizoen moet wor<strong>de</strong>n begonnen met eventuele werkzaamhe<strong>de</strong>n, opdat plan-<br />
Pag<strong>in</strong>a 9 <strong>van</strong> 70
Wettelijke <strong>ka<strong>de</strong>r</strong><br />
nen of projecten geen scha<strong>de</strong> berokkenen aan <strong>de</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> gebied broe<strong>de</strong>n<strong>de</strong> vogels en hun nesten.<br />
Voor veel activiteiten en bescherm<strong>de</strong> soorten bestaat een vrijstell<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Flora</strong>- en faunawet<br />
als er gewerkt wordt op basis <strong>van</strong> een door <strong>de</strong> m<strong>in</strong>ister <strong>van</strong> LNV goedgekeur<strong>de</strong> gedragsco<strong>de</strong>.<br />
De gedragsco<strong>de</strong> is gebaseerd op <strong>het</strong> pr<strong>in</strong>cipe <strong>van</strong> <strong>het</strong> zorgvuldig han<strong>de</strong>len.<br />
De ‘Gedragsco<strong>de</strong> Natuurbeheer’ beschrijft welk werkzaamhe<strong>de</strong>n beschouwd kunnen wor<strong>de</strong>n<br />
als bestendig on<strong>de</strong>rhoud en beheer (bijv. maaien, schonen sloten, etc) of wat gezien moet wor<strong>de</strong>n<br />
als ruimtelijke <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g (bijv. grootschalig plaggen). Voor bestendig on<strong>de</strong>rhoud en beheer<br />
hoeft met toepass<strong>in</strong>g <strong>van</strong> een gedragsco<strong>de</strong> geen ontheff<strong>in</strong>g meer aangevraagd te wor<strong>de</strong>n, niet<br />
voor tabel 2 soorten en ook niet voor <strong>de</strong> strikt bescherm<strong>de</strong> soorten <strong>van</strong> tabel 3.<br />
Doorgaans wordt <strong>de</strong> realisatie <strong>van</strong> een natuurontwikkel<strong>in</strong>gsproject gezien als ruimtelijk ontwikkel<strong>in</strong>g.<br />
Dat betekent dat bij eventuele negatieve <strong>in</strong>vloed op tabel 2 soorten op basis <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
goedgekeur<strong>de</strong> gedragsco<strong>de</strong> geen ontheff<strong>in</strong>g meer te hoeven wor<strong>de</strong>n aangevraagd. Voor <strong>de</strong><br />
an<strong>de</strong>re tabel 3 soorten moet dat dan nog wel. Als vervolgens aantoonbaar zorgvuldig gehan<strong>de</strong>ld<br />
wordt, overeenkomstig <strong>de</strong> gedragsco<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> gunstige staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
soort is niet <strong>in</strong> <strong>het</strong> ged<strong>in</strong>g dan zal een ontheff<strong>in</strong>g voor die strikt bescherm<strong>de</strong> soorten naar verwacht<strong>in</strong>g<br />
zon<strong>de</strong>r problemen afgegeven wor<strong>de</strong>n.<br />
Wat betreft <strong>de</strong> toets<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> plannen op bescherm<strong>de</strong> soorten <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld wordt <strong>in</strong><br />
dit rapport <strong>in</strong> eerste <strong>in</strong>stantie gezocht naar manieren om negatieve <strong>in</strong>vloed hoe dan ook te voorkomen.<br />
Vaak wordt dat gevon<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n buiten <strong>de</strong> kritische perio<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
voortplant<strong>in</strong>g of w<strong>in</strong>terrust uit te voeren en <strong>het</strong> plangebied voor aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
ongeschikt te maken. De afweg<strong>in</strong>g zal per soortgroep besproken wor<strong>de</strong>n.<br />
Pag<strong>in</strong>a 10 <strong>van</strong> 70
3 Waterhuishoud<strong>in</strong>g Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
3.1 Inleid<strong>in</strong>g<br />
Het project herstel waterhuishoud<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld speelt zich <strong>in</strong> <strong>het</strong> centrale en zui<strong>de</strong>lijke<br />
<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>het</strong> Natura 2000-gebied Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld af. De globale begrenz<strong>in</strong>g is aangegeven<br />
<strong>in</strong> figuur 1.1 hoofdstuk 1.3. Het projectgebied omvat vooral <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>gebied en een kle<strong>in</strong>e<br />
oppervlakte bos. Het gebied waar <strong>het</strong> herstel <strong>van</strong> <strong>de</strong> gebiedseigen waterhuishoud<strong>in</strong>g aan <strong>de</strong><br />
or<strong>de</strong> is, omvat vooral ongestoor<strong>de</strong> grondmorene welv<strong>in</strong>gen die be<strong>de</strong>kt zijn met <strong>de</strong>kzand. De<br />
hydrologie is <strong>in</strong> hoge mate ongestoord en <strong>de</strong> begroei<strong>in</strong>g bestaat vooral uit natte, soortenarme<br />
dophei<strong>de</strong> en vooral ook droge en vochtige struikhei<strong>de</strong> met dophei<strong>de</strong> en pijpenstrootje. B<strong>in</strong>nen<br />
dit gebied ligt <strong>in</strong> <strong>het</strong> zuidoosten een noordoost-zuidwest georiënteerd patroon <strong>van</strong> slenken met<br />
hogere en lagere <strong>de</strong>len. Hier liggen ook <strong>de</strong> vennen en plassen. Deze slenken zijn voormalige<br />
beekdalbo<strong>de</strong>ms zon<strong>de</strong>r veen. In <strong>het</strong> westelijke <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>het</strong> plangebied komt een vergelijkbaar<br />
maar bre<strong>de</strong>r slenkpatroon voor die <strong>de</strong>els ongestoord en <strong>de</strong>els ontwaterd en geëutrofieerd is.<br />
Hier komen eveneens hogere en lagere terre<strong>in</strong>ge<strong>de</strong>elten voor, met natte hei<strong>de</strong>vegetaties en<br />
vennen en plassen. Het hei<strong>de</strong>gebied heeft overwegend een grootschalig open karakter.<br />
Het <strong>in</strong> on<strong>de</strong>rhavige studie te toetsen plan geniet <strong>de</strong> voorkeur boven eer<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rzochte en afgewogen<br />
alternatieven. Het project herstel waterhuishoud<strong>in</strong>g is nodig om verdrog<strong>in</strong>g tegen te<br />
gaan <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld. Dit zal een positief effect hebben op <strong>de</strong> aanwezige flora en fauna<br />
(alternatief niets doen is geen optie want dat leidt tot verlies <strong>van</strong> huidige bescherm<strong>de</strong> flora en<br />
fauna). De waterhuishoudkundige maatregelen zijn door <strong>het</strong> waterschap samen met <strong>de</strong> natuurbeheren<strong>de</strong><br />
organisaties ontwikkeld ten behoeve <strong>van</strong> <strong>het</strong> waterbesluit, aangevuld met <strong>het</strong> door<br />
Grontmij uitgevoer<strong>de</strong> <strong>de</strong>elon<strong>de</strong>rzoek Bijdrage waterbeheer tij<strong>de</strong>ns extreme weersomstandighe<strong>de</strong>n.<br />
3.2 Maatregelen<br />
Het Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld zal op een grote oppervlakte een structureel hoger streefpeil krijgen. Fysieke<br />
maatregelen om vernatt<strong>in</strong>g te bereiken bestaan uit <strong>het</strong> <strong>de</strong>mpen <strong>van</strong> sloten en greppels, <strong>het</strong><br />
maken <strong>van</strong> maaiveldophop<strong>in</strong>gen, lokaal kle<strong>in</strong>e plagwerkzaamhe<strong>de</strong>n, <strong>het</strong> wegkappen <strong>van</strong> een<br />
kle<strong>in</strong>e strook bos en <strong>het</strong> ophogen <strong>van</strong> zandpa<strong>de</strong>n. Deze werkzaamhe<strong>de</strong>n zijn nodig voor <strong>de</strong><br />
ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> flora en fauna en <strong>het</strong> beheer <strong>van</strong> <strong>het</strong> Natura 2000 gebied.<br />
Ten behoeve <strong>van</strong> WB 21 omstandighe<strong>de</strong>n, die eenmaal per 100 jaar kunnen optre<strong>de</strong>n, wor<strong>de</strong>n<br />
langs <strong>de</strong> buitenran<strong>de</strong>n lokaal knijpconstructies aangebracht (stuw, knijpduiker) en ka<strong>de</strong>n. Met<br />
behulp <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze maatregelen kan tij<strong>de</strong>lijk extra water vast gehou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n. Deze werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
zijn <strong>het</strong> gevolg <strong>van</strong> <strong>de</strong> klimaatsveran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g en niet specifiek nodig voor <strong>de</strong> flora en fauna<br />
en <strong>het</strong> beheer <strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld. Van <strong>de</strong>ze maatregelen zullen <strong>de</strong> daarvoor noodzakelijke<br />
fysieke <strong>in</strong>grepen wor<strong>de</strong>n getoetst.<br />
Het <strong>in</strong> werk<strong>in</strong>g zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> WB21 voorzien<strong>in</strong>gen kan op een niet na<strong>de</strong>r te bepalen moment eenmaal<br />
per 100 jaar gebeuren. De <strong>in</strong>vloed is gem<strong>in</strong>imaliseerd (zie Nb-wettoets en Deelon<strong>de</strong>rzoek<br />
waterbeheer; Grontmij 2009) en blijft beperkt tot enkele gebie<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> ran<strong>de</strong>n, zowel b<strong>in</strong>nen<br />
als buiten <strong>de</strong> grens <strong>van</strong> <strong>het</strong> Natura 2000 gebied. De WB 21 gebeurtenis heeft met <strong>de</strong> getroffen<br />
maatregelen nagenoeg <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> impact als een situatie zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> maatregelen, behou<strong>de</strong>ns<br />
enkele locaties <strong>in</strong> <strong>de</strong> ran<strong>de</strong>n zoals nabij <strong>het</strong> Anserveld en <strong>de</strong> Hoornse slenk. Het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
WB 21 voorzien<strong>in</strong>gen wordt <strong>van</strong>wege <strong>de</strong> voorgaan<strong>de</strong> overweg<strong>in</strong>gen aangemerkt als calamiteit<br />
en behoefd niet getoetst te wor<strong>de</strong>n.<br />
Pag<strong>in</strong>a 11 <strong>van</strong> 70
Waterhuishoud<strong>in</strong>g Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
3.3 Natuurwaar<strong>de</strong>n<br />
De plaatselijk voorkomen<strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> planten (kaart bijlage 2 en 3)die door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
geraakt zou<strong>de</strong>n kunnen wor<strong>de</strong>n zijn: grasklokje en bre<strong>de</strong> wespenorchis (bei<strong>de</strong> tabel 1),<br />
klokjesgentiaan, kle<strong>in</strong>e en ron<strong>de</strong> zonnedauw, jeneverbes en zeer <strong>in</strong>ci<strong>de</strong>nteel beenbreek <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
westelijke <strong>de</strong>el (allen tabel 2).<br />
Vogelsoorten die voorkomen <strong>in</strong> <strong>het</strong> plangebied (kaart bjlage 5, 6 en 7) waar waterhuishoudkundige<br />
maatregelen wor<strong>de</strong>n uitgevoerd, zijn:<br />
• In plassen en vennen: <strong>de</strong> kwalificeren<strong>de</strong> broedvogels on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Nb-wet: dodaars en geoor<strong>de</strong><br />
fuut en <strong>de</strong> kwalificeren<strong>de</strong> w<strong>in</strong>tervogels: kle<strong>in</strong>e zwaan, toendrarietgans, w<strong>in</strong>tertal<strong>in</strong>g en<br />
slobeend.<br />
• Op <strong>de</strong> hei<strong>de</strong> of <strong>de</strong> rand tussen hei<strong>de</strong> en bos: <strong>de</strong> kwalificeren<strong>de</strong> broedvogels on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Nbwet<br />
roodborsttapuit, boomleeuwerik, paapje en tapuit.<br />
• In <strong>de</strong> plassen, vennen en op <strong>de</strong> hei<strong>de</strong> vele Ro<strong>de</strong> lijstsoorten, zoals on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re zomertal<strong>in</strong>g,<br />
roodhalsfuut en nachtzwaluw.<br />
Overige bescherm<strong>de</strong> dieren die voorkomen zijn amfibie- en reptielensoorten (kaart bijlage 8), <strong>in</strong><br />
<strong>het</strong> bijzon<strong>de</strong>r heikikker, kamsalaman<strong>de</strong>r en rugstreeppad (tabel 3) en zandhagedis, ad<strong>de</strong>r,<br />
glad<strong>de</strong> slang (tabel 3) en levendbaren<strong>de</strong> hagedis (tabel 2), en zoogdiersoorten (kaart bijlage 4),<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> bijzon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> vleermuizen (tabel 3). Er zijn waarnem<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>r-<br />
en libellensoorten hei<strong>de</strong>blauwtje, veenhooibeestje (bei<strong>de</strong> tabel 3) en noordse w<strong>in</strong>terjuffer (tabel<br />
3), gevlekte witsnuitlibel (tabel 3; hier een zwerver), en enkele soorten die op <strong>de</strong> nationale Ro<strong>de</strong><br />
lijst <strong>van</strong> bedreig<strong>de</strong> dieren staan. Het betreft <strong>van</strong> <strong>de</strong> dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs: <strong>het</strong> zeer <strong>in</strong>ci<strong>de</strong>nteel voorkomen<strong>de</strong><br />
veenbesblauwtje en ver<strong>de</strong>r aardbeivl<strong>in</strong><strong>de</strong>r, bru<strong>in</strong>e vuurvl<strong>in</strong><strong>de</strong>r, heivl<strong>in</strong><strong>de</strong>r en kommavl<strong>in</strong><strong>de</strong>r.<br />
De waargenomen libellensoorten die op <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> lijst staan zijn: tengere pantserjuffer,<br />
noordse glazenmaker, glassnij<strong>de</strong>r en venwitsnuitlibel (kaart bijlage 9 en 10). De bescherm<strong>de</strong> en<br />
bedreig<strong>de</strong> soorten zijn per soortsgroep op kaart aangegeven. Deze kaarten zijn gebaseerd op<br />
<strong>de</strong> beschikbare database. Aanvullend op <strong>de</strong> kaarten geven <strong>de</strong> rapporten <strong>van</strong> Joop Kle<strong>in</strong>e (2005<br />
t/m 2007) <strong>in</strong>zicht <strong>in</strong> <strong>het</strong> voorkomen <strong>van</strong> soorten.<br />
3.4 Effecten en afweg<strong>in</strong>g<br />
De effectbesprek<strong>in</strong>g heeft betrekk<strong>in</strong>g op <strong>de</strong> fysieke <strong>in</strong>grepen die nodig zijn om <strong>de</strong> eer<strong>de</strong>r beschreven<br />
maatregelen uit te voeren en op <strong>de</strong> uite<strong>in</strong><strong>de</strong>lijke gebruiksfase. De fysieke maatregelen<br />
zullen zeer lokaal uitgevoerd wor<strong>de</strong>n en zijn kle<strong>in</strong>schalig <strong>van</strong> aard. Zij kunnen vooral effecten<br />
hebben op bescherm<strong>de</strong> planten, dieren kunnen zich makkelijk verplaatsen.<br />
De vernatt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld heeft als gevolgd dat <strong>de</strong> <strong>van</strong> oorsprong natte en vochtige<br />
vegetaties iets natter wor<strong>de</strong>n waar dat gewenst is. Het areaal droge vegetatie zal echter niet<br />
veran<strong>de</strong>ren. Ver<strong>de</strong>r blijven <strong>de</strong> voor <strong>de</strong> flora en fauna <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld belangrijke gradiënten<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> landschap bestaan. Door <strong>de</strong> vernatt<strong>in</strong>g zullen planten en dieren ruimtelijk iets gaan<br />
verschuiven b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> gradiënt, afhankelijk <strong>van</strong> hun specifieke leefomgev<strong>in</strong>gseisen.<br />
De effecten op <strong>de</strong> voorkomen<strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> natuurwaar<strong>de</strong>n zijn beschreven aan <strong>de</strong> hand <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> verschilkaart <strong>in</strong> <strong>het</strong> Waterbesluit (verschil ontwerppeil <strong>in</strong> <strong>de</strong> w<strong>in</strong>ter <strong>van</strong> <strong>de</strong> toekomstige situatie<br />
ten opzichte <strong>van</strong> <strong>het</strong> huidige w<strong>in</strong>terpeil) (kaarten bijlage 1) en <strong>de</strong> verspreid<strong>in</strong>gskaarten per<br />
soortgroep (kaarten bijlage 2-10).<br />
<strong>Flora</strong><br />
Soorten die mogelijk getroffen kunnen wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> fysieke maatregelen zijn kle<strong>in</strong>e zonnedauw<br />
en klokjesgentiaan. Effecten ten gevolge <strong>van</strong> <strong>de</strong> fysieke maatregelen op <strong>de</strong>ze soorten zal<br />
voorkomen wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> standplaatsen <strong>van</strong> bei<strong>de</strong> soorten te ontzien. De effecten die optre<strong>de</strong>n<br />
door <strong>de</strong> te nemen stucturele vernatt<strong>in</strong>gmaatregelen zullen per soort verschillen. Droogtem<strong>in</strong>nen<strong>de</strong><br />
soorten zullen er meer last <strong>van</strong> hebben dan vochtm<strong>in</strong>nen<strong>de</strong> soorten. Voor bei<strong>de</strong><br />
soortsgroepen geldt echter dat volledig on<strong>de</strong>r water komen te staan negatieve effecten kan opleveren.<br />
De zwaarte <strong>van</strong> <strong>de</strong> effecten als gevolg <strong>van</strong> <strong>de</strong> vernatt<strong>in</strong>gsmaatregelen hangt af <strong>van</strong> <strong>het</strong><br />
moment <strong>in</strong> <strong>het</strong> seizoen (w<strong>in</strong>ter of zomerperio<strong>de</strong>), <strong>de</strong> hoogte en <strong>de</strong> tijdsduur.<br />
Pag<strong>in</strong>a 12 <strong>van</strong> 70
Waterhuishoud<strong>in</strong>g Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
Foto’s <strong>van</strong> l<strong>in</strong>ks<br />
naar rechts: gras-<br />
klokje,zonne- dauw, bre<strong>de</strong> wes-<br />
penorchis,jene- verbes en klokjes-<br />
gentiaan.<br />
De jeneverbes (tabel 2) is een droogtem<strong>in</strong>nen<strong>de</strong> soort die slecht tegen vernatt<strong>in</strong>g kan. Uit <strong>de</strong><br />
verschilkaart en <strong>de</strong> verspreid<strong>in</strong>gskaarten <strong>van</strong> <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> planten kan wor<strong>de</strong>n opgemaakt<br />
dat op <strong>de</strong> noor<strong>de</strong>lijke locaties geen peilveran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen wor<strong>de</strong>n doorgevoerd zodat <strong>de</strong>ze soorten<br />
niet geraakt kunnen wor<strong>de</strong>n. Ten westen <strong>van</strong> <strong>het</strong> Drostenveen zal <strong>de</strong> situatie natter wor<strong>de</strong>n<br />
maar <strong>de</strong> hogere terre<strong>in</strong>ge<strong>de</strong>elten zullen voldoen<strong>de</strong> droog blijven zodat <strong>de</strong> jeneverbes hier ook<br />
niet geraakt zal wor<strong>de</strong>n. Er zullen op <strong>de</strong> jeneverbes dan ook dat er geen negatieve effecten optre<strong>de</strong>n<br />
Bre<strong>de</strong> wespenorchis en grasklokje (bei<strong>de</strong> tabel 1) zijn soorten die op matig droge tot vochtige<br />
grond voorkomen. De bre<strong>de</strong> wespenorchis is voornamelijk <strong>in</strong> <strong>het</strong> bosgebied te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n en <strong>het</strong><br />
grasklokje langs <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk. Op bei<strong>de</strong> locaties treedt er <strong>in</strong> <strong>het</strong> geval <strong>van</strong> <strong>de</strong> bre<strong>de</strong><br />
wespenorchis geen verhog<strong>in</strong>g, en <strong>in</strong> geval <strong>het</strong> grasklokje een ger<strong>in</strong>ge verhog<strong>in</strong>g op <strong>van</strong> <strong>het</strong><br />
waterpeil op. Tenzij ze volledig on<strong>de</strong>r water komen te staan zullen <strong>de</strong>ze soorten <strong>van</strong> <strong>de</strong> vernatt<strong>in</strong>gmaatregelen<br />
we<strong>in</strong>ig last hebben. Inundatie zal hier echter niet optre<strong>de</strong>n.<br />
Bescherm<strong>de</strong> plantensoorten die <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld voorkomen on<strong>de</strong>r natte omstandighe<strong>de</strong>n<br />
zijn <strong>de</strong> kle<strong>in</strong>e en ron<strong>de</strong> zonnedauw (bei<strong>de</strong> tabel 2). Kle<strong>in</strong>e zonnedauw is vrij algemeen op <strong>de</strong><br />
hei<strong>de</strong> te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> plassen, <strong>de</strong> ron<strong>de</strong> zonnedauw is iets m<strong>in</strong><strong>de</strong>r algemeen.<br />
De klokjesgentiaan (tabel 2) komt op vochtige tot natte grond voor en kan <strong>in</strong> hei<strong>de</strong>gebie<strong>de</strong>n gevon<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n. In <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld is <strong>de</strong>ze soort dan ook te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> vennen<br />
en plassen. De omstandighe<strong>de</strong>n zullen voor <strong>de</strong>ze soorten gelijk blijven of iets natter wor<strong>de</strong>n,<br />
afhankelijk <strong>van</strong> <strong>de</strong> ligg<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> groeiplaats. Vanwege <strong>de</strong> voorkeur voor natte omstandighe<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong>ze soort wor<strong>de</strong>n er geen negatieve effecten verwacht.<br />
Voor <strong>de</strong> genoem<strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> plantensoorten geldt dat er we<strong>in</strong>ig tot geen negatieve effecten<br />
te verwachten zijn. Veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> streefpeil is lokaal niet aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong>, of zal een beperkte<br />
<strong>in</strong>vloed hebben. Op <strong>de</strong> locaties waar grotere peilveran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen wor<strong>de</strong>n nagestreefd (> 15/20<br />
cm) zullen <strong>de</strong>ze gefaseerd <strong>in</strong> <strong>de</strong> tijd wor<strong>de</strong>n uitgevoerd. Vegetaties met <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> planten<br />
kunnen zich <strong>in</strong> <strong>de</strong> loop <strong>de</strong>r jaren zo nodig op die manier herschikken op <strong>de</strong> aanwezige hoogtegradiënt.<br />
De groeiplaatsen <strong>van</strong> bescherm<strong>de</strong> soorten die een voorkeur hebben voor natte tot<br />
vochtige omstandighe<strong>de</strong>n zullen kwalitatief beter omstandighe<strong>de</strong>n krijgen.<br />
Zoogdieren<br />
Wat betreft <strong>de</strong> zoogdieren zijn <strong>de</strong> meeste soorten mobiel en kunnen zich eenvoudig aanpassen<br />
aan een situatie met gemid<strong>de</strong>ld door <strong>het</strong> jaar gezien een verhoogd grond- of oppervlaktewaterpeil.<br />
In <strong>het</strong> open hei<strong>de</strong>gebied waar <strong>de</strong> meeste vernatt<strong>in</strong>gmaatregelen plaats v<strong>in</strong><strong>de</strong>n zijn vooral<br />
algemene soorten als vos, haas en <strong>in</strong>ci<strong>de</strong>nteel egel en wezel (allen tabel 1) te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n. De<br />
meeste an<strong>de</strong>re zoogdiersoorten wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>het</strong> omliggen<strong>de</strong> bosgebied of plekken met beplant<strong>in</strong>g<br />
aangetroffen. De vennen en plassen wor<strong>de</strong>n als foerageergebied gebruikt door enkele vleermuissoorten<br />
zoals <strong>de</strong> laatvlieger en watervleermuis (Vleermuizenon<strong>de</strong>rzoek Grontmij, 2009).<br />
Deze foerageergebie<strong>de</strong>n zullen door <strong>de</strong> maatregelen niet beïnvloed wor<strong>de</strong>n. De grootte <strong>van</strong> <strong>het</strong><br />
leefgebied met droge, vochtige en natte ge<strong>de</strong>elten zal niet wezenlijk veran<strong>de</strong>ren. Ook zal <strong>de</strong><br />
ruimtelijke variatie <strong>in</strong> <strong>de</strong> structuur <strong>van</strong> <strong>het</strong> landschap (open, halfopen en dicht), die voor veel<br />
dieren <strong>van</strong> groot belang is, niet wezenlijk veran<strong>de</strong>ren. De vernatt<strong>in</strong>gmaatregelen op <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
zullen geen negatieve effecten hebben op <strong>de</strong> voorkomen<strong>de</strong> zoogdieren.<br />
Pag<strong>in</strong>a 13 <strong>van</strong> 70
Waterhuishoud<strong>in</strong>g Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
Vogels<br />
Watervogels zullen geen last <strong>van</strong> <strong>de</strong> vernatt<strong>in</strong>g hebben, <strong>het</strong> foerageergebied en/of leefgebied<br />
voor <strong>de</strong>ze soorten zal zelfs enigsz<strong>in</strong>s toenemen. Ver<strong>de</strong>r zal <strong>het</strong> oppervlak natte hei<strong>de</strong>vegetaties<br />
toenemen wat voor <strong>de</strong> kwalificeren<strong>de</strong> soort paapje <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>ka<strong>de</strong>r</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Nb-wet gunstig is. Deze<br />
soort heeft een ongunstige staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g (zie ook Nbwet-toets, Grontmij 2009).<br />
Door <strong>de</strong> vernatt<strong>in</strong>g zullen <strong>de</strong> omstandighe<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong>ze soort dan ook verbeteren. Een soort<br />
zoals roodborsttapuit is ook een hei<strong>de</strong>soort maar meer afhankelijk <strong>van</strong> <strong>de</strong> aanwezigheid <strong>van</strong><br />
beplant<strong>in</strong>g/opslag voor zangposten en uitkijkposten. De vernatt<strong>in</strong>gsmaatregelen zullen geen<br />
negatieve effecten hebben op <strong>de</strong>ze soort. De soort tapuit, die nog maar zeer we<strong>in</strong>ig wordt aangetroffen,<br />
is gebon<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> droge hei<strong>de</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld. De staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g<br />
is ongunstig. De droge ge<strong>de</strong>elten waar <strong>de</strong> tapuit <strong>de</strong> laatste jaren is waargenomen, zullen niet<br />
beïnvloed wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> vernatt<strong>in</strong>g.De w<strong>in</strong>tervogels gebruiken vooral <strong>de</strong> plassen en vennen<br />
als slaapplaats. Deze situatie zal niet wezenlijk veran<strong>de</strong>ren. De oppervlakte <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze wateren<br />
zal hooguit iets toenemen, <strong>het</strong>geen gunstig is.<br />
Voor <strong>de</strong> vogels die <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld broe<strong>de</strong>n en/of foerageren en/of slapen/rusten tre<strong>de</strong>n<br />
er geen tot positieve effecten op.<br />
Amfibieën en reptielen<br />
De kwaliteit <strong>van</strong> <strong>het</strong> habitat voor amfibieën veran<strong>de</strong>rt kwalitatief wezenlijk en wordt op <strong>de</strong> lange<br />
termijn positiever. De <strong>in</strong>tegrale vernatt<strong>in</strong>g zal lei<strong>de</strong>n tot een beter buffer<strong>in</strong>g waardoor er zeer<br />
lokaal enigsz<strong>in</strong>s aangerijkt grondwater toestroomt naar sommige plassen en vennen. Op die<br />
plekken zal <strong>de</strong> verzur<strong>in</strong>g afnemen. Dit is gunstig voor <strong>de</strong> meeste soorten amfibieën die <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld voorkomen.<br />
Voor <strong>de</strong> heikikker, een soort <strong>van</strong> tabel 3, die voorkomt <strong>in</strong> enigsz<strong>in</strong>s zuur (pH 4 – 5,5) en voedselarm<br />
water, zal <strong>de</strong> oppervlakte voortplant<strong>in</strong>gswater niet veran<strong>de</strong>ren, hooguit lokaal iets toenemen.<br />
Beken<strong>de</strong> plassen waar <strong>de</strong>ze soort aangetroffen wordt zijn o.a. Davidsplassen en Holtveen.<br />
Hier zal we<strong>in</strong>ig tot geen verhog<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> waterpeil optre<strong>de</strong>n. Het oppervlak geschikt<br />
habitat zal voor <strong>de</strong> meeste soorten alleen maar toenemen.<br />
Voor <strong>de</strong> kamsalaman<strong>de</strong>r (tabel 3), die <strong>in</strong> twee grotere <strong>de</strong>elpopulaties en één kle<strong>in</strong>e locatie <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld voorkomt, zullen <strong>de</strong> omstandighe<strong>de</strong>n niet wezenlijk veran<strong>de</strong>ren. Nabij <strong>de</strong> voortplant<strong>in</strong>gsbiototpen<br />
blijven voldoen<strong>de</strong> drogere w<strong>in</strong>terbiotopen aanwezig die niet zullen <strong>in</strong>un<strong>de</strong>ren.<br />
Effecten <strong>van</strong> <strong>de</strong> waterhuishoudkundige maatregelen zijn neutraal tot positief.<br />
De rugstreeppad komt <strong>in</strong> enkele grotere <strong>de</strong>elpopulaties voor <strong>in</strong> <strong>het</strong> projectgebied en <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
Noor<strong>de</strong>nveld op twee kle<strong>in</strong>ere locaties. Lokaal wor<strong>de</strong>n peilen verhoogd. Grotere verhog<strong>in</strong>gen<br />
wor<strong>de</strong>n gelei<strong>de</strong>lijk <strong>in</strong> <strong>de</strong> tijd doorgevoerd, terwijl <strong>de</strong> actuele waterstan<strong>de</strong>n met name bepaald<br />
wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> seizoens<strong>in</strong>vloed. Bij <strong>de</strong> grotere <strong>de</strong>elpopulaties zullen er geen wezenlijke veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen<br />
komen <strong>in</strong> <strong>de</strong> grootte en ligg<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> voortplanit<strong>in</strong>gs- en overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsbiotopen.<br />
Gradiëntrijke overgangen blijven behou<strong>de</strong>n. De twee kle<strong>in</strong>ere biotopen <strong>in</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld krijgen<br />
een gunstiger uitgangssituatie. Deze wordt beschreven <strong>in</strong> hoofdstuk 4 Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g<br />
Noor<strong>de</strong>nveld.<br />
Wat betreft <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> reptielen (maar dit geldt ook voor <strong>de</strong> amfibieën) is <strong>het</strong> <strong>van</strong> belang<br />
dat er voldoen<strong>de</strong> overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gplekken (hibernacula) overblijven en dat <strong>de</strong>ze niet te nat wor<strong>de</strong>n.<br />
Van <strong>de</strong> zandhagedis zijn na 2000 geen meld<strong>in</strong>gen bekend. De ou<strong>de</strong>re beken<strong>de</strong> leefgebie<strong>de</strong>n<br />
(Bijlsma & Verhoogt 1994) zullen voldoen<strong>de</strong> droog blijven. Deze soort zal ver<strong>de</strong>r niet <strong>in</strong> <strong>de</strong> afweg<strong>in</strong>g<br />
betrokken wor<strong>de</strong>n.<br />
De precieze locatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> overw<strong>in</strong>terplekken <strong>van</strong> ad<strong>de</strong>r en glad<strong>de</strong> slang (tabel 3), levend baren<strong>de</strong><br />
hagedis (tabel 2) en an<strong>de</strong>re reptielen <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld is <strong>in</strong> <strong>het</strong> voorjaar <strong>van</strong> 2009<br />
door <strong>de</strong> Sticht<strong>in</strong>g RAVON geïnventariseerd. Er zijn toen vooral waarnem<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> ad<strong>de</strong>r (zie<br />
kaart ad<strong>de</strong>rwaarnem<strong>in</strong>gen), levendbaren<strong>de</strong> hagedis en heikikker gedaan. De conclusies <strong>van</strong><br />
mei 2009 wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong>ze studie gebruikt.<br />
Pag<strong>in</strong>a 14 <strong>van</strong> 70
Waterhuishoud<strong>in</strong>g Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
Kaart met ad<strong>de</strong>rwaarnem<strong>in</strong>gen gedaan tij<strong>de</strong>ns veldbezoeken <strong>in</strong> <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> maart-april 2009 (Sticht<strong>in</strong>g RAVON, 2009)<br />
Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> vroege ron<strong>de</strong>n <strong>in</strong> maart en april 2009 wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> meeste ad<strong>de</strong>rs aangetroffen <strong>in</strong> ou<strong>de</strong><br />
pollen <strong>van</strong> pijpestro of <strong>in</strong> hei<strong>de</strong> met een dikke moslaag. Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> <strong>in</strong>ventarisatie is <strong>de</strong> glad<strong>de</strong><br />
slang niet waargenomen. De dichtheid <strong>van</strong> ad<strong>de</strong>rs lijkt relatief laag, lokaal zijn er hogere aantallen<br />
gevon<strong>de</strong>n. Een aantal ad<strong>de</strong>rs werd gevon<strong>de</strong>n op zeer natte plekken, liggend op <strong>de</strong> vegetatie,<br />
net boven <strong>de</strong> waterspiegel. Deze waarnem<strong>in</strong>gen zijn vroeg <strong>in</strong> <strong>het</strong> jaar gedaan. Deze reptielen<br />
bev<strong>in</strong><strong>de</strong>n zich dan nog bij hun hibernacula en hebben zich nog niet verplaatst naar hun zomerhabitat.<br />
Zij lijken <strong>in</strong> of nabij natte gebieds<strong>de</strong>len te overw<strong>in</strong>teren.<br />
Uit <strong>de</strong> vergelijk<strong>in</strong>g tussen <strong>de</strong> ad<strong>de</strong>rwaarnem<strong>in</strong>gen en <strong>de</strong> nieuwe waterhuishoud<strong>in</strong>g kan afgeleid<br />
wor<strong>de</strong>n dat <strong>de</strong> ad<strong>de</strong>r aangetroffen wordt op <strong>de</strong> locaties waar op korte afstand <strong>van</strong> elkaar droge,<br />
vochtige en natte ge<strong>de</strong>elten <strong>in</strong> een gradiënt voorkomen.<br />
De nu beken<strong>de</strong> overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsplekken zullen <strong>in</strong> <strong>de</strong> nieuwe situatie niet beïnvloed wor<strong>de</strong>n door<br />
<strong>de</strong> vernatt<strong>in</strong>gsmaatregelen. De gradiëntrijke situaties blijven bestaan en <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen zullen<br />
gelei<strong>de</strong>lijk <strong>in</strong> <strong>de</strong> tijd optre<strong>de</strong>n. In <strong>het</strong> najaar zullen <strong>de</strong> reptielen (en amfibieën) geschikte<br />
overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsplekken kunnen betrekken.<br />
In <strong>de</strong> terre<strong>in</strong>ge<strong>de</strong>elten waar een hogere grondwaterstand wordt nagestreefd dan circa 10/15 cm<br />
zal <strong>de</strong>ze gefaseerd wor<strong>de</strong>n doorgevoerd. Daarmee wordt bereikt dat <strong>de</strong> reptielen (en amfibieën)<br />
’s w<strong>in</strong>ters niet verdr<strong>in</strong>ken en op een droge plek kunnen overw<strong>in</strong>teren.<br />
Uit <strong>het</strong> RAVON-on<strong>de</strong>rzoek zijn meer<strong>de</strong>re locaties <strong>van</strong> <strong>de</strong> overw<strong>in</strong>terplekken (hibernacula) bekend.<br />
Voordat met <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n gestart wordt, wor<strong>de</strong>n er op tijd mitigeren<strong>de</strong> maatregelen<br />
genomen wor<strong>de</strong>n om verstor<strong>in</strong>g dan wel verlies <strong>van</strong> overw<strong>in</strong>terbiotoop te voorkomen. Indien<br />
werkzaamhe<strong>de</strong>n b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsperio<strong>de</strong>n <strong>van</strong> aanwezige reptielen vallen en er hibernacula<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> betreffen<strong>de</strong> gebied bekend zijn moeten <strong>de</strong>ze ruim voor aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
en buiten <strong>de</strong> gevoelige perio<strong>de</strong>n verplaatst wor<strong>de</strong>n naar een nabij gelegen geschikte<br />
locatie zodat er geen overw<strong>in</strong>terplekken verloren gaan of tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n verstoord<br />
zullen wor<strong>de</strong>n. Ver<strong>de</strong>r kan <strong>het</strong> gebied ongeschikt gemaakt wor<strong>de</strong>n door <strong>het</strong> kort te maaien<br />
en, <strong>in</strong>dien uitvoerbaar, af te rasteren zodat er geen nieuwe vestig<strong>in</strong>g <strong>van</strong> bescherm<strong>de</strong> soorten<br />
kan voorkomen. Voor <strong>het</strong> verplaatsen <strong>van</strong> hibernacula en voor <strong>het</strong> <strong>in</strong> bezit hebben <strong>van</strong> bescherm<strong>de</strong><br />
soorten is een ontheff<strong>in</strong>g <strong>van</strong> art. 9 en 13 nodig.<br />
Vissen<br />
Verspreid<strong>in</strong>gsgegevens <strong>van</strong> vissen zijn niet beschikbaar. De verwacht<strong>in</strong>g is echter dat <strong>de</strong> aanwezige<br />
sloten en wateren door <strong>het</strong> zure of <strong>in</strong> sommige gevallen voedselrijke karakter niet erg<br />
geschikt zijn als habitat voor bescherm<strong>de</strong> vissoorten. Ver<strong>de</strong>r vallen <strong>de</strong>ze sloten <strong>in</strong> <strong>het</strong> zomer-<br />
Pag<strong>in</strong>a 15 <strong>van</strong> 70
Waterhuishoud<strong>in</strong>g Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
seizoen droog en zullen als permanente leefgebied voor vissen ongeschikt zijn. Na<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rzoek<br />
is dan ook niet noodzakelijk.<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n<br />
Het hei<strong>de</strong>blauwtje (tabel 3) wordt op grote schaal verspreid <strong>in</strong> grote <strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>het</strong> plangebied<br />
waargenomen. De soort heeft een voorkeur voor natte en vochtige hei<strong>de</strong> (Dijkstra et al 2003).<br />
Deze oppervlakte zal toenemen, evenals <strong>het</strong> areaal dophei<strong>de</strong> waardoor <strong>het</strong> voedselaanbod toe<br />
neemt . Wel moet er reken<strong>in</strong>g gehou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n met een <strong>in</strong>tolerantie voor te hoge <strong>in</strong>undaties.<br />
Uit <strong>de</strong> verschilkaart (waterhuishoud<strong>in</strong>g) en <strong>de</strong> spreid<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> vl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs komt naar voren dat<br />
rondom <strong>de</strong> zui<strong>de</strong>lijke Ben<strong>de</strong>rse plassen en ten westen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Davidsplassen richt<strong>in</strong>g Anserveld<br />
<strong>de</strong> vernatt<strong>in</strong>g <strong>het</strong> grootst zal zijn. Het waterpeil zal gefaseerd <strong>in</strong> <strong>de</strong> tijd opgezet wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong>dien<br />
een grotere waterstandsveran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g wordt nagestreefd. Het hei<strong>de</strong>blauwtje kan zich ook op <strong>de</strong>ze<br />
locaties handhaven omdat op korte afstand gradiëntrijke situaties blijven bestaan.. Er zal<br />
geen leefgebied verdwijnen, maar er zal <strong>in</strong> <strong>de</strong> loop <strong>van</strong> jaren een beperkte habitatverschuiv<strong>in</strong>g<br />
op gaan tre<strong>de</strong>n. De gunstige staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>blauwtje komt met <strong>de</strong> vernatt<strong>in</strong>gsmaatregelen<br />
dan ook niet <strong>in</strong> gevaar.<br />
Het veenhooibeestje (tabel 3) wordt b<strong>in</strong>nen <strong>het</strong> plangebied ten noor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Anser<strong>de</strong>nnen<br />
waargenomen. Deze locatie zal niet beïnvloed wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> vernatt<strong>in</strong>gsmaatregelen. Er blijven<br />
kle<strong>in</strong>schalige overgangen tussen drogere en nattere omstandighe<strong>de</strong>n (met <strong>de</strong> waardplant<br />
eenarig wollegras) bestaan. De rupsen zullen vooral <strong>in</strong> <strong>de</strong>ze overgangen overw<strong>in</strong>teren en <strong>de</strong><br />
kans op <strong>in</strong>un<strong>de</strong>ren is zeer ger<strong>in</strong>g.<br />
Het opzetten <strong>van</strong> <strong>het</strong> waterpeil <strong>in</strong> <strong>de</strong> gebie<strong>de</strong>n waar een grote peilveran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g (> 15/20 cm)<br />
wordt nagestreefd zal gefaseerd <strong>in</strong> ruime en tijd gebeuren Dit is voor an<strong>de</strong>re soorten <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld ook belangrijk, zoals bijvoorbeeld <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> Lijstsoort <strong>het</strong> gentiaanblauwtje<br />
(kwetsbaar). Deze soort geniet geen wettelijke bescherm<strong>in</strong>g krachtens <strong>de</strong> <strong>Flora</strong>- en faunawet,<br />
maar zijn waardplant <strong>de</strong> klokjesgentiaan (tabel 2) wel.<br />
Gentiaanblauwtje op z’n waardplant <strong>de</strong> klokjes-<br />
gentiaan (Foto Albert Henckel)<br />
In een optimale situatie staan klokjesgentianen<br />
langs een groot <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
vochtgradiënt met nesten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
waardmieren <strong>in</strong> pollen pijpenstrootje. In<br />
natte jaren overstromen <strong>de</strong> laagten,<br />
maar kan <strong>het</strong> gentiaanblauwtje zich<br />
handhaven aan <strong>de</strong> ran<strong>de</strong>n. Bij te snelle<br />
vernatt<strong>in</strong>g verdr<strong>in</strong>ken <strong>de</strong> gentianen en<br />
rupsen <strong>in</strong> laaggelegen nesten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
waardmieren, waardoor er een kans<br />
bestaat dat <strong>het</strong> gentiaanblauwtje verdwijnt.<br />
Algemeen kan dus gesteld wor<strong>de</strong>n dat een snel uitgevoer<strong>de</strong> vernatt<strong>in</strong>g <strong>in</strong> verdroog<strong>de</strong><br />
hei<strong>de</strong>gebie<strong>de</strong>n vaak averechts werkt omdat <strong>het</strong> overgebleven leefgebied zich juist <strong>in</strong> <strong>de</strong> laagten<br />
bev<strong>in</strong>dt, welke <strong>het</strong> eerst zullen on<strong>de</strong>rlopen. Vernatt<strong>in</strong>g dient dus gelei<strong>de</strong>lijk over een perio<strong>de</strong> <strong>van</strong><br />
ettelijke jaren te wor<strong>de</strong>n uitgevoerd, zodat <strong>de</strong> planten en dieren <strong>van</strong> <strong>de</strong> natte milieus <strong>de</strong> tijd krijgen<br />
om mee te migreren met <strong>het</strong> opkomen<strong>de</strong> waterpeil. Het succes <strong>van</strong> vernatt<strong>in</strong>g luistert nauwer<br />
naarmate <strong>de</strong> variatie <strong>in</strong> reliëf ger<strong>in</strong>ger is; <strong>de</strong> aanwezigheid <strong>van</strong> reliëf is dus voor<strong>de</strong>lig (Bescherm<strong>in</strong>gsplan<br />
Gentiaanblauwtje 2003-2007, Expertisecentrum LNV, september 2003).<br />
Voor libellensoorten zal geen sprake zijn <strong>van</strong> negatieve effecten, <strong>het</strong> voortplant<strong>in</strong>gsbiotoop blijft<br />
gelijk of neemt zelfs toe. Ver<strong>de</strong>r overw<strong>in</strong>teren <strong>de</strong> meeste soorten als larven <strong>in</strong> <strong>het</strong> water en zijn<br />
er <strong>in</strong> <strong>de</strong> w<strong>in</strong>terperio<strong>de</strong> geen negatieve effecten te verwachten .<br />
Uitzon<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g hierop is <strong>de</strong> noordse w<strong>in</strong>terjuffer (tabel 3), die als (jong) volwassene nazomert en<br />
overw<strong>in</strong>tert op hei<strong>de</strong>- en grasplanten en op bomen en struiken. In <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld wordt <strong>de</strong>ze<br />
soort verspreid <strong>in</strong> <strong>het</strong> Natura 2000 gebied gevon<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> ran<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>gebied en<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> bosgebie<strong>de</strong>n en op <strong>de</strong> hei<strong>de</strong> en <strong>in</strong> <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> vennen en plassen. De soort heeft<br />
haar voortplant<strong>in</strong>gsbiotoop vooral <strong>in</strong> laagveengebie<strong>de</strong>n, en is <strong>in</strong> staat om zeer grote afstan<strong>de</strong>n<br />
Pag<strong>in</strong>a 16 <strong>van</strong> 70
Waterhuishoud<strong>in</strong>g Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
te overbruggen tussen <strong>het</strong> voortplant<strong>in</strong>gs- en overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsbiotoop. Afstan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> 20 km zijn<br />
waargenomen (Manger 2007; Ketelaar et al 2007).<br />
In <strong>het</strong> omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> locaties waar <strong>de</strong> noordse w<strong>in</strong>terjuffer is waargenomen (2003-2006)<br />
wordt een structureel hoger grondwater nagestreefd <strong>van</strong> 0 – 15 cm. Inundaties blijven beperkt<br />
tot <strong>de</strong> directe omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> vennen en <strong>de</strong> laag gelegen slenken en natte hei<strong>de</strong>. De noordse<br />
w<strong>in</strong>terjuffer betrekt voor <strong>het</strong> nazomeren en overw<strong>in</strong>teren beschutte hei<strong>de</strong>terre<strong>in</strong>en die licht geacci<strong>de</strong>nteerd<br />
zijn. In nattere laagtes wor<strong>de</strong>n vrijwel geen w<strong>in</strong>terjuffers waargenomen (Ketelaar<br />
et al 2007). Een effect <strong>van</strong> verhoog<strong>de</strong> grondwaterstan<strong>de</strong>n is daarom niet aannemelijk. Ver<strong>de</strong>r<br />
hebben <strong>de</strong> w<strong>in</strong>terjuffers <strong>van</strong>wege hun grote mate <strong>van</strong> mobiliteit <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld geen<br />
specifieke locatie als overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsbiotoop. De soort wordt <strong>in</strong> <strong>het</strong> hele gebied aangetroffen.<br />
Was <strong>de</strong> noordse w<strong>in</strong>terjuffer aan<strong>van</strong>kelijk zeer zeldzaam, <strong>de</strong> trend is een sterke toename <strong>in</strong> met<br />
name zuidwest Drenthe, waarbij <strong>de</strong> Weerribben <strong>het</strong> primaire voorplant<strong>in</strong>gsbiotoop is. De staat<br />
<strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g op lokaal niveau is niet <strong>in</strong> <strong>het</strong> ged<strong>in</strong>g.<br />
3.5 Conclusies<br />
De waterhuishoudkundige maatregelen lei<strong>de</strong>n tot een structurele verbeter<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> grondwatersysteem.<br />
Nagegaan is of door <strong>de</strong> lokaal door te voeren vernatt<strong>in</strong>g negatieve effecten optre<strong>de</strong>n<br />
op bescherm<strong>de</strong> planten en dieren.<br />
Op <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> plantensoorten jeneverbes, klokjesgentiaan, kle<strong>in</strong>e zonnedauw (tabel 2) en<br />
bre<strong>de</strong> wespenorchis en grasklokje (tabel 1) zullen geen negatieve effecten optre<strong>de</strong>n.<br />
Op <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> zoogdieren en vissen zullen geen negatieve effecten optre<strong>de</strong>n. Op <strong>de</strong><br />
broedvogels zullen geen negatieve effecten optre<strong>de</strong>n, terwijl voor <strong>het</strong> paapje <strong>de</strong> kwaliteit <strong>van</strong><br />
<strong>het</strong> leefgebied beter wordt. Op <strong>de</strong> watervogels zullen <strong>de</strong> maatregelen een positieve <strong>in</strong>vloed<br />
hebben.<br />
Voor <strong>de</strong> amfibieën <strong>in</strong> <strong>het</strong> algemeen geldt dat <strong>de</strong> maatregelen er voor zorgen dat <strong>de</strong> verzur<strong>in</strong>g<br />
<strong>van</strong> open plassen en vennen verm<strong>in</strong><strong>de</strong>rd. Op <strong>de</strong> heikikker, kamsalaman<strong>de</strong>r en rugstreeppad<br />
(tabel 3) tre<strong>de</strong>n geen effecten op omdat <strong>het</strong> voorplant<strong>in</strong>gswater behou<strong>de</strong>n blijft of iets groter<br />
wordt, en er voldoen<strong>de</strong> droog/vochtig overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsbiotoop blijft bestaan. De leefgebie<strong>de</strong>n<br />
hebben op korte afstand <strong>van</strong> elkaar gradiëntrijke terre<strong>in</strong>ge<strong>de</strong>elten.<br />
Wat betreft <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> reptielen ad<strong>de</strong>r, glad<strong>de</strong> slang (tabel 3) en levendbaren<strong>de</strong> hagedis<br />
(tabel 2) is specifiek gekeken naar <strong>de</strong> mogelijke <strong>in</strong>vloed <strong>van</strong> vernatt<strong>in</strong>g op <strong>de</strong> overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsbiotopen.<br />
De nu beken<strong>de</strong> overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsbiotopen bev<strong>in</strong><strong>de</strong>n zich veelal <strong>in</strong> <strong>de</strong> hoog-laag gradiënt.<br />
Omdat <strong>het</strong> grondwaterpeil gefaseerd <strong>in</strong> <strong>de</strong> tijd wordt verhoogd is <strong>de</strong> verwacht<strong>in</strong>g dat voor <strong>de</strong><br />
aanwezige bescherm<strong>de</strong> soorten geen significante negatieve effecten optre<strong>de</strong>n als gevolg <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> vernatt<strong>in</strong>g. Er blijven voldoen<strong>de</strong> droge overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gslocaties aanwezig die op korte afstand<br />
<strong>van</strong> <strong>het</strong> zomerhabitat liggen. In relatie tot <strong>de</strong> uitvoer<strong>in</strong>g zal voor aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong> aanwezigheid <strong>van</strong> hibernacula on<strong>de</strong>rzocht wor<strong>de</strong>n zodat er op tijd mitigeren<strong>de</strong> maatregelen<br />
getroffen wor<strong>de</strong>n. Er wordt voor gezorgd dat hibernacula niet verloren gaan dan wel verstoord<br />
wor<strong>de</strong>n.<br />
Voor <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>r hei<strong>de</strong>blauwtje (tabel 3) zal <strong>de</strong> situatie gunstiger wor<strong>de</strong>n omdat<br />
<strong>het</strong> aan<strong>de</strong>el dophei<strong>de</strong> (nectarbron) gelei<strong>de</strong>lijk zal toenemen terwijl tegelijkertijd gradiëntrijke situatie<br />
met geschikte overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsgebie<strong>de</strong>n voor rupsen beschikbaar blijven. Het hei<strong>de</strong>blauwtje<br />
heeft een voorkeur voor vochtige en natte terre<strong>in</strong>ge<strong>de</strong>elten en <strong>de</strong>ze zullen <strong>in</strong> areaal toenemen.<br />
In <strong>de</strong> loop <strong>de</strong>r jaren zal <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>blauwtje door <strong>de</strong> vernatt<strong>in</strong>g haar habitat plaatselijk enigsz<strong>in</strong>s<br />
moeten verschuiven. Omdat er overal gradiëntrijke situaties behou<strong>de</strong>n blijven en omdat <strong>de</strong><br />
soort <strong>in</strong> <strong>het</strong> hele hei<strong>de</strong>gebied <strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld voorkomt, ook waar er geen verhog<strong>in</strong>g<br />
<strong>van</strong> grondwater wordt doorgevoerd, wordt <strong>de</strong> lokaal optre<strong>de</strong>n<strong>de</strong> verschuiv<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> habitat<br />
niet als ernstig beoor<strong>de</strong>eld. De effecten op hei<strong>de</strong>blauwtje zijn overwegend positief.<br />
Een locatie waar <strong>het</strong> veenhooibeestje gevon<strong>de</strong>n is zal niet geraakt wor<strong>de</strong>n. De natte vegetaties<br />
met <strong>de</strong> waardplant eenarig wollegras zullen kwalitatief verbeteren en gradiëntrijke ge<strong>de</strong>elten<br />
(met strooisellaag) die geschikt zijn voor <strong>de</strong> overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> rups zullen behou<strong>de</strong>n blijven<br />
en niet of nauwelijk kunnen <strong>in</strong>un<strong>de</strong>ren.<br />
Pag<strong>in</strong>a 17 <strong>van</strong> 70
Waterhuishoud<strong>in</strong>g Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
Op <strong>de</strong> libellen zullen geen negatieve effecten optre<strong>de</strong>n. De oppervlakte water dat benut wordt<br />
voor voortplant<strong>in</strong>g en/of overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>g blijft behou<strong>de</strong>n of wordt iets groter. De waterkwaliteit blijft<br />
gelijk of zal lokaal iets kunnen verbeteren (betere bufffer<strong>in</strong>g tegen verzur<strong>in</strong>g).<br />
Op <strong>de</strong> noordse w<strong>in</strong>terjuffer (tabel 3), die op <strong>het</strong> land overw<strong>in</strong>tert, tre<strong>de</strong>n geen effecten op. Het<br />
primaire voortplant<strong>in</strong>gsgebied zijn <strong>de</strong> laagvenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Weerribben. Na <strong>het</strong> uitkruipen wordt<br />
<strong>de</strong>ze soort <strong>in</strong> <strong>de</strong> zeer ruime omgev<strong>in</strong>g aangetroffen, waaron<strong>de</strong>r zuidwest Drenthe en <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld.<br />
De soort mijdt <strong>in</strong> <strong>de</strong> nazomer en w<strong>in</strong>ter vooral <strong>de</strong> natte terre<strong>in</strong>ge<strong>de</strong>elten. De soort is<br />
zeer mobiel en wordt <strong>in</strong> <strong>het</strong> hele Natura 2000 gebied Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld aangetroffen, zowel <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
hei<strong>de</strong>- als bosgebied. Er is geen sprake <strong>van</strong> vaste overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gslocaties en <strong>de</strong> trend <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
soort <strong>in</strong> zuidwest Drenthe is positief.<br />
In <strong>het</strong> algemeen geldt dat er <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld waar maatregelen wor<strong>de</strong>n uitgevoerd<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>ka<strong>de</strong>r</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> vernatt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld zoals bijvoorbeeld <strong>het</strong> <strong>de</strong>mpen<br />
<strong>van</strong> sloten, maken <strong>van</strong> ka<strong>de</strong>n en/of maaiveldophop<strong>in</strong>gen en plagwerkzaamhe<strong>de</strong>n er zoveel mogelijk<br />
gestreefd wordt naar <strong>het</strong> ongeschikt maken (bijv. kort maaien) <strong>van</strong> <strong>het</strong> gebied voor bescherm<strong>de</strong><br />
soorten. Dit geldt zowel voor voortplant<strong>in</strong>gs- en/of overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gbiotoop. Voor aan<strong>van</strong>g<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n kunnen bescherm<strong>de</strong> soorten wegge<strong>van</strong>gen wor<strong>de</strong>n en <strong>in</strong> een<br />
nabij geschikt biotoop wor<strong>de</strong>n uitgezet. Indien <strong>het</strong> uitvoerbaar is zal <strong>het</strong> gebied daarna wor<strong>de</strong>n<br />
afgerasterd kunnen wor<strong>de</strong>n om hervestig<strong>in</strong>g tegen te gaan. Een belangrijke voorwaar<strong>de</strong> voor<br />
<strong>het</strong> ongeschikt maken <strong>van</strong> een <strong>de</strong>elgebied is dat er voldoen<strong>de</strong> alternatief leefgebied <strong>in</strong> <strong>de</strong> nabije<br />
omgev<strong>in</strong>g aanwezig is voor <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> soorten om uitzett<strong>in</strong>g succesvol te laten verlopen.<br />
In <strong>de</strong> praktijk zal dit geen probleem zijn aangezien <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n b<strong>in</strong>nen <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
gefaseerd <strong>in</strong> tijd en ruimte zullen plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n en er dus altijd geschikt leefgebied blijft bestaan.<br />
Er treedt geen verlies <strong>van</strong> leefgebied op. De verschuiv<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> habitat, die voor sommige<br />
soorten benodigt is, v<strong>in</strong>dt op kle<strong>in</strong>e schaal plaats en past b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> natuurlijke dynamiek<br />
en/of homerange <strong>van</strong> <strong>de</strong> soort. Er is hierbij geen sprake <strong>van</strong> aantast<strong>in</strong>g of verlies <strong>van</strong> leefgebied<br />
Indien exemplaren wor<strong>de</strong>n aangetroffen zullen <strong>de</strong>ze wor<strong>de</strong>n verjaagd of ge<strong>van</strong>gen en verplaatst<br />
wor<strong>de</strong>n naar een vergelijkbaar biotoop <strong>in</strong> <strong>de</strong> directe omgev<strong>in</strong>g. Hiervoor is ontheff<strong>in</strong>g <strong>van</strong> art. 9<br />
en 13 nodig. De gunstige staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g voor alle bovengenoem<strong>de</strong> soorten zal met<br />
<strong>de</strong> vernatt<strong>in</strong>gmaatregelen niet <strong>in</strong> gevaar komen.<br />
In tabel 3.1 wordt <strong>de</strong> afweg<strong>in</strong>g samengevat en vastgesteld of ontheff<strong>in</strong>g nodig wordt gevon<strong>de</strong>n.<br />
Pag<strong>in</strong>a 18 <strong>van</strong> 70
Tabel 3.1 Samenvatt<strong>in</strong>g Herstel waterhuishoud<strong>in</strong>g<br />
Waterhuishoud<strong>in</strong>g Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
Soortsgroep Bescherm<strong>de</strong><br />
soorten<br />
Tabel Ontheff<strong>in</strong>g nodig? Mitigatie en/of Compensatie<br />
<strong>Flora</strong> Jeneverbes 2 Nee n.v.t.<br />
Klokjesgentiaan<br />
2 Nee n.v.t.<br />
Kle<strong>in</strong>e zonnedauw<br />
2 Nee n.v.t.<br />
Bre<strong>de</strong> wespenorchis<br />
1 Nee Zorgplicht<br />
Grasklokje 1 Nee Zorgplicht<br />
Zoogdieren Vos 1 Nee Zorgplicht<br />
Haas 1 Nee Zorgplicht<br />
Egel 1 Nee Zorgplicht<br />
Wezel 1 Nee Zorgplicht<br />
Vogels Alle soorten 3 n.v.t. Zorgplicht<br />
Kamsalaman- 3 Art. 9 en 13 • Gefaseerd <strong>in</strong> ruimte en tijd water<strong>de</strong>rpeil<br />
opzetten (bij peilveran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g ><br />
15 cm)<br />
Rugstreeppad 3 Art. 9 en 13 • Gefaseerd <strong>in</strong> ruimte en tijd waterpeil<br />
opzetten (bij peilveran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g ><br />
15 cm)<br />
Heikikker 3 Art. 9 en 13 • Gefaseerd <strong>in</strong> ruimte en tijd waterpeil<br />
opzetten (bij peilveran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g ><br />
15 cm)<br />
Ad<strong>de</strong>r 3 Art. 9 en 13 • Gefaseerd <strong>in</strong> ruimte en tijd waterpeil<br />
opzetten (bij peilveran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g ><br />
15 cm)<br />
Glad<strong>de</strong> slang 3 Art. 9 en 13 • Gefaseerd <strong>in</strong> ruimte en tijd waterpeil<br />
opzetten (bij peilveran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g ><br />
15 cm)<br />
Levendbaren- 2 Art. 9 en 13 • Gefaseerd <strong>in</strong> ruimte en tijd water<strong>de</strong><br />
hagedis<br />
peil opzetten (bij peilveran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g ><br />
15 cm)<br />
Ongewer- Hei<strong>de</strong>blauwtje 3 Nee: beperkte verschui- • Gefaseerd <strong>in</strong> ruimte en tijd watervel<strong>de</strong>nv<strong>in</strong>g<br />
habitat b<strong>in</strong>nen grenpeil opzetten (bij peilveran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g ><br />
zen <strong>van</strong> natuurlijke dynamiek<br />
en homerange<br />
15 cm)<br />
Veenhooibeestje<br />
Noordse w<strong>in</strong>terjuffer<br />
3 Nee n.v.t.<br />
3 Nee n.v.t.<br />
Pag<strong>in</strong>a 19 <strong>van</strong> 70
4 Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Noor<strong>de</strong>nveld<br />
4.1 Inleid<strong>in</strong>g<br />
Het uite<strong>in</strong><strong>de</strong>lijke doel <strong>van</strong> dit project is <strong>het</strong> herstel <strong>van</strong> natte hei<strong>de</strong> en slenkensysteem <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
voormalig landbouwgebied <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld. De hogere terre<strong>in</strong>ge<strong>de</strong>elten zullen zich kunnen<br />
ontwikkelen tot droge hei<strong>de</strong>. Het project ‘<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Noor<strong>de</strong>nveld’ heeft betrekk<strong>in</strong>g op <strong>het</strong> uit gebruik<br />
nemen <strong>van</strong> 157,47 ha landbouwgrond en <strong>de</strong> omvorm<strong>in</strong>g naar natuurgebied. De begrenz<strong>in</strong>g<br />
is gearceerd aangegeven op <strong>de</strong> Plankaart <strong>in</strong> bijlage 11.<br />
Het <strong>in</strong> on<strong>de</strong>rhavige studie te toetsen plan geniet <strong>de</strong> voorkeur boven eer<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rzochte en afgewogen<br />
alternatieven.<br />
De her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Noor<strong>de</strong>nveld is noodzakelijk om <strong>de</strong> natuurdoelen voor <strong>het</strong> Natura 2000 gebied<br />
te realiseren. Deze doelen zijn alleen te ontwikkelen door <strong>de</strong> bovengrond te verwij<strong>de</strong>ren en <strong>de</strong><br />
openheid <strong>van</strong> <strong>het</strong> gebied te vergroten. De haalbaarheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> natuurdoelen en <strong>de</strong> mate <strong>van</strong><br />
ontgrav<strong>in</strong>g is gebaseerd op <strong>het</strong> Bo<strong>de</strong>mchemisch on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> B-ware Research Centre. Er<br />
wordt niet meer grond ontgraven dan noodzakelijk is. De te handhaven beplant<strong>in</strong>g is me<strong>de</strong> bepaald<br />
aan <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> <strong>de</strong> ecologische criteria, <strong>in</strong> <strong>het</strong> bijzon<strong>de</strong>r <strong>het</strong> behoud <strong>van</strong> <strong>de</strong> functionaliteit<br />
voor vleermuizen.<br />
4.2 Maatregelen<br />
On<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> functieveran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g is <strong>het</strong> herstellen <strong>van</strong> <strong>de</strong> waterhuishoud<strong>in</strong>g en <strong>het</strong> opheffen<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> voor <strong>de</strong> landbouw noodzakelijke sloten, greppels en kunstmatige voorzien<strong>in</strong>gen. De benodig<strong>de</strong><br />
werkzaamhe<strong>de</strong>n hiervoor zijn <strong>het</strong> opzetten <strong>van</strong> <strong>het</strong> grondwaterpeil door <strong>het</strong> dichten <strong>van</strong><br />
alle sloten en greppels, <strong>het</strong> verwij<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> bouwvoor <strong>van</strong> <strong>het</strong> gebied en daarna <strong>het</strong> opbrengen<br />
<strong>van</strong> hei<strong>de</strong>plagsel, <strong>het</strong> verwij<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> beplant<strong>in</strong>g, <strong>het</strong> graven <strong>van</strong> slenken <strong>in</strong> <strong>de</strong> lagere terre<strong>in</strong>ge<strong>de</strong>elten<br />
en <strong>het</strong> plaatselijk verhogen <strong>van</strong> maaiveld of aanbrengen <strong>van</strong> lage ka<strong>de</strong>n. Waar<br />
routes <strong>de</strong> slenken passeren komen slenkpassages. In <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld zal ook een tij<strong>de</strong>lijk<br />
grond<strong>de</strong>pot wor<strong>de</strong>n aangelegd. Voor <strong>het</strong> transport <strong>van</strong> <strong>de</strong> afgegraven bovengrond wordt zoveel<br />
mogelijk gebruik gemaakt <strong>van</strong> bestaan<strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n, wegen of landbouwpercelen (voor uitgebrei<strong>de</strong><br />
omschrijv<strong>in</strong>g metho<strong>de</strong> afvoer afgegraven grond zie hfdst. 9.5 ‘Afvoer vrijkomen<strong>de</strong> grond<br />
Noor<strong>de</strong>nveld en Kloosterveld’).<br />
4.3 Natuurwaar<strong>de</strong>n<br />
<strong>Flora</strong> (kaart bijlage 2 en 3)<br />
Wat betreft bescherm<strong>de</strong> flora <strong>in</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld zijn er <strong>in</strong> <strong>het</strong> plangebied zelf geen bescherm<strong>de</strong><br />
soorten bekend. Wel kan aan <strong>de</strong> rand <strong>van</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld en <strong>in</strong> <strong>het</strong> nabij gelegen Moor<strong>de</strong>naarsveen<br />
exemplaren <strong>van</strong> kle<strong>in</strong>e en ron<strong>de</strong> zonnedauw (tabel 2) en jeneverbes (tabel 3) gevon<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n en bre<strong>de</strong> wespenorchis (tabel 1). Geen <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze soorten zal echter geraakt<br />
wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n.<br />
Hoewel niet beschermd komen er <strong>in</strong> <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld, buiten <strong>de</strong> begrenz<strong>in</strong>g<br />
<strong>van</strong> <strong>het</strong> plangebied, <strong>in</strong> <strong>het</strong> gebied ook soorten voor die op <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> Lijst staan, namelijk Kruipbrem,<br />
Bosdroogbloem en Stijve ogentroost (J. Kle<strong>in</strong>e 2005 & 2007).<br />
Zoogdieren (kaart bijlage 4)<br />
Er zijn waarnem<strong>in</strong>gen bekend <strong>van</strong> <strong>de</strong> gewone en ruige dwergvleermuis, laatvlieger en rosse<br />
vleermuis (alle tabel 3) langs <strong>de</strong> weg Lhee-Kraloo (J. Kle<strong>in</strong>e 2005 & 2007 en vleermuizenon<strong>de</strong>rzoek<br />
Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld, Grontmij 2009). De vleermuizen maken o.a. gebruik <strong>van</strong> <strong>het</strong> Noordven en<br />
<strong>het</strong> plasje op <strong>de</strong> hoek <strong>van</strong> Achter ’t Zaand met Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk als foerageergebied, en<br />
<strong>de</strong> kans dat Smitsveen geschikt is als foerageergebied lijkt groot. Ver<strong>de</strong>r is er een <strong>in</strong>ventarisatie<br />
Pag<strong>in</strong>a 20 <strong>van</strong> 70
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Noor<strong>de</strong>nveld<br />
uitgevoerd <strong>van</strong> bomen die als verblijfplaats voor vleermuizen geschikt kunnen zijn <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
Noor<strong>de</strong>nveld (Staatsbosbeheer, 2009).<br />
Nabij <strong>de</strong> weg Lhee-Kraloo staan enkele ou<strong>de</strong> <strong>de</strong>nnen, ver<strong>de</strong>r zijn er verschei<strong>de</strong>ne kle<strong>in</strong>e bosjes<br />
en stroken opslag die her en <strong>de</strong>r <strong>in</strong> <strong>het</strong> plangebied verspreid staan. An<strong>de</strong>re bescherm<strong>de</strong> zoogdieren<br />
die <strong>in</strong> <strong>het</strong> gebied voorkomen zijn <strong>de</strong> eekhoorn en steenmarter (tabel 2), bei<strong>de</strong> zijn <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
verle<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> hoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ben<strong>de</strong>rse weg (Achter ’t Zaand) waargenomen op een oud erf<br />
(Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten, 2004-2005). In <strong>de</strong> jaren dat <strong>de</strong>ze waarnem<strong>in</strong>gen door Natuurmonumenten<br />
zijn gedaan stond er op <strong>het</strong> erf nog een ou<strong>de</strong> boer<strong>de</strong>rij met erfbeplant<strong>in</strong>g, welke<br />
zeer geschikt waren als verblijfsplaats voor <strong>de</strong> steenmarter (won<strong>in</strong>g) en <strong>de</strong> eekhoorn (ou<strong>de</strong><br />
bomen op <strong>het</strong> erf). De won<strong>in</strong>g is echter gesloopt en niet meer aanwezig, <strong>de</strong> erfbeplant<strong>in</strong>g staat<br />
er nog wel.<br />
Ver<strong>de</strong>re algemene soorten (tabel 1) die <strong>in</strong> <strong>het</strong> gebied voorkomen zijn haas en vos (Verenig<strong>in</strong>g<br />
Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer 2004-2005) en hoewel er niet op geïnventariseerd is, is<br />
<strong>de</strong> verwacht<strong>in</strong>g dat <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld voor algemene grondgebon<strong>de</strong>n zoogdiersoorten zoals muizensoorten<br />
erg aantrekkelijk is door <strong>het</strong> huidige matig ruige karakter <strong>van</strong> <strong>het</strong> veld.<br />
Vogels (kaart bijlage 5, 6 en 7)<br />
Wat betreft standvogels (die jaarrond gebruik maken <strong>van</strong> een nest) zijn er twee soorten op <strong>het</strong><br />
ou<strong>de</strong> erf op <strong>de</strong> hoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ben<strong>de</strong>rse weg (achter ’t Zaand) waargenomen, kerkuil en torenvalk<br />
(Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer 2006). Van <strong>de</strong> torenvalk is bekend dat er<br />
broedplek <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> een nestkast bij <strong>de</strong> erfbeplant<strong>in</strong>g (ou<strong>de</strong> bomen) aanwezig is. De kerkuil<br />
heeft <strong>in</strong> <strong>het</strong> verle<strong>de</strong>n gebruik gemaakt <strong>van</strong> <strong>het</strong> verlaten ou<strong>de</strong> gebouw dat op <strong>het</strong> erf stond,<br />
maar enige tijd terug is gesloopt.<br />
In <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld zijn enkele broedvogels waargenomen waarvoor <strong>het</strong> Natura 2000 gebied is<br />
aangewezen: paapje, boomleeuwerik, roodborsttapuit (J. Kle<strong>in</strong>e, 2007, 2008 en 2009). Ver<strong>de</strong>r<br />
zijn er <strong>in</strong> <strong>het</strong> gebied enkele Ro<strong>de</strong> Lijstvogelsoorten waargenomen zoals grauwe klauwier, graspieper,<br />
gele kwikstaart, veldleeuwerik, koekoek, kneu, r<strong>in</strong>gmus en spotvogel, <strong>de</strong>ze laatste twee<br />
geconcentreerd op <strong>het</strong> ou<strong>de</strong> erf aan <strong>de</strong> Ben<strong>de</strong>rse weg (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer<br />
2006).<br />
Ver<strong>de</strong>r foerageren w<strong>in</strong>tergasten zoals ganzen <strong>in</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld. Deze zijn echter <strong>de</strong> laatste<br />
jaren <strong>in</strong> aantallen achteruitgegaan. De achteruitgang is <strong>het</strong> gevolg <strong>van</strong> <strong>de</strong> verruig<strong>in</strong>g en <strong>de</strong> afname<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> voedselrijkdom, waardoor <strong>de</strong>ze percelen steeds m<strong>in</strong><strong>de</strong>r geschikt zijn gewor<strong>de</strong>n<br />
voor <strong>de</strong>ze w<strong>in</strong>tervogels (J. Kle<strong>in</strong>e, 2007).<br />
Pag<strong>in</strong>a 21 <strong>van</strong> 70
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Noor<strong>de</strong>nveld<br />
Figuur 4.1 Ligg<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> vennen, poelen en <strong>het</strong> plasje op <strong>de</strong> hoek <strong>van</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk en Achter ‘t Zaand<br />
Amfibieën en reptielen (kaart bijlage 8)<br />
In <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld is bij <strong>het</strong> Smitsveen <strong>de</strong> r<strong>in</strong>gslang (tabel 3) waargenomen<br />
(Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, 2004-2008). De kamsalaman<strong>de</strong>r (tabel 3) is voor <strong>het</strong><br />
laatst <strong>in</strong> 2005 waargenomen aan <strong>de</strong> zuidkant <strong>van</strong> <strong>de</strong> Kraloërweg <strong>in</strong> <strong>de</strong> daar gelegen poel (aangeduid<br />
met B <strong>in</strong> figuur 4.1). De lan<strong>de</strong>lijke staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze soort is matig<br />
(on)gunstig. In <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld wordt <strong>de</strong>ze soort vooral <strong>in</strong> twee grotere <strong>de</strong>elpopulaties aangetroffen,<br />
namelijk <strong>in</strong> <strong>het</strong> westen <strong>in</strong> Kloosterveld I (meer<strong>de</strong>re locaties), en net ten noor<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
<strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld rond <strong>het</strong> Smitsveen (meer<strong>de</strong>re locaties). Een kle<strong>in</strong>ere <strong>de</strong>elpopulatie bev<strong>in</strong>dt<br />
zich aan <strong>de</strong> noordzij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Davidsplassen. In poel (B) is <strong>in</strong> <strong>de</strong> waarnem<strong>in</strong>gsperio<strong>de</strong> 2000 tot<br />
en met 2007 ten hoogste 1 exemplaar aangetroffen (Kle<strong>in</strong>e 2005).<br />
De rugstreeppad (tabel 3) komt langs <strong>de</strong> ran<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>het</strong> plangebied voor, vooral <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong><br />
open water. De grootste <strong>de</strong>elpopulaties bev<strong>in</strong><strong>de</strong>n zich rond <strong>de</strong> Ben<strong>de</strong>rse plassen, ten noordoosten<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Davidsplassen (nabij Aardrijksveen).en ten zui<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>het</strong> Koelevaartsveen.<br />
In <strong>het</strong> plangebied zelf is <strong>de</strong>ze soort aangetroffen op twee locaties: <strong>in</strong> <strong>de</strong> plasjes op <strong>de</strong> hoek <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> weg Achter ’t Zaand met Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk en <strong>in</strong> poel B, waar ook <strong>de</strong> kamsalaman<strong>de</strong>r<br />
is aangetroffen. Hoewel afwezig <strong>in</strong> 2008 is <strong>de</strong>ze soort <strong>in</strong> <strong>de</strong> jaren daarvoor veelvuldig waargenomen<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong>ze plassen die geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> voortplant<strong>in</strong>gsperio<strong>de</strong> gebruikt wor<strong>de</strong>n (mond. med.<br />
J. Kle<strong>in</strong>e, 2009). De waargenomen aantallen zijn per plasje circa 3 exemplaren (Kle<strong>in</strong>e 2007) tot<br />
6 à 10 of meer dan 10 exemplaren, afhankelijk <strong>van</strong> <strong>het</strong> betreffen<strong>de</strong> jaar (Kle<strong>in</strong>e 2005).<br />
De ad<strong>de</strong>r (tabel 3) wordt langs <strong>de</strong> noord- en zuidrand <strong>van</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld en ook langs <strong>de</strong> weg<br />
Lhee-Kraloo aan <strong>de</strong> kant <strong>van</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld en langs <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk waargenomen<br />
(Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer, 2004-2008). Het betreft steeds <strong>de</strong> grens tussen<br />
bestaand natuurgebied en agrarisch gebied. De m<strong>in</strong><strong>de</strong>r zwaar bescherm<strong>de</strong> soorten (tabel 1)<br />
Pag<strong>in</strong>a 22 <strong>van</strong> 70
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Noor<strong>de</strong>nveld<br />
groene kikker, bru<strong>in</strong>e kikker, gewone pad en kle<strong>in</strong>e watersalaman<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> twee plasjes<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> gebied aangetroffen (Kle<strong>in</strong>e 2005 t/m 2007).<br />
Vissen<br />
Er zijn geen gegevens beschikbaar <strong>van</strong> vissen <strong>in</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld. De Vissenatlas Gron<strong>in</strong>gen<br />
Drenthe (Brouwer et al 2008) geeft geen verspreid<strong>in</strong>gsgegevens <strong>van</strong> dit <strong>de</strong>el <strong>van</strong> Drenthe. Echter<br />
<strong>het</strong> aan<strong>de</strong>el waterhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> sloten <strong>in</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld is zo kle<strong>in</strong> dat bescherm<strong>de</strong> soorten<br />
zoals bittervoorn, kle<strong>in</strong>e en grote mod<strong>de</strong>rkruiper hier, ook gelet op <strong>de</strong> voorkeursbiotopen <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong>ze soorten, niet wor<strong>de</strong>n verwacht.<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n (kaart bijlage 9 en 10)<br />
Het hei<strong>de</strong>blauwtje (tabel 3 soort) kan vooral gevon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n op natte en vochtige hei<strong>de</strong>vegetaties<br />
en komt dan ook niet <strong>in</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld zelf voor maar aan <strong>de</strong> ran<strong>de</strong>n waar sprake is<br />
<strong>van</strong> hei<strong>de</strong>vegetaties.<br />
Er wor<strong>de</strong>n ver<strong>de</strong>r geen bescherm<strong>de</strong> vl<strong>in</strong><strong>de</strong>rsoorten gevon<strong>de</strong>n. Wel is <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> Lijstsoort Kommavl<strong>in</strong><strong>de</strong>r<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld waargenomen (J. Kle<strong>in</strong>e 2000-2006). Deze laatste is een stuifzand<br />
pionier en gebruikt <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld met z’n ruige karakter waarschijnlijk voornamelijk als<br />
foerageergebied. Net buiten <strong>de</strong> grens <strong>van</strong> <strong>het</strong> projectgebied wor<strong>de</strong>n Ro<strong>de</strong> lijstsoorten aangetroffen<br />
zoals gentiaanblauwtje (ten westen <strong>van</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk) en verschillen<strong>de</strong> dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rsooorten<br />
rond <strong>het</strong> Smitsveen (zie kaart bijlage 9).<br />
Bescherm<strong>de</strong> libellen zijn niet <strong>in</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld waargenomen (zie kaart bijlage 10). .<br />
4.4 Effecten en afweg<strong>in</strong>g<br />
De maatregelen die nodig zijn voor <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld lei<strong>de</strong>n tot een (tij<strong>de</strong>lijke)<br />
veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>van</strong> biotoop, en (mogelijke) verstor<strong>in</strong>g door mensen en mach<strong>in</strong>es. Ook zou voor<br />
kle<strong>in</strong>e we<strong>in</strong>ig mobiele soorten sprake kunnen zijn <strong>van</strong> barrièrewerk<strong>in</strong>g door grootschalige ontgrav<strong>in</strong>g<br />
of verwij<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> beplant<strong>in</strong>g waarmee mogelijk ook verplaats<strong>in</strong>groutes verdwijnen.<br />
<strong>Flora</strong><br />
B<strong>in</strong>nen <strong>het</strong> plangebied zijn geen bescherm<strong>de</strong> plantensoorten gevon<strong>de</strong>n. Wel is er aan <strong>de</strong> rand<br />
<strong>van</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> kle<strong>in</strong>e zonnedauw gevon<strong>de</strong>n. Wanneer <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld<br />
na <strong>de</strong> <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g geschikt genoeg is kunnen <strong>de</strong>ze als zaadbronnen dienen voor nieuwe vestig<strong>in</strong>gen<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> plangebied. Effecten op bescherm<strong>de</strong> planten zijn niet aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong>.<br />
Zoogdieren<br />
Wat betreft bescherm<strong>de</strong> vleermuissoorten (tabel 3) wordt <strong>de</strong> aanwezige bestaan<strong>de</strong> beplant<strong>in</strong>g<br />
(o.a. stroken bos/opslag en ou<strong>de</strong> grove <strong>de</strong>nnen weg Lhee-Kraloo) gebruikt als vliegroute voor <strong>in</strong><br />
<strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld foerageren<strong>de</strong> vleermuizen. Ook kunnen ou<strong>de</strong>re bomen als mogelijke verblijfplaatsen<br />
<strong>van</strong> vleermuizen dienen. De belangrijkste vliegroutes zijn <strong>de</strong> beplant<strong>in</strong>g langs <strong>de</strong><br />
weg Lhee-Kraloo (zie hoofdstuk 5), en <strong>de</strong> bosran<strong>de</strong>n rond <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld. In hoofdstuk 5 is<br />
beschreven hoe voldoen<strong>de</strong> vliegroutes kunnen wor<strong>de</strong>n behou<strong>de</strong>n en welke potentiële koloniebomen<br />
behou<strong>de</strong>n blijven. Het verwij<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> bos- en struikopslag zal <strong>van</strong> beperkte <strong>in</strong>vloed zijn<br />
op <strong>de</strong> vliegroutes. De belangrijkste routes langs <strong>de</strong> weg Lhee-Kraloo blijven aanwezig en er<br />
blijven voldoen<strong>de</strong> alternatieve routes langs <strong>de</strong> bosran<strong>de</strong>n over waardoor vleermuizen mogelijk<br />
geschikte foerageergebie<strong>de</strong>n (waterpartijen) <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld kunnen bereiken. De aanwezige<br />
(potentiële) verblijfplaatsen <strong>in</strong> geschikte bomen, en bomen <strong>in</strong> <strong>de</strong> directe omgev<strong>in</strong>g daar<strong>van</strong>,<br />
wor<strong>de</strong>n gespaard bij <strong>de</strong> kap. Dit wordt uitgebreid beschreven <strong>in</strong> hoofdstuk 5 weg Lhee-<br />
Kraloo.<br />
De aangetroffen steenmarter (tabel 2) heeft naar alle waarschijnlijkheid <strong>in</strong> <strong>het</strong> verle<strong>de</strong>n een vaste<br />
verblijfplaats <strong>in</strong> <strong>het</strong> gebouw op <strong>het</strong> ou<strong>de</strong> erf gehad. Dit gebouw is echter on<strong>de</strong>rtussen gesloopt<br />
zodat er op dit moment geen sprake meer is <strong>van</strong> een vaste rust- en of verblijfplaats voor<br />
<strong>de</strong>ze soort.<br />
De eekhoorn (tabel 2) die ook op <strong>het</strong>zelf<strong>de</strong> erf is waargenomen zou gebruik kunnen maken <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> op <strong>het</strong> erf aanwezige beplant<strong>in</strong>g. De ou<strong>de</strong>, meest geschikte bomen op dit erf zullen gehandhaafd<br />
blijven. Het is niet waarschijnlijk dat er nestbomen zijn <strong>van</strong> eekhoorn omdat geschikt foerageergebied<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> ruime omgev<strong>in</strong>g ontbreekt. Uit <strong>het</strong> oogpunt <strong>van</strong> zorgvuldigheid zal, voordat<br />
met <strong>het</strong> kappen <strong>van</strong> <strong>de</strong> overige (jongere) erfbeplant<strong>in</strong>g kan wor<strong>de</strong>n begonnen, gecontroleerd<br />
Pag<strong>in</strong>a 23 <strong>van</strong> 70
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Noor<strong>de</strong>nveld<br />
wor<strong>de</strong>n op <strong>het</strong> voorkomen <strong>van</strong> nesten <strong>van</strong> eekhoorns. Indien aanwezig zal er volgens <strong>de</strong> gedragsco<strong>de</strong><br />
zorgvuldig bosbeheer gewerkt moeten wor<strong>de</strong>n en mitigeren<strong>de</strong> maatregelen getroffen<br />
moeten wor<strong>de</strong>n zoals buiten <strong>het</strong> voortplant<strong>in</strong>gsseizoen werken. De kans dat een nestboom verloren<br />
gaat is kle<strong>in</strong>. Het primaire leefgebied ligt <strong>in</strong> <strong>de</strong> bossen <strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld. De gunstige<br />
staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g zal dan ook niet <strong>in</strong> <strong>het</strong> ged<strong>in</strong>g komen.<br />
Voor <strong>de</strong> algemene muizensoorten (tabel 1) geldt dat er naar alle waarschijnlijkheid geschikt<br />
leefgebied verloren zal gaan. Er geldt geen ontheff<strong>in</strong>gsplicht, echter voor soorten die on<strong>de</strong>r een<br />
vrijstell<strong>in</strong>g vallen blijft <strong>de</strong> zorgplicht (art. 2) onverm<strong>in</strong><strong>de</strong>rd <strong>van</strong> kracht. Er zal zorgvuldig gewerkt<br />
wor<strong>de</strong>n door <strong>van</strong>uit één richt<strong>in</strong>g terugwerkend te werken. Dit geeft <strong>de</strong> aanwezige muizensoorten<br />
<strong>de</strong> kans om op tijd weg te vluchten voor <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n.<br />
Vogels<br />
Op <strong>de</strong> kerkuil tre<strong>de</strong>n geen effecten op. Het voormalig gebouw op <strong>het</strong> ou<strong>de</strong> erf was voor <strong>de</strong> kerkuil<br />
een uitsteken<strong>de</strong> broedlocatie. Se<strong>de</strong>rt dit gebouw gesloopt is bev<strong>in</strong>dt <strong>de</strong> huidige nestlocatie<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> kerkuil zich <strong>in</strong> <strong>de</strong> schaapskooi (Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer 2009). Er zal door<br />
<strong>de</strong> toekomstige werkzaamhe<strong>de</strong>n dan ook geen vaste rust- en verblijfplaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerkuil verloren<br />
gaan en er blijft voldoen<strong>de</strong> foerageergebied rond <strong>de</strong> Schaapskooi onaangetast en behou<strong>de</strong>n.<br />
De broedlocatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> torenvalk <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> een nestkast is op dit moment nog wel aanwezig<br />
en zal door <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g verplaatst moeten wor<strong>de</strong>n. Hiervoor is <strong>het</strong> nodig een ontheff<strong>in</strong>g<br />
aan te vragen (art. 9 en 13). Het verplaatsen <strong>van</strong> <strong>de</strong> nestkast moet buiten <strong>het</strong> broedseizoen <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> torenvalk gebeuren (geen verstor<strong>in</strong>g <strong>van</strong> broedgeval). De perio<strong>de</strong> waar<strong>in</strong> <strong>de</strong> nestkast verplaatst<br />
kan wor<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> nieuwe locatie moet <strong>in</strong> overleg met een <strong>de</strong>skundige bepaald wor<strong>de</strong>n.<br />
Een voorstel voor een nieuwe locatie zou <strong>de</strong> standwei<strong>de</strong> achter <strong>de</strong> schaapskooi kunnen zijn. Er<br />
zijn voldoen<strong>de</strong> muizen (mest en stro) en dus een groot voedselaanbod en ver<strong>de</strong>r genoeg mogelijkhe<strong>de</strong>n<br />
om <strong>de</strong> kast op te hangen aan <strong>de</strong> rand <strong>van</strong> <strong>het</strong> bos.<br />
Voor <strong>de</strong> aanwezige broedvogels is <strong>de</strong> aanwezigheid <strong>van</strong> struweel en lokaal aanwezige bomen<br />
belangrijk. Bij <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g zullen verspreid ou<strong>de</strong>re bomen en zeer lokaal ook struweelran<strong>de</strong>n<br />
gehandhaafd blijven om als rust- en uitkijkpost te dienen en <strong>het</strong> struweel als broedgebied.<br />
Het lokaal handhaven <strong>van</strong> beplant<strong>in</strong>gen zorgt ervoor dat <strong>de</strong> functionaliteit <strong>van</strong> <strong>het</strong> leefgebied<br />
<strong>van</strong> vogels niet verloren gaat en <strong>de</strong> hervestig<strong>in</strong>g <strong>van</strong> vogelsoorten <strong>van</strong> open hei<strong>de</strong> met her en<br />
<strong>de</strong>r opslag, bevor<strong>de</strong>rd wordt.<br />
Een voorbeeld hier<strong>van</strong> is <strong>de</strong> grauwe klauwier (tabel 3 en Ro<strong>de</strong> lijst; zie foto). Dit is een broedvogel<br />
<strong>van</strong> ruige, halfopen gebie<strong>de</strong>n met opslag <strong>van</strong> struweel of jong geboomte. De aanwezigheid<br />
<strong>van</strong> fl<strong>in</strong>k wat grote <strong>in</strong>secten als kevers, bijen en hommels is erg belangrijk, zij vormen <strong>de</strong><br />
hoofdmoot <strong>van</strong> <strong>het</strong> menu. De naam 'klauwier' slaat op <strong>de</strong> gewoonte <strong>van</strong> <strong>de</strong> vogels om een voorraadje<br />
prooidieren op te hangen aan <strong>de</strong> doornen <strong>van</strong> bramen of an<strong>de</strong>re stekelige struiken.<br />
Grauwe klauwieren zijn erg zeldzaam gewor<strong>de</strong>n en wor<strong>de</strong>n alleen nog gevon<strong>de</strong>n <strong>in</strong> kle<strong>in</strong>schalige,<br />
zeer gevarieer<strong>de</strong> landschappen, zoals<br />
hoogvenen en enkele kle<strong>in</strong>schalige, ou<strong>de</strong><br />
akker- en wei<strong>de</strong>landschappen. Positieve<br />
factoren zijn daar on<strong>de</strong>r meer <strong>de</strong> opslag<br />
<strong>van</strong> jonge berkenbosjes, <strong>de</strong> veelvuldige<br />
aanwezigheid <strong>van</strong> braamstruweel en <strong>de</strong><br />
grote rijkdom aan <strong>in</strong>secten (vogelbescherm<strong>in</strong>g.nl).<br />
De struwelen en bomen<br />
langs kavelgrenzen die <strong>de</strong>ze soort <strong>de</strong> afgelopen<br />
jaren heeft gebruikt als broedbiotoop<br />
(ten zui<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>het</strong> Smitsveen) zullen<br />
wor<strong>de</strong>n gehandhaafd.<br />
Grauwe klauwier, www. fotonatura.com<br />
In <strong>het</strong> algemeen kan gesteld wor<strong>de</strong>n dat wanneer vogels niet verstoord wor<strong>de</strong>n tij<strong>de</strong>ns <strong>het</strong><br />
broe<strong>de</strong>n er geen sprake is <strong>van</strong> een significant effect en er dus geen ontheff<strong>in</strong>g nodig zal zijn. Er<br />
dient geduren<strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n reken<strong>in</strong>g gehou<strong>de</strong>n te wor<strong>de</strong>n met <strong>het</strong> broedseizoen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
voorkomen<strong>de</strong> vogels, verstor<strong>in</strong>g <strong>van</strong> broedgevallen moet voorkomen wor<strong>de</strong>n. Tevens kunnen<br />
Pag<strong>in</strong>a 24 <strong>van</strong> 70
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Noor<strong>de</strong>nveld<br />
voorberei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> maatregelen wor<strong>de</strong>n getroffen om te voorkomen dat vogels tot broe<strong>de</strong>n kunnen<br />
komen b<strong>in</strong>nen <strong>het</strong> plangebied. In <strong>het</strong> <strong>ka<strong>de</strong>r</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Flora</strong>- en faunawet wordt geen standaardperio<strong>de</strong><br />
voor <strong>het</strong> broedseizoen aangehou<strong>de</strong>n, <strong>van</strong> belang is of een broedgeval verstoord wordt,<br />
ongeacht <strong>de</strong> perio<strong>de</strong>.<br />
Voor <strong>de</strong> w<strong>in</strong>tergasten geldt dat er een verlies <strong>van</strong> foerageergebied zal optre<strong>de</strong>n. In <strong>de</strong> autonome<br />
situatie is <strong>de</strong> betekenis <strong>van</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld als foerageergebied <strong>de</strong> afgelopen jaren al sterk<br />
afgenomen. De ganzen wor<strong>de</strong>n vooral op ruimere afstand <strong>in</strong> <strong>de</strong> beekdalen aangetroffen (voor<br />
uitgebrei<strong>de</strong> toelicht<strong>in</strong>g zie Nbwet-toets, Grontmij 2009).<br />
In <strong>de</strong> uitvoer<strong>in</strong>gsfase is <strong>het</strong> nodig om voor aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n <strong>het</strong> gebied ongeschikt<br />
te maken voor <strong>het</strong> broe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> vogels en <strong>in</strong>dien er toch nog een broedgeval optreedt<br />
<strong>de</strong>ze niet te verstoren. Ver<strong>de</strong>r zullen plaatselijk bomen en struiken blijven staan zodat <strong>de</strong> functionaliteit<br />
<strong>van</strong> <strong>het</strong> gebied niet verloren gaat. Door <strong>de</strong> comb<strong>in</strong>atie <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze maatregelen is er geen<br />
ontheff<strong>in</strong>g nodig.<br />
Amfibieën en reptielen<br />
Voortplant<strong>in</strong>gswateren voor <strong>de</strong> waargenomen soorten (kamsalaman<strong>de</strong>r, groene kikker en kle<strong>in</strong>e<br />
watersalaman<strong>de</strong>r) <strong>in</strong> en aan <strong>de</strong> rand <strong>van</strong> <strong>het</strong> plangebied zal blijven bestaan (<strong>de</strong> aanwezige<br />
vennen wor<strong>de</strong>n niet verstoord), echter <strong>het</strong> biotoop op enige afstand <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze wateren zal wel<br />
verstoord wor<strong>de</strong>n door <strong>het</strong> grootschalig afgraven <strong>van</strong> <strong>de</strong> bovengrond. Het gaat hier dan voornamelijk<br />
om foerageergebied wat verloren gaat. Het is niet waarschijnlijk dat <strong>het</strong> agrarische gebied<br />
door amfibieën en reptielen als overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gbiotoop wordt gebruikt.<br />
De kamsalaman<strong>de</strong>r (tabel 3) heeft <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> plasje B mogelijk overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsbiotoop op<br />
een afstand <strong>van</strong> circa 220 meter. Het tussenliggen<strong>de</strong> gebied zal her<strong>in</strong>gericht wor<strong>de</strong>n waardoor<br />
<strong>de</strong> relatie tussen voortplan<strong>in</strong>gs- en overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsbiotoop tij<strong>de</strong>lijk verloren gaat. Deze soort is<br />
voor <strong>het</strong> laatst <strong>in</strong> 2005 <strong>in</strong> dit plasje met één exemplaar waargenomen. Het plasje is geen belangrijk<br />
leefgebied voor <strong>de</strong>ze soort (Sticht<strong>in</strong>g RAVON, 2009). De poel heeft een ger<strong>in</strong>ge functie<br />
voor <strong>de</strong> kamsalaman<strong>de</strong>r <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld en is daarom niet <strong>van</strong> belang voor <strong>de</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong>ze soort <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gelerveld. Verlies <strong>van</strong> leefgebied is om <strong>de</strong>ze re<strong>de</strong>nen niet<br />
aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong>.<br />
Behoud <strong>van</strong> <strong>het</strong> plasje is on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g. Ook wordt er op korte afstand een<br />
nieuwe poel aangelegd. Er zal daarom sprake zijn <strong>van</strong> behoud <strong>van</strong> potentieel voortplant<strong>in</strong>gsbiotoop<br />
en tij<strong>de</strong>lijk slecht bereikbaar zijn <strong>van</strong> overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsbiotoop. In <strong>de</strong> nieuwe situatie zal <strong>de</strong><br />
omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> plasje zich gaan ontwikkelen tot voedselarm hei<strong>de</strong>gebied en daarom m<strong>in</strong><strong>de</strong>r<br />
geschikt wor<strong>de</strong>n als mogelijk leefgebied voor <strong>de</strong> kamsalaman<strong>de</strong>r. Locaties nabij landbouwgron<strong>de</strong>n<br />
zijn geschikter. Verplaatsen <strong>van</strong> <strong>de</strong> eventueel aanwezige kamsalaman<strong>de</strong>rs naar geschikt<br />
leefgebied aan <strong>de</strong> westzij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld (Kloosterveld I) voorkomt scha<strong>de</strong> aan <strong>de</strong>ze<br />
soort. De betekenis <strong>van</strong> <strong>het</strong> belangrijke leefgebied Kloosterveld zal, ook door <strong>de</strong> vroegtijdige<br />
aanleg <strong>van</strong> vier nieuwe poelen, voorafgaand aan <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld, vergroot<br />
wor<strong>de</strong>n, Zodra <strong>de</strong> nieuwe poelen begroeid zijn met vegetaties zijn ze geschikt als leefgebied.<br />
Verplaatsen naar <strong>het</strong> twee<strong>de</strong> belangrijke leefgebied <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld, Smitsveen en omliggen<strong>de</strong><br />
vennen/poelen, heeft m<strong>in</strong><strong>de</strong>r voorkeur omdat <strong>in</strong> <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> dit leefgebied <strong>de</strong> agrarische<br />
gron<strong>de</strong>n omgevormd wor<strong>de</strong>n tot hei<strong>de</strong>. In <strong>de</strong> randzone blijven semi-agrarische percelen<br />
behou<strong>de</strong>n (rond <strong>de</strong> schaapskooi). Dit leefgebied behoudt haar functionaliteit, maar <strong>het</strong> is niet<br />
wenselijk naar dit gebied extra kamsalaman<strong>de</strong>rs te verplaatsen. Voor <strong>het</strong> verplaatsen zal ontheff<strong>in</strong>g<br />
aangevraagd moeten wor<strong>de</strong>n (art 9 en 13).<br />
De ad<strong>de</strong>r (tabel 3) is <strong>in</strong> <strong>de</strong> ran<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>het</strong> plangebied waargenomen. Hier kunnen <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
<strong>in</strong>vloed hebben op <strong>het</strong> foerageergebied <strong>van</strong> <strong>de</strong> ad<strong>de</strong>r. Het is niet waarschijnlijk dat<br />
<strong>de</strong> ad<strong>de</strong>r overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsbiotoop <strong>in</strong> <strong>het</strong> agrarische gebied heeft, maar <strong>in</strong> <strong>de</strong> randzones kan <strong>het</strong><br />
ook niet helemaal uitgesloten wor<strong>de</strong>n. De RAVON heeft <strong>in</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld <strong>in</strong> <strong>het</strong> voorjaar 2009<br />
geen ad<strong>de</strong>rs aangetroffen (RAVON, 2009). Voorafgaand aan <strong>de</strong> uitvoer<strong>in</strong>g zal <strong>het</strong> gebied nagezocht<br />
wor<strong>de</strong>n op ad<strong>de</strong>r en eventuele exemplaren wor<strong>de</strong>n wegge<strong>van</strong>gen en verplaatst naar geschikte<br />
locaties <strong>in</strong> <strong>de</strong> directe omgev<strong>in</strong>g. Voor <strong>het</strong> weg<strong>van</strong>gen en verplaatsen is een ontheff<strong>in</strong>g<br />
nodig (art 9 en 13). In <strong>de</strong> nieuwe situatie zal <strong>de</strong> oppervlakte geschikt leefgebied sterk toenemen.<br />
Pag<strong>in</strong>a 25 <strong>van</strong> 70
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Noor<strong>de</strong>nveld<br />
De rugstreeppad (zie foto) maakt voor haar voortplant<strong>in</strong>g<br />
gebruik <strong>van</strong> poel B ten westen <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg Achter ’t Zaand<br />
(zie figuur 4.1) en <strong>het</strong> plasje op <strong>de</strong> hoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg Achter<br />
’t Zaand en <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk (mond. med. J. Kle<strong>in</strong>e,<br />
2009). Deze plasjes blijven als voortplant<strong>in</strong>gsbiotoop<br />
behou<strong>de</strong>n. Rond <strong>het</strong> plasje op <strong>de</strong> hoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg Achter ’t<br />
Zaand zal open zandige oever en beplant<strong>in</strong>g gehandhaafd<br />
blijven zodat overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsbiotoop ook behou<strong>de</strong>n blijft.<br />
In <strong>de</strong> directe omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> poel B zal overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsbiotoop<br />
verdwijnen. De afstand tot geschikt overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsbiotoop <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g is ger<strong>in</strong>g (circa 220 m) en ligt ruimschoots b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> actieradius <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze soort<br />
tussen voortplant<strong>in</strong>gs- en overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsbiotoop (500 - 1000 meter: Peymen et al 2000). Het<br />
tussenliggen<strong>de</strong> gebied zal als gevolg <strong>van</strong> <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g geschikt blijven voor rugstreeppad<br />
omdat <strong>de</strong>ze soort een voorkeur heeft voor zandige, kale gron<strong>de</strong>n. Op <strong>de</strong> rugstreeppad wor<strong>de</strong>n<br />
geen negatieve effecten verwacht. De nieuwe situatie na her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g, met kale zandige bo<strong>de</strong>ms,<br />
zal gunstiger wor<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> rugstreeppad.<br />
De meer algemene soorten groene kikker, bru<strong>in</strong>e kikker, gewone pad en kle<strong>in</strong>e watersalaman<strong>de</strong>r<br />
(tabel 1) zullen tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gperio<strong>de</strong> gebruik kunnen maken <strong>van</strong> <strong>de</strong> directe omgev<strong>in</strong>g<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> plasjes/poelen <strong>in</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld. De plasjes blijven behou<strong>de</strong>n en een <strong>de</strong>el <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> omr<strong>in</strong>gen<strong>de</strong> beplant<strong>in</strong>gen ook. Op <strong>de</strong>ze soorten zullen geen effecten optre<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g.<br />
Door <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld voor aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n ongeschikt te maken (kort maaien)<br />
en <strong>de</strong> aanwezige soorten weg te <strong>van</strong>gen en te verzetten (on<strong>de</strong>r begeleid<strong>in</strong>g <strong>van</strong> een ter zake<br />
kundige) <strong>in</strong> een nabij geschikt biotoop zal verstor<strong>in</strong>g en beschadig<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>in</strong>dividuen en/of<br />
verblijfplaatsen zoveel mogelijk wor<strong>de</strong>n voorkomen. Aangezien <strong>het</strong> voornamelijk om overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsbiotoop<br />
gaat is <strong>het</strong> belangrijk om <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n buiten <strong>het</strong> w<strong>in</strong>terseizoen uit te voeren.Voor<br />
<strong>het</strong> <strong>van</strong>gen en verplaatsen is een ontheff<strong>in</strong>g voor art. 9 en 13 nodig.<br />
Vissen<br />
Aan <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> een <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> geschikt biotoop en <strong>het</strong> feit dat <strong>de</strong> aanwezige sloten regelmatig<br />
droogvallen, wor<strong>de</strong>n er geen bescherm<strong>de</strong> vissoorten verwacht <strong>in</strong> <strong>het</strong> plangebied. Er<br />
tre<strong>de</strong>n geen effecten op <strong>de</strong>ze soortsgroep op.<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n<br />
Wat betreft bescherm<strong>de</strong> vl<strong>in</strong><strong>de</strong>rsoorten zijn er geen negatieve effecten te verwachten door <strong>de</strong><br />
werkzaamhe<strong>de</strong>n. Het hei<strong>de</strong>blauwtje heeft zijn leefgebied <strong>in</strong> <strong>de</strong> aanliggen<strong>de</strong> hei<strong>de</strong>gebie<strong>de</strong>n. Het<br />
afgraven <strong>van</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld zal dan ook niet lei<strong>de</strong>n tot verlies <strong>van</strong> leefgebied. In <strong>de</strong> toekomst<br />
zal <strong>de</strong> oppervlakte geschikt leefgebied <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> natte hei<strong>de</strong>vegetatie sterk toenemen en<br />
<strong>de</strong> gunstige staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g is dan ook niet <strong>in</strong> gevaar, maar zal naar verwacht<strong>in</strong>g beter<br />
wor<strong>de</strong>n.<br />
4.5 Conclusie<br />
Voor aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n wordt er voor gezorgd dat <strong>het</strong> te afgraven gebied ongeschikt<br />
gemaakt wordt voor enkele aanwezige bescherm<strong>de</strong> soorten. Het gaat hierbij voornamelijk<br />
over tabel 1 soorten, broed- en overw<strong>in</strong>teren<strong>de</strong> vogels (tabel 3) en ad<strong>de</strong>r (tabel 3 en bijlage IV<br />
Habitatrichtlijn). Hiervoor zal een ter zake kundige <strong>het</strong> gebied <strong>in</strong>specteren en <strong>in</strong>dien er bescherm<strong>de</strong><br />
soorten wor<strong>de</strong>n aangetroffen wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze ge<strong>van</strong>gen en <strong>in</strong> een nabij geschikte omgev<strong>in</strong>g<br />
uitgezet. Hiervoor is een ontheff<strong>in</strong>g nodig voor art. 9 en art. 13. De torenvalk verliest tij<strong>de</strong>lijk<br />
geschikt foerageergebied zodat <strong>het</strong> verplaatsen <strong>van</strong> <strong>de</strong> nestkast naar <strong>de</strong> rand <strong>van</strong> <strong>het</strong><br />
Noor<strong>de</strong>nveld gewenst is. Het verplaatsen kan buiten <strong>het</strong> broedseizoen uitgevoerd wor<strong>de</strong>n. Door<br />
zorgvuldig te werken zijn effecten op <strong>de</strong> meeste bescherm<strong>de</strong> soorten te voorkomen of beperken.<br />
Pag<strong>in</strong>a 26 <strong>van</strong> 70
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Noor<strong>de</strong>nveld<br />
Op enkele soorten kunnen <strong>de</strong>sondanks effecten optre<strong>de</strong>n:<br />
De vleermuizen (tabel 3 en bijlage IV Habitatrichtlijn) behou<strong>de</strong>n hun koloniebomen en <strong>de</strong> directe<br />
functionele omgev<strong>in</strong>g. Foerageergebie<strong>de</strong>n blijven bereikbaar door <strong>het</strong> handhaven <strong>van</strong> voldoen<strong>de</strong><br />
begelei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> beplant<strong>in</strong>gen (zie ook hoofdstuk 5 Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g weg Lhee- Kraloo). Er treedt<br />
geen verlies <strong>van</strong> vaste rust- en verblijfplaatsen op. De staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> vleermuizen<br />
is niet <strong>in</strong> <strong>het</strong> ged<strong>in</strong>g.<br />
De kamsalaman<strong>de</strong>r is een soort <strong>van</strong> tabel 3 en bijlage IV Habitatrichtlijn. In <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
zijn twee grotere <strong>de</strong>elpopulaties en er is één kle<strong>in</strong>ere <strong>de</strong>elpopulatie aanwezig. De poel ten westen<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> weg Lhee-Kraloo draagt niet bij aan <strong>de</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> soort <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld.<br />
De werkzaamhe<strong>de</strong>n rond <strong>de</strong> poel waar <strong>de</strong>ze soort <strong>in</strong> <strong>het</strong> verle<strong>de</strong>n is waargenomen lei<strong>de</strong>n<br />
niet tot verlies <strong>van</strong> leefgebied. Wel wordt <strong>het</strong> gebied tussen voortplant<strong>in</strong>gs- en overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsgebied<br />
tij<strong>de</strong>lijk ongeschikt voor migratie. Ook <strong>de</strong> toekomstige situatie zal ongunstiger zijn<br />
voor <strong>de</strong>ze soort omdat dit gebied geschikt gemaakt wordt voor habitattypen <strong>van</strong> <strong>de</strong> voedselarme<br />
hei<strong>de</strong>- en slenkvegetaties (uitbreid<strong>in</strong>gsopgave Natura 2000-gebied). Het is daarom nodig<br />
om <strong>de</strong>ze eventueel aanwezige soort te verplaatsen naar <strong>het</strong> meest geschikte belangrijke leefgebied<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong>ze soort <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> agrarisch beheer<strong>de</strong> percelen, namelijk Kloosterveld I. Het<br />
belangrijke leefgebied rond <strong>het</strong> Smitsveen wordt niet aangetast. Voor <strong>het</strong> <strong>van</strong>gen en verplaatsen<br />
is ontheff<strong>in</strong>g nodig (art 9 en 13).<br />
Op <strong>de</strong> strikt bescherm<strong>de</strong> rugstreeppad (tabel 3 en bijlage IV Habitatrichtlijn) die <strong>in</strong> twee poelen<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld is waargenomen, tre<strong>de</strong>n geen negatieve effecten op. Het leefgebied zal na<br />
her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>in</strong> kwaliteit verbeteren en <strong>het</strong> areaal zal toenemen. De staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g is<br />
niet <strong>in</strong> <strong>het</strong> ged<strong>in</strong>g.<br />
In tabel 4.1 wordt <strong>de</strong> afweg<strong>in</strong>g samengevat en vastgesteld of ontheff<strong>in</strong>g nodig wordt gevon<strong>de</strong>n.<br />
Pag<strong>in</strong>a 27 <strong>van</strong> 70
Tabel 4.1 Samenvatt<strong>in</strong>g Noor<strong>de</strong>nveld<br />
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Noor<strong>de</strong>nveld<br />
Soortsgroep Bescherm<strong>de</strong><br />
soorten<br />
Tabel Ontheff<strong>in</strong>g nodig? Mitigatie en/of Compensatie<br />
<strong>Flora</strong> Nee n.v.t. n.v.t. n.v.t.<br />
Zoogdieren Algemene<br />
muizen soorten<br />
1 Nee Zorgplicht één richt<strong>in</strong>g werken<br />
Eekhoorn 2 Verblijfplaats verdwijnt? • Buiten gevoelige perio<strong>de</strong> kappen<br />
Indien ja werken volgens<br />
gedragsco<strong>de</strong> zorgvuldig<br />
Bosbeheer<br />
• Voldoen<strong>de</strong> alternatieven aanwezig<br />
Steenmarter 2 Nee n.v.t.<br />
Vleermuizen 3 Nee • Sparen koloniebomen met directe<br />
omgev<strong>in</strong>g <strong>in</strong> overleg met<br />
een vleermuis<strong>de</strong>skundige<br />
• Foerageergebie<strong>de</strong>n bereikbaar<br />
hou<strong>de</strong>n met geschikte vliegroutes<br />
(functionele samenhang)<br />
Vogels Kerkuil 3 Nee; soort zit nu <strong>in</strong><br />
schaapskooi<br />
n.v.t.<br />
Torenvalk 3 Nestkast verplaatsen Nestkast buiten gevoelige perio<strong>de</strong><br />
verplaatsen <strong>in</strong> nabij geschikte om-<br />
art. 9 en 13<br />
gev<strong>in</strong>g, bijv. schaapskooi<br />
Amfibieën Kamsalaman- 3 Art. 9 en 13 • Voor w<strong>in</strong>terperio<strong>de</strong> weg<strong>van</strong>gen<br />
en reptielen <strong>de</strong>r<br />
en nabij geschikte omgev<strong>in</strong>g<br />
uitzetten<br />
• Aanleg 6 nieuwe poelen<br />
Ad<strong>de</strong>r 3 Art. 9 en 13<br />
• Voor aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> werkzaam-<br />
Kan <strong>in</strong> ran<strong>de</strong>n aangetrofhe<strong>de</strong>n habitat ongeschikt mafen<br />
wor<strong>de</strong>n.<br />
ken<br />
• Voor w<strong>in</strong>terperio<strong>de</strong> weg<strong>van</strong>gen<br />
en nabij geschikte omgev<strong>in</strong>g<br />
uitzetten<br />
Rugstreeppad 3 Art. 9 en 13 • Voor w<strong>in</strong>terperio<strong>de</strong> weg<strong>van</strong>gen<br />
en nabij geschikte omgev<strong>in</strong>g<br />
uitzetten<br />
• Aanleg 6 nieuwe poelen<br />
Groene kikker 1 Nee Zorgplicht Voor aan<strong>van</strong>g werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
weg<strong>van</strong>gen en nabij<br />
geschikte omgev<strong>in</strong>g uitzetten<br />
Bru<strong>in</strong>e kikker 1 Nee Zorgplicht Voor aan<strong>van</strong>g werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
weg<strong>van</strong>gen en nabij<br />
geschikte omgev<strong>in</strong>g uitzetten<br />
Gewone pad 1 Nee Zorgplicht Voor aan<strong>van</strong>g werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
weg<strong>van</strong>gen en nabij<br />
geschikte omgev<strong>in</strong>g uitzetten<br />
Kle<strong>in</strong>e water- 1 Nee Zorgplicht Voor aan<strong>van</strong>g werksalaman<strong>de</strong>rzaamhe<strong>de</strong>n<br />
weg<strong>van</strong>gen en nabij<br />
geschikte omgev<strong>in</strong>g uitzetten<br />
Ongewer- Hei<strong>de</strong>blauwtje 3 Nee Zorgplicht Voor aan<strong>van</strong>g werkvel<strong>de</strong>nzaamhe<strong>de</strong>n<br />
wegjagen<br />
Pag<strong>in</strong>a 28 <strong>van</strong> 70
5 Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g weg Lhee-Kraloo<br />
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g weg Lhee-Kraloo<br />
5.1 Inleid<strong>in</strong>g<br />
Het doel <strong>van</strong> <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg Lhee-Kraloo is <strong>het</strong> verm<strong>in</strong><strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> barrièrewerk<strong>in</strong>g<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> weg Lhee-Kraloo, vergroten <strong>van</strong> <strong>het</strong> rust- en stiltegebied, verbeteren <strong>van</strong> <strong>de</strong> hydrologische<br />
samenhang en <strong>het</strong> verm<strong>in</strong><strong>de</strong>ren <strong>van</strong> sterfte <strong>van</strong> dieren door verkeer. De doorgaan<strong>de</strong><br />
weg Lhee-Kraloo zal ver<strong>van</strong>gen wor<strong>de</strong>n door een zandpad en vrijliggend verhard fietspad. Ook<br />
zal <strong>het</strong> tracé <strong>in</strong>gekort wor<strong>de</strong>n door gebruik te maken <strong>van</strong> <strong>het</strong> zandpad en vrijliggen<strong>de</strong> fietspad<br />
langs <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk.<br />
Voor <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg Lhee - Kraloo zijn <strong>in</strong> 2006 meer<strong>de</strong>re alternatieven on<strong>de</strong>rzocht<br />
op hun effecten voor <strong>de</strong> natuur. De meest milieu- en natuurvrien<strong>de</strong>lijke variant is door <strong>de</strong> gemeente<br />
Westerveld gekozen als uitgangspunt voor <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g. Met <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
weg Lhee-Kraloo zal <strong>de</strong> uite<strong>in</strong><strong>de</strong>lijke situatie voor <strong>de</strong> aanwezige bescherm<strong>de</strong> flora en fauna positiever<br />
zijn (m<strong>in</strong><strong>de</strong>r barrièrewerk<strong>in</strong>g <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> weg) ten opzichte <strong>van</strong> <strong>de</strong> huidige situatie.<br />
5.2 Maatregelen<br />
De her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg Lhee-Kraloo vereist, <strong>van</strong>wege <strong>de</strong> technische constructie, dat <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rkant <strong>van</strong> <strong>de</strong> fun<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g boven <strong>het</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> hoogste grondwaterniveau komt te liggen.<br />
De toekomstige streefpeilen lei<strong>de</strong>n tot een gemid<strong>de</strong>ld 55 tot 80 cm hogere grondwaterstand dan<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> huidige situatie. De streefpeilen bepalen <strong>de</strong> nieuwe hoogteligg<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> zand- en fietspad.<br />
Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk Achter ‘t Zaand<br />
Kraloërweg<br />
Figuur 5.1 Kaart met <strong>de</strong> trajecten waar werkzaamhe<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n uitgevoerd.<br />
Er wor<strong>de</strong>n maatregelen genomen die ervoor zorgen dat acht slenken zo gepasseerd wor<strong>de</strong>n<br />
dat <strong>de</strong> weg hydrologisch geen belemmer<strong>in</strong>g is voor <strong>de</strong> habitattypen <strong>in</strong> <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg.<br />
Ook bij <strong>het</strong> Noordven is <strong>de</strong> weg een ongewenste doorsnijd<strong>in</strong>g, die zal wor<strong>de</strong>n opgeheven. Dit<br />
<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>het</strong> traject zal geheel komen te vervallen. Dat is mogelijk omdat <strong>het</strong> tracé <strong>van</strong>uit <strong>het</strong><br />
Pag<strong>in</strong>a 29 <strong>van</strong> 70
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g weg Lhee-Kraloo<br />
zui<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogveensedijk zal volgen. De her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg leidt tot een afname<br />
<strong>van</strong> verstor<strong>in</strong>g (geluid, beweg<strong>in</strong>g en licht) <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld.<br />
De werkzaamhe<strong>de</strong>n zullen bestaan uit <strong>het</strong> verwij<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> asfaltverhard<strong>in</strong>g, <strong>het</strong> verwij<strong>de</strong>ren<br />
<strong>van</strong> beplant<strong>in</strong>g, aanleggen <strong>van</strong> zandweg en fietspad (op <strong>het</strong> tracé en b<strong>in</strong>nen <strong>het</strong> profiel <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
voormalige weg) en <strong>het</strong> aanleggen <strong>van</strong> slenkpassages <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> twee bruggen/vlon<strong>de</strong>rs<br />
en <strong>in</strong> totaal zes duikers on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> weg door. De bestaan<strong>de</strong> wegsloten/-greppels wor<strong>de</strong>n ge<strong>de</strong>mpt.<br />
Er verdwijnt hierdoor een zeer smalle strook vegetatie (struikopslag, voedselrijke vegetatie).<br />
Voor <strong>het</strong> <strong>de</strong>el Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk wordt ter hoogte <strong>van</strong> <strong>de</strong> jeneverbesstruwelen <strong>het</strong><br />
zandpad smaller aangelegd dan op <strong>het</strong> tracé <strong>van</strong> <strong>de</strong> Kraloërweg/Achter ’t Zaand, dit om te<br />
voorkomen dat <strong>de</strong>ze struwelen verloren zullen gaan door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n. Ook <strong>de</strong> berm<br />
tussen zand- en fietspad wordt smal gehou<strong>de</strong>n om voldoen<strong>de</strong> b<strong>in</strong>nen <strong>het</strong> bestaan<strong>de</strong> profiel te<br />
kunnen blijven. De berm ter hoogte <strong>van</strong> <strong>het</strong> jeneverbesstruweel, maar ook zui<strong>de</strong>lijker tot aan <strong>de</strong><br />
huidige bocht <strong>in</strong> <strong>de</strong> weg, zal <strong>van</strong>wege <strong>het</strong> voorkomen <strong>van</strong> on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re jonge jeneverbessen,<br />
niet vergraven/geroerd wor<strong>de</strong>n. (DLG 2008, Programma <strong>van</strong> Eisen Inricht<strong>in</strong>gsmaatregelen Nationaal<br />
Park Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld).<br />
5.3 Natuurwaar<strong>de</strong>n<br />
De verhar<strong>de</strong> weg met bermen en greppels zelf en <strong>het</strong> zandpad zijn geen belangrijk leefgebied<br />
<strong>van</strong> bescherm<strong>de</strong> planten- en diersoorten maar liggen ge<strong>de</strong>eltelijk wel te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> een gebied<br />
waar bescherm<strong>de</strong> soorten voor kunnen komen.<br />
<strong>Flora</strong> (kaart bijlage 2 en 3)<br />
In <strong>de</strong> berm <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk komt <strong>het</strong> grasklokje (tabel 1) en jeneverbes (tabel 2)<br />
voor (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten, 2006). Ro<strong>de</strong> lijstsoorten die <strong>in</strong> <strong>de</strong> berm <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong><br />
Hoogveensedijk voorkomen zijn valkruid, echte gul<strong>de</strong>nroe<strong>de</strong> en kruipbrem. (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten,<br />
2006).<br />
In <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> berm komt plaatselijk aan <strong>de</strong> westzij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk<br />
klokjesgentiaan voor (tabel 2) waarop ook eitjes <strong>van</strong> <strong>de</strong> dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>r <strong>het</strong> gentiaanblauwtje kunnen<br />
wor<strong>de</strong>n aangetroffen. De klokjesgentiaan komt ook voor aan <strong>de</strong> oostzij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg Lhee-<br />
Kraloo (zui<strong>de</strong>lijke <strong>de</strong>el) (Bakker 1998; Kle<strong>in</strong>e 1990 en 2004, Natuurmonumenten 2006).<br />
De Ro<strong>de</strong> lijstsoorten bru<strong>in</strong>e en witte snavelbies kunnen <strong>in</strong> <strong>het</strong> aangrenzen<strong>de</strong> gebied <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg<br />
Lhee-Kraloo gevon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n. Op <strong>de</strong> planten <strong>in</strong> <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> berm zullen geen effecten<br />
optre<strong>de</strong>n zodat <strong>de</strong>ze soorten buiten beschouw<strong>in</strong>g kunnen wor<strong>de</strong>n gelaten.<br />
Zoogdieren (kaart bijlage 4)<br />
De volgen<strong>de</strong> zoogdieren zijn langs <strong>de</strong> weg en <strong>het</strong> zandpad waargenomen: gewone dwergvleermuis,<br />
ruige dwergvleermuis, rosse vleermuis, laatvlieger en watervleermuis (tabel 3) en<br />
egel, verschillen<strong>de</strong> muizensoorten, haas, konijn, wezel, hermelijn, bunz<strong>in</strong>g en ree (tabel 1). De<br />
bestaan<strong>de</strong> wegbeplant<strong>in</strong>g <strong>van</strong> matig ou<strong>de</strong> zomereiken vervult een rol als geleid<strong>in</strong>g voor <strong>de</strong><br />
vliegroute <strong>van</strong> vleermuizen naar hun foerageergebie<strong>de</strong>n (J. Kle<strong>in</strong>e, 2007 en Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer,<br />
2004-2005; Vleermuizenon<strong>de</strong>rzoek Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld,<br />
Grontmij 2009).<br />
Vogels (kaart 5, 6 en 7)<br />
De bestaan<strong>de</strong> wegbeplant<strong>in</strong>g <strong>van</strong> matig ou<strong>de</strong> zomereiken en plaatselijk aanwezige opslag ligt<br />
temid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld. Deze wegbeplant<strong>in</strong>g vervult een rol als broedplaats voor enkele<br />
vogelsoorten en fungeert als natuurlijke geleid<strong>in</strong>g voor trekvogels <strong>in</strong> <strong>het</strong> najaar (Kle<strong>in</strong>e 2000).<br />
Tevens zijn <strong>de</strong> bomen een toevluchtsoord voor vogels die tij<strong>de</strong>ns <strong>het</strong> foerageren <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
Noor<strong>de</strong>nveld wor<strong>de</strong>n verstoord. Langs <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk <strong>in</strong>/nabij <strong>het</strong> jeneverbesstruweel<br />
is <strong>de</strong> standvogel ransuil waargenomen. Wat betreft <strong>het</strong> voorkomen <strong>van</strong> broedvogels <strong>in</strong> dit<br />
gebied is <strong>de</strong> roodborsttapuit (hei<strong>de</strong>broedvogel, bo<strong>de</strong>mbroe<strong>de</strong>r) <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg Lhee-<br />
Kraloo waargenomen en langs <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk <strong>de</strong> boomleeuwerik (hei<strong>de</strong>broedvogel,<br />
bo<strong>de</strong>mbroe<strong>de</strong>r of laag boven <strong>de</strong> grond; gebruikt bomen als uitkijk- en zangpost). Langs <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong><br />
Hoogeveensedijk komen verschillen<strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> Lijstsoorten voor: R<strong>in</strong>gmus, Matkop, Spotvogel,<br />
Graspieper, Grauwe klauwier, Wielewaal en Kneu (<strong>de</strong>ze laatste is ook langs <strong>de</strong> weg Lhee-<br />
Kraloo waargenomen) (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten, 2006). Deze Ro<strong>de</strong> Lijstsoorten hebben<br />
Pag<strong>in</strong>a 30 <strong>van</strong> 70
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g weg Lhee-Kraloo<br />
voor een i<strong>de</strong>aal leefgebied een structuurrijk gebied nodig met struiken en opslag wat langs <strong>de</strong><br />
Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk volop aanwezig is, een kaal open landschap is niet of m<strong>in</strong><strong>de</strong>r geschikt.<br />
Amfibieën en reptielen (kaart bijlage 8)<br />
Faunistisch gezien zijn direct ter weerszij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg waarnem<strong>in</strong>gen bekend (Kle<strong>in</strong>e 2001-<br />
2004, Verenig<strong>de</strong> Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer 2005-2008) <strong>van</strong> ad<strong>de</strong>r, glad<strong>de</strong> slang,<br />
heikikker, rugstreeppad en kamsalaman<strong>de</strong>r (tabel 3), levendbaren<strong>de</strong> hagedis (tabel 2) en groene<br />
kikker, bru<strong>in</strong>e kikker, gewone pad en kle<strong>in</strong>e watersalaman<strong>de</strong>r (tabel 1). De aanwezigheid<br />
<strong>van</strong> ad<strong>de</strong>r, levendbaren<strong>de</strong> hagedis en kikkersoorten blijkt ook uit <strong>de</strong> tell<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong> op <strong>de</strong> weg<br />
doodgere<strong>de</strong>n dieren (Natuurmonumenten, perio<strong>de</strong> mei en juni 2006). Ver<strong>de</strong>r zijn er waarnem<strong>in</strong>gen<br />
bekend <strong>van</strong> <strong>de</strong> hazelworm (tabel 3) langs <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer<br />
2005-2008).<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n (kaart bijlage 9 en 10)<br />
De weg of wegbermen zijn geen belangrijk leefgebied voor ongewervel<strong>de</strong>. Deze dieren kunnen<br />
<strong>de</strong> berm echter wel als (tij<strong>de</strong>lijk) foerageergebied gebruiken. Langs <strong>de</strong> weg zijn dan ook verschillen<strong>de</strong><br />
dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rsoorten waargenomen, waar<strong>van</strong> één bescherm<strong>de</strong> soort, <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>blauwtje<br />
(tabel 3) langs <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk. De rest <strong>van</strong> <strong>de</strong> waargenomen dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rsoorten zijn<br />
alle Ro<strong>de</strong> Lijstsoorten die <strong>in</strong> <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> zand-/fietspad aangetroffen wor<strong>de</strong>n: kommavl<strong>in</strong><strong>de</strong>r,<br />
gentiaanblauwtje en aardbeivl<strong>in</strong><strong>de</strong>r (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer,<br />
2000-2006).<br />
5.4 Effecten en afweg<strong>in</strong>g<br />
In <strong>het</strong> algemeen zal <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg Lhee-Kraloo <strong>in</strong> <strong>de</strong> gebruiksfase een positief<br />
effect hebben. De her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g leidt tot een afname <strong>van</strong> verstor<strong>in</strong>g (geluid, beweg<strong>in</strong>g en licht) <strong>in</strong><br />
<strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld, <strong>het</strong> herstel <strong>van</strong> slenksystemen en verm<strong>in</strong><strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> barrièrewerk<strong>in</strong>g.<br />
Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n kunnen soorten die <strong>in</strong> <strong>de</strong> berm <strong>van</strong> <strong>de</strong> huidige weg Lhee-Kraloo en<br />
<strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk staan of aanwezig zijn, wor<strong>de</strong>n getroffen, ondanks dat b<strong>in</strong>nen <strong>het</strong><br />
bestaan<strong>de</strong> profiel wordt gewerkt. Bij <strong>de</strong> afweg<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> effecten zullen dan ook voornamelijk<br />
<strong>de</strong> soorten die <strong>in</strong> <strong>de</strong> berm voorkomen betrokken wor<strong>de</strong>n.<br />
<strong>Flora</strong><br />
In <strong>de</strong> berm <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg Lhee-Kraloo (Achter ’t Zaand en Kraloërweg) zijn geen bescherm<strong>de</strong><br />
plantensoorten gevon<strong>de</strong>n. In <strong>de</strong> berm <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk is <strong>de</strong> algemeen bescherm<strong>de</strong><br />
soort grasklokje (1) gevon<strong>de</strong>n, en <strong>in</strong> <strong>de</strong> rand <strong>van</strong> <strong>de</strong> berm staan plaatselijk kle<strong>in</strong>e jeneverbesplanten<br />
(tabel 2). Als voorzorgsmaatregel wordt voor een traject <strong>van</strong> circa 300 meter<br />
nabij <strong>het</strong> jeneverbesstruweel en ruim 100 meter ter hoogte <strong>van</strong> <strong>het</strong> Moor<strong>de</strong>naarsveen, <strong>de</strong> waar<strong>de</strong>volle<br />
vegetatie (met jonge jeneverbessen) <strong>in</strong> <strong>de</strong> bermen gehandhaafd. De an<strong>de</strong>re ge<strong>de</strong>elten<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> berm wor<strong>de</strong>n zoveel mogelijk direct teruggeplaatst (omgeplagd) naar <strong>de</strong> nieuwe bermen<br />
na aanleg <strong>van</strong> <strong>het</strong> wegtracé. Met <strong>de</strong>ze maatregel wor<strong>de</strong>n er tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n dan ook<br />
geen negatieve effecten verwacht op bescherm<strong>de</strong> planten <strong>in</strong> <strong>de</strong> berm.<br />
In <strong>de</strong> huidige situatie wordt <strong>de</strong> weg Achter ’t Zaand en Kraloërweg gestrooid als dat nodig is,<br />
ook <strong>van</strong>wege <strong>de</strong> functie voor auto’s en schoolgaan<strong>de</strong> fietsers. Het zout zal dan tij<strong>de</strong>ns <strong>het</strong><br />
strooien <strong>in</strong> <strong>de</strong> bermen en sloten/greppels komen en bij <strong>het</strong> dooien zal pekelwater <strong>in</strong> <strong>de</strong> sloten/greppels<br />
komen en kunnen afwateren naar <strong>het</strong> direct aangrenzen<strong>de</strong> natuurgebied.<br />
In <strong>de</strong> gebruiksfase <strong>van</strong> <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g kan er een negatief effect optre<strong>de</strong>n door verzilt<strong>in</strong>g <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> berm <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk.<br />
Door aanleg <strong>van</strong> een verhard fietspad <strong>in</strong> plaats <strong>van</strong> <strong>het</strong> huidige schelpenpad langs <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong><br />
Hoogeveensedijk zal er <strong>in</strong> <strong>de</strong> toekomst gestrooid moeten wor<strong>de</strong>n. Indien dit met zout gebeurd<br />
kan dit negatieve effecten hebben op <strong>de</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> berm aanwezige bescherm<strong>de</strong> soorten, zoals jeneverbes,<br />
grasklokje, valkruid en klokjesgentiaan. Door <strong>het</strong> ontbreken <strong>van</strong> greppels is uitspoel<strong>in</strong>g<br />
naar <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g niet mogelijk, maar <strong>de</strong> naastliggen<strong>de</strong> bermen zullen wel kunnen verzilten.<br />
In <strong>de</strong> nieuwe situatie wordt er<strong>van</strong> uitgegaan dat er op <strong>de</strong> zandweg niet gestrooid gaat wor<strong>de</strong>n.<br />
Wanneer <strong>het</strong> vrij liggend betonnen fietspad wel gestrooid wordt zal <strong>de</strong> verzilt<strong>in</strong>g vergeleken met<br />
<strong>de</strong> ou<strong>de</strong> situatie een m<strong>in</strong><strong>de</strong>r negatief effect hebben aangezien er met een smallere strooimachi-<br />
Pag<strong>in</strong>a 31 <strong>van</strong> 70
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g weg Lhee-Kraloo<br />
ne gestrooid kan wor<strong>de</strong>n. Ook hier geldt dat door <strong>het</strong> ontbreken <strong>van</strong> greppels uitspoel<strong>in</strong>g naar<br />
<strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g niet mogelijk is, maar dat <strong>de</strong> naastliggen<strong>de</strong> bermen wel kunnen verzilten.<br />
Als mitigeren<strong>de</strong> maatregel wordt voorgesteld om helemaal niet meer te strooien of, als dit niet<br />
haalbaar is, met zand te strooien. Indien bei<strong>de</strong> opties niet mogelijk zijn, is er een ontheff<strong>in</strong>g voor<br />
<strong>de</strong> jeneverbes nodig (art. 8, verdwijnen groeiplaatsen). Het gaat hierbij om enkele <strong>in</strong>dividuele<br />
planten (zaail<strong>in</strong>gen, mond. med. Natuurmonumenten) en niet om volwassen jeneverbesstruwelen.<br />
Als mitigeren<strong>de</strong> maatregel kunnen <strong>de</strong> aanwezige zaail<strong>in</strong>gen verplaatst wor<strong>de</strong>n naar een nabij<br />
geschikte omgev<strong>in</strong>g voor aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n. In <strong>de</strong> nabije omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg<br />
staan jeneverbesstruwelen, welke bij <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n onaangetast blijven. Zui<strong>de</strong>lijk <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
jeneverbesstruweel wordt een <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>het</strong> gebied <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>ka<strong>de</strong>r</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g geplagd<br />
en dit lijkt een geschikte plaats om <strong>de</strong> <strong>in</strong>dividuele planten die geschaad kunnen wor<strong>de</strong>n door <strong>het</strong><br />
strooien naar te verplaatsen. Uit on<strong>de</strong>rzoek is gebleken dat <strong>de</strong> meest kansrijke plekken voor<br />
vestig<strong>in</strong>g <strong>van</strong> jeneverbes te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n zijn op relatieve jonge bo<strong>de</strong>ms (met we<strong>in</strong>ig strooiselophop<strong>in</strong>g)<br />
en, voor wat betreft <strong>de</strong> vegetatieontwikkel<strong>in</strong>g, <strong>in</strong> vroege successiestadia met een relatief<br />
open kruidlaag en we<strong>in</strong>ig of geen dwergstruiken (OBN rapport Verjong<strong>in</strong>g <strong>van</strong> Jeneverbes <strong>in</strong><br />
<strong>het</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse hei<strong>de</strong>- en stuifzandlandschap, 2007).<br />
Met <strong>de</strong> mitigeren<strong>de</strong> maatregel zullen <strong>de</strong> zaail<strong>in</strong>gen een goe<strong>de</strong> kans hebben om uit te groeien tot<br />
jeneverbesstruiken, en kunnen on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>het</strong> aanwezige habitattype jeneverbestruwelen.<br />
In <strong>de</strong> huidige situatie is <strong>de</strong> kans op uitgroeien <strong>van</strong> <strong>de</strong> zaail<strong>in</strong>gen kle<strong>in</strong> aangezien <strong>de</strong><br />
oppervlakte die hiervoor beschikbaar is <strong>in</strong> <strong>de</strong> berm niet voldoen<strong>de</strong> is. De gunstige staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g<br />
komt niet <strong>in</strong> gevaar en zal naar verwacht<strong>in</strong>g zelfs beter wor<strong>de</strong>n.<br />
Zoogdieren<br />
On<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n is <strong>het</strong> kappen <strong>van</strong> <strong>de</strong> meeste laanbomen langs <strong>de</strong> weg Achter<br />
’t Zaand en <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk. Hierdoor kunnen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zoogdieren vooral <strong>de</strong><br />
vleermuizen negatieve effecten on<strong>de</strong>rv<strong>in</strong><strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n. De voorkomen<strong>de</strong> vleermuizen<br />
maken gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> beplant<strong>in</strong>g als vliegroute richt<strong>in</strong>g hun foerageergebie<strong>de</strong>n<br />
(Vleermuizenon<strong>de</strong>rzoek Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld, Grontmij, 2009). Sommige bomen met holten<br />
kunnen vaste rust- en/of verblijfplaats zijn. In 2009 is er door Staatsbosbeheer on<strong>de</strong>rzoek gedaan<br />
welke bomen als verblijfplaats zou<strong>de</strong>n kunnen dienen (zie figuur 5.2). Uitgangspunt voor<br />
<strong>het</strong> plan is <strong>het</strong> laten staan <strong>van</strong> alle geschikte bomen (bijv. ou<strong>de</strong> <strong>de</strong>nnen en eiken langs <strong>de</strong> weg<br />
Lhee-Kraloo) en enkele bomen er om heen. Hiermee wordt bereikt dat mogelijke verblijfplaatsen<br />
blijven bestaan.<br />
Ver<strong>de</strong>r is <strong>het</strong> belangrijk dat <strong>de</strong> bomen nog kunnen functioneren als vliegroute (niet te geïsoleerd<br />
raken) zodat <strong>de</strong> vleermuizen ongestoord hun foerageergebie<strong>de</strong>n kunnen bereiken. De plannen<br />
die wor<strong>de</strong>n uitgevoerd <strong>in</strong> overleg met een vleermuis<strong>de</strong>skundige zijn echter zodanig dat er voldoen<strong>de</strong><br />
beplant<strong>in</strong>g blijft staan dat isolatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> belangrijke foerageergebie<strong>de</strong>n niet <strong>het</strong> geval<br />
zal zijn.<br />
Pag<strong>in</strong>a 32 <strong>van</strong> 70
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g weg Lhee-Kraloo<br />
Figuur 5.2 : Locaties langs <strong>de</strong> weg Lhee-Kraloo en Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk <strong>van</strong> bomen die geschikt zijn voor vleermui-<br />
zen en mogelijk als verblijfplaats kunnen dienen (Staatsbosbeheer, 2009).<br />
In bijlage 4 (kaart vliegroutes) zijn verschei<strong>de</strong>ne foerageerplekken te zien waar <strong>de</strong> route naar<br />
toe loopt. Voor <strong>de</strong> gewone dwergvleermuizen zijn <strong>de</strong> meeste foerageergebie<strong>de</strong>n langs <strong>de</strong> bosrand<br />
te zien, dit is een soort die een re<strong>de</strong>lijke beschutt<strong>in</strong>g opzoekt. De laatvlieger is een grotere<br />
soort en kan ook gevon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> meer open plekken wat ook goed te zien is <strong>in</strong> <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> soorten op <strong>de</strong> kaart. Bij <strong>het</strong> kappen <strong>van</strong> bomen wordt er reken<strong>in</strong>g gehou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n<br />
met <strong>de</strong> functionaliteit <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze vliegroute.<br />
Het plan voorziet nu <strong>in</strong> <strong>in</strong> overleg met een vleermuis<strong>de</strong>skundige <strong>het</strong> pleksgewijs laten staan <strong>van</strong><br />
bomen langs <strong>het</strong> tracé bosrand Achter ’t Zaand via <strong>het</strong> Noordven naar <strong>het</strong> voormalige erf, en<br />
langs <strong>het</strong> tracé Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk naar <strong>het</strong> plasje op <strong>de</strong> hoek met Achter ’t Zaand. Hierdoor<br />
blijven <strong>de</strong> functionele relaties tussen vaste rust- en verblijfsplaatsen en <strong>de</strong> belangrijke foerageergebie<strong>de</strong>n<br />
Noordven en <strong>het</strong> plasje met omgev<strong>in</strong>g op <strong>de</strong> hoek <strong>van</strong> Achter ’t Zaand/Ou<strong>de</strong><br />
Hoogeveensedijk bestaan. Ook blijven an<strong>de</strong>re foerageergebie<strong>de</strong>n zoals <strong>de</strong> bosrand en <strong>de</strong> vennen<br />
en poelen langs ran<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld bereikbaar.<br />
Het kappen <strong>van</strong> <strong>de</strong> bomen met behoud <strong>van</strong> <strong>de</strong> functionaliteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> vliegroute <strong>van</strong>af <strong>de</strong> hoek<br />
Achter ’t Zaand/Ou<strong>de</strong> Hoogeveensdijk naar <strong>de</strong> Kraloërweg leidt niet tot verlies <strong>van</strong> vaste rust-<br />
en verblijfplaatsen en belangrijk foerageergebied.<br />
Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n zou<strong>de</strong>n onbedoeld kle<strong>in</strong>e zoogdieren geraakt kunnen wor<strong>de</strong>n. Dit is<br />
zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken door voorafgaand aan <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n <strong>het</strong><br />
gebied door een ter zake kundige te laten <strong>in</strong>specteren. Indien er bescherm<strong>de</strong> soorten wor<strong>de</strong>n<br />
aangetroffen wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze ge<strong>van</strong>gen en <strong>in</strong> een nabij geschikte omgev<strong>in</strong>g uitgezet. Hiervoor is<br />
ontheff<strong>in</strong>g <strong>van</strong> art 9 en 13 nodig.<br />
Vogels<br />
Wat betreft <strong>de</strong> standvogels is <strong>het</strong> vooral voor <strong>de</strong> ransuil <strong>van</strong> belang dat <strong>de</strong> nest- en/of roestboom<br />
behou<strong>de</strong>n blijft. Het is bekend dat <strong>de</strong> ransuil <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld soms gebruik maakt<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> jeneverbesstruiken als roestboom, <strong>de</strong>ze jeneverbesstruiken zullen blijven staan. Voorafgaand<br />
aan <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n zal een <strong>in</strong>spectie plaats v<strong>in</strong><strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> bomen langs <strong>de</strong> wegen.<br />
Indien alsnog een nest- of roestboom aangetroffen wordt, zal <strong>de</strong>ze wor<strong>de</strong>n gespaard.<br />
Pag<strong>in</strong>a 33 <strong>van</strong> 70
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g weg Lhee-Kraloo<br />
Plaatselijk zullen langs <strong>de</strong> weg bomen en struiken gehandhaafd blijven met <strong>het</strong> oog op enkele<br />
broedvogels die kwalificerend zijn voor <strong>het</strong> Natura 2000 gebied (zie ook Nbwet-toets, Grontmij<br />
2009), De werkzaamhe<strong>de</strong>n zullen buiten <strong>het</strong> broedseizoen uitgevoerd wor<strong>de</strong>n zodat verstor<strong>in</strong>g<br />
wordt voorkomen.<br />
Amfibieën en reptielen<br />
De bermen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wegen vormen geen belangrijk leefgebied <strong>van</strong> <strong>de</strong> aangetroffen amfibieën en<br />
reptielen. De bermen grenzen aan geschikt leefgebied waardoor <strong>het</strong> voorkomt dat ad<strong>de</strong>r, glad<strong>de</strong><br />
slang, hazelworm en levendbaren<strong>de</strong> hagedis <strong>in</strong> bermen en op <strong>de</strong> weg wor<strong>de</strong>n aangetroffen,<br />
vooral om te zonnen. Zij kunnen <strong>in</strong> dat geval door <strong>het</strong> gemotoriseer<strong>de</strong> verkeer wor<strong>de</strong>n doodgere<strong>de</strong>n.<br />
Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n kan er sprake zijn <strong>van</strong> een tij<strong>de</strong>lijke verstor<strong>in</strong>g die voorkomen kan<br />
wor<strong>de</strong>n door zorgvuldig te werken, door voor aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n <strong>de</strong> weg langs te<br />
lopen en te controleren op <strong>het</strong> voorkomen <strong>van</strong> bescherm<strong>de</strong> soorten. Door <strong>de</strong>ze soorten weg te<br />
jagen en vervolgens <strong>de</strong> weg af te schermen zullen er geen negatieve effecten optre<strong>de</strong>n.<br />
In <strong>de</strong> gebruiksfase zal er sprake zijn <strong>van</strong> een verm<strong>in</strong><strong>de</strong>r<strong>de</strong> barrièrewerk<strong>in</strong>g en een m<strong>in</strong><strong>de</strong>r grote<br />
kans op sterfte door <strong>het</strong> verkeer. De her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g zal positief zijn voor <strong>de</strong> reptielen.<br />
Het leefgebied <strong>van</strong> <strong>de</strong> rugstreeppad, die <strong>in</strong> twee poelen voortplant<strong>in</strong>gsbiotoop heeft ter hoogte<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> kruis<strong>in</strong>g Achter ’t Zaand/Ou<strong>de</strong> hoogeveensedijk (zie hoofdstuk 4) omvat ook <strong>de</strong> bermen<br />
en ran<strong>de</strong>n langs <strong>de</strong> weg. Het is een bewoner <strong>van</strong> zandige terre<strong>in</strong>en met een betrekkelijk hoge<br />
dynamiek (RAVON, 2008). Er is voldoen<strong>de</strong> geschikt leefgebied en overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsgebied beschikbaar<br />
zodat <strong>het</strong> niet waarschijnlijk is dat <strong>de</strong> bermen een belangrijk on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el zijn <strong>van</strong> <strong>het</strong><br />
totale leef- en overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsgebied. In <strong>de</strong> nieuwe situatie zal er een grote oppervlakte geschikt<br />
leefgebied voor <strong>de</strong>ze soort bij komen. Scha<strong>de</strong> aan <strong>de</strong> rugstreeppad kan voorkomen wor<strong>de</strong>n<br />
door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n niet <strong>in</strong> <strong>de</strong> voortplant<strong>in</strong>gs- en overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsperio<strong>de</strong> uit te voeren.<br />
Het is mogelijk dat er tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> uitvoer<strong>in</strong>g een migreren<strong>de</strong> kamsalaman<strong>de</strong>r (tabel 3),groene<br />
kikker, bru<strong>in</strong>e kikker, gewone pad en kle<strong>in</strong>e watersalaman<strong>de</strong>r (alle tabel 1) wordt aangetroffen.<br />
Deze soorten zullen door een ter zake kundige wegge<strong>van</strong>gen en verplaatst moeten wor<strong>de</strong>n<br />
naar nabij gelegen geschikt habitat (art. 9 en 13).<br />
De gunstige staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> aangetroffen amfibieën en reptielen zal niet <strong>in</strong><br />
gevaar komen, er is meer dan voldoen<strong>de</strong> alternatief leefgebied <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld voor <strong>de</strong>ze<br />
soort aanwezig. Vanwege <strong>de</strong> ligg<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg <strong>in</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld is <strong>in</strong> hoofdstuk 4 Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g<br />
Noor<strong>de</strong>nveld ook dieper <strong>in</strong>gegaan op <strong>de</strong> aangetroffen soorten.<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n<br />
De bermen zijn voor <strong>de</strong> dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs en libellen geen belangrijk leefgebied. De bermen, met<br />
greppels, kunnen wel benut wor<strong>de</strong>n als foerageergebied voor <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> vl<strong>in</strong><strong>de</strong>r hei<strong>de</strong>blauwtje<br />
(tabel 3) en algemeen voorkomen<strong>de</strong> <strong>in</strong>secten. Het verdwijnen <strong>van</strong> <strong>het</strong> gemotoriseer<strong>de</strong><br />
verkeer zal lei<strong>de</strong>n tot een verm<strong>in</strong><strong>de</strong>r<strong>de</strong> barrièrewerk<strong>in</strong>g waardoor <strong>het</strong> aan<strong>de</strong>el doodgere<strong>de</strong>n dieren<br />
sterk zal afnemen. In <strong>de</strong> berm foeragereren<strong>de</strong> dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs zijn mobiel en kunnen gemakkelijk<br />
uitwijken naar <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>gebied. Er tre<strong>de</strong>n dan ook geen negatieve effecten op door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n,<br />
<strong>de</strong> e<strong>in</strong>dsituatie zal positiever zijn.<br />
5.5 Conclusies<br />
De her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg Lhee-Kraloo zal lei<strong>de</strong>n tot m<strong>in</strong><strong>de</strong>r verstor<strong>in</strong>g en m<strong>in</strong><strong>de</strong>r barrièrewerk<strong>in</strong>g<br />
voor dieren.<br />
De bermen langs <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogveensedijk waar <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> plant jeneverbes (tabel 2) als<br />
zaail<strong>in</strong>g wordt aangetroffen (<strong>in</strong> totaal circa 400 m) zullen onaangetast blijven. Echter zoals al<br />
eer<strong>de</strong>r beschreven is <strong>het</strong> met <strong>het</strong> oog op <strong>de</strong> toekomst beter om <strong>de</strong> jeneverbes zaail<strong>in</strong>gen te<br />
verplaatsen <strong>in</strong> een nabij meer geschikte biotoop (art. 8 en 13). Langs <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk<br />
komt ook grasklokje (tabel 1) voor. De bermen langs <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk zullen omgeplagd<br />
wor<strong>de</strong>n zodat grasklokje, en an<strong>de</strong>re waar<strong>de</strong>volle planten, zich kunnen handhaven. In<br />
<strong>de</strong> overige bermen langs Achter ’t Zaand en Kraloërweg wor<strong>de</strong>n geen bescherm<strong>de</strong> planten<br />
aangetroffen.<br />
Van <strong>de</strong> zoogdieren tre<strong>de</strong>n effecten op <strong>de</strong> vleermuizen op (tabel 3 en bijlage IV habitatrichtlijn)<br />
door <strong>de</strong> pleksgewijze kap <strong>van</strong> laanbomen. Alle potentiële vaste rust- en verblijfplaatsen blijven<br />
gespaard. De functionele relaties tussen vaste rust- en verblijfsplaatsen en <strong>de</strong> foerageergebie-<br />
Pag<strong>in</strong>a 34 <strong>van</strong> 70
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g weg Lhee-Kraloo<br />
<strong>de</strong>n blijven behou<strong>de</strong>n door <strong>in</strong> overleg met een vleermuis<strong>de</strong>skundige gericht bomen te handhaven<br />
langs <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk en <strong>het</strong> ge<strong>de</strong>elte Achter ’t Zaand tussen bosrand en voormalig<br />
erf. De kap <strong>van</strong> bomen langs <strong>het</strong> meest zui<strong>de</strong>lijke traject <strong>van</strong> Achter ’t Zaand leidt niet tot<br />
verlies <strong>van</strong> vaste rust- en verblijfplaatsen en verlies <strong>van</strong> functionele relaties.<br />
De standvogel ransuil zou, naast een roest- en rustplek <strong>in</strong> <strong>de</strong> jeneverbesstruwelen, <strong>in</strong> één <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> bomen langs <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Hoogveveensedijk ook een rust- en roestplek kunnen hebben. Indien<br />
<strong>de</strong>ze situatie aangetroffen wordt zal <strong>de</strong>ze boom wor<strong>de</strong>n gespaard.<br />
Door te werken buiten <strong>het</strong> broedseizoen tre<strong>de</strong>n er geen effecten op <strong>de</strong> broedvogels op. Het lokaal<br />
handhaven <strong>van</strong> bomen is gunstig, ook voor <strong>de</strong> trekken<strong>de</strong> zangvogels <strong>in</strong> herfst en w<strong>in</strong>ter.<br />
De bermen zijn geen leefgebied <strong>van</strong> bescherm<strong>de</strong> amfibieën (tabel 1 en 3 soorten) en reptielen<br />
(tabel 2 en 3 soorten), maar <strong>de</strong>ze soorten kunnen er wel aangetroffen wor<strong>de</strong>n omdat <strong>de</strong> bermen<br />
temid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> geschikt leefgebied liggen. De gunstige staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong><br />
amfibieën en reptielen is niet <strong>in</strong> <strong>het</strong> ged<strong>in</strong>g door <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg. Wel zal<br />
zorgvuldig gewerkt moeten wor<strong>de</strong>n en wor<strong>de</strong>n bescherm<strong>de</strong> soorten voor aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
wegge<strong>van</strong>gen en uitgezet <strong>in</strong> nabij geschikt habitat (art. 9 en 13). De bermen zijn<br />
geen leefgebied voor <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>r hei<strong>de</strong>blauwtje (tabel 3) maar <strong>de</strong>ze soort kan er<br />
wel aangetroffen wor<strong>de</strong>n omdat <strong>de</strong> bermen temid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> geschikt leefgebied liggen. Door<br />
zorgvuldig te werken wor<strong>de</strong>n negatieve effecten voorkomen. De nieuwe situatie zal gunstig zijn<br />
voor <strong>de</strong> amfibieën en reptielen omdat <strong>de</strong> kans op doodrij<strong>de</strong>n sterk afneemt en <strong>de</strong> fysieke barrièrewerk<strong>in</strong>g<br />
eveneens afneemt.<br />
In tabel 5.1 wordt <strong>de</strong> afweg<strong>in</strong>g samengevat en vastgesteld of ontheff<strong>in</strong>g nodig wordt gevon<strong>de</strong>n.<br />
Pag<strong>in</strong>a 35 <strong>van</strong> 70
Tabel 5.1 Samenvatt<strong>in</strong>g Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g weg Lhee-Kraloo<br />
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g weg Lhee-Kraloo<br />
Soortsgroep Bescherm<strong>de</strong><br />
soorten<br />
Tabel Ontheff<strong>in</strong>g nodig? Mitigatie en/of Compensatie<br />
<strong>Flora</strong><br />
Grasklokje 1 Nee Zorgplicht bovenlaag grond<br />
<strong>van</strong> bermen Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk<br />
(400 m) na werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
terugplaatsen<br />
Jeneverbes 2 Verdwijnen groeiplaatsen? Overwegen om <strong>in</strong> gunstige perio<strong>de</strong><br />
te verplaatsen naar nabij<br />
Indien ja art. 8 en 13 gelegen geschikt biotoop (jeneverbesstruwelen)<br />
Zoogdieren Vleermuizen 3 Ja, kle<strong>in</strong> <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> vliegroute • Buiten gevoelige perio<strong>de</strong><br />
gaat verloren. Functionaliteit werken<br />
blijft wel bestaan (foerageergebie<strong>de</strong>n<br />
blijven bereikbaar).<br />
• Voor aan<strong>van</strong>g checken<br />
• Alternatieven zijn aanwezig<<br />
art. 11<br />
• Bomen sparen <strong>in</strong> overleg<br />
met vleermuis<strong>de</strong>skundige<br />
Vogels<br />
Amfibieen/reptielen <br />
Ongewervel<strong>de</strong>n<br />
Ransuil 3 Nee<br />
Roestplaats/nestboom aanwezig?<br />
Zo ja, boom handhaven<br />
Alle vogels 3 Nee Zorgplicht Werken buiten<br />
Hazelworm 3 Art 9 en 13<br />
broedseizoen<br />
Zorgplicht Voor werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
fauna wegjagen en weg<br />
afzetten (<strong>in</strong>dien nodig <strong>van</strong>gen)<br />
Ad<strong>de</strong>r 3 Art 9 en 13<br />
Zorgplicht Voor werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
fauna wegjagen en weg<br />
afzetten (<strong>in</strong>dien nodig <strong>van</strong>gen)<br />
Glad<strong>de</strong> slang 3 Art 9 en 13 Zorgplicht Voor werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
fauna wegjagen en weg<br />
Rugstreeppad <br />
Kamsalaman<strong>de</strong>r<br />
Groene kikker<br />
afzetten (<strong>in</strong>dien nodig <strong>van</strong>gen)<br />
3 Art 9 en 13<br />
• Werken buiten overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gs-perio<strong>de</strong><br />
• Weg<strong>van</strong>gen voor aan<strong>van</strong>g<br />
werkzaamhe<strong>de</strong>n en uitzetten<br />
geschikt habitat<br />
3 Art 9 en 13 • Werken buiten overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gs-perio<strong>de</strong><br />
• Weg<strong>van</strong>gen voor aan<strong>van</strong>g<br />
werkzaamhe<strong>de</strong>n en uitzetten<br />
geschikt habitat<br />
1 Nee Zorgplicht Voor werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
fauna wegjagen en weg<br />
afzetten<br />
Bru<strong>in</strong>e kikker 1 Nee Zorgplicht Voor werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
fauna wegjagen en weg<br />
afzetten<br />
Gewone pad 1 Nee Zorgplicht Voor werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
fauna wegjagen en weg<br />
Kle<strong>in</strong>e watersalaman<strong>de</strong>r <br />
Hei<strong>de</strong>blauwtje<br />
afzetten<br />
1 Nee Zorgplicht Voor werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
fauna wegjagen en weg<br />
afzetten<br />
3 Nee Zorgplicht Voor werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
fauna wegjagen<br />
Pag<strong>in</strong>a 36 <strong>van</strong> 70
6 Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Kloosterveld II<br />
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Kloosterveld II<br />
6.1 Inleid<strong>in</strong>g<br />
Het doel <strong>van</strong> <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> Kloosterveld II is natuurontwikkel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> natte hei<strong>de</strong>vegetaties<br />
en slenkvegetaties.<br />
6.2 Maatregelen<br />
Om <strong>de</strong> <strong>in</strong>terne verdrog<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld op te heffen v<strong>in</strong><strong>de</strong>n er door <strong>het</strong> hele Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
maatregelen plaats die <strong>de</strong> waterhuishoud<strong>in</strong>g structureel verbeteren. Het Kloosterveld II<br />
grenst aan <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld en ligt buiten <strong>de</strong> grens <strong>van</strong> <strong>het</strong> Natura 2000-gebied. De her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g<br />
<strong>van</strong> Kloosterveld II zal verdrog<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld tegengaan en nieuw biotoop<br />
voor hei<strong>de</strong>- en slenksystemen creëren. De maatregelen <strong>in</strong> <strong>het</strong> Kloosterveld die hieron<strong>de</strong>r vallen<br />
zijn <strong>het</strong> <strong>de</strong>mpen <strong>van</strong> <strong>de</strong> waterloop, <strong>het</strong> verondiepen <strong>van</strong> <strong>de</strong> watergang Kloosterveld-Beenakker<br />
en <strong>het</strong> herprofileren <strong>van</strong> <strong>de</strong> watergang <strong>van</strong> Kloosterveld naar <strong>de</strong> Ru<strong>in</strong>er Aa en <strong>de</strong> landbouwkundige<br />
afwater<strong>in</strong>gssloot Kloosterveld. Ook v<strong>in</strong>dt slenkherstel plaats door <strong>het</strong> uitgraven <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
voormalige geulen.<br />
Daarnaast wordt er een ka<strong>de</strong> aangelegd rond <strong>de</strong> zuid- en westzij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>het</strong> Kloosterveld en<br />
enige stuwen <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>ka<strong>de</strong>r</strong> <strong>van</strong> WB-21. Vanwege <strong>de</strong> vroegere landbouwfunctie <strong>van</strong> <strong>het</strong> Kloosterveld<br />
is er een nutriëntenrijke bovenlaag aanwezig die voor <strong>het</strong> ontwikkelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> habitattypen<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> voedselarme omstandighe<strong>de</strong>n zoals vochtige en droge hei<strong>de</strong> niet gewenst is. Er zal gemid<strong>de</strong>ld<br />
32 cm <strong>van</strong> <strong>de</strong> bouwvoor wor<strong>de</strong>n verwij<strong>de</strong>rd. Overige werkzaamhe<strong>de</strong>n zijn <strong>het</strong> verwij<strong>de</strong>ren<br />
<strong>van</strong> een voetpad en beplant<strong>in</strong>g aan <strong>de</strong> oostkant <strong>van</strong> <strong>het</strong> Kloosterveld en <strong>de</strong> aanleg <strong>van</strong> een<br />
ruiter- en wan<strong>de</strong>lpad <strong>van</strong>af <strong>het</strong> bezoekerscentrum langs <strong>de</strong> westzij<strong>de</strong>. De ruimtelijke samenhang<br />
tussen Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld en Kloosterveld II wordt zo verbeterd en <strong>de</strong> mate <strong>van</strong> rust neemt<br />
toe.<br />
Het Kloosterveld II heeft naast <strong>de</strong> natuurontwikkel<strong>in</strong>g als nevendoel <strong>het</strong> tij<strong>de</strong>lijk vasthou<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
water als gevolg <strong>van</strong> extreme weersomstandighe<strong>de</strong>n (WB 21). Deze extreme situatie kan optre<strong>de</strong>n<br />
met een frequentie <strong>van</strong> 1/100 jaar. Omdat <strong>de</strong>ze gebeurtenis qua tijd en om<strong>van</strong>g niet te<br />
voorzien is wordt zij aangemerkt als calamiteit.<br />
Door <strong>het</strong> relatief laag gelegen Kloosterveld II en <strong>het</strong> hoger gelegen aangrenzen<strong>de</strong> hei<strong>de</strong>gebied<br />
zal <strong>het</strong> effect <strong>van</strong> <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>lijke extreme situatie op <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>gebied beperkt blijven. In <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>gebied<br />
komen vooral droge hei<strong>de</strong>vegetatie voor. Dit is uitgebreid beschreven <strong>in</strong> <strong>de</strong> Toets <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
<strong>ka<strong>de</strong>r</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Natuurbescherm<strong>in</strong>gswet (Grontmij 2009).<br />
Figuur 6.1 Ligg<strong>in</strong>g Kloosterveld II ten opzichte<br />
zichte <strong>van</strong> <strong>de</strong> begrenz<strong>in</strong>g<br />
<strong>van</strong> <strong>het</strong> Natura 2000 gebied Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
Pag<strong>in</strong>a 37 <strong>van</strong> 70
6.3 Natuurwaar<strong>de</strong>n<br />
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Kloosterveld II<br />
<strong>Flora</strong> (kaart bijlage 2 en 3)<br />
Er komen geen bescherm<strong>de</strong> planten <strong>in</strong> <strong>het</strong> plangebied voor, wel zijn er enkele Ro<strong>de</strong> Lijstsoorten<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> aanliggen<strong>de</strong> hei<strong>de</strong>gebied (overgang hei<strong>de</strong> naar veld) aangetroffen: bosdroogbloem,<br />
bru<strong>in</strong>e snavelbies, borstelgras. Ver<strong>de</strong>r is er <strong>in</strong> <strong>het</strong> gebied zelf <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> Lijstsoort Hei<strong>de</strong>kartelblad<br />
aangetroffen (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten, 2006 en J. Kle<strong>in</strong>e 2005 & 2007).<br />
Zoogdieren (kaart bijlage 4)<br />
In <strong>het</strong> plangebied komt <strong>de</strong> algemene soort haas (tabel 1) voor (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten,<br />
2004-2005). Ook an<strong>de</strong>re algemene soorten als ree, konijn, egel en muizensoorten mogen verwacht<br />
wor<strong>de</strong>n.<br />
Vogels (kaart bijlage 5, 6 en 7)<br />
Aan <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> waarnem<strong>in</strong>gen door <strong>de</strong> jaren heen (Kle<strong>in</strong>e, 2005, 2006 en 2007) kan men zien<br />
dat <strong>het</strong> Kloosterveld (I en II) door broedvogels <strong>van</strong> extensief beheerd cultuurlandschap wordt<br />
gebruikt. Kenmerken<strong>de</strong> soorten die <strong>in</strong> lage aantallen wor<strong>de</strong>n waargenomen zijn veldleeuwerik,<br />
geelgors, grasmus, graspieper, gele kwikstaart en kievit . De ontwikkel<strong>in</strong>g naar extensief cultuurland<br />
<strong>de</strong> afgelopen jaren heeft ver<strong>de</strong>r een positief effect gehad op <strong>het</strong> voorkomen <strong>van</strong> ro<strong>de</strong><br />
lijst broedvogels, zoals <strong>de</strong> koekoek, wielewaal, matkop, kneu en <strong>de</strong> veldleeuwerik. Enkele vogelsoorten<br />
zijn aanwezig aan <strong>de</strong> rand <strong>van</strong> <strong>de</strong> hei<strong>de</strong> zoals <strong>de</strong> ro<strong>de</strong> lijstsoort grauwe klauwier (J.<br />
Kle<strong>in</strong>e, 2005-2007, Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten, 2006). Ver<strong>de</strong>r wordt roodborsttapuit <strong>in</strong> lage<br />
aantallen aangetroffen. Het paapje is <strong>de</strong> laatste twee jaren niet waargenomen (<strong>van</strong> Dijk 2008)<br />
Amfibieën en reptielen (kaart bijlage 8)<br />
Bescherm<strong>de</strong> soorten die <strong>in</strong> Kloosterveld II voorkomen zijn ad<strong>de</strong>r (tabel 3) en groene kikker (tabel<br />
1). Ver<strong>de</strong>r is levendbaren<strong>de</strong> hagedis (tabel 2), die een voorkeur heeft voor enigsz<strong>in</strong>s vochtige<br />
hei<strong>de</strong> of hei<strong>de</strong> met vennen (RAVON-site), te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n langs <strong>de</strong> rand <strong>van</strong> <strong>het</strong> plangebied op <strong>de</strong><br />
overgang <strong>van</strong> hei<strong>de</strong> en <strong>het</strong> aanliggen<strong>de</strong> veld (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten, 2005-2008). Niet<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> plangebied zelf maar <strong>in</strong> <strong>het</strong> aanliggen<strong>de</strong> Kloosterveld I kan <strong>de</strong> kamsalaman<strong>de</strong>r (tabel 3) <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> voedselarme plas bij <strong>het</strong> bezoekerscentrum gevon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n. Dit is ook <strong>het</strong> gebied waar<br />
nieuwe poelen voor <strong>de</strong>ze soort wor<strong>de</strong>n aangelegd ter compensatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n <strong>in</strong><br />
<strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld (zie ook 5.3).<br />
Vissen<br />
Er is geen gericht veldwerk uitgevoerd naar <strong>het</strong> voorkomen <strong>van</strong> vissen. Vanwege <strong>het</strong> voormalige<br />
agrarische karakter <strong>van</strong> <strong>het</strong> plangebied is echter <strong>de</strong> verwacht<strong>in</strong>g dat <strong>de</strong> aanwezige watergangen<br />
geen geschikte biotoop zijn voor bescherm<strong>de</strong> vissoorten.<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n (kaart bijlage 9 en 10)<br />
In <strong>het</strong> plangebied zelf zijn geen bescherm<strong>de</strong> vl<strong>in</strong><strong>de</strong>r- en/of libellensoorten gevon<strong>de</strong>n. Op <strong>de</strong><br />
overgang <strong>van</strong> hei<strong>de</strong> naar veld aan <strong>de</strong> rand <strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld komt <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>blauwtje (tabel<br />
3) voor. Ook is hier <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> Lijstsoort Kommavl<strong>in</strong><strong>de</strong>r te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten,<br />
2000-2006). Van <strong>de</strong> libellensoorten is alleen <strong>de</strong> noordse w<strong>in</strong>terjuffer (tabel 3) <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
aanliggen<strong>de</strong> hei<strong>de</strong>gebied te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten, 2003-2006). Waarschijnlijk<br />
v<strong>in</strong>dt <strong>de</strong> noordse w<strong>in</strong>terjuffer (tabel 3) <strong>in</strong> <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>gebied zijn foerageer- en wellicht ook overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsbiotoop.<br />
De noordse w<strong>in</strong>terjuffer wordt <strong>in</strong> toenemen<strong>de</strong> mate <strong>in</strong> <strong>het</strong> hele Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
(bos en hei<strong>de</strong>) aangetroffen. Het belangrijkste voortplant<strong>in</strong>gsbiotoop voor <strong>de</strong>ze soort is <strong>de</strong><br />
Weerribben.<br />
6.4 Effecten en afweg<strong>in</strong>g<br />
6.4.1 Natuurontwikkel<strong>in</strong>g<br />
De <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g heeft geen negatieve effecten op <strong>de</strong> aangrenzen<strong>de</strong> habitattypen (droge hei<strong>de</strong>n en<br />
b<strong>in</strong>nenlandse kraaihei<strong>de</strong>begroei<strong>in</strong>gen). Voor <strong>de</strong> vogelsoorten roodborsttapuit en paapje zullen<br />
<strong>de</strong> omstandighe<strong>de</strong>n gunstiger wor<strong>de</strong>n omdat er nieuw geschikt leefgebied bij komt. Ook an<strong>de</strong>re<br />
Pag<strong>in</strong>a 38 <strong>van</strong> 70
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Kloosterveld II<br />
kritische hei<strong>de</strong>soorten zoals veldleeuwerik, maar ook reptielen en dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs zullen geschikt<br />
leefgebied v<strong>in</strong><strong>de</strong>n na <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> gebied.<br />
<strong>Flora</strong><br />
Er zijn geen bescherm<strong>de</strong> soorten <strong>in</strong> <strong>het</strong> plangebied aanwezig die getroffen kunnen wor<strong>de</strong>n door<br />
<strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n. Ver<strong>de</strong>r zijn <strong>de</strong> meeste Ro<strong>de</strong> Lijstsoorten <strong>in</strong> <strong>het</strong> aanliggend hei<strong>de</strong>gebied te<br />
v<strong>in</strong><strong>de</strong>n. De aanwezigheid <strong>van</strong> voldoen<strong>de</strong> zaadbronnen vlak naast <strong>het</strong> Kloosterveld II betekent<br />
dat na <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g een snelle kolonisatie plaats kan v<strong>in</strong><strong>de</strong>n <strong>van</strong> veel gewenste plantensoorten.<br />
Zoogdieren<br />
Voor <strong>de</strong> algemeen bescherm<strong>de</strong> soorten hoeft geen ontheff<strong>in</strong>g te wor<strong>de</strong>n aangevraagd. Dit geldt<br />
ook voor <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re mogelijk aan te treffen algemene soorten. Wel geldt hier <strong>de</strong> zorgplicht<br />
(zorgvuldig werken), door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n zoveel waar mogelijk <strong>in</strong> één richt<strong>in</strong>g uit te voeren.<br />
Vogels<br />
De <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>het</strong> plangebied voorkomen<strong>de</strong> broedvogels zullen niet door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
verstoord wor<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> afstand tot <strong>het</strong> plangebied is daarvoor te groot. Verstor<strong>in</strong>g kan wel<br />
optre<strong>de</strong>n zodra op <strong>de</strong> grens met <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> natuurwaar<strong>de</strong>n werkzaamhe<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n uitgevoerd.<br />
De toekomstige situatie zal m<strong>in</strong><strong>de</strong>r geschikt zijn voor vogels <strong>van</strong> extensief beheerd cultuur landschap,<br />
terwijl juist <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>soorten hun leefgebied kunnen uitbrei<strong>de</strong>n.<br />
Bij <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n mogen er geen broedgevallen verstoord wor<strong>de</strong>n. Er zal dus zoveel mogelijk<br />
buiten <strong>het</strong> broedseizoen gewerkt wor<strong>de</strong>n. Als dit niet mogelijk is moet <strong>het</strong> gebied voor<br />
aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> broedseizoen ongeschikt gemaakt wor<strong>de</strong>n (kort maaien) om <strong>het</strong> vestigen <strong>van</strong><br />
broedvogels tegen te gaan.<br />
Amfibieën en reptielen<br />
De meeste soorten die zijn waargenomen zijn niet <strong>in</strong> <strong>het</strong> plangebied zelf maar <strong>in</strong> <strong>het</strong> aanliggen<strong>de</strong><br />
Kloosterveld I en <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>gebied waargenomen. De ad<strong>de</strong>r is als enige soort <strong>in</strong> <strong>het</strong> plangebied<br />
zelf waargenomen. Het Kloosterveld II is echter geen geschikt leefgebied zodat er<strong>van</strong> uitgegaan<br />
wordt dat sprake was <strong>van</strong> een tij<strong>de</strong>lijk verblijf. De ran<strong>de</strong>n zijn wel geschikt leefgebied<br />
zodat er voor <strong>de</strong>ze soort door werkzaamhe<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> ran<strong>de</strong>n tij<strong>de</strong>lijk verlies <strong>van</strong> leefgebied of<br />
verstor<strong>in</strong>g op kan tre<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> graafwerkzaamhe<strong>de</strong>n. Omdat <strong>het</strong> leefgebied <strong>van</strong> een ad<strong>de</strong>r<br />
relatief groot is (1,4 tot 6,6 ha; Tonkes 1991) en er voldoen<strong>de</strong> geschikt leefgebied aanwezig is,<br />
wordt <strong>de</strong>ze mogelijk optre<strong>de</strong>n<strong>de</strong> tij<strong>de</strong>lijke verstor<strong>in</strong>g niet als ernstig beoor<strong>de</strong>eld. Er hoeft geen<br />
ontheff<strong>in</strong>g vooor wor<strong>de</strong>n aangevraagd. Door voor aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n <strong>de</strong> aanwezige<br />
reptielen weg te jagen of te verplaatsen wordt er voldoen<strong>de</strong> gemitigeerd en ver<strong>de</strong>r geldt<br />
ook hier dat na <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> plangebied, dit geschikter zal wor<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> ad<strong>de</strong>r.<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n<br />
In <strong>het</strong> plangebied zelf komen geen bescherm<strong>de</strong> soorten voor, <strong>de</strong> meeste zijn <strong>in</strong> <strong>het</strong> aanliggen<strong>de</strong><br />
hei<strong>de</strong>gebied te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n. Voor <strong>de</strong>ze soorten zal <strong>het</strong> Kloosterveld II na <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g een uitbreid<strong>in</strong>g<br />
<strong>van</strong> leefgebied betekenen.<br />
6.4.2 Nieuwe waterhuishoudkundige situatie<br />
In <strong>de</strong> huidige situatie zullen er we<strong>in</strong>ig negatieve effecten op bescherm<strong>de</strong> soorten optre<strong>de</strong>n <strong>van</strong>wege<br />
<strong>het</strong> agrarische karakter <strong>van</strong> <strong>het</strong> gebied en <strong>de</strong> afwezigheid <strong>van</strong> bescherm<strong>de</strong> soorten.<br />
Na <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g zal <strong>het</strong> gebied geschikter wor<strong>de</strong>n voor hei<strong>de</strong>soorten en naar verwacht<strong>in</strong>g<br />
meer bescherm<strong>de</strong> soorten herbergen. In die toekomstige situatie met een verbeter<strong>de</strong> waterhuishoud<strong>in</strong>g<br />
kan <strong>in</strong>undatie wel een effect hebben op verschei<strong>de</strong>ne soorten met name <strong>in</strong>secten<br />
en an<strong>de</strong>re bo<strong>de</strong>mfauna. On<strong>de</strong>r normale weersomstandighe<strong>de</strong>n zal <strong>in</strong>undatie jaarlijks alleen <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> slenken en <strong>de</strong> laagste <strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong> toekomstige natte hei<strong>de</strong> optre<strong>de</strong>n. De aanwezige planten<br />
en dieren zullen zich op basis <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze nieuwe situatie vestigen en geen negatieve <strong>in</strong>vloed<br />
on<strong>de</strong>rv<strong>in</strong><strong>de</strong>n <strong>van</strong> reguliere w<strong>in</strong>terse situaties.<br />
Tij<strong>de</strong>ns extreme weersomstandighe<strong>de</strong>n die 1 x per 100 jaar (WB 21) kunnen optre<strong>de</strong>n kan<br />
Kloosterveld II met meer dan 100 cm <strong>in</strong>un<strong>de</strong>ren. Ook <strong>het</strong> lager gelegen <strong>de</strong>el <strong>van</strong> Kloosterveld I<br />
Pag<strong>in</strong>a 39 <strong>van</strong> 70
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Kloosterveld II<br />
en een beperkte oppervlakte <strong>van</strong> <strong>het</strong> aanliggend (hei<strong>de</strong>)gebied zal beïnvloed wor<strong>de</strong>n. Omdat<br />
<strong>de</strong>ze gebeurtenis niet te voorzien is wordt <strong>de</strong>ze als calamiteit aangemerkt.<br />
Op dit moment is er geen ontheff<strong>in</strong>g nodig voor <strong>de</strong> extreme weersomstandighe<strong>de</strong>n aangezien<br />
er geen bescherm<strong>de</strong> soorten voorkomen <strong>in</strong> <strong>het</strong> gebied die hierdoor geraakt wor<strong>de</strong>n. Voor <strong>de</strong> <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> toekomst mogelijk voorkomen<strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> fauna soorten, zoals bijvoorbeeld <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>blauwtje<br />
kan er niet op voorhand een ontheff<strong>in</strong>g (art. 11) wor<strong>de</strong>n aangevraagd. Ook wat betreft<br />
<strong>de</strong> flora zijn er mogelijk negatief effecten op <strong>de</strong> groeiplaatsen <strong>van</strong> zich vestigen<strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong><br />
soorten te verwachten (art. 8). Ontheff<strong>in</strong>g kan niet aangevraagd wor<strong>de</strong>n voor toekomstige situatie.<br />
Ook is niet zeker hoe lang <strong>de</strong> functie voor <strong>het</strong> tij<strong>de</strong>lijk vasthou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> extra water <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
Kloosterveld zal duren. Wellicht is een monitor<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>het</strong> gebied waar <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>lijke berg<strong>in</strong>g speelt<br />
een optie. Indien er zich <strong>in</strong> <strong>het</strong> Kloosterveld bescherm<strong>de</strong> soorten vestigen kan op dat moment<br />
<strong>de</strong> situatie beoor<strong>de</strong>eld en <strong>in</strong> overleg met DLG bepaald wor<strong>de</strong>n of er een ontheff<strong>in</strong>g nodig is.<br />
6.5 Conclusies<br />
Het Kloosterveld II ligt buiten <strong>de</strong> begrenz<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> natura 2000 gebied, maar maakt er ruimtelijk<br />
wel on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> uit. De her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g omvat on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>r <strong>het</strong> verwij<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> bovengrond<br />
en <strong>het</strong> maken <strong>van</strong> slenken. De werkzaamhe<strong>de</strong>n lei<strong>de</strong>n tot milieuomstandighe<strong>de</strong>n die geschikt<br />
zijn voor <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> natte en vochtige habitattypen en voor <strong>de</strong> vestig<strong>in</strong>g <strong>van</strong> roodborsttapuit<br />
en paapje. Ook an<strong>de</strong>re kritische hei<strong>de</strong>soorten zoals veldleeuwerik, reptielen en dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs<br />
zullen geschikt leefgebied krijgen. Vanwege <strong>de</strong> functie voor <strong>het</strong> tij<strong>de</strong>lijk vasthou<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
water tij<strong>de</strong>ns extreme weersomstandighe<strong>de</strong>n zal <strong>het</strong> gebied zich lokaal enigsz<strong>in</strong>s voedselrijk<br />
kunnen ontwikkelen.<br />
De her<strong><strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gsmaatregelen</strong> hebben geen negatieve hydrologische effecten op <strong>de</strong> aangrenzend<br />
gelegen droge hei<strong>de</strong> en b<strong>in</strong>nenlandse kraaihei<strong>de</strong>begroei<strong>in</strong>gen.<br />
Bescherm<strong>de</strong> planten en ongewervel<strong>de</strong>n hebben <strong>in</strong> <strong>het</strong> Kloosterveld geen standplaats of leefgebied.<br />
Door zorgvuldig te werken wor<strong>de</strong>n effecten op zoogdieren, amfibieën en reptielen en vogels<br />
voorkomen.<br />
De mogelijke effecten als gevolg <strong>van</strong> extreme weersomstandighe<strong>de</strong>n zijn niet te voorzien en<br />
wor<strong>de</strong>n beschouwd als calamiteit.<br />
In tabel 6.1 wordt <strong>de</strong> afweg<strong>in</strong>g samengevat en vastgesteld of ontheff<strong>in</strong>g nodig wordt gevon<strong>de</strong>n.<br />
Tabel 6.1a Her<strong><strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gsmaatregelen</strong> Kloosterveld<br />
Soortsgroep Bescherm<strong>de</strong><br />
soorten<br />
Tabel Ontheff<strong>in</strong>g nodig? Mitigatie en/of Compensatie<br />
<strong>Flora</strong> Nee n.v.t. n.v.t. n.v.t.<br />
Zoogdieren Haas en an<strong>de</strong>re<br />
algemene soorten<br />
1 Nee<br />
Zorgplicht<br />
Amfibieën Ad<strong>de</strong>r 3 Nee, geen belang- • Buiten gevoelige perio<strong>de</strong><br />
rijk on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> werken (voortplant<strong>in</strong>g)<br />
leefgebied en voldoen<strong>de</strong>alternatieven<br />
• Voor aan<strong>van</strong>g wegjagen<br />
• Alternatieve leefgebie<strong>de</strong>n/habitat<br />
volop aanwezig<br />
GVI komt niet <strong>in</strong> gevaar<br />
Vissen Nee n.v.t. n.v.t. n.v.t.<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n Nee n.v.t. n.v.t. n.v.t.<br />
Pag<strong>in</strong>a 40 <strong>van</strong> 70
Her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g Kloosterveld II<br />
Tabel 6.1b Tij<strong>de</strong>lijk water vasthou<strong>de</strong>n tij<strong>de</strong>ns extreme weersomstandighe<strong>de</strong>n (1 x per 100 jaar).<br />
Soortsgroep Bescherm<strong>de</strong><br />
soorten<br />
<strong>Flora</strong> & Fauna Nu geen bescherm<strong>de</strong>soorten<br />
<strong>in</strong> gebied<br />
Toekomstige<br />
situatie mogelijk<br />
bescherm<strong>de</strong><br />
(hei<strong>de</strong>)soorten<br />
Ontheff<strong>in</strong>g nodig?<br />
Nee<br />
Ja, maar pas<br />
aan te vragen<br />
wanneer <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong>soorten<br />
ook daadwerkelijkaanwezig<br />
zijn en <strong>de</strong><br />
functie voor tij<strong>de</strong>lijke<br />
berg<strong>in</strong>g<br />
nog geldt.<br />
Mitigatie en/of Compensatie<br />
• Hoogwatervluchtplaatsen (fauna)<br />
• Alternatieve leefgebie<strong>de</strong>n/habitat volop<br />
aanwezig GVI komt niet <strong>in</strong> gevaar<br />
Pag<strong>in</strong>a 41 <strong>van</strong> 70
Aanleg aar<strong>de</strong>n wallen A28/Boswachterij<br />
7 Aanleg aar<strong>de</strong>n wallen A28/Boswachterij<br />
7.1 Inleid<strong>in</strong>g<br />
Het doel <strong>van</strong> <strong>de</strong> aanleg <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>n wallen is <strong>het</strong> vergroten <strong>van</strong> <strong>het</strong> areaal rust- en stiltegebied.<br />
Er kan een noor<strong>de</strong>lijke en een zui<strong>de</strong>lijk tracé wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n (zie figuur 7.1). Deze<br />
positioner<strong>in</strong>g is ten opzichte <strong>van</strong> Hotel <strong>van</strong> <strong>de</strong>r Valk.<br />
Het project aar<strong>de</strong>n wallen heeft als doel <strong>het</strong> sterk terugdr<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong> geluids<strong>in</strong>vloed <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
A28 op <strong>het</strong> Natura 2000 gebied. Een belangrijke landschappelijke overweg<strong>in</strong>g daarbij is dat <strong>het</strong><br />
Nationaal Park Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld ook <strong>van</strong> ‘buitenaf’ een <strong>in</strong> <strong>het</strong> landschap passen<strong>de</strong> natuurlijke<br />
belev<strong>in</strong>g zal hebben. Een geluidwerend scherm kwam me<strong>de</strong> daarom niet <strong>in</strong> aanmerk<strong>in</strong>g. Er is<br />
gekozen voor aar<strong>de</strong>n wallen omdat <strong>de</strong>ze volledig te beplanten zijn, en <strong>van</strong>wege <strong>de</strong> beschikbaarheid<br />
<strong>van</strong> grond uit Noor<strong>de</strong>nveld en Kloosterveld. De natuurlijke uitstral<strong>in</strong>g kan daarmee behou<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n. Om <strong>de</strong> effecten <strong>van</strong> <strong>het</strong> ruimtebeslag op <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> natuurwaar<strong>de</strong>n zo beperkt<br />
mogelijk te hou<strong>de</strong>n is <strong>de</strong> noodzakelijke hoogte <strong>van</strong> <strong>de</strong> wallen bepaald met akoestische<br />
bereken<strong>in</strong>gen en <strong>de</strong> m<strong>in</strong>imaal noodzakelijke voetbreedte <strong>van</strong> <strong>de</strong> wallen door grondmechanische<br />
eisen ten aanzien <strong>van</strong> stabiliteit.<br />
7.2 Maatregelen<br />
De bouwvoor die op <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld en Kloosterveld vrijkomt wordt <strong>in</strong> dit project gebruikt voor<br />
<strong>de</strong> benodig<strong>de</strong> aanleg <strong>van</strong> <strong>de</strong> wallen. De aanleg <strong>van</strong> <strong>de</strong> wallen vergroot <strong>de</strong> oppervlakte geschikt<br />
gebied voor dieren die gevoelig zijn voor te hoge geluidsniveaus met circa 135 ha. De geluidswal<br />
zal zo dicht mogelijk tegen <strong>de</strong> snelweg A28 wor<strong>de</strong>n aangelegd, reken<strong>in</strong>g hou<strong>de</strong>nd met <strong>de</strong><br />
verkeersveiligheidszone <strong>van</strong> 13 meter. De wallen krijgen een hoogte <strong>van</strong> circa 6 meter (Noor<strong>de</strong>lijk<br />
Akoestisch Adviesburo Assen, okt. 2008) en een voetbreedte <strong>van</strong> 26 (noord) – 33 (zuid) meter.<br />
Noor<strong>de</strong>lijke tracé<br />
Zui<strong>de</strong>lijke tracé<br />
Figuur 7.1 Ligg<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> tracé’s <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>n wallen<br />
Pag<strong>in</strong>a 42 <strong>van</strong> 70
Aanleg aar<strong>de</strong>n wallen A28/Boswachterij<br />
De aanleg <strong>van</strong> <strong>de</strong> geluidswal loopt parallel met <strong>het</strong> verwij<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> bovengrond <strong>in</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>n-<br />
en Kloosterveld <strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld . Ten behoeve <strong>van</strong> <strong>de</strong> realisatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> wallen is<br />
<strong>het</strong> nodig een strook bos te kappen, en waar een bestaan<strong>de</strong> lage wal aanwezig is <strong>de</strong>ze te verplaatsen<br />
richt<strong>in</strong>g A28 en te verhogen. Langs een ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> <strong>het</strong> zui<strong>de</strong>lijke tracé <strong>van</strong> <strong>de</strong> geluidswal<br />
zal over een lengte <strong>van</strong> 500 meter aan <strong>de</strong> ‘b<strong>in</strong>nenzij<strong>de</strong>’ ter hoogte <strong>van</strong> <strong>het</strong> open terre<strong>in</strong>ge<strong>de</strong>elte<br />
een verhoog<strong>de</strong> zandweg komen als ver<strong>van</strong>g<strong>in</strong>g <strong>van</strong> bestaan<strong>de</strong> recreatieve routes<br />
die an<strong>de</strong>rs on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> wal zou<strong>de</strong>n komen te liggen. Deze route blijft daarmee geschikt voor wan<strong>de</strong>laars,<br />
ruiters en menners.<br />
Ver<strong>de</strong>r wordt <strong>de</strong> grond voor <strong>de</strong> aanleg <strong>van</strong> opritten <strong>van</strong> <strong>het</strong> toekomstige ecoduct op <strong>de</strong> juiste<br />
locatie nabij Smalbroek aangebracht om te voorkomen dat er <strong>de</strong>potachtige bulten grond <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
te ontgron<strong>de</strong>n gebied blijven liggen. De ou<strong>de</strong>re grond<strong>de</strong>pots, die <strong>in</strong> <strong>de</strong> kop <strong>van</strong> <strong>de</strong> holtveenslenk<br />
liggen, net ten westen <strong>van</strong> <strong>de</strong> A28, zullen verwerkt wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> zui<strong>de</strong>lijke aar<strong>de</strong>n wal.<br />
Na aanleg wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>n wallen met <strong>in</strong>heemse struiken en bomen beplant, behou<strong>de</strong>ns <strong>de</strong><br />
recreatieve route. De beplant<strong>in</strong>g is nodig om <strong>het</strong> tij<strong>de</strong>lijke verlies <strong>van</strong> bos, <strong>van</strong> belang voor bossoorten,<br />
op te heffen en <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> natuurge<strong>de</strong>elten zoals bijvoorbeeld <strong>de</strong> holtveenslenk af<br />
te schermen.<br />
7.3 Natuurwaar<strong>de</strong>n<br />
<strong>Flora</strong> (kaart bijlage 2 en 3)<br />
Behalve <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> jeneverbes (tabel 2, Staatsbosbeheer, 2008) zijn er geen soorten bekend<br />
ter plaatse <strong>van</strong> <strong>het</strong> tracé <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>n wallen.<br />
Op <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> <strong>de</strong>pots die <strong>in</strong> <strong>de</strong> kop <strong>van</strong> <strong>de</strong> holtveenslenk liggen, groeien plaatselijk zaail<strong>in</strong>gen<br />
<strong>van</strong> jeneverbes (tabel 2) en kon<strong>in</strong>gsvaren (tabel 1). Ver<strong>de</strong>r komt op <strong>de</strong> <strong>de</strong>pots plaatselijk <strong>de</strong><br />
Ro<strong>de</strong> lijstsoort dubbelloof voor. Tussen <strong>de</strong> <strong>de</strong>pots wor<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> ontgron<strong>de</strong> terre<strong>in</strong>ge<strong>de</strong>elten <strong>de</strong><br />
bescherm<strong>de</strong> planten ron<strong>de</strong> en kle<strong>in</strong>e zonnedauw (tabel 2) aangetroffen en <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> lijstsoorten<br />
witte en bru<strong>in</strong>e snavelbies en moeraswolfsklauw. Op enkele <strong>de</strong>pots groeien ook <strong>de</strong> bijzon<strong>de</strong>re<br />
planten stippelvaren en geschub<strong>de</strong> mannetjesvaren (Staatsbosbeheer 2008)<br />
Zoogdieren (kaart bijlage 4)<br />
Zoogdiersoorten die beschermd zijn <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>ka<strong>de</strong>r</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> <strong>Flora</strong>- en faunawet en die <strong>in</strong> <strong>het</strong> bosgebied langs<br />
<strong>de</strong> A28 voorkomen zijn: verschillen<strong>de</strong> soorten vleermuizen<br />
(tabel 3) waaron<strong>de</strong>r een laatvlieger <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
buurt <strong>van</strong> <strong>het</strong> Westerveen en laatvlieger en gewone<br />
dwergvleermuizen foeragerend boven en nabij <strong>het</strong><br />
holtveen (J. Kle<strong>in</strong>e, 2005, Grontmij, 2009), eekhoorn<br />
(tabel 2), ree (tabel 1), konijn (1), das (tabel 3) en<br />
steenmarter (tabel 2) (J. Kle<strong>in</strong>e, 2007, Verenig<strong>in</strong>g<br />
Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer, 2004-2005)).<br />
Ver<strong>de</strong>r is er <strong>de</strong> verwacht<strong>in</strong>g dat <strong>het</strong> bosrijk gebied<br />
leefgebied is <strong>van</strong> verschillen<strong>de</strong> grondgebon<strong>de</strong>n algemeen<br />
bescherm<strong>de</strong> soorten zoals muizensoorten.<br />
Vogels (kaart bijlage 5, 6 en 7)<br />
Standvogels zijn <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>ka<strong>de</strong>r</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ff-wet zijn jaarrond<br />
beschermd en hier<strong>van</strong> komen enkele <strong>in</strong> <strong>het</strong> gebied<br />
voor, zoals <strong>de</strong> zwarte specht (zie fig. 7.2 voor<br />
territoria zwarte specht jaar 2000-2007), <strong>de</strong> buizerd<br />
en <strong>de</strong> grote en kle<strong>in</strong>e bonte specht, groene specht en<br />
ransuil (Kle<strong>in</strong>e, 2007, Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer,<br />
2006).<br />
Wat betreft <strong>het</strong> voorkomen <strong>van</strong> Ro<strong>de</strong> Lijstsoorten<br />
komen <strong>in</strong> <strong>het</strong> tracé <strong>van</strong> <strong>de</strong> noor<strong>de</strong>lijke en zui<strong>de</strong>lijke<br />
wal huismus, r<strong>in</strong>gmus, wielewaal en matkop voor en<br />
op enige afstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> wal <strong>de</strong> koekoek. De zomertortel<br />
kan bij <strong>de</strong> noor<strong>de</strong>lijke wal gevon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n, <strong>de</strong><br />
07<br />
05<br />
03/05<br />
05<br />
04<br />
07<br />
06<br />
04<br />
00<br />
03<br />
02<br />
06<br />
Pag<strong>in</strong>a 43 <strong>van</strong> 70<br />
06<br />
Fig. 7.2 Territoria<br />
zwarte specht<br />
2000-2007 (afge-<br />
kort weergegeven<br />
met bijv. 03)
Aanleg aar<strong>de</strong>n wallen A28/Boswachterij<br />
spotvogel bij <strong>de</strong> zui<strong>de</strong>lijke. In bosge<strong>de</strong>elten die grenzen aan open ruimten, zowel bij <strong>het</strong> noor<strong>de</strong>lijke<br />
als zui<strong>de</strong>lijke tracé komt <strong>de</strong> broedvogel boomleeuwerik voor. Overige <strong>in</strong> <strong>het</strong> gebied (o.a.<br />
holtveenslenk) aanwezige vogelsoorten zijn <strong>de</strong> broed- en/of w<strong>in</strong>tervogels geoor<strong>de</strong> fuut, dodaars,<br />
w<strong>in</strong>tertal<strong>in</strong>g, roodborsttapuit, toendrarietgans en slobeend. Voor <strong>de</strong>ze watervogels is <strong>het</strong><br />
Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld me<strong>de</strong> aangewezen als Natura 2000 gebied.<br />
Amfibieën en reptielen (kaart bijlage 8)<br />
In <strong>de</strong> wateren <strong>in</strong> <strong>de</strong> holtveenslenk is een kle<strong>in</strong>e populatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> heikikker bekend<br />
(
Figuur 7.4 Effectafstand na realisatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> wal<br />
Aanleg aar<strong>de</strong>n wallen A28/Boswachterij<br />
In een situatie mét een aar<strong>de</strong>n<br />
wal zal <strong>de</strong> oppervlakte geschikt<br />
broedgebied met circa 135 ha<br />
toenemen (figuur 7.4). Behalve<br />
een toename <strong>van</strong> algemeen <strong>in</strong><br />
Ne<strong>de</strong>rland voorkomen<strong>de</strong> broedvogels<br />
zullen naar verwacht<strong>in</strong>g<br />
ook <strong>de</strong> leefomstandighe<strong>de</strong>n<br />
verbeteren <strong>van</strong> bescherm<strong>de</strong> en<br />
bedreig<strong>de</strong> broedvogels en bescherm<strong>de</strong><br />
overw<strong>in</strong>teren<strong>de</strong> en<br />
rusten<strong>de</strong> vogels. Dit zijn on<strong>de</strong>r<br />
an<strong>de</strong>re Zwarte Specht (Dryocopus<br />
martius), nachtzwaluw (Caprimulgus<br />
europaeus), porsele<strong>in</strong>hoen<br />
(Porzana porzana) en<br />
boomleeuwerik (Lullula arborea).<br />
Overige <strong>in</strong> <strong>het</strong> gebied aanwezige<br />
soorten die profiteren <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
aanleg <strong>van</strong> <strong>de</strong> geluidswal zijn<br />
dodaars (Tachybaptus ruficollis),<br />
geoor<strong>de</strong> fuut (Podiceps nigricollis),<br />
roodborsttapuit (Podiceps<br />
nigricollis), toendrarietgans<br />
(Anser serrirostris), slobeend<br />
(Anas clypeata) en w<strong>in</strong>tertal<strong>in</strong>g<br />
(Anas crecca).<br />
Bij <strong>de</strong> aanleg <strong>van</strong> <strong>de</strong> geluidswal wordt er reken<strong>in</strong>g gehou<strong>de</strong>n met mogelijk aanwezige nestbomen.<br />
Staatsbosbeheer heeft <strong>in</strong> juni 2009 een <strong>in</strong>ventarisatie <strong>van</strong> mogelijk geschikte bomen voor<br />
holenbroe<strong>de</strong>rs en vleermuizen uitgevoerd (zie fig. 7.6). Aan <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> <strong>de</strong> verspreid<strong>in</strong>gskaarten<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> standvogels, <strong>de</strong> aanwezige nestbomen en <strong>de</strong> geplan<strong>de</strong> breedte <strong>van</strong> <strong>de</strong> geluidswal<br />
(noord 26 m en zuid 33 m) kan geconclu<strong>de</strong>erd wor<strong>de</strong>n dat <strong>de</strong> locaties 6, 14 en 18 mogelijk verloren<br />
zullen gaan door <strong>de</strong> geplan<strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n. Deze locaties liggen allen <strong>in</strong> <strong>het</strong> noor<strong>de</strong>lijke<br />
<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> geplan<strong>de</strong> geluidswal en wor<strong>de</strong>n gebruikt door <strong>de</strong> kle<strong>in</strong>e en grote bonte specht<br />
en zwarte specht. Zowel <strong>de</strong> grote bonte specht als ook zwarte specht zijn soorten die veel alternatieven<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld hebben (zie verspreid<strong>in</strong>gskaarten) en ver<strong>de</strong>r zijn <strong>het</strong> soorten<br />
die zelfstandig gebruik kunnen maken <strong>van</strong> alternatieve natuurlijke nestgelegenhe<strong>de</strong>n. Ver<strong>de</strong>r<br />
heeft <strong>de</strong> zwarte specht <strong>in</strong> 2007 vooral gebruik gemaakt <strong>van</strong> nestbomen die niet <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> huidige wal voorkomen.<br />
De kle<strong>in</strong>e bonte specht is een soort die gebruik moet maken <strong>van</strong> bestaan<strong>de</strong> holten <strong>in</strong> bomen.<br />
Ook <strong>de</strong>ze soort heeft re<strong>de</strong>lijk veel alternatieven voor nestbomen <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld en ver<strong>de</strong>r<br />
wordt er uit <strong>het</strong> Broedvogel Monitor<strong>in</strong>g Project een positieve trend waargenomen voor <strong>de</strong><br />
kle<strong>in</strong>e bonte specht (SOVON-monitor<strong>in</strong>grapport 2009/01).<br />
Pag<strong>in</strong>a 45 <strong>van</strong> 70
Aanleg aar<strong>de</strong>n wallen A28/Boswachterij<br />
Fig. 7.5 De jaarlijkse populatie-<strong>in</strong><strong>de</strong>x en <strong>het</strong> betrouwbaarheids<strong>in</strong>ter-<br />
val <strong>van</strong> <strong>de</strong> kle<strong>in</strong>e bonte specht. Uit <strong>de</strong> grafiek is een zeer positieve<br />
trend te zien (++). Vanaf 1990 is er een significante toename <strong>van</strong> ><br />
5 % per jaar te zien.<br />
De gunstige staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g voor <strong>de</strong>ze soorten komt door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n niet <strong>in</strong><br />
gevaar. Er zijn voldoen<strong>de</strong> alternatieven en ver<strong>de</strong>r zal <strong>de</strong> uite<strong>in</strong><strong>de</strong>lijke situatie gunstiger zijn en<br />
naar verwacht<strong>in</strong>g meer geschikte nestgelegenhe<strong>de</strong>n opleveren. Ver<strong>de</strong>r zal <strong>de</strong> kap <strong>van</strong> bomen<br />
buiten <strong>het</strong> broedseizoen <strong>van</strong> vogels plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n. Hoewel <strong>de</strong> effecten niet als ernstig wor<strong>de</strong>n<br />
beoor<strong>de</strong>elt kunnen ze voorkomen wor<strong>de</strong>n door ter plaatse <strong>van</strong> <strong>de</strong> genoem<strong>de</strong> locaties <strong>de</strong> voetbreedte<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> wal aan te passen.<br />
Een toename <strong>van</strong> rust is ook <strong>van</strong> belang voor <strong>de</strong> zoogdieren <strong>in</strong> <strong>het</strong> gehele gebied en <strong>de</strong> amfibieën<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> noordoostelijke <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> holtveenslenk.<br />
<strong>Flora</strong><br />
Groeiplaatsen <strong>van</strong> jeneverbes ter plaatse <strong>van</strong> <strong>het</strong> tracé <strong>van</strong> <strong>de</strong> wallen zullen zoveel mogelijk<br />
ontzien wor<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n. Indien dit niet mogelijk is moet er volgens <strong>de</strong> gedragsco<strong>de</strong><br />
Natuurbeheer gewerkt wor<strong>de</strong>n. Dit geldt ook voor een enkele groeiplaats <strong>van</strong> jeneverbes<br />
op één <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>pots en circa 50 exemplaren <strong>van</strong> kon<strong>in</strong>gsvaren Indien <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>ka<strong>de</strong>r</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
gedragsco<strong>de</strong> <strong>het</strong> nodig blijkt te zijn om <strong>in</strong>dividuele planten te verplaatsen is een ontheff<strong>in</strong>g voor<br />
art. 8 en 13 nodig.<br />
Zoogdieren<br />
De waarnem<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> een steenmarter (tabel 2) en das (tabel 3) <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> wal betreft<br />
waarschijnlijk foerageren<strong>de</strong> of op doortocht zijn<strong>de</strong> dieren. Van <strong>de</strong> das is bekend dat die een<br />
burcht aan <strong>de</strong> oostkant <strong>van</strong> <strong>de</strong> A28 heeft <strong>in</strong> <strong>het</strong> Terhorsterzand. De aansluit<strong>in</strong>g met <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong><br />
dastunnel zal <strong>in</strong> verband met <strong>de</strong> aanleg <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>n wallen aangepast wor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong><br />
nieuwe situatie zodat <strong>de</strong> dastunnel goed kan blijven functioneren. Steenmarter maakt we<strong>in</strong>ig<br />
gebruik <strong>van</strong> bomen als verblijfplaats en is voornamelijk <strong>in</strong> ou<strong>de</strong> of bewoon<strong>de</strong> gebouwen te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n.<br />
De bomen ter plaatse <strong>van</strong> <strong>het</strong> tracé zijn on<strong>de</strong>rzocht op mogelijke vaste rust- en verblijfplaatsen<br />
<strong>van</strong> (stand)vogels en vleermuizen (tabel 3). Uit <strong>het</strong> on<strong>de</strong>rzoek is gebleken dat er mogelijke vaste<br />
rust- en verblijfplaatsen aanwezig zijn op <strong>de</strong> grens <strong>van</strong> <strong>het</strong> tracé (Staatsbosbeheer 2009). De<br />
resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>ventarisatie <strong>van</strong> potentieel geschikte nestbomen zijn weergegeven <strong>in</strong> figuur<br />
7.5. Op basis <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>ventarisatie wordt er<strong>van</strong> uitgegaan dat er geen potentiële vaste rust- en<br />
verblijfplaatsen en hun directe omgev<strong>in</strong>g aangetast wordt. Mocht er tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> uitvoer<strong>in</strong>g alsnog<br />
sprake zijn <strong>van</strong> een verblijfplaats, is een ontheff<strong>in</strong>g nodig.<br />
Pag<strong>in</strong>a 46 <strong>van</strong> 70
Figuur 7.6 Inventarisatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> potentieel geschikte (vleermuis)nestbomen (Staatsbosbeheer 2009)<br />
Aanleg aar<strong>de</strong>n wallen A28/Boswachterij<br />
Voorafgaand aan <strong>het</strong> kappen <strong>van</strong> bomen moet er <strong>in</strong> verband met <strong>het</strong> mogelijk voorkomen <strong>van</strong><br />
eekhoorn (tabel 2) gecontroleerd wor<strong>de</strong>n op <strong>het</strong> voorkomen <strong>van</strong> vaste rust- en verblijfplaatsen.<br />
Indien aanwezig zal <strong>de</strong> boom gehandhaafd blijven <strong>in</strong>dien dat mogelijk is, en an<strong>de</strong>rs buiten <strong>de</strong><br />
gevoelige perio<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n verwij<strong>de</strong>rd. De eekhoorn wordt <strong>in</strong> <strong>het</strong> hele bosgebied <strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
aangetroffen, <strong>de</strong> actieradius <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze soort is groot en <strong>de</strong> eekhoorn maakt jaarlijks<br />
een nieuw nest. Een tij<strong>de</strong>lijke verstor<strong>in</strong>g <strong>van</strong> een kle<strong>in</strong> <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>het</strong> leefgebied wordt niet als<br />
ernstig beoor<strong>de</strong>eld en brengt <strong>de</strong> gunstige staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g niet <strong>in</strong> gevaar.<br />
De algemeen bescherm<strong>de</strong> grondgebon<strong>de</strong>n soorten kunnen verstoord wor<strong>de</strong>n tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> aanleg<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> geluidswal. Voor <strong>de</strong>ze soorten is geen ontheff<strong>in</strong>g nodig, wel moet er reken<strong>in</strong>g gehou<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> zorgplicht. De verwacht<strong>in</strong>g is dat <strong>de</strong>ze grondgebon<strong>de</strong>n soorten op tijd weg kunnen<br />
komen en voldoen<strong>de</strong> alternatieve leefomgev<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt hebben om naar uit te wijken.<br />
De uite<strong>in</strong><strong>de</strong>lijke situatie levert een groter rustgebied op wat op <strong>de</strong> aanwezige zoogdieren een<br />
positief effect zal hebben.<br />
Vogels<br />
Aangezien er een aantal standvogels gebruik maakt <strong>van</strong> <strong>de</strong> strook bos langs <strong>de</strong> A28 moet er<br />
goed gecontroleerd wor<strong>de</strong>n op <strong>het</strong> voorkomen <strong>van</strong> nestbomen. Indien ze voorkomen zullen ze<br />
zoveel mogelijk ontzien wor<strong>de</strong>n of door op die plekken <strong>de</strong> voetbreedte <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>n wal aan te<br />
passen.<br />
Het effect <strong>van</strong> <strong>de</strong> aanleg <strong>van</strong> <strong>de</strong> wallen op kwalificeren<strong>de</strong> vogelsoorten waarvoor <strong>het</strong> Natura<br />
2000-gebied is aangewezen, waaron<strong>de</strong>r ook <strong>de</strong> zwarte specht, is beschreven <strong>in</strong> <strong>de</strong> Nbwet-toets<br />
(Grontmij 2009). De oppervlakte geschikt leefgebied voor <strong>de</strong> standvogels zal door <strong>de</strong> aanleg<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> geluidswal toenemen met circa 135 ha. De gunstige staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
broedvogels is niet <strong>in</strong> gevaar.<br />
Pag<strong>in</strong>a 47 <strong>van</strong> 70
Aanleg aar<strong>de</strong>n wallen A28/Boswachterij<br />
De weg door <strong>de</strong> kop <strong>van</strong> <strong>de</strong> holtveenslenk zal wor<strong>de</strong>n verwij<strong>de</strong>rd zodat <strong>de</strong> mate <strong>van</strong> rust zal<br />
toenemen. Dit is vooral gunstig voor <strong>de</strong> watervogels, zoals bijvoorbeeld <strong>de</strong> broedvogels<br />
dodaars en geoor<strong>de</strong> fuut.<br />
Amfibieën en reptielen<br />
Er is geen sprake <strong>van</strong> leefgebied voor <strong>de</strong>ze soorten, <strong>de</strong> waterpartijen waar<strong>in</strong> ze voorkomen<br />
gaat door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n niet verloren. De (tij<strong>de</strong>lijke) verstor<strong>in</strong>g tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> aanleg heeft<br />
geen negatieve effecten. Voorafgaand aan <strong>de</strong> uitvoer<strong>in</strong>g zullen eventueel aanwezige amfibieën<br />
en reptielen door een ter zake kundige wor<strong>de</strong>n wegge<strong>van</strong>gen en verplaatst naar een vergelijkbaar<br />
gebied <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt. De uite<strong>in</strong><strong>de</strong>lijke situatie levert een groter rustig gebied op wat ook op<br />
<strong>de</strong>ze soorten een positief effect zal hebben. De weg door <strong>de</strong> kop <strong>van</strong> <strong>de</strong> holtveenslenk zal wor<strong>de</strong>n<br />
verwij<strong>de</strong>rd zodat hierdoor ook <strong>de</strong> rust zal toenemen.<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n<br />
Er treedt geen verstor<strong>in</strong>g en/of verlies leefgebied <strong>van</strong> <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>blauwtje (tabel 3) op, er is dus<br />
geen sprake <strong>van</strong> negatieve effecten.<br />
7.5 Conclusies<br />
Met <strong>de</strong> aanleg <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>n wallen langs <strong>de</strong> A28 zal <strong>de</strong> geluids<strong>in</strong>vloed op <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld<br />
sterk teruggedrongen wor<strong>de</strong>n. Dit is positief voor een groot aantal dieren die gevoeldig zijn voor<br />
een hoge geluidsbelast<strong>in</strong>g zoals vogels, zoogdieren en amfibieën. De noor<strong>de</strong>lijke aar<strong>de</strong>n wal<br />
zal iets smaller wor<strong>de</strong>n dan <strong>de</strong> zui<strong>de</strong>lijke omdat bij <strong>de</strong> zui<strong>de</strong>lijke over een bepaal<strong>de</strong> lengte bestaan<strong>de</strong><br />
recreatieve routes wor<strong>de</strong>n geïntegreerd <strong>in</strong> <strong>de</strong> wal.<br />
Ter plaatse <strong>van</strong> <strong>het</strong> tracé <strong>van</strong> <strong>de</strong> wallen wor<strong>de</strong>n geen bescherm<strong>de</strong> planten aangetroffen. Van <strong>de</strong><br />
bescherm<strong>de</strong> zoogdieren zijn <strong>de</strong> potentiële vleermuisbomen geïnventariseerd. Deze bomen zullen<br />
zo mogelijk wor<strong>de</strong>n gespaard. Dit geldt ook voor <strong>de</strong> bomen met vaste rust- en verblijfplaatsen<br />
<strong>van</strong> standvogels en <strong>van</strong> <strong>de</strong> eekhoorn. Eventueel verlies <strong>van</strong> drie nestbomen <strong>van</strong> zwarte<br />
specht en kle<strong>in</strong>e bonte specht is niet ernstig <strong>van</strong>wege <strong>de</strong> gunstige staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g en<br />
<strong>de</strong> aanwezigheid <strong>van</strong> alternatieve broedlocaties. Als mitigeren<strong>de</strong> maatregel wordt voorgesteld<br />
om <strong>de</strong>ze 3 bomen te sparen door <strong>de</strong> voetbreedte <strong>van</strong> <strong>de</strong> wal aan te passen.<br />
Tij<strong>de</strong>lijke verstor<strong>in</strong>g <strong>van</strong> vogels <strong>in</strong> <strong>de</strong> kwetsbare bosge<strong>de</strong>elten wordt tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> uitvoer<strong>in</strong>g voorkomen<br />
door buiten <strong>het</strong> broedseizoen te werken of <strong>de</strong> route voor aan- en afvoer te situeren <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
zone waar nu een zeer hoog geluidsniveau aanwezig is. Het tracé met recreatieve routes op<br />
een ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> <strong>de</strong> zui<strong>de</strong>lijke wal zal tij<strong>de</strong>lijk lei<strong>de</strong>n tot verstor<strong>in</strong>g <strong>van</strong> mogelijk aanwezige<br />
broed- en overw<strong>in</strong>teren<strong>de</strong> vogels <strong>in</strong> <strong>de</strong> kop <strong>van</strong> <strong>de</strong> holtveenslenk. In <strong>de</strong> autonome situatie is op<br />
<strong>de</strong>ze locatie recreatieve verstor<strong>in</strong>g aanwezig door <strong>de</strong> aanwezigheid <strong>van</strong> drie routes. On<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el<br />
<strong>van</strong> <strong>het</strong> plan is <strong>het</strong> verwij<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>het</strong> pad dwars door <strong>de</strong> kop <strong>van</strong> <strong>de</strong> holtveenslenk. Hierdoor<br />
zal <strong>in</strong> <strong>de</strong> toekomstige situatie <strong>de</strong> rust <strong>in</strong> <strong>de</strong> holtveenslenk toenemen. Vanwege <strong>de</strong> jonge aanplant<br />
<strong>van</strong> bos en struiken op <strong>de</strong> wal zal er <strong>de</strong> eerste jaren na aanleg <strong>van</strong> <strong>de</strong> wal sprake kunnen<br />
zijn <strong>van</strong> tij<strong>de</strong>lijke verstor<strong>in</strong>g. Zodra <strong>de</strong> afscherm<strong>de</strong> beplant<strong>in</strong>g op <strong>de</strong> wal voldoen<strong>de</strong> hoog en<br />
dicht is, is <strong>de</strong> verstor<strong>in</strong>g door beweg<strong>in</strong>g opgeheven. De gunstige staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> vogelsoorten als gevolg <strong>van</strong> <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>lijke verstor<strong>in</strong>g is niet <strong>in</strong> gevaar. Er zijn voldoen<strong>de</strong> alternatieven<br />
beschikbaar. In <strong>de</strong> nieuwe situatie zal <strong>de</strong> mate <strong>van</strong> rust sterk verbeteren ten opzichte<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> huidige situatie.<br />
Er is geen sprake <strong>van</strong> leefgebied <strong>van</strong> amfibieën en reptielen en bescherm<strong>de</strong> ongwervel<strong>de</strong>n,<br />
zodat scha<strong>de</strong> aan <strong>de</strong>ze soortsgroepen niet optreedt.<br />
Voor <strong>het</strong> verwij<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> holtveenslenk aanwezige <strong>de</strong>pots zullen enkele bescherm<strong>de</strong><br />
planten verplaatst moeten wor<strong>de</strong>n. Deze planten hebben zich <strong>in</strong> <strong>het</strong> verle<strong>de</strong>n spontaan gevestigd.<br />
Door zorgvuldige te werken wor<strong>de</strong>n effecten op bescherm<strong>de</strong> planten, die tussen <strong>de</strong> <strong>de</strong>pots<br />
lokaal aanwezig zijn, voorkomen.<br />
In tabel 7.1 wordt <strong>de</strong> afweg<strong>in</strong>g samengevat en wordt vastgesteld of ontheff<strong>in</strong>g nodig wordt gevon<strong>de</strong>n.<br />
Pag<strong>in</strong>a 48 <strong>van</strong> 70
Tabel 7.1 Samenvatt<strong>in</strong>g Aar<strong>de</strong>n Wallen<br />
sen<br />
Aanleg aar<strong>de</strong>n wallen A28/Boswachterij<br />
Soortsgroep Bescherm<strong>de</strong> Tabel Ontheff<strong>in</strong>g no- Mitigatie en/of Compensa-<br />
soorten<br />
dig?tie<br />
<strong>Flora</strong><br />
Jeneverbes 2 Groeiplaatsen • Verplaatsen buiten<br />
verdwijnen? kwetsbare perio<strong>de</strong> en<br />
herplanten op geschik-<br />
Ja, gedragste locatie (NW-rand<br />
co<strong>de</strong>Natuurbeheer Art. 8 en 13<br />
Noor<strong>de</strong>nveld?)<br />
Kon<strong>in</strong>gsvaren 1 Nee • Zorgvuldig werken<br />
Zoogdieren Steenmarter 2 Nee n.v.t.<br />
Das 3 Nee n.v.t.<br />
Eekhoorn 2 Nestbomen ver- • Buiten gevoelige peridwijnen?o<strong>de</strong>n<br />
werken<br />
• Alternatief leefgebied<br />
Ja gedragsco<strong>de</strong><br />
Bosbeheer<br />
aanwezig GVI niet <strong>in</strong><br />
gevaar<br />
• Toename geschikt<br />
leefgebied (compensatie):<br />
rust<br />
Vleermuizen 3 Verblijfplaatsen? • Buiten gevoelige perio<strong>de</strong><br />
werken<br />
Nee, voetbreedte<br />
wal aanpas-<br />
• Voor aan<strong>van</strong>g controleren<br />
Algemene<br />
grondgebon<strong>de</strong>n<br />
soorten<br />
Vogels Standvogels<br />
(zwarte specht,<br />
kle<strong>in</strong>e bonte<br />
specht)<br />
Amfibieën en<br />
reptielen<br />
1 Nee Zorgplicht mobiel genoeg<br />
om op tijd weg te<br />
3 Nestbomen verdwijnen?<br />
Nee, voetbreedte<br />
wal aanpassen<br />
noor<strong>de</strong>lijke<br />
<strong>de</strong>el<br />
komen<br />
• Buiten gevoelige perio<strong>de</strong><br />
• Voldoen<strong>de</strong> alternatieve<br />
nestgelegenhe<strong>de</strong>n<br />
GVI niet <strong>in</strong> gevaar<br />
• Mitigatie aanpassen<br />
voetbreedte zodat<br />
nestbomen behou<strong>de</strong>n<br />
blijven<br />
• Compensatie toename<br />
geschikt leefgebied<br />
(rust)<br />
Ad<strong>de</strong>r 3 9 en 13 Zorgplicht zo nodig<br />
weg<strong>van</strong>gen en verplaatsen<br />
Heikikker 3 9 en 13 Zorgplicht zo nodig<br />
weg<strong>van</strong>gen en verplaatsen<br />
Groene kikker 1 Nee Zorgplicht zo nodig<br />
weg<strong>van</strong>gen en verplaat-<br />
Bru<strong>in</strong>e kikker 1 Nee Zorgplicht zo nodig<br />
weg<strong>van</strong>gen en verplaatsen<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n Hei<strong>de</strong>blauwtje 3 Nee Zorgplicht zo nodig<br />
wegjagen<br />
sen<br />
Pag<strong>in</strong>a 49 <strong>van</strong> 70
8 Nevenprojecten<br />
8.1 Parkeerplaatsen Achter ’t Zaand en bij Kraloërweg/Nuilerweg<br />
Nevenprojecten<br />
8.1.1 Inleid<strong>in</strong>g<br />
In <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld wor<strong>de</strong>n twee bestaan<strong>de</strong> parkeerlocaties <strong>in</strong>gericht. De parkeerplaats is<br />
een bestaan<strong>de</strong> locatie die <strong>de</strong>els verhard en <strong>de</strong>els halfverhard wordt, met behoud <strong>van</strong> <strong>de</strong> oppervlakte.<br />
De parkeerplaats aan <strong>de</strong> Kraloërweg is nieuw en krijgt een kle<strong>in</strong>e capaciteit. De parkeerplaatsen<br />
zijn geduren<strong>de</strong> <strong>het</strong> gehele jaar toegankelijk.<br />
Fig. 8.1. Her <strong>in</strong> te richten en nieuw aan te leggen parkeerplaatsen <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld, aangeduid met no. 1 Achter ’t<br />
Zaand en no. 2 Kraloërweg/Nuilerweg.<br />
1<br />
2<br />
Pag<strong>in</strong>a 50 <strong>van</strong> 70
Nevenprojecten<br />
8.2 Parkeerplaats Achter ‘t Zaand<br />
De parkeerplaats Achter ‘t Zaand (1) is een bestaan<strong>de</strong> parkeerplaats die her<strong>in</strong>gericht wordt. De<br />
huidige parkeerplaats bestaat uit zand en gras en wordt omr<strong>in</strong>gd door bos. Aangrenzend aan<br />
<strong>de</strong> ruimte voor parkeren bev<strong>in</strong>dt zich een grote speelwei<strong>de</strong>/dagcamp<strong>in</strong>g.<br />
Bestaan<strong>de</strong> parkeerplaats Achter ’t Zaand (Bijls-<br />
ma, 2009)<br />
De werkzaamhe<strong>de</strong>n bestaan uit <strong>het</strong> ophogen en verhar<strong>de</strong>n met een betonnen rijbaan <strong>van</strong><br />
maximaal 500 meter. De parkeerplaats zelf zal bestaan uit graskeien <strong>van</strong> 0,58 bij 0,38m en zal<br />
ruimte bie<strong>de</strong>n voor circa 70 plaatsen voor auto’s en 2 voor bussen (3 x 15 meter). Het ruimtebeslag<br />
blijft circa 1900 m 2 . De parkeerplaats behoudt haar ligg<strong>in</strong>g <strong>in</strong> bestaand bos en kap <strong>van</strong><br />
bomen is niet nodig.<br />
8.2.1 Natuurwaar<strong>de</strong>n<br />
<strong>Flora</strong> (kaart bijlage 2 en 3)<br />
Op <strong>de</strong> beoog<strong>de</strong> parkeerplaats komen geen bescherm<strong>de</strong> planten voor.<br />
Zoogdieren (kaart bijlage 4)<br />
Er zijn waarnem<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> een steenmarter (tabel 2) <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> parkeerplaats bekend<br />
(Kle<strong>in</strong>e, 2007). Ver<strong>de</strong>r komt <strong>in</strong> <strong>het</strong> omliggen<strong>de</strong> bos eekhoorn (tabel 2) voor (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer<br />
2004-2005).<br />
Vogels (kaart bijlage 5, 6 en 7)<br />
In <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> parkeerplaats komen <strong>de</strong> standvogels holenduif, zwarte specht, groene<br />
specht, grote bonte specht en kle<strong>in</strong>e bonte specht voor. Ver<strong>de</strong>r heeft <strong>de</strong> buizerd er een nestplaats<br />
waar<strong>van</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> jaar 2007 drie jongen uit voortkwamen (J. Kle<strong>in</strong>e, 2000-2007). De Ro<strong>de</strong><br />
Lijstsoort matkop komt ook <strong>in</strong> <strong>het</strong> aanliggen<strong>de</strong> bos voor, net als <strong>de</strong> broedvogel boomleeuwerik<br />
(Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer, 2006).<br />
Amfibieën en reptielen (kaart bijlage 8)<br />
In <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> parkeerplaats zijn <strong>van</strong>wege <strong>het</strong> ontbreken <strong>van</strong> grote waterpartijen <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt<br />
niet veel amfibieën waargenomen, <strong>de</strong> enige soort die vlakbij is waargenomen is <strong>de</strong> groene kikker.<br />
Het bosge<strong>de</strong>elte ten zuidwesten <strong>van</strong> <strong>de</strong> parkeerplaats staat m<strong>in</strong> of meer permanent on<strong>de</strong>r<br />
water (tabel 1, Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer, 2005-2008).<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n (kaart bijlage 9 en 10)<br />
De parkeerplaats is ongeschikt habitat voor bescherm<strong>de</strong> dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>r- en libellensoorten, er zijn<br />
dan ook geen bescherm<strong>de</strong> soorten waargenomen.<br />
Pag<strong>in</strong>a 51 <strong>van</strong> 70
Nevenprojecten<br />
8.2.2 Effecten en afweg<strong>in</strong>g<br />
In <strong>de</strong> aanlegfase v<strong>in</strong>dt er een tij<strong>de</strong>lijke verstor<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> biotoop <strong>van</strong> <strong>de</strong> aanwezige soorten<br />
plaats. Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> gebruiksfase zal er door <strong>de</strong> uitbreid<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> parkeerplaats een toename<br />
<strong>van</strong> verstor<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> geluid, beweg<strong>in</strong>g en recreatiedruk zijn. Het effect hier<strong>van</strong> op <strong>de</strong><br />
verschillen<strong>de</strong> soortgroepen wordt hieron<strong>de</strong>r beschreven.<br />
Zoogdieren<br />
Er is geen sprake <strong>van</strong> verlies <strong>van</strong> een vaste rust- en verblijfplaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> steenmarter, echter <strong>de</strong><br />
kwaliteit <strong>van</strong> <strong>het</strong> leefgebied kan door <strong>de</strong> toename <strong>van</strong> geluid, beweg<strong>in</strong>g en recreatiedruk wel<br />
afnemen. De <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g is echter dat er voldoen<strong>de</strong> alternatief leefgebied <strong>in</strong> <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g is en<br />
ver<strong>de</strong>r is <strong>de</strong> steenmarter een soort die m<strong>in</strong><strong>de</strong>r gevoelig is voor menselijke verstor<strong>in</strong>g. De eekhoorn<br />
is niet op <strong>de</strong> locatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> parkeerplaats zelf waargenomen.<br />
Vogels<br />
De aanwezige standvogels <strong>in</strong> <strong>het</strong> omr<strong>in</strong>gen<strong>de</strong> bosgebied zijn gevoelig voor verstor<strong>in</strong>g. Analyse<br />
<strong>van</strong> <strong>het</strong> voorkomen <strong>van</strong> bijvoorbeeld <strong>de</strong> zwarte specht <strong>in</strong> een ruim gebied rond <strong>de</strong> parkeerplaats<br />
(Kle<strong>in</strong>e 2000 t/m 2007) laat zien dat <strong>in</strong> <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> 2000 t/m 2007 vaak nieuwe nestlocaties wor<strong>de</strong>n<br />
betrokken en dat enkele nestlocaties meer dan één jaar wor<strong>de</strong>n benut. De meeste nestlocaties<br />
liggen ten westen <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg (met parkeerplaats) Achter ’t Zaand. De nestlocaties wor<strong>de</strong>n<br />
soms dicht bij <strong>de</strong> parkeerplaats, dagwei<strong>de</strong>, wegen of pa<strong>de</strong>n aangetroffen (spreid<strong>in</strong>gkaartjes<br />
<strong>in</strong> Kle<strong>in</strong>e 2000 t/m 2007).<br />
Door <strong>de</strong> verwachte toename <strong>in</strong> recreatief gebruik zal <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> verstor<strong>in</strong>gzone als gevolg<br />
<strong>van</strong> <strong>het</strong> huidige recreatieve gebruik vergroten tot tenm<strong>in</strong>ste 300 m rond <strong>de</strong> parkeerplaats (Henkens<br />
et al 2003; Krijgsveld et al 2008). De kwaliteit <strong>van</strong> <strong>het</strong> leefgebied <strong>van</strong> <strong>de</strong> vogels <strong>in</strong> <strong>het</strong> aanliggen<strong>de</strong><br />
bos zal door <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g achteruit kunnen gaan. Dit zou tot <strong>in</strong>direct gevolg kunnen<br />
hebben dat <strong>de</strong> huidige nesten, die als vaste rust- en verblijfplaats zijn aan te merken, m<strong>in</strong><strong>de</strong>r<br />
geschikt en/of niet langer functioneel zijn. In <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> parkeerplaats die <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>vloedssfeer<br />
ligt <strong>van</strong> <strong>de</strong> parkeerplaats, is sprake <strong>van</strong> enkele vaste rust- en verblijfplaatsen, In <strong>de</strong><br />
perio<strong>de</strong> 2005 t/m 2007 betreft <strong>het</strong> <strong>de</strong> buizerd (2005, 2007), groene specht (2006, 2007), zwarte<br />
specht (2007), grote bonte specht (2005, 2007) en kle<strong>in</strong>e bonte specht (2007). Ten aanzien <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> zwarte specht is <strong>in</strong> <strong>de</strong> toets aan <strong>de</strong> Natuurbescherm<strong>in</strong>gswet (Grontmij 2009) on<strong>de</strong>rzocht<br />
welke mogelijke effecten kunnen optre<strong>de</strong>n. Omdat cumulatie <strong>van</strong> effecten op kan tre<strong>de</strong>n als ook<br />
<strong>het</strong> pad voor mensen met een beperk<strong>in</strong>g wordt gerealiseerd (zie hfdst. 8.4), zal <strong>de</strong> effectbesprek<strong>in</strong>g<br />
<strong>in</strong> hoofdstuk 8.4 wor<strong>de</strong>n uitgewerkt.<br />
Amfibieën en reptielen<br />
Het voorkomen <strong>van</strong> <strong>de</strong> groene kikker (tabel 1) <strong>in</strong> <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> parkeerplaats zou kunnen<br />
dui<strong>de</strong>n op overw<strong>in</strong>terplaatsen <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> parkeerplaats. Deze soort zal kunnen overw<strong>in</strong>teren<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> on<strong>de</strong>rgelopen bos ten zuidwesten <strong>van</strong> <strong>de</strong> parkeerplaats. De huidige parkeerplaats<br />
zelf zal een overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsgebied zijn.<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n<br />
Bescherm<strong>de</strong> dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs en libellen zijn op <strong>de</strong> parkeerplaats niet waargenomen.<br />
8.2.3 Samenvatt<strong>in</strong>g en conclusies Parkeerplaats Achter ‘t Zaand<br />
Bescherm<strong>de</strong> Tabel Ontheff<strong>in</strong>g no- Mitigatie en/of<br />
soorten<br />
dig?<br />
Compensatie<br />
<strong>Flora</strong> Nee n.v.t. n.v.t. n.v.t.<br />
Zoogdieren Steenmarter 2 Nee n.v.t.<br />
Eekhoorn 2 Nee n.v.t.<br />
Standvogels Hfst. 8.3<br />
Amfibieën en<br />
reptielen<br />
Groene kikker 1 Nee n.v.t.<br />
Ongewervel<strong>de</strong> Nee n.v.t. n.v.t. n.v.t.<br />
Pag<strong>in</strong>a 52 <strong>van</strong> 70
8.3 Parkeerplaats kruis<strong>in</strong>g Kraloërweg/Ou<strong>de</strong> Nuilerweg<br />
Nevenprojecten<br />
8.3.1 Inleid<strong>in</strong>g<br />
Er wordt een nieuwe parkeerplaats voor 17 auto´s langs <strong>het</strong> wegtraject <strong>van</strong> <strong>het</strong> oost-west lopen<strong>de</strong><br />
Kraloërweg aangelegd (zie fig. X parkeerplaats nr. 2). Een <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> parkeerplaats<br />
komt <strong>in</strong> droge hei<strong>de</strong>terre<strong>in</strong> en <strong>in</strong> een jonge boss<strong>in</strong>gel te liggen. Het startpunt is <strong>van</strong>af kruis<strong>in</strong>g<br />
met Ou<strong>de</strong> Nuijlerweg (zandpad) en <strong>het</strong> e<strong>in</strong>dpunt is <strong>de</strong> wegafsluit<strong>in</strong>g.<br />
Rondom <strong>de</strong> parkeerplaats komt een verhog<strong>in</strong>g met bosplantsoen om <strong>de</strong> schitter<strong>in</strong>g <strong>van</strong> auto’s<br />
weg te nemen. Voor <strong>de</strong> parkeerplaats, <strong>in</strong>clusief nieuwe houtwal is een oppervlakte nodig <strong>van</strong> 53<br />
X 8 meter.<br />
8.3.2 Natuurwaar<strong>de</strong>n<br />
De locatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> toekomstige parkeerplaats ligt <strong>de</strong>els <strong>in</strong> een hei<strong>de</strong>gebied, voornamelijk droge,<br />
vergraste hei<strong>de</strong>, en ter plaatse <strong>van</strong> een houts<strong>in</strong>gel op een lage wal (zie on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> foto’s).<br />
Foto’s: Huidig beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> locatie voor <strong>de</strong> toekomstige parkeerplaats kruis<strong>in</strong>g Kraloërweg/ Ou<strong>de</strong> Nuilerweg. L<strong>in</strong>ks <strong>de</strong><br />
houts<strong>in</strong>gel en rechts <strong>de</strong> vergraste droge hei<strong>de</strong> achter <strong>de</strong> s<strong>in</strong>gel<br />
Het aanliggen<strong>de</strong> bos (Berken-Zomereikenbos en W<strong>in</strong>tereiken-Beukenbos) is belangrijk leefgebied<br />
voor allerlei verschillen<strong>de</strong> vogelsoorten, zoals <strong>de</strong> grote bonte specht en kle<strong>in</strong>e bonte<br />
specht, <strong>de</strong>ze wordt met <strong>de</strong> aanleg <strong>van</strong> <strong>de</strong> parkeerplaats echter niet aangetast en <strong>de</strong> natuurwaar<strong>de</strong>n<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> nabije bos wor<strong>de</strong>n dan ook niet meegenomen.<br />
<strong>Flora</strong> (kaart bijlage 2 en 3)<br />
Er zijn geen bescherm<strong>de</strong> planten aanwezig op <strong>de</strong> toekomstige parkeerplaats.<br />
Vogels (kaart bijlage 5, 6 en 7)<br />
In <strong>de</strong> naaste omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg komen <strong>de</strong> broedvogel roodborsttapuit en <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> Lijstsoorten<br />
Kneu, Graspieper en Veldleeuwerik voor (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten, 2006).<br />
Amfibieën en reptielen (kaart bijlage 8)<br />
Wat betreft reptielen en amfibieën komen op <strong>het</strong> huidige pad op <strong>de</strong> toekomstige locatie <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
parkeerplaats bescherm<strong>de</strong> soorten voor; <strong>de</strong> ad<strong>de</strong>r (tabel 3) en <strong>de</strong> levendbaren<strong>de</strong> hagedis (tabel<br />
2) zijn hier waargenomen. In <strong>het</strong> nabijgelegen hei<strong>de</strong>gebied is <strong>de</strong> glad<strong>de</strong> slang (tabel 3) waargenomen<br />
(Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer, 2005-2008).<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n (kaart bijlage 9 en 10)<br />
Het hei<strong>de</strong>blauwtje (tabel 3) is voor haar levenscyclus gebon<strong>de</strong>n aan natte tot vochtige hei<strong>de</strong> en<br />
is <strong>in</strong> <strong>het</strong> nabijgelegen gebied waargenomen. Ver<strong>de</strong>r is <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> Lijstsoort <strong>het</strong> gentiaanblauwtje<br />
direct achter <strong>de</strong> droge hei<strong>de</strong> en <strong>de</strong> bru<strong>in</strong>e eikenpage op <strong>het</strong> pad zelf waargenomen (Verenig<strong>in</strong>g<br />
Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer, 2000-2006).<br />
Pag<strong>in</strong>a 53 <strong>van</strong> 70
8.3.3 Effecten en afweg<strong>in</strong>g<br />
Nevenprojecten<br />
Vogels<br />
Wat betreft <strong>de</strong> vogels is <strong>het</strong> huidig biotoop niet of nauwelijks geschikt broedbiotoop. Er is dan<br />
ook geen sprake <strong>van</strong> verlies <strong>van</strong> broedbiotoop <strong>van</strong> hei<strong>de</strong>- en bossoorten op <strong>de</strong> locatie langs <strong>de</strong><br />
weg (wegverkeer, recreatief voetpad), er verdwijnt hoogstens een kle<strong>in</strong> stukje foerageergebied.<br />
Door <strong>de</strong> her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld zal <strong>de</strong> oppervlakte geschikt foerageergebied voor<br />
hei<strong>de</strong>soorten <strong>in</strong> totaal toenemen en voor bossoorten is voldoen<strong>de</strong> foerageergebied beschikbaar.<br />
Amfibieën en reptielen<br />
De waargenomen ad<strong>de</strong>r, glad<strong>de</strong> slang en levendbaren<strong>de</strong> hagedis gebruiken <strong>het</strong> pad waarschijnlijk<br />
als zonplek en <strong>het</strong> gaat hier dan ook niet om een verblijfplaats. Er hoeft geen ontheff<strong>in</strong>g<br />
aangevraagd te wor<strong>de</strong>n, wel moet er zorgvuldig gewerkt wor<strong>de</strong>n en voor aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
werkzaamhe<strong>de</strong>n gecontroleerd wor<strong>de</strong>n op <strong>de</strong>ze soorten. Indien bescherm<strong>de</strong> soorten aanwezig<br />
zijn dienen <strong>de</strong>ze door een ter zake kundige weggejaagd te wor<strong>de</strong>n zodat er geen beschadig<strong>in</strong>g<br />
<strong>van</strong> exemplaren kan optre<strong>de</strong>n.<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n<br />
Voor <strong>de</strong> dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs geldt <strong>het</strong>zelf<strong>de</strong>, ook hier wordt <strong>het</strong> m<strong>in</strong>imale<br />
verlies <strong>van</strong> mogelijke waardplanten meer dan voldoen<strong>de</strong> gecompenseerd<br />
door <strong>de</strong> toename <strong>in</strong> geschikte waardplanten <strong>in</strong> bijv.<br />
Noor<strong>de</strong>nveld als gevolg <strong>van</strong> <strong>de</strong> herstelmaatregelen (vernatt<strong>in</strong>g<br />
<strong>van</strong> <strong>het</strong> gebied).<br />
Hei<strong>de</strong>blauwtje<br />
8.3.4 Samenvatt<strong>in</strong>g en conclusies Parkeerplaats Kraloërweg/Ou<strong>de</strong> Nuilerweg<br />
Bescherm<strong>de</strong> Tabel Ontheff<strong>in</strong>g no- Mitigatie en/of<br />
soorten<br />
dig?<br />
Compensatie<br />
<strong>Flora</strong> Nee n.v.t. n.v.t. n.v.t.<br />
Vogels Nee n.v.t. n.v.t. n.v.t.<br />
Amfibieën en Ad<strong>de</strong>r 3 Nee Zorgplicht voor<br />
reptielen<br />
aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
wegjagen<br />
Levendbaren<strong>de</strong> 2 Nee Zorgplicht voor<br />
hagedis<br />
aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
wegjagen<br />
Glad<strong>de</strong> slang 3 Nee Zorgplicht voor<br />
aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
wegjagen<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n Hei<strong>de</strong>blauwtje 3 Nee Zorgplicht voor<br />
aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
wegjagen<br />
Pag<strong>in</strong>a 54 <strong>van</strong> 70
8.4 Pad voor mensen met een beperk<strong>in</strong>g<br />
Nevenprojecten<br />
8.4.1 Inleid<strong>in</strong>g<br />
Om <strong>de</strong> toegankelijkheid <strong>van</strong> <strong>het</strong> park Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld ook voor mensen met een beperk<strong>in</strong>g te<br />
vergroten, en <strong>van</strong>wege <strong>het</strong> verwij<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> doorgaan<strong>de</strong> weg Achter ’t Zaand, wordt er ten<br />
noor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld een pad voor mensen met een beperk<strong>in</strong>g aangelegd (zie fig. 8.1).<br />
Deze zal <strong>de</strong>els een bestaand pad gaan volgen en <strong>de</strong>els wordt er een nieuw pad aangelegd<br />
door open hei<strong>de</strong>gebied. Deze route heeft haar start en e<strong>in</strong>dpunt bij <strong>de</strong> parkeerplaats Achter ’t<br />
Zaand. On<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> kaart geeft <strong>de</strong> locatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> geplan<strong>de</strong> route aan.<br />
De route voor <strong>het</strong> pad voor mensen met een beperk<strong>in</strong>g is <strong>het</strong> meest compacte alternatief dat<br />
gebruik maakt <strong>van</strong> bestaan<strong>de</strong>, nu al <strong>in</strong>tensief gebruikte routes.<br />
00<br />
01<br />
03<br />
04<br />
06<br />
07<br />
00<br />
Fig. 8.1. overzicht aanleg nieuwe pa<strong>de</strong>n en afsluiten bestaan<strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n<br />
8.4.2 Maatregelen<br />
Het pad voor mensen met een beperk<strong>in</strong>g dat zal wor<strong>de</strong>n aangelegd is te vergelijken met <strong>het</strong><br />
familiepad te Spier, 1.80 m breed. Het pad wordt volledig <strong>in</strong> beton uitgevoerd met een breedte<br />
<strong>van</strong> 1,80 meter en een fun<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>van</strong> 2,00 meter breed. De ran<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n afgestrooid met hei<strong>de</strong>plagsel.<br />
Totale lengte <strong>van</strong> <strong>het</strong> pad is 2.300 meter. Ver<strong>de</strong>r wordt er een vlon<strong>de</strong>r over <strong>de</strong> aanwezige<br />
slenk aangelegd. Naast <strong>de</strong> aanleg <strong>van</strong> <strong>het</strong> betonnen pad voor mensen met een beperk<strong>in</strong>g<br />
zullen twee bestaan<strong>de</strong> wan<strong>de</strong>lpa<strong>de</strong>n ontoegankelijk gemaakt. Ten behoeve <strong>van</strong> <strong>de</strong> aanleg<br />
zullen enkele bomen <strong>in</strong> <strong>het</strong> bosge<strong>de</strong>elte ten noor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> schaapskooi gekapt moeten wor<strong>de</strong>n.<br />
8.4.3 Natuurwaar<strong>de</strong>n<br />
02<br />
Afsluiten bestaan<strong>de</strong> wan<strong>de</strong>l en/of ruiterpa<strong>de</strong>n<br />
M<strong>in</strong><strong>de</strong>rvali<strong>de</strong>npad<br />
Zwarte spechten territoria jaar 2000 t/m 2007<br />
Stuk bos wordt niet gekapt<br />
01<br />
07<br />
<strong>Flora</strong> (kaart bijlage 2 en 3)<br />
In <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>het</strong> bestaan<strong>de</strong> en <strong>de</strong>els aan te leggen pad komt <strong>de</strong> jeneverbes (tabel 2) voor<br />
(Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer, 1998, pers. Waarnem<strong>in</strong>g R. Bijlsma, 2009).<br />
Zoogdieren (kaart bijlage 4)<br />
Ree (tabel 1), vos (tabel 1), eekhoorn (tabel 2) komen <strong>in</strong> <strong>het</strong> bos voor langs <strong>het</strong> pad voor mensen<br />
met een beperk<strong>in</strong>g. Wat betreft <strong>de</strong> zwaar bescherm<strong>de</strong> vleermuissoorten (alle vleermuissoorten<br />
zijn tabel 3 soorten) zijn er kle<strong>in</strong>e (onbeken<strong>de</strong>) soorten waargenomen en is <strong>de</strong> rosse<br />
vleermuis langs <strong>de</strong> weg Achter ’t Zaand en laatvliegers en gewone dwergvleermuizen aan <strong>het</strong><br />
02<br />
00<br />
03<br />
04<br />
03<br />
05<br />
07<br />
Pag<strong>in</strong>a 55 <strong>van</strong> 70
Nevenprojecten<br />
beg<strong>in</strong> <strong>van</strong> <strong>het</strong> Lange Paand waargenomen (J. Kle<strong>in</strong>e, 2007, Grontmij vleermuizenon<strong>de</strong>rzoek,<br />
2009)).<br />
Vogels (kaart bijlage 5, 6 en 7)<br />
In <strong>de</strong> <strong>in</strong>vloedssfeer <strong>van</strong> <strong>het</strong> pad zijn vier territoria aanwezig <strong>van</strong> <strong>de</strong> zwarte specht (zie fig. 8.1<br />
zwarte spechten territoria jaar 2000-2007). In <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> 2000 - 2007 wer<strong>de</strong>n sommige bomen<br />
jaarlijks en an<strong>de</strong>re bomen <strong>in</strong> één of enkele jaren als nestlocaties benut (J. Kle<strong>in</strong>e, 2007). Overige<br />
standvogel <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>het</strong> pad is <strong>de</strong> buizerd (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten/ Staatsbosbeheer,<br />
2006). Voor al <strong>de</strong>ze soorten geldt dat <strong>de</strong> bomen die gebruikt<br />
kunnen wor<strong>de</strong>n als nestboom blijven bestaan, er is dus geen<br />
direct effect <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> verlies <strong>van</strong> vaste rust- en verblijfplaatsen.<br />
Voor <strong>de</strong> zwarte specht ligt er één territorium zeer dicht bij <strong>het</strong> aan te<br />
leggen pad voor mensen met beperk<strong>in</strong>gen. Ter compensatie <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
te verwachten verstor<strong>in</strong>g op <strong>de</strong>ze territoria wor<strong>de</strong>n er b<strong>in</strong>nen <strong>het</strong> gebied<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>vloedsfeer <strong>van</strong> <strong>het</strong> aan te leggen pad bestaan<strong>de</strong> wan<strong>de</strong>lpa<strong>de</strong>n<br />
ontoegankelijk gemaakt (zie fig.8.1) en oostelijk <strong>van</strong> <strong>de</strong> parkeerplaats<br />
beheerwerkzaamhe<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> percelen met <strong>de</strong>nnenbomen<br />
uitgevoerd zodat <strong>de</strong> geschiktheid als foerageergebied voor zwarte<br />
specht daar toeneemt. Gunstig is dat <strong>de</strong> functie voor doorgaand<br />
gemotoriseerd verkeer op <strong>de</strong> weg Achter ’t Zaand zal vervallen. De<br />
rust ter weerszij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> weg zal dan toenemen.<br />
Amfibieën en reptielen (kaart bijlage 8)<br />
In <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>het</strong> toekomstig pad is <strong>de</strong> ad<strong>de</strong>r waargenomen, een zwaar bescherm<strong>de</strong> soort <strong>in</strong><br />
<strong>het</strong> <strong>ka<strong>de</strong>r</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Flora</strong>- en faunawet (tabel 3). Het pad zelf is geen leefgebied voor <strong>de</strong>ze soort.<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n (kaart bijlage 9 en 10)<br />
De noordse w<strong>in</strong>terjuffer (tabel 3) is op <strong>het</strong> huidige pad waargenomen (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer,<br />
2003-2006).<br />
8.4.4 Effecten en afweg<strong>in</strong>g<br />
Zwarte specht, www. birdphoto.nl<br />
<strong>Flora</strong><br />
Bij <strong>de</strong> <strong>de</strong>len waar een nieuw pad wordt aangelegd zullen aanwezig groeiplaatsen <strong>van</strong> <strong>de</strong> jeneverbes<br />
ontzien wor<strong>de</strong>n.<br />
Vogels<br />
Er moet op <strong>het</strong> voorkomen <strong>van</strong> standvogels gecontroleerd wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> een straal <strong>van</strong> 300 meter<br />
ter weerszij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>het</strong> pad (zie 9.2 parkeerplaats achter ’t Zaand) <strong>in</strong> verband met een toename<br />
<strong>in</strong> recreatiedruk geduren<strong>de</strong> <strong>het</strong> hele jaar (pad is hele jaar begaanbaar). Door <strong>de</strong> toename <strong>in</strong> recreatie<br />
kunnen mogelijk voorkomen<strong>de</strong> nestbomen ongeschikt wor<strong>de</strong>n als verblijfplaats (<strong>in</strong>direct<br />
effect). Voor al <strong>de</strong>ze soorten geldt dat <strong>de</strong> bomen die gebruikt kunnen wor<strong>de</strong>n als nestboom blijven<br />
bestaan, er is dus geen direct effect <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> verlies <strong>van</strong> nestbomen. De buizerd<br />
heeft <strong>in</strong> 2007 <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>het</strong> pad gebruik gemaakt <strong>van</strong> een nestboom. Deze soort heeft <strong>in</strong><br />
<strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld voldoen<strong>de</strong> alternatieven om naar uit te wijken <strong>in</strong>dien <strong>de</strong> nestboom <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
buurt <strong>van</strong> <strong>het</strong> pad m<strong>in</strong><strong>de</strong>r geschikt wordt. Ver<strong>de</strong>r wordt er lan<strong>de</strong>lijk positieve trend waargenomen<br />
voor <strong>de</strong> buizerd (SOVON-monitor<strong>in</strong>grapport 2009/01). Het territorium <strong>van</strong> <strong>de</strong> zwarte specht<br />
dat zeer dicht bij <strong>het</strong> bestaan<strong>de</strong> pad met een <strong>in</strong>tensief recreatief gebruik ligt zal een sterkere<br />
verstor<strong>in</strong>g krijgen door <strong>de</strong> toenemen<strong>de</strong> recreatiedruk. De oppervlakte geschikt leefgebied zal<br />
ondanks <strong>de</strong> toename zoveel mogelijk behou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n doordat een compacte route wordt nagestreefd<br />
over bestaan<strong>de</strong>, nu reeds <strong>in</strong>tensief gebruikte pa<strong>de</strong>n, door twee pa<strong>de</strong>n ontoegankelijk<br />
te maken, door <strong>het</strong> verwij<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> doorgaan<strong>de</strong> weg voor gemotoriseerd verkeer (Achter ’t<br />
Zaand), door gerichte beheermaatregelen <strong>in</strong> percelen met grove <strong>de</strong>n, en door loslopen<strong>de</strong> hon<strong>de</strong>n<br />
te verbie<strong>de</strong>n en/of <strong>in</strong> <strong>het</strong> broedseizoen hon<strong>de</strong>n (ook aangelijnd) te verbie<strong>de</strong>n. Ondanks al<br />
<strong>de</strong>ze maatregelen blijft <strong>de</strong> verwacht<strong>in</strong>g dat <strong>het</strong> genoem<strong>de</strong> territorium suboptimaal blijft of zal<br />
moeten verschuiven naar <strong>het</strong> noordoosten, als meest logische richt<strong>in</strong>g, en daardoor kan blijven<br />
bestaan. De zwarte specht is echter een soort die zelfstandig gebruik kan maken <strong>van</strong> alterna-<br />
Pag<strong>in</strong>a 56 <strong>van</strong> 70
Nevenprojecten<br />
tieve natuurlijke nestgelegenhe<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> verwacht<strong>in</strong>g is dat <strong>de</strong> gunstige staat dan ook niet <strong>in</strong><br />
gevaar zal komen.<br />
Amfibieën en reptielen<br />
Er treedt geen verlies <strong>van</strong> leefgebied voor <strong>de</strong> ad<strong>de</strong>r op door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n, <strong>de</strong>ze maakt<br />
waarschijnlijk <strong>in</strong>ci<strong>de</strong>nteel gebruik <strong>van</strong> <strong>het</strong> gebied <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> locatie. In <strong>de</strong> toekomstige<br />
situatie zal voor <strong>de</strong>ze soort met <strong>de</strong> aanleg <strong>van</strong> een betonnen pad een nieuwe zonplek kunnen<br />
ontstaan.<br />
Zoogdieren<br />
De rosse vleermuis is een uitgesproken boombewonen<strong>de</strong> soort. Zowel solitaire mannetjes,<br />
groepen vrouwtjes met jongen als dieren <strong>in</strong> w<strong>in</strong>terslaap gebruiken boomholten als on<strong>de</strong>rkomen<br />
(www.vleermuisnet.nl). Deze soort heeft dan ook mogelijk verblijfplaatsen <strong>in</strong> <strong>de</strong> bomen op <strong>de</strong><br />
geplan<strong>de</strong> route nabij <strong>de</strong> schaapskooi. Voordat er met <strong>de</strong> kap <strong>van</strong> bomen over kan gaan moet er<br />
dan ook op verblijfplaatsen gecontroleerd wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> vleermuizen. Dit geldt ook voor <strong>de</strong> waargenomen<br />
eekhoorn, welke mogelijk ook verblijfplaatsen heeft <strong>in</strong> <strong>de</strong> aanwezige bomen. Eventuele<br />
bomen met (potentiële) vaste rust- en verblijfplaatsen zullen behou<strong>de</strong>n blijven door <strong>het</strong> pad<br />
enigsz<strong>in</strong>s te verschuiven.<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n<br />
Noordse w<strong>in</strong>terjuffer: <strong>het</strong> is gebleken dat Noordse<br />
w<strong>in</strong>terjuffer grote afstan<strong>de</strong>n kan afleggen.<br />
Echter tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>g op <strong>de</strong> hei<strong>de</strong> en <strong>in</strong><br />
<strong>het</strong> bos zijn <strong>de</strong> juffers daarentegen juist zeer<br />
honkvast. De overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>g is een zeer kwetsbare<br />
perio<strong>de</strong> voor <strong>de</strong>ze soort, omdat zij overw<strong>in</strong>tert<br />
als volwassen <strong>in</strong>sect op land (Libellenwerkgroep<br />
Drenthe, R. Manger 2007). Vanwege <strong>de</strong> sterke<br />
Noordse w<strong>in</strong>terjuffer<br />
mobiliteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> soort en <strong>het</strong> <strong>het</strong> gebruik <strong>van</strong> <strong>het</strong><br />
gehele Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld (en zuidwest Drenthe) als<br />
overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsgebied, is <strong>de</strong> kans zeer kle<strong>in</strong> dat <strong>de</strong> route <strong>van</strong> <strong>het</strong> pad een overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gbiotoop<br />
is (Ketelaar et al., 2007).<br />
Pag<strong>in</strong>a 57 <strong>van</strong> 70
8.4.5 Samenvatt<strong>in</strong>g en conclusies Pad voor mensen met een beperk<strong>in</strong>g<br />
Nevenprojecten<br />
Bescherm<strong>de</strong> soor- Tabel Ontheff<strong>in</strong>g nodig? Mitigatie en/of Comtenpensatie<br />
<strong>Flora</strong> Jeneverbes 2 Groeiplaatsen verdwij- • Verplaatsen volnen?wassenexemplaren<br />
moeilijk<br />
Ja gedragsco<strong>de</strong> Natuurbeheer<br />
• Ontzien moeilijke<br />
perio<strong>de</strong><br />
Zoogdieren Ree 1 Nee n.v.t.<br />
Vos 1 Nee n.v.t.<br />
Eekhoorn 2 Nestbomen verdwijnen? • Buiten gevoelige<br />
nee wellicht m<strong>in</strong><strong>de</strong>r ge- perio<strong>de</strong> werken<br />
schikt gedragsco<strong>de</strong><br />
zorgvuldig Bosbeheer<br />
• Genoeg alternatieven<br />
GVI niet <strong>in</strong><br />
gevaar<br />
Vleermuizen 3 De vliegroute Lange • GVI niet <strong>in</strong> gevaar<br />
Paand blijft functioneel<br />
en eventuele koloniebomen<br />
blijven staan<br />
• Koloniebomen<br />
handhaven en pad<br />
iets verschuiven<br />
Vogels Standvogels 3 Nestbomen verdwijnen?<br />
Nee<br />
Kwaliteit leefgebied<br />
neemt af?<br />
Ja art. 11<br />
Amfibieën en<br />
reptielen<br />
Ad<strong>de</strong>r 3 Nee n.v.t.<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n Noordse w<strong>in</strong>terjuf- 3 Nee Trace <strong>van</strong> pad is • n.v.t.<br />
fer<br />
geen overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gsgebied.<br />
• Buiten gevoelige<br />
perio<strong>de</strong> werken<br />
• Sluiten pa<strong>de</strong>n<br />
• Beheermaatregelen<br />
percelen met grove<br />
<strong>de</strong>nnen<br />
• Verbie<strong>de</strong>n loslopen<br />
hon<strong>de</strong>n<br />
• Alternatieve nestgelegenhe<strong>de</strong>n<br />
GVI niet <strong>in</strong> gevaar<br />
• Nestbomen handhaven<br />
en pad iets<br />
verschuiven<br />
Pag<strong>in</strong>a 58 <strong>van</strong> 70
8.5 Afvoer vrijkomen<strong>de</strong> grond Noor<strong>de</strong>nveld en Kloosterveld<br />
Nevenprojecten<br />
In <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld en Kloosterveld zal ten behoeve <strong>van</strong> <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> gewenste habitattypen<br />
zoals hei<strong>de</strong>vegetaties <strong>de</strong> nutriëntenrijke bouwvoor verwij<strong>de</strong>rd wor<strong>de</strong>n. Een <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
grond zal vervolgens gebruikt wor<strong>de</strong>n bij werkzaamhe<strong>de</strong>n b<strong>in</strong>nen <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld (o.a. aar<strong>de</strong>n<br />
wal). De transportroutes voor <strong>het</strong> afvoeren <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze grond zullen zo gekozen wor<strong>de</strong>n dat<br />
berij<strong>de</strong>n, beschadigen en verstoren <strong>van</strong> huidige natuurwaar<strong>de</strong>n (vegetaties, dieren) zoveel mogelijk<br />
verme<strong>de</strong>n wordt. De geplan<strong>de</strong> grondafvoer zal bestaan uit circa 600.000 kubieke meter uit<br />
<strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld en circa 70.000 kubieke meter uit <strong>het</strong> Kloosterveld.<br />
De aan- en afvoerroutes voor <strong>het</strong> transport <strong>van</strong> grond volgen zoveel mogelijk bestaan<strong>de</strong> wegen<br />
of routes of tracé’s met een bestaan<strong>de</strong> hoge geluidsbelast<strong>in</strong>g. Effecten op natuurwaar<strong>de</strong>n kunnen<br />
daarmee voorkomen of beperkt wor<strong>de</strong>n. Bij <strong>de</strong> alternatieven afweg<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> voorkeursroutes<br />
is ook gelet op <strong>de</strong> eventuele <strong>in</strong>vloed op omwonen<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> milieu-<strong>in</strong>vloed, zoals brandstofgebruik<br />
en luchtverontre<strong>in</strong>ig<strong>in</strong>g.<br />
8.5.1 Afvoer grond Noor<strong>de</strong>nveld<br />
De route om <strong>het</strong> zui<strong>de</strong>lijke <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>n wal te maken zal voor <strong>de</strong> volle vrachtwagens via<br />
<strong>de</strong> Kraloërweg en Ou<strong>de</strong> Nuilerweg, via <strong>het</strong> landbouwgebied naar <strong>de</strong> zone parallel aan <strong>de</strong> A28<br />
lopen waar <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>n wal zal wor<strong>de</strong>n aangebracht. De lege vrachtwagens rij<strong>de</strong>n dan via <strong>het</strong><br />
bos en <strong>de</strong> N855 en <strong>de</strong> weg Achter ´t Zaand naar <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld. De route om <strong>het</strong> noor<strong>de</strong>lijke<br />
<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>n wal te maken loopt via <strong>de</strong> N855 en <strong>het</strong> Mr. Cramerpad met <strong>in</strong>steken via<br />
bospa<strong>de</strong>n naar <strong>de</strong> wal toe. De teruggaan<strong>de</strong> route loopt via <strong>het</strong> Mr. Carmerpad naar <strong>de</strong> N855.<br />
Ver<strong>de</strong>r is er <strong>van</strong>uit <strong>het</strong> terre<strong>in</strong>beheer als eis gesteld, dat <strong>de</strong> aannemer voor <strong>het</strong> transport <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
afgegraven bovengrond slechts gebruik mag maken <strong>van</strong> bestaan<strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n, wegen of landbouwpercelen.<br />
Er mogen <strong>in</strong> <strong>de</strong> kwetsbare natuurgebie<strong>de</strong>n geen rij- en werkstroken wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong>gericht,<br />
vooral waar <strong>de</strong> huidige weg langs een kwetsbaar natuurgebied (hei<strong>de</strong> of ven) loopt.<br />
Daar dient <strong>het</strong> huidige profiel <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg - waar nodig - tij<strong>de</strong>lijk uitgerasterd te wor<strong>de</strong>n en hierb<strong>in</strong>nen<br />
dient <strong>de</strong> aannemer zijn werkzaamhe<strong>de</strong>n uit te voeren. Tij<strong>de</strong>lijke rasters dienen na <strong>de</strong><br />
werkzaamhe<strong>de</strong>n weer verwij<strong>de</strong>rd te wor<strong>de</strong>n. De totale werkbreedte, tevens beschikbaar voor<br />
transport, bedraagt (daar) circa 10 meter. Zou <strong>de</strong> aannemer bijvoorbeeld eerst <strong>het</strong> betonnen<br />
fietspad hebben aangelegd, dan zal die eis wor<strong>de</strong>n vertaald naar die nieuwe situatie, waarbij <strong>de</strong><br />
transport- of werkbreedte wordt versmald naar 7 meter (PvE <strong>de</strong>f<strong>in</strong>itief, nov. 2008).<br />
8.5.2 Afvoer grond Kloosterveld<br />
Voor <strong>het</strong> afvoeren <strong>van</strong> grond uit <strong>het</strong> Kloosterveld II zijn twee mogelijke routes beschikbaar. De<br />
afvoerroute zal centraal door <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld (zandpad door hei<strong>de</strong>gebied over Ben<strong>de</strong>rse<br />
berg) of over <strong>het</strong> zandpad op <strong>de</strong> zuidgrens <strong>in</strong>/<strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld (langs Hoornse slenk)<br />
lopen.<br />
8.5.3 Natuurwaar<strong>de</strong>n<br />
De afvoerroute wordt zo gekozen dat bestaan<strong>de</strong> wegen en pa<strong>de</strong>n zoveel mogelijk gevolgd wor<strong>de</strong>n.<br />
Hierdoor zullen er we<strong>in</strong>ig negatieve effecten optre<strong>de</strong>n <strong>van</strong>wege <strong>het</strong> we<strong>in</strong>ig/geen voorkomen<br />
<strong>van</strong> bescherm<strong>de</strong> natuurwaar<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> route zelf en ge<strong>de</strong>eltelijk aansluiten op al bestaan<strong>de</strong><br />
verstor<strong>in</strong>g door <strong>het</strong> huidig gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> wegen. Effecten kunnen vooral optre<strong>de</strong>n langs <strong>de</strong><br />
routes door of langs <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld (bij<br />
transport <strong>van</strong>af Kloosterveld II) en <strong>de</strong> route <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Nuilerweg nabij <strong>het</strong> Holtveen (bij<br />
transport <strong>van</strong>af Noor<strong>de</strong>nveld en Kloosterveld<br />
II).<br />
Vogels (kaart bijlage 5, 6 en 7)<br />
Soorten die mogelijk verstoord kunnen wor<strong>de</strong>n<br />
langs <strong>de</strong> afvoerroutes waar nu we<strong>in</strong>ig tot geen<br />
verkeer aanwezig is zijn aanwezig bij <strong>het</strong> Holtveen.<br />
Dit gebied ligt op ruim 100 meter <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Holtveen<br />
Pag<strong>in</strong>a 59 <strong>van</strong> 70
Nevenprojecten<br />
Ou<strong>de</strong> Nuilerweg. De soorten zijn hier slobeend, w<strong>in</strong>tertal<strong>in</strong>g (w<strong>in</strong>tervogels), dodaars en geoor<strong>de</strong><br />
fuut (broedvogels). Ver<strong>de</strong>r wordt <strong>in</strong> sommige jaren <strong>de</strong> boomleeuwerik aan <strong>de</strong> rand <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong><br />
Nuilerweg en hei<strong>de</strong> aangetroffen.<br />
Afvoer <strong>van</strong>uit <strong>het</strong> Kloosterveld v<strong>in</strong>dt plaats over een bestaan<strong>de</strong> route waar nu geen autoverkeer<br />
op plaats v<strong>in</strong>dt. Daarom is verstor<strong>in</strong>g <strong>van</strong> alle broedvogels op en langs <strong>de</strong> hei<strong>de</strong> mogelijk <strong>in</strong> een<br />
bre<strong>de</strong> zone langs <strong>het</strong> zandpad, en <strong>in</strong> <strong>de</strong> herfst, w<strong>in</strong>ter en voorjaar <strong>van</strong> <strong>de</strong> w<strong>in</strong>tervogels die slapen<br />
op <strong>de</strong> vennen <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> zandpa<strong>de</strong>n.<br />
Amfibieën en reptielen (kaart bijlage 8)<br />
Het Holtveen is voor <strong>de</strong> heikikker (tabel 3), groene kikker (1) en levendbaren<strong>de</strong> hagedis (tabel<br />
2) belangrijk voortplant<strong>in</strong>gsbiotoop. Ver<strong>de</strong>r wordt <strong>de</strong> ad<strong>de</strong>r (tabel 3) hier ook waargenomen.<br />
Langs <strong>de</strong> zandpa<strong>de</strong>n kunnen vooral reptielen aangetroffen wor<strong>de</strong>n (zonplekken), vooral <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
overgang <strong>van</strong> pad naar hei<strong>de</strong>.<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n (kaart bijlage 9 en 10)<br />
De zandpa<strong>de</strong>n, en vooral <strong>de</strong> w<strong>in</strong>dluwe ran<strong>de</strong>n, kunnen gebruikt wor<strong>de</strong>n als opwarmplekken<br />
voor dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs. Ook kunnen hier zandloopkevers en graafbijen en –wespen aangetroffen<br />
wor<strong>de</strong>n.<br />
8.5.4 Effecten en afweg<strong>in</strong>g<br />
Vogels<br />
Voor <strong>het</strong> transport <strong>van</strong>uit <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld is <strong>de</strong> verwacht<strong>in</strong>g is dat er we<strong>in</strong>ig extra verstor<strong>in</strong>g op<br />
zal tre<strong>de</strong>n <strong>van</strong>wege <strong>het</strong> bestaand gebruik. Ook ligt <strong>de</strong> route op voldoen<strong>de</strong> afstand <strong>van</strong> <strong>het</strong> Holtveen<br />
en buiten <strong>het</strong> zicht <strong>van</strong> <strong>de</strong> aanwezige watervogels op <strong>het</strong> Holtveen. Ver<strong>de</strong>r is <strong>de</strong> verstor<strong>in</strong>g<br />
op broe<strong>de</strong>n<strong>de</strong> vogels m<strong>in</strong>imaal door <strong>de</strong> aanwezigheid <strong>van</strong> afschermen<strong>de</strong> beplant<strong>in</strong>g langs <strong>de</strong><br />
route en oevervegetatie <strong>van</strong> <strong>het</strong> Holtveen.<br />
Voor <strong>het</strong> transport <strong>van</strong>uit <strong>het</strong> Kloosterveld zal <strong>de</strong> verstor<strong>in</strong>g op broedvogels en op overw<strong>in</strong>teren<strong>de</strong><br />
vogels groot zijn. Het transport zal buiten <strong>het</strong> broedseizoen en buiten <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> dat er grotere<br />
aantallen overw<strong>in</strong>teren<strong>de</strong> vogels aanwezig zijn, moeten gebeuren. Ver<strong>de</strong>r wordt er <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
avonduren na zonson<strong>de</strong>rgang geen werkzaamhe<strong>de</strong>n uitgevoerd om (licht)verstor<strong>in</strong>g op nachtdieren<br />
waaron<strong>de</strong>r vleermuizen te voorkomen. De perio<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> overw<strong>in</strong>teren<strong>de</strong> vogels, die <strong>in</strong><br />
<strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld slapen is af te lei<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong> aantallen overnachten<strong>de</strong> rietganzen per week<br />
geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> afgelopen jaren (Van Dijk & Kle<strong>in</strong>e 2009).<br />
Amfibieën en reptielen<br />
Wat betreft mogelijke verstor<strong>in</strong>g geldt voor <strong>de</strong> amfibieën <strong>in</strong> <strong>het</strong> Holtveen, <strong>de</strong> holtveenslenk en<br />
<strong>de</strong> Hoornse slenk <strong>het</strong>zelf<strong>de</strong> als voor <strong>de</strong> watervogels. De aanwezige beplant<strong>in</strong>g werkt afschermend<br />
en <strong>de</strong> afstand tussen routes en water is groot genoeg om verstor<strong>in</strong>g te voorkomen. Ver<strong>de</strong>r<br />
is er voor <strong>de</strong> amfibieën voldoen<strong>de</strong> ruimte en geschikt habitat <strong>in</strong> <strong>de</strong> plassen zelf om uit te<br />
wijken. Er wor<strong>de</strong>n geen negatieve effecten verwacht.<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n<br />
Op bescherm<strong>de</strong> soorten wor<strong>de</strong>n op geen <strong>van</strong> <strong>de</strong> routes negatieve effecten verwacht.<br />
8.5.5 Samenvatt<strong>in</strong>g en conclusies Afvoer grond Noor<strong>de</strong>nveld en Kloosterveld<br />
Bescherm<strong>de</strong> Bescherm<strong>de</strong> Tabel Ontheff<strong>in</strong>g no- Mitigatie en/of<br />
soortsgroep soorten<br />
dig?<br />
Compensatie<br />
Vogels Nee n.v.t. n.v.t. n.v.t.<br />
Amfibieën en Groene kikker 1 Nee n.v.t.<br />
reptielen Levendbaren<strong>de</strong><br />
hagedis<br />
2 Nee n.v.t.<br />
heikikker 3 Nee n.v.t.<br />
Ad<strong>de</strong>r 3 Nee n.v.t.<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n Nee n.v.t. Nee n.v.t.<br />
Pag<strong>in</strong>a 60 <strong>van</strong> 70
8.6 Standwei<strong>de</strong><br />
8.6.1 Inleid<strong>in</strong>g<br />
Nevenprojecten<br />
De standwei<strong>de</strong> wordt <strong>in</strong> <strong>de</strong> huidige situatie als verzamelplaats voor <strong>de</strong> schaapskud<strong>de</strong> gebruikt<br />
(ligt <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> huidige schaapskooi) en <strong>de</strong>ze functie zal <strong>het</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> toekomst ook behou<strong>de</strong>n.<br />
De werkzaamhe<strong>de</strong>n die wor<strong>de</strong>n uitgevoerd zijn <strong>het</strong> verwij<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> bouwvoor en <strong>in</strong>zaaien <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> wei<strong>de</strong> met een wei<strong>de</strong>mengsel. Vervolgens wordt <strong>de</strong> standwei<strong>de</strong> voorzien <strong>van</strong> schapengaas<br />
(ursusgaas), met een totale lengte afraster<strong>in</strong>g <strong>van</strong> 1.400 m. De grootte <strong>van</strong> <strong>de</strong> standwei<strong>de</strong> is<br />
circa 10 ha.<br />
8.6.2 Natuurwaar<strong>de</strong>n<br />
De standwei<strong>de</strong> wordt nu gebruikt om schapen te verzamelen bij <strong>de</strong> schaapskooi en bestaat dus<br />
ook voornamelijk uit grasland. Vanwege <strong>de</strong> cont<strong>in</strong>ue begraz<strong>in</strong>g en vermest<strong>in</strong>g is <strong>de</strong> grond zeer<br />
voedselrijk en er komen dan ook we<strong>in</strong>ig bescherm<strong>de</strong> natuurwaar<strong>de</strong>n voor.<br />
Zoogdieren (kaart bijlage 4)<br />
Het is niet uit te sluiten dat algemeen bescherm<strong>de</strong> soorten <strong>van</strong> tabel 1 wor<strong>de</strong>n aangetroffen.<br />
Door zorgvuldig te werken wor<strong>de</strong>n effecten voorkomen en/of beperkt.<br />
Vogels (kaart bijlage 5, 6 en 7)<br />
Langs <strong>de</strong> weg Lhee-Kraloo komt een broedvogel aan <strong>de</strong> kant <strong>van</strong> Noor<strong>de</strong>nveld voor, <strong>de</strong> holenduif.<br />
Ver<strong>de</strong>r zijn er enkele Ro<strong>de</strong> Lijstsoorten die zich <strong>in</strong> <strong>het</strong> nabij gelegen bos bev<strong>in</strong><strong>de</strong>n.<br />
Amfibieën en reptielen (kaart bijlage 8)<br />
In <strong>de</strong> standwei<strong>de</strong> bev<strong>in</strong>dt zich een plas, hier bev<strong>in</strong><strong>de</strong>n zich <strong>de</strong> algemene soorten groene kikker<br />
(tabel 1) en <strong>de</strong> gewone pad (1). Ver<strong>de</strong>r komt er <strong>de</strong> zwaar bescherm<strong>de</strong> poelkikker (tabel 3) voor.<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n (kaart bijlage 9 en 10)<br />
De standwei<strong>de</strong> is ongeschikt voor bescherm<strong>de</strong> dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs en libellen.<br />
8.6.3 Effecten en afweg<strong>in</strong>g<br />
De plas <strong>in</strong> <strong>de</strong> standwei<strong>de</strong> wordt niet aangetast of verstoord en er is dus ook geen ontheff<strong>in</strong>g<br />
nodig voor <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> soorten die hier<strong>in</strong> voorkomen.<br />
8.6.4 Samenvatt<strong>in</strong>g en conclusies Standwei<strong>de</strong><br />
Bescherm<strong>de</strong> Tabel Ontheff<strong>in</strong>g no- Mitigatie en/of<br />
soorten<br />
dig?<br />
Compensatie<br />
<strong>Flora</strong> Nee n.v.t. n.v.t. n.v.t.<br />
Vogels Standvogels 3 Nee n.v.t.<br />
Vissen Nee n.v.t. n.v.t. n.v.t.<br />
Amfibieën en Groene kikker 1 Nee n.v.t.<br />
reptielen Gewone pad 1 Nee n.v.t.<br />
Poelkikker 3 Nee n.v.t.<br />
Zoogdieren Algemen soorten 1 Nee Zorgplicht<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n Nee n.v.t. Nee. n.v.t.<br />
Pag<strong>in</strong>a 61 <strong>van</strong> 70
8.7 Verbeteren bestaan<strong>de</strong> zand- en fietspa<strong>de</strong>n<br />
Nevenprojecten<br />
8.7.1 Inleid<strong>in</strong>g<br />
Door <strong>de</strong> geplan<strong>de</strong> vernatt<strong>in</strong>gmaatregelen <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld zullen plaatselijk bestaan<strong>de</strong><br />
zandpa<strong>de</strong>n verhoogd en/of verbeterd moeten wor<strong>de</strong>n zodat <strong>de</strong>ze niet on<strong>de</strong>r water komen te<br />
staan.<br />
Er is geen an<strong>de</strong>r alternatief voor <strong>het</strong> ophogen <strong>van</strong> pa<strong>de</strong>n en zandwegen. De werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
zijn noodzakelijk <strong>van</strong>wege <strong>de</strong> te nemen waterhuishoudkundige maatregelen <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld.<br />
De werkzaamhe<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n beperkt tot <strong>de</strong> ge<strong>de</strong>elten waar dat strikt noodzakelijk is om <strong>de</strong><br />
gebruiksfunctie <strong>van</strong> <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n/wegen te kunnen behou<strong>de</strong>n en zullen b<strong>in</strong>nen <strong>het</strong> profiel <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
bestaan<strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n/wegen blijven.<br />
Er wordt circa 3,2 kilometer fietspad en circa 2,5 kilometer wan<strong>de</strong>lpad/zandpad verbeterd (zie p.<br />
42 <strong>in</strong> Programma <strong>van</strong> Eisen (PvE), nov. 2008). Deze pa<strong>de</strong>n liggen <strong>de</strong>els <strong>in</strong> bos, <strong>in</strong> <strong>de</strong> bosrand<br />
of <strong>in</strong> <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>gebied. De volgen<strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n (zie figuur 8…….) wor<strong>de</strong>n verhoogd en/of verbeterd:<br />
A. Het zandpad ten noor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Davidsplassen;<br />
B. Het pad ten zui<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Anser<strong>de</strong>nnen, bij <strong>het</strong> Achterlandse veen;<br />
C. Het zandpad over <strong>de</strong> Ben<strong>de</strong>rse Berg;<br />
D. De pa<strong>de</strong>n ten zui<strong>de</strong>n en oosten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hoornse slenk;<br />
E. Het zandpad <strong>van</strong> af <strong>de</strong> weg Achter ’t Zaand naar <strong>de</strong> schaapskooi.<br />
A<br />
B<br />
Slecht stuk <strong>in</strong> fietspad<br />
Slecht stuk <strong>in</strong> zandpad<br />
Figuur 8.2 Locaties <strong>van</strong> <strong>de</strong> te verbeteren/op te hogen pa<strong>de</strong>n.<br />
C<br />
E<br />
D<br />
Pag<strong>in</strong>a 62 <strong>van</strong> 70
Nevenprojecten<br />
8.7.2 Maatregelen<br />
Voor <strong>het</strong> verbeteren <strong>van</strong> <strong>de</strong> zandpa<strong>de</strong>n wordt uitgegaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> standaardaanpak zoals beschreven<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> PvE (DLG, 2008). Daarbij wordt <strong>de</strong> bovenste 0,05 a 0,10 meter grond weggeschoven<br />
en nieuwe zand opgebracht met een breedte <strong>van</strong> 4 meter. Na <strong>het</strong> aanbrengen <strong>van</strong><br />
nieuw zand wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n geduren<strong>de</strong> 3 maan<strong>de</strong>n niet bere<strong>de</strong>n. Het zandpad <strong>van</strong>af <strong>de</strong> weg<br />
Achter ’t Zaand naar <strong>de</strong> schaapskooi, langs <strong>de</strong> bosrand, zal halfverhard wor<strong>de</strong>n en ook zal <strong>de</strong><br />
sloot/greppel tussen zandpad en huidig agrarisch gebied (Noor<strong>de</strong>nveld) wor<strong>de</strong>n ge<strong>de</strong>mpt. Het<br />
zandpad zal te allen tij<strong>de</strong> b<strong>in</strong>nen <strong>het</strong> huidig profiel blijven.<br />
8.7.3 Natuurwaar<strong>de</strong>n<br />
A. Het zandpad ten noor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Davidsplassen<br />
De zandpa<strong>de</strong>n die verbeterd gaan wor<strong>de</strong>n lopen langs <strong>de</strong> Davidsplassen en voor een <strong>de</strong>el<br />
langs <strong>de</strong> camp<strong>in</strong>g <strong>de</strong> Noordster. Wat betreft bescherm<strong>de</strong> plantensoorten (kaart bijlage 2 en 3)<br />
komen er langs <strong>de</strong> ran<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n en <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> plas <strong>de</strong> bre<strong>de</strong> wespenorchis (tabel<br />
1, J. Kle<strong>in</strong>e 2005-2007), klokjesgentiaan en kle<strong>in</strong>e zonnedauw (<strong>in</strong> buurt <strong>van</strong> Davidsplassen;<br />
tabel 2) (Natuurmonumenten, 2006,) voor.<br />
Langs of <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n zijn <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs<br />
waargenomen: <strong>het</strong> bescherm<strong>de</strong> hei<strong>de</strong>blauwtje (tabel 3)<br />
en <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> Lijstsoorten gentiaanblauwtje en heivl<strong>in</strong><strong>de</strong>r. Voor<br />
<strong>de</strong> libellen is <strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> noordse w<strong>in</strong>terjuffer (tabel 3)<br />
waargenomen en <strong>de</strong> ro<strong>de</strong> lijstsoorten vetsnuitlibel en tengere<br />
pantserjuffer (kaart bijlage 9 en 10).<br />
Zoogdieren die langs <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n zijn gezien zijn <strong>de</strong> eekhoorn<br />
(tabel 2) en <strong>het</strong> konijn (tabel 1) (kaart bijlage 4). Wat betreft<br />
<strong>de</strong> reptielen en amfibieën wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n door reptielen<br />
zoals <strong>de</strong> ad<strong>de</strong>r (tabel 3) waarschijnlijk als plek om te zonnen<br />
Volwassen ad<strong>de</strong>r mannetje<br />
(foto Hans Dekker)<br />
gebruikt. Ver<strong>de</strong>r is <strong>de</strong> levendbaren<strong>de</strong> hagedis (tabel 2) naast <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n waargenomen (kaart<br />
bijlage 8).<br />
Voor <strong>de</strong> vogels zijn <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n geen belangrijk leefgebied, wel maken ze on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el uit <strong>van</strong> <strong>het</strong><br />
foerageergebied en kan <strong>de</strong> beplant<strong>in</strong>g langs <strong>de</strong> weg voor sommige soorten belangrijk zijn<br />
(structuurvariatie <strong>in</strong> landschap). In <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n is <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> Lijstsoort matkop en<br />
<strong>de</strong> broedvogel roodborsttapuit waargenomen. Ver<strong>de</strong>r is <strong>de</strong> holenduif aanwezig en kan <strong>het</strong> zijn<br />
dat één <strong>van</strong> <strong>de</strong> bomen langs <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n gebruikt wordt om te broe<strong>de</strong>n (kaart bijlage 5, 6 en 7).<br />
B. Het pad ten zui<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Anser<strong>de</strong>nnen, bij <strong>het</strong> Achterlandse veen<br />
Het pad loopt langs <strong>het</strong> Achterlandse veen en er zijn daardoor re<strong>de</strong>lijk veel waar<strong>de</strong>volle flora-<br />
en faunawaar<strong>de</strong>n langs en <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>het</strong> pad te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n. Bescherm<strong>de</strong> plantensoorten<br />
(kaart bijlage 2 en 3) die <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>het</strong> pad voorkomen zijn kle<strong>in</strong>e en ron<strong>de</strong> zonnedauw<br />
(tabel 2) en <strong>de</strong> gevlekte orchis (tabel 2).<br />
Foto’s (Hans Dekkers) <strong>van</strong> l<strong>in</strong>ks naar<br />
rechts: gevlekte orchis, ron<strong>de</strong> zonne-<br />
dauw en kle<strong>in</strong>e zonnedauw<br />
Pag<strong>in</strong>a 63 <strong>van</strong> 70
Nevenprojecten<br />
Een broedvogel die rondom <strong>de</strong> plas gevon<strong>de</strong>n kan wor<strong>de</strong>n is <strong>de</strong> roodborsttapuit en ver<strong>de</strong>r zijn<br />
er enkele Ro<strong>de</strong> Lijstsoorten te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n zoals <strong>de</strong> kneu, graspieper en koekoek (kaart bijlage 5, 6<br />
en 7).<br />
De kamsalaman<strong>de</strong>r (tabel 3) komt <strong>in</strong> <strong>het</strong> Achterlandse veen voor, <strong>het</strong> heeft hier zijn voortplant<strong>in</strong>gsbiotoop.<br />
In <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> plas kunnen ver<strong>de</strong>r heikikker (tabel 3), kle<strong>in</strong>e watersalaman<strong>de</strong>r<br />
en groene kikker gevon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n (bei<strong>de</strong> tabel 1) (kaart bijlage 8).<br />
Van <strong>de</strong> dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs komt <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>blauwtje (tabel 3) voor en <strong>de</strong> ro<strong>de</strong> lijstsoort bru<strong>in</strong>e vuurvl<strong>in</strong><strong>de</strong>r.<br />
Ver<strong>de</strong>r komt <strong>de</strong> noordse w<strong>in</strong>terjuffer (tabel 3) er ook voor (kaart bijlage 9 en 10).<br />
C. Het zandpad over <strong>de</strong> Ben<strong>de</strong>rse Berg<br />
Het zandpad over <strong>de</strong> Ben<strong>de</strong>rse Berg loopt dwars door <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>gebied en aan weerszij<strong>de</strong> is<br />
dan ook vegetatie zoals dophei<strong>de</strong> en struikhei<strong>de</strong> aanwezig.<br />
Zandpad door Ben<strong>de</strong>rse hei met<br />
aanliggend hei<strong>de</strong>gebied.<br />
Hei<strong>de</strong>soorten:<br />
klokjesgenti-<br />
aan,gentiaan- blauwtje en<br />
dophei<strong>de</strong><br />
(Hans Dekker)<br />
Foto zandpad Albert Henckel<br />
Naast hei<strong>de</strong>vegetatie zoals dophei<strong>de</strong> komen er ook bescherm<strong>de</strong> plantensoorten voor zoals<br />
klokjesgentiaan (tabel 2) en grasklokje (tabel 1) (kaart bjilage 2 en 3).<br />
Er zitten niet veel zoogdieren <strong>in</strong> <strong>de</strong> nabije omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg, alleen <strong>de</strong> algemene soort konijn<br />
(tabel 1) is dicht <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg waargenomen (kaart bjilage 4).<br />
Vogels die <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg <strong>in</strong> <strong>het</strong> open hei<strong>de</strong>veld zijn waargenomen zijn <strong>de</strong> kneu, r<strong>in</strong>gmus,<br />
tapuit, graspieper, koekoek en veldleeuwerik (ro<strong>de</strong> lijstsoorten) en <strong>de</strong> broedvogels roodborsttapuit<br />
en tapuit. Ver<strong>de</strong>r is <strong>in</strong> <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g nog een torenvalk waargenomen (standvogel)<br />
(kaart bijlage 5, 6 en 7). .<br />
Reptielen kunnen <strong>de</strong> weg gebruiken om te zonnen en soorten die aangetroffen zijn op <strong>de</strong> weg<br />
zijn <strong>de</strong> ad<strong>de</strong>r (tabel 3), levendbaren<strong>de</strong> hagedis (tabel 2) en glad<strong>de</strong> slang (tabel 3) (kaart bijlage<br />
8).<br />
Ook <strong>de</strong> dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs die waargenomen zijn langs <strong>de</strong> weg zijn typische hei<strong>de</strong>soorten zoals gentiaanblauwtje<br />
(Ro<strong>de</strong> Lijst), hei<strong>de</strong>blauwtje (tabel 3) (kaart bijlage 9).<br />
D. De pa<strong>de</strong>n ten zui<strong>de</strong>n en oosten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hoornse slenk<br />
Wat betreft voorkomen<strong>de</strong> plantensoorten is er maar één beschermd, namelijk <strong>de</strong> gevlekte orchis<br />
(tabel 2) (kaart bijlage 2 en 3). Behalve <strong>de</strong> algemene soort <strong>de</strong> haas (tabel 1), zijn er ver<strong>de</strong>r<br />
geen bescherm<strong>de</strong> zoogdiersoorten gevon<strong>de</strong>n (kaart bijlage 4).<br />
Rondom <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n ligt een bosrijk gebied en aanliggend hei<strong>de</strong>gebied. Er zijn dan ook verschei<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
soorten vogels <strong>in</strong> <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g waargenomen, waaron<strong>de</strong>r <strong>de</strong> ro<strong>de</strong> lijstsoorten veldleeuwerik,<br />
graspieper, kneu en tureluur. Ver<strong>de</strong>r zijn <strong>de</strong> broedvogels roodborsttapuit en paapje langs<br />
<strong>de</strong> weg waargenomen en is er een buizerd <strong>in</strong> <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g bekend (standvogel) (kaart bijlage 5,<br />
6 en 7).<br />
Vanwege <strong>de</strong> ligg<strong>in</strong>g naast een plas zijn er re<strong>de</strong>lijk veel amfibieën en reptielen <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
pa<strong>de</strong>n te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n: glad<strong>de</strong> slang (tabel 3), levendbaren<strong>de</strong> hagedis (tabel 2), ad<strong>de</strong>r (tabel 3), heikikker<br />
(tabel 3) en groene kikker (tabel 1) (kaart bijlage 8).<br />
Van <strong>de</strong> dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs komen <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> Lijstsoorten <strong>het</strong> gentiaanblauwtje en <strong>de</strong> bru<strong>in</strong>e vuurvl<strong>in</strong><strong>de</strong>r<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n voor. Er is maar één bescherm<strong>de</strong> dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rsoort waargenomen,<br />
<strong>het</strong> hei<strong>de</strong>blauwtje (tabel 3) (kaart bijlage 9).<br />
Pag<strong>in</strong>a 64 <strong>van</strong> 70
E. Het zandpad <strong>van</strong> af <strong>de</strong> weg Achter ’t Zaand naar <strong>de</strong> schaapskooi<br />
Het zand- en fietspad tussen Achter ’t Zaand en<br />
<strong>de</strong> schaapskooi (zie foto rechts, Bijlsma, 2009)<br />
heeft bermen aan <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> bosrand zijn<br />
schraal en aan <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld<br />
relatief ruig en voedselrijk. Dit geldt ook voor <strong>de</strong><br />
bermsloot.<br />
Nevenprojecten<br />
Er zijn geen bescherm<strong>de</strong> planten te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
berm <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg, wel staan er enkele ro<strong>de</strong> lijstsoorten<br />
zoals kruipbrem, bosdroogbloem en stijve<br />
ogentroost (J. Kle<strong>in</strong>e 2005-2007). Zoogdier-<br />
Bestaan<strong>de</strong> weg Achter ’t Zaand, Noor<strong>de</strong>nveld<br />
soorten die <strong>in</strong> <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg voorkomen<br />
zijn vleermuizen (allen tabel 3) o.a. <strong>de</strong> rosse<br />
vleermuis, gewone dwergvleermuis, laatvlieger (Vleermuizenon<strong>de</strong>rzoek Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld,<br />
Grontmij 2009) en een kle<strong>in</strong>e onbeken<strong>de</strong> soort vleermuis die <strong>in</strong> grote aantallen is waargenomen<br />
(J. Kle<strong>in</strong>e, 2007), steenmarter (tabel 3), eekhoorn (tabel 2), vos, bunz<strong>in</strong>g en egel (allen<br />
tabel 1) (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer, 2004-2005).<br />
Aan <strong>de</strong> boskant <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg komen verschillen<strong>de</strong> vogelsoorten voor, o.a. <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> Lijstsoorten<br />
r<strong>in</strong>gmus, huismuis, matkop en wielewaal. Standvogels die zijn waargenomen zijn <strong>de</strong> groene en<br />
zwarte specht <strong>in</strong> <strong>het</strong> aangrenzen<strong>de</strong> bos (weg richt<strong>in</strong>g Koelevaartsveen) en <strong>de</strong> broedvogel roodborsttapuit<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> aangrenzen<strong>de</strong> hei<strong>de</strong>/graslandgebied vlak bij <strong>de</strong> schaapskooi (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten<br />
en Staatsbosbeheer, 2006).<br />
In <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg ligt een plas <strong>in</strong> <strong>de</strong> standwei<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> schaapskooi. Van hieruit kunnen<br />
amfibieën <strong>de</strong> weg bereiken, langs <strong>de</strong> weg zijn <strong>de</strong> bru<strong>in</strong>e kikker (tabel 1) en groene kikker (tabel<br />
1) gevon<strong>de</strong>n (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer, 2005-2008). In eer<strong>de</strong>re jaren<br />
zijn <strong>de</strong> gewone pad (tabel 1) en poelkikker (tabel 3) waargenomen (Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer,<br />
2000-2004).<br />
8.7.4 Effecten en afweg<strong>in</strong>g<br />
A. Het zandpad ten noor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Davidsplassen<br />
Standplaatsen <strong>van</strong> klokjesgentianen en kle<strong>in</strong>e zonnedauw (tabel 2) kunnen door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
beschadigt wor<strong>de</strong>n en/of verdwijnen. Door <strong>het</strong> afgraven <strong>van</strong> <strong>de</strong> bovengrond zoveel mogelijk<br />
b<strong>in</strong>nen <strong>het</strong> bestaan<strong>de</strong> profiel te hou<strong>de</strong>n kan dit voorkomen wor<strong>de</strong>n. Indien dit niet mogelijk<br />
is moet er een ontheff<strong>in</strong>g (art. 8) aangevraagd wor<strong>de</strong>n. De gunstige staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g<br />
zal door <strong>het</strong> vrij algemeen voorkomen <strong>in</strong> <strong>de</strong> rest <strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze soorten niet<br />
<strong>in</strong> gevaar komen.<br />
Voor vogels is <strong>de</strong> weg door <strong>de</strong> aanwezigheid <strong>van</strong> beplant<strong>in</strong>g belangrijk als foerageergebied. De<br />
beplant<strong>in</strong>g blijft bestaan en ook wor<strong>de</strong>n er voor <strong>het</strong> verbeteren <strong>van</strong> <strong>het</strong> zandpad geen bomen<br />
gekapt. Er verdwijnt dan ook geen belangrijke verblijfplaatsen voor <strong>de</strong> aanwezige vogelsoorten<br />
wel is <strong>het</strong> <strong>van</strong> belang om broe<strong>de</strong>n<strong>de</strong> vogels (standvogels met mogelijke nestbomen en bo<strong>de</strong>mbroe<strong>de</strong>rs<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>het</strong> pad) niet te verstoren. Door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n uit te voeren buiten<br />
<strong>het</strong> broedseizoen kan dit voorkomen wor<strong>de</strong>n.<br />
Reptielen kunnen <strong>het</strong> bestaan<strong>de</strong> zandpad als zonneplek gebruiken en voor aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
werkzaamhe<strong>de</strong>n zullen <strong>in</strong>dividuen <strong>van</strong> <strong>de</strong> ad<strong>de</strong>r en levendbaren<strong>de</strong> hagedis verjaagd resp. ge<strong>van</strong>gen<br />
en <strong>in</strong> nabij geschikt habitat uitgezet moeten wor<strong>de</strong>n. Hiervoor is een ontheff<strong>in</strong>g nodig<br />
(art. 9 en 13). Dit zal door een ter zake kundige uitgevoerd moeten wor<strong>de</strong>n.<br />
Op ongewervel<strong>de</strong>n tre<strong>de</strong>n geen effecten op want waardplanten <strong>van</strong> bijvoorbeeld hei<strong>de</strong>blauwtje<br />
(struikhei, dophei) wor<strong>de</strong>n niet getroffen en er is voldoen<strong>de</strong> foerageergebied <strong>in</strong> <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g.<br />
De noordse w<strong>in</strong>terjuffer heeft zijn voortplant<strong>in</strong>gsbiotoop waarschijnlijk <strong>in</strong> <strong>de</strong> weerribben en tij<strong>de</strong>ns<br />
<strong>het</strong> overw<strong>in</strong>teren kan <strong>de</strong> noordse w<strong>in</strong>terjuffer <strong>in</strong> hei<strong>de</strong>- en bosbiotoop gevon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n<br />
(Ketelaar et al., 2007; Manger, 2007).<br />
B. Het pad ten zui<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Anser<strong>de</strong>nnen, bij <strong>het</strong> Achterlandse veen<br />
Voorkomen<strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> planten komen <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt en niet langs <strong>de</strong> weg zelf voor en zullen<br />
niet door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n getroffen wor<strong>de</strong>n.<br />
Pag<strong>in</strong>a 65 <strong>van</strong> 70
Nevenprojecten<br />
Voor <strong>de</strong> aanwezige broedvogels die door <strong>de</strong> korte afstand tot <strong>het</strong> Achterlandse veen door <strong>de</strong><br />
werkzaamhe<strong>de</strong>n verstoord kunnen wor<strong>de</strong>n geldt dat <strong>in</strong>dien <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n buiten <strong>het</strong><br />
broedseizoen valt er geen verstor<strong>in</strong>g optreedt en er geen ontheff<strong>in</strong>g nodig is.<br />
De bescherm<strong>de</strong> amfibieën en reptielen die <strong>in</strong> <strong>het</strong> Achterlandse veen hun voortplant<strong>in</strong>gs- en/of<br />
overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>gbiotoop hebben kunnen door <strong>de</strong> locatie <strong>van</strong> <strong>het</strong> pad vlak langs <strong>de</strong>ze plas ook gebruik<br />
maken <strong>van</strong> <strong>het</strong> bestaan<strong>de</strong> pad. Door voor aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n alle voorkomen<strong>de</strong><br />
bescherm<strong>de</strong> soorten weg te <strong>van</strong>gen en <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> plas weer uit te zetten wordt<br />
er voldoen<strong>de</strong> gemitigeerd. Hiervoor is een ontheff<strong>in</strong>g nodig (art. 9 en 13). Er verdwijnt geen<br />
leefgebied voor <strong>de</strong>ze soorten door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n.<br />
Ook <strong>de</strong> ongewervel<strong>de</strong>n en hun waardplanten zullen geen negatief effect on<strong>de</strong>rv<strong>in</strong><strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>het</strong><br />
verbeteren <strong>van</strong> <strong>het</strong> pad.<br />
C. Het zandpad over <strong>de</strong> Ben<strong>de</strong>rse Berg<br />
Klokjesgentiaan (tabel 2) kan gevon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n op zonnige plaatsen op vochtige tot natte,<br />
voedselarme, zwak zure tot zure grond zoals dophei<strong>de</strong>vel<strong>de</strong>n op leem (bijv. langs pa<strong>de</strong>n).<br />
Bij <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n moet zoveel mogelijk voorkomen wor<strong>de</strong>n dat standplaatsen <strong>van</strong> klokjesgentianen<br />
niet verdwijnen of beschadigd wor<strong>de</strong>n.<br />
Het zandpad is geen belangrijk leefgebied voor <strong>de</strong> aanwezige (broed)vogels. Wel kan <strong>de</strong> <strong>in</strong><br />
plukjes aanwezige beplant<strong>in</strong>g dienst doen als uitkijkpost of voedselbron (<strong>in</strong>secten), <strong>de</strong>ze zullen<br />
echter door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n niet verloren gaan. Indien <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>het</strong> zandpad zich bo<strong>de</strong>mbroe<strong>de</strong>rs<br />
bev<strong>in</strong><strong>de</strong>n mogen <strong>de</strong>ze tij<strong>de</strong>ns <strong>het</strong> broedseizoen niet verstoord wor<strong>de</strong>n. Indien <strong>de</strong><br />
werkzaamhe<strong>de</strong>n buiten <strong>het</strong> broedseizoen plaatsv<strong>in</strong>dt zal dit niet gebeuren.<br />
Voor <strong>de</strong> aangetroffen reptielensoorten moet er voor aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n voor gezorgd<br />
wor<strong>de</strong>n dat aanwezige <strong>in</strong>dividuen weggejaagd en/of ge<strong>van</strong>gen en uitgezet (ad<strong>de</strong>r, glad<strong>de</strong><br />
slang en levendbaren<strong>de</strong> hagedis) <strong>in</strong> <strong>het</strong> aanliggen<strong>de</strong> hei<strong>de</strong>gebied wor<strong>de</strong>n door een ter zake<br />
kundige. Hiermee wordt voorkomen dat er bescherm<strong>de</strong> soorten beschadigd wor<strong>de</strong>n.<br />
Wat betreft <strong>de</strong> dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs zijn <strong>het</strong> voornamelijk enkele waardplanten <strong>van</strong> <strong>de</strong> voorkomen<strong>de</strong> hei<strong>de</strong>soorten<br />
die kunnen verdwijnen. Het betreft hierbij echter maar een heel kle<strong>in</strong> <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> totaal<br />
beschikbare waardplanten voor <strong>de</strong>ze soorten <strong>in</strong> <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g en er blijft dan ook voldoen<strong>de</strong><br />
leefgebied over voor <strong>de</strong> voorkomen<strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong> soort zoals <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>blauwtje. Wel zal <strong>in</strong>dien<br />
<strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n niet b<strong>in</strong>nen <strong>het</strong> huidige profiel blijven en er waardplanten <strong>van</strong> <strong>het</strong> hei<strong>de</strong>blauwtje<br />
(struikhei, dophei) en/of bescherm<strong>de</strong> plantensoorten verdwijnen (klokjesgentiaan) of<br />
beschadigen een ontheff<strong>in</strong>g aangevraagd moeten wor<strong>de</strong>n (art. 8 en art. 11).<br />
D. De pa<strong>de</strong>n ten zui<strong>de</strong>n en oosten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hoornse slenk<br />
Bij <strong>het</strong> verwij<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>het</strong> ou<strong>de</strong> zand en opbrengen <strong>van</strong> nieuw zand kunnen er mogelijk standplaatsen<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> gevlekte orchis (tabel 2) verloren gaan. De gevlekte orchis komt <strong>in</strong> <strong>het</strong> algemeen<br />
voor op vochtige tot vrij natte, voedselarme, zure tot zwak zure, soms kalkhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong>, humeuze<br />
gron<strong>de</strong>n (zand, leem en mergel, soms op veen). Het bestaan<strong>de</strong> pad is geen schelpenpad<br />
(kalkhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> grond) en <strong>de</strong> kans dat <strong>de</strong> groeiplaatsen langs <strong>de</strong> weg zelf voorkomen is dan<br />
ook kle<strong>in</strong>.,Naar verwacht<strong>in</strong>g bev<strong>in</strong>dt <strong>de</strong>ze soort zich <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> plas waar er sprake is<br />
<strong>van</strong> natte omstandighe<strong>de</strong>n. Indien er wel groeiplaatsen langs <strong>de</strong> weg wor<strong>de</strong>n gevon<strong>de</strong>n moet<br />
wor<strong>de</strong>n voorkomen dat <strong>de</strong>ze verdwijnen. Het verplaatsen is met <strong>de</strong>ze soort niet mogelijk <strong>van</strong>wege<br />
<strong>de</strong> relatie met micorhizza schimmels die <strong>in</strong> <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m voorkomen en <strong>de</strong> langzame vestig<strong>in</strong>g<br />
<strong>van</strong> za<strong>de</strong>n en planten.<br />
Er treedt door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n een tij<strong>de</strong>lijke verstor<strong>in</strong>g op wat mogelijk een effect zou kunnen<br />
hebben op <strong>de</strong> amfibieën die <strong>in</strong> <strong>de</strong> plassen <strong>in</strong> <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g voorkomen. Aangezien <strong>het</strong> hier<br />
niet om verblijfplaatsen gaat en <strong>het</strong> om een tij<strong>de</strong>lijke en zeer lokale verstor<strong>in</strong>g is; is <strong>de</strong> verwacht<strong>in</strong>g<br />
dat <strong>de</strong> gunstige staat <strong>van</strong> heikikker en groene kikker niet <strong>in</strong> gevaar komt door <strong>de</strong>ze werkzaamhe<strong>de</strong>n.<br />
De gevon<strong>de</strong>n reptielen zoals glad<strong>de</strong> slang en levendbaren<strong>de</strong> hagedis kunnen <strong>de</strong><br />
bestaan<strong>de</strong> weg als zonplek gebruiken en met <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n moet hiermee reken<strong>in</strong>g gehou<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n. Door voor aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n een ter zake kundige <strong>in</strong>dien aanwezig<br />
<strong>de</strong> dieren weg te jagen, v<strong>in</strong>dt er voldoen<strong>de</strong> mitigatie plaats.<br />
E. Het zandpad <strong>van</strong>af <strong>de</strong> weg Achter ’t Zaand naar <strong>de</strong> schaapskooi<br />
De waargenomen steenmarter heeft naar alle waarschijnlijkheid een verblijfplaats <strong>in</strong> <strong>de</strong> nabijgelegen<br />
schaapskooi en zal niet door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n getroffen wor<strong>de</strong>n. Het grote aantal<br />
Pag<strong>in</strong>a 66 <strong>van</strong> 70
Nevenprojecten<br />
vleermuizen duidt op <strong>het</strong> voorkomen <strong>van</strong> een kolonie <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg. Dit zou zowel <strong>in</strong><br />
bomen als ook <strong>in</strong> gebouwen (schaapskooi) kunnen zijn. Ver<strong>de</strong>r is <strong>de</strong> rosse vleermuis waargenomen,<br />
dit is een echt bosbewoner en kan <strong>in</strong> <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> bomen verblijfplaatsen hebben. De<br />
aanwezige bomen zullen niet gekapt wor<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> vleermuizen zullen door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n<br />
geen verblijfplaatsen kwijtraken. Ver<strong>de</strong>re verstor<strong>in</strong>g <strong>van</strong> vleermuizen kan voorkomen wor<strong>de</strong>n<br />
door <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n niet meer na zonson<strong>de</strong>rgang te laten plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n. Met <strong>de</strong>ze maatregelen<br />
hoeft geen ontheff<strong>in</strong>g aangevraagd te wor<strong>de</strong>n.<br />
Wat betreft <strong>de</strong> aanwezige vogels is <strong>het</strong> <strong>van</strong> belang om geen broedgeval te verstoren en <strong>de</strong><br />
werkzaamhe<strong>de</strong>n zoveel als mogelijk buiten <strong>het</strong> broedseizoen uit te voeren.<br />
Door voor aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n te controleren op bescherm<strong>de</strong> amfibieënsoorten en<br />
<strong>in</strong>dien aanwezig door een ter zake kundige weg<strong>van</strong>gen en <strong>in</strong> <strong>de</strong> plas uit te zetten wordt er voldoen<strong>de</strong><br />
gemitigeerd. Hiervoor is een ontheff<strong>in</strong>g nodig (art. 9 en 13).<br />
8.7.5 Conclusies<br />
Bescherm<strong>de</strong> Bescherm<strong>de</strong> Tabel Ontheff<strong>in</strong>g nodig? Mitigatie en/of Compensatie<br />
soortsgroep soorten<br />
<strong>Flora</strong><br />
Grasklokje 1 nee n.v.t.<br />
Kle<strong>in</strong>e zonne- 2 Nee, werkzaamhe<strong>de</strong>n • Buiten gevoelige perio<strong>de</strong><br />
dauw<br />
blijven b<strong>in</strong>nen profiel • GVI niet <strong>in</strong> gevaar<br />
Gevlekte orchis 2 Nee, werkzaamhe<strong>de</strong>n • Buiten gevoelige perio<strong>de</strong><br />
blijven b<strong>in</strong>nen profiel • GVI niet <strong>in</strong> gevaar<br />
Klokjesgentiaan 2 Nee, werkzaamhe<strong>de</strong>n • Buiten gevoelige perio<strong>de</strong><br />
blijven b<strong>in</strong>nen profiel • GVI niet <strong>in</strong> gevaar<br />
Zoogdieren Vleermuizen 3 Nee n.v.t.<br />
Ongewervel<strong>de</strong>n Hei<strong>de</strong>blauwtje 3 Nee, werkzaamhe<strong>de</strong>n • Buiten gevoelige perio<strong>de</strong><br />
blijven b<strong>in</strong>nen profiel • GVI niet <strong>in</strong> gevaar<br />
• Zondig voor aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n wegjagen<br />
Vogels Alle broedvogels 3 Nee • Buiten broedperio<strong>de</strong><br />
Amfibieën en Ad<strong>de</strong>r 3 Art. 9 en 13 • Vangen en uitzetten nabij<br />
reptielen<br />
geschikte omgev<strong>in</strong>g<br />
• Ter zake kundige<br />
Heikikker 3 Art. 9 en 1313 • Vangen en uitzetten nabij<br />
geschikte omgev<strong>in</strong>g<br />
• Ter zake kundige<br />
Kamsalaman<strong>de</strong>r 3 Art. 9 en 13 • Vangen en uitzetten nabij<br />
geschikte omgev<strong>in</strong>g<br />
• Ter zake kundige<br />
Levendbaren<strong>de</strong> 2 Art. 9 en 13 • Vangen en uitzetten nabij<br />
hagedis<br />
geschikte omgev<strong>in</strong>g<br />
• Ter zake kundige<br />
Bru<strong>in</strong>e kikker 1 nee Zorgplicht<br />
Gewone pad 1 nee Zorgplicht<br />
Kle<strong>in</strong>e watersalaman<strong>de</strong>r<br />
1 nee Zorgplicht<br />
Groene kikker 1 nee Zorgplicht<br />
Glad<strong>de</strong> slang 3 Art. 9 en 13 • Vangen en uitzetten nabij<br />
geschikte omgev<strong>in</strong>g<br />
• Ter zake kundige<br />
Poelkikker 3 Art. 9 en 13 • Vangen en uitzetten nabij<br />
geschikte omgev<strong>in</strong>g<br />
• Ter zake kundige.<br />
Pag<strong>in</strong>a 67 <strong>van</strong> 70
9 Gebruikte bronnen<br />
Banks, P.B. & J.V. Bryant, 2007. Four-legged friend of foe? Dog walk<strong>in</strong>g displaces native birds<br />
from natural areas. Biology Letters – Animal behouviour doi: 10.1098/rsbl.2007.0374. University<br />
of New South Wales, Kens<strong>in</strong>gton.<br />
Bijlsma, R. & H. Verhoogt, 1994. De zandhagedis <strong>in</strong> Drenthe. Grontmij Assen.<br />
Bijlsma, R.G., 2006. Effecten <strong>van</strong> menselijke verstor<strong>in</strong>g op grondbroe<strong>de</strong>n<strong>de</strong> vogels <strong>van</strong> Planken<br />
Wambuis. In: De Leven<strong>de</strong> Natuur nr. 5 – 2006: 191 – 197.<br />
B-ware Research Centre, 2008. Bo<strong>de</strong>mchemisch vooron<strong>de</strong>rzoek Noor<strong>de</strong>nveld en Kloosterveld<br />
(Nationaal Park Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld). Radboud Universiteit Nijmegen.<br />
Dienst Lan<strong>de</strong>lijk Gebied, 2008. Inricht<strong>in</strong>gsmaatregelen Nationaal park Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld. Programma<br />
<strong>van</strong> Eisen. Def<strong>in</strong>itief, 6 november 2008. In opdracht <strong>van</strong> Prov<strong>in</strong>cie Drenthe.<br />
Dijk, A.J., 2007. Broedvogels en beheer op <strong>de</strong> hei<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld <strong>in</strong> 1964 -2006.<br />
SOVON & Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten, Beek-Ubbergen/’s-Graveland.<br />
Dijk, A.J. & J. Kle<strong>in</strong>e, 2008. In vijftig jaar tijd steeds meer overw<strong>in</strong>teren<strong>de</strong> ganzen <strong>in</strong> ZW-<br />
Drenthe. In: Drentse vogels nr. 22- 2008: 28 - 41.<br />
Dijk, A.J., 2008. Advies ten aanzien <strong>van</strong> <strong>het</strong> paapje <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld. SOVON, Beek-<br />
Ubbergen.<br />
Dijkstra, A.C.J., J. <strong>de</strong> Vries & B. Hoentjen, 2003. Dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs <strong>in</strong> Drenthe. Voorkomen en verspreid<strong>in</strong>g<br />
1990-2001. Uitgeverij PubliQue Emmen/Vl<strong>in</strong><strong>de</strong>rwerkgroep Drenthe.<br />
EGG-Consult, 2007. Vegetatiekarter<strong>in</strong>g Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld. Gron<strong>in</strong>gen.<br />
Elands, B.H.M., R. <strong>van</strong> Marwijk, R. Jochem, R. Pouwels & T.A. <strong>de</strong> Boer, 2005. Natuur <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland:<br />
recreatie en biodiversiteit <strong>in</strong> balans. Een mo<strong>de</strong>lstudie naar recreatiekwaliteit. Alterrarapport<br />
1220. Wagen<strong>in</strong>gen<br />
Grontmij, 2009. Deelon<strong>de</strong>rzoek bijdrage waterbeheer tij<strong>de</strong>ns extreme weersomstandighe<strong>de</strong>n <strong>in</strong><br />
<strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld (ongepubliceerd). Assen<br />
Grontmij, 2009. Deelproject Analyse en effecten pad voor mensen met een beperk<strong>in</strong>g, <strong>in</strong> relatie<br />
tot <strong>de</strong> kwalificeren<strong>de</strong> broedvogel zwarte specht (ongepubliceerd). Assen.<br />
Grontmij, 2009. Deelproject Aar<strong>de</strong>n wallen – Nationaal Park Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld (ongepubliceerd).<br />
Assen.<br />
Grontmij, 2009. Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld. Toets (her)<strong><strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gsmaatregelen</strong> aan <strong>de</strong> Natuurbescherm<strong>in</strong>gswet.<br />
Assen.<br />
Grontmij, 2009. Vleermuison<strong>de</strong>rzoek Noor<strong>de</strong>nveld en omgev<strong>in</strong>g <strong>in</strong> Nationaal Park Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld:<br />
Achter ’t Zaand, Kraloërweg, Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk en omgev<strong>in</strong>g. Assen.<br />
Pag<strong>in</strong>a 68 <strong>van</strong> 70
Gebruikte bronnen<br />
Günther, V., 2001. De Schwarzspecht. Erarbeitung <strong>de</strong>s aktuellen Wissensstan<strong>de</strong>s zum Schwarzspecht<br />
Dryocopus martius – auf <strong>de</strong>r Grundlage e<strong>in</strong>es umfassen<strong>de</strong>n Literaturstudiums, unter<br />
beson<strong>de</strong>rer Berücksichtigung <strong>de</strong>r Eignung <strong>de</strong>s Schwarzspechtes als “Bio<strong>in</strong>dikator” zur Beurteilung<br />
<strong>de</strong>r Naturnähe e<strong>in</strong>es Wal<strong>de</strong>s.<br />
Günther, V., 2005. Untersuchungen zur Ökologie und zur Bioakustik <strong>de</strong>s Schwarzspechtes<br />
(Dryocopus martius) <strong>in</strong> zwei Waldgebieten Mecklenburg-Vorpommerns.<br />
Henkens, R.J.H.G., R. Jochem, D.A. Jonkers, J.G. <strong>de</strong> Molenaar, R. Pouwels, M.J.S.M. Reijnen,<br />
P.A.M. Visschedijk & S. <strong>de</strong> Vries, 2003. Verkenn<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> effect <strong>van</strong> recreatie op broedvogels.<br />
Literatuurstudie en koppel<strong>in</strong>g mo<strong>de</strong>llen FORVISITS en LARCH. Werkdocument 2003/29.<br />
Alterra Wagen<strong>in</strong>gen.<br />
Iwaco, 1999. Hydro-ecologisch mo<strong>de</strong>l on<strong>de</strong>rzoek Nationaal Park Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld. E<strong>in</strong>drapportage<br />
fase 1 en 2. Gron<strong>in</strong>gen.<br />
Kardol, P., A. <strong>van</strong> <strong>de</strong>r Wal, T.M. Bezemer, W. <strong>de</strong> boer & W.H. <strong>van</strong> <strong>de</strong>r Putten, 2009. Ontgron<strong>de</strong>n<br />
en bo<strong>de</strong>mbeestjes: geen gelukkige comb<strong>in</strong>atie. In De Leven<strong>de</strong> Natuur nr 1 -2009: 57 – 61.<br />
Ketelaar, R., E.J. Ruiter, H.M.G. Uilhoorn, R. Manger & E.P. <strong>de</strong> Boer, 2007. Habitatkeuze <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Noordse w<strong>in</strong>terjuffer (Sympecma paedisca) <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland. In: Brachytron 11 (1): 21-33.<br />
Kle<strong>in</strong>e, J., 2000 t/m 2007. Fauna-<strong>in</strong>ventarisatie Nationaal park Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld en omgev<strong>in</strong>g.<br />
Krijgsveld, K.L., S.M.J. <strong>van</strong> Lieshout, J. <strong>van</strong> <strong>de</strong>r W<strong>in</strong><strong>de</strong>n & S. Dirksen, 2004. Verstor<strong>in</strong>gsgevoeligheid<br />
<strong>van</strong> vogels. Literatuurstudie naar <strong>de</strong> reactie <strong>van</strong> vogels op recreatie. Bureau Waar<strong>de</strong>nburg<br />
bv & Vogelbescherm<strong>in</strong>g Ne<strong>de</strong>rland.<br />
Krijgsveld, K.L., R.R. Smits & J. <strong>van</strong> <strong>de</strong>r W<strong>in</strong><strong>de</strong>n, 2008. Verstor<strong>in</strong>gsgevoeligheid <strong>van</strong> vogels.<br />
Update literatuurstudie naar <strong>de</strong> reacties <strong>van</strong> vogels op recreatie. Vogelbescherm<strong>in</strong>g Ne<strong>de</strong>rland<br />
en Bureau Waar<strong>de</strong>nburg. Rapport nr. 08-173.<br />
Manen, W. <strong>van</strong>, 1998. Aantalsverloop <strong>van</strong> <strong>de</strong> zwarte specht Dryocopus martius <strong>in</strong> Drenthe. In:<br />
Drentse vogels nr. 11 (1998): 43-49.<br />
Manen, W. <strong>van</strong>, 2004. Tapuiten Oenanthe oenanthe op <strong>het</strong> Aek<strong>in</strong>gerzand <strong>in</strong> 2004. In: Drentse<br />
vogels nr. 18 (2004): 27-30.<br />
Manger, R., 2007. De noordse w<strong>in</strong>terjuffer een bijzon<strong>de</strong>re overw<strong>in</strong>teraar. In: Vl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs 1 2007: 4-<br />
6.<br />
M<strong>in</strong>isterie <strong>van</strong> LNV, 2008. Essentietabel Natura 2000-gebied 30. Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld.<br />
M<strong>in</strong>isterie <strong>van</strong> LNV, 2008. Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld – doelstell<strong>in</strong>g en staat <strong>van</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g <strong>van</strong> soorten<br />
en habitattypen.<br />
Natuurmonumenten, 2006.<br />
Noor<strong>de</strong>lijk Akoestisch Adviesburo, 2008. Geluidswal langs rijksweg A28 ten behoeve <strong>van</strong> <strong>het</strong><br />
Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld. Assen.<br />
Per<strong>de</strong>ck, M., 2007. Vegetatie <strong>van</strong> een tweetal veentjes <strong>in</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld. Staatsbosbeheer.<br />
Per<strong>de</strong>ck, M. & K. <strong>van</strong> Eer<strong>de</strong>, 2008. Quickscan natuurwaar<strong>de</strong>n grond<strong>de</strong>pots noor<strong>de</strong>lijk <strong>de</strong>el Holtveenslenk.<br />
Staatsbosbeheer Noord.<br />
Peymen, J., P. Oosterlynck, W. Defloor, T. Van Gulck & D. <strong>van</strong> Straaten, 2000. Vlaams Impulsprogramma<br />
Natuurontwikkel<strong>in</strong>g. Opstellen en beoor<strong>de</strong>len <strong>van</strong> ecosysteemkwetsbaarheidskaar-<br />
Pag<strong>in</strong>a 69 <strong>van</strong> 70
Gebruikte bronnen<br />
ten met betrekk<strong>in</strong>g tot biotoopverlies en barrière-effect. E<strong>in</strong>dverslag <strong>van</strong> project 97/05. Instituut<br />
voor Natuurbehoud.<br />
Popken, R., 2008. Broedgegevens paapje en roodborsttapuit 2007 en 2008 (ongepubl).<br />
Reijnen, M.J.S.M., G. Veenbaas & R.P.B. Foppen, 1992. Het voorspellen <strong>van</strong> <strong>het</strong> effect <strong>van</strong><br />
snelverkeer op broedvogelpopulaties. Dienst Weg- en Waterbouwkun<strong>de</strong> <strong>van</strong> Rijkswaterstaat &<br />
DLO-Instituut voor Bos- en Natuuron<strong>de</strong>rzoek (thans Alterra).<br />
RAVON, 2009. Inventarisatie Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld. Analyse hibernacula <strong>in</strong> <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld &<br />
voorkomen amfibieën en reptielen <strong>in</strong> <strong>het</strong> Noor<strong>de</strong>nveld. Nijmegen.<br />
Reijnen, M.J.S.M., 1995. Disturbance by car traffic as a threat to breed<strong>in</strong>g birds <strong>in</strong> the Netherlands.<br />
Staatsbosbeheer, 2009. On<strong>de</strong>rzoek naar potentieel geschikte vaste rust- en verblijfplaatsen<br />
voor vleermuizen langs <strong>de</strong> wegen Achter ’t Zaand en Ou<strong>de</strong> Hoogeveensedijk, en op <strong>het</strong> beoog<strong>de</strong><br />
tracé voor <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>n wallen. Intern document.<br />
Tonckens Ecologie, 2005. <strong>Flora</strong>- en faunaon<strong>de</strong>rzoek ‘Kloosterveld I’. In opdracht <strong>van</strong> Verenig<strong>in</strong>g<br />
Natuurmonumenten. Gron<strong>in</strong>gen.<br />
Tonckens Ecologie, 2005. Voortoets flora en fauna wan<strong>de</strong>lpad ‘Ben<strong>de</strong>rse’. In opdracht <strong>van</strong> Verenig<strong>in</strong>g<br />
Natuurmonumenten. Gron<strong>in</strong>gen’.<br />
Tonkes, M., 1991. Leefomgev<strong>in</strong>gseisen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse reptielen. Verslagen en Technische<br />
gegevens no. 60. Instituut voor Taxonomische Zoölogie. Universiteit <strong>van</strong> Amsterdam.<br />
Verenig<strong>in</strong>g Natuurmonumenten, 2008. Bescherm<strong>de</strong> planten, vogels, amfibieën, reptielen, dagvl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs<br />
2006 en 2007.<br />
Verschoor, A.J., G.J. Baaijens, F.H. Everts, A.P. Grootjans, W. Rooke, S. <strong>van</strong> <strong>de</strong>r Schaaf &<br />
N.P.J. <strong>de</strong> Vries, 2003. Hoogveenontwikkel<strong>in</strong>g <strong>in</strong> veentjes en kle<strong>in</strong>schalige hoogveencomplexen<br />
op <strong>het</strong> Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld; een landschapsbena<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g. Deel 2: Landschapsontwikkel<strong>in</strong>g en hydrologie.<br />
Expertisecentrum LNV.<br />
Waternood, 2008. Standplaatseisen habitattypen en vegetatietypen.<br />
Waterschap Reest en Wie<strong>de</strong>n, 2008. Inricht<strong>in</strong>gsplan & Waterbesluit Slenkstructuren NP Dw<strong>in</strong>gel<strong>de</strong>rveld.<br />
Ontwerp Waterbesluit. Versie ter <strong>in</strong>zage legg<strong>in</strong>g maart 2008. Meppel.<br />
Werkgroep Avifauna Drenthe, 2008. Drentse vogel <strong>van</strong> <strong>het</strong> jaar <strong>de</strong> Zwarte specht. Handleid<strong>in</strong>g.<br />
Nieuwsbrief maart 2008.<br />
Pag<strong>in</strong>a 70 <strong>van</strong> 70
Bijlage 1<br />
Kaarten waterhuishoud<strong>in</strong>g<br />
Pag<strong>in</strong>a 71 <strong>van</strong> 70
Bijlage 2<br />
Planten <strong>Flora</strong>- en faunawet 1998 en 2006
Bijlage 3<br />
Planten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> Lijst 2006
Bijlage 4<br />
Zoogdieren 2004-2005
Bijlage 5<br />
Natura 2000 broedvogels 2006
Bijlage 6<br />
Standvogels en holenbroe<strong>de</strong>rs 2006
Bijlage 7<br />
Broedvogels <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> Lijst 2006
Bijlage 8<br />
Amfibieën en reptielen 2004-2008
Bijlage 9<br />
Vl<strong>in</strong><strong>de</strong>rs <strong>Flora</strong>- en faunawet en Ro<strong>de</strong> Lijst 2000-2006
Bijlage 10<br />
Libellen <strong>Flora</strong>- en faunawet en Ro<strong>de</strong> Lijst 2003-2006
Bijlage 11<br />
Plankaart
Bijlage 12<br />
Overzicht gebiedsnamen
www.grontmij.com