VredesMagazine - Vredesbeweging Pais

AMOK Onderzoeksdossier
VD
De Chinese marine:
van bijwagen
naar zelfstandige vloot
In de elfde eeuw had China een bewapende
vloot die groter was dan die van de
Europese zeevarende mogendheden bij
elkaar. De Chinese zeilschepen uit die tijd
behoren nog steeds tot de grootste die ooit
zijn gebouwd. In de 15e eeuw bevoer China
alle Aziatische kusten, het Midden-Oosten
en Oost-Afrika. Admiraal Zheng He was de
drijvende kracht achter de ontdekkingsreizen
naar deze verre oorden. Maar na zijn
dood werd de Chinese marine ontmanteld
en keerde China zich naar binnen.
China raakte in verval als maritieme
grootmacht en na korte
tijd was er niets meer van over.
Het duurde eeuwen voordat er weer leven
in kwam. Momenteel keert China
zich weer naar buiten en wordt de vloot
belangrijker, al moeten we de huidige
sterkte niet overdrijven. Onder de leider
Deng Xiaoping zijn er vanaf 1979 weer
stappen gezet om een marinetak te creëren
binnen het Chinese Volksleger (People’s
Liberation Army Navy, PLAN). De
marine ging opereren met de zogenaamde
kustverdedigingsstrategie (near-coast
strategy). Daarvoor had ze een vloot van
kleine en van de landmacht afhankelijke
schepen (onder meer voor de inlichtingenvoorziening
die de kust moest verdedigen
tegen amfibische landingen van de
Sovjet-Unie. Ze had een ondersteunende
taak en van een zelfstandige marine was
24 VREDESMAGAZINE nr. 1-2011
(en is ook nu nog) geen sprake. De marine
valt nog steeds onder het Volksleger.
TWINTIG JAAR OPBOUW
In 1987 werd een nieuwe strategie geïntroduceerd
voor een actieve verdediging
van de kustzeeën (near-seas active defence).
De PLAN kreeg de taak om te opereren
tot de eerste gordel van eilanden (zie
kaartje) die ongeveer 200 zeemijl uit de
kust ligt. Hiervoor waren schepen nodig
die zelfstandig kunnen opereren rond
betwiste eilanden (Taiwan) en het verdedigen
van zeewegen. Ruimte voor deze
strategiewijziging ontstond door het
wegvallen van de Sovjet Unie, steun van
het civiele deel van de Communistische
Partijleiding en actieve inspanningen
van vlootcommandanten. Een dergelijke
ontwikkeling sloot bovendien naadloos
aan op de groeiende internationale
economische activiteiten van China. De
ambities werden echter getemperd door
gebrek aan financiële middelen (het
overgrote deel bleef naar de landmacht
gaan) en gebrek aan technologische kennis.
Nadat de Verenigde Staten in 1996
twee vliegdekschepen naar Taiwan hadden
gestuurd om China te waarschuwen
dat het Taiwan zou steunen bij een Chinees
optreden tegen het eiland kwam er
meer dynamiek in de ontwikkeling van
de marine. Deze confrontatie, het belangrijkste
conflict waarbij China betrokken
is, is de beste aanbeveling geweest
voor de opbouw van maritieme
strijdkrachten die de Chinese admiraals
zich konden wensen.
In 2004 werd een stap gezet naar een
nieuwe strategie voor operaties ver op
zee (far-seas operations of far sea defence).
De taken van de marine werden uitgereid
naar de tweede gordel van eilanden. Dat
betekent dat de marine moet kunnen
opereren tot 1000 zeemijl uit de kust. Zo
bouwt de economische macht China zijn
militaire macht op zee uit. Aanvoerlijnen
over zee worden daarmee verdedigd.
Toch schreef de gerenommeerde website
GlobalSecurity.com nog in 2005 dat “de
vloot overwegend wordt bevolkt door
oude, onbruikbare schepen. Zelfs de
meest recent gebouwde schepen hebben
evident gebreken waar het onderzeebootbestrijding
en luchtverdediging betreft.”
Voor de kleinere buurlanden is het
de Chinese marine echter al wel een geduchte
tegenstander.
De marine krijgt inmiddels meer dan
een derde van het militaire budget. De
geldende maritieme strategie gaat er vanuit
dat China binnen de eerste gordel
moet kunnen opereren. Toch is dat maar
gedeeltelijk mogelijk. Vrij opereren binnen
de gordel is alleen mogelijk als de
buurlanden Australië of de VS dat toestaan.
Voorlopig is het vooral een ambitie.
Feitelijk streeft China ook geen volledige
vrijheid om te opereren na. De intentie
is simpeler: de capaciteit ontwikkelen
om anderen het opereren onmogelijk
te maken. China kan daarvoor ook de