Educatief pakket basisonderwijs - Link Inc
Educatief pakket basisonderwijs - Link Inc
Educatief pakket basisonderwijs - Link Inc
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
EducatiEf pakkEt ElEktricitEit - 3 E graad basisondErwijs<br />
Hier brandt<br />
doe-traject om elektriciteit aantrekkelijk te brengen tijdens het vak wereldoriëntatie<br />
de lamp!
Inhoud:<br />
1. Inleiding<br />
2. Opzet van het educatief <strong>pakket</strong><br />
2.1. Doelstelling<br />
2.2. Pedagogisch verantwoorde benadering<br />
3. Gebruik van het educatief <strong>pakket</strong><br />
3.1. Doe-traject in 3 delen<br />
3.2. Didactische werkvormen<br />
4. De opdrachten van het educatief <strong>pakket</strong><br />
5. Permanente ondersteuning voor leerkrachten<br />
1Inleiding:<br />
Elektriciteit is overal ...<br />
ook in het vak Wereldoriëntatie<br />
Elektriciteit is één van de belangrijkste technologische ontwikkelingen van<br />
de samenleving. Een wereld zonder elektriciteit is al lang ondenkbaar<br />
geworden. Toch blijft elektriciteit vaak een abstract begrip. Heel wat jongeren<br />
kunnen er zich nauwelijks iets bij voorstellen. Het is echter belangrijk dat<br />
kinderen al snel de essentie van elektriciteit leren kennen. Waarom? Omdat<br />
ze er een leven lang mee geconfronteerd worden en omdat kennis van de<br />
basisprincipes onmisbaar wordt in hun verdere ontwikkeling.<br />
Elektriciteit is bovendien boeiend, fascinerend, zelfs begeesterend. Hoewel<br />
leerkrachten die het vak Wereldoriëntatie geven, zich inspannen om elek-<br />
triciteit zo goed mogelijk in het lesaanbod te integreren, is het concrete<br />
aanbod geschikt materiaal om dat op een aantrekkelijke manier te doen,<br />
vaak ontoereikend. De elektrotechnische sector wil de leerkrachten daarbij<br />
steunen. De sector draagt dan ook graag haar steentje bij aan het aanbod,<br />
door dit educatief <strong>pakket</strong> voor het <strong>basisonderwijs</strong> ter beschikking te stellen.<br />
<strong>Educatief</strong> <strong>pakket</strong> elektriciteit - 3 e graad <strong>basisonderwijs</strong>
Elektriciteit gaat voortaan stroomopwaarts<br />
Met 4.000 ondernemingen en 25.000 arbeiders is de elektrotechnische sector<br />
een bloeiende tak van de economie. En dankzij de toenemende automatisering<br />
en voortdurende evolutie in het elektriciteitsbedrijf ziet ook de toekomst van deze<br />
sector er erg veelbelovend uit.<br />
Elektriciteit is een mooi vak dat heel wat jongeren aanspreekt, maar vandaag kiezen<br />
te weinig jongeren voor een opleiding of een job in de sector. Heel wat elektrische<br />
beroepen zijn knelpuntberoepen geworden. Nochtans zijn heel wat jongeren<br />
enthousiast over elektriciteit en techniek. Het ontbreekt hen echter aan het vinden<br />
van de weg naar een elektrotechnische opleiding of beroep. Vormelek, het oplei-<br />
dingscentrum van de elektrotechnische sector, wil daar wat aan doen.<br />
Daarom startte Vormelek een campagne om het elektrotechnisch onderwijs en de<br />
elektrotechnische beroepen te promoten. De campagne kreeg de naam ‘Stroom-<br />
Opwaarts’ mee. De verschillende actoren worden met deze campagne gesensi-<br />
biliseerd. Ook voor het onderwijs worden inspanningen geleverd. Het educatief<br />
<strong>pakket</strong> ‘Hier brandt de lamp!’ maakt daarvan integraal deel uit.<br />
<strong>Educatief</strong> <strong>pakket</strong> elektriciteit - 3 e graad <strong>basisonderwijs</strong><br />
2<br />
Opzet van het educatief <strong>pakket</strong>:<br />
2.1. Doelstelling:<br />
Met het educatief <strong>pakket</strong> ‘Hier brandt de lamp!’ doen we u een voorstel om leerlingen<br />
op een aantrekkelijke en educatief verantwoorde wijze met eenvoudige principes<br />
en toepassingen van elektriciteit, materialen en beroepen uit de elektriciteitssector<br />
te laten kennismaken. Dit kan in de lessen Wereldoriëntatie van de 3e graad van<br />
het <strong>basisonderwijs</strong> geïntegreerd worden.<br />
Dit <strong>pakket</strong> heeft niet de ambitie om de bestaande leerboeken te vervangen, noch<br />
om volledig te zijn en in te gaan op alle onderwerpen die de eindtermen over<br />
elektriciteit aanstippen. Het is wel een handig instrument om aanvullend of onder-<br />
steunend bij de verschillende lesonderwerpen te gebruiken.<br />
2.2. Pedagogisch verantwoorde benadering:<br />
Het educatief <strong>pakket</strong> ‘Hier brandt de lamp!’ draait geheel rond elek-<br />
triciteit (basisbegrippen, beroepen, proefjes, tekeningen, enz.). Het<br />
is op de eindtermen van het vak Wereldoriëntatie afgestemd, zodat<br />
het in de 3e graad <strong>basisonderwijs</strong> een plaats binnen het bestaande<br />
lessen<strong>pakket</strong> kan krijgen.<br />
Door dit educatief <strong>pakket</strong> te hanteren, kunt u als leerkracht een deel van de<br />
leerdoelen of eindtermen Wereldoriëntatie concreet aanpakken. De eindtermen<br />
die aan bod komen, worden hieronder vermeld. De eindtermen van het domein<br />
‘technologie’ staan daarbij voorop. Zowel wat betreft de technische basisinzichten,<br />
alsook het technische proces en de attitudevorming.<br />
Voor het bijbrengen van een aantal technische basisinzichten enerzijds en een<br />
aantal vaardigheden die verwijzen naar de componenten van het technisch proces<br />
anderzijds, werd zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de aanbevolen aanpak:<br />
• de behoefte of het probleem definiëren;<br />
• mogelijke oplossingen plannen en ontwerpen;<br />
• de gekozen oplossing construeren of reconstrueren;<br />
• het geconstrueerde product hanteren of in gebruik nemen;<br />
• het product en de gevolgde werkwijze evalueren.<br />
<strong>Educatief</strong> <strong>pakket</strong> elektriciteit - 3 e graad <strong>basisonderwijs</strong>
+ Eindtermen -<br />
De eindtermen ‘technologie’ die in dit <strong>pakket</strong> op elektriciteit werden toegepast en die aan<br />
bod komen zijn:<br />
de leerlingen:<br />
• kunnen energie, elektrische voeding, stroom-<br />
kring en geleider in de juiste context plaatsen.<br />
• kunnen van voorzieningen of voorwerpen uit hun<br />
omgeving aangeven, welke de energiebron voor<br />
de waargenomen beweging, verwarming of<br />
verlichting verantwoordelijk is.<br />
• verwerven het inzicht dat elektriciteit via een<br />
aansluiting op een elektriciteitsnet, batterij of zelf<br />
opgewekte beweging wordt afgenomen.<br />
• kunnen, op basis van eigen waarnemingen of<br />
eenvoudige proefjes, gangbare materialen rubri-<br />
ceren volgens twee of meer eigenschappen.<br />
• kunnen een eenvoudige elektrische stroomketen<br />
bouwen aan de hand van voorbereid materiaal.<br />
• kunnen, van courante voorwerpen uit hun om-<br />
geving, zeggen uit welke materialen en grond-<br />
stoffen ze gemaakt zijn.<br />
• ervaren en kunnen verwoorden waarom bepaal-<br />
de materialen meer of minder geschikt<br />
zijn om eenvoudige construc-<br />
ties te maken.<br />
• kunnen met gangbare materialen een eenvou-<br />
dige constructie maken waarbij ze geschikte<br />
verbindings- en hechtingswijzen kiezen.<br />
• kunnen geschikt gereedschap kiezen bij het<br />
maken van een eenvoudige constructie.<br />
• weten dat ze bepaalde voorschriften in acht<br />
moeten nemen bij het gebruik van technische<br />
toestellen.<br />
• zien het belang in van technologie voor hun da-<br />
gelijks leven.<br />
• kunnen van een constructie die ze zelf willen<br />
maken, zeggen aan welke eisen ze moeten vol-<br />
doen. Ze kunnen tevens van een bestaande<br />
constructie zeggen of die aan de eisen voldoet.<br />
• kunnen, op basis van alledaagse ervaringen met<br />
<strong>Educatief</strong> <strong>pakket</strong> elektriciteit - 3 e graad <strong>basisonderwijs</strong><br />
materialen en constructies, vragen, ideeën en<br />
voorspellingen formuleren en die verder explore-<br />
ren via onderzoek.<br />
• kunnen de fasen van een eenvoudige construc-<br />
tie onderscheiden en aangeven (tekenen, note-<br />
ren, verwoorden,… ).<br />
• kunnen een eenvoudige, aan hun niveau aan-<br />
gepaste werktekening of handleiding stap voor<br />
stap interpreteren en uitvoeren.<br />
• kunnen bij het maken van een constructie, func-<br />
tioneel gebruik maken van de gekozen grond-<br />
stoffen en materialen, gereedschappen, verbin-<br />
dings- en hechtingswijzen en energiebronnen.<br />
• kunnen, tijdens het uitvoeren van een construc-<br />
tie, reflecteren op hun werkwijze.<br />
• kunnen gereedschap zorgvuldig onderhouden<br />
en opbergen.<br />
• controleren of een zelfgemaakte constructie vol-<br />
doet aan de zelf vooropgestelde eisen.<br />
• kunnen de werking van een bestaande of zelf-<br />
gemaakte constructie op een eenvoudige wijze<br />
beschrijven.<br />
• kunnen de oorzaak opsporen en verwoorden als<br />
een zelfgemaakte constructie niet voldoet aan<br />
de vooropgestelde eisen. Ze kunnen daarbij<br />
nagaan in welke fase van de constructie het fout<br />
liep, hun plan bijsturen en de fout oplossen.<br />
• brengen waardering op voor eenvoudige tech-<br />
nieken in hun onmiddellijke omgeving.<br />
• tonen zich bereid om veilig om te gaan met<br />
materialen en gereedschap van de klas.<br />
• tonen zich bereid nauwkeurig en veilig te werken,<br />
geen materiaal te verkwisten en zorg te dragen<br />
voor gereedschap.<br />
• kunnen veilig en zorgvuldig omgaan met voor-<br />
werpen.<br />
Daarnaast zijn er ook nog raakvlakken met de<br />
domeinen ‘natuur’ (levende en niet-levende<br />
natuur, milieueducatie), ‘mens’ (interactie)<br />
en ruimte (algemene vaardigheden, verkeer<br />
en mobiliteit).<br />
+ Kennismaken staat voorop -<br />
Het educatief <strong>pakket</strong> wil vooral leerlingen laten<br />
kennismaken met elektriciteit in zijn meest<br />
eenvoudige vormen. Het is niet de bedoeling<br />
leerlingen in te wijden in de complexe geheimen<br />
van elektriciteit. Dit <strong>pakket</strong> bevat dan ook geen<br />
theoretische toelichtingen.<br />
Het is uiteraard mogelijk dat u verkiest om op<br />
basis van uw handboek bepaalde elektrische<br />
aspecten diepgaander of anders te benaderen.<br />
Uw leshandboek is daarvoor het geschikte<br />
naslagwerk.<br />
De kans bestaat dat leerlingen met bijkomende<br />
vragen over elektriciteit en wetenschap komen.<br />
Het is niet omdat dit <strong>pakket</strong> daar niet over uit-<br />
weidt, dat u daar niet (uitvoerig) kunt op ingaan.<br />
Het is ook mogelijk dat door uitbreiding van de<br />
opdrachten vragen ontstaan waarop u in dit<br />
<strong>pakket</strong> geen (onmiddellijk) antwoord vindt. Ga<br />
deze vragen niet uit de weg. Uw basishandboek<br />
Wereldoriëntatie, een encyclopedie of een leer-<br />
kracht met technische bagage kan u zeker<br />
verder helpen.<br />
<strong>Educatief</strong> <strong>pakket</strong> elektriciteit - 3 e graad <strong>basisonderwijs</strong>
3<br />
Gebruik van het educatief <strong>pakket</strong>:<br />
3.1. Doe-traject in drie delen:<br />
Het educatief <strong>pakket</strong> ‘Hier brandt de lamp!’ laat u toe om in drie al dan niet aan-<br />
sluitende lesmomenten de jongeren met elektrische begrippen en toepassingen te<br />
laten kennismaken.<br />
Het traject is in drie evenwichtige delen opgebouwd. In het eerste deel maken de<br />
kinderen kennis met de alomtegenwoordigheid van elektriciteit in hun dagelijkse<br />
leefomgeving en activiteiten. In het tweede deel ontdekken ze door middel van ob-<br />
serveren, experimenteren, ordenen, tekenen en redeneren enkele basisprincipes<br />
en -begrippen van elektriciteit. In het derde en laatste deel passen ze de opgedane<br />
kennis op een alledaags elektrisch toestel toe.<br />
Voor elk van de verschillende onderdelen zijn opdrachtfiches uitgewerkt, die aan<br />
de leerlingen uitgedeeld kunnen worden.<br />
U kunt ze naar believen downloaden op www.stroomopwaarts.be/scholen.<br />
(zie 5. Permanente ondersteuning leerkrachten)<br />
Achteraan in deze handleiding vindt u de antwoorden op de kennisvragen<br />
uit de opdrachtfiches.<br />
<strong>Educatief</strong> <strong>pakket</strong> elektriciteit - 3 e graad <strong>basisonderwijs</strong><br />
We gaan dieper in op de drie onderdelen:<br />
Deel 1: Meteen wakker!<br />
In het eerste deel krijgen de leerlingen de opdracht om nauwkeurig alle toestel-<br />
len, apparaten, transportmiddelen te inventariseren, die ze gebruikt hebben vanaf<br />
het ogenblik dat ze ’s ochtends zijn wakker geworden tot het moment dat ze in<br />
het klaslokaal hebben plaatsgenomen. Het eerste deel van de opdracht kan zowel<br />
als huistaak of als voorbereidende opdracht worden gegeven, maar ook in de klas<br />
worden uitgevoerd. Een variant om de opgegeven situatie op school toe te passen<br />
is eveneens opgenomen in de opdrachtenfiches.<br />
De leerlingen stellen door het maken van een inventaris vast, dat de veelheid aan<br />
elektrische toestellen in hun onmiddellijke omgeving immens is en dat elektriciteit<br />
werkelijk overal is. Ze worden ertoe aangezet om over alternatieven na te denken,<br />
voor het geval dat elektriciteit en de daarvan afhankelijke toestellen niet langer<br />
voorhanden zouden zijn. De denkoefening levert wellicht inventieve, maar soms<br />
ook weinig praktische of nauwelijks realiseerbare oplossingen op.<br />
Vervolgens mag elke leerling één favoriet toestel naar voren schuiven, dat hij/zij<br />
aan een grondig onderzoek wil onderwerpen. Waar mogelijk brengen ze het toe-<br />
stel mee. Kan dat niet, dan geeft u ze de opdracht om enkele duidelijke afbeeldin-<br />
gen of een foto mee te brengen. Om de opdracht voor iedereen zo aantrekkelijk<br />
mogelijk te maken, kunt u de keuze sturen op basis van een vooraf opgemaakt<br />
favorietenlijstje. Zo kunt u in één klas zoveel mogelijk verschillende toestellen aan<br />
bod laten komen.<br />
De leerlingen mogen echter het toestel niet onderzoeken zolang ze niet enkele ba-<br />
sisbegrippen en -principes onder de knie hebben. De leerlingen moeten eerst de<br />
opleiding van ‘elektrisch inspecteur’ goed doorlopen. Die leidt u in goede banen<br />
via deel 2 van het educatief <strong>pakket</strong>.<br />
<strong>Educatief</strong> <strong>pakket</strong> elektriciteit - 3 e graad <strong>basisonderwijs</strong>
10<br />
Deel 2: Word elektrisch inspecteur!<br />
De leerlingen krijgen vier <strong>pakket</strong>jes met opdrachten aangeboden. Telkens<br />
ze een opdracht tot een goed einde brengen, kunt u hen belonen door<br />
op het scoreblad achteraan de opdrachtfiches een ‘+’-teken te plaatsen.<br />
Als de leerlingen voor voldoende opdrachten een ‘+’-teken behalen, ont-<br />
vangen ze het diploma van ‘elektrisch inspecteur’.<br />
De opdrachten behandelen de verschillende facetten van elektriciteit:<br />
Opdrachten<strong>pakket</strong> 1: twee opdrachten tonen de leerlingen hoe elektriciteit<br />
opgewekt wordt, en maken het basisprincipe en het belang van beweging hierbij<br />
duidelijk. Of het nu gaat om water, wind, klassieke brandstoffen of kernenergie,<br />
deze energiebronnen worden allemaal aangewend om een mechanische bewe-<br />
ging op gang te brengen. Die beweging wordt via een generator in elektriciteit<br />
omgezet. Die relatie tussen beweging en elektriciteit wordt in de twee opdrachten<br />
aangetoond. Het gaat om:<br />
• een observatie- en herkenningsopdracht;<br />
• een experiment (statische elektriciteit)<br />
• hierbij hebt u per groepje leerlingen de volgende materialen nodig: plastic<br />
meetlat of buis, een ballon, een wollen of katoenen doek en een blad papier<br />
of een vel aluminiumfolie<br />
Opdrachten<strong>pakket</strong> 2: een opdracht en een zoekkaart laten de leerlingen met<br />
symbolen en pictogrammen die in de elektriciteitssector gebruikt worden, ken-<br />
nismaken. Het gaat daarbij zowel om een waarschuwingsteken als om de basis-<br />
symbolen uit elektrische schema’s. De opdracht is vooral gericht op het herken-<br />
nen en onthouden van de symbolen. Aan de hand van de symbolenkaart kunt<br />
u desgewenst de opdracht uitbreiden door meer symbolen in de oefening op te<br />
nemen. De symbolenkaart laat eveneens toe om bij de basisbegrippen van<br />
stroombron, geleider, weerstand en stroomkring stil te staan.<br />
Opdrachten<strong>pakket</strong> 3: dit is het meest tijdrovende opdrachten<strong>pakket</strong>. Het<br />
behandelt achtereenvolgens het feit dat stroom in een gesloten kring loopt<br />
(vandaar: stroomkring), dat een schakelaar de stroom kan onderbreken en dat een<br />
batterij ook elektriciteit kan leveren. Alle opdrachten bevatten experimentele on-<br />
derdelen. Ook het tekenen van een stroomkring maakt deel uit van de opdracht.<br />
• de opdracht over de stroomkring: hierbij hebt u per groepje leerlingen de<br />
volgende materialen nodig: twee elektriciteitsdraadjes (indien mogelijk zijn de<br />
uiteinden verbonden met klemmen), lampje (1,5 V), lamphoudertje, batterij (4,5<br />
V), schroevendraaier.<br />
• de opdracht met de schakelaar: hierbij hebt u per groepje leerlingen de volgende<br />
materialen nodig: een elektriciteitsdraad (1 m), lampje (1,5 V), lamphoudertje,<br />
een houten wasknijper, twee duimspijkers zonder beschermhoesje, kniptang,<br />
draadstriptang, batterij (4,5 V), schroevendraaier.<br />
• de opdracht voor het maken van een batterij: hierbij hebt u per groepje leer-<br />
lingen de volgende materialen nodig: citroensap of keukenazijn, koperen munten<br />
(minstens 10) van dezelfde grootte (bijv. 5 eurocent), aluminiumfolie, stevig<br />
papier of buigbaar karton, schaar, plakband, keukenpapier, twee elektriciteits-<br />
draadjes, lampje (1,5 V) met eventueel lamphoudertje. Mocht u deze laatste<br />
proef te complex vinden, kunt u ook de proef met de citroenbatterij gebruiken.<br />
Deze proef staat in de meeste schoolhandboeken beschreven.<br />
Opdrachten<strong>pakket</strong> 4: leerlingen maken bij deze opdracht kennis met beroepen uit<br />
de elektriciteitssector. De filmpjes op www.stroomopwaarts.be/jongeren (klik op<br />
‘Waar kan ik aan de slag?’) zijn in de opdracht geïntegreerd en helpen de leerlin-<br />
gen te ontdekken, dat er verschillende beroepen in de elektriciteitssector bestaan,<br />
alsook veel gereedschappen die bij deze vaklui horen.<br />
Op de website www.stroomopwaarts.be/scholen komt u te weten hoe u<br />
gemakkelijk aan het nodige elektrisch materiaal voor de opdrachten kan<br />
geraken.<br />
Als alle opdrachten zijn uitgevoerd, kunt u overgaan tot het uitreiken van<br />
de diploma’s ‘elektrisch inspecteur’. U vindt bij de opdrachtfiches een mo-<br />
del dat u voor elke leerling kunt invullen. U kunt ook een badge uitreiken<br />
aan elke leerling die alle opdrachten heeft afgewerkt.<br />
Wie het diploma behaalt, mag het derde en laatste deel van de opdracht uitvoeren.<br />
<strong>Educatief</strong> <strong>pakket</strong> elektriciteit - 3 e graad <strong>basisonderwijs</strong> 11
Deel 3: Het onderzoek!<br />
In dit laatste deel mogen de leerlingen het weerhouden favoriete elektrische toestel<br />
aan een grondig onderzoek onderwerpen. Met hun diploma op zak zijn ze daartoe<br />
gemachtigd.<br />
Het onderzoek leidt tot het in de praktijk toepassen van de geleerde begrippen<br />
en principes. Ze gaan na welke elektrische omzettingsprocessen (opwekking van<br />
warmte, verhitting leidt tot verlichting, opwekking van beweging, geluid, enz.) in<br />
het toestel plaatsvinden, welke stroombron gebruikt wordt, waar de schakelaars<br />
voor nodig zijn, enz.<br />
Op basis van een schets en een certificaat resumeren de leerlingen hun vaststellin-<br />
gen. Als erkend elektrisch inspecteur mogen ze het certificaat van het toestel zelf<br />
afleveren en handtekenen. Met het afleveren van het certificaat wordt de opdracht<br />
beëindigd. U vindt een modelcertificaat bij de opdrachtfiches. U kunt dit certificaat<br />
door de leerlingen laten invullen of ervoor kiezen om de leerlingen zelf een certificaat<br />
te laten maken. U kunt het certificaat downloaden op www.stroomopwaarts.be/<br />
scholen en vervolgens digitaal aanpassen.<br />
12 <strong>Educatief</strong> <strong>pakket</strong> elektriciteit - 3 e graad <strong>basisonderwijs</strong><br />
3.2. Didactische werkvormen:<br />
Klasorganisatie:<br />
Het belangrijkste is om de leerlingen zelf aan het werk te zetten. Een goede<br />
organisatie van de klas is daarom onontbeerlijk. Vooral voor deel 2 van<br />
het educatief <strong>pakket</strong> is dit noodzakelijk. Afhankelijk van het beschikbaar<br />
tijdsbestek, de materialen en het aantal leerlingen kunt u gericht keuzes<br />
maken.<br />
• Gezamenlijk experimenteren: verdeel de klas in groepjes van 2 à 4<br />
leerlingen. Onder uw begeleiding gaan alle groepjes terzelfder tijd aan<br />
de slag met dezelfde proef. U bepaalt het tempo van afwerking.<br />
• Het doorschuifsysteem: verdeel de klas in groepjes van 2 à 4 leer-<br />
lingen. Na het uitvoeren van de proef of na een vaste tijdsspanne<br />
schuiven de leerlingen naar een volgende proef door. Alle leerlingen<br />
gaan dus terzelfder tijd aan de slag, zij het telkens met een ander<br />
opdrachten<strong>pakket</strong>. De leerlingen van een groepje helpen elkaar bij het<br />
uitvoeren van de proef en overleggen over het resultaat of over een<br />
mogelijke verklaring. Zij vullen daarbij allemaal de opdrachtfiches in.<br />
Kiest u bij deel 1 voor de thuisinventarisatie, laat dan elke individuele leerling<br />
de opdracht als voorbereiding uitvoeren. Doet u de oefening in de klas, dan<br />
kunt u de groepsindeling dan al toepassen.<br />
Bij deel 3 kunt u de groepsindeling behouden of elke leerling individueel de<br />
opdracht laten uitvoeren. De laatste aanpak laat toe om de leerling beter<br />
te betrekken, omdat hij/zij zijn/haar eigen favoriete toestel naar eigen<br />
interesse kan onderzoeken.<br />
Nabespreking:<br />
Na de verschillende delen kunt u desgewenst een nabespreking inlassen,<br />
zodat alle bevindingen op een systematische manier voor de hele klas<br />
geordend en samengevat kunnen worden. Om zo weinig mogelijk bevin-<br />
dingen verloren te laten gaan, wordt de bespreking best onmiddellijk na elk<br />
onderdeel gehouden. Bij deel 2 kan die met de uitreiking van het diploma<br />
‘elektrisch inspecteur’ samenvallen. Bij deel 3 kan dat bij het opmaken van<br />
het certificaat ‘goedgekeurd’. De proefjes en principes kunnen nog eens<br />
worden overlopen en samengevat.<br />
<strong>Educatief</strong> <strong>pakket</strong> elektriciteit - 3 e graad <strong>basisonderwijs</strong> 1
Uitbreidingsmogelijkheden:<br />
Dit <strong>pakket</strong> geeft een basistraject aan. U kiest zelf voor de<br />
wijze waarop u het inzet om uw leerplandoelstellingen te<br />
bereiken. U kunt op eigen initiatief bijkomende of nieuwe<br />
elementen toevoegen. In functie van het gedeelte van het<br />
<strong>pakket</strong> dat u zal aansnijden, kunt u opteren om een<br />
uitbreidend voor- of natraject in te voeren.<br />
Bij deel 1 kunt u bijkomende zoekopdrachten inlassen, die<br />
u aan een discussieronde over het veelvuldig gebruik<br />
van elektrische toestellen kunt koppelen. U kunt enkele<br />
deelthema’s afbakenen (bijv. soorten toestellen, comfort,<br />
milieu, verbruik, enz.). U kunt er ook voor opteren om de<br />
leerlingen de inventarisatieopdracht onder de vorm van<br />
een korte spreekbeurt te laten weergeven.<br />
Deel 2 leent er zich uitstekend toe om enkele opzoekings-<br />
en vergelijkingsopdrachten te doen. U kunt de leerlingen<br />
als huiswerk naar toestellen, symbolen of werkingsprincipes<br />
laten speuren, die gelijkenissen vertonen met die uit de<br />
opdracht.<br />
Aansluitend op deel 3 kunt u met de leerlingen een uitstap<br />
naar een elektrowinkel maken en daar bij de veelheid aan<br />
toestellen en de werking van enkele verbruikers blijven stil-<br />
staan. U kunt er een inventarisatieopdracht aan koppelen,<br />
of ter plaatse de certificeringopdracht uitvoeren of herhalen.<br />
En waarom geen interviewopdracht met een elektrohan-<br />
delaar of een elektricien uit de buurt? U stuurt de leerlingen<br />
onder uw begeleiding op pad met een vragenlijstje dat u<br />
vooraf samen met hen hebt opgesteld.<br />
1 <strong>Educatief</strong> <strong>pakket</strong> elektriciteit - 3 e graad <strong>basisonderwijs</strong><br />
4<br />
5<br />
De opdrachten<br />
van het educatief <strong>pakket</strong>:<br />
U vindt de drie delen van het educatief <strong>pakket</strong> als bijlage bij deze handlei-<br />
ding. Tevens vindt u ook de bijhorende symbolenkaart, diploma ‘elektrisch<br />
inspecteur’ en het certificaat ‘goedgekeurd’.<br />
U kunt de opdrachtfiches kopiëren of downloaden via<br />
www.stroomopwaarts.be/scholen<br />
Op deze website leest u ook hoe u<br />
gemakkelijk het benodigde elektrisch<br />
materiaal voor de doe-opdrachten kan<br />
bekomen.<br />
Veel lesgenot!<br />
Permanente ondersteuning<br />
voor leerkrachten:<br />
De inspanningen van Vormelek stoppen niet met dit educatief <strong>pakket</strong>. Later<br />
volgen nog meer acties en publicaties. Via de website www.stroomop-<br />
waarts.be kunt u alvast meer te weten komen en van onze laatste activitei-<br />
ten op de hoogte blijven.<br />
Op deze website is bovendien voor leerkrachten en scholen een apart luik<br />
voorzien. Daar kunt u gratis de nieuwste educatieve informatie ophalen. Om<br />
toegang tot dat onderdeel van de website te hebben, dient u zich eerst aan<br />
te melden.<br />
<strong>Educatief</strong> <strong>pakket</strong> elektriciteit - 3 e graad <strong>basisonderwijs</strong> 1
Hier brandt de lamp!<br />
Antwoorden voor de leerkracht<br />
Hier vindt u de antwoorden op de vragen uit het educatief<br />
<strong>pakket</strong>. Enkel de antwoorden op de kennisvragen worden<br />
gegeven, de praktische uitwerking van de proeven kan u<br />
makkelijk doen aan de hand van de opdrachtfiches voor<br />
de leerlingen.<br />
Deel 1: Meteen wakker!<br />
Geen kennisvragen opgenomen.<br />
Deel 2: Wordt elektrisch inspecteur!<br />
1A.<br />
Stap 2: Er gebeurt niets.<br />
Stap 4: De snippers bewegen en blijven soms aan de lat<br />
kleven.<br />
Stap 5: Wanneer je de ballon langs de snippers beweegt<br />
gebeurt er niets. Nadat je over de ballon gewreven hebt<br />
en hem opnieuw langs de snippers beweegt, bewegen<br />
de snippers en blijven sommige aan de ballon kleven.<br />
1 <strong>Educatief</strong> <strong>pakket</strong> elektriciteit - 3 e graad <strong>basisonderwijs</strong><br />
Hier brandt<br />
de lamp!<br />
1B.<br />
Wat zie je? windmolens 2 reuze<br />
schoorstenen<br />
(koeltorens)<br />
Hoe heet dit<br />
toestel of deze<br />
installatie?<br />
Wat zorgt er<br />
voor beweging?<br />
Hoe?<br />
Een dam en een<br />
meer<br />
Windmolens Kerncentrale Stuwdam Dynamo<br />
De wind. De wind<br />
blaast tegen de<br />
wieken van de<br />
molens waardoor<br />
die beginnen<br />
te draaien. De<br />
beweging wordt<br />
omgezet in<br />
elektriciteit (cfr.<br />
fietsdynamo).<br />
Kernreacties.<br />
Reacties met<br />
atoomkernen<br />
produceren heel<br />
wat warmte. Die<br />
warmte wordt<br />
gebruikt om water<br />
te veranderen<br />
in stoom. Deze<br />
stoom zet<br />
een turbine in<br />
beweging. De<br />
beweging wordt<br />
omgezet in<br />
elektriciteit (cfr.<br />
fietsdynamo).<br />
De kracht van het<br />
water. Het water<br />
stroomt via buizen<br />
langs turbines.<br />
De beweging van<br />
de turbines wekt<br />
elektriciteit op (cfr.<br />
fietsdynamo).<br />
Deel van een fiets<br />
Het draaien<br />
van het wiel<br />
(door de mens<br />
aangedreven).<br />
Wanneer je trapt<br />
draait het wieltje<br />
van de dynamo en<br />
ook de magneet<br />
die in de dynamo<br />
zit. Die beweegt<br />
langs een spoel<br />
die om een ijzeren<br />
kern is gewikkeld.<br />
In die spoel<br />
wordt elektriciteit<br />
opgewekt.<br />
<strong>Educatief</strong> <strong>pakket</strong> elektriciteit - 3 e graad <strong>basisonderwijs</strong> 1
3A. Omdat de stroomkring niet gesloten is.<br />
3B. De lamp brandt wanneer de wasknijper toe is.<br />
De lamp brandt niet wanneer de wasknijper open is.<br />
De wasknijper is de schakelaar.<br />
3C. Tip voor de leerkracht: de opgewekte spanning is afhankelijk van de hoogte van de<br />
stapel muntjes / aluminiumfolie / keukenpapier. Indien de spanning onvoldoende is om<br />
het lampje te doen branden kan met een voltmeter worden aangetoond dat er effectief<br />
spanning wordt opgewekt.<br />
4A. Frank is een residentieel elektrotechnisch installateur<br />
Danny is een technicus brandbeveiligingssystemen<br />
Carla is een technicus inbraakbeveiligingssystemen<br />
Merel is een koeltechnicus<br />
4B. • De combinatietang: met het geribbelde deel kun je<br />
kleine dingen stevig vasthouden; met het platte deel heb<br />
je een goede grip op ronde dingen zoals assen en<br />
buizen; met het scherpe deel kun je verschillende<br />
soorten draad doorknippen.<br />
• Beveiligingen (zekeringen, automaten, differentieel<br />
schakelaars): detecteren fouten in elektrische installaties.<br />
Dankzij dit soort schakelaars ben je o.a. beveiligd tegen elektrocutie.<br />
• Een kilowattuurmeter (of elektriciteitsmeter): meet het elektriciteitsverbruik. Je vindt<br />
de meter in de meterkast.<br />
• Meetsnoeren: om de spanning te meten. Je moet ze eerst met het meettoestel ver-<br />
binden en ze daarna op het element plaatsen dat je wilt testen.<br />
Deel 3: Het onderzoek!<br />
4.<br />
Situatie 1: residentieel elektrotechnisch installateur<br />
Situatie 2: ja<br />
Situatie 3: bij de leverancier / fabrikant van het toestel<br />
1 <strong>Educatief</strong> <strong>pakket</strong> elektriciteit - 3 e graad <strong>basisonderwijs</strong><br />
Hier brandt<br />
de lamp!
Dit les<strong>pakket</strong> en de bijbehorende opdrachtfiches werden<br />
ontwikkeld en verdeeld in opdracht van Vormelek.<br />
Meer info:<br />
vzw VORMELEK<br />
Heizel Esplanade du Heysel - BDC 35<br />
Brussel 1020 Bruxelles<br />
tel. 02 476 16 76 • 02 476 16 00<br />
fax 02 476 26 76 • 02 476 17 76<br />
e-mail: info@vormelek-formelec.be<br />
Meer info over de actie Stroom-Opwaarts, bijbehorende<br />
educatieve acties en samenwerking met scholen vindt u op<br />
www.stroomopwaarts.be