Gordelwegwijzer - Link Inc

Gordelwegwijzer
HANDLEIDING VOOR DE LEERKRACHT
Maak de klik. Ook op school.
Deel 1: Inleiding 1

2
INHOUD
Deel 1: Inleiding 3
1.1. Algemeen 3
1.2. De Gordelwegwijzer werkt aan vakoverschrijdende eindtermen 3
Deel 2: Methodiek – hoe werkt dit pakket? 5
2.1. Werkvorm 5
2.2. Tijd 5
2.3. Opbouw van de werkfi ches 5
2.4. Algemene suggesties voor aanpak 6
2.5. Suggesties voor lesverloop 6
2.6. Evaluatie van de conclusies: Actie 9
Deel 3: Werkfi ches 10
Fiche 1: Thema gordeldracht en korte afstand
gecombineerd met lage snelheid 10
Fiche 2: Thema gordeldracht gecombineerd met leeftijd,
correct vastklikken en plaats in wagen 10
Fiche 3: Thema gordeldracht gecombineerd met kans op letsels
en overlevingskansen 11
Fiche 4: Thema gordeldracht gecombineerd met airbags
en aard van het voertuig 11
Fiche 5: Thema gordeldracht gecombineerd met manoeuvres
en zwangerschap 12
Fiche 6: Thema gordeldracht
gecombineerd met autobussen/autocars 12
Fiche 7: Thema gordeldracht gecombineerd met vrijstellingen,
korte trajecten en lage snelheid 13
Fiche 8: Thema gordeldracht
gecombineerd met leeftijd en boetes 13
Deel 4: Antwoorden werkfi ches 14
Deel 5: Achtergrondinformatie 20
5.1. Verkeerswetgeving 20
5.2. Enkele cijfers 20
5.3. Gordel doorheen de tijd 21
5.4. Mythes rond de veiligheidsgordel 21
5.5. Terreinwagens en autocars: de mythe van de veiligheid 22
5.6. Overtredingen van de 1ste graad 22
Deel 6: Nuttige adressen 23
Appendix: En waarom geen gordelactie op schoolniveau? 25

Deel 1: Inleiding
1.1. Algemeen
De autogordel redt mensenlevens. Dat weet wellicht iedereen. En toch blijkt telkens weer dat veel
Belgen hun gordel niet (of niet altijd) gebruiken. Terwijl de cijfers echt wel overtuigend zijn, ook
voor lage snelheden. Wist u dat de impact van een aanrijding bij 50 km/u met 35 maal het gewicht
van de persoon overeenkomt? Een volwassen persoon van 75 kg wordt dan vergelijkbaar met een
massa van 2500 kg. Dat houden twee armen, losjes aan het stuur, niet zomaar tegen. Om ervoor
te zorgen dat onze toekomstige chauffeurs de autogordel dragen, is en blijft verkeerseducatie op
school dus broodnodig. Daarom werd de educatieve handleiding ontwikkeld die nu voor u ligt: de
Gordelwegwijzer.
De doelstelling is eenvoudig: ze kan voor u als leerkracht in de derde graad een hulpmiddel zijn om
de leerlingen bewust te maken van hun eigen rol en verantwoordelijkheid in het verkeer. Met de
Gordelwegwijzer kan u het thema verkeersveiligheid en het dragen van de gordel op een attractieve
manier aankaarten. Tegelijk kan dit pakket ook voor de lagere graden en zelfs voor de hele school
een interessant instrument zijn.
1.2. De Gordelwegwijzer werkt aan vakoverschrijdende eindtermen
Om ervoor te zorgen dat het aangeboden materiaal rechtstreeks in de les gebruikt kan worden,
is de Gordelwegwijzer erg praktisch opgevat. Anders gezegd: kopiëren uit dit boekje mag. En als
leerkracht ervaart u zeer goed dat werkinstrumenten moeten passen binnen de opbouw van het
lessenverloop. Daarom sluit de Gordelwegwijzer perfect aan bij de vakoverschrijdende eindtermen
betreffende Milieueducatie en in het bijzonder bij de mobiliteitsproblematiek.
Milieueducatie: Verkeer en mobiliteit in ruimtelijk beleid
De leerlingen
• kunnen de voor- en nadelen van verschillende vervoerswijzen voor transport van personen, goederen
en diensten afwegen op basis van verschillende criteria en een bepaalde keuze motiveren;
• kunnen meewerken aan het opstellen en uitvoeren van een schoolvervoerplan en verdedigen hun
eigen standpunt hierin;
• kunnen een gedragspatroon ontwikkelen waarbij individuele gemotoriseerde verplaatsingen beperkt
worden en milieubewust gekozen wordt voor een passende vervoerswijze;
• kunnen individueel of in groep standpunten innemen over mobiliteit en nemen kennis van het
overheidsbeleid ter zake;
• zijn bereid om via een constructieve inbreng invloed uit te oefenen op beslissingen, maatregelen
of voorstellen die een weerslag kunnen hebben op mobiliteit en verkeer;
•
verwerven de kennis die moet volstaan als voorbereiding op het theoretisch rijexamen categorie B.
Deel 1: Inleiding 3

4 Deel 1: Inleiding
Met deze educatieve handleiding werkt u meteen ook aan andere vakoverschrijdende eindtermen in
de derde graad:
Leren leren:
De leerlingen
• kunnen diverse informatiebronnen en -kanalen kritisch selecteren en raadplegen met het oog op
te bereiken doelen;
• kunnen zelfstandig informatie kritisch analyseren en synthetiseren;
• kunnen verwerkte informatie functioneel toepassen in verschillende situaties;
• kunnen op basis van hypothesen en verwachtingen mogelijke oplossingswijzen realistisch inschatten
en uitvoeren;
• kunnen de gekozen oplossingswijze en de oplossing evalueren;
• kunnen toekomstgerichte conclusies trekken uit leerervaringen;
• kunnen de verschillende fasen van een keuzeproces doorlopen en rekening houden met de consequenties;
• kunnen omgevingsinvloeden op het keuzegedrag onderkennen en er zich tegenover positioneren.
Sociale vaardigheden:
De leerlingen
• communiceren doelgericht, toetsen elkaars interpretatie en stemmen die zo nodig op elkaar af en
brengen de eigen gedachten tot uiting;
• helpen mee aan het formuleren en realiseren van groepsdoelstellingen;
• streven naar een evenwicht tussen eigen wensen en het groepsbelang;
• kunnen omgaan met regelgevingen;
•
engageren zich om een eigen verantwoordelijkheid op te nemen.

Deel 2: Methodiek –
hoe werkt dit pakket?
Centraal in de Gordelwegwijzer staan een aantal situaties waarin de gordel juist of fout werd gedragen
en waarin een aantal attitudes tegenover het dragen van de gordel zijn opgenomen. De bedoeling is dat
leerlingen hierover individueel of in groep nadenken en discussiëren. Een van de doelstellingen van de
eindtermen is dat ze leren hun mening betreffende verkeersveiligheid te vormen en te formuleren. Om u te
helpen deze gesprekken op gang te trekken, zijn er telkens een aantal vragen toegevoegd. Uiteraard met
leidraad. Dit alles werd op handige werkfi ches samengebracht, die u kan kopiëren of downloaden. De URL
van de website vindt u in de begeleidende brief bij dit pakket.
2.1. Werkvorm
Met dit materiaal kan u op verschillende manieren aan de slag. U kan de leerlingen de opdrachten
individueel of in groep laten oplossen. Voor beide mogelijkheden worden hier enkele pistes uitgewerkt.
Elke werkvorm heeft zijn voordelen, maar groepswerk is bij dit thema erg aangewezen. Enerzijds
omdat dit thema zich goed leent voor debatten waarin de leerlingen hun attitudes en mening
aan die van hun medeleerlingen kunnen toetsen en zo sociale vaardigheden kunnen ontwikkelen en
oefenen. Anderzijds omdat verkeersveiligheid op zich al een groepsgebeuren is en met verantwoordelijkheid
in groep te maken heeft. Bovendien bundelt groepswerk de krachten van de leerlingen en
is het effi ciënt in het gebruik van de beschikbare tijd.
2.2. Tijd
Uw aanpak hangt natuurlijk af van de tijd waarover u in het lessenprogramma beschikt. Eén lesuur
of meer? Of kadert het werken rond het dragen van de veiligheidsgordel in een groter verkeersproject
op school? Het spreekt voor zich dat u het gebruik van de Gordelwegwijzer in een geheel
van lessen over verkeersveiligheid kan kaderen. Dit materiaal is fl exibel genoeg om op verschillende
manieren ingezet te worden. Niet alle situaties moeten behandeld worden. Soms is het handiger om
slechts een beperkt aantal situaties aan bod te laten komen, zodat er meer tijd is om ze (grondig) te
bespreken.
Eén lesuur is natuurlijk erg kort. Daarom is bij de verschillende suggesties telkens een kort tijdschema
gegeven, ter indicatie. Het komt er immers op aan dat u samen met de leerlingen tot conclusies
over het dragen van de gordel komt.
2.3. Opbouw van de werkfi ches
Het uitgangspunt (A) is een situatieschets die de leerlingen moeten analyseren. Hierin worden
een of meerdere personen beschreven die een verplaatsing met de auto maken en de gordel wel
of niet dragen. De leerlingen moeten beoordelen of de hoofdrolspelers juist gehandeld of geredeneerd
hebben. En ze moeten hun mening over de houding en het gedrag van die hoofdrolspeler(s)
neerschrijven. Om het wat uitdagender te maken, zijn er in de omstandigheden enkele misverstanden
verwerkt. Dat zet de leerlingen aan tot nadenken en voorziet de discussie over het al dan niet
dragen van de gordel van de nodige stof. Uiteraard is het de bedoeling dat ze ook over hun eigen
houding nadenken en praten.
Deel 2: Methodiek - Hoe werkt dit pakket?
5

6
De vragen (B) zijn er om de leerlingen tot nadenken aan te sporen en de gesprekken op gang te
trekken.
De verwijzing naar bijkomende informatie (C) is bedoeld om de leerlingen bij het zoeken tijdens
de les of thuis wat houvast te geven. Zo gaan ze doelgericht op pad.
In deel 4 van dit pakket staan de antwoorden per fi che gegroepeerd. Ze zijn voorzien van een
verwijzing naar de achtergrondinformatie in deel 5. In deel 6 “Nuttige Adressen” vindt u de
webadressen van organisaties waar u voor bijkomende informatie (wetteksten, statistieken, enz.)
terechtkunt.
Het werken met deze fi ches moet er uiteindelijk toe leiden dat de leerlingen de klik maken. Letterlijk
en fi guurlijk. Daarom moeten ze tot refl ectie en debat over de eigen houding en die van anderen
ten opzichte van het dragen van de gordel aangespoord worden. Uiteraard staat het u dan vrij
om naargelang van de situatie en de klas bijkomende of andere vragen te formuleren.
2.4. Algemene suggesties voor aanpak
De werkfi ches kunnen uiteraard als cursusmateriaal dienen. Daarom is het handig om elke leerling
na afl oop ook de oplossing per situatie te geven. Zo heeft elke leerling meteen het juiste materiaal.
Bij groepswerk vormen de leerlingen “teams van experts”. U bent als leerkracht de moderator
van het geheel. Bij individueel werk is elke leerling een “expert” en bent u de moderator. Om de
leerlingen de kans te geven “expert” te zijn, organiseert u de locatie van de les het best zo dat de
leerlingen in het klaslokaal zelf de nodige informatie op het internet kunnen zoeken. Een andere
mogelijkheid is dat u hun vooraf de opdracht geeft zelf meer informatie op te zoeken. Bezorg hun
hiervoor de URL van nuttige websites, de tekst van de wegcode of een krantenartikel, zodat zij zich
gericht kunnen voorbereiden. De delen “Achtergrondinformatie’ en “Nuttige adressen” kunnen
hierbij een hulp zijn. Geef ook aan dat de auto niet per se het meest aangewezen vervoermiddel
is. Voor korte verplaatsingen zijn de “zachte” alternatieven (te voet, per fi ets of met het openbaar
vervoer) immers veel interessanter.
Onderzoek heeft uitgewezen dat de parate kennis van jongeren over het verkeersreglement bar
laag is. De kans bestaat dat de leerlingen beginnen te gokken en niet langer redeneren. Dat is
natuurlijk niet de bedoeling. Houd daar rekening mee en zorg ervoor dat u zelf ook goed op de
hoogte bent, zodat u, indien nodig, de gesprekken weer op de rails kunt zetten.
Na het debat is het tijd voor actie. Het is handig om vóór het debat een of meerdere verslaggevers
aan te stellen. Die verslagen zijn dan weer de basis voor een heuse promotiecampagne. Werk met
de leerlingen zo’n campagne met slogans en affi ches uit om medestudenten en ouders aan te zetten
tot het dragen van de gordel. Op die affi ches kunnen aspecten van de gordel komen zoals: “Wat
doet de veiligheidsgordel?”, “Welke kunnen de gevolgen zijn als je de veiligheidsgordel wel/niet
draagt?” en “Hoe werkt de veiligheidsgordel?”. Hang die affi che(s) duidelijk zichtbaar in de klas
op. Op die manier springen ze in het oog bij het binnenkomen. Bovendien hebt u dan in de les een
gemakkelijk en snel aanknopingspunt om erover te praten.
2.5. Suggesties voor lesverloop
Suggesties individueel 1-uur-pakket op basis van parate kennis
Probeer uw les zo op te bouwen dat u op het einde van de les nog tijd genoeg hebt voor enkele
panelgesprekken waarin de verschillende experts hun zaak verdedigen en tot een consensus komen.
Houd er wel rekening mee dat de panelgesprekken veel tijd vergen. Daarom is het aangeraden een
aantal situaties te selecteren.
Deel 2: Methodiek - Hoe werkt dit pakket?

Hoe gaat het in zijn werk? Leg elke situatie stap voor stap aan de leerlingen voor. U bent een persoon
die veel vragen heeft, zij zijn de experts. Dan verdeelt u (een selectie van) de situaties over de
leerlingen, of ze kiezen deze zelf. Gezien het beperkte aantal situaties zullen er meerdere leerlingen
dezelfde situatie bespreken. U kan het ook altijd zo regelen dat minstens drie leerlingen dezelfde
vraag krijgen. Geef hun even de tijd om de situatie te analyseren, de vragen te beantwoorden en
een stelling in te nemen die ze op basis van parate kennis proberen te onderbouwen. Als dat gedaan
is, volgen de panelgesprekken tussen de experts voor de klas.
De conclusies daarvan werkt u samen met de leerlingen uit tot een actieplan voor het dragen van de
gordel.
Tijdschema:
Activiteit Tijd (+)
introductie thema, situaties, verdeling 10 minuten
bedenktijd 5 minuten
panelgesprekken elk 5 à 10 minuten
klassikaal actieplan: plan van 1 groep: u schrijft de
actiepunten op bord, toevoegen, schrappen – klassikaal
debat
voorstel voor schoolvervoerplan of een andere actie
(campagne voor het dragen van de gordel, maken van
affi ches voor de klas…)
Suggesties groepswerk 1-uur-pakket
5 à 10 minuten
5 à 10 minuten
Leg elke situatie stap voor stap aan de leerlingen voor. Dan verdeelt u die over de verschillende
groepjes. Geef hun even de tijd om de situatie te analyseren, de vragen te beantwoorden en een
stelling in te nemen die ze op basis van parate kennis proberen te onderbouwen.
De standpunten van de groep worden als een soort verslag gebracht en daarna in een klassikaal
debat uitgediept. Daarbij kan u, indien nodig, het juiste antwoord geven en onderbouwen aan de
hand van verwijzingen naar de wetgeving, werking, cijfers, enz.
De conclusies van het debat werkt u samen met de leerlingen uit tot een actieplan voor het dragen
van de gordel.
Tijdschema:
Activiteit Tijd (+)
introductie thema, situaties, verdeling 10 minuten
bedenktijd 10 minuten
klassikaal debat: de groepen stellen hun standpunten
voor en u vult aan, onderbouwt... modereert met andere
woorden het spel
klassikaal actieplan: plan van 1 groep: u schrijft de actiepunten
op bord, toevoegen, schrappen – klassikaal debat
voorstel voor schoolvervoerplan of een andere actie
(campagne voor het dragen van de gordel, maken van
affi ches voor de klas…)
20 minuten
5 à 10 minuten
5 à 10 minuten
Deel 2: Methodiek - Hoe werkt dit pakket?
7

8
Suggesties groepswerk 2- of 3-uren-pakket op basis van parate kennis
(noot: de hier beschreven aanpak kan u de leerlingen ook individueel laten uitvoeren)
In het eerste uur legt u de situaties stap voor stap aan de leerlingen voor. Dan verdeelt u die over
de verschillende groepjes. Geef de leerlingen even de tijd om de situatie te analyseren, de vragen te
beantwoorden en een stelling in te nemen die ze op basis van parate kennis proberen te onderbouwen.
Ze voeren het debat in het eigen groepje. Het is handig om per groep een gespreksleider en
een verslaggever aan te duiden die samen voor het verslag verantwoordelijk zijn.
Na dit eerste groepsgesprek komt een tweede opdracht. Ze moeten een onderzoek opstarten over
het onderwerp dat ze besproken hebben. Concreet kan hun zoektocht dan zijn dat ze zich over
de werking van de gordel, over stukken uit de wetgeving, over boetes, cijfers uit de statistieken,
documenteren. Wijs hen hiervoor op de opgegeven websites en geef desnoods bijkomend de URL
van enkele andere sites, zodat ze gericht op zoek kunnen gaan. Geef hun ook de opdracht het eigen
verplaatsingsgedrag en de eigen verplichtingen in het verkeer eens onder de loep te nemen. Dit kan
ertoe leiden dat ze hun eerder ingenomen standpunten moeten aanpassen.
De uitwerking van deze opdracht gebeurt thuis, tijdens een weggevallen les of in een vrij uur en
tegen de volgende les of de volgende week. In het tweede lesuur dat u dit thema bespreekt, stelt
iedere groep zijn resultaten in een vijftal minuten voor. Indien nodig stuurt u dit bij. Ze geven eventueel
ook een verslagje af. Op het einde worden er conclusies gemaakt. Die werkt u samen met de
leerlingen uit tot een actieplan voor het dragen van de gordel.
Tijdschema:
LES 1: Activiteit Tijd (+)
introductie thema, situaties, verdeling 10 minuten
bedenktijd waarin u als leerkracht bij de groepjes langsgaat
opstarten extra opdracht: opstellen van werklijst, taakverdeling
binnen de groepjes, opstellen planning
Deel 2: Methodiek - Hoe werkt dit pakket?
20 minuten
20 minuten
LES 2: Activiteit Tijd (+)
verslag groepjes 5 minuten/groepje (richtlijn, met
uitloopmogelijkheid)
algemeen besluit 5 minuten
taakverdeling: verslag 5 minuten
LES 3: Activiteit Tijd (+)
herhaling algemeen besluit 5 minuten
opstellen actieplan (groepswerk) 10 minuten/groepje (richtlijn, met
uitloopmogelijkheid)
klassikaal actieplan: plan van 1 groep: u schrijft de actiepunten
op bord, toevoegen, schrappen – klassikaal debat
voorstel voor schoolvervoerplan of een andere actie (campagne
voor het dragen van de gordel, maken van affi ches
voor de klas...)
20 minuten
10 minuten

Suggesties groepswerk 3-uren-pakket met opzoeken van info tijdens de les
In het eerste uur legt u de situaties stap voor stap aan de leerlingen voor. Dan verdeelt u die over de
verschillende groepjes. Dan starten de leerlingen een onderzoek over het voorgelegde onderwerp
op. Ze analyseren de situaties en gaan zelf op zoek naar informatie die hun situatie kan duiden.
Concreet kan hun zoektocht dan zijn dat ze zich over de werking van de gordel, over stukken uit de
wetgeving, over boetes, cijfers uit de statistieken, documenteren. Wijs hen hiervoor op de opgegeven
websites en geef desnoods bijkomend de URL van enkele andere sites, zodat ze gericht op zoek
kunnen gaan. Geef hun ook de opdracht het eigen verplaatsingsgedrag en de eigen verplichtingen
in het verkeer onder de loep te nemen.
De afwerking van deze opdracht gebeurt thuis, tijdens een weggevallen les of in een vrij uur en
tegen de volgende les of de volgende week. In het tweede lesuur dat u dit thema bespreekt, stelt
iedere groep zijn resultaten in een vijftal minuten voor. Indien nodig stuurt u dit bij. Ze geven eventueel
ook een verslagje af. Op het einde worden er conclusies gemaakt. Die werkt u samen met de
leerlingen uit tot een actieplan voor het dragen van de gordel.
Tijdschema:
LES 1: Activiteit Tijd (+)
introductie thema, situaties, verdeling 10 minuten
opstarten opdracht: opstellen van werklijst, taakverdeling
binnen de groepjes, opstellen planning
10 minuten
begin opdracht: opzoeken van informatie, debat 20 à 30 minuten
LES 2: Activiteit Tijd (+)
verslag groepjes 5 minuten/groepje (richtlijn, met
uitloopmogelijkheid)
algemeen besluit 5 minuten
taakverdeling: algemeen verslag (uitwerking tegen volgende
les)
5 minuten
LES 3: Activiteit Tijd (+)
herhaling algemeen besluit 5 minuten
opstellen actieplan (groepswerk) 10 minuten/groepje (richtlijn, met
uitloopmogelijkheid)
klassikaal actieplan: plan van 1 groep: u schrijft de actiepunten
op bord, toevoegen, schrappen – klassikaal debat
eventueel voorstel voor actie (campagne voor het dragen
van de gordel, maken van affi ches voor de klas...)
20 minuten
10 minuten
2.6. Evaluatie van de conclusies: Actie
Na het praten en het denken over de gordel is het hoog tijd om hem ook effectief te dragen. De
conclusies van de gesprekken vormen een goed uitgangspunt om een actieplan op te stellen. Dit
plan formuleert de voornemens van de leerlingen met betrekking tot het dragen van de gordel. In
dat plan mag hun houding tegenover het gebruik van “zachte” vervoersalternatieven voor korte
afstanden zeker niet ontbreken. Voorts is het de bedoeling dat de leerlingen hun mening over het
dragen van de gordel indien nodig bijschaven. Drie aspecten spelen hierbij een grote rol: de leerlingen
achten die voornemens uitvoerbaar, zij staan achter dit plan en zij beseffen dat deze intentieverklaring
en het slagen ervan precies hun verantwoordelijkheid in de verkeersveiligheid is. Daarom is
het belangrijk dat u hen bij het opstellen ervan begeleidt.
Deel 2: Methodiek - Hoe werkt dit pakket?
9

10
Deel 3: Werkfi ches
Fiche 1: Thema gordeldracht en korte afstand
gecombineerd met lage snelheid
A. Situatieschets
Francis is werfl eider in de bouwsector. Hij
rijdt van werf tot werf. De werven liggen
hooguit een kwartiertje uit elkaar. Een gordel
is overbodig, vindt hij, want het zijn toch
altijd maar korte verplaatsingen, zowel op
de werf zelf alsook tussen de verschillende
werven. Bovendien rijdt hij op de werf niet
eens snel: 20 of 30 kilometer per uur, een
enkele keer 50. Bij deze lage snelheden is
een gordel toch niet nodig? De kans op een
ongeval is erg klein en je kunt jezelf toch
wel aan het stuur tegenhouden! Als Francis
tegen 120 km per uur over de autosnelweg
raast, doet hij de gordel wel aan. Trouwens,
zegt Francis, als je op een werf vaak in- en
uitstappen moet, is een gordel echt erg
ongemakkelijk, altijd dat gewriemel. Nog
een reden waarom Francis de gordel zelden
vastmaakt.
Deel 3: Werkfi ches
B. Vragen
1. Zijn volgende redeneringen juist? Waarom wel/niet?
a. Voor korte afstanden neem ik de auto in plaats van te voet of
met de fi ets te gaan en bovendien hoef ik dan geen veiligheidsgordel
te dragen.
b. Bij lage snelheid is een gordel overbodig. Een gordel beschermt
je pas als je tegen hoge snelheid rijdt.
c. Als de veiligheidsgordel ongemakkelijk zit, hoef je hem niet te
gebruiken.
d. Als je veel moet in- en uitstappen, hoef je de gordel niet te
gebruiken.
2. Wat vind jij van de houding van Francis tegenover het dragen van
de gordel? Is dit veilig voor hem en voor anderen? Motiveer je
antwoord!
C. Waar vind ik bijkomende informatie?
Fiche 2: Thema gordeldracht gecombineerd met leeftijd,
correct vastklikken en plaats in wagen
A. Situatieschets
Frederik is 17. Als hij met iemand meerijdt, zit
hij het liefst voorin. En dan doet hij de gordel
aan omdat hij nog geen 18 jaar is. Maar erg
cool vindt hij dat niet en dus legt hij zijn arm
over de schoudergordel zodat de gordel onder
zijn arm over zijn middenrif loopt. Dan heeft
hij toch zijn gordel aan zonder dat het echt
opvalt. Als hij achterin zit, doet hij de gordel
niet aan, hij is immers ouder dan 3 jaar en
groter dan 1m35. In een kinderzitje of op een
verhogingskussen hoeft hij allang niet meer.
Frederiks jongste zusje, Lies, is 7 en precies
1m30 groot. Als ze in de auto zit, moet ze
een verhogingskussen gebruiken. Omdat Lies
last heeft van wagenziekte zit ook zij wel
eens voorin naast haar papa, op haar verhogingskussen
en met de gordel aan. Dat je op
een verhogingskussen een gordel aandoet, is
evident: je kunt er zo uitglijden.
•
•
•
•
www.wegcode.be
www.uitweg.be: www.uitweg.be/nummer-51/uitweg51_105.html
www.bivv.be
www.ikbenvoor.be
B. Vragen
1. Zijn volgende situaties juist? Waarom wel/niet?
a. Is Frederik correct vastgemaakt in de auto?
b. Achterin hoeft de veiligheidsgordel niet.
c. Is het verhogingskussen voor Lies wel nodig? Waarom wel/niet?
d. Mag Lies wel voorin zitten?
2. Wat vind je van Frederiks reden om de gordel zo te klikken?
Heeft hij gelijk? Is dit veilig? Voor hem en voor anderen? Motiveer
je antwoord!
3. Wat vind je van Frederiks reden om de gordel achterin niet vast
te klikken? Heeft hij gelijk? Is dit veilig? Voor hem en voor anderen?
Motiveer je antwoord!
C. Waar vind ik bijkomende informatie?
•
•
•
•
www.wegcode.be
www.uitweg.be: www.uitweg.be/nummer-51/uitweg51_105.html
www.ikbenvoor.be. Klik op ‘verkeerswetgeving’
www.bivv.be: “Via Secura”,
tijdschrift over verkeersveiligheid, nr. 72.

Fiche 3: Thema gordeldracht gecombineerd met kans op letsels
en overlevingskansen
A. Situatieschets
“Ik houd het stuur altijd met twee handen vast, in de ‘tien
voor twee’-positie,” zegt Brigitte. “Zo zit ik stevig vast.” Ze
vindt dat een gordel bij een ongeval niet veel helpt: fl ink
dooreen geschud word je in ieder geval. “Bovendien kan de
gordel je borstkas kneuzen of je nog wel wurgen,” zegt ze,
“en dan ben je toch ook dood.” Daarom doet ze hem liever
niet aan. En als ze hem aandoet, dan doet ze hem onder
haar arm.
Sinds haar man Werner een klein ongeval gehad heeft, wil
hij alleen maar met de gordel rijden. Hij voelt zich dan minder
“los” in de wagen. Vooral in scherpe bochten merkt hij
het verschil: met de gordel blijf je op je positie in de zetel.
Toen hij dat ongeval had, had hij gelukkig de gordel om.
Het was een harde klap geweest en hij had gevoeld hoe hij
naar voren bewoog, maar door de gordel tegengehouden
werd. Hij was met zijn hoofd tegen het stuur gekomen en
had daar een fl inke buil en een kleine snijwond aan overgehouden.
Na het ongeval had hij ook pijn aan zijn schouder.
Achteraf bleek dat zijn sleutelbeen gebroken was. Ook als
je de gordel draagt, kan een ongeval bij hoge snelheid je
behoorlijk zware letsels bezorgen. Maar Werner vindt dat
niet zo erg, want zonder gordel was het waarschijnlijk erger
geweest, denkt hij.
Fiche 4: Thema gordeldracht gecombineerd met airbags
en aard van het voertuig
A. Situatieschets
Dimitri rijdt met een robuuste terreinwagen.
Hij voelt zich veilig in zijn wagen, die met de
modernste snufjes is uitgerust: GPS, airbags
en een handenvrije telefoonset. De zetel
zit comfortabel en houdt hem voldoende
op zijn plaats. Een gordel is dan ook niet
altijd nodig, vindt hij. Bovendien zit hij in
zijn terreinwagen wat hoger dan de andere
chauffeurs in hun auto. Dat geeft hem een
gevoel van comfort en veiligheid. Zelfs als
hij bij een uitstap in de Ardennen onzacht in
een greppel zou belanden, biedt de airbag
hem heel wat bescherming. Bovendien rijdt
hij in de stad niet sneller dan 30 km/u en bij
die snelheid heeft het dragen van de gordel
geen zin. Op de autosnelweg zal hij wel een
gordel dragen: hij heeft geen vat op het
roekeloze gedrag van de andere chauffeurs
daar.
B. Vragen
1. Zijn volgende redeneringen van Brigitte juist?
Waarom wel/niet?
a. Een gordel helpt bij een ongeval niet veel. Hij
voorkomt zeker geen letsels.
b. De gordel kan bij een ongeval je borstkas kneuzen
en daarom draag ik de gordel niet.
c. Als ik de gordel aandoe, dan onder mijn arm.
Dat is even goed en zit bovendien comfortabeler.
2. Zijn volgende redeneringen van Werner juist?
Waarom wel/niet?
a. Liever een gebroken sleutelbeen door de gordel,
dan met mijn hoofd door de voorruit.
b. Zonder gordel had ik dat ongeval waarschijnlijk
niet overleefd!
3. Hoe sta jij tegenover de houding van Brigitte en die
van Werner? Motiveer je antwoord!
C. Waar vind ik bijkomende informatie?
• www.uitweg.be: www.uitweg.be/nummer-51/uitweg51_105.html
• www.bivv.be
• www.ikbenvoor.be
B. Vragen
1. Zijn volgende redeneringen van Dimitri juist? Waarom wel/niet?
a. Een airbag maakt het dragen van de gordel overbodig.
b. Rijden tegen lage snelheid maakt het dragen van de gordel
overbodig.
c. Een robuuste terreinwagen geeft een gevoel van veiligheid
zodat het dragen van de gordel overbodig wordt.
d. Ook achter in een terreinwagen is een gordel overbodig.
2. Hoe sta jij tegenover de houding van Dimitri? Motiveer je antwoord!
C. Waar vind ik bijkomende informatie?
•
•
•
•
www.wegcode.be
www.uitweg.be: www.uitweg.be/nummer-51/uitweg51_105.html
www.bivv.be
www.ikbenvoor.be
Deel 3: Werkfi ches
11

Fiche 5: Thema gordeldracht gecombineerd met manoeuvres
en zwangerschap
A. Situatieschets
Bernard rijdt altijd met de gordel om. Ook
als hij parkeert of achteruit de garage
inrijdt. Hij voelt zich veiliger met de gordel
aan. Stel dat iemand op je inrijdt terwijl je
parkeert of een garage inrijdt. Nee, nee, met
de gordel klikvast: altijd!
Zijn vrouw Sara is 7,5 maanden zwanger.
Haar buik is mooi rond. De gordel spant en
knelt de baby. Ze is bang dat de gordel haar
baby zal kwetsen of in zijn groei zal belemmeren.
Daarom draagt ze de gordel liever
niet. Bovendien, zegt ze, biedt de gordel
alleen maar bescherming bij frontale botsingen.
Als iemand van rechts of links op je
knalt, helpt de gordel geen sikkepit.
12
Deel 3: Werkfi ches
B. Vragen
1. Zijn volgende redeneringen van Bernard juist? Waarom wel/niet?
a. De gordel moet je ook aandoen als je achteruit parkeert.
b. De gordel moet je ook aandoen als je achterwaarts de garage
inrijdt.
2. Zijn volgende redeneringen van Sara juist? Waarom wel/niet?
a. Als je zwanger bent, hoef je geen gordel te dragen.
b. Bij een zijdelingse botsing van links (de bestuurderszijde) of
van rechts (de passagierszijde) helpt de gordel niet.
3. Wat vind jij van de houding van Bernard en Sara tegenover het
dragen van de gordel? Motiveer je antwoord!
C. Waar vind ik bijkomende informatie?
Fiche 6: Thema gordeldracht
gecombineerd met autobussen/autocars
A. Situatieschets
Sam en Maxim komen met de bus naar
school. Sam heeft een Buzzypass en komt
met een autobus van De Lijn. Maxim neemt
de schoolbus. Vandaag gaan Sam en Maxim
op schooluitstap naar de Ardennen. Om
kwart voor negen stappen ze op de bus.
Het is een nieuwe bus en elke zitplaats is
van een gordel voorzien. De verantwoordelijke
leerkracht zegt door de intercom dat
iedereen zijn gordel moet aandoen. Sam
vindt dit raar, want op de bus van De Lijn
doet hij dat nooit. “Daar zijn trouwens geen
gordels,” zegt hij tegen Maxim. Maxim haalt
de schouders op. “In de schoolbus zijn wel
gordels,” zegt hij. “Vooral die van het lager
en de eerstejaars dragen ze. De begeleider
raadt het ons wel aan, maar zegt niet dat
het verplicht is. Mijn moeder wil ook dat
ik het doe, als voorbeeld voor mijn jongere
zusje.” – “En doe je het?” vraagt Sam.
Maxim grijnst. Hij vindt het dragen van de
gordel maar fl auw. Het beperkt zijn bewegingsvrijheid
en trouwens, wat kan er in een
bus gebeuren?
•
•
•
•
www.wegcode.be
www.uitweg.be: www.uitweg.be/nummer-51/uitweg51_105.html
www.bivv.be: www.bivv.be/main/PublicatieMateriaal/Informatie.
shtml?language=nl: folders “Kinderen in de auto? Klik ze vast!”
en “Kinderen klikvast in de auto”.
www.ikbenvoor.be
B. Vragen
1. Zijn volgende redeneringen juist? Waarom wel/niet?
a. In een bus van De Lijn hoef je geen gordel te dragen.
b. Als je met een bus op schooluitstap gaat, moet je wel een gordel
dragen.
c. Als bussen van een privévervoersmaatschappij het vervoer naar
school verzorgen, moet je wel de gordel dragen.
d. In een bus zit je veiliger en is de kans op letsels kleiner.
2. Wat is voor de wet het verschil tussen een autobus en een autocar?
Lees aandachtig het verkeersreglement en de geschiedenis
van het gebruik van de gordel!
3. Wat vind jij van de houding van Sam en Maxim tegenover het
dragen van de gordel? Motiveer je antwoord!
C. Waar vind ik bijkomende informatie?
•
•
•
•
www.wegcode.be: www.wegcode.be/wet.php?wet=22&node=art1
www.uitweg.be (Gordel doorheen de tijd): www.uitweg.be/nummer-51/uitweg51_105.html
www.bivv.be: www.bivv.be/main/PublicatieMateriaal/Informatie.
shtml?language=nl: folder “Reizen per autocar: samen geven we
voorrang aan veiligheid”
www.ikbenvoor.be

Fiche 7: Thema gordeldracht gecombineerd met vrijstellingen,
korte trajecten en lage snelheid
A. Situatieschets
Tom doet vakantiewerk bij een transportbedrijf.
Hij is assistent-bezorger. De hele dag
rijdt hij mee met een kleine bestelwagen
door de hele provincie om pakjes bij de klanten
te leveren. Meestal zijn de afstanden
kort, soms ook wat langer. Marijke, die de
wagen bestuurt, heeft hem gezegd dat hij
voor de korte trajecten de gordel niet hoeft
aan te doen. “Wie als bezorger werkt, is
voor het dragen van de gordel vrijgesteld”,
zegt ze. Hij moet dan vaak in- en uitstappen
en dan is het gepruts met die gordel toch
maar tijdverlies. Op de korte trajecten rijdt
ze bovendien niet erg snel. Voor de lange
trajecten doet Tom zijn gordel wel aan.
Fiche 8: Thema gordeldracht
gecombineerd met leeftijd en boetes
A. Situatieschets
Charlotte is 17 en 1m65. De oom van Charlotte,
Bert, heeft een oldtimer, een Ford
Taunus van 1967. Daarin zitten geen veiligheidsgordels.
In de zomer gaat hij graag
met zijn vrouw Ingrid met de Ford een ritje
maken. De kinderen, Lennerd en Lisa, gaan
dan mee. Lennerd is nog maar 6 maanden
en gaat in een reiswieg op de achterbank
mee. Met enkele kussens wordt de reiswieg
geblokkeerd, zodat ze niet naar voren of
opzij kan schuiven. Lisa is 2,5 en zit op de
achterbank. Soms mag Charlotte ook mee.
Als tante Ingrid meerijdt, zit ze met Lisa achterin.
Als tante Ingrid niet meerijdt, mag ze
van oom Bert voorin zitten, want ze is bijna
18 en toch groter dan 1m35. Oom Bert is
niet bang voor boetes. Als je de gordel niet
draagt, is dat maar een lichte overtreding.
Die boetes zijn hooguit 50 euro.
B. Vragen
1. Zijn volgende redeneringen juist? Waarom wel/niet?
a. Wie als bezorger werkt, hoeft geen gordel aan te doen.
b. Rijden tegen lage snelheid maakt het dragen van de gordel
overbodig. Een gordel beschermt je pas als je tegen hoge snelheid
rijdt.
c. Korte afstanden maken het dragen van de gordel overbodig.
d. Als het vast- en losklikken van de gordel een hoop tijdverlies
betekent, mag je hem uitlaten.
2. Wat vind jij van de houding van Marijke en Tom tegenover het
dragen van de gordel? Motiveer je antwoord!
C. Waar vind ik bijkomende informatie?
•
•
•
•
www.wegcode.be
www.uitweg.be (Gordel doorheen de tijd): www.uitweg.be/nummer-51/uitweg51_105.html
www.bivv.be: www.bivv.be/main/PublicatieMateriaal/Informatie.
shtml?language=nl: folders “Kinderen in de auto? Klik ze vast!”
en “Kinderen klikvast in de auto”.
www.ikbenvoor.be
B. Vragen
1. Zijn volgende redeneringen juist? Waarom wel/niet?
a. In oldtimers hoeven er geen veiligheidsgordels te zijn.
b. Als Lennerd in zijn reiswieg ligt en deze is met kussens geblokkeerd,
is hij voldoende beveiligd en kan hij mee.
c. Lisa is groot en oud genoeg om gewoon zonder gordel op de
achterbank te zitten.
d. Charlotte mag zonder gordel achterin meereizen.
e. Charlotte mag zonder gordel voorin meereizen.
2. Wat vind jij ervan dat oom Bert en tante Ingrid hun kleine kinderen
zo op de achterbank van de oldtimer laten meerijden? Zou jij
dat ook doen?
3. Hoe sta jij tegenover de houding van oom Bert inzake boetes?
Vind jij een verkeersboete van 50 euro niet veel? Motiveer je
antwoord!
C. Waar vind ik bijkomende informatie?
•
•
•
•
www.wegcode.be
www.uitweg.be (Gordel doorheen de tijd): www.uitweg.be/nummer-51/uitweg51_105.html
www.bivv.be
www.ikbenvoor.be
Deel 3: Werkfi ches
13

14
Deel 4: Antwoorden werkfi ches
Antwoorden fi che 1: Thema gordeldracht en korte afstand en lage snelheid
1a: Foute redenering: je moet je gordel in principe altijd dragen. Korte afstanden noch lage snelheid zijn
een excuus om de gordel niet te dragen. Onderzoek wijst uit dat de meeste ongevallen met dodelijke
afl oop op korte trajecten gebeuren. Bovendien kan je je afvragen of je voor zulke korte verplaatsingen
wel een auto nodig hebt. Misschien kan je net zo goed te voet of met de fi ets gaan.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
➜ Zie 5.2. Enkele cijfers
1b: Foute redenering: je moet je gordel in principe altijd dragen. Korte afstanden noch lage snelheid zijn
een excuus om de gordel niet te dragen. De gordel is vooral bij lage snelheid effi ciënt. Zelfs dan komen
er enorme krachten vrij die de inzittenden naar voren katapulteren.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
➜ Zie 5.2. Enkele cijfers
1c. Dit is geen reden om de gordel niet te dragen. Je moet je gordel in principe altijd dragen. De gordel
houdt je bij een schok op je plaats. Het principe van de gordel is simpel: het lichaam op zijn plaats houden
bij een schok. Als de inzittenden bij een botsing niet zijn vastgeklikt, is dit de snelheid waarmee ze
tegen voorwerpen in de wagen worden geslingerd, of tegen elkaar belanden.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
➜ Zie 5.4. Mythes rond de veiligheidsgordel
1d. Fout: je moet de gordel altijd dragen. Zelfs bezorgers van pakjesdiensten of koerierbedrijven die
voortdurend bij levering of afhaling van goederen moeten in- en uitstappen dienen vanaf 1 september
2006 de gordel te dragen. Francis hoort niet eens tot die groep.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
2. (modelantwoord) De houding van Francis is niet goed te keuren. Het is niet veilig voor hem. De kans
op letsels is groter zonder gordel. Deze persoon kan bij een ongeval ook uit de wagen geslingerd worden.
Bovendien kan iemand die niet vastgeklikt is, medepassagiers verwonden.
➜ Zie 5.2. Enkele cijfers
➜ Zie 5.4. Mythes rond de veiligheidsgordel
Deel 4: Antwoorden werkfi ches

Antwoorden fi che 2: Thema gordeldracht en leeftijd en correct
vastklikken en plaats in wagen
1a. Frederik is niet correct vastgemaakt. De gordel mag niet onder de arm of achter de rug. Dat is verboden
en gevaarlijk.
➜ Zie 5.4. Mythes rond de veiligheidsgordel
1b. De gordel draag je altijd en op elke plaats waar die voorzien is.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
1c. Een verhogingskussen voor Lies is nodig omdat zij jonger dan 18 en kleiner dan 1m35 is. Als een kind
tussen 18 en 36 kg weegt of groter is dan 1,10 m is een verhogingskussen immers ideaal om te beletten
dat het kind bij een ongeval gewoon onder de gordel door zou schuiven. Het verhogingskussen
wordt met de gewone driepuntsveiligheidsgordel vastgemaakt.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
➜ Zie 5.4. Mythes rond de veiligheidsgordel
1d. Lies mag voorin, mits ze volgens de regels is vastgemaakt: dus met verhogingskussen en de gewone
driepuntsgordel.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
2. (modelantwoord) De gordel moet correct gedragen worden, want als hij fout gedragen wordt, functioneert
de gordel niet goed en is de kans op letsels nog groot. Bij een frontale botsing kan hij naar
voren gekatapulteerd worden en andere passagiers naast of voor hem verwonden. Bovendien kan hij
zich nog erger aan de gordel verwonden, precies omdat hij niet op de juiste plaats zit. Frederiks reden
houdt dus geen steek. En veilig is het zeker niet.
➜ Zie 5.4. Mythes rond de veiligheidsgordel
3. (modelantwoord) De gordel moet ook achterin gedragen worden. Bij een botsing kan Frederik naar
voren gekatapulteerd worden en andere passagiers naast of voor hem verwonden. Ook kan hij uit het
voertuig geslingerd worden en zo onder het voertuig terechtkomen. Frederiks reden houdt dus geen
steek. En veilig is het zeker niet.
➜ Zie 5.2. Enkele cijfers
➜ Zie 5.4. Mythes rond de veiligheidsgordel
Antwoorden Fiche 3: Thema gordeldracht en kans op letsels en
overlevingskansen
1a. Foute redenering: de gordel helpt wel. De gordel houdt je in je positie en voorkomt zo dat je vooruit
vliegt: tegen het dashboard of tegen de rugleuning van de zetel voor je.
➜ Zie 5.2. Enkele cijfers
➜ Zie 5.4. Mythes rond de veiligheidsgordel
1b. Dat klopt, maar dat valt te verkiezen boven door de voorruit te vliegen.
➜ Zie 5.2. Enkele cijfers
➜ Zie 5.4. Mythes rond de veiligheidsgordel
1c. Bij niet correct gebruik van de gordel is de kans op letsels ook groot.
➜ Zie 5.2. Enkele cijfers
➜ Zie 5.4. Mythes rond de veiligheidsgordel
Deel 4: Antwoorden werkfi ches
15

16
2.a. Juist. Zelfs bij lage snelheden kun je zonder gordel al naar voren gekatapulteerd worden. Dan zijn de
gevolgen meestal inderdaad erger. De impact bij een aanrijding met een snelheid van 50 km/ uur komt
overeen met 35 maal het gewicht van de persoon. Zo verandert een kind van 25 kg in een massa van
bijna 900 kg. Een volwassen persoon van 75 kg wordt dan vergelijkbaar met een massa van meer dan
2,5 ton. Een onbedwingbaar gewicht, dus.
➜ Zie 5.2. Enkele cijfers
2b. Juist. Als door de kracht van de klap je sleutelbeen gebroken wordt, moet het toch een behoorlijke
slag geweest zijn. Hij was waarschijnlijk door de voorruit gegaan of met zijn hoofd tegen de dakstaander
terechtgekomen.
➜ Zie 5.4. Mythes rond de veiligheidsgordel
3. (modelantwoord) Brigitte heeft gelijk dat gordels kwetsuren kunnen veroorzaken, maar ze schat de
ernst van de letsels verkeerd in. Naargelang van de kracht van de impact kun je door de gordel letsels
aan de borstkas, schouders en wervelkolom oplopen. Maar je verwondingen zouden zonder gordel
beslist erger geweest zijn. Brigitte zou de gordel dus beter wel dragen. Werner verkiest de kleine pijn
boven de grote verwondingen en draagt de gordel. Dat is de juiste keuze.
➜ Zie 5.4. Mythes rond de veiligheidsgordel
Antwoorden Fiche 4: Thema gordeldracht en airbags en aard van het voertuig
1a. Foute redenering: je moet je gordel in principe altijd dragen. Ook als de auto een airbag heeft.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
➜ Zie 5.4. Mythes rond de veiligheidsgordel
1b. Foute redenering: je moet je gordel in principe altijd dragen. De gordel is vooral bij lage snelheid effi
ciënt. Zelfs dan komen er enorme krachten vrij die de inzittenden naar voren katapulteren.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
➜ Zie 5.2. Enkele cijfers
1c. Een Amerikaanse studie heeft uitgewezen dat een terreinwagen niet veiliger is dan een gewone
personenauto. Weliswaar geeft deze wagen zijn bestuurder een gevoel van veiligheid, zodanig dat die
zelfs een roekelozer rijgedrag ontwikkelt. Het gevaar op kantelen bij bruuske manoeuvres is echter
veel groter. En dus ook de kans op zware verwondingen.
➜ Zie 5.5. Terreinwagens en autocars: de mythe van de veiligheid
1d. Op alle plaatsen die van een gordel voorzien zijn, moet de gordel altijd gedragen worden. Dus ook
achter in een terreinwagen. Een Amerikaanse studie heeft uitgewezen dat een terreinwagen niet
veiliger is dan een gewone personenauto. Doordat hij groter en zwaarder is, is het gevaar op kantelen
bij bruuske manoeuvres echter veel groter. Wie niet goed vastzit, kan fl ink door de wagen gegooid
of zelfs uit de wagen geslingerd worden. De hoeveelheid kinetische energie die bij een aanrijding
vrijkomt, is voor elke inzittende immers dezelfde. Meer nog: als je je achterin niet vastklikt, lopen de
inzittenden voorin bij een ongeval tot 80 % meer risico op zware verwondingen.
➜ Zie 5.5. Terreinwagens en autocars: de mythe van de veiligheid
➜ Zie 5.4. Mythes rond de veiligheidsgordel
2. (modelantwoord) Het is niet omdat je auto met alle veiligheidssnufjes is uitgerust, dat jij onveilig moet
rijden. Deze snufjes dienen nergens toe als jij ze niet nuttig gebruikt.
➜ Zie 5.2. Enkele cijfers
➜ Zie 5.4. Mythes rond de veiligheidsgordel
Deel 4: Antwoorden werkfi ches

Antwoorden Fiche 5: Thema gordeldracht en manoeuvres
en zwangerschap
1a. In principe moet je de gordel altijd dragen. Er zijn enkele uitzonderingen waarin je de gordel niet
hoeft te dragen. Dat is onder andere bij achteruitrijden, dus ook bij achteruit parkeren. Het is goed dat
Bernard de gordel ook dan draagt, maar in principe hoeft het niet.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
1b. In principe moet je de gordel altijd dragen. Er zijn enkele uitzonderingen waarin je de gordel niet
hoeft te dragen. Dat is onder andere bij achteruitrijden, dus ook bij achteruit parkeren. Het is goed dat
Bernard de gordel ook dan draagt, maar in principe hoeft het niet.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
2a. In principe moet je de gordel altijd dragen. Dat geldt sinds 1996 ook voor zwangere vrouwen, zowel
voorin als achterin. Om het kind niet te kwetsen, draagt de vrouw de gordel het best juist onder de
buik en vervolgens over het bekken.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
➜ Zie 5.3. Gordel doorheen de tijd
➜ Zie 5.4. Mythes rond de veiligheidsgordel
2b. Bij een zijdelingse botsing is de effi ciëntie van de gordel inderdaad eerder beperkt, omdat de gordel
bruuske voorwaartse bewegingen opvangt. Vooral wanneer de impact van de botsing aan de bestuurderszijde
(de linkerzijde) is, geldt dit. Wanneer de impact aan de passagierszijde (de rechterzijde) is,
zorgt de buikriem er evenwel voor dat je als bestuurder op je plaats blijft zitten en niet opzij geslingerd
wordt.
➜ Zie 5.4. Mythes rond de veiligheidsgordel
3. (modelantwoord) Bernard is strikt en wil het veilig houden. Dat is prima. Overdreven is het geenszins,
want echt hinderen doet de gordel bij achteruit parkeren of achteruitrijden toch niet. Dat is zeker niet
het geval als je de spiegels van de wagen goed gebruikt. Sara daarentegen loopt grote risico’s door
de gordel niet te dragen. Ten eerste moeten zwangere vrouwen sinds 1996 altijd de gordel dragen,
ten tweede kan de gordel ook bij zijdelingse aanrijdingen helpen, en ten derde staat vast dat ook het
ongeboren kind wordt beschermd door de gordel.
Antwoorden Fiche 6: Thema gordeldracht en autobussen/autocars
1a. In een bus van De Lijn hoef je inderdaad geen gordel te dragen.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
1b. Als er in een autocar gordels voorzien zijn, moet je die aandoen. Behalve als die bus als schoolbus
dient, met andere woorden als ze geregeld kinderen naar school vervoert. Dat is hier niet het geval.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
1c. Als er in een autocar gordels voorzien zijn, moet je die aandoen. Behalve als die bus als schoolbus
dient, met andere woorden als ze geregeld kinderen naar school vervoert.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
1d. In een bus zit je niet veiliger. Zonder gordel is de kans op letsels groter dan met gordel. Ook in bussen
geldt dat de impact bij een aanrijding met een snelheid van 50 km/ uur met 35 maal het gewicht van
de persoon overeenkomt. Zo verandert een kind van 25 kg in een massa van bijna 900 kg. Een volwassen
persoon van 75 kg wordt dan vergelijkbaar met een massa van meer dan 2,5 ton. Bovendien is de
situatie voor bussen vergelijkbaar met die van terreinvoertuigen. Ook bussen kunnen vlug kantelen.
Als je dan niet vastgeklikt zit, is de kans groot dat je door de slag door de bus geslingerd wordt, of
Deel 4: Antwoorden werkfi ches
17

18
tegen de zetel voor je kwakt. Je kunt je aan je medepassagiers, en rondvliegende bagage, of zelfs aan
het opengeklapte tafeltje voor je verwonden.
➜ Zie 5.5. Terreinwagens en autocars: de mythe van de veiligheid
2. Een autobus is een lijnbus en dient voor vervoer van persoon op geregelde basis. Een deel van de voorziene
plaatsen mogen staanplaatsen zijn. Een autocar dient ook voor het vervoer van personen, maar
er zijn geen staanplaatsen. Bovendien is sinds 2001 het dragen van de gordel in autocars verplicht en
moeten sinds 2003 alle plaatsen in nieuwe autocars een gordel hebben.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
➜ Zie 5.3. Gordel doorheen de tijd
3. (modelantwoord) Sam zou beter de gordel wel aandoen. Hij denkt dat de gordel in de bus niet nodig
is. Ten eerste schrijft de verkeerswet voor dat je de gordel in een bus wel moet dragen als er een is. Ten
tweede zijn autocars groot en zwaar zodat het gevaar op kantelen bij bruuske manoeuvres toeneemt.
Wie niet goed vastzit, kan fl ink door het voertuig geslingerd worden.
Maxim doet de gordel in de bus soms wel en soms niet aan. Ook hij zou beter de gordel altijd dragen.
Hij beseft wel dat het met de gordel veiliger is, maar als zijn kameraden het niet doen, waarom hij
dan wel? De veiligheidsgordel is er voor iedereen! Soms moet je tegen de mening van je kameraden
durven ingaan.
Antwoorden Fiche 7: Thema gordeldracht en vrijstellingen,
korte trajecten en lage snelheid
1a. Foute redenering: je moet je gordel in principe altijd dragen. Sinds 1 september 2006 geldt de vrijstelling
voor bezorgers niet meer!
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
1b. De gordel is vooral bij lage snelheid effi ciënt. Zelfs dan komen er enorme krachten vrij die de inzittenden
naar voren katapulteren.
➜ Zie 5.2. Enkele cijfers
1c. Onderzoek wijst uit dat de meeste ongevallen met dodelijke afl oop op korte trajecten gebeuren.
➜ Zie 5.2. Enkele cijfers
1d. Foute redenering: je moet je gordel in principe altijd dragen. Wat is een halve minuut “tijdverlies” vergeleken
met de tijd die je in een ziekenhuis “verliest” omdat je de gordel niet aanhad?
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
2. (modelantwoord) Marijke draagt de gordel liever niet dan wel, om begrijpelijke redenen. Vóór 1 september
2006 waren bezorgers inderdaad van het dragen van de gordel vrijgesteld. Sinds 1 september
2006 dus niet meer. Als werkstudent kent Tom de specifi eke regelgeving niet. Het is begrijpelijk dat hij
Marijke gelooft. Zeker als hij heel vaak moet in- en uitstappen, is het vast- en losklikken van de gordel
een heel gedoe. Toch kan hij de gordel beter altijd dragen: de gordel is immers het effi ciëntst bij lage
snelheden. En onderzoek wijst uit dat de meeste ongevallen op korte trajecten gebeuren. Op lange
afstanden dragen Tom en Marijke de gordel wel en dat is prima.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
➜ Zie 5.2. Enkele cijfers
Deel 4: Antwoorden werkfi ches

Antwoorden Fiche 8: Thema gordeldracht en leeftijd en boetes
1a. Dat klopt alleen maar als de auto gemaakt werd vóór de plaatsing van gordels verplicht werd.
1b. Als de reiswieg niet met een autogordel is vastgemaakt, is hij niet voldoende beveiligd. Die kussens
mogen de reiswieg dan wel “blokkeren” en verhinderen dat de wieg bij lichte schokken van de achterbank
glijdt, de vraag is of ze het bij een botsing houden. Als je bedenkt dat bij een aanrijding met een
snelheid van 50 km/ uur een kind van 25 kg in een massa van bijna 900 kg verandert, dan besef je wel
dat die kussens niet veel betekenen. Zeker niet omdat die kussens zelf gewoon los tussen de zitting en
de wieg zitten. Verder is de wet ook formeel: kinderen jonger dan 3 jaar mogen niet mee in een auto
zonder gordels.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
1c. Lisa is nog maar 2,5. De wet is formeel: als je een auto hebt die niet met veiligheidsgordels is uitgerust,
b.v. een oldtimer, mag je geen kinderen van minder dan 3 jaar vervoeren.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
1d. Inderdaad: Als je een auto hebt die niet met veiligheidsgordels is uitgerust, b.v. een oldtimer, mogen
kinderen tussen 3 en 18 jaar en kleiner dan 1m35 achterin mee. Charlotte is ouder dan 3 jaar en mag
dus zonder gordel en achterin meerijden.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
1e. Neen, dat mag ze niet. Als je een auto hebt die niet met veiligheidsgordels is uitgerust, b.v. een
oldtimer, mogen kinderen tussen 3 en 18 jaar en kleiner dan 1m35 alleen achterin mee. Weliswaar is
Charlotte groter dan 1m35, maar ze is jonger dan 18 en dus mag ze niet voorin meerijden.
➜ Zie 5.1. Verkeerswetgeving
2. (modelantwoord) In feite is dit gevaarlijk en onverantwoord: zelfs als de wagen onverwacht en bruusk
moet stoppen, bijvoorbeeld voor een verkeerslicht, vliegt de draagwieg gewoon van de achterbank
af als ze niet is vastgemaakt. Ook Lisa kan dan van de achterbank geslingerd worden. De boetes en
pakkans mogen geen motivatie zijn om de gordel te dragen, wel de bezorgdheid om de veiligheid van
jezelf en van je medepassagiers.
3. (modelantwoord) Het niet dragen van de gordel behoort inderdaad tot de overtredingen van de 1ste
graad. Daarop staan boetes van 55 tot 1375 euro. De politie kan een onmiddellijke inning van 50 euro
of een minnelijke schikking van 60 euro voorstellen, maar dat is niet de regel! Daarbij komt dat je
rijbewijs voor een periode van 8 dagen of langer ingetrokken kan worden. Een hoop ellende en weggegooid
geld dus.
➜ Zie 5.6. Overtredingen van de 1ste graad
Deel 4: Antwoorden werkfi ches
19

20
Deel 5: Achtergrondinformatie
5.1. Verkeerswetgeving
Wanneer draag je de gordel?
Als je bestuurder of passagier bent, draag je de veiligheidsgordel in de auto, in oldtimers, in autocars,
in bestelwagens en in vrachtwagens. Dat doe je op de plaatsen die ermee zijn uitgerust. Eerst
neem je de plaatsen met een gordel in, dan pas die zonder gordel. De veiligheidsgordel gebruik je
op een wijze die de beschermende werking ervan niet negatief beïnvloedt of kan beïnvloeden.
Voor kinderen gelden bijzondere regels.
• Kinderen die jonger dan 18 jaar en/of kleiner dan 1m35 zijn, moeten in
een autozitje of op een verhogingskussen zitten. Dat mag zowel voorin als
achterin. Er is slechts één beperking: je mag een kind niet in een naar achteren
gericht autozitje op een plaats zetten, die met een frontale airbag is
uitgerust, tenzij deze uitgeschakeld is. Het gewicht van het kind is het beste
criterium om de keuze tussen zitje of kussen te maken. Van de geboorte tot
13 kg: babyzitje tegen de rijrichting in. Van 13 tot 18 kg: kinderzitje in de rijrichting. Van 18 tot 36
kg of vanaf 1,10 m: verhogingskussen.
• Op de zitplaatsen waar geen veiligheidsgordel is, mogen geen kinderen vervoerd worden die
jonger dan 3 jaar zijn. Op de zitplaatsen voorin zonder veiligheidsgordel mogen geen kinderen
vervoerd worden die jonger dan 18 jaar zijn en kleiner dan 1m35.
• Het kinderbeveiligingssysteem bevestig je zo in de wagen dat de beschermende werking ervan
niet gehinderd kan worden.
• Deze regels gelden niet in autobussen en in schoolbussen, dit zijn autocars die het vervoer van
kinderen van en naar school verzorgen.
Wanneer hoef je geen gordel te dragen?
•
•
Als je met je wagen achteruit rijdt of achteruit parkeert, hoef je de gordel niet aan te hebben.
In een autobus, dat is een bus van een openbare vervoersmaatschappij.
Geen vrijstelling meer vanaf 1 september 2006!
De bezorgers moeten dus vanaf 1 september 2006 de veiligheidsgordel wel dragen. Dat zijn personen
die goederen afl everen of ophalen van locaties die dicht bij elkaar liggen.
5.2. Enkele cijfers
•
•
•
De gordel wordt het minst gebruikt bij korte ritten en ritten bij lage snelheid. Dan is de gordel
net heel effi ciënt. Bij een ongeval tegen 50 km/u loop je met de gordel om doorgaans geen al
te zware kwetsuren op. In combinatie met de airbag beveiligt de gordel vrij goed bij ongevallen
tegen 60 tot 70 km/uur. Dat komt overeen met een extra bescherming van ongeveer 6 tot 8 %.
De impact bij een aanrijding met een snelheid van 50 km/uur komt overeen met 35 maal het gewicht
van de persoon. Zo verandert een kind van 25 kg in een massa van bijna 900 kg. Een volwassen
persoon van 75 kg wordt dan vergelijkbaar met een massa van meer dan 2,5 ton.
De gordel vermindert het risico op schedelletsel bij een ongeval met meer dan 40 %, en het risico
op overlijden of letsel met gemiddeld 50 %.
Deel 5: Achtergrondinformatie

•
•
•
Wie de gordel draagt, kan ongevallen tot 100 km/uur overleven. Zonder gordel bestaat het risico
om al te overlijden bij een ongeval met een snelheid van 20 km/uur.
Wie uit het voertuig wordt geslingerd, loopt vijf keer meer kans om te overlijden.
De hoeveelheid kinetische energie die bij een aanrijding vrijkomt, is voor elke inzittende, voorin of
achterin, hetzelfde en de verwondingen zijn dus dezelfde. Als je je achterin niet vastklikt, lopen de
inzittenden voorin bij een ongeval tot 80 % meer kans op zware verwondingen.
5.3. Gordel doorheen de tijd
1958: invoering van de driepuntsgordel, zoals we die vandaag kennen
1968: aanwezigheid van de gordel vooraan in nieuwe personenwagen verplicht
1975: dragen van de gordel voorin personenwagen verplicht
1984: aanwezigheid van de gordel achter in nieuwe personenwagens verplicht
1991: dragen van de gordel achter in personenwagen verplicht
1996: dragen van de gordel verplicht voor zwangere vrouwen, voorin en achterin
2001: dragen van de gordel verplicht in alle motorvoertuigen met een gordel, bijvoorbeeld autocars
2003: aanwezigheid van de gordel op alle plaatsen in nieuwe autocars verplicht
2006: de gordel maakt deel uit van de technische controle van de wagen
Voertuigen die gebouwd werden vóór een verplichting werd ingevoerd, hoeven niet aan die verplichting
te voldoen.
5.4. Mythes rond de veiligheidsgordel
Hoe werkt de gordel?
Het principe van de gordel is simpel: het lichaam op zijn plaats houden bij een schok. Bij een aanrijding
verplaatsen de inzittenden van een wagen zich nog enkele tienden van een seconde tegen
dezelfde snelheid verder. Dat noemt men het traagheidsbeginsel. Wie niet is vastgeklikt, wordt met
die snelheid tegen voorwerpen of andere inzittenden in de wagen geslingerd, met alle gevolgen van
dien.
Kwetsuren door de gordel
Bij ongevallen tegen hoge snelheid heb je enkele typische kwetsuren: sleutelbeenbreuken, ribbreuken,
een breuk van het borstbeen, een letsel aan de ruggengraat. Maar altijd is de conclusie: zonder
veiligheidsgordel waren de gevolgen nog veel erger geweest.
Bescherming door de gordel: aanrijdingen in de fl ank en over de kop gaan
De gordel biedt de meeste bescherming bij frontale of bijna frontale aanrijdingen. De fl ank is het
zwakke punt van een auto. Daar zijn geen kreukelzones en daar heb je geen bescherming door het
motorblok. Constructeurs proberen dat op te vangen met zijdelingse airbags, maar veel leveren die
niet op. De gordel bewijst wel zijn nut als je in de andere fl ank wordt aangereden dan de kant waar
je zit: voor de passagier aan de chauffeurszijde, voor de bestuurder aan de passagierskant. De buikgordel
houdt je op je plaats en zorgt ervoor dat je niet uit de wagen wordt geworpen.
De gordel doet hetzelfde bij alle ongevallen waar de wagen over de kop gaat. Een auto die van de
weg raakt en tegen een lage hindernis botst of in een gracht sukkelt, gaat buitelen. Inzittenden die
dan de gordel niet dragen, worden uit de auto geslingerd. Het gebeurt niet zelden dat zij onder de
wagen terechtkomen.
Gordel en airbag
Een airbag alleen biedt geen bescherming. De gordel houdt de inzittenden in de
juiste positie, zodat ze zoveel mogelijk baat hebben bij voordelen van de airbag.
Door de baan van de persoon naar de openklappende airbag te vertragen, zorgt
de gordel ervoor dat de airbag zijn beschermende taak naar behoren vervult. Iemand
die de gordel niet om heeft, vliegt bij een botsing gewoon langs de airbag
heen. Bovendien zijn er airbags die niet werken als de gordel niet vastgeklikt is.
Deel 5: Achtergrondinformatie
21

22
Hoe klik je jezelf correct vast?
• Het borstgedeelte van de gordel moet op het sleutelbeen liggen, zo ver mogelijk van de hals.
Daarvoor moet de riemgeleider (die aan de deurstijl vastgemaakt is) op de juiste hoogte afgesteld
worden, volgens de lichaamsbouw van de inzittende.
• De heupriem moet op het bekken rusten en op de bovenkant van de dijen.
• Het is vooral oppassen op de plaatsen achterin waar de gordel niet is bevestigd aan de bodem,
maar aan de zetel, wat ten koste gaat van de plaatsing van de heupriem.
Kinderen: ook klikvast
• In een kinderzitje zijn er de riempjes van het zitje: de riempjes boven lopen
over de schouders en komen bijeen in de sluiting tussen de beentjes.
• Met een verhogingskussen schuift de heupgordel niet over de buik, maar ligt
hij plat over de heupen. Het kussen zorgt er ook voor dat een schouderriem
niet langs de hals van het kind loopt, maar wel over de schouder.
• Het verhogingskussen zorgt ervoor dat bij een botsing het kind niet onder de
“gewone” veiligheidsgordel doorschuift.
Zwangere vrouwen
Ook zwangere vrouwen moeten de gordel dragen. Om het kind niet te kwetsen draag je de gordel
juist onder de buik, vervolgens over het bekken.
5.5. Terreinwagens en autocars: de mythe van de veiligheid
In terreinwagens zijn kinderen niet veiliger dan in een gewone personenauto. De verklaring is eenvoudig:
door hun hogere ligging gaan SUV’s (1) bij een ongeval dubbel zo snel over de kop. Als het
voertuig kantelt, lopen kinderen bovendien drie keer zoveel gevaar op ernstige verwondingen. Dit
toegenomen risico doet de voordelen van het gewicht en imposante afmetingen teniet.
Ook autocars en autobussen hebben een hoge wegligging, zodat het risico op kantelen bij autocars
en autobussen met dat van SUV’s vergelijkbaar is. Bovendien is het risico op zware verwondingen
bij een busongeval erg groot. Indien je in een autocar niet vastgeklikt bent, riskeer je door de bus
geslingerd of door een van de grote ramen naar buiten gekatapulteerd te worden. Bovendien zijn
verwondingen door rondvliegende bagage niet ondenkbaar.
(1) Sports Utility Vehicle: een auto waarin laadvermogen en de capaciteit om passagiers te vervoeren
wordt gecombineerd met off-road techniek in de vorm van vierwielaandrijving.
5.6. Overtredingen van de 1ste graad
Meer informatie over boetes en overtredingen vindt u op www.ikbenvoor.be
De nieuwe verkeerswet die vanaf 31 maart 2006 geldt, bepaalt vier graden van overtredingen, volgens
het gevaar dat ze opleveren. Per graad gelden specifi eke straffen. Hoe gevaarlijker de overtreding,
hoe zwaarder de straf.
Het niet-dragen van de veiligheidsgordel behoort tot overtredingen van de 1ste graad. De straffen
daarbij zijn:
•
•
een boete van 55 tot 1375 euro,
een mogelijke intrekking van het rijbewijs voor een periode van 8 dagen tot 5 jaar, als je al 3 keer
hiervoor een boete kreeg of werd veroordeeld.
Opmerking wat de boete betreft: de politie kan een onmiddellijke inning van 50 euro of minnelijke
schikking van 60 euro voorstellen. Dit hoeft niet altijd zo te zijn!
Deel 5: Achtergrondinformatie

Deel 6: Nuttige adressen
Op het internet kunt u zeker op volgende websites terecht. Hier vindt u veel informatie over de verkeerswetgeving,
over specifi eke campagnes met het dragen van de gordel als thema. Bij enkele van
die organisaties kunt u ook terecht voor hulp en begeleiding om op school projecten rond verkeersveiligheid
op te starten en/of een schoolvervoerplan op te stellen. Ook vindt u er de mogelijkheid om
uitgebreidere brochures en bijkomende pakketten in verband met verkeersveiligheid te bestellen.
Het Belgisch Instituut voor Verkeersveiligheid (BIVV)
• BIVV geeft onder andere het tijdschrift “Via Secura” uit. Dit tijdschrift kan ook online via de website
gelezen worden.
• BIVV richt ook een website in voor “Mensen voor veilig verkeer”: www.ikbenvoor.be (o.a. informatie
over boetes en overtredingen).
• BIVV ontwikkelt en verspreidt interessante folders over het dragen van de autogordel: “Kinderen
in de auto? Klik ze vast!”, “Kinderen klikvast in de auto” en “Reizen per autocar: samen geven we
voorrang aan veiligheid”.
Adres: Haachtsesteenweg 1405 1130 Brussel
Tel.: 02 244 15 11
Fax: 02 216 43 42
Website: www.bivv.be
Vzw Wegcode
• Vzw Wegcode informeert over de verkeerswetgeving en levert bijbehorende achtergrondinformatie
Website: www.wegcode.be
Uitweg
• Gratis tijdschrift over mobiliteit en verkeer van de Vlaamse overheid, agentschap Infrastructuur.
Verschijnt tweemaandelijks, behalve in juli - augustus.
• Algemene informatie over verkeersveiligheid, campagne over het correct dragen van de gordel:
gordel en airbag, cijfermateriaal, de gordel doorheen de tijd...
Adres: Koning Albert II-laan 20 bus 4 1000 Brussel
Tel.: 02 553 79 07
Fax: 02 553 79 05
E-Mail: redactie@uitweg.be
Website: www.uitweg.be
Mobiel 21 vzw
• Mobiel 21 vzw is een centrum voor kennisontwikkeling, educatie en gedragsbeïnvloeding op het
gebied van duurzame en veilige mobiliteit. Onder het motto “Milieuvriendelijk naar school” begeleiden
zij scholen ook met het opstarten en ontwikkelen van een schoolvervoerplan.
Adres: Vital-Decosterstraat 67A/0101 3000 Leuven
Tel: 016 23 94 65 / 016 31 77 00
Fax: 016 29 02 10
E-Mail: info@mobiel21.be
Website: www.mobiel-21.be, www.mobiel21.be,
http://www.milieuvriendelijknaarschool.be/index.htm
Deel 6: Nuttige adressen
23

24
Vlaamse Stichting voor Verkeerskunde (VSV)
• VSV is een centrum waar kennis wordt ontwikkeld en verspreid. De drie pijlers van de werking zijn:
Permanente vorming & Bijscholing, Stuurgroep Onderwijs, Academische Opleiding.
Adres: Bruul 101 2800 Mechelen
Tel.: 015 44.65.50
Fax: 015 44.65.59
E-mail: info@verkeerskunde.be
Website: www.verkeerskunde.be
VerkeersPedagogisch Instituut v.z.w. (VPI vzw)
• De belangrijkste werkterreinen zijn schoolverkeer (in de ruimste zin van het woord), verkeers- en
mobiliteitseducatie, verkeersbeleid en verkeersveiligheid. Het VPI vzw is geen studiebureau.
Adres: Spinnersstraat 29 8800 Roeselare
Telefoon & Fax: 051 21 04 17
E-mail: info@verkeervpi.be
Website: http://www.verkeervpi.be/ en www.verkeersland.be
Mobiel Vlaanderen
• Website de Vlaamse overheid voor alle vragen over mobiliteit en openbare werken.
Adres: Vlaamse overheid
Afdeling Beleid Mobiliteit en Verkeersveiligheid
Koning Albert II-laan 20 bus 2 1000 Brussel
Fax: 02 553 71 08
E-mail: mobiliteit.verkeersveiligheid@vlaanderen.be
Website: http://www.mobielvlaanderen.be/
Milieuzorg op School (MOS)
•
MOS helpt de school om op een pedagogisch verantwoorde manier een eigen milieuzorgsysteem
(waaronder het thema “Verkeersveiligheid” ook thuishoort) uit te bouwen.
Adres: Vlaamse overheid
Departement Leefmilieu, Natuur en Energie
Koning Albert II-laan 20 bus 8 1000 Brussel
Fax 02 553 80 55
Website: http://www.milieuzorgopschool.be/mos/index.htm
Politie: Portaalsite: http://www.police.be/ en http://www.polfed-fedpol.be/
Lokale politie: http://www.police.be/index_nl.htm : hier vind je ook de contactgegevens
van de verschillende politiezones
Federale politie: http://www.polfed-fedpol.be/home_nl.php
Vzw Zebra, bondgenoot van jonge verkeersslachtoffers
Adres: Bondgenotenlaan 134 3000 Leuven
Tel. 016 31 91 10
Fax 016 31 91 19
E-mail: info@zebraweb.be
Website: http://www.zebraweb.be/nl/
Deel 6: Nuttige adressen

Appendix: En waarom geen gordelactie
op schoolniveau?
De school
Als u, uw collega’s en de directie beslissen om van “het dragen van de gordel en verkeersveiligheid”
een groter project te maken, dan kan dat. Sommige scholen werken liever met de beschikbare “vrije
ruimte”. Dit pakket kan daar onder de vorm van ‘projectwerk’ of ‘seminarie’ perfect op aangesloten
worden. In BSO-scholen kan dit pakket gehanteerd worden in het “Project Algemene Vakken”.
De school kan haar bekommernis om een veilig vervoer van leerlingen en leerkrachten tonen door
het dragen van de gordel als aandachtspunt in het beleid of in het pedagogisch project van de
school in te schrijven. Dit laat zich op verschillende manieren vertalen:
Het begin van het schooljaar is een ideale gelegenheid om via een brief of een contactavond de
ouders eraan te herinneren dat de school aan de actie “Maak de klik. Altijd” deelneemt en daarvoor
ook op de medewerking van de ouders rekent.
De school kan een werkgroep “Verkeersveiligheid” oprichten. Deze groepeert, coördineert en organiseert
de verschillende acties en activiteiten rond het thema verkeersveiligheid, waarvan het dragen
van de gordel een onderdeel is.
Bij excursies vraagt de school consequent aan de vervoersmaatschappij om een bus met gordels. Die
schooluitstappen zijn dan de aanleiding om de leerlingen over het dragen van de gordel te sensibiliseren.
Ten slotte is de website van de school het ideale kanaal om de bezorgdheid over de veiligheid van
leerlingen en personeel uit te dragen. Op de website kan de school haar stappen en activiteiten in
verband met verkeersveiligheid toelichten en illustreren.
Ook de affi ches die gemaakt werden, kunnen in de algemene ruimtes van de school verspreid worden,
zodat ouders en medeleerlingen tot het dragen van de gordel gestimuleerd worden.
Als de school aan een schoolvervoerplan werkt, kan de hele campagne in dit grotere verkeersveiligheidsproject
gekaderd worden. In een schoolvervoerplan wordt onderzocht hoe leerlingen en
leerkrachten naar school komen en waar ze onderweg gevaarlijke verkeerssituaties tegenkomen.
Hiervoor moeten de leerlingen, de leerkrachten en de ouders een enquête invullen. Op basis van
deze gegevens kan de school samen met de ouders, de gemeente, de lokale politie en zelfs met het
Vlaams Gewest acties ondernemen om samen veiliger naar school te komen of voorstellen doen om
de omgeving verkeersveiliger te maken.
In het eerste onderzoek voor het schoolvervoerplan kan er bijkomende aandacht gaan naar het dragen
van de veiligheidsgordel. (Wie draagt de gordel als hij/zij de kinderen met de auto naar school
brengt?) Die enquête maakt deel uit van een grotere campagne die de school en het oudercomité
opzetten om ouders, leerlingen en leerkrachten te sensibiliseren over het dragen van de gordel.
Finaal kunnen al deze inspanningen uitmonden in een “charter”: een offi cieel document waarin de
school en de ouders de afspraken over het dragen van de gordel vastleggen.
Appendix: Gordelactie op schoolniveau
25

26
De leerlingen
De ouders
Voor de leerlingen moet het dragen van de gordel een refl ex worden. Een mini-enquête in de klas
is een goed begin voor verdere gesprekken met de leerlingen over het dragen van de gordel. Wie
draagt de gordel wel/niet als hij/zij in de auto zit? Waarom draag je hem wel/niet? Wie draagt hem
altijd/meestal/soms/zelden/nooit? Waarom wel/niet? Draag je hem als je voorin/achterin zit? Waarom
wel/niet? Is de autogordel nuttig? Waarom wel/niet? Wat zou je ertoe kunnen aanzetten om de
gordel wel (altijd) te dragen? Dragen je ouders de gordel? Die mini-enquête kan uiteraard ook afgenomen
worden bij de ouders die hun kinderen aan de schoolpoort afzetten. De resultaten van dit
minionderzoek kunnen uitmonden in de reeds besproken affi ches met actiepunten voor het dragen
van de gordel.
Dan is het tijd voor wat meer actie. De leerlingen kunnen in groepjes een sensibiliseringscampagne
voor de hele schoolgemeenschap uitwerken. Hiervoor kan de leerlingenraad ingeschakeld worden,
maar er kunnen ook per klas groepjes gevormd worden. En waarom eens niet klas- en/of jaaroverschrijdend
te werk gaan? Om de leerlingen een extra stimulans te geven, kan er op schoolniveau een
wedstrijd aan gekoppeld worden.
De verschillende leeftijdsgroepen op de school aanspreken, vormt ongetwijfeld de grootste uitdaging.
Dus kan u de campagne over de autogordel het best per leeftijdsgroep opsplitsen. Dat reduceert
de omvang van de opdracht en maakt deze ook veel gerichter. Een dergelijke campagne is
immers allesomvattend: van het ontwerpen en maken van affi ches, fl yers, spandoeken, vlaggetjes,
mascotte, logo, refl ecterende banden, T-shirts, ... tot het organiseren van acties aan de schoolpoort.
Een campagne rond het dragen van de gordel leent zich overigens uitstekend voor vakoverschrijdend
werken. Enkele suggesties: de klasleraar kan het proces tijdens de lesuren met de enquête en
de fi ches op gang brengen. De leraar Nederlands kan samen met de leerlingen aan slogans voor de
campagne werken. De leerkracht plastische opvoeding kan de praktische uitwerking van de affi ches
met de leerlingen in de klas op zich nemen. Tijdens de lessen natuurkunde kunnen de leerlingen zich
buigen over de krachten die bij een botsing vrijkomen. Bovendien kan de werking van de gordel in
deze les aan bod komen.
Als de school de resultaten van alle acties tijdens een afsluitevenement toont, krijgt de gordelactie
nog extra aandacht. Vooral als ook de lokale politie en de pers op dit gebeuren worden uitgenodigd.
Maar bovenal is het voor de betrokken leerlingen een mooie beloning voor hun inspanningen
en een sterke bevestiging van hun inzet.
Ouders zijn, net als leerkrachten en de school, erg met de veiligheid van hun kinderen begaan. Zij
zullen er zeker oren naar hebben om een één- of meerdaagse actie voor het dragen van de gordel
op te zetten. Een handig instrument om de ouders te bereiken, is het oudercomité.
Als leerkracht weet u als geen ander dat de ouders, zeker wat waarden en attitudes betreft, het
grootste rolmodel voor hun kinderen zijn. Daarom is het belangrijk dat ook zij overtuigde gordeldragers
zijn/worden. Het charter tussen school en ouders is één manier om daaraan te werken, het
toonmoment op het einde van de campagne een andere (zie hierboven). Maar in het verlengde van
de campagne kunnen de leerlingen ook hun ouders op het dragen van de gordel aanspreken. Door
hen hun actieplan voor te leggen bijvoorbeeld. En de jongeren ontwerpen affi ches en fl yers om hun
medeleerlingen tot het dragen van de gordel aan te zetten, dus waarom die fl yers ook niet uitdelen
aan ouders die hun kinderen met de auto bij de schoolpoort afzetten en ophalen? De affi ches die ze
ontwerpen kunnen ook op de schoolparking verschijnen. En misschien kunnen ook “Ik klik me ook
vast”-stickers of -badges verdeeld worden...
Appendix: Gordelactie op schoolniveau

Onderzoek heeft uitgewezen dat controle en boetes voor de meeste mensen dé motivatie is om
de gordel te dragen. Waarom niet samen met de lokale politie, de school en het oudercomité een
actie op touw zetten? Nodig de politie en de ouders uit, overleg samen de aanpak en timing, vraag
hen om sensibiliserend materiaal! Laat bijvoorbeeld de lokale politie het verkeer rond de school ’s
morgens en ’s avonds op het dragen van de gordel controleren en begeleiden. Dit kan dan met de
campagne rond het dragen van de gordel van de leerlingen gecombineerd worden.
Vandaag denken we ook aan morgen. Als de resultaten van deze acties meevallen, is het beslist een
prima idee om elk schooljaar een gordelcampagne op te zetten. Het dragen van de gordel blijft voor
sommigen een lastige opdracht en dus is een vaste gordelactie zeker aangewezen.
Appendix: Gordelactie op schoolniveau
27

28
Appendix: Gordelactie op schoolniveau
v.u.: ir. Fernand Desmyter, secretaris-generaal,
Departement Mobiliteit en Openbare Werken,
Koning Albert II-laan 20 bus 2, 1000 Brussel.
publicatiedatum: November 2006