VSKO identiteitsconferentie 24-25apr2013.pdf - School of Education

Identiteitsconferentie
Besturenraad - VVKHO
Hoop voor-bij de de onderwijsmarkt
Woensdag 24 april 2013, 12.30-19.30 uur, Thomas More (Mechelen)
EXTRA: Donderdag 25 april 2013, 09.30-12.30 uur, Kapel van de Ontluiking (Groot-Bijgaarden)
Elk mens - jong of oud, student, docent of leidinggevende –
vertegenwoordigt onder ons de hoop op een betere toekomst.
Maar onze hoop moet ook blijvend gevoed worden. Daarom
organiseren Besturenraad en VVKHO voor de derde keer samen
een Identiteitsconferentie voor leidinggevenden in het hoger
onderwijs en mbo. Deze keer – naar keuze – gevolgd door een
ochtendprogramma over sacrale ruimten op 25 april.
Met het oog op de toekomst vormt christelijk en katholiek onderwijs
jongeren voor-bij de onderwijsmarkt. Waar is de school waar
mensen worden meegenomen in verhalen van zin en rekenschap
afleggen van de hoop die in hen is? Waar zijn de schoolleiders die
hiervoor gaan vanuit een ‘gerichtheid van het hart’? Waar is de
opleiding die docenten en professionals voorbereidt om te werken
in het onderwijs ‘omdat het goed is’.
En – de vraag voor het ochtendprogramma van 25 april – waar is
het schoolgebouw dat ruimte biedt om deze hoop te voeden?
Doelgroep
Bestuurders en leidinggevenden in het katholiek en christelijk
hoger onderwijs en mbo.
Hoop
Diep in onszelf dragen wij hoop.
Als dat niet het geval is,
is er geen hoop.
Hoop is een kwaliteit van de ziel
en hangt niet af van wat er in de wereld gebeurt.
Hoop is niet
voorspellen of vooruitzien.
Het is een gerichtheid van de geest,
een gerichtheid van het hart,
verankerd voorbij de horizon.
Hoop in deze diepe en krachtige betekenis
is niet hetzelfde als vreugde omdat alles goed gaat,
of bereidheid je in te zetten voor wat succes heeft.
Hoop is ergens voor werken
omdat het goed is,
niet omdat het kans van slagen heeft.
Hoop is niet hetzelfde als optimisme;
evenmin de overtuiging dat iets goed zal aflopen.
Het is de zekerheid
dat iets zinvol is
onafhankelijk van de afloop,
onafhankelijk van het resultaat.
Vaclav Havel

Programma 24 april 2013: Mechelen
12.30 uur Bezinnend moment in de Hanswijkkerk, Mechelen
13.00 uur Ontvangst met lunch
14.00 uur Welkom door dagvoorzitter Dick den Bakker, directeur Onderwijs en Identiteit, Besturenraad
14.10 uur Opening door Machteld Verbruggen, algemeen directeur Thomas More
14.30 uur Lezing door Hans Van Crombrugge:
Hoop doet leren. Vorming tussen utopisme, messianisme en profetisme.
Onderwijs is bij uitstek een praktijk waarin de mens worstelt met zijn verhouding tot verleden, heden en toekomst.
In reactie op de maakbaarheidsideologie van de onderwijskunde beklemtonen kritische pedagogen vandaag
vaak de onmogelijkheid en wenselijkheid van een ‘leren voor morgen’. Tegenover de ‘bevroren toekomst’ van de
onderwijstechnologie plaatsen ze de ‘open toekomst’ die hier en nu hoe dan ook zal ‘gebeuren’. Zelf menen we dat het
begrip van vorming juist een andere pedagogische verhouding tot de toekomst inhoudt: hoop op een betere wereld. Hoe
vormend onderwijs gestalte geven als een cultuur van hoop?
15.20 uur PAUZE
15.50 uur Vier interactieve deelsessies
1. Mensen inspireren door missie en visie (o.l.v. Machteld Verbruggen)
2. Hoe wijs is het onderwijs? (o.l.v. Dirk De Wachter)
Zou een psychiater beter niet zwijgen over het onderwijs, waar hij in feite niets te zoeken heeft omdat de zogenaamd
‘normale’ mensen daar vertoeven? Omdat normaliteit een paradoxaal begrip is en omdat psychiatrische symptomen
tonen waar het in de samenleving aan schort, durven wij toch het woord te nemen. We willen aantonen dat de
fundamentele problemen van kwetsbare patiënten signalen zijn die in de opleiding van jonge mensen van belang zijn.
We spreken respectievelijk over verbrokkeling, vervlakking, gebrek aan hechting, infantilisering, existentieel deficit
en nood aan stilte. Misschien kan een vreemde stem zo wat inspireren.
3. Hoop – een kwetsbare deugd in het onderwijs (o.l.v. Pieter Vos)
Onderwijs veronderstelt hoop: het vertrouwen dat onderwijs en leren ergens toe dienen, ook al weten we niet precies
waartoe. In deze interactieve workshop wordt de deugd van de hoop verkend vanuit de christelijke deugdethische
traditie. Deze deugd verbinden we vervolgens aan een vormingsgerichte benadering van onderwijs, die wordt
onderscheiden van andere onderwijsbenaderingen die momenteel gangbaar zijn (kenniseconomische benadering
en een benadering die nadruk legt op binding met de samenleving). In een vormingsgerichte visie is vorming
het uiteindelijke doel van onderwijs, maar de realisatie van dit doel is een kwestie van hoop: we verwachten iets
waarover we geen zekerheid kunnen afdwingen. Introductie in deze thema’s wordt afgewisseld met gesprek en
discussie.
4. De identiteitsbegeleider als hoopgenerator (o.l.v. Taco Visser en Marieke Voogt)
Veel leraren in het middelbaar en hoger beroepsonderwijs zijn praktijk- en beroepsgericht. Het beroep en de te
leren kennis en competenties staan centraal. Hoe kun je als leraar ook jouw motivatie en inspiratie voor wie je bent
als mens inbrengen in het beroepsonderwijs? Kan dat de motivatie en inspiratie van studenten voor het leren van
hun beroep stimuleren en wat betekent dat voor hun (levensbeschouwelijke) ontwikkeling? Kan het werken vanuit
motivatie en inspiratie ook een manier zijn om de christelijke schoolidentiteit vorm te geven? Welke hoop biedt het
christelijk beroepsonderwijs de studenten? De identiteitsbegeleiders in het mbo ontwikkelen zich in hun werk als
‘hoopgenerators’ die collega’s en studenten in aanraking brengen met hun motivatie en inspiratie. Op het
Alfa-college onder meer door een inspiratiecursus voor medewerkers. In dit deelprogramma gaan we in op het werk
van de identiteitsbegeleiders in het mbo en schetsen we de opzet van de cursus.

17.00 uur Lezing door Harm Bart:
Coram Deo in tijden van onttovering
In het christelijk onderwijs manifesteert zich een spanningsveld tussen identiteit en secularisatie. Die secularisatie maakt
deel uit van en wordt aangejaagd door wat wel wordt aangeduid als de onttovering van de wereld. Bij dit alles spelen
de sterk gewijzigde inzichten op natuurwetenschappelijk gebied een grote rol. De impact daarvan is groot, omdat die
natuurwetenschap innig verstrengeld is met een technologie die op een voor de leek bijkans magische manier ‘werkt’ en
daardoor een ‘imperialistisch’ karakter heeft. Diepgaande kwesties dienen zich aan op religieus-ethisch gebied. Reden
voor vrees of juist voor hoop? Er is hoop als het besef levend kan worden gehouden – ook in en via het onderwijs – dat de
mens leeft Coram Deo, voor het aangezicht van God.
17.45 uur Slotwoord door Mieke van Hecke, directeur-generaal van het Vlaams Secretariaat
van het Katholiek Onderwijs
18.00 uur Meditatieve bijdrage door Guido de Bruin, adviseur Identiteit bij de Besturenraad
18.15 uur Aperitief en dinerbuffet
19.30 uur Afsluiting
Extra: Programma 25 april 2012: Groot-Bijgaarden
Het onaantastbare tastbaar maken met mensen – pedagogie voor-bij de onderwijsmarkt
Als onderwijs de gehele mens wil vormen, dan is een cultuur van contemplatie en stilte meer dan ooit cruciaal. Hoe kan
deze uitdaging opgenomen worden te midden van het schoolgebeuren? De Kapel van de Ontluiking, genomineerd voor de
Prijs Vlaamse Bouwmeester 2012, geeft een voorbeeld van een pedagogie voor-bij de onderwijsmarkt. De ‘trialoog’ die
aan de basis ligt, wordt deze ochtend uitgevoerd. Mensen (deelnemers), Vorm (architect Tom Callebaut) en Spiritualiteit
(inspirator en begeleider Herman Lombaerts en An De Bremme) komen tot een trialoog via dit concrete project.
9.30 uur Ontvangst
10.00 uur Sacrale ruimten. De rol van de schoolarchitectuur en het inrichten van ‘stille ruimten’ (o.a. in scholen) - met een
uitdieping van de architectuur zoals die in de ‘kapel van de ontluiking’ werd ontwikkeld – inleiding door architect
Tom Callebaut
10.30 uur De spiritualiteit van sacrale ruimten. De samenhang van sacraliteit en spiritualiteit. Als een sacrale ruimte wordt
ingericht, welke spiritualiteit ligt er dan in weerspiegeld? – inleiding door An De Bremme
11.00 uur PAUZE
11.15 uur ‘Ontluiking’ als code. Een verduidelijking van de “ontluiking” als code van de kapel te Groot-Bijgaarden. – inleiding
door Herman Lombaerts
11.45 uur Bezoek aan de kapel
12.15 uur Lunch
13.00 uur Afsluiting

Over de sprekers
• Dr. Hans Van Crombrugge is pedagoog,
hoofdlector fundamentele en
gezinspedagogiek in de opleiding
gezinswetenschappen en voorzitter
van het Kenniscentrum Hoger Instituut
voor Gezinswetenschappen (HUB).
‘Trage vragen’ rond opvoeding, vorming
en onderwijs genieten zijn bijzondere
aandacht. In 2006 schreef hij Denken
over opvoeding. Inleiding in de
pedagogiek.
• Prof. Dr. Harm Bart is emeritus
hoogleraar aan de economische faculteit
van de Erasmus Universiteit Rotterdam,
publicist op levenbeschouwelijk terrein
en oud-toezichthouder bij de Vereniging
voor Christelijk Voortgezet Onderwijs in
Rotterdam e.o.
• Machteld Verbruggen is algemeen
directeur van hogeschool Thomas
More, met vestigingen in onder andere
Mechelen, Antwerpen en Turnhout.
Locaties
• Hanswijkkerk, Hanswijkstraat 2800 Mechelen
Route: www.mechelen.be/961/content/1446/onze-lieve-vrouw-van-hanswijkbasiliek-uniek-in-mechelen.html.
• Thomas More, Campus De Vest, Zandpoortvest 60, 2800 Mechelen | Route: www.lessius.eu/contact/campussen/vest.
• VLP- De La Salle Centrum, Kapel van de Ontluiking, Hendrik Placestraat 47, 1702 Groot-Bijgaarden
Route: www.vlp-scholennetwerk.be/nl/Contact.
• Prof. Dr. Dirk De Wachter is psychiaterpsychotherapeut
en diensthoofd
Systeem- en Gezinstherapie aan het
Universitair Psychiatrisch Centrum
van de KULeuven, campus Kortenberg.
Hij is opleider in de gezinstherapie
en voorzitter van het ethisch comité.
Hij publiceert vooral over ethische en
maatschappelijke aspecten van de
psychiatrie.
• Dr. Pieter Vos is universitair docent
Ethiek aan de Protestantse Theologische
Universiteit, locatie Amsterdam. Hij is
auteur van onder andere Doe me een
deugd. Praktijkboek morele vorming voor
de basisschool.
• Marieke Voogt is identiteitsmedewerker
en docent burgerschap aan het Alfacollege,
een christelijke instelling
voor middelbaar beroepsonderwijs in
Groningen e.o.
NB: Voor de metalen toegangspoort is een paaltje met klavier. Volgende toegangscode is van toepassing voor die voormiddag: 55555E.
Meer informatie
Meer informatie in verband met de inschrijvingsmodaliteiten en inschrijven vindt u via het inschrijvingsformulier.
• Drs. Taco Visser is adviseur Identiteit
bij de Besturenraad, vakdidacticus
godsdienst/levensbeschouwing
en als ‘practor’ (praktijkgericht
lector) werkzaam in het christelijk
middelbaar beroepsonderwijs om
de identiteitsontwikkeling van de
deelnemende instellingen te stimuleren.
• Tom Callebaut is architect en docent aan
het Hoger Architectuurinstituut Sint-
Lucas Gent en Brussel voor de opleiding
Interieurarchitectuur.
• An De Bremme is begeleider van
Identiteit en Pastoraal van het VLPnetwerk.
• Herman Lombaerts is emeritus
hoogleraar aan de KU Leuven en
begeleider van het kapelproject.