biografie - Het Utrechts Archief

More documents

Recommendations

Info

liberaal. In 1848 en 1850 had hij adressen getekend tegen de grondwetsherziening en tegen de kieswet en hij behoorde tot de oprichters van de Unie, die hij spoedig te reactionair vond en de rug toekeerde. Hij werkte vervolgens mee aan de oprichting van de Handelssociëteit en de UKV, die hij tot een geduchte verkiezingsmachine wist te maken. De Muralt moet een briljant verkiezingsstrateeg zijn geweest. Volgens een tijdgenoot was hij doorkneed in het verkiezingswerk en doorzag hij onmiddellijk elke kunstgreep: 'zijn grootste voldoening was het zijn tegenspelers in de kaart te zien en zelf zijn beste troeven zooveel mogelijk in de hand te houden'. De Muralt kon daarbij profiteren van zijn talrijke relaties binnen en buiten de zakenwereld. Hij was 37 jaar lang secretaris van de Kamer van Koophandel en van de Handelssociëteit, secretaris of voorzitter van de UKV en commissaris van de burgersociëteit De Vriendschap, waar de leden van de Handelssociëteit en de UKV elkaar ontmoetten en de stadszaken druk behandeld werden. Bovendien was De Muralt tot 1858 tevens secretaris van de aristocratische sociëteit Sic Semper, zodat hij ook wist hoe de vlag er in het andere kamp bij hing. Verder was hij bestuurslid van Toonkunst, vanaf 1862 voorzitter van de Maatschappij tot verbetering der woningen voor arbeidenden en minvermogenden en later ook bestuurslid van de Vereeniging tot bescherming van dieren en van de scherm- en gymnastiekvereniging Olympia. Met zo'n netwerk was er al heel weinig dat De Muralt kon ontgaan, zeker nadat hij in 1856 bij een tussentijdse verkiezing raadslid en het jaar daarop wethouder was geworden, wat hij tot zijn dood in 1889 is gebleven. In oktober 1857 werd De Muralt tot wethouder gekozen. Dat was mogelijk omdat in dat jaar vijf nieuwe liberalen in de raad waren gekozen en wethouder Hinlopen zijn raadszetel had verloren. In het college begon hij onmiddellijk oppositie te voeren tegen burgemeester Kien, die sinds 1854 ook Tweede-Kamerlid was en de raad alleen nog presideerde als de Kamer op reces was. Kien en De Muralt waren volslagen vijanden. Kien had zelfs de gemeentesecretaris opgedragen geen uitgaande stukken door zijn wethouder te laten tekenen 'opdat de naam van De Muralt toch nooit als zijn plaatsvervanger voor het publiek zou verschijnen'. Als wethouder was De Muralt belast met belangrijke onderdelen van de gemeentelijke huishouding: zo was hij voorzitter van de raadscommissies voor de gasfabriek (hoewel hij aanvankelijk tegen gemeentelijke exploitatie was geweest), het rechtskundig onderzoek, de brandweer, de schutterij en het archief. De oprichting van de Korenbeurs in 1861 was mede aan hem te danken en ook bij de spoorwegaanleg, de reorganisatie der politie, de oprichting van een schietbaan en van het nieuwe ziekenhuis was hij nauw betrokken. In het bijzonder droeg De Muralt de zorg voor het gemeentelijk archief en na de benoeming van S. Muller Fzn tot gemeentearchivaris werd De Muralt voorzitter van de speciale commissie voor het archief. Het was ook op zijn voorstel dat het Stedelijk Museum werd ondergebracht in de buitenplaats Het Hogeland, die in 1888 was aangekocht. Er kwam bijna niets van belang tot stand zonder dat De Muralt erin was betrokken of er de stoot toe had gegeven. Van 1859 tot zijn dood was hij ook nog lid van Provinciale Staten, waar hij zich vooral bezighield met waterstaatszaken. Zijn grootste politieke triomf behaalde De Muralt in 1875. De conservatieve burgemeester Kien was weliswaar geheel ingekapseld door liberale wethouders, maar vertegenwoordigde nog steeds het kiesdistrict Utrecht in de Tweede Kamer. In 1858 had De Muralt zonder succes geprobeerd Kiens kamerzetel te veroveren en nadien hadden de liberalen nog vijfmaal een eigen kandidaat in het veld gebracht, maar ze waren telkens overstemd door de conservatieve en orthodox-protestantse plattelandskiezers. In 1875 slaagde De Muralt er eindelijk in de zeer gematigde
liberale Maarsseveense steenfabrikant J.N. Bastert met miniem verschil te doen zegevieren. De toenmalige wethouder W.R. Boer herinnerde zich: 'Ons stadhuis leek toen wel een kiesbureau, want de heren zaten er steeds met de kiezerslijsten, studerende welke middelen en invloeden konden worden aangewend om hun plan te doen gelukken'. Daarmee was Utrecht ook in de landelijke politiek 'om'. Nadat Kien in 1878 ontslag had genomen was De Muralts positie onaantastbaar. De nieuwe burgemeester Boer had weinig in te brengen tegen het driemanschap van liberale wethouders (De Muralt, Royaards van den Ham en Ram) die het veelal eens waren en de zaken ook tegen zijn wil konden doordrijven. Hun intimiteit kwam de burgemeester onverklaarbaar voor: in het college werd vaak geschreeuwd en gebulderd en er vielen uitdrukkingen als 'het is onwaar, gij liegt het, het zijn valsche voorstellingen, gij zijt stokdoof'. Daarna sloten de heren dan weer de gelederen tegen de burgemeester. Ook konden er voorstellen in de raad worden gebracht die werden verworpen doordat wethouders zelf tegen stemden. Voor Boer was het college van B&W een 'ongelooflijke geduldsoefening en een ware kwelling des geestes'. In 1886 werd De Muralt benoemd tot ridder in de Nederlandse Leeuw. Zijn vrienden en vereerders in de UKV en de Handelssociëteit boden hem toen een feestmaaltijd aan en brachten hulde aan zijn verdiensten voor de ontwikkeling van het openbare leven en de overwinning van de liberale handelsbeginselen, zijn tomeloze energie, zijn stalen geheugen en zijn tact om met mensen om te gaan. In de woorden van H.A. van Beuningen: 'Hij was onze generaal, wij zijn hem allen dank schuldig'. De Muralts gezondheid was toen al ernstig aangetast; hij leed aan reumatische klachten en moest zich na een val in huis op krukken voortbewegen. De Muralt woonde tot 1868 met zijn drie ongehuwde zusters aan de Kromme Nieuwegracht en daarna op Trans 10. Hij trouwde pas op 57-jarige leeftijd met de 21 jaar jongere Wilhelmina Scherpezeel, een katholieke arbeidersdochter uit Cothen, bij wie hij reeds vier kinderen had die bij het huwelijk werden erkend; in 1877 werd nog een zoon geboren. Onder de getuigen bij het huwelijk waren de orthodoxprotestantse bankier E.H. Kol en de christelijke filantroop W. van Oosterwijk Bruyn, beiden aangetrouwde neven van De Muralt. Het gezin betrok toen het pand Domtrans 22, met een Zwitserse gouvernante, twee Zwitserse kindermeisjes en vier dienstbodes. De betekenis van De Muralt is vooral gelegen in de politieke modernisering van Utrecht: het openen van de elite voor de vertegenwoordigers van handel en nijverheid en het in praktijk brengen van het liberale bestel van 1848 op plaatselijk niveau. De industrialisatie en gedaanteverwisseling van Utrecht na 1890 heeft hij niet meer meegemaakt. In dat opzicht is hij nog een man van het oude Utrecht geweest. Publicaties [Anoniem], De kandidatuur voor het lidmaatschap van de Tweede Kamer der Staten Generaal in het hoofd-kiesdistrict Utrecht van de heeren Jhr. Mr. H.A.M. van Asch van Wijck en Mr. N.P.J. Kien, toegelicht door een kiezer (Utrecht 1854) 'Geschiedkundig overzicht betreffende de Utrechtsche couranten', Utrechtsche Volksalmanak, 1858, 108-128 De nalatenschap van den heer Johan van Halmael en de afstamming van zijne naaste bloedverwanten (Utrecht 1881)
Page 1: JOHAN LUDWIG BERNARD DE MURALT (181

biografie - Het Utrechts Archief

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?