Winter 2010/2011 - OranjeWijk
Winter 2010/2011 - OranjeWijk
Winter 2010/2011 - OranjeWijk
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
IN NAAM VAN ORANJE<br />
STRAATNAMEN IN DE ORANJEWIJK<br />
JOHAN WILLEM FRISO? WIE WAS DAT?<br />
e Oranjewijk heet niet voor niets zo. De meeste straten zijn vernoemd<br />
naar leden van het Huis van Oranje en aanverwanten. Maar<br />
al zijn de namen bekend, wie zij waren zal voor de meeste Oranjewijkers<br />
verdwenen zijn in de mist van lang vervlogen tijden. En omdat het geschiedenisonderwijs<br />
ook niet meer is wat het geweest is, leek het de redactie<br />
van het Buurtjournaal een goed idee deze roemruchte Oranjewijkers weer<br />
eens voor het voetlicht te halen. En we doen niet auw, Gysbert Japicx rekenen<br />
we in deze democratische tijden ook mee. Deel 4: Johan Willem Friso.<br />
De familie Nassau is een wijdvertakte<br />
familie. Geen wonder, de vader van<br />
Willem van Oranje had tien kinderen<br />
waarvan velen ook zelf weer behoorlijk<br />
vruchtbaar bleken. En hij was niet<br />
eens de eerste Nassau. Ook de held<br />
van deze a evering heeft zijn sporen<br />
nagelaten.<br />
Hij heet Johan Willem Friso, een achterachterkleinzoon<br />
van Jan de Oude<br />
die een broer van Willem van Oranje<br />
was. Om het nog ingewikkelder te<br />
maken was de oma van Johan Willem<br />
Friso Albertine Agnes, een kleindochter<br />
van Willem van Oranje. Via<br />
haar stamt het huidige koningshuis<br />
af van Willem van Oranje. Een beetje<br />
binnen de familie trouwen (maar niet<br />
teveel!) is gunstig voor de bezittingen<br />
en vaak ook voor de politiek.<br />
Johan Willem Friso wordt in het<br />
Duitse Dessau geboren, in 1687. Zijn<br />
vader, Ernst Casimir II van Nassau-<br />
Dietz is de eerste Friese stadhouder.<br />
Zijn moeder heet Henriëtte Amalia<br />
van Anhalt-Dessau.<br />
Erfenis<br />
In 1696 sterft zijn vader, Johan wordt<br />
vorst van Nassau-Dietz en stadhouder<br />
van Groningen en Friesland. Zijn<br />
moeder is regentes tot zijn meerderjarigheid<br />
in 1707. In 1709 trouwt hij<br />
met Maria Louise van Hessen-Kassel.<br />
Na het huwelijk vertrekt hij naar<br />
Frankrijk om als generaal te dienen<br />
in het leger, de Nederlanden zijn<br />
verwikkeld geraakt in de Spaanse<br />
Successieoorlog (1710-1714). Nadat<br />
Johan meegevochten heeft, keert hij<br />
in 1709 terug naar Nederland en stort<br />
zich op een erfeniskwestie.<br />
Johan Willem Friso is namelijk de<br />
erfgenaam van zijn achterneef stadhouder-koning<br />
Willem III. Hij heeft<br />
dus recht op de titel prins van Oranje,<br />
vind hij. Maar een neef en een Franse<br />
edelman denken daar anders over en<br />
gaan de strijd aan.<br />
In 1711 besluit Johan zelf naar Den<br />
Haag te gaan om met de lastigste<br />
tegenstander, neef Frederik I van<br />
Pruisen, tot een vergelijk te komen.<br />
Het gaat immers niet alleen om de titel<br />
Prins van Oranje, er staan ook een<br />
aantal landerijen en grote sommen<br />
geld op het spel. Johan Willem Friso<br />
kiest de kortste weg naar Den Haag<br />
en dat wordt hem noodlottig.<br />
Het weer is goed als Willem met zijn<br />
gezelschap het Hollands Diep moet<br />
oversteken, maar er blijkt een inke<br />
bui op komst. De prins laat zijn boot<br />
bij een groter vaartuig aanleggen. Hij<br />
heeft geen zin om nat te regenen en<br />
gaat daarom zelf in een vissersbootje<br />
zitten waarop zijn koets is neergezet.<br />
Het buurtjournaal 22<br />
Als de boot bijna de overkant heeft<br />
bereikt, is de bui uitgebleven en de<br />
prins komt uit zijn koets. De schipper<br />
moet de zeilen nog even wenden en<br />
daarna kan het gezelschap aan land<br />
gaan.<br />
Maar er gaat iets mis, een plotselinge<br />
windvlaag vult het zeil en de<br />
boot kantelt. Alle opvarenden vallen<br />
overboord en een golf sleurt Johan<br />
Willem Friso mee. De jonge prins<br />
verdrinkt, evenals zijn kamerheer.<br />
Pas acht dagen na het ongeluk ziet<br />
een schipper het lijk van de prins<br />
drijven, op ongeveer dezelfde plek<br />
als het ongeluk. Pas zeven maanden<br />
later wordt Johan Willem Friso overgebracht<br />
naar Leeuwarden en begraven<br />
in de Grote Kerk.<br />
Zijn weduwe neemt de erfenisstrijd<br />
over. Ze staat bekend om haar vriendelijkheid<br />
maar verandert in een<br />
pitbull als het om de erfeniskwesties<br />
gaat.<br />
Voorouder<br />
Johan Willem Friso (1687-1711), prins<br />
van Oranje en vorst van Nassau-<br />
Dietz, had maar twee kinderen: Anna<br />
Charlotte Amalia (1710) en Willem<br />
Karel Hendrik Friso oftewel de latere<br />
stadhouder der Nederlanden Willem<br />
IV, geboren na de dood van zijn<br />
vader in 1711. Toch stammen alle Europese<br />
gekroonde hoofden van hem<br />
af. Met een afstand van negen à elf<br />
generaties tot de huidige vorsten is<br />
hij zelfs hun meest recente gemeenschappelijke<br />
voorouder.<br />
Ineke Evink<br />
PRINTEN, PLOTTEN, DRUKKEN, AFWERKEN
Change language