Jaargang 10 Februari 2009 - Natuurpunt Oude Spoorweg

P602372
Driemaandelijks afdelingstijdschrift
Jaargang 10 Februari 2009 -April 2009
Nummer 45
België-Belgique
P.B.
2570 Duffel 1
8/4948

l e o p o l d s t r a a t 8 2 d u f f e l 0 1 5 - 3 1 4 0 4 3
w w w . b a r t v o e t . b e
Open: 10.00 - 12.00 / 13.30 - 18.00
zaterdag: tot 16.00 zondag en maandag: gesloten
2

Beste Natuurpunters,
3
VOORWOORD
Eerst en vooral wens ik iedereen een heel gelukkig Nieuwjaar en ben ik blij dat
ook jij er in 2009 weer bij bent. Tijdens de kerstmarkten heeft onze afdeling de
kaap van de 700 afdelingsleden doorbroken. Ik heet alle nieuwkomers een hartelijk
welkom bij onze groeiende vereniging.
Nieuwjaar is ook de tijd om de goede voornemens op een rijtje te zetten en even
terug te blikken naar het verleden. 2008 zal de geschiedenis ingaan als de grote
luchtbel van de economie en het financiële wereldje dat uit elkaar spat. De
droom dat alles groter, sneller en meer moest, is geëindigd. De internationale
financiële crisis heeft ons – hopelijk – weer met de beide voeten op de grond
gezet. Een positieve zaak lijkt me alvast dat G.W. Bush op 20 januari definitief
van het wereldtoneel verdwijnt en een persoon met frisse “change” ideeën het
Witte Huis zal binnenstappen. In afwachting van de machtsoverdracht is Bush er
helaas nog in geslaagd enkele antimilieumaatregelen te nemen in eigen land ….
Of men nu iets geleerd heeft uit deze economische crisis is nog maar de vraag.
Over de federale politieke crisis wil ik het niet eens hebben, maar als ik het huidig
handelen van de Vlaamse regering zie vrees ik ook het ergste. Nieuwe wegen,
nieuwe industriegebieden … alles blijkt weer te kunnen. De invulling van het
stedelijke gebied Antwerpen is daar zo’n voorbeeld van. In het kader van het
openbaar onderzoek zijn de afgelopen maanden door onze afdeling belangrijke
initiatieven genomen om de gemeente Kontich leefbaar te houden. Zo kaartten
we ondermeer aan om het Broekbos te bewaren en niet met woningen vol te
planten, de open ruimte tussen Kontich en Reet niet in een industriezone om te
zetten, klaagden we het voorgestelde uitgeholde concept van het stadsrandbos
aan. In dezelfde periode hadden we nog een laatste kans om onze opmerkingen
over het buitengebied Antwerpse Gordel over te maken. Ook hier was een interventie
noodzakelijk, want onze weinige resterende natuur is absoluut nog niet
veilig gesteld met de huidige plannen. Nu maar hopen dat men onze argumenten
aanvaardt en de zaak toch nog wilt herzien.
In en om onze reservaten zijn er heel wat zaken gebeurd: denk maar aan het
maaiweekend in de Babbelbeekse Beemden, het knotweekend op de Oude
Spoorwegberm, het maaien van het drijftil op de Mosterdpot, het verder verwijderen
van de omheining in het Goorbos. Het doet enorm plezier om nieuwe enthousiastelingen
te ontmoeten op de beheerswerken de laatste tijd!
Maar dat was niet alles: tal van zaken waar maar geen doorbraak kwam, werden
verzilverd in de eindfase van 2008. Wie goed kijkt bij het overzicht van onze beheerde
reservaten ziet dat de cijfertjes veranderd zijn: onze reservaten werden
weer groter.

VOORWOORD
Zo verdubbelde De Babbelbeekse Beemden in oppervlakte. Met de provincie
werd de langverwachte onderhoudsovereenkomst onderschreven voor het beheer
van het overstroombare weiland naast ons bestaand reservaat en de aangrenzende
houtkant op het grondgebied Lier werd door ons aangekocht.
Ook de Mosterdpot-Goorbosbeekvallei breidde uit: door de langverwachte ruilovereenkomst
met Infrabel, werd het overige gedeelte van het Wiel nu volle
eigendom van Natuurpunt, samen met de bosstrook langs de spoorweg. Natuurpunt
heeft daarmee bewezen dat overleg lang kan duren, maar wel werkt om
tot optimaal resultaat te komen.
Nog meer heugelijk nieuws: na een 10 jaar durende administratieve lijdensweg
mag het natuurgebied De Oude Spoorwegberm zich over de status van erkend
natuurreservaat verheugen. Op 12 november zette minister Crevits eindelijk
haar handtekening onder het dossier. Een bekroning voor het vele vrijwilligerswerk
sinds 1985, in het bijzonder van onze twee conservators Wim en Luc!
Tot slot is ook het driejarenplan van de renovatie van ‘t Mosterdpotje zo goed
als afgerond. Midden december werden nog een aantal werkzaamheden door de
VDAB uitgevoerd.
U ziet het, beste leden, er is weer heel wat gerealiseerd in 2008. Bij deze wil ik
dan ook alle vrijwilligers en het bestuursteam danken. Natuurpunt maakt wel
degelijk het verschil voor de natuur in de regio!
Onze doelen en ideeën voor 2009 zijn ook weer niet mis, maar die maken we
traditioneel kenbaar op ons ledenfeest op 31 januari. Na een mooie winterwandeling
in het Goorbos en omgeving, warmen we ons in ‘t Mosterdpotje met een
hapje en drankje op bij de houtkachel. We kijken met z’n allen terug naar de
realisaties en de gedane activiteiten van 2008 en kijken vooruit naar 2009. Ik
hoop dus dat jullie, afdelingsleden, ook massaal aanwezig zullen zijn, want uiteindelijk
kunnen jullie allen mee bepalen waar het met onze afdeling naar toe
kan en moet en misschien raak je ook overtuigd om in 2009 tot onze vrijwilligerskern
toe te treden.
Tot slot: (mocht dit nog niet gebeurd zijn), vergeet zeker uw lidmaatschap niet
over te maken in 2009, want we willen richting 750 afdelingsleden, zodat we
blijvend het verschil kunnen maken.
Veel leesplezier en hopelijk tot 31 januari!
Uw afdelingsvoorzitter
Johan
4

Renovatiewerken Mosterdpotje
5
AFDELINGSWERKING
We hadden het geluk in de maand december terug 9 VDAB-cursisten (opleiding
onderhoudsvakman) aan de slag te hebben in het Mosterdpotje. De laatste muren
en de traphal werden gepleisterd, geschuurd, geplamuurd, nog eens geschuurd
en dan geschilderd met één laag primer en twee lagen eindkleur!
Een fantastisch werk werd toen geleverd o.l.v. instructeur Filip en het was nodig
elke dag alle kachels fel te laten branden om de verflagen tijdig te laten drogen.
Gelukkig kon onze sponsor Sikkens steeds tijdig de nodige verven aanleveren!
Als klap op de vuurpijl konden we voor het eerst beroep doen op VDAB-stagiairs.
Vanaf half december vonden we 3 VDAB-cursisten bereid om hun opgelegde stage
eveneens in het Mosterdpotje te volbrengen. In samenwerking met het secretariaat
van Natuurpunt Mechelen ondertekenden we met onze afdeling hiertoe
de wettelijk voorziene stageovereenkomsten zodat arbeidsrechterlijk en verzekeringstechnisch
alles in orde was.
Bedankt Johnny, Patrick
en Bernd voor
jullie schilderwerken
aan onze deuren en
ramen!
De VDAB-opleiding schrijnwerkerij verwachten we in de loop van januari met een
nieuw gemaakte voor- en achterdeur en de ploeg van Filip komt nog eens langs
voor het plaatsen van de laatste stukken traliewerk. En dan is het verder aan ons
voor de afwerking en inrichting. Wie tijd of nog ideeën heeft, geeft maar een
seintje aan ludo.bakkovens@telenet.be
We hopen dat velen ons ledenfeest op 31 januari zullen bijwonen en de evolutie
t.o.v. vorig jaar met eigen ogen zullen kunnen zien!
Ludo
Foto’s: Ludo Bakkovens

NATUURBEHEER
Beheer “driehoekje”
Op 19 en 20 december was er weer een hele ploeg in de weer aan “het driehoekje”
van de Mosterdpot. Die benaming begint zo’n beetje de pseudomythische
vormen aan te nemen van graancirkels of zo, maar het gaat om een
heel zompig stukje weiland
ten zuidoosten van
het Mosterdpotje (zie
luchtfoto hiernaast).
Het ligt onderaan de winterbedding
die de Nete
hier ooit in bedwang
hield, en slikt dus uiteraard
het water van de
hoger gelegen weide.
Niet zo erg lang geleden
liep er een beekje door,
gegraven door de boer
die er toendertijd zijn
koeien op liet grazen. Dat
ding is na verloop van
tijd helemaal dichtgeslibd.
6

Het weilandje is nu uiteraard volledig van structuur gewijzigd: veel water, veel
voedsel en dat vindt een beetje natuurbeheerder een heerlijk speelterrein. Volgens
de boekjes zal je gekozen beheer na enkele jaren al tot een opmerkelijk
resultaat leiden. Sinds vorig jaar (herinner je de schitterende beelden van de
berijpte beelden uit nummer 41) wordt
het driehoekje in december dus grondig
gemaaid, gereven en vrijgemaakt.
We zijn dus razend benieuwd wat het
noeste werk van André, Dirk, Eddy,
Greg, Gilbert, Ingrid, Johan A, Johan D,
Luc, Ludo, en Peter zal opleveren. Come
and see next year!
O ja: ook meer onmiddellijk renderende
werken werden uitgevoerd: André en
Wim zaagden en kliefden een aanvulling van de houtvoorraad. Die was danig
geslonken tijdens de renovatiewerken in het Mosterdpotje. Verf droogt nu eenmaal
niet zo goed bij lage temperaturen...
Peter
7
NATUURBEHEER
Foto’s: Ludo Bakkovens

AFDELINGSWERKING
Het natuurgebied de Babbelbeekse Beemden breidt uit!
De oppervlakte van het natuurgebied de Babbelbeekse Beemden is eind 2008
meer dan verdubbeld. Met de provincie werd de langverwachte onderhoudsovereenkomst
afgesloten. Deze betreft het natte weiland naast de huidige Babbelbeekse
Beemden en beslaat zo’n 2,3 ha overstroombaar gebied (rechtse omrande
zone op bijgaande foto).
Onze afdeling slaagde er ook in een houtkant van ongeveer 18 are zelf aan te
kopen (smalle zone onderaan). Deze houtkant ligt op het grondgebied Lier tussen
de Bremstraat en de Arkelloop. Er komt in totaal dus ongeveer 2,5 hectare
bij. In totaal zal het natuurgebied de Babbelbeekse Beemden nu zo’n 4,5 hectare
beslaan. Dat is ook de oppervlakte nodig om een aanvraag tot erkenning als natuurreservaat
te kunnen indienen. Zo ver is het echter nog niet, want de provincie
stelde voor om geen aanvraag in te dienen vóór het einde van de inrichtingswerken.
In een erkend natuurreservaat kan je deze werken immers heel moeilijk
nog uitvoeren.
Natuurpunt kan zich daar uiteraard akkoord mee verklaren.
8

Natuur en veiligheid samen!
Provincie Antwerpen werkt de laatste jaren aan integraal waterbeheer en zal binnenkort
van dit weiland een natuurlijk retentiebekken maken met extra waterberging.
Natuurpunt had een belangrijke inspraak bij de opmaak van dit project.
De plannen liggen in grote lijnen klaar, maar de realisatie zal nog niet voor morgen
zijn, omdat er moet gewacht worden op de opmaak van een ruimtelijk uitvoeringsplan
(RUP) in het kader van de afbakening van het buitengebied door
het Vlaamse gewest. Dit RUP moet de natuurverweving in het bestaande agrarische
gebied mogelijk maken. Zoals al aangehaald in het artikel over het buitengebied
Antwerpse Gordel, zal een 20-tal hectare in de lagere delen van de vallei
hierdoor een andere bestemming krijgen. Zowel Natuurpunt als de dienst Waterbeleid
van de provincie dringen aan op de snelle opmaak van dit RUP.
Het ligt in de bedoeling om de "binnenoevers" van Arkelloop en Babelsebeek af
te schuinen tot een helling van ongeveer 5°. Zo creëert men een bijkomende
buffercapaciteit van 6.700m³. Verder wil men trachten met kleine ingrepen de
loop van beide beken steviger te laten hermeanderen. Zo verkrijgt men een natuurlijkere
beek die waardevol is voor ondermeer ijsvogels. Door de aankoop
door onze afdeling van de houtkant aan de oever van de Arkelloop, kan en wil de
dienst Waterbeheer een toegang voorzien van de houtkant naar het weiland om
dit bereikbaar te maken voor de beheermachines. In het weiland tenslotte zal
men de bestaande poelen terug uitbaggeren. Die kunnen dienen als voortplantingspoelen
voor amfibieën.
Voorlopig beheer
Om het verbossen en verruigen van de bestaande vegetatie tegen te gaan, dringen
zich echter dringende maaiwerken op. Daarom sloten wij de overeenkomst
nu al af. Zo kan de aanwezige belangrijke flora bewaard blijven en is later minder
herstelbeheer nodig. Ook de houtkant zal serieus wat beheer vragen: veel
bomen dienen dringend geknot te worden, andere opgesnoeid. Als afdeling
overwegen we om een vogelkijkwand op te richten in de houtkant. Talrijke wintergasten
zoals wintertalingen bezoeken immers geregeld het weiland. Het ganse
jaar kan men hier kievieten en watersnippen zien.
Uiteraard zullen we onze leden op de hoogte brengen van de verdere evolutie.
Kom, van zodra de temperaturen wat zachter worden, eens kijken naar het gebied.
Met wat geluk kan je dan zelf zien wat voor een amfibieënparadijs de Babbelbeekse
Beemden is. Ook de steenuil is meestal van de partij (voor meer info:
bekijk de activiteitenkalender).
Johan & Luc
9
AFDELINGSWERKING

NATUURSTUDIE
Paddenoverzet 2008 op het Senthout
Aarzelende start op 19 januari
In 2008 ging het paddentrekseizoen aarzelend van start op 19 januari. De oorzaak
was voor de zoveelste keer een uitzonderlijk zachte stormnacht bij temperaturen
van 13 graden met de nodige portie regen. Die avond leverde meteen 1
kleine watersalamander en 7 padden op.
Ook op andere trekplaatsen zoals Donderheide in St Katelijne Waver was er ook
al amfibieëntrek: op groene kikker na werden alle soorten die avond al waargenomen.
19 januari leverde op het Senthout ook al meteen 3 slachtoffers pad op,
goed voor 12 geregistreerde dieren. Ook op 20 januari, ook een zeer zachte
avond met druilerige motregen, leverde 10 dieren op, waarvan één alpenwatersalamander.
Vanaf 21 januari werd het duidelijk veel koeler en paddentrek bleef dan ook uit
tot de volgende uitzonderlijke zachte avond van 5 februari. Deze avond leverde
meteen 40 dieren op, waarvan 16 niet levend de weg konden oversteken.
Op 6 februari had de wind de NW-hoek gekozen en denderden enkele stevige
(winterse) buien neer. Toch leverde die avond nog 6 dieren op bij het donker
worden, maar vanaf 19.00 uur was er geen trek meer.
Tussen 7 en 20 februari werd er geen trek meer geregistreerd door een laat winteroffensief
met wat vorst en zelfs wat sneeuw.
24 februari piekavond
Op 20 februari stortte dat winteroffensief in, en kwam er zachte Atlantische lucht
op gang wat direct resulteerde in matige paddentrek met zo’n 31 dieren op de
20ste en dan 6 avonden achter elkaar een 100-tal dieren.
Op 24 februari werd op een heel zachte avond met wat motregen en een temperatuur
rond de 10 à 12 graden een piekavond gehaald met 356 dieren. Het zou
de drukste avond worden in het jaar 2008.
Op 27 februari was het duidelijk koeler en probeerde de winter opnieuw binnen
te dringen. Doordat dit niet overtuigend lukte en we midden in de paddentrek
waren, werden er ondanks de niet ideale weersomstandigheden toch elke avond
enkele dieren gevonden en dit tot 1 maart.
Vanaf 2 maart kregen we dan toch een kleine winterprik met wat vorst en
sneeuw.
10

Trek tussen 6 en 17 maart
Toen op 6 maart de scherpste kantjes van het winteroffensief eraf gingen, werden
terug 5 à 20 dieren gevonden met op 9 en 11 maart zelfs matige trek van
een 65-tal dieren.
Op 11 maart werden ook de eerste drie exemplaren van groene kikker gevonden.
De trek bleef elke avond verder kwakkelen door de relatief frisse avonden
(van 4 à 7 graden).
Op 15 maart was het opnieuw wat zachter met zo’n 8 à 9 graden met wat lichte
regen. Die avond werd een 2de topavond genoteerd met 303 dieren. Alle soorten
werden gevonden, zelfs enkele weinig voorkomende vinpootsalamanders.
Op 17 maart maakte een koude-inval abrupt een einde aan alle paddentrek. De
vraag die we ons stelden was of de paddentrek nu definitief gedaan was. Ons
totaal lag immers rond een aanvaardbare 1850 dieren.
Op 19 maart werd het zonnig maar schraal voorjaarsweer. Overdag steeg het
kwik toch naar zowat 10 graden of meer, maar ’ s avonds koelde het snel en
flink af. Er was geen trek. In de poelen was er daarentegen heel wat activiteit.
11
NATUURSTUDIE
Foto: Peter Geschier

NATUURSTUDIE
De achterhoede tot begin april
Op 28 maart kwam de instroom van zachte zeelucht terug op gang en daarmee
ook de trek. Op 29 en 30 maart leverde dat zelfs een 40-tal dieren op, waarbij
vele koppeltjes. De heentrek was duidelijk nog niet voorbij, maar het was nog
maar een achterhoede. Pieken werden er ondanks de zeer zachte avondtemperaturen
niet meer gehaald. Tot 6 april ging het nog wat op en af en werd er een
heentrek geconstateerd, omdat er nog altijd koppels werden gevonden. Op 7
april besloten we de actie van 2008 te beëindigen met het fraaie cijfer van 2.187
geregistreerde amfibieën. Dat is merkelijk beter dan vorig jaar, maar 2005 en
2006 deden het nog altijd beter met respectievelijk 2.295 en 2.599 dieren. De
mortaliteit (dat zijn het aantal slachtoffers tegenover het volledige totaal) ligt
rond de 9,8%, dat is relatief hoog, maar de vele kwakkelavonden zitten daar
voor heel veel tussen.
De paddenoverzet van 2008 in enkele statistieken:
levend dood totaal Beste resultaat ooit van 1996-2008
pad 1.858 197 2.055 2.406 (2006)
kikkers 29 1 30 48 (2004)
salamanders 86 16 102 179 (2003)
totaal 1.973 214 2.187 2.599 (2006)
Grafiek met overzicht van alle jaren 1996-2008
Aantal
3.000
2.500
2.000
1.500
1.000
500
0
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
Jaar
2003
12
2004
2005
2006
2007
2008
Salamanders
Kikkers
Gewone pad

Meer details: zie onze website http://www.hylawerkgroep.be/
Bedankt!
Bij deze wens ik ook iedereen te danken die rechtstreeks of onrechtstreeks heeft
bijgedragen tot dit mooie resultaat: proficiat aan het hele raapteam. Deze actie
blijft echter nodig. De uitbreiding van de Babbelbeekse Beemden zal in de toekomst
aan het behoud van de amfibieën zeker een belangrijke bijdrage leveren,
maar dat kan alleen maar als we erin slagen ook het aantal verkeersslachtoffers
binnen te perken te houden.
Oproep tot deelname voor de paddenoverzet 2009:
Net als voorgaande jaren hebben onze amfibieën jouw hulp nodig. Ook in 2009
rekenen ze op uw hulp. Als wij de diertjes niet zouden helpen wordt 80% of
meer doodgereden, zeker tijdens de avond wanneer veel verkeer sluipwegen
zoekt. Dit scenario willen we niet en kan vermeden worden als jij ook komt meehelpen.
Het principe is heel eenvoudig. Tegen schemering komt u naar de actieplaats en
het doel is dan om alle dieren die de weg over kruipen op te vangen in een emmer
en deze (na telling) veilig los te laten op de voortplantingsplaats in het natuurgebied
De Babbelbeekse Beemden.
Praktisch
Theoretisch is de trekperiode van half februari tot half maart. De precieze trekdata
zijn niet op voorhand voorspelbaar door de geldende weeromstandigheden.
Bij zachte winters begint de trek vaak al half januari. Om niet teveel onverrichtterzake
naar de actieplaats af te zakken, worden kandidaat vrijwilligers op de
hoogte gehouden via een digitale hylanieuwsbrief. In die nieuwsbrief worden de
verwachtingen genoteerd, de resultaten van de overzetavonden meegedeeld.
Bovendien houdt de regionale hylawerkgroep contact met andere actieplaatsen
en de verantwoordelijken en wordt informatie met elkaar uitgewisseld.
Om deze nieuwsbrief te ontvangen en je in te schrijven als vrijwilliger, stuur je
een mailtje naar Johan.asselberghs@skynet.be. Spoedig ontvang je dan een inschrijvingsformulier
en enkele praktische richtlijnen. Dat formulier bezorgt u ingevuld
terug, zodat we al uw gegevens hebben en u bij drukke avonden zelfs
kunnen contacteren mocht dit nodig zijn.
Meer informatie bij Johan Asselberghs, regionale Hylawerkgroep Beneden-Nete
13
NATUURSTUDIE

NATUURBEHEER
Beheerwerken Goorbosbeekvallei 29 november
Op 29 november begon een enthousiaste ploeg van 8 noeste werkers aan een
volgende fase van het openstellen van het Goorbos. Deze keer was "bos 2" aan
de beurt. Tot ons geluk was de bodem hier veel bewerkbaarder dan in het lager
gelegen bos 3 dat we bij vorige gelegenheden hebben aangepakt. Hier bleek het
dus mogelijk op de recordtijd van 2,5 uur zo'n 80 m draad uit te spitten, samen
met de ijzeren en betonnen palen waar ze aan waren opgehangen. In het andere
bos heeft die afstand ons bijna 2 volledige dagen bezig gehouden!
14
Bron: Google Earth

15
‘s Namiddags konden we dus nog
een extra stuk aanpakken.
Op bijgaande luchtfoto zie je met
dubbele gele (witte) lijn aangeduid,
waar de draad is weggehaald op 29
november, met zwarte dubbele lijn
wat we bij vorige beheerdagen hebben
verwijderd.
Ter info: wat in het groen
(middengrijs) staat aangeduid, willen
we bij volgende gelegenheden nog
aanpakken. We houden jullie verder
op de hoogte!
Een hartelijke dank aan de harde werkers die dit weeral eens voor elkaar brachten:
Dirk, Eddy, Frank, Gilbert, Godelieve, Johan D., Luc, Ludo en Marleen!
Een speciale erkenning
aan Johan D. die de uitgespitte
palen gemotoriseerd
naar de ingang
kon krijgen. Helaas zijn
van deze memorabele
transporten geen foto’s
beschikbaar wegens de
toen ingevallen duisternis
...
Peter
NATUURBEHEER
Foto: Peter Geschier
Foto: Peter Geschier

NATUURBEHEER
Beheerwerken in de Oude Spoorwegberm 7 december 2008
7 december was een
schitterende dag om
beheerwerken uit te
voeren aan de Oude
Spoorwegberm. Vooral
rond de Wildemansstraat
was er wel één
en ander te doen. Wilgen
knotten, wandelpaden
(meer) begaanbaar
maken, opslag
verwijderen, oevers
maaien, takken en
maaisel afvoeren en in
takkenbakken verzamelen,
bruggetjes
antislip maken, dammetje
bijstellen ...
16
Foto’s: Peter Geschier

17
NATUURBEHEER
Gelukkig waren 12
paar behulpzame
handen van de Kontichse
scouts aanwezig.
Die zorgden er
voor dat de meeste
van die geplande taken
ook werkelijk
werden uitgevoerd.
Hartelijke dank aan
deze goedgemutste
en enthousiaste jonge
mensen!
Na het vertrek van de
Foto’s: Peter Geschier
scouts was de ploeg aanzienlijk uitgedund en gestegen in gemiddelde leeftijd.
Toch werden nog fraaie staaltjes van krachtdadig natuur-beheer tentoon gespreid.
Met arendsoog en vaste blik werden de paaltjes voor het knuppelpad de
grond in gedreven. Zie de bovenstaande foto ....

Ondertussen werd kippengaas over de twee bruggetjes genageld zodat wandelaars
hier voortaan voor uitschuivers worden behoed.
Tenslotte werd gebruik gemaakt van de hoogwaardige technische kennis van
Wim om de dam aan de Beekboshoek aan te passen. De dam is met de dikte van
1 biels verlaagd: in feite is vooraan een stuk uitgezaagd en zijn de dals verlaagd.
Aan de achterkant zat een arduinen blok zodat aan de zijkant een kleine voor
moest worden uitgezaagd. Nu loopt het water rustig weg en indien er echt een
wolkbreuk is kan het over een grotere breedte overlopen. Kortom, met inzicht en
professionaliteit uitgevoerd (bescheidenheid dragen we hoog in het vaandel ….)
De ploeg voor de nu al historische werken van 7 december 2008 was samengesteld
uit 12 geweldige scouts, Dirk, Eddy, Geert, Marleen, Peter en Wim.
Bijna vergaten we te vermelden dat deze mensen psychologisch werden ondersteund
door Luc, die zich door een jammerlijk opgelopen hernia niet fysiek kon
inzetten op zijn geliefde terrein. Gelukkig valt er heel regelmatig iets te beheren
op de Oude Spoorwegberm, en zijn we er dus van overtuigd dat hij binnenkort
weer in volle uitrusting zal aantreden!
Peter
18
Foto: Peter Geschier

Indien je meer informatie wenst over onze afdelingswerking, over Natuurpunt
v.z.w., of over wat dan ook, contacteer gerust onze bestuursleden.
Johan Asselberghs
Voorzitter,
beleid,
amfibieën (Hyla),
lid Minaraad, GECORO en GNOP-commissie
Duffel, Regionaal Landschap Rivierenland
Molenstraat 44, 2570 Duffel
015/31 94 88 ; gsm: 0479/65 29 07
johan.asselberghs@skynet.be
Dirk Costrop
Ondervoorzitter,
ver. uitg. en redactie afdelingstijdschrift,
promotie,
zoogdieren en vleermuizen,
voorzitter Minaraad Duffel.
Waarloossteenweg 10B, 2570 Duffel
015/31 93 75; gsm 0494/50 01 13
dirk.costrop@telenet.be
Lutgarde Van Driessche
Secretaris,
conservator Mosterdpot,
Paddenstoelen, Ongewervelden,
Lid Mina-raad Duffel.
Zandstraat 15, 2570 Duffel
015/32 01 66; gsm: 0485/55 97 13
lutgarde.van.driessche@telenet.be
Ludo Bakkovens
Penningmeester,
beleid Duffel,
coördinator ‘t Mosterdpotje’
Lid Regionaal Landschap Rivierenland.
Zandstraat 15, 2570 Duffel
015/32 01 66; gsm 0494/70 79 92
ludo.bakkovens@telenet.be
Wim Annaert
Conservator Oude Spoorwegberm,
beleid Kontich,
algemene communicatie,
lid Mina-raad en Gecoro Kontich
Montfortstraat 75, 2550 Kontich
03/457 28 03
Website:
http://www.natuurpunt.be/oudespoorweg
19
Afdelingsbestuur
Peter Geschier
Conservator Goorbosbeekvallei,
redactie afdelingstijdschrift,
webmaster
Stationsstraat 125, 2570 Duffel
0477/69 96 76
peter.geschier@telenet.be
Luc Giglot
Conservator Oude Spoorwegberm
conservator Babbelbeekse beemden,
materiaalmeester Kontich,
voorzitter Mina-raad Kontich
Vitsenveld 30, 2550 Kontich
0485/61 70 22
luc.giglot@telenet.be
Els Lauwers
Digitale nieuwsflits
Rompelei 23, 2550 Kontich
03/459 90 89
lauwers.els@telenet.be
Vic Michiels
Conservator De Mosterdpot,
vogels
Koning Albertstraat 68, 2800 Walem
015/20 38 08; gsm: 0475/96 59 03
vmichiels@mac.com
Ingrid Vandeputte
Conservator Babbelbeekse beemden
Beekboshoek 2 bus 4, 2550 Waarloos
015/31 53 27; gsm: 0494/13.27.87
ingrid_vandeputte@hotmail.com
Marleen Van Puyvelde
Conservator Goorbosbeekvallei,
educatie,
Stationsstraat 125, 2570 Duffel
0486/41 36 58
marleenvanpuyvelde@telenet.be
Wie via mail op de hoogte wilt blijven met bestuursverslagen
of vrijblijvend uitgenodigd wil
worden voor bestuursvergaderingen, geeft gewoon
een seintje naar Lutgarde!

Activiteitenkalender
zaterdag 31 januari
2009
Afdelingsdag: Wandeling, overzicht van de activiteiten van
het voorbije jaar; dia's, ... Nieuwjaarsreceptie; gezellig samenzijn
en ook Algemene Vergadering
Wandeling in de Mosterdpot en de Goorbosbeekvallei van 15u tot 16u45. Afspraak: 't
Mosterdpotje, parking op PVT, Mechelsebaan 218, Duffel. Laarzen niet vergeten!!
Nieuwjaarsreceptie: Vanaf 17u in 't Mosterdpotje. Einde: zelf in te vullen...
Contactpersoon: Johan Asselberghs, 015/ 31 94 88 of 0479/65 29 07
van begin februari tot
eind maart
Paddenoverzetacties op verschillende locaties ( in
Duffel: 't Senthout)
Vanaf zonsondergang tot soms 22u30 (weersafhankelijk) Wie inschrijft krijgt digitale
nieuwsbrief over paddentrek.
Algemene info: Johan Asselberghs, 015/ 31 94 88 of 0479/65 29 07
Contactpersoon actieplaats Senthout: Jef Beliën, tel 015 31 16 90 jefke_belien@hotmail.com
dinsdag 3 februari ‘09 Open bestuursvergadering
Vanaf 20u15 in het Mosterdpotje
zaterdag 7 + zondag 8
februari 2009
Beheerwerken in natuurgebied de Babbelbeekse
Beemden: knotten en hakhoutbeheer
Vanaf 9u30 tot 17u. Afspraak aan de ingang van het natuurgebied, in de Bremstraat
vlakbij 't Senthout,te Duffel (later toekomen en eerder vertrekken kan altijd).
Contactpersonen: Ingrid Vandeputte, 0494/13 27 87 en Luc Giglot, 0485/61 70 22
Zaterd. 14 februari ‘09 Beheerwerken in natuurgebied de Mosterdpot
Afspraak om 9u30 aan 't Mosterdpotje, Mechelsebaan 218 te Duffel ( parkeermogelijkheid
op PVT). Einde rond 12u
Contactpersoon: Vic Michiels, 015/20 38 08 of 0475/96 59 03
zaterdag 14 februari
2009
Sneeuwklokjeswandeling in de Itterbeekvallei op de
grens van Duffel en Lier
(georganiseerd door afdeling De Wielewaal)
Afspraak: 14.00 uur Molbrug Lier, nabij feestzaal De Mol . Einde omstreeks 17u.
Leiding : Luc Cuvelier 015/31 72 58 of 0485/76 59 54
Aansluitend : Pannenkoeken eten in het Piepeholleke in het Liers Begijnhof.
zaterdag 21 en zondag
22 februari 2009
Beheerwerken in natuurgebied de 'Oude Spoorwegberm':
hakhoutbeheer
Vanaf 9u30 tot 17u (later toekomen en eerder vertrekken kan altijd. Het is nuttig Luc of
Wim vooraf te contacteren, om de werkplek zo efficiënt mogelijk te bereiken).
Afspraak zaterdag: ingang natuurgebied Oude Waarloossteenweg, Kontich-Waarloos
Afspraak zondag: ingang natuurgebied Beekboshoek 69 te Kontich-Waarloos
Contactpersonen: Wim Annaert, 03/457 28 03 of Luc Giglot, 0485/61 70 22
20

21
Activiteitenkalender
zondag 22 februari 2009 Amfibieënwandeling in de Babbelbeekse beemden
Wandeling georganiseerd door Pentadactyla.
Afspraak om 14u aan het kruispunt Senthout-Hoevelaan te Duffel.
Contact: Danny De Welde: 0476/27 72 42
zaterdag 28 februari ‘09 Algemene quiz voor iedereen! Teams tot 5 personen
Afspraak: vanaf 19u30 in de bovenzaal van het Gildenhuis (Stationsstraat 1 te Duffel)
Contactpersoon: Kjell Bakkovens 015/32 01 66 of 0498/30 10 04
zaterdag 28 februari ‘09 Beheerwerken in natuurgebied de Mosterdpot
Afspraak om 9u30 aan 't Mosterdpotje, Mechelsebaan 218 te Duffel ( parkeermogelijkheid
op PVT). Einde rond 12u
Contactpersoon: Vic Michiels, 015/20 38 08 of 0475/96 59 03
zaterdag 14 maart 2009 Beheerwerken in natuurgebied de Mosterdpot
Afspraak om 9u30 aan 't Mosterdpotje, Mechelsebaan 218 te Duffel ( parkeermogelijkheid
op PVT). Einde rond 12u
Contactpersoon: Vic Michiels, 015/20 38 08 of 0475/96 59 03
Nacht van de Natuur: sfeervolle nachtwandeling door het
zaterdag 14 maart 2009
Goorbos: een aanrader
Afspraak : om 20u aan de stationsparking van SKWaver. Laarzen niet vergeten!
Contactpersoon: Peter Geschier 0477/69 96 76
zondag 22 maart 2009
Beheerwerken in natuurgebied de 'Oude Spoorwegberm':
hakhoutbeheer, lichtinval in poelen verbeteren
Vanaf 9u30 tot 17u (later toekomen en eerder vertrekken kan altijd. Het kan wel nuttig
zijn om Luc of Wim vooraf te contacteren, om de werkplek zo efficiënt mogelijk te bereiken).
Afspraak: Mechelsesteenweg in Kontich vlakbij houthandel Vanden Eynde
Contactpersonen: Wim Annaert, 03/457 28 03 of Luc Giglot, 0485/61 70 22
zondag 22 maart 2009
Wandeling naar aanleiding van Wereldwaterdag: het
wondere van water
Wandeling georganiseerd door Pentadactyla.
Afspraak om 14u aan het kruispunt Senthout-Hoevelaan te Duffel
Contact: Danny De Welde: 0476/27 72 42
zaterdag 4 en zondag 5
Beheerwerken in natuurgebied de Goorbosbeekvallei
april 2009
Afspraak : om 9u30 aan aan de stationsparking van SKWaver. Laarzen niet vergeten!
Einde rond 17u. (later toekomen - bel Peter om de werkplek te bereiken- en eerder vertrekken
kan altijd)
Contactpersoon: Peter Geschier 0477/69 96 76

Activiteitenkalender
maandag 6 april 2009 Inventarisatie van de voorjaarsflora van het Mouri-
Afspraak : om 19u30 aan aan de poort van AWW in de Stormschranslaan.
Einde als het donker wordt.
Geen voorkennis van planten vereist, wel een gezonde interesse om planten te determineren.
Een plantengids en loupe zijn steeds nuttig om mee te brengen.
Contactpersoon: Johan Asselberghs 0479/65 29 07 of 015/31 94 88
maandag 13 april 2009 Inventarisatie van de voorjaarsflora van het Mouri-
Afspraak : om 19u30 aan aan de poort van AWW in de Stormschranslaan.
Einde als het donker wordt.
Geen voorkennis van planten vereist, wel een gezonde interesse om planten te determineren.
Een plantengids en loupe zijn steeds nuttig om mee te brengen.
Contactpersoon: Johan Asselberghs 0479/65 29 07 of 015/31 94 88
zaterdag 18 april 2009 Beheerwerken in natuurgebied de Mosterdpot
Afspraak om 9u30 aan 't Mosterdpotje, Mechelsebaan 218 te Duffel ( parkeermogelijkheid
op PVT). Einde rond 12u
Contactpersoon: Vic Michiels, 015/20 38 08 of 0475/96 59 03
zondag 19 april 2009
Wandeling in de Vlaamse Ardennen (bos van Ename
en 't Burreken) Thema: voorjaarsbloeiers in een prachtig
landschap
Afspraak : om 8u aan de oprit van de autosnelweg te Rumst(onder de brug).
Einde ter plaatse: 16u.
Contactpersoon : Johan Asselberghs 0479/65 29 07 of 015/31 94 88
maandag 20 april 2009
Inventarisatie van de voorjaarsflora van het Mouriaubos
(volgens Braun Blanquetmethode)
Afspraak : om 19u30 aan aan de poort van AWW in de Stormschranslaan.
Einde als het donker wordt.
Geen voorkennis van planten vereist, wel een gezonde interesse om planten te determineren.
Een plantengids en loupe zijn steeds nuttig om mee te brengen.
Contactpersoon: Johan Asselberghs 0479/65 29 07 of 015/31 94 88
vrijdag 1 mei 2009 Kijk een kikker-activiteit
Afspraak: om 13u30 aan 't Mosterdpotje, Mechelsebaan 218 te Duffel ( parkeermogelijkheid
op PVT). Einde rond 17u. Laarzen niet vergeten!
Contactpersoon : Johan Asselberghs 0479/65 29 07 of 015/31 94 88
zaterdag 2 mei 2009 Beheerwerken in natuurgebied de Mosterdpot
Afspraak om 9u30 aan 't Mosterdpotje, Mechelsebaan 218 te Duffel ( parkeermogelijkheid
op PVT). Einde rond 12u
Contactpersoon: Vic Michiels, 015/20 38 08 of 0475/96 59 03
22

Bezoek onze website: www.natuurpunt.be/oudespoorweg
Grondgebied : Kontich, Waarloos en Duffel
Lidgeld en abonnementen:
Het lidmaatschap bedraagt € 20, en is geldig voor het hele gezin.
Leden van Natuurpunt kunnen zich ook abonneren op de gespecialiseerde
tijdschriften Natuur.focus (natuurstudie tijdschrift) en Natuur.oriolus (voor
vogelkijkers): zie tabel hieronder.
Stort het vereiste bedrag op rekeningnummer 230-0044233-21 van
Natuurpunt, Michiel Coxiestraat 11, 2800 Mechelen
U kunt uw lidmaatschap ook domiciliëren: vermeldt dan wel steeds ons
identificatienr. voor domiciliëring: 00409423736
U ontvangt:
Infopagina Natuurpunt afd. Oude Spoorweg
Lid natuurpunt X X X X
Natuur.blad (4x/jaar) X X X X
Natuur.focus (4x/jaar) X X
Natuur.oriolus (4x/jaar) X X
De Oude Spoorweg (4x/jaar) X X X X
Lidgeld € 20 € 28,50 € 28,50 € 34,50
Onze natuurgebieden in beheer of in eigendom:
De Oude Spoorwegberm (15 ha) in Kontich, Waarloos, Rumst en Duffel
De Mosterdpot (14 ha) in Duffel en Sint-Katelijne-Waver
De Goorbosbeekvallei (4,5 ha) in Duffel en Sint-Katelijne-Waver
De Babbelbeekse Beemden (4,5 ha) in Duffel
U kan ons steunen door een gift te storten ten voordele van onze natuurgebieden.
Dit op rekeningnummer 293-0212075-88 van Natuurpunt vzw,
Coxiestraat 11, 2800 Mechelen met als vermelding:
Nr. 3703 Natuurgebieden afdeling Oude Spoorweg,
Voor giften vanaf € 30,00 krijgt u een fiscaal attest.
Wij bieden u:
Talrijke uitstappen, excursies, natuurvriendelijke producten, beheerwerken
en nog veel meer …
Als lid krijgt u ook korting bij verschillende handelszaken.
Voor meer info: zie onze website www.natuurpunt.be/oudespoorweg
23

AFDELINGSWERKING
Evolutie spoorwegwerken in Mosterdpot-Goorbosbeekvallei
In ons tijdschrift van aug-okt 2008 schreven we: “Het is bijna zover: begin september
worden de eerste bomen geveld !” Niets was minder waar, want Infrabel
moest maandenlang wachten op de nodige stedenbouwkundige vergunning.
Deze werd pas op 10 december 2008, samen met de verschillende compenserende
maatregelen bij ontbossing en de wettelijk voorziene compenserende
bebossing (zie ons tijdschrift nr 43), afgeleverd door de Vlaamse Overheid.
Bijgevolg zullen de werken aan het AWW-bekken starten na het kerst-/
vorstverlof met de aanleg van de werfweg vanaf de Mechelsebaan en het kappen
van de gemerkte bomen aldaar. Onze afdeling sloot een overeenkomst met
de firma boswerken Wouters voor het rooien van de bomen op de onteigende
Natuurpunt percelen en voor de verkoop van het hout.
We zitten intussen volop in het winterseizoen en mogelijk opteren we om al de
overige gemerkte bomen in de Mosterdpot einde januari/begin februari te laten
vellen. De werfweg zal er dan liggen en de afvoer van de stammen vergemakkelijken.
Ludo
24
Foto: Peter Geschier

Nieuwkomer in Duffel: de Anatolische of oostelijke meerkikker.
De kans is groot dat in Vlaanderen de groene inheemse kikkers, de bastaardkikker
(Pelophylax esculenta) en poelkikker (Pelophylax lessonea) op termijn verdreven
wordt door grotere exotische groene kikkers zoals de Europese
(Pelophylax ridibundus) of Anatolische meerkikker (Pelophylax bedriagae). Dat
blijkt uit een studie van de K.U. Leuven.
Dat onze gebieden in voornamelijk Duffel al besmet waren met meerkikkers wisten
we al, maar daar komt nu ook de Anatolische meerkikker (oorspronkelijk afkomstig
uit het Midden Oosten) bij. Dat blijkt uit DNA-onderzoek van Griet Holsbeek
(Labo Aquatische Ecologie, K.U.L.) die de invasiegeschiedenis van de
‘groene kikkers’ (Pelophylax esculentus-synklepton) in Vlaanderen in kaart
bracht. Na een plaatsbezoek samen met Robert Jooris van Hyla afgelopen junimaand
werden tal van vijvers en poelen met groene kikkers afgewandeld.
Bijna overal werd de meerkikker gevonden. Zo werd ook de parkvijver van Duffel
bezocht. Tijdens het plaatsbezoek stelde Robert vast dat er afwijkende kwaaktonen
te horen waren en dat de kikkers een niet gebruikelijke kleur hadden en een
afwijkend strepenpatroon vertoonden. Bij nader onderzoek bleek het inderdaad
om de Anatolische kikker te gaan
25
NATUURSTUDIE

NATUURSTUDIE
Robert Jooris, de groene kikkerspecialist van Vlaanderen en medewerker van
Hyla deelde dit aan me mee op de Herpetologische studiedag op 29 november,
waar ondermeer de problematiek van introducties en invasies van meerkikkers
uit de doeken werd gedaan. Het is de eerste vondst van deze exoot in onze
streek en het gaat niet om 1 exemplaar maar om verschillende dieren. De dieren
zitten in de vijver aan de fontein in het Duffelse Muggenbergpark. Ook schijnen
tal van de aanwezige meerkikkers al besmet te zijn volgens het DNA-onderzoek.
Eerder werd deze exoot al aangetroffen in de Dijlevallei (Oost-Brabant) ten zuiden
van Leuven. Het is zeker dat deze dieren verspreid zijn via de talrijke tuincentra
rechtstreeks, maar wellicht onrechtstreeks ook door vijverliefhebbers die
de dieren in het park zijn komen dumpen.
Dat deze groene kikkersoort nu ook in Duffel aanwezig is, is geen goed nieuws
voor onze inheemse groene kikkers. De bastaardkikker werd nu al meer en meer
weggeconcurreerd door zijn Oost-Europese neef, de Europese meerkikker, maar
dat zou hij wellicht nog overleven. Deze Anatolische meerkikker zal dit proces
nog versnellen en wordt aanzien als een zeer invasieve exoot. Binnen afzienbare
tijd zal er meer en meer Anatolische meerkikker verschijnen. Uit het eerste onderzoek
schijnt deze zelfs de "inheemse meerkikker" weg te concurreren door
onderlinge paringen en kruisingen. Dat de opmars van de Anatolische kikker snel
gaat, blijkt al in Oost-Brabant.
De gevolgen zijn groot naar biodiversiteitverarming. Op termijn dreigen nu onze
inheemse Bastaardkikker (die eigenlijk een kruising is van poelkikker (P. Lessonae)
en meerkikker (P. Ridibunda) en zich toch kan voortplanten door een uniek
systeem van diploïdegenese - uniek in de natuur) en Poelkikker helemaal weggeconcurreerd
te worden. Voorlopig blijken nog heel wat zuivere poelkikkerpopulaties
veilig te zitten in de Kempen, maar verwacht wordt dat dit niet lang meer zal
duren met de opmars van de Meerkikker en nu dus ook de Anatolische meerkikker.
In Duffel is in alle geval de kans groot dat onze inheemse bastaardkikkers
ten dode zijn opgeschreven. Ze zullen allemaal geleidelijk aan meerkikkers worden.
Hoe komt dit?
-Meerkikkers snel in de meerderheid
In meer dan de helft van de onderzochte locaties waren Europese meerkikkers of
andere uitheemse soorten aanwezig. De Europese meerkikker is sinds zijn aankomst
rond 1970 in ons land aan een stevige opmars bezig. De meerkikker is
merkelijk groter en groene kikkers kiezen meestal grote soortgenoten
(meerkikkers dus) om te paren. Ongeveer één op vijf vijvers bevatten ook Anatolische
meerkikkers, een nauw verwante soort uit het Midden-Oosten. In sommige
regio's zoals Oost-Brabant vormen deze meerkikkers al de meerderheid. Dat is
zelfs in natuurgebieden het geval.
26

- Verorberen en kruisen
De effecten op lange termijn zijn nog niet gekend, maar de kans is groot dat de
inheemse groene kikkers zullen verdreven worden door hun grotere exotische
neefjes. "Van zowel de Europese als de Anatolische meerkikker werd waargenomen
dat ze de kleinere inheemse groene kikkers zonder scrupules verorberen,
maar er ook mee kruisen", aldus de onderzoekers. Zonder hier het laatste detail
van een ingewikkeld genetisch proces uit de doeken te doen, komt het erop
neer dat van elke bastaardkikker die paart met een meerkikker, de nakomelingen
bijna allemaal meerkikkers zullen zijn. Het zogenaamde R-genoom (het genoom
van de meerkikker) schijnt immers dominant te zijn en doorgegeven te
worden, terwijl het L-genoom (het genoom van de poelkikker) wordt afgestoten.
- Logge wetgeving
De onderzoekers wijzen met een beschuldigende vinger naar de "onlogische en
logge Europese wetgeving die import van exoten enkel verbiedt als er aantoonbare
schade is". Dat laatste is bijvoorbeeld het geval met de Roodwangschildpad
en Amerikaanse brulkikker. Bij tal van andere uitheemse soorten weet echter
niemand in welke mate ze een bedreiging vormen voor inheemse planten en
dieren en of ze kruisen met onze inheemse soorten. Bovendien is volgens de
letter van de wet de handel in deze schadelijke exoten binnen de EU nog steeds
toegelaten.
Wat kan jij doen?
- Meld ons alle groene kikkers die op je vijver kwaken. We komen ze graag onderzoeken.
Een aantal morfologische kenmerken zijn bepalend om deze ondersoorten
te onderscheiden (weliswaar is dit enig specialistenwerk) alsook de manier
van kwaken (is veel makkelijker te onderscheiden). Hyla kan u ook een geluidsfragmentje
doorsturen. Koop geen groene kikkers of andere amfibieën aan
in tuincentra: het gaat altijd om exoten of illegale inheemse vangsten. Meld ons
zelfs de verkoop in tuincentra, zodat we de verkopers kunnen sensibiliseren en
hen op de gevaren wijzen van deze handel. Dump vooral geen (gekochte) kikkers
in de vrije natuur, het zal alleen maar de verspreiding van deze dominante
soorten bevorderen.
- Doe mee aan de actie Kijk een kikker.
Surf naar www.natuurpunt.be, klik op Biodiversiteit
- Dieren en planten - Amfibieën
en reptielen - Projecten - Tuinvijvertelling.
Daar kan je ook de mooie brochure van
vorig jaar downloaden.
Johan
27
NATUURSTUDIE

BELEID
VOL VAN WATER
Stroomgebiedbeheersplannen in openbaar onderzoek
Sinds 16 december 2008 zijn de Vlaamse stroomgebiedbeheersplannen in openbaar
onderzoek. In deze plannen worden maatregelen voorgesteld om de uitdagingen
van het waterbeleid aan te pakken. Het gaat zowel om maatregelen om
waterkwaliteit en watervoorraden veilig te stellen als om maatregelen om de
schadelijke gevolgen van overstromingen te beperken. De maatregelen houden
ook rekening met het menselijk gebruik van water zoals scheepsvaart, recreatie,
energievoorziening, landbouw, industrie…
Het is voor de tweede keer dat integrale waterbeheersplannen voorgelegd worden
aan het publiek. Het openbaar onderzoek duurt zes maanden, tot 15 juni
2009
Stroomgebiedbeheersplannen worden in heel Europa volgens de verplichtingen
van de Europese kaderrichtlijn Water per stroomgebied uitgewerkt. Het hoofddoel
van die richtlijn is ervoor te zorgen dat alle Europese wateren zich terug in
een goede toestand bevinden. Met een goede toestand bedoelen we dat het oppervlakte-
en grondwater zo min mogelijk schadelijke stoffen bevat; dat het oppervlaktewater
een gezonde leefomgeving vormt voor plant en dier; en dat we
onze grondwatervoorraden niet uitputten. Dit is een uiterst ambitieuze doelstelling,
zeker als je de huidige toestand van de Vlaamse stroomgebieden bekijkt.
In Vlaanderen zijn er twee stroomgebieden, het stroomgebied van de Schelde en
dat van de Maas. Kontich en Duffel behoren tot het Scheldebekken. Vlaanderen
is verder opgedeeld in 11 bekkens. Ook voor elk bekken is er een integraal waterbeheersplan
opgemaakt. Deze
plannen werden eind 2006 voorgelegd
aan het publiek. Maar de maatregelen
uit deze plannen zijn onvoldoende
om de verwachtingen van
Europa in te lossen. De stroomgebiedbeheers-plannen
bouwen dan ook
verder op de bekkenbeheersplannen
en stellen aanvullende maatregelen
voor.
Voor het opstellen van deze plannen
28

werken de waterbeheerders en de beleidsdomeinen die met water te maken
hebben, samen in de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW). De CIW
verzekert de samenwerking binnen de stroomgebieden en organiseert het overleg.
Met de campagne vol van water informeert de CIW het publiek over haar
inspraakmogelijkheden.
Vol van water, uw mening telt
Publieke inspraak over plannen en programma’s van de overheid krijgt meer en
meer aandacht, zeker als het over ons milieu gaat. Bij het openbaar onderzoek
van de bekkenbeheersplannen eind 2006, lanceerde de CIW de informatiecampagne
Vol van Water. Onder dezelfde slogan brengen ze nu de stroomgebiedbeheerplannen
onder de aandacht van het publiek. Met een website, folder, advertenties
en inspraakvergaderingen op verschillende plaatsen in Vlaanderen, wil de
CIW iedereen zo goed mogelijk informeren over de geplande maatregelen in de
stroomgebieden en de kans geven hierop te reageren.
De plannen en alle informatie in verband met het openbaar onderzoek vindt u op
www.volvanwater.be.
Het openbaar onderzoek praktisch
Hoe kunt u reageren? Er zijn drie mogelijkheden: •
Van 16 december 2008 tot 15 juni 2009, ligt het ontwerpplan van het stroomgebied
waarin uw gemeente zich bevindt ter inzage in alle gemeente- of stadhuizen.
U kunt er het plan gaan inkijken. Opmerkingen dient u schriftelijk in bij het
College van Burgemeester en Schepenen.
U kunt het plan ook raadplegen op de website www.volvanwater.be. U vindt er
een inspraakformulier dat u digitaal kunt overmaken.
Wat gebeurt er met uw opmerkingen?
Na afloop van het openbaar onderzoek worden alle reacties geëvalueerd en past
de CIW desgewenst het stroomgebiedbeheersplan aan. Daarna wordt een definitief
ontwerp van stroomgebiedbeheersplan aan de Vlaamse regering ter goedkeuring
voorgelegd.
Johan
29
BELEID

BELEID
Natuurpunt niet tevreden met bepaalde delen van het RUP stedelijk
gebied
Natuurpunt Oude Spoorweg is niet te spreken over bepaalde onderdelen van het
RUP stedelijk gebied Antwerpen. De plannen zijn soms resoluut tegen de visie in
het Ruimtelijk structuurplan. Hoe meer we de voorgestelde plannen lazen hoe
meer tegenstrijdigheden we vonden. We dienden tijdens het openbaar onderzoek
dat tot 4 december duurde bezwaar in en deden een oproep aan onze leden
dit ook te doen. Er werd massaal gereageerd. Hieronder vinden jullie een
samenvatting van de belangrijkste bezwaren.
1. Industriezone Satenrozen-Keizershoek mag niet zuidelijker dan de
Keizershoek
Eén van de plannen is om het open gebied tussen Kontich en Reet te gaan volplanten
met industrie. Er zou zelfs ruimte komen voor grote bedrijven. Deze uit-
30

eiding van de industriezone Satenrozen-Keizershoek tot in het buitengebied is
absoluut onaanvaardbaar voor Natuurpunt. Natuurpunt steunt ten volle de gedupeerde
landbouwers die de actiegroep Blij met de wei oprichtten. Blijkbaar gelden
de regels van de aanwezigheid van actieve landbouw niet meer als het om
het creëren van bijkomend industriegebied gaat. Bij de onderhandelingen over
het buitengebied is dat anders, daar mag geen hectare natuurgebied bijkomen
als er ook maar ergens 1 actieve landbouwer in het gebied is. Hier verdwijnt 90
hectare vruchtbare en in bedrijf zijnde landbouwgrond. Vraag is waar die landbouwgrond
zal gecompenseerd worden, misschien wel ten koste van elders groene
zone? Natuurpunt is principieel tegen elke nieuwe aansnijding van open ruimten,
dus ook tegen dit project.
2. Bedenking over de inkleuring van het Stadsrandbos
Een tweede bezwaar gaat over het Stadsrandbos. Natuurpunt is uiteraard niet
tegen het Stadsrandbos, want het is dankzij ondermeer onze interventies dat het
naar Kontich-Aartselaar en Edegem kwam. Wat ons wel stoort, is het uitgeholde
concept dat wordt voorgesteld. De Vlaamse regering doet alsof er 130 ha bos
bijkomt. In de praktijk wordt enkel het zonevreemde bos en enkele percelen recent
aangekocht door ANB als bosgebied ingekleurd. Tot daar het goede nieuws.
De rest van de zone wordt als agrarisch gebied ingekleurd, terwijl het vroeger
landschappelijk agrarisch waardevol gebied was.
Dat is geen opwaardering voor de aanwezige natuurelementen, maar een degradering.
Vroeger werden alle kleine landschaps-elementen in het landschappelijk
agrarische gebied beschermd via het natuurvergunningsbesluit, nu zijn ze vogelvrij
verklaard. Nog een
andere bedenking is dat
met een agrarische bestemming
in de praktijk
bosuitbreiding quasi onmogelijk
is.
Natuurpunt verklaart zich
wel akkoord dat er nog
actieve landbouw mogelijk
is in het gebied maar
opteert wel voor een uitdoofbeleid.
Dit uitdoofbeleid kan op verschillende manieren gerealiseerd worden. Ofwel geeft
men een nabestemming bos of natuur. Ofwel geeft men onmiddellijk de juiste
toekomstige bestemming (natuur of bos) en geeft men door overgangsmaatregelen
de landbouwers de mogelijkheid hier verder te werken.
31
BELEID

BELEID
Tot slot waren we ook verbaasd dat het
stadsrandbos op Edegems grondgebied
niet meer terug te vinden was.
3. Woonuitbreidingsgebied Broekbos
Positief was alvast, hoewel de logica zelve om wateroverlast en de eraan gekoppelde
sociale drama's te vermijden, dat het meest natte gedeelte van het woonuitbreidingsgebied
naar natuurgebied werd omgezet. Toch denkt men de zone
vlak tegen de Kauwlei nog te moeten
ontwikkelen als woongebied. Dit is voor
ons onaanvaardbaar, omdat ook dit gebied
nog altijd 1 tot 1,5 meter lager ligt
dan de Kauwlei zelf. Voor een nat gebied
als het Broekbos is een randzone
van overgang van nat naar droog zeker
zo belangrijk.
Natuurpunt deed verder ook de suggestie
om ook het niet meer in gebruik zijnde
agrarische gebied ten westen van
het Broekbos naar natuurgebied om te
zetten. Deze planologische omzetting is
nodig om de aanwezige natuur-waarden
te beschermen en te vermijden dat vertuining
(dus ook de nodige exoten) en
ophogingen door paardenhouders in dit
gebied zouden optreden.
We hopen alvast dat de ruimtelijke planners hun mening herzien. Aan onze afdeling
zal het niet liggen, als men toch vasthoudt aan de oorspronkelijke plannen.
Afwachten wat de Vlaamse regering zal beslissen?
Meer info over ons bezwaar op onze website: www.natuurpunt.be/
oudespoorweg
Meer info over de plannen: www.ruimtelijkeordening.be, klik op bestemmingsplannen
en ga naar de gewenste gemeente (in dit geval Kontich)
32

Afbakening buitengebied Antwerpse Gordel
Eind 2008 werd de laatste hand gelegd aan het programma voor uitvoering en
de herbevestigde agrarische gebieden. In een klankbordwerkgroep waar de sectoren
landbouw, bos en natuur in vertegenwoordigd waren, werd getracht de
verschillende standpunten te verzoenen. Dat is echter maar gedeeltelijk gelukt.
De regels werden voortdurend veranderd in de loop van het proces en het enige
doel van de Vlaamse
regering was blijkbaar
zo veel mogelijk agrarische
structuur herbevestigen.
Het gevolg is nu dat er
een aantal gebieden in
herbevestigd agrarisch
gebied liggen, waar ook
onze vereniging actief
is.
Zo werd in het hele gebied
nabij en de Oude
Spoorwegberm zelf het
gewestplan terug bevestigd
in het landbouwgebied
Duffel-
Waarloos-Reet.
Onaanvaardbaar voor ons, want dat zou betekenen dat Natuurpunt in de toekomst
hier wellicht geen enkel initiatief meer kan nemen om de Oude Spoorwegberm
te vergroten.
Voor alle duidelijkheid: Met meer dan 80% van het herbevestigde agrarische gebied
Duffel-Waarloos-Reet, kan onze afdeling zich zonder enig probleem akkoord
verklaren. Over de overige kleine 15 à 20% moet men toch eens grondiger nadenken
dan nu alles zomaar te gaan herbevestigen.
Ook de vallei van de Babbelbeekse Beemden werd in het plan opgenomen. In
het programma voor uitvoering staat dat het hele gebied herbevestigd wordt als
agrarisch gebied en dat er achteraf een RUP zal opgemaakt worden voor maximaal
20 hectare natuurverweving in de lagere delen van de vallei.
Op zich hebben we niks tegen dit idee, en lijkt ons 20 hectare voldoende om de
natuurwaarden in de vallei te beschermen, en het gevaar voor wateroverlast aan
33
BELEID

BELEID
te pakken. We begrijpen
alleen niet
waarom men deze
gebieden dan toch
wil her-bevestigen
als agrarisch gebied.
Waarom het
gebied niet in een
programma voor
uitvoering steken
om er eens grondig
werk van te
maken, waar natuur
kan en waar
landbouw zich verder
kan ontwikkelen.
Hopelijk vergissen
we ons, maar we
denken dat deze
herbevestiging een
domper zal leggen op de latere opmaak van het ruimtelijk uitvoeringsplan. Bovendien
is het alles behalve duidelijk hoe natuurverweving te interpreteren.
Meer informatie over onze opmerkingen en deze
van andere afdelingen vindt u op onze website:
www.natuurpunt.be/oudespoorweg bij standpunten
Meer informatie over de plannen en het programma
van uitvoering: www.ruimtelijkeordening.be, klik op
ruimtelijke processen/ buitengebied/ landbouwnatuur
en bos, Antwerpse gordel. (opgelet het zijn
soms heel zware bestanden!)
Johan
34

Wat is JNM en hoe word je lid?
JNM staat voor Jeugdbond voor Natuur en Milieu, een vereniging voor en door
jongeren van 7 en 25 jaar. Er zijn 3 leeftijdsgroepen: de piepers (7-12 jaar), de
ini's (13-15 jaar) en de gewone leden (16-25 jaar). Samen trekken we de natuur
in om ons te verdiepen in de diversiteit van ons planten- en dierenrijk. We doen
dan activiteiten om onszelf te informeren of acties om het milieu te helpen.
Duffel maakt deel uit van afdeling Pallieterland, Kontich en Waarloos van afdeling
Antwerpen.
Wil je meer weten, surf dan naar www.jnm.be en/of www.jnm.be/pallieterland.
Lid worden
Lid worden doe je door het gepaste bedrag over te schrijven op JNM-ledenrekening (001-
2280592-04, t.a.v. JNM, Kortrijksepoortstraat 192, 9000 Gent). Als nieuw lid vermeld je
je naam, voornaam, adres, geboortedatum en telefoonnummer.
- Introductielid: eerste jaarslid (7-25 jaar): €5,00
- Pieplid: 2e t.e.m. 6de leerjaar (7 jaar voor januari v/h lopende schooljaar): €16,50
- Piepbijlid (broer/zus is pieplid en betaalde € 16,50): €10,50
- Inilid: 1ste t.e.m. 3de middelbaar (12 jaar voor januari v/h lop. schooljaar): €16,50
- Inibijlid (broer/zus is ini- of gewoon lid en betaalde € 16,50): €10,50
- Gewoon lid (vanaf 4de middelbaar-15 jaar voor januari v/h lop.schooljaar): €16,50
- Gewoon bijlid (broer/zus is inilid of gewoon lid en betaalde € 16,50): €10,50
- Steunlid (ouder dan 25 jaar): €16,50
- Instelling of bibliotheek (Kikkertje+Euglena): €33,00
Plaatselijke contactadressen
JNM-Pallieterland (o.a. actief in Duffel):
Julie Scheers
Contactpersoon
Berlaarsesteenweg 5, 2500 Lier
03/482.20.28 - julie.scheers@hotmail.com
Ann Peeters
Voorzitster
Vinkenstraat 32, 2500 Lier
03/455.06.67 - keintje@hotmail.com
Website en aktiviteitenkalender: www.jnm.be/pallieterland
JNM-Antwerpen (o.a. actief in Kontich en Waarloos)
Joris Van Den Bossche
Voorzitter en contactpersoon
03/271.06.36—jorisvandenbossche@telenet.be
Website en aktiviteitenkalender: www.jnm.be/antwerpen
35
JNM

JNM
ACTIVITEITENKALENDER JNM-PALLIETERLAND
Zaterdag 7 februari: knutselnamiddag
Piep
We maken ons eigen masker en onze eigen carnavalsinstrumenten
met afvalmateriaal.
Afspraak: begin: 14.00, einde 17.00, in het huisje
van het natuurgebied ‘De Mosterdpot’ in Duffel.
Meebrengen: wc-rolletjes, eierdoos, liefst ook
schaar, lijm, waterverf en penseel (best met je
naam erop)
Verantwoordelijke: An Peeters, keintje@hotmail.com, 0479 57 22 78
Zaterdag 14 februari: Werkdag in de schaggel
Ini en groot
We gaan een school helpen om de natuur te onderhouden en te beschermen.
Inschrijven: De school voorziet voor iedereen middageten, dus is het handig om
te weten met hoeveel we gaan helpen.
Begin: om 9uur in Oude Molenstraat in Westmalle
Einde: om 16.30uur
Meebrengen: stevige schoenen of laarzen eventueel werkhandschoenen
Verantwoordelijke: Wim d’Hooge, dhooge.wim@hotmail.com, 04/99208804
Zaterdag 21 februari: werken in Guidoland
Ini en groot
Afspreekplek: Kesselse steenweg, vlak achter de spoorwegovergang (in de richting
van Kessel), een klein macadambaantje naar rechts (als je met de rug naar
Lier staat).
Duur: 10:00 tot 17:00
Mee te nemen: werkgerief, bokes (warme soep wordt voorzien 's middags!)
Verantwoordelijke: Stijn Baeten, 0476 63 47 32, sportfreak555@hotmail.com
Zaterdag 7 maart: Spelletjesnamiddag
Piep
Afspraak: om 14.00 uur tot 17.00 uur, aan de parking van Kruiskensberg aan de
Kruiskensbaan (weg van Berlaar naar Herenthout)
Meebrengen: Kom in kleren die vuil mogen worden. Een drankje en koekje kan
ook altijd lekker zijn.
Verantwoord.: Jonathan Saelen, jonathansaelen@hotmail.com, 0486 350 433
Zaterdag 21 maart: Expo 'Dit is onze aarde'
Piep
Afspraak: We spreken om 13.15 uur af in het station van Lier, waar we terug
aankomen om 17.30. Gelieve je te inschrijven en dit tot 14 maart.
36

Meebrengen: De tentoonstelling kost €6. We vragen dat onze piepers €3 betalen,
de rest betaalt de JNM.
Verantwoord.: Jonathan Saelen, jonathansaelen@hotmail.com, 0486 350 433
Van donderdag 9 april tot en met zondag 12 april: het ‘ontdek-je-afdelingweekendje’
Ini en groot
Koningshooikt, Lier, Broechem, Emblem, Oelegem, Ranst, Boechout, Vremde,
Lint, Bevel, Kessel, Nijlen, Duffel, Berlaar en Gestel… Wist jij dat al deze gemeenten
in onze afdeling liggen? Inschrijven kan al vanaf nu! Op 8 maart hebben
we graag alle inschrijvingen ontvangen. Meer info volgt later.
Verantwoordelijke: An Peeters, keintje@hotmail.com, 0479 57 22 78
Donderdag 30 april – zondag 3 Mei: Het-Holder-De-Bolder-Door-De-Zeeland-
Polder Weekend.
Ini’s en Groten
Haal uw fototoestellen, verrekijkers, telescopen, mottenvallen, netjes, veldgidsen,
potjes, smeersel e.d. al maar uit de kast! Genieten van een lekker zonnetje
en zeebriesje in de mooiste gebieden van Zeeuws Vlaanderen.
Praktisch: We vertrekken donderdag avond (ca.19-20u) vanuit Lier en hier komen
we zondag rond hetzelfde uur terug. Verdere afspraken worden voor het
weekendje aan alle ingeschrevenen gemaild.
Inschrijven vóór 15maart zodat ik tijdig de camping kan reserveren!! Mail naar
Sjacky rastavarkske@hotmail.com
Verantw.: Maarten (Sjacky) Jacobs: rastavarkske@hotmail.com , 0479/90 28 12
Zaterdag 25-zondag 26 april, nachtje met piepers
piep
Leve jnm!! Ja, ja zo is dat. Een activiteitje hier en zo nu en dan eens een weekendje
daar.
Waar: Hellestraat 65 2560 Boechout.
Verantwoordelijke: Lies Peeters 0496/85.09.09 loes2401@hotmail.com
Verdere informatie over de uren, de kostprijs, en wat je moet meebrengen krijgen
jullie later als je bent ingeschreven. Niet vergeten, inschrijven voor 25
maart!
Zondag 17 mei, opruimactie Duffel
piep
Afspraak: om 14u aan het postkantoor te Duffel (G.Van der Lindelaan 12), om
16u zullen we daar terug staan
Meenemen: werkhandschoenen
Contactpersoon: Julie Scheers, Julie.scheers@hotmail.com, 0475/22.17.61
37
JNM

INFO
38

Werkten mee aan dit tijdschrift:
Auteurs: Johan Asselberghs, Ludo
Bakkovens, Peter Geschier, Luc Giglot,
Jonathan Saelens
Foto’s van: Ludo Bakkovens, Peter
Geschier, AGIV, Google
Wie ook zijn tekst wil zien verschijnen
in het volgend nummer, stuurt
dit naar de redactie uiterlijk op 31
maart 2009.
39
Voor verzorgd drukwerk

van.den.eynde.bvba@belgacom.net
- massief hout - plaatmateriaal
- tuinhout - speeltoestellen
- kastanje hekwerk - palen
- milieuvriendelijk verduurzaamd hout
- alternatief voor tropisch hout
40