Download lecture - Nyenrode Business Universiteit

IFRSs in de Europese Unie:
een paard van Troje?
rede
in verkorte vorm uitgesproken
bij de aanvaarding van het ambt van
hoogleraar Externe Verslaggeving
aan de Nyenrode Business Universiteit
op maandag 1 oktober 2007
door
Prof.dr. R.G.A. Vergoossen RA

Rampzaal’ge burgers, roept hij uit
Verblind neemt gij een dwaas besluit
Wie weet, of in dit houten paard
Geen Griekse mannen zijn vergaard,
Om zo in onze stad te komen,
En die met strijders te overstromen.
Trojanen, zorgt, wat ge ook verricht
Dat ’s vijands list geen onheil sticht.
Publius Vergilius Maro
Copyright © 2007 Prof.dr. R.G.A. Vergoossen RA
ISBN 978-90-73314-98-6

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
Mijnheer de President,
Mijnheer de Rector Magnificus,
Zeer gewaardeerde toehoorders,
Het is nu bijna acht jaar geleden dat ik aan de Universiteit Maastricht
mijn inaugurele rede uitsprak bij de aanvaarding daar van het ambt
van hoogleraar International Financial Accounting (Vergoossen, 1999).
We stonden toen aan de vooravond van het gereedkomen van een set
van kernstandaarden voor de externe financiële verslaggeving van
ondernemingen. Deze kernstandaarden – uitgevaardigd door de Board
van het International Accounting Standards Committee (IASC) – zou
de basis moeten vormen voor een wereldwijde harmonisering van de
regelgeving op het gebied van de jaarverslaggeving.
Door de voortgeschreden internationalisering van het bedrijfsleven
en de globalisering van de kapitaalmarkt was de behoefte aan het
vergelijken van ondernemingen over de grenzen heen sterk toegenomen.
Het gebruik van uiteenlopende nationale grondslagen van waardering
en resultaatbepaling kunnen een dergelijke vergelijking in belangrijke
mate frustreren en daardoor een barrière vormen om te komen tot goede
beleggingsbeslissingen. Dit kan de efficiëntie van de kapitaalmarkt
nadelig beïnvloeden. De roep om een wereldstandaard voor de externe
financiële verslaggeving was dan ook groot.
De titel van mijn inaugurele rede in Maastricht was International
Accounting Standards: Esperanto of Babylonische spraakverwarring? Hierin
wierp ik de vraag op of de set van kernstandaarden de wereldtaal was
die wij zochten, een Esperanto voor de externe financiële verslaggeving,
of dat die juist zou leiden tot een Babylonische spraakverwarring. Ik heb
toen aangegeven dat een set van kernstandaarden een noodzakelijke,
maar bij lange na niet een voldoende voorwaarde was om te komen tot
dat Esperanto, maar dat er eerst nog een aantal belangrijke obstakels uit

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
de weg moest worden geruimd. De door mij geïdentificeerde obstakels
hadden betrekking op:
• de institutionele vormgeving van het IASC en de wijze waarop
daarbinnen de standaarden totstandkomen en worden onderhouden;
• de wijze waarop de implementatie van de standaarden in belangrijke
delen van de wereld plaatsvindt en een consistente interpretatie en
toepassing is gewaarborgd; en
• de wijze waarop de naleving van de standaarden wordt afgedwongen.
Hoe die drie zaken zich tot elkaar verhouden, heb ik indertijd weergegeven
in de vorm van de façade van een Griekse tempel (zie figuur 1).
Figuur 1: Tempel wereldstandaard
Het fundament van de tempel is het institutionele raamwerk waarbinnen
de standaarden totstandkomen. Dit raamwerk moet aanvaardbaar zijn
voor alle betrokken partijen. Is dat niet het geval dan is er geen draagvlak
en zijn vraagstukken met betrekking tot de implementatie en de wijze
waarop de naleving van de standaarden wordt afgedwongen niet eens
aan de orde. Zonder fundament stort het bouwwerk in elkaar. Landen of
jurisdicties zullen niet bereid zijn de standaarden voor te schrijven of te
implementeren in hun eigen regelgeving.
De implementatie en consistente interpretatie en toepassing van de
standaarden in de landen of jurisdicties die deze voorschrijven of toestaan
moet goed zijn geregeld. Dit heb ik weergegeven in de vorm van zuilen.
De vier zuilen van de tempel representeren ieder een land of regio: de

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
Europese Unie, de Verenigde Staten, Zuidoost Azië & Japan en de rest
van de wereld. Als één van de buitenste zuilen – de Europese Unie of
de Verenigde Staten – wegvalt, is het bouwwerk erg instabiel en kan er
niet worden gesproken van een wereldstandaard. De middelste zuilen
– Zuidoost Azië & Japan en de rest van de wereld – zijn daarentegen niet
doorslaggevend om het bouwwerk overeind te houden.
Het timpaan van de tempel staat voor het toezicht op de naleving van
de standaarden en vormt het sluitstuk om te komen tot een kwalitatief
hoogwaardige externe financiële verslaggeving. Het is immers niet
voldoende om wereldwijd standaarden voor te schrijven. Daarnaast zijn
een consistente interpretatie en toepassing van de standaarden essentieel.
Het toezicht op de naleving van de standaarden kan in dat kader een
belangrijke rol vervullen.
Acht jaar geleden was nog geen van de drie elementen naar tevredenheid
geregeld. Wel werd druk gewerkt aan het leggen van het fundament van
de tempel. Naast de afronding van de set van kernstandaarden was het
IASC druk in de weer met een ingrijpende herstructurering van de eigen
organisatie en het regelgevende proces. In die tijd werd in Brussel druk
gediscussieerd over de wijze waarop de harmonisering van de externe
financiële verslaggeving in de Europese Unie verder vormgegeven moest
worden en welke rol de standaarden van het IASC daarin zouden kunnen
vervullen (Europese Commissie, 1998 en 1999). Het was ook de tijd
waarin de Financial Accounting Standards Board (FASB) – de Amerikaanse
regelgever – verwoede pogingen deed om uit te groeien tot een
internationaal regelgevend orgaan in plaats van of naast het IASC (FASB,
1999) en waarin de International Organization of Securities Commissions
(IOSCO) – de internationale organisatie van beurstoezichthouders
– bezig was met een beoordeling van de kwaliteit van de standaarden
van het IASC (Leder, 1999). Deze beoordeling heeft uiteindelijk – in mei
2000 – geleid tot een aanbeveling van IOSCO aan haar leden om deze
standaarden toe te staan (IOSCO, 2000).
Laten wij eens beschouwen wat in die acht jaar tijd van de tempel is
terechtgekomen:
1. de ingrijpende herstructurering van het IASC is in 2001 tot een
afronding gekomen. Er heeft een belangrijke professionaliseringsslag
plaatsgevonden. Het regelgevende orgaan is nu de International

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
Accounting Standards Board (IASB) die bestaat uit twaalf fulltime
en twee parttime leden met een achtergrond in het bedrijfsleven, de
accountancy of de wetenschap. In dat kader is ook de naamgeving
van de standaarden aangepast: International Financial Reporting
Standards of IFRSs in plaats van International Accounting Standards
of IASs;
2. sedert 2005 moeten beursgenoteerde ondernemingen in de Europese
Unie de IFRSs toepassen bij het opstellen van hun geconsolideerde
jaarrekening. De basis hiervoor vormt een Europese verordening
die rechtstreekse werking heeft (de zogenaamde IAS-verordening).
Door middel van een ingewikkeld goedkeuringsproces worden de
afzonderlijke IFRSs tot Europese wetgeving verheven. De verordening
biedt de lidstaten overigens de mogelijkheid om het toepassingsgebied
van de IFRSs in hun eigen land te verbreden;
3. de Verenigde Staten hebben de IFRSs nog niet geaccepteerd. In oktober
2002 hebben de FASB en de IASB echter een convenant gesloten waarin
een convergentietraject is uitgestippeld dat al belangrijk is gevorderd;
4. in landen als Australië, Canada, China, India en Japan hebben de IFRSs
door middel van uiteenlopende implementatietrajecten definitief
wortel geschoten;
5. in vele landen zijn er inmiddels toezichthouders die toezien op de
naleving van de IFRSs. Zo is in Nederland sinds 31 december 2006 de
Wet toezicht financiële verslaggeving van kracht en houdt de Autoriteit
Financiële Markten (AFM) met ingang van het boekjaar 2006 toezicht
op de jaarverslaggeving;
6. door het Committee of European Securities Regulators (CESR) – het
Europese orgaan van beurstoezichthouders – is een mechanisme
opgezet dat er voor moet zorgen dat de IFRSs door de aangesloten
organisaties zoveel mogelijk op een consistente wijze worden
geïnterpreteerd om op die manier een bijdrage te leveren aan een
consistente toepassing van de IFRSs in de Europese Unie (CESR, 2003
en 2004);
7. CESR is met de Amerikaanse Securities and Exchange Commission
De IFRSs omvatten de standaarden en interpretaties vastgesteld door de IASB en – voor zover nog niet vervangen of ingetrokken –
de standaarden (IASs) en interpretaties gepubliceerd vóór de herstructurering onder verantwoordelijkheid van de IASC-Board.
Verordening (EG) Nr. 1606/2002 van het Europees Parlement en de Raad van 19 juli 2002 betreffende de toepassing van
internationale standaarden voor jaarrekeningen. In de verordening wordt overigens in plaats van beursgenoteerde ondernemingen
gesproken over ondernemingen waarvan effecten zijn toegelaten tot de handel op een gereglementeerde markt. Dat betekent onder
meer dat ondernemingen met een notering aan een niet-gereglementeerde markt (zoals Alternext) niet zijn onderworpen aan de
IAS-verordening en dus hun geconsolideerde jaarrekening niet op basis van de IFRSs hoeven op te stellen.
Zie ook Delger en Koster (2006) en Vergoossen (2001).

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
(SEC) een samenwerkingsprogramma overeengekomen (CESR/SEC,
2006). De bedoeling van de samenwerking is onder meer om te komen
tot een consistent toezicht op de naleving van de IFRSs en de United
States Generally Accepted Accounting Principles (US GAAP).
In het vervolg van mijn inaugurele rede hier aan de Nyenrode Business
Universiteit stel ik de vraag aan de orde of wij binnen de Europese Unie
er wel goed aan hebben gedaan om de IFRSs voor te schrijven en of wij
daarmee wellicht een paard van Troje hebben binnengehaald.
De volgende vijf zaken die ik hierna verder zal bespreken, hebben mij tot
deze vraagstelling gebracht:
1. de stortvloed van kritiek op de IFRSs bij de introductie van deze
regelgeving in de Europese Unie;
2. het verloop van het convergentietraject tussen de IASB en de FASB;
3. het complexe goedkeuringsproces van de IFRSs in de Europese Unie;
4. de publicatie door de IASB in februari van dit jaar van een
conceptstandaard met regelgeving specifiek gericht op het middenen
kleinbedrijf; en
5. de mogelijke invloed van de IFRSs op de grondslag voor de heffing van
de vennootschapsbelasting in de Europese Unie.
Stortvloed van kritiek op IFRSs
Dan nu eerst de stortvloed van kritiek op de IFRSs. Als je die mag geloven
dan hebben we pas echt een paard van Troje binnengehaald. Maar is dat
ook zo?
Hoewel de beslissing van de Europese Unie in 2002 om de IFRSs volledig
te omarmen allerwegen met veel enthousiasme werd begroet, groeide de
kritiek naarmate de invoeringsdatum van 1 januari 2005 dichterbij kwam.
In de Europese Unie was er met name veel ongenoegen over de wijze
waarop de IASB omging met inhoudelijke kritiekpunten ten aanzien
van de verwerking van financiële instrumenten in de jaarrekening. In
Nederland deed professor Hoogendoorn in juni 2004 bij het uitspreken
van zijn inaugurele rede aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam een
duit in het zakje (Hoogendoorn, 2004a). Hoogendoorn die indertijd
tevens voorzitter was van de Raad voor de Jaarverslaggeving, was van

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
oordeel dat de baten van de toepassing van de IFRSs niet opwogen
tegen de daaraan verbonden kosten en suggereerde zelfs uitstel van de
invoering van de IFRSs in de Europese Unie.
In het voorjaar van 2006 toen pas echt duidelijk bleek welke effecten de
IFRSs daadwerkelijk hadden op de verslaggevingspraktijk, culmineerde
de kritiek in een ware stortvloed. Statements die indertijd vaak zijn
gebezigd, luiden als volgt:
• IFRSs zijn multi-interpretabel en voor meerdere uitleg vatbaar;
• IFRSs zijn complex en niet te doorgronden;
• IFRSs werken winststuring in de hand;
• IFRSs leiden tot grote winstschommelingen; en
• IFRSs beïnvloeden het gedrag van ondernemingsleidingen.
Dit alles zou de transparantie en de vergelijkbaarheid van ondernemingen
verslechteren, terwijl de IFRSs juist zijn bedoeld om die te verbeteren.
In een artikel in Het Financieele Dagblad van 21 april 2006 heb ik deze
kritiekpunten trachten te ontkrachten dan wel te nuanceren (Vergoossen,
2006a). Kritiekpunten die naar mijn gevoel voor een groot deel zijn
voortgekomen uit een stuk emotie, namelijk dat we afscheid hebben
moeten nemen van het liberale karakter dat altijd kenmerkend is geweest
voor de regelgeving op het gebied van de externe financiële verslaggeving
in Nederland.
Ik zal hieronder mijn visie op de genoemde kritiekpunten nog eens kort
de revue laten passeren.
IFRSs multi-interpretabel
Soms laten de IFRSs inderdaad ruimte voor interpretatie en dat moet tot
op zekere hoogte ook zo blijven. Het is bijna onmogelijk dat regelgeving
op het gebied van de externe financiële verslaggeving voor elke denkbare
economische transactie of omstandigheid specifieke voorschriften bevat.
Bovendien zijn de IFRSs met de introductie in de Europese Unie pas voor
het eerst op grote schaal toegepast. Logisch dat zich dan interpretatiekwesties
aandienen. Europees en wereldwijd wordt door toezichthouders
en accountantskantoren gewerkt aan manieren om tot een zo consistent
mogelijke interpretatie en toepassing te komen. Overigens moeten we
Zie ook Hoogendoorn (2006).
Zie Vergoossen (2006d) voor de bevindingen van een onderzoek naar de cijfermatige invloed van de invoering van de IFRSs op het
nettoresultaat en het eigen vermogen van Nederlandse en een aantal andere Europese ondernemingen.
Zie ook Van der Tas (2006).

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
niet vergeten dat vóór de invoering van de IFRSs de interpretatieruimte
vaak vele malen groter was.
IFRSs complex
Dat de IFRSs complex zijn en vaak moeilijk te doorgronden, heeft te
maken met de internationalisering van bedrijfsleven en kapitaalmarkt
en de toegenomen complexiteit van de omgeving waarbinnen
ondernemingen opereren. Dit vindt onvermijdelijk ook zijn weerslag
in de regelgeving op het gebied van de externe financiële informatieverschaffing.
De IFRSs worden daarmee een terrein voor specialisten,
maar dat is geen bijzondere ontwikkeling. Specialisatietendensen zien
we ook op tal van andere vakgebieden, zoals het fiscaal recht en het
vennootschapsrecht.
Winststuring
Doordat onder de IFRSs in veel gevallen moet worden gewaardeerd
tegen marktwaarden of andere reële waarden, is de subjectiviteit bij
de waardering en resultaatbepaling en daarmee de mogelijkheid om
winstcijfers te sturen in sommige gevallen belangrijk toegenomen.
De IFRSs eisen echter dat in de jaarrekening uitgebreid informatie wordt
verstrekt over de veronderstellingen die zijn gehanteerd en schattingen
die zijn gemaakt bij de bepaling van de reële waarden. Deze informatie
geeft inzicht in de visie van de onderneming op de toekomst. Dit is
waardevol voor de kapitaalmarkt, waardevoller dan de informatie
opgenomen in traditionele, op historische kosten gebaseerde jaarrekeningen.
Winstschommelingen
De mutaties in de reële waarden, die doorgaans in de winst-en-verliesrekening
moeten worden verantwoord, zorgen voor grotere fluctuaties
in de gepresenteerde winstcijfers. Dit is inherent aan de IFRSs die de
economische realiteit zoveel mogelijk willen reflecteren en is geen reden
tot paniek. De toegenomen winstschommelingen zijn mijns inziens een
kwestie van gewenning. Beleggers en beleggingsanalisten zullen zich nog
minder dan voorheen moeten fixeren op het ‘winstcijfer onder de streep’.
Het is veel belangrijker dat wordt gekeken naar de ‘kwaliteit van de winst’,
Zie Heemskerk en Van der Tas (2006) voor een onderzoek naar de veranderingen in de winststuring als gevolg van de invoering
van de IFRSs bij Duitse en Zwitserse ondernemingen. De onderzoeksresultaten lijken erop te duiden dat de winststuring bij deze
ondernemingen is toegenomen.

10
IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
dat wil zeggen in hoeverre vloeien winst en waardemutaties voort uit
operationele dan wel niet-operationele activiteiten, zijn ze gerealiseerd
dan wel nog te realiseren, hebben ze een structureel dan wel incidenteel
karakter.
Gedrag ondernemingsleidingen
Het lijkt erop dat de IFRSs de besluitvorming van ondernemingen
beïnvloeden. Zo zijn in verband met de invloed van de toepassing van
de IFRSs op de gepresenteerde cijfers pensioenregelingen nog eens
kritisch tegen het licht gehouden, zijn cumulatief preferente aandelen
ingetrokken omdat ze niet meer kunnen worden geclassificeerd als eigen
vermogen, zijn afdekkingstransacties aangepast om hedge accounting
mogelijk te maken en zijn personeelsoptieregelingen aangepast of
vervangen door andere regelingen. De oorzaak van dit alles is naar mijn
mening echter niet alleen gelegen in de mogelijke effecten van de IFRSs op
de gepresenteerde cijfers, maar moet ook worden gezocht in het feit dat
de implementatie van de IFRSs kosten of risico’s heeft blootgelegd waar
ondernemingen zich tot op dat moment niet van bewust waren.
Ook hebben sommige ondernemingen openlijk te kennen gegeven hun
beursnotering te willen opgeven in verband met de invoering van de
IFRSs. De wens van deze ondernemingen om van de beurs te gaan, zal
echter een combinatie van factoren zijn en niet uitsluitend het gevolg zijn
van de introductie van de IFRSs. Het moeten voldoen aan de IFRSs is de
prijs die ondernemingen moeten betalen om een beroep te kunnen doen
op een kapitaalmarkt die zich steeds meer globaliseert.
Hoewel op onderdelen zeker gerechtvaardigd, is de kritiek op de IFRSs
naar mijn mening zwaar overdreven. De invoering van de IFRSs in de
Europese Unie is hoe dan ook een verbetering vergeleken met vroeger
toen iedere lidstaat zijn eigen voorschriften voor de externe financiële
verslaggeving vaststelde.
Dit laat overigens onverlet dat de IFRSs op tal van gebieden inhoudelijk
kunnen worden verbeterd, maar dat zal in de dynamische omgeving
waarin wij ons bevinden voorlopig wel zo blijven. Bovendien is het ook
gewoon een kwestie van wennen, zowel voor de ondernemingen die de
Zie Kamp (2006) voor een exposé over de IFRSs en de beleggingsanalyse.
Zie Swinkels (2006) over de mogelijke invloed van IAS 19 Employee Benefits op pensioenregelingen van ondernemingen en De Jong,
Rosellón en Verwijmeren (2006) over de invloed van IAS 32 Financial Instruments: Presentation op het preferente aandelenkapitaal van
ondernemingen. Zie ook Knoops en Vergoossen (2006).

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE? 11
verslaggevingsregels moeten toepassen, de accountants die de toepassing
daarvan moeten controleren en de beleggingsanalisten die de verstrekte
informatie meenemen in hun oordeels- en besluitvorming.
Convergentie IFRSs en US GAAP
Dan kom ik nu tot de tweede steen des aanstoots. Namelijk het door de
IASB en de Amerikaanse FASB geïnitieerde convergentietraject dat er
voor moet zorgen dat de IFRSs en de US GAAP zoveel mogelijk naar elkaar
toegroeien.
Zoals hiervoor aangegeven aan de hand van de façade van de Griekse
tempel, is het essentieel dat naast de Europese Unie ook de Verenigde
Staten – waar zich de veruit grootste kapitaalmarkt bevindt – meedoen
om tot een wereldstandaard voor de externe financiële verslaggeving
te komen. In de Europese Unie zijn de IFRSs inmiddels van kracht. In de
Verenigde Staten ligt dat echter anders.
De SEC in de Verenigde Staten is altijd zeer terughoudend geweest als het
gaat om de erkenning van de IFRSs. Zij zou het liefst zien dat de eigen,
strengere Amerikaanse regelgeving (US GAAP) tot wereldstandaard zou
worden verheven. In plaats van een regelrechte erkenning van de IFRSs,
hebben de Amerikanen ingezet op een convergentiestrategie waarbij
de IFRSs en de US GAAP naar elkaar toegroeien. Daartoe hebben de IASB
en de FASB vijf jaar geleden een akkoord gesloten (FASB/IASB, 2002). In
oktober 2005 hebben zij hun commitment om de IFRSs en de US GAAP
naar elkaar te laten toegroeien nog eens bevestigd (FASB/IASB, 2006).
De inspanningen van beide organen zijn gericht op het bereiken en
behouden van zoveel mogelijk overeenstemming tussen de IFRSs en
de US GAAP. Uiteindelijk zou dit moeten leiden tot een wederzijdse
erkenning in op zijn laatst 2009 waardoor Europese ondernemingen met
een Amerikaanse beursnotering kunnen volstaan met een jaarrekening
gebaseerd op de IFRSs en zij geen informatie meer hoeven te verstrekken
op basis van de US GAAP. 10 Dit kan voor deze ondernemingen tot een zeer
belangrijke kostenbesparing leiden.
10 De wederzijdse erkenning is overigens op 30 april 2007 met de volgende passage bevestigd in een overeenkomst tussen de president
van de Verenigde Staten, de voorzitter van de Europese Raad en de voorzitter van de Europese Commissie naar aanleiding van de
jaarlijkse top tussen de Verenigde Staten en de Europese Unie: “Promote and seek to ensure conditions for the U.S. Generally Accepted
Accounting Principles and International Financial Reporting Standards to be recognized in both jurisdictions without the need for
reconciliation by 2009 or possibly sooner” Zie Framework for Advancing Transatlantic Economic Integration Between the European Union
and the United States of America – Annex 2 Lighthouse Priority Projects, 30 april 2007.

12
IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
Inmiddels heeft de SEC afgelopen zomer voorstellen gepubliceerd om
jaarrekeningen opgemaakt in overeenstemming met de IFRSs van in de
Verenigde Staten beursgenoteerde niet-Amerikaanse ondernemingen
te accepteren zonder dat zij aansluitingsoverzichten (reconciliation
statements) hoeven op te nemen waarin het nettoresultaat en het eigen
vermogen op basis van de IFRSs worden aangesloten op het nettoresultaat
en het eigen vermogen op basis van de US GAAP (SEC, 2007a). 11
De ontwikkelingen in de Verenigde Staten lijken dit jaar in een
stroomversnelling te zijn gekomen. Naast deze voorstellen is namelijk
een consultatiedocument van de SEC verschenen aan de hand waarvan
zij aan belanghebbenden vraagt naar hun visie en commentaar op de
mogelijkheid om zelfs Amerikaanse ondernemingen de mogelijkheid
te bieden hun jaarrekening op te maken op basis van de IFRSs in plaats
van de US GAAP (SEC, 2007b). In het consultatiedocument benadrukt
de SEC dat er nog geen tijdschema is voor het eventueel creëren van
deze keuzemogelijkheid voor Amerikaanse ondernemingen in de
toekomst en een en ander bevindt zich dan ook nog in een prematuur
stadium. Het is echter lang de vraag geweest of de Amerikanen ooit wel
in overweging zouden willen nemen om jaarrekeningen van de eigen,
Amerikaanse ondernemingen op basis van de IFRSs te accepteren. 12 Het
consultatiedocument van de SEC zou ik toch als een belangrijke stap wil
kwalificeren op weg naar één echte wereldstandaard voor de externe
financiële verslaggeving.
In Brussel is er veel kritiek op de invloed van de Europese Unie op de
inhoud van de IFRSs die als te gering wordt gezien en op de uitwerking
van de convergentiestrategie van de IASB en FASB. Dit komt duidelijk naar
voren in een persbericht dat twee leden van het Europees Parlement in
juni van dit jaar naar buiten hebben gebracht. 13 Zij vinden de invloed van
de Amerikanen op het regelgevende proces van de IASB te groot waardoor
zij feitelijk de inhoud van de IFRSs bepalen in plaats van dat beide sets
11 Ook in de Europese Unie zijn rapporten verschenen over (de bepaling van) de gelijkwaardigheid van de IFRSs in relatie tot de
regelgeving op het gebied van de externe financiële verslaggeving in derden landen in het algemeen en de US GAAP in het bijzonder
(zie CESR (2005, 2007a, 2007b) respectievelijk FEE (2006)). Zie ook de voortgangsrapportage hierover van de Europese Commissie
aan de European Securities Committee en het Europees Parlement (Europese Commissie, 2007a). Het is de bedoeling dat met
ingang van 1 januari 2009 ondernemingen van buiten de Europese Unie met een (aanstaande) beursnotering in lidstaten van de
Europese Unie de door de Europese Commissie goedgekeurde IFRSs moeten toepassen. In plaats daarvan mogen ook de nationale
verslaggevingsstandaarden worden toegepast als zij tenminste door de Europese Unie worden gekwalificeerd als gelijkwaardig aan
de goedgekeurde IFRSs.
12 Zie onder meer Vergoossen en Van der Wel (2002).
13 Gezamenlijk persbericht Pervenche Berès en Alexander Radwan d.d. 22 juni 2007, Joint press release by Ms. Pervenche Berès (MEP
– Chairwoman of the Economic and Monetary Affairs Committee – PSE) and Mr. Alexander Radwan (MEP – EPP) Rapporteur for the upcoming
report on the IASB: International Financial Reporting Standards and US GAAP.

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE? 13
van regelgeving naar elkaar toegroeien. Ook vrezen zij dat daardoor de
conceptuele of op principes gebaseerde benadering (principles-based
approach) van de IFRSs steeds meer opschuift in de richting van de
kookboekbenadering of op regels gebaseerde benadering (rules-based
approach) van de US GAAP. Daarnaast zou de samenstelling van de
IASB onevenwichtig zijn en zouden landen en jurisdicties die de IFRSs
hebben voorgeschreven, een zwaarder stempel moeten drukken op de
totstandkoming van nieuwe en de aanpassing van bestaande standaarden
en interpretaties. In de ogen van de twee parlementariërs moet de IASB
daartoe worden geherstructureerd en moet het toezicht op dat orgaan
worden verbeterd.
Laat ik hier inzoomen op het punt van kritiek dat de IFRSs steeds
gedetailleerder en stringenter worden en daarmee opschuiven richting
de Amerikaanse kookboekbenadering of rules-based approach.
Principles-based versus rules-based
In de externe financiële verslaggeving worden grofweg twee regelgevende
systemen onderscheiden:
1. verslaggevingsregels die zijn gebaseerd op principes of concepten
(conceptuele benadering of principles-based approach) 14 en
2. verslaggevingsregels die nauwkeurig voorschrijven hoe bepaalde
transacties, gebeurtenissen en omstandigheden moeten worden
verantwoord (kookboekbenadering of rules-based approach).
Deze twee regelgevende systemen onderscheiden zich niet alleen van
elkaar voor wat betreft de mate van detail van de regelgeving, maar
ook ten aanzien van de mogelijkheid of zelfs de plicht om in bepaalde
gevallen van specifieke voorschriften af te wijken (derogatie of true
and fair override). Het doel van beide regelgevende systemen is dat de
jaarrekening een getrouw beeld geeft van de behaalde resultaten en de
financiële positie van de onderneming, dat wil zeggen dat de jaarrekening
de economische werkelijkheid reflecteert.
De conceptuele benadering kent geen strikte regels, maar beschrijft
grondslagen en schept kaders ten behoeve van de externe financiële
verslaggeving. Daardoor is er veel ruimte voor vakkundige oordeelsvorming
en moet juist van regels worden afgeweken als naleving daarvan
14 Zie Walker (2007) voor een bespreking van wat onder principles wordt verstaan en hoe zich dat in de loop der jaren heeft ontwikkeld.

14
IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
niet leidt tot een getrouw beeld. Het schoolvoorbeeld van de conceptuele
benadering is de Nederlandse wet- en regelgeving (Dutch GAAP) zoals die
bestond tot ongeveer medio jaren negentig.
Bij de kookboekbenadering wordt er van uitgegaan dat de jaarrekening
pas een goede reflectie van de economische werkelijkheid geeft als
de regels nauwgezet worden nageleefd. Dit leidt tot omvangrijke en
gedetailleerde regelgeving, doordat het streven erop is gericht voor alle
mogelijke transacties, gebeurtenissen en omstandigheden nauwkeurig
voor te schrijven hoe die in de externe financiële verslaggeving
moeten worden verwerkt. Hierdoor zou de vergelijkbaarheid tussen
ondernemingen beter zijn gewaarborgd, zouden ondernemingen
bij de toepassing van de regels minder keuzemogelijkheden en dus
minder mogelijkheden tot misbruik en winststuring hebben en
zouden accountants en toezichthouders de adequate toepassing van de
regels gemakkelijker kunnen beoordelen. Het schoolvoorbeeld van de
kookboekbenadering is de Amerikaanse regelgeving (US GAAP).
Ik ben het met de hiervoor genoemde europarlementariërs en vele
anderen eens dat de IFRSs, hoewel in essentie gebaseerd op principes
zijn opgeschoven in de richting van een rules-based systeem. 15 De IFRSs
worden door ondernemers en accountants dan ook vaak in één adem
genoemd met de US GAAP. Hoe de IFRSs zich verhouden tot de ‘twee
extremen’ – Dutch GAAP en US GAAP – heb ik in figuur 2 weergegeven. 16
Daarbij heb ik tevens de positie aangegeven van de IASs, dat wil zeggen
de internationale standaarden die vóór de herstructurering van het IASC
in 2001 tot stand zijn gekomen. Ook heb ik in de matrix een onderscheid
gemaakt tussen ‘Dutch GAAP (vroeger)’, dat wil zeggen de Nederlandse
wet- en regelgeving tot ongeveer medio jaren negentig en ‘Dutch GAAP
(nu)’ die voor een groot deel zijn ontleend aan de IASs.
15 Zie ook onder meer Ter Hoeven (2005) en Hoogendoorn (2004b).
16 Figuur ontleend aan Vergoossen (2006b).

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE? 15
Figuur 2: Principles-based versus rules-based
Als we dit zo bekijken, zien we dat we ons – negatief uitgedrukt – op
een hellend vlak bevinden en inderdaad afstevenen op een rules-based
systeem. Zeker als we de zojuist besproken convergentiestrategie van de
IASB en de FASB in ogenschouw nemen. Die strategie zal ertoe leiden dat
de IFRSs zich in de nabije toekomst nog meer in de richting van de US
GAAP zullen ontwikkelen. Daarnaast is er ook nog de roep allerwegen
(van ondernemers, van accountants en van toezichthouders) om nadere
interpretaties van en guidance bij de IFRSs die het aantal regels alleen maar
doet toenemen. De vraag is of dit een wenselijke ontwikkeling is.
Die ontwikkeling is wat mij betreft niet per se wenselijk, maar ik ben bang
dat zij onvermijdelijk is. Door de internationalisering en globalisering van
de kapitaalmarkt en de macht van de Amerikanen op die markt, zijn we in
Europa genoodzaakt om ons een meer rules-based keurslijf aan te meten.
Ik zou er echter groot voorstander van zijn dat de gedetailleerde regels
zouden worden aangevuld met een (grotere) derogatiemogelijkheid.
Ik heb niet zo’n groot probleem met gedetailleerde regels. De IASB
ontkomt er immers niet aan om op bepaalde terreinen gedetailleerde
regelgeving op te stellen, bijvoorbeeld ten aanzien van pensioenen
en financiële instrumenten. De alsmaar complexer wordende en
turbulente omgeving waarin ondernemingen opereren vragen om
steeds meer guidance die in standaarden, interpretaties of anderszins
wordt vastgelegd. Aan de andere kant is het wel zo dat als gevolg van
diezelfde complexe en turbulente omgeving de IASB domweg niet in staat

16
IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
zal zijn te anticiperen op alle mogelijke transacties, gebeurtenissen en
omstandigheden en daarvoor eenduidige regelgeving te formuleren.
Dit laatste pleit er wat mij betreft dan ook voor dat van die gedetailleerde
regels in bepaalde gevallen (gemotiveerd) kan of moet worden
afgeweken. De IFRSs worden geschreven voor de hele wereld en het is
onmogelijk om steeds te voorzien hoe een bepaald voorschrift in al die
jurisdicties uitwerkt. Afwijking van dat voorschrift moet dan mogelijk zijn
indien navolging daarvan leidt tot een jaarrekening die de economische
werkelijkheid niet goed weergeeft.
Ook wanneer ondernemingen transacties of omstandigheden construeren
die met een beroep op een specifiek voorschrift op een zodanige wijze in
de jaarrekening worden verwerkt dat naleving van het desbetreffende
voorschrift zou leiden tot een misleidende voorstelling van zaken,
moeten die ondernemingen tot een true and fair override kunnen worden
gedwongen.
Op dit moment is in de IFRSs nog een true and fair override opgenomen,
maar die is inmiddels zo stringent geformuleerd dat daar nauwelijks
gebruik van kan worden gemaakt. De derogatiemogelijkheid onder IFRSs
zou dan ook weer moeten worden vergroot, ongeveer op het niveau zoals
dat onder de vroegere IASs het geval was. Het is dus zaak om het hellend
vlak waarop we ons bevinden om te buigen tot een hockeystick waarmee
we op ons vakgebied een eigen – zij het omgekeerd – hockeystickeffect
zouden realiseren. 17
Overigens is het zo dat ook de Verenigde Staten duidelijk op zoek zijn
naar een goede balans tussen principles-based en rules-based regelgeving.
Dit komt duidelijk naar voren in een voorstel van de FASB uit 2002
om toe te werken naar een meer op principes gebaseerde benadering
(FASB, 2002) en een studierapport dat de SEC in het jaar daarna heeft
gepubliceerd als uitvloeisel van de Sarbanes-Oxley Act (SEC, 2003).
Zowel de FASB als de SEC staan een op doelstellingen gebaseerde
benadering (objectives-oriented approach) voor. Dat is een benadering
waarbij in iedere verslaggevingsstandaard duidelijk de doelstelling
van die standaard wordt aangegeven. Het is dan de bedoeling dat de
ondernemingen die de verslaggevingsstandaarden moeten toepassen en
de accountants die de toepassing daarvan moeten controleren, nagaan
of de doelstellingen worden gerespecteerd en niet worden omzeild.
17 In de algemene economie wordt gesproken over een hockeystickeffect wanneer in een bepaalde periode achtereenvolgens sprake is
van krimp, lichte groei en spectaculaire groei. Dit vanwege de vorm van de grafische voorstelling van dit fenomeen.

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE? 17
Bij de objectives-oriented approach passen geen uitzonderingsbepalingen,
keuzemogelijkheden ten aanzien van de verwerking in de jaarrekening
en kwantitatieve criteria (bright lines) die bepalend zijn voor de wijze
waarop een omstandigheid, transactie of andere gebeurtenis in de
jaarrekening moet worden verwerkt. 18 Ook moet een te grote mate van
detail nadrukkelijk worden vermeden, maar tegelijkertijd wordt erkend
dat de verslaggevingsregels wel gedetailleerd genoeg moeten zijn om een
consistente toepassing daarvan te kunnen waarborgen. Waar precies de
grens ligt, blijft echter in het ongewisse.
De SEC benadrukt verder dat een objectives-oriented approach gepaard
moet gaan met een attitudeverandering bij ondernemingen en
accountants. Professionele oordeelsvorming moet bij de betrokken
partijen een grotere rol gaan spelen en zij moeten niet bang zijn voor
het oordeel van de toezichthouders. De FASB geeft in zijn reactie op het
studierapport echter aan dat het nog vele jaren zal duren voordat een
dergelijke attitudeverandering zichtbaar zal worden (FASB, 2004). Het is
overigens onduidelijk in hoeverre de SEC en de FASB het laten toenemen
van de professionele oordeelsvorming willen laten samengaan met de
toepassing van het hiervoor besproken derogatiebeginsel. 19 In het huidige
Amerikaanse rechtssysteem met zijn claimcultuur ligt het echter niet voor
de hand dat dit gaat gebeuren.
Uit het voorgaande mag duidelijk zijn dat er bij de Amerikanen beweging
zit in hun benadering met betrekking tot de regelgeving over de externe
financiële verslaggeving. In juni van dit jaar nog heeft de SEC een adviescommissie
geïnstalleerd die het Amerikaanse regelgevende systeem op
het gebied van de externe financiële verslaggeving gaat onderzoeken. De
bedoeling van deze commissie is om op basis daarvan aanbevelingen te
doen om de complexiteit van de verslaggevingsregels te verminderen,
de bruikbaarheid van de informatieverschaffing voor beleggers te
verbeteren, de administratieve lasten voor ondernemingen te verlagen
en het gebruik van de technologische mogelijkheden te stimuleren. 20
18 Bright lines zijn bijvoorbeeld te vinden in de Amerikaanse regelgeving met betrekking tot leasing (Statement of Financial Accounting
Standard 13). Leasecontracten moeten volgens deze regelgeving worden verwerkt als financiële leasing indien de leaseperiode ten
minste 75% is van de economische levensduur van het leaseobject of indien de contante waarde van de te betalen leasetermijnen ten
minste 90% is van de waarde van het leaseobject bij aanvang van het leasecontract.
19 Zie ook Nelson (2003) die op basis van een experimenteel onderzoek onder accountants pleit voor de introductie van een true and fair
override.
20 Persbericht SEC d.d. 27 juni 2007, SEC Establishes Advisory Committee to Make U.S. Financial Reporting System More User-Friendly for
Investors; persbericht FASB d.d. 27 juni 2007, FASB Issues Statement Expressing Strong Support for SEC Advisory Committee on Improvements
to Financial Reporting.

18
IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
Goedkeuringsproces IFRSs in Europese Unie
Dan nu mijn derde punt: het goedkeuringsproces van de IFRSs in de
Europese Unie.
De IFRSs worden – zoals al eerder aangegeven – vastgesteld door de IASB.
Dat wil niet zeggen dat ze daarmee automatisch kracht van wet krijgen
in de Europese Unie. De IASB is een privaatrechtelijk orgaan waarin de
Europese Unie geen beslissende zeggenschap heeft. Om die reden moeten
de door de IASB vastgestelde IFRSs ook nog een goedkeuringsproces
doorlopen alvorens ze worden verheven tot Europese wetgeving. Zo kan
worden ingegrepen als de IFRSs zich in een door de Europese Unie niet
wenselijk geachte richting mochten ontwikkelen.
De Europese IAS-verordening die de introductie van de IFRSs regelt,
voorziet daartoe in een goedkeuringsmechanisme (endorsement
mechanism) waarbij de Europese Commissie uiteindelijk beslist over de
goedkeuring. De Europese Commissie wordt daarbij in eerste instantie
geassisteerd en geadviseerd door een tweetal organen:
• een technisch comité voor de financiële verslaggeving; en
• een regelgevend comité voor de financiële verslaggeving.
De taken van het technisch comité zijn opgedragen aan de Technical
Expert Group van de European Financial Reporting Advisory Group
(EFRAG). Dit is een privaatrechtelijk orgaan dat bestaat uit deskundigen
op het gebied van de externe financiële verslaggeving die afkomstig
zijn uit diverse Europese landen en die ervaring hebben als opsteller,
accountant, financieel analist of regelgever. De EFRAG geeft een
goedkeuringsadvies aan de Europese Commissie op grond van een
technische beoordeling van de standaarden en interpretaties. Naast deze
reactieve rol wil de EFRAG vooral ook een proactieve rol vervullen bij
de totstandkoming van nieuwe of aangepaste IFRSs om te waarborgen
dat reeds vroegtijdig in het regelgevende proces van de IASB rekening
wordt gehouden met de Europese belangen waardoor de uiteindelijke
goedkeuring min of meer een formaliteit wordt. De EFRAG doet dit door
het leveren van commentaar op discussiestukken en ontwerpstandaarden
en –interpretaties en door het op eigen initiatief ontwikkelen van
verbetervoorstellen voor de bestaande IASB-regelgeving.
Het regelgevend comité ofwel Accounting Regulatory Committee

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE? 19
(ARC) is een politiek orgaan onder voorzitterschap van de Europese
Commissie dat bestaat uit vertegenwoordigers van de lidstaten.
Het ARC is voortgekomen uit de zogenaamde comitology-procedure
waarbij beslissingsbevoegdheden die eigenlijk zijn voorbehouden
aan de Europese Raad van Ministers en het Europees Parlement zijn
overgedragen aan de Europese Commissie om de besluitvorming te
bespoedigen. De Europese Raad en het Europees Parlement moeten
vanwege de verkorte procedure gedurende het goedkeuringsproces wel
op de hoogte worden gehouden en kunnen in geval van een conflict
interveniëren.
De goedkeuringscriteria waaraan moet worden getoetst, zijn opgenomen
in artikel 3.2 van de IAS-verordening:
• de IFRSs zijn in overeenstemming met het beginsel dat de
(geconsolideerde) jaarrekening een getrouw beeld moet geven van
het vermogen, de financiële positie en het resultaat en zij dienen het
Europees belang;
• de IFRSs beantwoorden aan de criteria inzake begrijpelijkheid,
relevantie, betrouwbaarheid en vergelijkbaarheid waaraan financiële
informatie moet voldoen om een adequate oordeels- en besluitvorming
door de gebruikers van de externe financiële verslaggeving mogelijk te
maken.
Het zal duidelijk zijn dat de goedkeuringscriteria ruim zijn geformuleerd
en daardoor in de besluitvorming de nodige speelruimte bieden.
Dat de goedkeuringsprocedure van de IFRSs meer behelst dan een
marginale toetsing aan deze criteria, bleek al direct in 2002 toen na het
definitief worden van de IAS-verordening de op dat moment bestaande
standaarden en interpretaties moesten worden goedgekeurd als startpunt
voor de toepassing in 2005. Het heeft langer dan een jaar geduurd voordat
de goedkeuring van de meeste standaarden en interpretaties haar beslag
kreeg. De goedkeuring van de standaarden en bijbehorende interpretaties
over financiële instrumenten – IAS 32 en IAS 39 – heeft zelfs nog ruim een
jaar langer geduurd en bovendien is toen een aantal bepalingen uit met
name IAS 39 daarvan uitgezonderd (de zogenaamde carve outs).
De Europese Raad en zelfs de Franse president door middel van een
handgeschreven brief aan de voorzitter van Europese Commissie, hebben
zich met de goedkeuring van deze standaarden bemoeid. De problemen

20
IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
spitsten zich toentertijd met name toe op de waardering van derivaten
tegen reële waarde, de classificatie van vermogenscomponenten in
eigen en vreemd vermogen en de eisen gesteld aan de verwerking van
afdekkingstransacties (hedge accounting). De nieuwe voorschriften zouden
leiden tot grote schommelingen in de gepresenteerde resultaten van
banken en verzekeringsmaatschappijen waardoor het vertrouwen in deze
sectoren zou worden geschaad.
Hoewel de IASB de betrokken standaarden naar aanleiding van de kritiek
uit Brussel op onderdelen had bijgesteld, was dat niet genoeg om tot een
volledige goedkeuring van IAS 39 te komen. Door de carve outs zijn de
IFRSs die in de Europese Unie van kracht zijn dus niet helemaal gelijk aan
de orgininele IFRSs die zijn vastgesteld door de IASB.
Zoals hiervoor al aangegeven, is er in Brussel kritiek op het
totstandkomingsproces van de IFRSs. Dit heeft inmiddels tot bijstelling
van de goedkeuringsprocedure geleid. In juli 2006 heeft de Europese
Commissie de Standards Advice Review Group (SARG) opgericht
(Europese Commissie, 2006). Deze werkgroep heeft tot taak de Europese
Commissie te adviseren over de vraag of de door EFRAG uitgebrachte
adviezen met betrekking tot de goedkeuring van standaarden en
interpretaties van de IASB evenwichtig en objectief zijn. De SARG wordt
geacht haar advies binnen drie of vier weken na het advies van de
EFRAG uit te brengen. 21 Kennelijk twijfelt de Europese Commissie aan
de onafhankelijkheid van de Technical Expert Group van EFRAG en dat
terwijl de EFRAG beschikt over een eigen toezichtorgaan dat onder meer
daarop moet toezien. Daarnaast is de comitology-procedure bijgesteld
waardoor de betrokkenheid van de Europese Raad en het Europees
Parlement bij de goedkeuring van de IFRSs wordt geïntensiveerd. Deze
organen worden nu expliciet gevraagd in te stemmen met de goedkeuring
van de IFRSs, terwijl dat in het verleden een stilzwijgende instemming
was.
In figuur 3 heb ik schematisch de organen die betrokken zijn bij de
goedkeuring van de IFRSs in de Europese Unie en hun onderlinge relaties
weergegeven.
21 In mei 2007 heeft de SARG haar eerste advies aan de Europese Commissie verstrekt. Het betreft een beoordeling van het advies van
de EFRAG over IFRIC Interpretation 12 Service Concession Arrangements. De conclusie van SARG is dat dit advies evenwichtig en
objectief is.

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE? 21
Figuur 3: Goedkeuring van IFRSs in Europese Unie
Het is een behoorlijk complex geheel. Nadat de IFRSs zijn vastgesteld
door de IASB, zijn er bij de goedkeuring in de Europese Unie maar liefst
zes organen betrokken: EFRAG, SARG, ARC, de Europese Commissie,
de Europese Raad en het Europees Parlement. Dit leidt er mijns inziens
onherroepelijk toe dat vroeg of laat de voor toepassing in de Europese
Unie goedgekeurde IFRSs meer en meer gaan afwijken van de originele,
door de IASB vastgestelde IFRSs. Ieder orgaan zal toch zijn zegje willen
doen en zijn bestaansgrond willen rechtvaardigen. Het lijkt erop dat de
Europese Unie het werk van de IASB nog eens dunnetjes gaat overdoen.
In deze constellatie krijgen wij naast de originele IFRSs een soort European
IFRSs. Dit is niet gewenst, gezien het streven – ook binnen de Europese
Unie – om te komen tot een wereldstandaard voor de externe financiële
verslaggeving. Daarin past het niet om de goedkeuringsprocedure verder
op te tuigen. In tegendeel, die zou juist moeten worden ingeperkt en
een meer marginaal toetsend karakter moeten krijgen. Overigens zou de
politiek zich gezien het zeer specialistische en technische karakter van de
problematiek ook niet inhoudelijk moeten willen bemoeien met de IFRSs.
De SEC heeft laten blijken dat zij alleen bereid is om de IFRSs te accepteren
zoals die zijn vastgesteld door de IASB. Europese ondernemingen met
een beursnotering in de Verenigde Staten zouden alsnog aanpassingen
moeten plegen indien en voor zover de IFRSs die in de Europese Unie van

22
IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
kracht zijn, afwijken van de originele IFRSs. Dat er in de Verenigde Staten
felle oppositie bestaat tegen een Europese versie van de IFRSs, blijkt onder
meer uit een recent artikel in The New York Times waarin wordt gevreesd
voor wat wordt genoemd ‘a political, Euro-centric bias’ in de IFRSs. 22
IFRS voor midden- en kleinbedrijf
Het vierde onderwerp dat ik wil bespreken is de wenselijkheid van een
IFRS voor het midden- en kleinbedrijf.
De focus van de IASB en diens voorganger de IASC-Board is altijd sterk
gericht geweest op en in het afgelopen decennium vrijwel beperkt
gebleven tot het formuleren van internationale verslaggevingsregels
voor ondernemingen die een beroep doen op de zich steeds meer
globaliserende openbare kapitaalmarkt en het streven om voor deze
ondernemingen te komen tot een wereldstandaard voor de externe
financiële verslaggeving.
In februari van dit jaar heeft de IASB evenwel Exposure Draft of a Proposed
IFRS for Small and Medium-sized Entities uitgebracht, zeg maar een
conceptstandaard met regelgeving specifiek gericht op het midden- en
kleinbedrijf. De regelgeving in deze conceptstandaard is een afgeleide
van de bestaande full IFRSs en te beschouwen als een lite-versie daarvan. 23
De IASB ziet het als zijn taak om ook voor ondernemingen in het middenen
kleinbedrijf (internationale) verslaggevingsregels te formuleren en in
juli 2005 is dat dan ook expliciet vastgelegd in de statuten van de IASC
Foundation waaronder de IASB ressorteert. 24
De vraag die ik hier aan de orde wil stellen, is of de IASB zich met de
regelgeving van dit soort ondernemingen wel moet bemoeien. In
mijn optiek is internationale regelgeving voor de externe financiële
verslaggeving van het midden- en kleinbedrijf namelijk onnodig en
22 The New York Times (25 september 2007), A Plan to Let S.E.C. Accept Foreign Rules Is Opposed.
23 In Draft IFRS for SMEs (IASB, 2007a) maakt de IASB onderscheid tussen ondernemingen met en ondernemingen zonder een
maatschappelijke verantwoordingsplicht (public accountability). Ondernemingen met een maatschappelijke verantwoordingsplicht
zijn ondernemingen die een beroep doen of binnenkort gaan doen op de openbare kapitaalmarkt en ondernemingen in de financiële
sector zoals banken, verzekeringsmaatschappijen, pensioenfondsen en beleggingsinstellingen (zie alinea BC34). Ondernemingen
zonder een maatschappelijke verantwoordingsplicht zijn in principe alle andere ondernemingen. De Draft IFRS for SMEs is voor
laatstgenoemde categorie ondernemingen geschreven. Ondernemingen met een maatschappelijke verantwoordingsplicht moeten in
de ogen van de IASB full IFRSs toepassen (zie ook alinea BC51-52).
24 Zie IASB (2007b), IASC Foundation Constitution, alinea 2.

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE? 23
ongewenst. 25 Vermogensverschaffers hebben er geen behoefte aan en het
leidt tot hogere in plaats van lagere administratieve lasten. Bovendien
moeten verslaggevingsregels voor het midden- en kleinbedrijf bottum
up worden geformuleerd, dat wil zeggen vanuit de gebruikersbehoeften
en niet top down als een afgeleide van de verslaggevingsregels die gelden
voor multinationals. 26 Het gaat in de externe financiële verslaggeving om
need to know en niet om nice to know.
De IASB legt in de Draft IFRS for SMEs sterk de nadruk op het belang
om ook in het midden- en kleinbedrijf te komen tot financiële
verslaggevingsinformatie die over de grenzen heen met elkaar kan
worden vergeleken (BC15-16). Wat is echter bij wijze van spreken het
nut van het vergelijkbaar maken van de externe financiële verslaggeving
van de ‘bakker-om-de-hoek’ in Nederland en Tsjechië? Ondernemingen
in het midden- en kleinbedrijf doen doorgaans geen beroep op de
openbare kapitaalmarkt, maar voorzien door middel van interne
financiering en bankkrediet in hun vermogensbehoefte. Beleggers die
de resultaten over de grenzen heen met elkaar willen vergelijken, zijn
er niet. In tegenstelling tot die (anonieme) beleggers, zijn bankiers in
het kader van de kredietverlening in een positie om additionele eisen
te stellen aan de financiële informatieverschaffing van individuele
ondernemingen.
De IFRS for SMEs zal leiden tot hogere administratieve lasten voor het
midden- en kleinbedrijf. De regelgeving voor de externe financiële
verslaggeving van het midden- en kleinbedrijf zal in omvang toenemen
en bovendien verder worden aangescherpt. Ik zie op dit moment
geen enkele reden om een IFRS voor het midden- en kleinbedrijf te
ontwikkelen. Regelgeving voor het midden- en kleinbedrijf moet
primair zijn afgestemd op de eigen nationale context waarbinnen het
overgrote deel van de ondernemingen in het midden- en kleinbedrijf
(nog steeds) opereert. Daartoe zijn nationale regelgevers het beste in
staat. In Nederland is dat de Raad voor de Jaarverslaggeving die richtlijnen
publiceert als nadere invulling van de Nederlandse wettelijke bepalingen.
Het generiek voorschrijven van de IFRS for SMEs zou feitelijk betekenen
dat de IASB in Londen de verslaggevingsregels voor het midden- en
kleinbedrijf in Nederland vaststelt. Dit is niet gewenst.
25 Zie ook Vergoossen (2006c).
26 Uit een onderzoek van Deloitte blijkt dat ook een onderneming in het midden- en kleinbedrijf nagenoeg een complete IFRSsjaarrekening
zal moeten opleveren indien zij de Draft IFRS for SMEs volgt. Deze jaarrekening bevat slechts 20% minder tekst in
vergelijking met een jaarrekening gebaseerd op full IFRSs (zie persbericht Deloitte d.d. 6 september 2007, De IFRS-jaarrekening voor
het midden- en kleinbedrijf brengt nauwelijks verlichting).

24
IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
Uit een recent onderzoek van BDO CampsObers Accountants & Adviseurs
waaraan meer dan 400 ondernemingen hebben deelgenomen, blijkt
overigens dat ruim de helft geen heil ziet in de IFRS for SMEs. De
belangrijkste argumenten daarvoor zijn de hogere administratieve
lasten die daaruit zouden voortvloeien en de nationale oriëntatie
van het midden- en kleinbedrijf. Daarnaast vindt nog eens 33% van
de ondernemingen dat de toepassing van de IFRS for SMEs alleen op
vrijwillige basis zou moeten kunnen plaatsvinden en niet zou mogen
worden verplicht. 27
De enige rol die ik voor de IASB in het kader van de externe financiële
verslaggeving van ondernemingen in het midden- en kleinbedrijf nog
zou kunnen bedenken, is het schetsen van een conceptueel raamwerk.
Voor de Europese Unie zal die rol echter van beperkte betekenis zijn
omdat de huidige Vierde en Zevende EEG-richtlijn daarvoor naar
mijn oordeel al een goede basis bieden. Het formuleren van concrete
verslaggevingsregels moet hoe dan ook worden overgelaten aan de
regelgevende organen die voeling hebben met de omgeving waarin de
(eigen) ondernemingen in het midden- en kleinbedrijf opereren en niet
worden overgelaten aan een regelgevend orgaan in Londen dat bestaat
uit personen met een achtergrond in het multinationale bedrijfsleven
en dat gewend is om voornamelijk verslaggevingsregels te formuleren
voor gebruik door ondernemingen met beursgenoteerde aandelen of
obligaties. De IASB kan zich het beste volledig concentreren op de externe
financiële verslaggeving van de ondernemingen die een beroep doen op
de openbare kapitaalmarkt.
Waar ik in het kader van de administratieve lastenverlichting meer in zie,
zijn de voorstellen die de Europese Commissie in juli van dit jaar heeft
gepubliceerd (Europese Commissie, 2007b). De Europese Commissie
komt ten behoeve van het midden- en kleinbedrijf onder meer met de
volgende maatregelen:
• het naast de bestaande categorieën van grote, middelgrote en kleine
ondernemingen invoeren van de categorie ‘micro-ondernemingen’;
• een verlicht overgangsregime bij overschrijding van de drempels voor
kleine en middelgrote ondernemingen;
27 Het gaat hier om een web-based enquête die door BDO CampsObers Accountants & Adviseurs in de periode 3-14 september 2007 is
uitgezet onder een representatieve selectie van 1.700 ondernemingen. In totaal hebben 408 ondernemingen (24%) aan dit onderzoek
meegewerkt.

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE? 25
• de volledige vrijstelling van de publicatieplicht voor kleine
ondernemingen;
• een uitbreiding van de vrijstellingen voor ondernemingen zonder
specifieke externe gebruiker van hun financiële verslaggeving.
Ik zal deze maatregelen hieronder kort bespreken.
Sinds jaar en dag kennen we op grond van Titel 9 van Boek 2 van het
Burgerlijk Wetboek (Titel 9 BW 2) de indeling van ondernemingen in
klein, middelgroot en groot. Deze indeling is een uitvloeisel van de
Vierde EEG-richtlijn. De wetgever verleent aan kleine en middelgrote
ondernemingen een aantal vrijstellingen ten aanzien van de inrichting
en publicatie van de jaarstukken. Daarbij gelden met name voor kleine
ondernemingen extra vrijstellingen ten aanzien van de publicatieeisen.
Zij hoeven slechts een gecomprimeerde balans met toelichting te
deponeren bij het handelsregister. Bovendien zijn kleine ondernemingen
vrijgesteld van de verplichte accountantscontrole.
De Europese Commissie is van plan om in het kader van de
administratieve lastenverlichting voor het midden- en kleinbedrijf
de indeling in groottecategorieën op de schop te nemen. Zij wil
naast de bestaande drie categorieën groot-middelgroot-klein, de
micro-ondernemingen als vierde categorie onderscheiden. Microondernemingen
zijn bijzonder kleine ondernemingen met minder dan
tien werknemers, een balanstotaal van minder dan € 500.000 en/of een
omzet van minder dan € 1 miljoen. Op grond van de voorstellen van de
Europese Commissie zouden deze ondernemingen in Nederland volledig
kunnen worden vrijgesteld van het opmaken van een jaarrekening in
overeenstemming met Titel 9 BW 2.
Op dit moment moet een kleine onderneming de voor een middelgrote
onderneming geldende voorschriften met betrekking tot de inrichting en
de publicatie van de jaarstukken toepassen en moet zij bovendien haar
jaarrekening laten controleren door een accountant, zodra zij de drempel
voor middelgrote ondernemingen twee jaar op rij overschrijdt. Voor
middelgrote ondernemingen die de drempel voor grote ondernemingen
overschrijden geldt dezelfde overgangsperiode. De Europese Commissie
wil deze overgangsperiode optrekken naar vijf jaar. Dit betekent dus
dat zodra een kleine onderneming middelgroot wordt, zij nog vijf
jaar lang kan profiteren van de vrijstellingen die gelden voor kleine

26
IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
ondernemingen. Verder is het de bedoeling dat in de omgekeerde situatie
– dus bijvoorbeeld wanneer een middelgrote onderneming klein wordt of
een grote onderneming middelgroot – de overgangsperiode juist wordt
verkort van twee tot één jaar. Zodoende kunnen ondernemingen die niet
meer voldoen aan de drempels eerder profiteren van de vrijstellingen.
De Europese Commissie stelt voor om de publicatieplicht voor kleine
ondernemingen af te schaffen, omdat de jaarrekening van deze
ondernemingen slechts worden gebruikt door een beperkt aantal
belanghebbenden (zoals bankiers) die de betrokken ondernemingen
rechtstreeks om de benodigde financiële informatie kunnen verzoeken.
Ook zouden volgens de Europese Commissie minder eisen kunnen
worden gesteld aan ondernemingen die maar weinig externe gebruikers
van hun jaarrekening hebben. Zij wil hier een risicogeoriënteerde
benadering volgen, waarbij bijvoorbeeld middelgrote ondernemingen
met leiding en eigendom in één hand het regime dat geldt voor kleine
ondernemingen mogen toepassen.
Naast de hiervoor besproken maatregelen, onderzoekt de Europese
Commissie ook nog – onder meer – de mogelijkheid om de controleplicht
voor middelgrote ondernemingen af te schaffen, het gebruik te vergroten
van de groepsvrijstellingsregeling (in Nederland ex artikel 403 BW 2)
door dochtermaatschappijen die tot een groep behoren, het voor
kleine en middelgrote ondernemingen afschaffen van de verplichting
om rekening te houden latente belastingen en het beperken van de
informatie die moet worden opgenomen in de toelichting.
De maatregelen die de Europese Commissie voorstelt, dienen wat
mij betreft van harte te worden ondersteund en nader te worden
uitgewerkt. De Europese Commissie zou er goed aan doen de IFRS for
SMEs links te laten liggen. In zekere zin staan de voorstellen die zij in
juli heeft gepubliceerd ook haaks op deze IASB-standaard voor het
midden- en kleinbedrijf. De Europese Commissie geeft mijns inziens
terecht aan dat na een eerste analyse zij niet gelooft “dat de lopende
IASB-werkzaamheden met betrekking tot de financiële verslaggeving
door het MKB volstaan om het leven van Europese kleine en middelgrote
ondernemingen te vergemakkelijken” (Europese Commissie, 2007b, pag.
9). Overigens heeft de eurocommissaris voor de interne markt McGreevy
in een recente uitspraak aangegeven dat hij op dit moment niet van plan
is, voor te stellen de IFRS for SMEs in de Europese Unie in te voeren. 28
28 Accountancy Magazine (17 september 2007), EU verwerpt ontwerp IASB voor MKB-standaard.

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE? 27
Invloed IFRSs op belastingheffing
Dan nu, ten slotte, kort de mogelijke invloed van de IFRSs op de grondslag
voor de belastingheffing in de Europese Unie.
Van oudsher kunnen in de westerse wereld globaal twee systemen worden
onderscheiden, namelijk:
• systemen waarbij de regelgeving voor de externe financiële
verslaggeving en de belastingvoorschriften die gelden voor de
vaststelling van de belastbare winst zich in beginsel los van elkaar
ontwikkelen; en
• systemen waarbij er juist een koppeling of nauwe relatie bestaat tussen de
externe financiële verslaggeving en de vaststelling van de belastbare winst.
Nederland en Groot-Brittannië zijn voorbeelden van landen die tot de
eerste categorie behoren en Duitsland en Frankrijk van landen die tot
de tweede categorie worden gerekend. Beide systemen zijn dus in de
Europese Unie vertegenwoordigd en de vraag is nu welk systeem na de
invoering van de IFRSs zou moeten prevaleren.
Deze vraag is opportuun omdat de Europese Commissie er naar streeft
om te komen tot een Common Consolidated Corporate Tax Base (CCCTB)
oftewel één gemeenschappelijke grondslag voor de bepaling van de
geconsolideerde belastbare winst. Het doel hiervan is dat multinationale
ondernemingen in de Europese Unie maar met één belastingstelsel
te maken hebben in plaats van dat deze ondernemingen worden
geconfronteerd met de uiteenlopende belastingstelsels in de afzonderlijke
lidstaten waar zij actief zijn. Overigens is het zo dat het niet de bedoeling
is dat ook de vennootschapsbelastingtarieven in de Europese Unie
gelijk zouden moeten worden geschakeld. Het vaststellen van deze
belastingtarieven blijft behoren tot de autonomie van de lidstaten.
In een rapport uit 2001 van eurocommissaris Bolkestein staat dat de IFRSs
als uitgangspunt voor CCCTB zouden kunnen worden genomen (Europese
Commissie, 2001). 29 Daarmee zou een koppeling ontstaan tussen de
externe financiële verslaggeving en de vaststelling van de belastbare
winst. Dit is naar mijn mening om drie redenen niet gewenst:
• op de eerste plaats is het doel van de externe financiële verslaggeving
gericht op het verstrekken van relevante en betrouwbare informatie
ten behoeve van de oordeelsvorming en daarop gebaseerde
29 Zie ook Essers (2007).

28
IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
besluitvorming door met name de vermogensverschaffers van
ondernemingen. De IFRSs zijn voor dat doel geschreven en niet om te
dienen als basis voor de belastingheffing. Bij de informatieverstrekking
op basis van de IFRSs speelt fair value accounting oftewel de waardering
en resultaatbepaling op basis van marktwaarden of andere reële
waarden een steeds belangrijkere rol. Die leent zich vanwege de soms
zeer subjectieve inschattingen die door de ondernemingsleiding
moeten worden gemaakt niet voor de vaststelling van de belastbare
winst. De fiscale winstbepaling is gediend met objectieve normen.
Bovendien impliceert fair value accounting dat er ongerealiseerde
winsten kunnen zijn die de onderneming nog niet in liquide vorm ter
beschikking staan. Belastingheffing over dergelijke winsten zou dan tot
liquiditeitsproblemen kunnen leiden;
• op de tweede plaats zijn de IFRSs primair bedoeld voor de externe
financiële verslaggeving van beursgenoteerde ondernemingen, terwijl
de bepaling van de grondslag voor de belastingheffing voor het gehele
bedrijfsleven uniform behoort te zijn. Mijns inziens past het niet om
daarvoor de IFRSs te nemen;
• en last but not least zou door het één op één volgen van de IFRSs de
fiscale winstbepaling in de Europese Unie feitelijk in handen worden
gegeven van de IASB. De fiscaliteit is in mijn optiek bij uitstek een
terrein dat volledig in overheidshanden moet blijven. Het past dan
niet dat een privaatrechtelijk orgaan als de IASB daar een bepalende
invloed op kan hebben, ook al moeten de IFRSs een uitgebreide
goedkeuringsprocedure doorlopen alvorens zij rechtskracht in de
Europese Unie hebben.
Dus wat mij betreft, moet CCCTB zich primair los van de IFRSs
ontwikkelen. Daarbij kan ik mij overigens voorstellen dat door middel
van het concept van het goedkoopmansgebruik – dat in Nederland al
sinds jaar en dag de basis vormt voor de fiscale winstbepaling – er wel
enige invloed van de IFRSs op de vaststelling van de belastinggrondslag
uitgaat. 30 Zo kunnen wij ons bijvoorbeeld afvragen waarom ontwikkelingskosten
die onder IFRSs moeten worden geactiveerd zodra is voldaan aan
een aantal strikte voorwaarden, bij de bepaling van de belastbare winst
wel direct als kosten mogen worden genomen.
30 Van Hoepen (2005 en 2007) geeft een analyse van de uiteenlopende manieren waarop de IFRSs in Nederland via het goedkoopmansgebruik
hun invloed kunnen doen gelden op de fiscale winstbepaling. In Essers (2005) wordt uitgebreid stilgestaan
bij de toekomst van het goedkoopmansgebruik na de invoering van de IFRSs. Zie in dat kader ook Kampschöer (2004) en
Hoogendoorn (2005).

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE? 29
IFRSs in de Europese Unie: een paard van Troje?
Hier ziet u een afbeelding van het paard
van Troje. U kent het verhaal over dat
paard wellicht wel.
Het is 1184 voor Christus en de
Trojaanse oorlog sleept zich al tien
jaar voort. Omdat de Grieken er
maar niet in slagen de stad Troje in te
nemen, bedenkt Odysseus een list. De
Grieken bouwen een reusachtig houten
paard waarin Griekse soldaten zich
verschansen. Dit paard wordt ’s avonds
voor de poort van de stad Troje
achtergelaten, in de hoop dat het
’s nachts door de Trojanen binnen de
stadsmuur zal worden gehaald. De
Grieken verwachten argwaan bij de Trojanen en laten daarom Sinon – een
sluwe slaaf – buiten de poort achter, terwijl de rest van het Griekse leger
zich met zijn vloot achter het eiland Tenedos verschanst. Sinon wordt
– zoals de bedoeling was – aangetroffen door de Trojanen. Hij vertelt
hen dat hij is achtergelaten omdat hij ruzie heeft met Odysseus en dat
het paard een geschenk is voor Pallas Athena, dat opzettelijk zo groot is
gemaakt dat de Trojanen het niet binnen hun stadsmuur kunnen krijgen.
Halen zij echter hun stadsmuur neer om het paard binnen te laten, dan zal
Pallas Athena de veiligheid van de stad garanderen. De Trojanen trappen
in de list, slaan een bres in hun eigen stadsmuur en trekken het paard de
stad in. Later die nacht komen de Griekse soldaten uit het houten paard te
voorschijn en geeft Sinon een vuursignaal aan de Griekse vloot die haastig
terugkeert. Dit is het begin van een vreselijk bloedbad. De verovering van
Troje is een feit.
Zijn wij, Europeanen, met het naar binnen halen van de IFRSs net zo
dom geweest als de Trojanen ruim drieduizend jaar geleden? Is de
introductie van de IFRSs in de Europese Unie een paard van Troje gezien
de mogelijke ongewenste neveneffecten? Het antwoord op deze vraag
is wat mij betreft ontkennend zolang de verplichte toepassing van de

30
IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
IFRSs is beperkt tot het bedrijfsleven dat een beroep doet op de openbare
kapitaalmarkt. De Europese Unie moet zich niet laten verleiden om deze
verplichting te verbreden naar het (niet-beursgenoteerde) midden- en
kleinbedrijf, ook niet wanneer de IFRSs daarop worden toegesneden. Dit
leidt voor het midden- en kleinbedrijf onherroepelijk tot een onnodige
lastenverzwaring.
Ook moet de Europese Unie het ‘hogere doel’ van de IFRSs niet uit het
oog verliezen, namelijk om te komen tot een wereldstandaard voor
de externe financiële verslaggeving. Daarbij past geen ingewikkeld
goedkeuringsmechanisme dat vroeg of laat zal leiden tot European IFRSs
die steeds meer gaan afwijken van de originele IFRSs. De Amerikanen
gaan waarschijnlijk toestaan dat buitenlandse, niet-Amerikaanse
ondernemingen met een beursnotering in New York kunnen volstaan met
een jaarrekening gebaseerd op de originele, door de IASB vastgestelde
IFRSs. Daarnaast bezien de Amerikanen zelfs serieus de mogelijkheid om
de toepassing van de IFRSs ook toe te staan voor de eigen, Amerikaanse
ondernemingen in plaats van de US GAAP. Dit laatste is toch iets waarvan
wij tot voor kort niet hadden gedacht dat dat ooit zou gaan gebeuren.
De algehele conclusie van mijn betoog is dat we – ondanks de soms pittige
kritiek op de inhoud van de IFRSs en op het convergentietraject dat de
IASB en de FASB op dit moment bewandelen – in de Europese Unie geen
paard van Troje hebben binnengehaald zolang we ervoor waken dat
de verplichte toepassing van de IFRSs zich niet uitstrekt tot het (nietbeursgenoteerde)
midden- en kleinbedrijf en zolang we de IFRSs niet als
grondslag nemen voor de heffing van de vennootschapbelasting in de
Europese Unie.

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE? 31
Dankwoord
Mijnheer de President,
Mijnheer de Rector Magnificus,
Rest mij nog het dankwoord.
Het College van Bestuur van Nyenrode Business Universiteit en de directie
van NIVRA-Nyenrode School of Accountancy & Controlling dank ik voor
het in mij gestelde vertrouwen. Ik ben zeer gelukkig met de mogelijkheid
om een bijdrage te leveren aan de voortgaande verwetenschappelijking
van de grootste en oudste accountantsopleiding van ons land. Daarbij
vind ik het overigens essentieel dat – gezien de aard van ons vak en de
plaats van ons vak in de maatschappij – de praktische relevantie van het
wetenschappelijke onderzoek niet uit het oog wordt verloren.
Hooggeleerde Pheijffer, beste Marcel. Ik dank jou voor het enthousiasme,
de inzet en de flexibiliteit waarmee je aan de totstandkoming van mijn
benoeming hier op Nyenrode heb gewerkt. Ik dank jou ook voor de
bijzonder prettige samenwerking die we de afgelopen maanden al
hebben gehad.
Hooggeleerde Langendijk, beste Henk. Het is ons dan toch (uiteindelijk)
gegund dat wij met elkaar samenwerken. Ik heb grote bewondering voor
de wijze waarop jij in ‘het vak’ staat en prijs mij dan ook zeer gelukkig dat
deze samenwerking nu gestalte heeft gekregen. Ik ben ervan overtuigd dat
we de komende jaren nog mooie dingen zullen realiseren.
De collega’s werkzaam bij of voor de Nyenrode Business Universiteit of
de NIVRA-Nyenrode School of Accountancy & Controlling dank ik voor
de prettige samenwerking en de collegiale sfeer. In het bijzonder wil ik
de collega’s bedanken die mij direct ondersteunen bij de uitoefening van
mijn functie. In alfabetische volgorde zijn dat: Jos van Baar, Inge Bakker,

32
IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
Willy Bruijns, Merel Corbeij, Marjolijn Oussoren, Constant Rams en Maren
Smulders. Zonder jullie voortreffelijke ondersteuning zou het niet goed
mogelijk zijn mijn werkzaamheden voor Nyenrode te combineren met
mijn baan in de accountantspraktijk.
Ik dank mijn medeparticipanten en andere collega’s bij BDO CampsObers
Accountants & Adviseurs zeer voor de ruimte die ik krijg voor het
vervullen van mijn universitaire functies. Dat geldt in het bijzonder voor
de medewerkers van het bureau Vaktechniek. Jullie waardering voor en
welgemeende interesse in mijn werk als wetenschapper ervaar ik als zeer
stimulerend. Daan van den Broek van Mediabeleid en Sponsoring wil ik
bedanken voor zijn bijdrage aan de enquête die in het kader van mijn
inauguratie is gehouden en waarvan ik zojuist enkele resultaten heb
gepresenteerd.
In dit dankwoord wil ik ook mijn collega-hoogleraren van het
departement Accounting & Information Management van de Universiteit
Maastricht en Jacques Koenen, die daar op dit moment waarnemend
directeur is van de accountantsopleiding, uitdrukkelijk noemen. Jullie
weten dat ik met pijn in het hart het directeurschap van de accountantsopleiding
in verband met mijn benoeming hier op Nyenrode heb moeten
opgeven. Ik waardeer het echter zeer dat ik nog als hoogleraar aan de
Universiteit Maastricht verbonden kan zijn. Ik zal dan ook met trots mijn
Maastrichtse toga – ook hier op Nyenrode – blijven dragen.
Ten slotte de twee allerliefste mensen op deze aarde: mijn vrouw Irene en
onze zoon Floris.
Floris je bent nu zeven jaar,
maar acht jaar geleden toen
pappa professor werd in
Maastricht, was je er eigenlijk
ook al bij. Je zat toen wel
nog in de buik van mamma.
Toen wij jou dat vertelde
– ik weet het nog goed, het
was afgelopen zomer toen
we op weg waren naar ons

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE? 33
vakantieadres in Italië – zei je dat je het zo jammer vond dat er geen
luikje in de navel van mamma zat, want dan had je kunnen meekijken.
Nu ben je er echt en kun je wel meekijken. Het verhaal van pappa zul je
wel saai vinden, maar dat wij nu in een echt ridderkasteel zijn, vind je
natuurlijk ‘vet’.
Irene, ik heb een naam hoog te houden om kernachtig aan te geven
wat ik voor jou voel. In 1999 bij de officiële aanvaarding van het
hoogleraarschap in Maastricht, deed ik dat met twee woorden die ik
had ontleend aan een bekende Italiaanse opera. Vandaag, Irene, zul je
het moeten doen met een citaat uit een lichter genre. Dit keer is het de
operette Das Land des Lächelns van de Oostenrijk-Hongaarse componist
Franz Lehár. Irene, wo du nicht bist, kann ich nicht sein!
Dames en heren, maandag 1 oktober 2007 is niet zo maar een dag. Het is
niet alleen de dag waarop ik het ambt van hoogleraar hier op Nyenrode
aanvaard, maar het is ook de verjaardag van Irene. Langs deze weg wil ik
haar nogmaals van harte feliciteren en haar nog vele gelukkige jaren in
goede gezondheid toewensen.
Zeer gewaardeerde toehoorders,
Ik dank u voor uw aandacht.
Ik heb gezegd.

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE? 35
Literatuur
CESR (2003), Standard No. 1 on Financial Information – Enforcement of standards on financial
information in Europe, maart.
CESR (2004), Standard No. 2 on Financial Information – Coordination of enforcement activities, april.
CESR (2005), Technical advice on equivalence of certain third country GAAP and on description of
certain third countries mechanisms of enforcement of financial information, juni.
CESR (2007a), CESR’s advice to the European Commission on the work programmes of the Canadian,
Japanese and US standard setters, the definition of equivalence and the list of third country GAAPs
currently used on the EU capital markets, 6 maart.
CESR (2007b), CESR’s technical advice on a mechanism for determining the equivalence of the
generally accepted accounting principles of third countries, 30 mei.
CESR/SEC (2006), CESR-SEC work plan, 2 augustus.
Delger, A.J. en P.M. Koster (2006), Europese afstemming over de toepassing van IFRS door
toezichthouders, Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, november.
Essers, P.H.J. (2005), Preadvies en bespreking van het preadvies. De toekomst van Goed
Koopmansgebruik na de invoering van International Financial Reporting Standards in 2005,
Geschriften van de Vereniging voor Belastingwetenschap No. 224, Kluwer.
Essers, P.H.J. (2007), CCCTB dreigt aan vlijt ten onder te gaan, Weekblad Fiscaal Recht, nummer
6727.
Europese Commissie (1998), Financial Services: building a framework for action.
Europese Commissie (1999), Implementing the framework for financial markets: action plan.
Europese Commissie (2001), Communication from the Commission to the Council, the European
Parliament and the Economic and Social Committee: Towards an Internal Market without tax
obstacles – A strategy for providing companies with a consolidated corporate tax base for their
EU-wide activities, 23 oktober.
Europese Commissie (2006), Besluit van de Commissie van 14 juli 2006 tot oprichting van een
werkgroep voor de beoordeling van adviezen over verslaggevingsstandaarden om de Commissie
van advies te dienen over de objectiviteit en neutraliteit van de adviezen van de European
Financial Reporting Advisory Group (EFRAG).
Europese Commissie (2007a), First report to the European Securities Committee and to the European
Parliament on convergence between International Financial Reporting Standards (IFRS) and third
country national Generally Accepted Accounting Principles (GAAPs), 6 juli.

36
IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE?
Europese Commissie (2007b), Mededeling van de commissie over een vereenvoudiging van het
ondernemingsklimaat op het gebied van vennootschapsrecht, financiële verslaggeving en controle
van jaarrekeningen, 10 juli.
FASB (1999), International Accounting Standard Setting: A Vision for the Future, januari.
FASB (2002), Principles-Based Approach to U.S. Standard Setting, 21 oktober.
FASB (2004), FASB Response to SEC Study on the Adoption of a Principles-Based Accounting System,
juli.
FASB/IASB (2002), Memorandum of Understanding ‘The Norwalk Agreement’, oktober.
FASB/IASB (2006), A Roadmap for Convergence between IFRSs and US GAAP – 2006-2008.
Memorandum of Understanding between the FASB and the IASB, 27 februari.
FEE (2006), Financial Reporting: Convergence, Equivalence and Mutual Recognition, maart.
Heemskerk, M.J.L. en L.G. van der Tas (2006), Veranderingen in resultaatsturing als gevolg van
de invoering van IFRS, Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, november.
Hoepen van, M.A. (2005), IFRS en fiscale winstbepaling, Tijdschrift Fiscaal Ondernemingsrecht,
nummer 79.
Hoepen van, M.A. (2007), Goed koopmansgebruik en IFRS, Onafhankelijk Maandblad voor
Belastingrecht & Belastingpraktijk, september.
Hoeven ter, R.L. (2005), Principle-based versus rule-based accounting standards – Waar ligt de
balans?, Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, oktober.
Hoogendoorn, J. (2005), De IAS/IFRS en de fiscale winstbepaling, Weekblad Fiscaal Recht,
nummer 6609.
Hoogendoorn M.N. (2004a), Regels over regels. Hoe effectief is de International Accounting
Standards Board?, oratie Erasmus Universiteit Rotterdam, 4 juni, Kluwer.
Hoogendoorn, M.N. (2004b), Regelgeving: principes of gedetailleerde bepalingen?, in: K.
Camfferman, T. Groot en F. van der Wel (red.), Tussen de Regels. Economische en institutionele
grondslagen van de financiële verslaggeving, Stenfert Kroese, Groningen.
Hoogendoorn M.N. (2006), 10 IFRS-lessen, De Accountant, juni.
IASB (2007a), Exposure Draft of a Proposed International Financial Reporting Standard for Small and
Medium-sized Entities; Basis for Conclusions on Exposure Draft IFRS for Small and Medium-sized
Entities; Draft Implementation Guidance IFRS for Small and Medium-sized Entities (Draft IFRS for
SMEs), februari.
IASB (2007b), International Financial Reporting Standards (IFRSs) including International
Accounting Stardards (IASs) and Interpretations as at 1 January 2007.
IOSCO (2000), IASC Standards. Report of the Technical Committee of the International Organization
of Securities Commissions, mei.
Jong de, A., M.A. Rosellón en P. Verwijmeren (2006), De invloed van IFRS op preferente aandelen
in Nederland, Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, juli/augustus.

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE? 37
Kampschöer, G.W.J.M. (2004), IFRS en de verhouding tot het Nederlandse fiscale winstbegrip
– “Who is afraid of IFRS?”, Weekblad Fiscaal Recht, nummer 6590.
Knoops, C.D. en R.G.A. Vergoossen (2006), IFRS: cijfermatige invloed en economische gevolgen,
in: R.G. Bosman, C. Camfferman en R.G.A. Vergoossen, Het jaar 2005 verslagen: Onderzoek
jaarverslaggeving ondernemingen, Kluwer/Koninklijk NIVRA.
Kamp, B. (2006), De invloed van IFRS op analisten, Maandblad voor Accountancy en
Bedrijfseconomie, november.
Leder, P. (1999), IOSCO Assessment: A view from within, Maandblad voor Accountancy en
Bedrijfseconomie, september.
Nelson, M.W. (2003), Behavioral Evidence on the Effects of Principles- and Rules-Based
Standards, Accounting Horizons, nummer 1.
SEC (2003), Study Pursuant to Section 108(d) of the Sarbanes-Oxley Act of 2002 on the Adoption by
the United States Financial Reporting System of a Principle-Based Accounting System.
SEC (2007a), Acceptance From Foreign Private Issuers of Financial Statements Prepared in Accordance
With International Financial Reporting Standards Without Reconciliation to U.S. GAAP, 2 juli.
SEC (2007b), Concept Release on Allowing U.S. Issuers to Prepare Financial Statements in Accordance
with International Financial Reporting Standards, 7 augustus.
Swinkels, L.A.P. (2006), Zijn pensioenregelingen gewijzigd als gevolg van de introductie van
IFRS?, Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, november.
Tas van der, L.G. (2006), Invoering van IFRS in de EU: achtergronden, kansen en bedreigingen,
Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, november.
Vergoossen, R.G.A. (1999), International Accounting Standards: Esperanto of Babylonische
spraakverwarring?, inaugurele rede Universiteit Maastricht, 29 oktober, Datawyse/
Universitaire Pers Maastricht.
Vergoossen, R.G.A. (2001), Toezicht op financiële verslaggeving van beursgenoteerde
ondernemingen: een internationaal vraagstuk, Maandblad voor Accountancy en
Bedrijfseconomie, oktober.
Vergoossen R.G.A. en F. van der Wel (2002), Wereldstandaard financiële verslaggeving: IFRS of
US GAAP?, Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, december.
Vergoossen R.G.A. (2006a), Kritiek op IFRS zwaar overdreven, Het Financieele Dagblad, 21 april.
Vergoossen R.G.A. (2006b), IFRSs: hellend vlak of hockeystick?, Maandblad voor Accountancy en
Bedrijfseconomie, oktober.
Vergoossen R.G.A. (2006c), IFRS is onnodig voor het mkb, Het Financieele Dagblad 19 oktober.
Vergoossen R.G.A. (2006d), Invloed van IFRSs op nettoresultaat en eigen vermogen, Maandblad
voor Accountancy en Bedrijfseconomie, november.
Walker, R.G. (2007), Reporting Entity Concept: A Case Study of the Failure of Principles-Based
Regulation, Abacus, nummer 1.

IFRSs IN DE EUROPESE UNIE: EEN PAARD VAN TROJE? 39
Lijst van gebruikte afkortingen
ARC
CCCTB
CESR
EFRAG
FASB
FEE
IAS(s)
IASB
IASC
IFRIC
IFRS(s)
IOSCO
SARG
SEC
Titel 9 BW 2
US GAAP
Accounting Regulatory Committee
Common Consolidated Corporate Tax Base
Committee of European Securities Regulators
European Financial Reporting Advisory Group
Financial Accounting Standards Board
Fédération des Experts Comptables Européens
International Accounting Standard(s)
International Accounting Standards Board
International Accounting Standards Committee
International Financial Reporting Interpretations Committee
International Financial Reporting Standard(s)
International Organization of Securities Commissions
Standards Advice Review Group
Securities and Exchange Commission
Titel 9 van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek
United States Generally Accepted Accounting Principles