0122 HERVORMDE GEMEENTE LUNTEREN - Gemeente Ede

Gemeentearchief Ede____________________________________________Hervormde Gemeente Lunteren 1772-2004 (2007)
ARCHIEVEN VAN DE HERVORMDE GEMEENTE TE LUNTEREN
1772 – 30 april 2004 (2007)
ds. T. van’t Veld
Ede, mei 2009
__________________________________________________________________________________________
1

INHOUDSOPGAVE
Inleiding
Historie van de Hervormde Gemeente te Lunteren ........................................................ 3
Historie van het archief .................................................................................................... 9
Verantwoording ................................................................................................................ 10
Inventaris
ARCHIEF VAN DE KERKENRAAD
Stukken van algemene aard
Notulen ............................................................................................................................ 12
Correspondentie................................................................................................................ 13
Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen
Doop-, trouw-, begraaf- en lidmatenboeken................................................................ ….. 13
Statistische gegevens ....................................................................................... …………. 15
Gemeenteleven........................................................................................................... ….. 15
ARCHIEF VAN DE DIACONIE
Stukken van algemene aard
Notulen .............................................................................................................................. 16
Correspondentie ................................................................................................................ 16
Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen
Taken diaconie ................................................................................................................... 17
Samenwerking en participaties met c.q. in andere organisaties en instellingen................ 17
Ondersteuning en verstrekte leningen......................................................................... ……. 18
Beheer bezittingen ...................................................................................................... ……. 19
Registratie bezittingen ……………………………………………………………………. 19
Diaconaal Centrum…………….......................................................................... ……. 19
Meestershuis ....................................................................................................……. 20
Boerderijen en percelen grond ...................................... .......................................... 20
Woningen en opstallen ...................................................................................... ….. 21
Kapitaal ....................................................................................................................... ……. 22
Jaarrekeningen …….................................................................................................. 23
Financiële administratie……..................................................................................... 24
ARCHIEF VAN DE KERKVOOGDIJ
Stukken van algemene aard
Notulen .............................................................................................................................. 24
Verslagen ......................................................................................................... ………….. 24

Gemeentearchief Ede____________________________________________Hervormde Gemeente Lunteren 1772-2004 (2007)
Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen
Vrij beheer en Samen op Weg ................................................................................... ….. 25
Personele aangelegenheden....................................................................................... ….. 25
Beheer bezittingen ........................................................................................... ………….. 26
Algemeen ................................................................................................................ 26
De Oude Kerk .......................................................................................................... 26
Bethelkerk .................................................................................... .......................... 27
Pastorieën ............................................................................................................... 27
Landerijen en opstallen .......................................................................... ………….. 28
Bezittingen met een bijzondere bestemming ......................................... ………….. 29
Kapitaal .............................................................................................................................. 29
Algemeen ................................................................................................................ 29
Balansen en overzichten baten en lasten................................................................. 30
Jaarrekeningen……………………………………………………………………………. 31
Financiële administratie ………................................................................................. 31
Kerkboden………………………………………………………………………………………… 32
DOCUMENTATIE………………………………………………………………………………… 33
__________________________________________________________________________________________
3

INLEIDING
Historie van de Hervormde Gemeente te Lunteren
De geschiedenis van de Hervormde Gemeente te Lunteren is begonnen in het jaar 1580. De ‘nye leer’
van de Reformatie drong langzaam maar zeker door op het Veluwse platteland, daarbij gesteund door
de overheid van dit gebied, het Hof te Arnhem.
Wat pastoorArend Hendriksz. al enige tijd gevreesd had, gebeurde. Zijn eigen medewerkers, de
kerkmeesters, die het beheer voerden over de kerkelijke goederen, richtten aan het Hof het verzoek
Lunteren te voorzien van een predikant. De gevolgen bleven niet uit. De pastoor deed nog het aanbod
om zelf ‘het woord Gods simpelijk te preken’ en zo als de eerste Lunterse dominee te gaan fungeren.
Zijn aanbod werd niet aanvaard. Weldra kreeg hij een brief van het Hof, met het bevel om bij de
kerkmeesters zijn laatste traktement te gaan halen en vervolgens onmiddellijk te vertrekken. Hem
werd een jaargeld van vijftig gulden toegekend, dat hij dan buiten Lunteren moest verteren.
De eerste predikant, door het Hof als ‘herder en leraar’ naar Lunteren gezonden, was een zekere
Hendrik Dekker, die zich heel geleerd Henricus Deckerus liet noemen. Hij heeft echter niet veel
kunnen doen voor zijn ‘schapen”, want een jaar later is hij al vervangen door een collega, een expastoor.
Ook deze beviel kennelijk niet. De kerkmeesters hielden prompt zijn traktement in en
benoemden toen zelf maar een predikant. Het Hof te Arnhem accepteerde het niet om zo gepasseerd
te worden, riep de kerkmeesters ter verantwoording en eiste dat de door hen benoemde dominee
alsnog een examen zou afleggen. Of hij hiervoor geslaagd is, vermeldt de historie niet.
Al met al was Lunteren met haar eerste voorgangers niet gelukkig. De synode van Harderwijk moest
in 1595 drie Veluwse predikanten afzetten, omdat ze als ‘onbequame dienaren’ hun gemeente meer
schade dan goed deden. En één van de drie kwam uit Lunteren... Eindelijk hadden ze aldaar in 1605
een dominee met wie gemeenteleden zeer tevreden waren. Hij moest echter aan de classis om
overplaatsing vragen. Lunteren kon hem namelijk niet meer betalen.
Alle begin is moeilijk. Het bleek ook uit andere feiten. Doordat de overheid, vaak in samenwerking met
de classis, hen een predikant zond, was in naam de Lunterse gemeente protestants geworden. Op
zondag werd in de Oude Kerk niet meer de mis gelezen, maar werd de gemeente vanaf de preekstoel
onderwezen in de Heidelbergse Catechismus. Intussen had de ‘nye leer’ in het hart van veel
gemeenteleden nog maar een bescheiden plaats ingenomen. In kerkelijke annalen wordt voortdurend
geklaagd over ‘pauselijke superstitie’. In1599 stuurde het Hof van Arnhem zelfs een
onderzoekscommissie er op uit, die speciaal in Bennekom, Ede en Lunteren moest speuren naar in
kerkgebouwen achtergebleven altaren, beelden, wijwater-vaten, enzovoort.
Nog taaier waren de bedevaarten in Lunteren op de zondag vóór Sint Toenisdag (6 juli). Toen is een
verbastering van Sint Antonius, de beschermheilige van het Lunterse kerkgebouw. Welnu, op deze
gedenkdag stroomden de mensen van heinde en ver samen, liepen in processie door de Lunterse
straten en in de Oude Kerk werd voor deze gelegenheid zowaar weer een mis werd opgedragen! Het
Hof, de Classis en de Provinciale Synode hebben door allerlei maatregelen geprobeerd deze ‘paepse
stoutigheid’ te weren. Het mocht niet baten. Tachtig jaar nadat de Reformatie in Lunteren een aanvang
nam, hield de verering van de heilige Antonius in stand.
Een gemeente zonder kerkenraad
Ruim twee eeuwen lang werd niet door een kerkenraad leiding gegeven aan de Lunterse gemeente.
De enige ambtsdrager was de dominee, die alleen alle kerkelijke taken moest vervullen. Eén voordeel
leverde deze situatie wel op: de goede man was aan vergaderen niet veel tijd kwijt.

Gemeentearchief Ede____________________________________________Hervormde Gemeente Lunteren 1772-2004 (2007)
De oorzaak van het niet kunnen verkiezen van ouderlingen en diakenen was vooral een gevolg van de
grote macht van de Ambtsjonkers, die op de Veluwe hun invloed ook lieten gelden in kerkelijke zaken.
Zij benoemden een paar kerkmeesters, die in hun opdracht de ‘stoffelijke zaken’ van de plaatselijke
kerk moesten behartigen. Zij hadden een beslissende stem als er een predikant moest worden
beroepen. De ‘manslidmaten’ werden dan bijeengeroepen in de kerk. Samen met een paar
vertegenwoordigers van de Classis kozen zij een te beroepen dominee. Deze keus had echter de
goedkeuring van de Ambtsjonkers nodig. Anders ging het niet door! Zo hebben deze adellijke heren -
bang hun macht te verliezen - ook twee eeuwen de installatie van een kerkenraad kunnen
tegenhouden.
In 1672 trokken de Franse troepen plunderend en brandstichtend over de Veluwe. Ook de Lunterse
bevolking was in grote verwarring. Ds. Wiselius stond als pastor helemaal alleen. De beide
kerkmeesters waren overleden en in deze gevaarlijke situatie was geen jonker of schout te zien. Zijn
gemeenteleden smeekten hem om een kerkenraad in te stellen, die leiding kon geven in deze barre
tijd, De predikant luisterde naar deze noodkreet en nodigde drie predikanten van de Classis uit om
hierbij tegenwoordig te zijn en daarmee hun goedkeuring te geven. Helaas, de uitvluchten waren vele!
De eerste antwoordde dat hij ziek was. De tweede liet niets van zich horen. Nummer drie meldde dat
hij op de bewuste dag juist in Arnhem moest zijn,
Ds. Wiselius wachtte, wachtte, tot na de middag. Ten einde raad heeft hij toen door klokgelui de
gemeente bijeen geroepen. Onder aanroeping van Gods Naam werden vier ouderlingen verkozen, die
op hun beurt twee nieuwe kerkmeesters benoemden. Ds. Wiselius heeft nog geprobeerd achteraf de
goedkeuring van de Classis te verkrijgen, maar deze eerwaarde vergadering kwam niet tot een
positief besluit. Een paar jaar heeft deze ‘noodkerkenraad’ enigszins kunnen functioneren. Toen echter
ds. Wiselius overleed (waarschijnlijk in 1675), ging ook het college van vier ouderlingen ter ziele. Het
zou tot 1804 duren, eer de dominee van Lunteren andere ambtsdragers om zich heen had.
Intussen klopten regelmatig arme mensen bij de predikant aan om geldelijke ondersteuning. Diakenen
waren er niet, dus trad de dominee zelf maar op als armenverzorger. Van ds. Hubertus Liesselius, die
de gemeente diende van 1609 tot 1662, is bekend dat hij de armen een zeer warm hart toedroeg.
Vaak waren de door hem ontvangen giften niet voldoende, maar legde hij van zijn karige traktement er
geld bij ten bate van de behoeftigen. Helaas hield hij geen boekhouding bij van zijn diaconale zorg.
Het gevolg was, dat hij op het eind van zijn leven nog beschuldigd werd van fraude. Hij moest zich
verantwoorden voor een soort rechtbank, bestaande uit burgemeesters, jonkers en een schout.
Gelukkig geloofden de hoge heren hem op zijn erewoord.
Ds. Liesselius had echter zijn les geleerd. Hij stelde een paar ‘armmeesters ‘aan, die voor hem de
boekhouding verzorgden. Ze werden door de goegemeente wel ’diaconen’ genoemd, maar echte in
het ambt bevestigde diakenen waren ze niet.
De kerkenraad stelt orde op zaken
Toen in 1795 de Fransen ons land bezetten, vond er weldra een scheiding plaats tussen kerk en staat.
Dit had ook ingrijpende gevolgen voor de Hervormde Gemeente te Lunteren. Niet langer kon de
overheid (vertegenwoordigd door de Ambtsjonkers) de instelling van een kerkenraad tegenhouden.
Op twee achtereenvolgende zondagen in de maand juli 1804 werd de gemeente opgeroepen voor een
belangrijke vergadering. Meer dan 110 manslidmaten meldden zich op 31 juli in de kerk. De Classis
was vertegenwoordigd door zes predikanten uit naburige gemeenten. Met algemene stemmen werd
besloten tot de vorming van een kerkenraad over te gaan. Vier ouderlingen en vier diakenen werden
verkozen en toonden zich bereid om als ambtsdragers de gemeente te gaan dienen. Het werd keurig
__________________________________________________________________________________________
5

vastgelegd in de eerste notulen, die als opschrift droegen: “Handelingen van Eene Vergadering
gehouden in de kerk te Lunteren tot aanstelling van eenen Kerkeraad aldaar de 31 e Julij 1804".
Reeds vijf dagen later werd een kerkenraadsvergadering belegd. Het eerste wat het eerwaarde
college deed, was orde op zaken stellen. Te beginnen bij zichzelf. Er werd namelijk een reglement
voor de kerkenraad vastgesteld, waarvan we een paar artikelen noemen:
-elk jaar moeten twee ouderlingen en twee diakenen aftreden. Zij zijn niet terstond herkiesbaar.
-ouderling kan men slechts worden als men minstens één periode diaken is geweest. Het diakenschap
fungeerde zo als ‘opleiding tot ouderling’.
-ouderlingen gaan op verzoek van de predikant samen met hem op ‘huisbezoeking’.
-diakenen moeten aan heel bepaalde eisen voldoen. Ze moeten gekozen worden uit ‘de
verstandigsten, braafsten, voorbeeldigsten en meest-gegoeden leden der gemeente’.
-de ouderlingen houden samen met de predikant toezicht over alle diaconale zaken.
-de kerkenraad vergadert zo dikwijls als de predikant dit nodig oordeelt.
-elk kerkenraadslid is verplicht de vergaderingen bij te wonen, tenzij ‘in geval van ziekte of van
uitersten noodzakelijkheid’.
In het Huishoudelijk Reglement van 1866 werd het verplicht en op tijd aanwezig zijn in een
kerkenraadsvergadering nog wat aangescherpt. Een boete-stelsel werd ingevoerd:
-wie te laat binnenkomt, betaalt een dubbeltje boete..
-wie de hele vergadering verzuimt, is dertig centen schuldig
-wie zijn ambtsgeheim schendt, moet dit bekopen met afdracht van een gulden.
Tijdens de eredienst moet ook de kleding van de kerkenraadsleden stijlvol zijn, zo besloot men.
Voorgeschreven werd: een hoed en een lange jas, in donkere en eenvoudige kleur. Verboden was om
als ouderling of diaken met een pet op het hoofd of in een ‘korte of lange buis’ naar Gods huis te gaan.
Op overtreding stond ook hierop een boete van dertig centen. Wat deed men met al die boete-gelden?
Wel, daarvan werden de vergaderkosten grotendeels betaald.
Niet alleen voor zichzelf waren de broeders-kerkenraadsleden streng. Al in hun eerste vergadering
werd al besloten op te treden tegen drankmisbruik. Het werd niet gepermitteerd dat door de diaconie
verhuurde woningen nog langer werden gebruikt als ‘zogenoemde kroegen of drinkhuijzen’. Op het
gebied van de catechese werd eveneens orde op zaken gesteld. Het kwam blijkbaar voor dat
‘ongeëxamineerde ledematen’ de jeugd onderwezen in de geloofsleer. De kerkenraad besloot op dit
punt ‘nauwkeurig te waken’.
Ook in latere jaren moest de kerkenraad nogal eens gemeenteleden tot de orde roepen. Zelfs tijdens
de kerkdienst was de rust soms ver te zoeken. Sommige kerkgangers stommelden tijdens de dienst
naar buiten en hingen dan wat rond op het kerkhof. Zelfs de schout kwam er in 1819 aan te pas. Om
de ‘stichtelijke viering van de godsdienstoefening‘ te bevorderen, stuurde hij de veldwachter naar het
kerkhof om toezicht te houden. Verder zag de kerkenraad zich genoodzaakt de schout te verzoeken
een eind te maken aan het ‘ontijdig gezang of getier’ tijdens de feestdagen.
Het kwam blijkbaar voor dat mannen tijdens de kerkdienst hun hoed of pet op het hoofd hielden.
Blijkbaar hadden ook kerkenraadsleden deze gewoonte. De kerkenraad moest in 1827 volstaan met te
verordineren dat tijdens doop en avondmaal de ambtsdragers als teken van eerbied met ongedekt
hoofd in de kerk zouden zitten. Kennelijk kon de kerkenraad op dit punt niet meer bereiken.
Wel wisten deze mannen-broeders te bereiken dat tijdens de eredienst geen afkondigingen over
verkopingen, verpachtingen en boelhuizen van de preekstoel werden afgelezen. Dit gebeurde na de
ochtenddienst buiten de kerk, op het kerkhof.

Gemeentearchief Ede____________________________________________Hervormde Gemeente Lunteren 1772-2004 (2007)
De diaconie: streng begonnen, royaal geworden
Na de instelling van de kerkenraad in 1804 namen de diakenen de taak over van de ‘armmeesters’,
die voordien samen met de predikant de zorgen van de behoeftigen hadden proberen te verlichten. Zij
vormden echter nog geen apart college. Eenvoudige zaken regelden de diakenen wellicht onderling
en belangrijke beslissingen werden genomen in de vergaderingen van de hele kerkenraad. Pas in
1966 kwamen de diakenen ook in eigen vergaderingen bijeen. Pas toen -11 januari 1966 - kozen ze
een eigen bestuur. Ze besloten eens per maand bijeen te komen, bij voorkeur vóór de
kerkenraadsvergadering. Vanaf die datum zijn in het archief de nauwkeurig bijgehouden notulen van
de diaconievergaderingen aanwezig.
De eerste diakenen voerden, daarbij gesteund door predikant en ouderlingen, een streng beleid.
Reeds kort na hun bevestiging in 1804 kregen bedeelden die de kerkdiensten niet trouw bezochten of
hun kinderen niet naar catechisatie stuurden, te horen dat ze niet meer op geldelijke ondersteuning
van de kerk hoefden te rekenen, als ze in dit kwaad verhardden.
In 1809 werd het zelfs van de kansel afgekondigd in niet mis te verstane taal. Een groot deel van de
armen waren ’door eene onbeschaafde en ruwe opvoeding van alle godsd. kennis ontbloot’ zo hadden
de diakenen ervaren. Daarom werden alle bedeelden verplicht ‘den openbaren godsdienst‘ bij te
wonen en van de door de predikant gehouden ‘Catechizatie voor oude lieden en minkundigen’ gebruik
te maken. De stok stond achter de deur, want deze verplichting was ‘op poene van intrekking hunner
bezoldigingen, hoe groot of klein die ook mogen wezen’.
In 1837 weigerde de diaconie zelfs hulp te geven aan gemeenteleden die geen belijdenis hadden
afgelegd. Zulke arme doopleden moesten zich maar wenden tot de burgerlijke gemeente. Het
gemeentebestuur nam dit niet, met als gevolg dat de kerkenraad een jaar later dit besluit moest
intrekken. Vijftien jaar later werden echter weer behoeftige doopleden met lege handen weggestuurd.
Een klein excuus zou kunnen zijn, dat het aantal arme mensen in die tijd groot was en de diaconale
middelen beperkt.
Later werden de diakenen milder en hun financiële mogelijkheden groter. De armen werden op allerlei
manieren geholpen. In de lente kregen ze pootaardappelen, in de winter warme kleding. In november
konden ze hiervoor aan de kerkenraad komen opgeven wat ze aan kleren nodig meenden te hebben.
In de decembermaand verschenen dan een paar Lunterse manufacturiers in de
kerkenraadsvergadering en konden de diakenen (allen mannen!) passende kleding uitzoeken voor
gezinnen die bedeeld werden.
In de twintigste eeuw raakte de diaconie ‘in goeden doen’. Naast een niet te versmaden collecteopbrengst
stelde het bezit van landerijen en huizen de diakenen in staat niet alleen de eigen
gemeenteleden te ondersteunen, maar ook een lange rij van ’goede doelen’ buiten de gemeente
ontving een jaarlijkse donatie. Vooral aan de kerkvoogdij van de Hervormde Gemeente Lunteren werd
dikwijls een lening verschaft uit de diaconale middelen. (Zie inventarisnummer 143 -146). De
kerkvoogdij werd blijkbaar als de grootste ‘arme’ van de gemeente beschouwd.
De kerkvoogdij: veel tot stand gebracht
Vóór 1795 werden de ‘stoffelijke belangen’ van de gemeente behartigd door een paar kerkmeesters.
Zij waren aan de Ambtsjonkers verantwoording schuldig. Tijdens de Franse bezetting van ons land
(1795-1813) kwam er een door het volk gekozen ‘administrateur’, onder toezicht van het
gemeentebestuur. In 1810 besliste Lodewijk Napoleon dat er een kerkelijke commissie moest komen,
onder leiding van de predikant. De dominee moest ook de boekhouding controleren. In 1823 kreeg het
college van kerkvoogden en notabelen het beheer van alle kerkelijke goederen in handen.
__________________________________________________________________________________________
7

Helaas zijn van de besluiten, genomen in de vergaderingen van bovengenoemd college uit de periode
1823 - september 1908, in het archief geen notulen (meer) aanwezig. Of werden ze nooit gemaakt?
Het neemt niet weg, dat door kerkmeesters en kerkvoogden de eeuwen door veel tot stand is
gebracht.
De monumentale dorpskerk vroeg steeds aandacht wat onderhoud betreft. Ook werd het door de groei
van de gemeente steeds weer noodzakelijk het gebouw uit te breiden. Dit gebeurde in de jaren 1761,
1804, 1878, 1913 en 1921/22. Restauratie van het kerkgebouw vond o.a. plaats in1964. Vier jaar
daarvoor was een tweede kerk, de Bethelkerk, in gebruik genomen. De historische dorpskerk kreeg
van toen af in de volksmond de naam Oude Kerk.
Voor de eerste verbouwing van de Oude Kerk, in 1761, brachten de kerkgangers in een collecte 250
gulden bijeen. De totale kosten bedroegen negenmaal zoveel, zodat de Ambtsjongers uit eigen zaak
een flink bedrag moesten toeleggen. Zij eisten echter dat de zitplaatsen bij opbod zouden worden
verpacht. Het mocht dan een flinke bron van inkomsten zijn, het tegen elkaar opbieden leidde soms tot
onverkwikkelijke toestanden. In de Tweede Wereldoorlog is deze gewoonte in onbruik geraakt. De
banken werden toen tegen tevoren vastgestelde prijzen verhuurd, later helemaal vrijgegeven.
In 1820 gaven vele gemeenteleden te kennen dat ze in hun kerk graag een orgel wilden hebben.
Kerkvoogden en notabelen begrepen dit verlangen, maar een nieuw orgel was te duur. In Amsterdam
wist men echter een ‘een zeer groot kamer - of huis - maar zeer klein kerkorgel’ te kopen. Het deed in
Lunteren dienst tot 1876, toen het werd vervangen door een orgel uit Breedevoort. In de loop van de
tijd kreeg de Oude Kerk een nieuw orgel in1900 en vervolgens in 1981, terwijl in de Bethelkerk sinds
1975 de organisten zich konden uitleven op een in opdracht van de kerkvoogdij gebouwd instrument.
Een bloeiende gemeente
Als zeer zegenrijk werden door veel gemeenteleden de jaren ervaren dat ds. G. Boer leidinggevend
onder hen aanwezig was (1956 - 1960). Zijn indrukwekkende prediking en het door hem gevoerde
beleid lieten een spoor achter. Een tweede predikantsplaats kon worden gesticht in 1958. Veertien jaar
later deed zelfs een derde predikant intrede in Lunteren. Het bracht kosten mee voor traktementen en
pastorieën. De gemeenteleden brachten het echter op, met veel liefde voor hun kerk.
En de gemeente groeide, groeide...
Een gemeente op het dieptepunt
Het had zo mooi kunnen zijn. Er waren echter in de loop van de eeuwen ook dieptepunten in het
dorpsgebeuren en gemeenteleven. We noemen de grote brand op paasmaandag 1 april 1850. Door
de felle oostenwind stond weldra een derde deel van het dorp in lichterlaaie. Het kerkgebouw werd
gelukkig gespaard, maar de diakenen hadden handen vol werk. Niet minder dan 34 gezinnen (135
personen) werden dakloos. Wellicht behoorden allen tot de Hervormde Gemeente.
De oorzaak van de ramp werd door vele bewoners toegeschreven aan het paasvuur, dat elk jaar op
paasmiddag in Lunteren werd gehouden. Later op de avond werd er gewoonlijk stevig gedronken en
dit leidde vaak tot vechtpartijen en onzedelijkheid. De Lunterse predikanten hadden er door de tijd
heen al vaak voor gewaarschuwd. Het mocht echter niet baten. Nu was de brand een ‘oordeel Gods’
over dat oude, heidense gebruik, zo oordeelde menig gemeentelid.
In 1862 scheidden enige leden zich af van de Hervormde Gemeente. Ze noemden zich
“Gereformeerde Kerk onder ‘t Kruis”, sloten zich in 1869 aan bij de Christelijke Gereformeerde Kerk en
kwamen via een fusie in 1892 terecht in de Gereformeerde Kerken in Nederland.
Een dieptepunt voor de predikant zelf en voor de gemeente was ook het eind van de periode dat ds.
J.H. van Schuppen in Lunteren stond. Niet minder dan 24 jaar (1929-1953) diende hij de gemeente. In
de loop van de jaren rees er vanuit de gemeente steeds meer verzet tegen de inhoud van zijn

Gemeentearchief Ede____________________________________________Hervormde Gemeente Lunteren 1772-2004 (2007)
verkondiging. Het leidde zelfs tot de vorming van een ‘evangelisatie’ in De Valk, die duidelijk tegen Van
Schuppen was gericht.
Ter andere zijde van de gemeente vertoonde zich eveneens een scheur. Een minderheidsgroep van
Confessionele richting vroeg om wat ruimte inzake prediking en liturgie. De kerkenraad, behorend tot
de modaliteit van de Gereformeerde Bond, meende hieraan niet te mogen voldoen. Het gevolg was in
1956 de vorming van een evangelisatie, thans gemeente van bijzondere aard, de Maranathakerk.
Een absoluut dieptepunt deed zich voor op 1 mei 2004. Op deze dag verenigde de Nederlandse
Hervormde Kerk zich met de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk in
het koninkrijk der Nederlanden tot de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Een langdurig proces,
Samen-op-Weg geheten, was hieraan voorafgegaan.
De Lunterse hervormde kerkenraad en kerkvoogdij zagen deze fusie als een volstrekte dwaalweg en
weigerden hierin mee te gaan. Beide colleges hielden samensprekingen, ook met vertegenwoordigers
van een groot aantal andere gemeenten in ons land. Er werd een landelijke stichting gevormd, die
sterk oppositie voerde tegen de beoogde fusie. Het zou alles leiden tot het ontstaan van de Hersteld
Hervormde Kerk.
Het verzet tegen de vereniging van kerken was in de jaren negentig gepaard gegaan met een ander
verzet tegen besluiten van de landelijke kerk. De synode had besloten dat kerkvoogdijen met ‘vrij
beheer’ zich moesten aanpassen aan de kerkordelijke regels. In Lunteren zag men dit als een
loopplank naar de door hen zo gevreesde fusie van kerken. Kerkenraad en kerkvoogdij pleegden
meer dan eens overleg en weigerden de synode te gehoorzamen. Ze spanden samen met andere
gemeenten bij de burgerlijke rechter een proces aan tegen de landelijke kerk. In strijd met de
hervormde kerkorde bracht de kerkvoogdij een groot deel van de kerkelijke goederen onder in een
Stichting Vermogensbeheer.
Op 1 mei 2004 barstte de bom. De gemeente scheurde. Alle kerkenraads- en kerkvoogdijleden en een
groot deel van de gemeenteleden werden hersteld-hervormd. De hervormde leden binnen de PKN
bleven achter, gehalveerd wat aantal betreft, en zonder predikanten, zonder kerkenraad, zonder
kerkgebouwen en pastorieën. Ook zonder archief...
Een nieuw begin
Het breed moderamen van de classis Ede greep echter in en deed enige tijd ‘wat des kerkenraads is’.
Onder zijn leiding werd een compleet nieuwe kerkenraad verkozen, die met de hersteld-hervormden in
gesprek ging over het gebruik van de kerkgebouwen en het beheer van de goederen. Een synodale
commissie deed hierover een uitspraak, die er in resulteerde dat de Oude Kerk en één pastorie weer
in bezit kwam van de Hervormde Gemeente binnen de PKN. Het beroepingswerk werd ter hand
genomen en de eerste beroepen predikant zag het als zijn roeping in deze gebroken gemeente de
herdersstaf op te nemen.
De Hervormde Gemeente te Lunteren begon met het wegsturen van de pastoor. Even leek in mei
2004 het einde te zijn gekomen. Het werd een nieuw begin.
Geraadpleegde bronnen:
Archief Hervormde Gemeente Lunteren
Ds. A. van de Beek, Door Zijn hand... Kerkgeschiedenis van de gemeente Lunteren, Berkel en
Rodenrijs 1965
Geschiedenis van Ede. Kerkdorpen en buurschappen, deel III.
Ds. T. van ‘t Veld
__________________________________________________________________________________________
9

Historie van het archief
Vijf boeken in een oude kist
Sinds mensenheugenis zagen kerkgangers in de Oude Kerk te Lunteren onder de preekstoel een
oude, met ijzer beslagen kist staan. Bij velen van hen zal niet bekend zijn geweest dat deze kist de
eerste verblijfplaats was voor het kerkelijk archief.
In 1965 verscheen van de hand van ds. A. van de Beek Gzn een brochure met als titel “Door Zijn
hand”. waarin in het kort de kerkgeschiedenis van de Hervormde Gemeente Lunteren wordt
beschreven. (Zie inventarisnummer 275). De auteur was het vergund voor zijn onderzoek een blik te
werpen in bovengenoemde archiefkist. Hij vermeldt dat hij daarin vijf boeken aantrof, die hij
raadpleegde voor zijn historisch onderzoek:
1. Armenboek 1663 - 1707
2. Boek Armenbezittingen en Obligatiën 1667
3. Acta Consistorii 1804 -1871 (thans inventarisnummer 1)
4. Huishoudelijk Notulenboek van den kerkeraad der Herv. Gemeente te Lunteren 1883 - 1907
(thans inventarisnummer 2)
5. Notulenboek van de kerkeraad 1948 - 1962 (thans inventarisnummer 3).
Wellicht bevatte de kist ook enkele doop-, lidmaten en trouwboeken, die door Van de Beek niet
genoemd worden, omdat hij er geen gegevens aan ontleende. Al met al een zeer summier archief!
Bovendien een archief met gebreken. Van de Beek vermeldt, dat toen reeds de kerkenraadsnotulen
van 1871 - 1982 en van 1907 - 1948 ontbraken. Vrijwel zeker waren ze verbrand, zo concludeert hij.
Gelukkig vond hij in het Rijksarchief te Arnhem en in verschillende boeken en tijdschriften nog andere
bronnen. Anders was het een magere historiebeschrijving geworden.
Een zwervend bestaan
Dat de robuuste kist onder de preekstoel geen veilige bewaarplaats voor het archief was, blijkt uit het
feit dat thans (2008) de eerste twee door Van de Beek genoemde delen niet meer in het archief van
de Hervormde Gemeente aanwezig zijn. Door mij gedane navraag leverde geen resultaat op. Het
zoek-raken van deze archiefstukken is des te meer te betreuren, omdat het de enige kerkelijke
bronnen waren, die ons enig inzicht konden geven in de armenzorg van de kerk, in een periode waarin
Lunteren nog geen kerkenraad en diaconie had.
In de laatste decennia van de vorige eeuw leidde het archief een wat zwervend bestaan. Een deel
ervan kreeg onderdak in de Bethelkerk, terwijl andere stukken door de scribae van kerkenraad,
diaconie en kerkvoogdij aan huis werden bewaard. Of niet bewaard... De ene scriba had nu eenmaal
een ruimere hand van bewaren dan de andere. Een door de kerkenraad of kerkvoogdij benoemde
archiefbeheerder , die enig toezicht had kunnen houden, ontbrak.
Eindelijk thuis
Toen op 1 mei 2004 de gemeente in tweeën scheurde (zie vorig hoofdstuk) kwamen aanvankelijk
beide kerkgebouwen in beheer van de Hersteld Hervormde Gemeente. Ook het archief deelde in dat
lot. Nadat de kleine synode van de Protestantse Kerk in Nederland in oktober 2006 een voorziening
had getroffen inzake de kerkelijke goederen, kwam niet alleen de Oude Kerk (met daarin de
historische archiefkist!) weer ten dienste van de Hervormde Gemeente binnen de PKN, maar ook het
archief werd door de hersteld-hervormden overgedragen aan de kerkenraad van de Hervormde
Gemeente.

Gemeentearchief Ede____________________________________________Hervormde Gemeente Lunteren 1772-2004 (2007)
De classicaal archiefconsulent, ds. T. van ‘t Veld, om advies gevraagd, arrangeerde een gesprek met
de gemeentearchivaris te Ede. Het gevolg was dat alle archivalia, ongeschoond en ongeordend, in
bewaring werden gegeven bij dit gemeentearchief .
Daar was het eindelijk veilig!
Verantwoording van de inventarisatie
Ongeveer 8 meter archivalia werd afgeleverd in het gemeentearchief. Na schoning, materiële
verzorging en inventarisatie bleef 4 meter over ter bewaring. Met goedkeuring van de kerkenraad
werden de stukken zonder historische waarde vernietigd, of gingen voor vernietiging-op-termijn terug
naar Lunteren. De toestemming hiervoor werd bevestigd in een schrijven van het college van
kerkrentmeesters, gedateerd 17 april 2008.
Compleetheid
Door omstandigheden, in het vorige hoofdstuk omschreven, laat de compleetheid van het archief te
wensen over:
-doop-. lidmaten- en trouwboeken vertonen hiaten, maar tezamen met enkele contra-boeken kan
ongeveer van een ‘dekkend geheel’ worden gesproken.
-zoals reeds in 1965 geconstateerd werd door Van de Beek, ontbreken kerkenraads-notulen van
1871-1883 en van 1907 - 1948.
-de notulen van de diaconie zijn compleet vanaf 1960. Voordien vergaderden de diakenen niet apart.
-van de notulen van de kerkvoogdij ontbreken echter de jaren 1868 - 1908.
-behalve betreffende het beheer van bezittingen is er in het Lunterse archief weinig correspondentie
bewaard gebleven.
-ook inzake het kerkelijk jeugdwerk, dat in hervormd Lunteren bij tijden een bloeiend bestaan leidde,
zijn geen te bewaren stukken ingebracht in het gemeentearchief.
Inventarisschema
De inventaris bestaat uit vier groepen archivalia:
I. voorop gaat het Archief van de kerkenraad. Als ambtelijke vergadering draagt dit college de
verantwoordelijkheid voor heel het leven en werken van de gemeente.
Als ‘stukken van bijzondere aard’ zijn hier ook opgenomen doop-, lidmaten- en trouwboeken. In de
Lunterse situatie, waarin geen ouderlingen-kerkvoogd fungeerden, was het bijhouden en verzorgen
van deze registers opgedragen aan de kerkenraad (overgangsbepaling 113 van de hervormde
kerkorde). In voorgaande eeuwen was het vaak de predikant, die namens de kerkenraad deze boeken
bijhield.
II. na dat van de kerkenraad volgt het Archief van de diaconie. Het college van diakenen bestaat uit
ambtsdragers die deel uitmaken van de kerkenraad en die in hun arbeid gestalte geven aan het beleid
van de kerkenraad op diaconaal terrein.
III. het Archief van de kerkvoogdij geeft een indruk van de besluiten en werkzaamheden van het
college van kerkvoogden en notabelen, niet-ambtsdragers. Tot 1 mei 2004 maakten zij in Lunteren
geen deel uit van de kerkenraad. Formeel waren zij geen verantwoording schuldig aan de kerkenraad,
maar werkten wel nauw samen met dit college.
IV. onder de kop Documentatie zijn zeven stukken opgenomen, die een indruk kunnen geven van
verschillende facetten van het kerkelijk leven. Jammer dat het er niet meer zijn!
__________________________________________________________________________________________
11

Toegankelijkheid
In overleg met het College van Kerkrentmeesters, in opdracht van de kerkenraad van de Hervormde
Gemeente te Lunteren, is afgesproken dat alle archiefstukken die ouder zijn dan vijftig jaar openbaar
zijn. Dat betekent dat stukken die jonger zijn dan vijftig jaar slechts te raadplegen zijn na schriftelijke
toestemming van het college. Deze schriftelijke toestemming moet bij een bezoek aan de studiezaal
van het Gemeentearchief Ede worden overlegd om inzage in deze stukken te kunnen krijgen.
Toevoeging 2011
In 2010 werd via dhr. A. van Veldhuizen uit Voorthuizen een begraafboek aan Gemeentearchief Ede
geschonken. Het boek was daarvoor in het bezit van een heer Wilbrink uit Lunteren.
De band heeft twee gebruiken:
Het eerste en oudste gebruik is het gebruik als Adversaria: dat zijn aantekeningen om je ergens op
opmerkzaam te maken. Vermoedelijk is het boek gebruikt door een dominee ten behoeve van het
maken van preken of het schrijven van artikelen. De meeste van zijn aantekeningen verwijzen naar
het werk van de theoloog Abraham Hellenbroek, getiteld: "De euangelische Jesaia: ofte des zelfs
voorname euangelische prophetiën; In haar samenhang, eige inhoud, oogwit, vervulling, en nuttig
gebruik vertoond". Hellenbroek schreef deze vier in perkament gebonden delen in de jaren 1702 -
1710. Uitgegeven in Rotterdam.
Het tweede gebruik is het meest recente gebruik. Dat is het van Begraafboek Lunteren, 1829-1939.
De band is opgenomen in de Archieven van de Hervormde Gemeente te Lunteren, 1772-30 april
2004. Het heeft inventarisnummer 283 gekregen en is – vanwege het gebruik – tweemaal
opgenomen. Eenmaal na inventarisnummer 38 als: “Begraafboek Lunteren, 1829-1939.” en eenmaal
na inventarisnummer 282 als “Adversaria, z.j.”
Toevoeging: H. Berende, december 2011.

Gemeentearchief Ede____________________________________________Hervormde Gemeente Lunteren 1772-2004 (2007)
INVENTARIS
ARCHIEF VAN DE KERKENRAAD
Stukken van algemene aard
Notulen
1- 4. Notulen van de kerkenraadsvergaderingen, 1804 – 1970.
4 delen.
N.B. met hiaten
1. 1804 - 1871
N.B. Samengebonden met een perkamenten band
2. 1883 - 1907 augustus
N.B. Voorin in het notulenboek is opgenomen een ‘Huishoudelijk reglement betreffende
den Kerkeraad’
3. 1948 december - 1962
N.B. Boekrug beschadigd
4. 1963 - 1970 november
N.B. Vanaf mei 1968 zijn het notulen van de toen gevormde centrale kerkenraad
5. Notulen van de vergaderingen van de centrale kerkenraad, 1970 november - 1977
__________________________________________________________________________________________
13

oktober.
1 deel.
N.B. Voor de jaren 1968 - 1970 zie inventarisnummer 4
6 – 14. Notulen van de vergaderingen van de centrale kerkenraad, 1977 – 1996.
9 omslagen.
6. 1977 november - 1979
7. 1980 - 1983
8. 1984 - 1987
9. 1988 - 1991
10. 1992
11. 1993
12. 1994
13. 1995
14. 1996
15. Notulen van gecombineerde vergaderingen van kerkenraad en kerkvoogdij,
1961 -1962.
1 deel.
Correspondentie
15 a. Ingezonden stuk betreffende de identiteit van de ziekenhuizen in de regio, 1982.
1 stuk.
Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen
doop-, trouw-, begraaf- en lidmatenboeken
16 -24. Doopboeken, 1772 – 1990.
9 delen.
N.B. met hiaat 1931-1947
16. 1772 - 1822 mei
17. 1822 mei - 1864 augustus
18. 1864 september - 1891 juni
N.B. boekrug beschadidgd
19. 1891 juli - 1914
20. 1915 – 1930
N.B. band beschadigd

Gemeentearchief Ede____________________________________________Hervormde Gemeente Lunteren 1772-2004 (2007)
21. 1948 - 1964 september
N.B. band iets beschadigd
22. 1965 - 1971 mei
23. 1971 mei - 1981 maart
24. 1981 maart - 1990 april
25-26. Contra-doopboeken, 1854 -1921.
2 delen.
N.B. met hiaten
25. 1854 - 1887 juli
26. 1887 augustus - 1921 januari
27-32. Lidmatenboeken, 1772 – 2006.
6 delen.
N.B. met hiaten en overlappingen
27. 1772 april - 1897 december
N.B. perkamenten, beschadigde band
28. 1851 - 1915
29. 1851 - 1967
N.B. band beschadigd
30. 1898 – 1914
N.B. veel losse bladen
31. 1905 - 1977
32. 1978 april - 2006 april
33-34. Contra-lidmatenboeken, 1772 – 1965.
2 delen.
33. 1772 april - 1893 februari
__________________________________________________________________________________________
15

N.B. achterin bevindt zich een contra-trouwboek over de jaren 1796 – 1888
34. 1851 april - 1965
N.B. band beschadigd
35-37. Trouwboeken, 1772 – 1991.
3 delen.
N.B. met hiaten en overlappingen
35. 1772 - 1897
36. 1893 - 1947 juli
37. 1970 - 1991
38. Contra-trouwboek, 1898 - 1970 oktober.
1 deel.
N.B. voor de jaren 1796-1888, zie inventarisnummer 33
283. Begraafboek, 1829-1939.
1 deel.
NB: Dit archiefstuk is ook als Adversaria gebruikt. Het is daarom ook opgenomen ná
inventarisnummer 282. Zie ook: inleiding.
Statistische gegevens
39. Personenstatistiek, 1983-1998.
1 deel.
40-47. Personenstatistiek en wijzigingen van het ledenbestand in het voorafgaande jaar,
1998-2004.
8 omslagen.
40. 1998, met wijzigingen 1997
41. 1999
42. 1999, met wijzigingen 1998
43. 2000, met wijzigingen 1999
44. 2001, met wijzigingen 2000
45. 2002, met wijzigingen 2001
46. 2003, met wijzigingen 2002
47. 2004, met wijzigingen 2003

Gemeentearchief Ede____________________________________________Hervormde Gemeente Lunteren 1772-2004 (2007)
Gemeenteleven
48. Standpuntbepaling van de kerkenraad inzake het beleid ten aanzien van abortus
provocatus van het Protestants Christelijk Streekziekenhuis te Bennekom, 1971.
1 stuk .
49. Verslag van een bespreking met een deputatie van de Hervormde Gemeente
Maranathakerk te Lunteren, 1982.
1 stuk.
49a. Rapport van de begeleidingscommissie, ingesteld door de Centrale Kerkenraad tezamen
met het College van Kerkvoogden, betreffende het functioneren van diverse geledingen
binnen de gemeente, 1989.
1 stuk.
ARCHIEF VAN DE DIACONIE
Stukken van algemene aard
Notulen
50-52. Notulen van diaconievergaderingen, 1966-1990.
3 delen.
50. 1966 - 1974 januari
51. 1974 februari - 1986 juni
N.B. band beschadigd
52. 1986 september - 1990 mei
53-67. Notulen van diaconievergaderingen, 1990-2004. Met bijlagen.
15 omslagen.
53. 1990 58. 1995 63. 2000
54. 1991 59. 1996 64. 2001
55. 1992 60. 1997 65. 2002
56. 1993 61. 1998 66. 2003
57. 1994 62. 1999 67. 2004 januari-april
68. Agenda’s en besluitenlijsten van diaconievergaderingen, 1986-1987.
1 omslag.
__________________________________________________________________________________________
17

Correspondentie
69-77. Ingekomen stukken, 1973-2003.
9 omslagen.
69. 1973-1983
70. 1983-1985
71. 1985-1989
N.B. bevat ook minuten van uitgegane stukken
72. 1990-1994
N.B. bevat ook minuten van uitgegane stukken
73. 1993-1995
74. 1996-1997
75. 1998-1999
76. 2000-2001
77. 2002-2003
78-79. Minuten van uitgegane stukken, 1968-1983.
2 omslagen.
78. 1968-1983
79. 1972-1983
N.B. alfabetisch geordend
Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen
Taken
80. Overzicht van door de diaconie vervulde taken, 1982.
1 stuk.
Samenwerking en participaties met c.q. in andere organisaties en instellingen
81-84. Stukken betreffende participatie van de diaconie in de Stichting Protestants Christelijke
Bejaardenzorg De Honskamp, 1965-1996.
4 omslagen.
81. 1965
82. 1989
83. 1993-1994

Gemeentearchief Ede____________________________________________Hervormde Gemeente Lunteren 1772-2004 (2007)
84. 1994-1996
85. Stukken betreffende participatie van de diaconie in de Federatie Protestants Christelijke
Zorg Regio Ede, 1996-1999.
1 omslag.
86. Stukken betreffende participatie van de diaconie in de Protestants Christelijke Woon Zorg
Groep Beringhem/Honskamp, 2001.
1 omslag.
87. Stukken betreffende participatie van de diaconie in de Protestants Christelijke stichting
voor wonen, zorg en welzijn ‘Opella’, 2001-2002.
1 omslag.
88. Stukken betreffende de relatie van de diaconie met de commissie van samenwerking
voor bijzondere noden in de gemeente Ede, 1976.
1 omslag.
89. Stukken betreffende de relatie van de diaconie met de Interkerkelijke diaconale
werkgroep De Vluchtheuvel, ten dienste van verslaafden te Lunteren, 1983 en 1990-
2003.
1 omslag.
90. Reglement voor het streekverband van diaconieën in de Classis Ede van de Nederlands
Hervormde Kerk, 1986-1989.
1 omslag.
91. Stukken betreffende het plan tot oprichting van Gehandicaptenbelang De Brug, een
hervormde vereniging op gereformeerde grondslag, 1987.
1 omslag.
92. Statutenwijziging van de Stichting Christelijk Psycho-Geriatrisch Verpleeghuis de
Breukelderhof te Bennekom, 1999.
1 omslag.
93. Overeenkomst met de Veenendaalse Woningstichting inzake een te realiseren
zorgproject aan de Wuitekampweg, 2004.
1 omslag.
94. Stukken betreffende de relatie diaconie - eigen kerkelijk jeugdwerk en het zo mogelijk
aanstellen van een jeugdwerkleider, voor een deel bekostigd door de diaconie, 1981 en
z.j.
1 omslag.
Ondersteuning en verstrekte leningen
95. Stukken betreffende ondersteuningen aan gemeenteleden, 1961, 1983 en 1986.
__________________________________________________________________________________________
19

1 omslag.
96. Overzichten verleende ondersteuningen aan gemeenteleden, 1992 en 1998.
2 stukken.
97. Stukken betreffende financiële adoptie van kinderen uit ontwikkelingslanden, 1977-1989.
1 omslag.
98. Stukken betreffende ondersteuning door de diaconie van een tentcampagne
evangelisatiewerk, 1985.
2 stukken.
99. Stukken betreffende ondersteuning van een Hongarije werkgroep, 1993-1995.
1 omslag.
100. Stukken betreffende de aanvraag van steun voor een uit te zenden zendingsechtpaar uit
Veenendaal, 2001.
1 omslag.
101. Stukken betreffende verstrekte leningen aan leden van de gemeente,
1960-2000. Alfabetisch geordend.
1 omslag.
102. Akte van lening aan de Hervormde Gemeente Noordoostpolder, groot f 5000, =, 1953.
1 stuk.
103. Akte van lening aan de Vereniging tot Stichting en Instandhouding van Scholen met de
Bijbel, groot f 20.000,=, 1956.
1 stuk.
104. Akte van renteloze lening aan de Jongelingsvereniging Nederwoud, groot f 500, =, 1960.
1 stuk.
105. Akte van renteloze lening aan de Hervormde Zangvereniging, groot f 700, =, 1960.
1 stuk.
106. Akte van lening aan de Hervormde Stichting tot Opleiding van Gezinsverzorgsters te
Harderwijk, groot f 1000,=, 1960.
1 stuk.
107. Bewijs van aandeel betreffende een renteloze lening aan de Bond van Ned. Hervormde
Knapenverenigingen op Gereformeerde Grondslag, groot f 500,=, 1960.
1 stuk.
108. Stukken betreffende het verstrekken en de aflossing van een renteloze lening aan de
Hervormde Gemeente Capelle aan den IJssel, groot f 5000,=, 1978 en 2002.
1 omslag.

Gemeentearchief Ede____________________________________________Hervormde Gemeente Lunteren 1772-2004 (2007)
109. Concept schuldbekentenis en correspondentie betreffende een renteloze lening aan de
Stichting De Ontmoeting te Rotterdam, groot f 5000,=, 2002-2003.
1 omslag.
Beheer bezittingen
registratie bezittingen
110. Stukken betreffende kadastrale registratie van eigendommen van de diaconie,
1984, 1988 en 2003.
1 omslag.
Diaconaal Centrum
111. Stukken betreffende de bouw van het Diaconaal Centrum, 1967-1973.
1 omslag.
112. Bouwtekening van het Diaconaal Centrum, 1972.
1 stuk.
113. Verslagen van de ingebruikname van het Diaconaal Centrum, [1973].
2 stukken.
114. Huur- en gebruiksvoorwaarden van het Diaconaal Centrum, 1987.
2 stukken.
Meestershuis
115. Minuten van uitgegane stukken betreffende aankoop en verhuur van het Meestershuis,
1989.
2 stukken.
116. Staat van inkomsten en uitgaven betreffende de exploitatie van het Meestershuis,
1989-2001.
1 stuk.
117. Ingekomen en minuten van uitgegane stukken betreffende de bewoning van het pand
Meester Scheepstraplein 1 door mevrouw De Bruyn-Scheepstra, 1992-1994.
1 omslag.
118. Stukken betreffende het niet verkrijgen van goedkeuring tot verbouw van het
Meestershuis, 1999.
1 stuk.
119. Stukken betreffende het om niet aan de kerkvoogdij ter beschikking stellen van het
Meestershuis, 2001.
__________________________________________________________________________________________
21

3 stukken.
Boerderijen en percelen grond
120. Pachtovereenkomsten voor boerderijen, 1957-1959.
1 omslag.
121. Verhuurovereenkomsten van een perceel bos, nabij de Boslaan, sectie B 509 en 510,
aan J.H. Kampfraat, eigenaar van camping De Rimboe, 1959 en 2001.
2 stukken.
122. Akte van verkoop van een perceel bouwgrond, sectie K 1155, 1156, 1584, 1767 en 1768,
aan de kerkvoogdij van de Hervormde Gemeente Ede, 1960.
1 stuk.
123. Kennisgeving betreffende de verpachting van een perceel grond, gelegen aan de
Postweg, aan de Vereniging tot Stichting en Instandhouding van Scholen met de Bijbel te
Lunteren,1963.
1 stuk.
124. Extract uit de notulen betreffende de verkoop van een boerderij aan de Veldhuizerweg 6
te Ede, met notariële nota van afrekening, 1970.
2 stukken.
125. Minuten van gevoerde correspondentie betreffende het in erfpacht geven,
respectievelijk de verkoop van een perceel grond aan ds. P. de Jong te Nijkerk, 1971.
2 stukken.
126. Stukken betreffende hertaxatie van bospercelen in eigendom van de diaconie, 1982.
1 omslag.
127. Akte van verkoop van een perceel bouwland, gelegen aan de Veldhuizerweg, sectie H
1864, aan J.C. van Heerikhuize, 1990. Met bijlagen.
1 omslag.
128. Akte van verkoop van een perceeltje tuingrond nabij de Honskamperweg, sectie C 2971,
aan H.J. van Geerenstein, 1991-1992. Met bijlagen.
1 omslag.
129. Akte van afstand van erfpacht van een perceel grond, gelegen aan de Schaepmanstraat /
Postweg te Lunteren, sectie K 5562, door de diaconie afgestaan ten bate van de
kerkvoogdij, met notariële afrekening, 1994.
2 stukken.
130. Bereidverklaring inzake het verlenen van een zakelijk recht van opstal aan de NV. NUON

Gemeentearchief Ede____________________________________________Hervormde Gemeente Lunteren 1772-2004 (2007)
NVB, voor een perceel grond, sectie B 1572, 1997-1998. Met bijlagen.
1 omslag.
131. Huurovereenkomst met G. Meerveld, betreffende een stuk tuingrond sectie C 3687,
2001-2003. Met bijlage.
2 stukken.
Woningen en opstallen
132. Huurcontract en akte van verkoop van de woning aan de Ruitenbeekweg 11 te Lunteren,
sectie I 100, 101 en 102, 1967 en 1978. Met bijlagen.
1 omslag.
133. Akte van aankoop van de woningaan de Van Houtenstraat 3 te Lunteren, sectie K 4114,
1973. Met bijlagen.
1 omslag.
134. Akte van verkoop van een woon-winkelhuis met schuur en erf aan de Dorpsstraat 59 te
Lunteren, sectie K 4003, 1975. Met bijlagen.
1 omslag.
135. Huurcontract en akte van verkoop van het pand Hulweg 7 te Lunteren,sectie K 2248,
1977-1988. Met bijlagen.
1 omslag.
136. Overeenkomst betreffende het tijdelijk in gebruik geven en akte van verkoop van de
woning aan de Veenweg 80 te Lunteren, sectie C 142, 1979-1980. Met bijlagen.
1 omslag.
137. Bewijs van eigendom betreffende de woning aan de Hulweg 25 te Lunteren, verkregen uit
de nalatenschap van mevrouw B. van de Voort-Schuurman, Kerkhoflaan 20, 1980-1982.
Met bijlagen.
1 omslag.
138. Akte van verkoop van de woning met garage aan de Veenweg 78 te Lunteren, sectie C
142 aan J. Hardeman en mevrouw H. van Zanten, 1988. Met bijlagen.
1 omslag.
139. Verzoeken om verhuur en akte van verkoop van de woning aan de Van Houtenstraat 3 te
Lunteren, sectie K 5593, aan M. Hooijer, 1988-1991. Met bijlagen.
1 omslag.
140. Stukken betreffende machtigingen van het Provinciaal College van Toezicht, Diaconale
Kamer, tot aankoop of verkoop van diaconale eigendommen, 1967-1978.
1 omslag.
__________________________________________________________________________________________
23

Kapitaal
141. Bewijzen van inschrijving in het Grootboek der Nationale Schuld, 1824-1921.
1 omslag.
142. Stukken betreffende de aflossing van een hypotheek verstrekt aan een oud-predikant,
1985-1989.
1 omslag.
143-146. Stukken betreffende verschafte leningen aan de kerkvoogdij, 1956-1994.
4 omslagen.
143. 1956-1972
144. 1982-1983
145. 1985-1986
146. 1994
Jaarrekeningen
147-150. Jaarrekeningen, 1985-2004.
4 omslagen.
147. 1985-1989
148. 1990-1995
149 1996-2000
150. 2001-2004
151. Stukken betreffende de beoordelingen van de jaarrekeningen en begrotingen door de
Provinciale Diaconale Commissie, 1999-2001.
1 omslag.
152. Stukken betreffende de balans en de rekening van lasten en baten per 31 december
2001, 2002. Bedragen uitgedrukt in guldens en euro’s.
1 omslag.
Financiële administratie
153. Grootboekbladen, 1979-1982.
1 pak.
154-155. Kasboeken, 1985-2005.
2 delen.
154. 1985
155. 1991-2005

Gemeentearchief Ede____________________________________________Hervormde Gemeente Lunteren 1772-2004 (2007)
156-160. Kasboekbladen, 1989-2003. Losbladig geordend.
5 omslagen.
156. 1989-1991 159. 1998-2000
157. 1992-1994 160. 2001-2003
158. 1995-1997
161. Kasboek Fonds Christelijke Belangen, 1983-1990.
1 deel.
162. Kasboek doorzendcollecten, 1980-2004.
1 deel.
163. Collecterooster, 1988.
1 stuk.
ARCHIEF VAN DE KERKVOOGDIJ
Stukken van algemene aard
Notulen
164-165. Notulen van de vergaderingen van kerkvoogden en notabelen, 1868 en 1908-1965.
2 delen.
164. 1868, 12 januari
N.B. Achterin bevindt zich een lijst van goederen, inclusief pastorie- en kosteriegoederen
165. 1908 oktober -1965 januari
166-177. Notulen van de vergaderingen van kerkvoogden en notabelen, 1965-1994.
12 omslagen.
166. 1965 mei - 1968 172. 1983 - 1984
167. 1969 - 1971 173. 1985 - 1986
168. 1972 - 1974 174. 1987 - 1988
169. 1975 - 1977 175. 1989 - 1990
170. 1978 - 1980 176. 1991 - 1992
171. 1993 - 1994 177. 1993 - 1994
178-182. Notulen van de vergaderingen van kerkvoogden en notabelen, 1995-2004. Met bijlagen.
5 omslagen.
178. 1995 - 1996
179. 1997 - 1998
__________________________________________________________________________________________
25

180. 1999 - 2000
181. 2001 - 2002
182. 2003 - 2004 april
Verslagen
183. Verslagen van gemeenteavonden, belegd door kerkvoogdij en diaconie, 1990-1992.
2 stukken.
184. Verslag van een overleg met de diaconie over een aantal praktische zaken, 2003.
1 stuk.
185. Verslag van een vergadering van de uitgevers van het regionale kerkblad ‘De 5
gemeenten’, 2003.
1 stuk.
Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen
Vrij Beheer en Samen op Weg
186-191. Stukken betreffende het conflict met de Nederlandse Hervormde Kerk inzake Vrij Beheer
en Samen op Weg, dat geleid heeft tot een scheuring van de gemeente in mei 2004,
1991-2003.
6 omslagen.
186. Stukken betreffende het beraad van kerkvoogdij met centrale kerkenraad,
1991-1992.
1 omslag.
187. Stukken betreffende het besluit van kerkvoogdij en centrale kerkenraad om
kerkelijke goederen in te brengen in een stichting, 1995.
1 omslag.
188. Stukken betreffende het beraad van kerkvoogdij met centrale kerkenraad
betreffende in hoger beroep gaan bij de burgerlijke rechter, 2000.
1 omslag.
189. Stukken betreffende de ‘Verklaring voor recht-procedure’, door kerkvoogdijen
aangespannen bij de burgerlijke rechter, 2000-2003.
1 omslag.
190. Stukken betreffende beraad van kerkvoogdij met centrale kerkenraad inzake Vrij
Beheer en Samen op Weg, 2003.
1 omslag.
191. Inleiding gehouden op een informatieavond voor de gemeente betreffende de
stand van zaken inzake Samen op Weg en de beheerskwestie, 2003. Met bijlagen.

Gemeentearchief Ede____________________________________________Hervormde Gemeente Lunteren 1772-2004 (2007)
1 omslag.
Personele aangelegenheden
192. Staat met informatie over predikanten, kerkenraadsleden, kerkvoogden en notabelen,
organist en koster, hoofden van christelijke scholen, etc. [1965].
1 stuk.
N.B. is beschadigd.
193. Brief betreffende benoeming koster Oude Kerk, 1994.
1 stuk.
194. Stukken betreffende vergoedingen aan predikanten, kosters en organisten, 1996.
1 omslag.
Beheer bezittingen
Algemeen
195. Briefwisseling met Kleinkoor Laetare betreffende de zaalhuur, 1995.
2 stukken.
196. Instructies hulpverlening, vluchtplan en ontruimingsplan voor de kerkgebouwen, 2003.
1 omslag.
197. Lijst van leveranciers en coördinatoren van het onderhoud van de kerkelijke gebouwen,
2004.
1 stuk.
De Oude Kerk
198. Voorwaarden voor het verpachten van banken en stoelen in het kerkgebouw, met het
register van de verpachte zitplaatsen, 1804.
1 deel.
N.B. band is beschadigd
199. Polis brandverzekering van kerkgebouw, orgel, preekstoel en banken, 1871.
1 stuk.
N.B. stuk enigszins beschadigd
200. Akte betreffende de verkoop van de ambts- of gemeentebank in de kerk te Lunteren, door
de gemeenteraad van Ede verkocht aan de kerkvoogdij van de Hervormde Gemeente,
1873.
__________________________________________________________________________________________
27

1 stuk.
201. Inschrijvingsbiljetten voor werkzaamheden aan de kerk en pastorie, 1889 en z.j.
Alfabetisch geordend.
1 omslag.
202. Verzoek aan de gemeenteraad van Ede tot het verplaatsen van de aan de kerk
verbonden brandspuitplaats, in verband met vergroting van het kerkgebouw, z.j.
1 stuk.
203. Stukken betreffende het vellen en herplanten van lindebomen bij de Oude Kerk, 1981.
1 omslag.
204. Stukken betreffende Rijkssubsidieregeling Restauratie Monumenten, 1986-1990.
1 omslag.
205. Stukken betreffende de aanschaf van een Automatisch Geluids-systeem in de Oude
Kerk,
1987.
1 omslag.
206. Verslag van bezoek aan een vergadering van de gemeentelijke monumentencommissie
betreffende het plan tot restauratie van de kansel, 1996.
1 stuk.
207. Stukken betreffende de rijksmonumenten-status van de Oude Kerk,
1989 en 1997.
1 omslag.
208. Stukken betreffende het aanbrengen van een toilet in het torenportaal van de Oude Kerk,
1992-1993.
1 omslag.
209. Stukken betreffende het milieuhygiënisch buiten gebruik stellen van een ondergrondse
olietank bij de Oude Kerk, 1993.
1 omslag.
210. Stukken betreffende de restauratie van de monumentale kansel en de gemeentelijke
subsidie hiervoor, 1996-1997.
1 omslag.
211. Stukken betreffende de aanvraag en afwijzing van subsidie ten behoeve van het
vervangen van glas-in-lood ramen van de Oude Kerk, 2003.
1 omslag.
Bethelkerk

Gemeentearchief Ede____________________________________________Hervormde Gemeente Lunteren 1772-2004 (2007)
212. Eindafrekeningen van verbouwing en uitbreiding Bethelkerk, 1994.
2 stukken.
213. Stukken betreffende de overname van het Diaconaal Centrum bij de Bethelkerk, 1994.
1 omslag.
Pastorieën
214. Stukken betreffende de bouwvergunning voor de bouw van een houten garage bij de
pastorie aan de Dorpsstraat 180 te Lunteren, 1983.
1 omslag.
Landerijen en opstallen
215. Stukken betreffende opneming in en hermeting door het Kadaster van percelen in
eigendom van de Hervormde Gemeente, 1860.
2 stukken.
216. Eigendomsbewijzen betreffende de toedeling bij de ‘Acte van verdeeling der Buurt
Lunteren en Meu-Lunteren’, 1890.
2 stukken.
217. Brief aan de gemeenteraad van Ede betreffende het ontvangen hebben van de koopsom
van een perceel driestgrond en hakhout, aangekocht door de kerkvoogdij, [1893].
1 stuk.
218. Koopcontract betreffende de verkoop van een perceel heidegrond, gelegen bij het
Fislerwoud, door de heer F.J. Reiger aan de Kerk der Nederduitsch Hervormde
Gemeente te Lunteren, 1908.
1 stuk.
219. Koopcontract betreffende de verkoop van een perceel bouwland, sectie K 658, door de
kerkvoogdij van Nederduitsch Hervormde Gemeente te Ede aan de kerkvoogdij van de
Nederduitsch Hervormde Gemeente te Lunteren, 1915.
1 stuk.
220. Akte van aankoop van een bouwterrein aan de Julianastraat te Lunteren, sectie K 2849,
1957.
1 stuk.
221. Koopakte van een woonhuis aan de Dorpsstraat 180 te Lunteren, onder beding van een
zakelijk recht, 1963-1964. Met bijlage.
2 stukken.
__________________________________________________________________________________________
29

222. Akte van ruiling met de heer B. van Hal, Vaarkamperengweg 9, van twee perceeltjes
grond, gelegen aan de Vaarkamperengweg, sectie K 3664 en K 3893, 1968.
1 stuk.
223. Akte van afstand van zakelijk recht door mevrouw A.M. Weimar - De Zeeuw,
1971. Met bijlage.
2 stukken.
224. Stukken betreffende een door de kerkvoogdij ingediend bezwaarschrift inzake het
bestemmingsplan ‘Lunteren noord-west, omgeving Kees de Koninglaan’, 1988-1992.
1 omslag.
225. Stukken betreffende een exploitatie-overeenkomst met de Gemeente Ede inzake het
bestemmingsplan ‘Lunteren noord-west, omgeving Kees de Koninglaan’, 1990.
1 omslag.
226. Akte van ruiling van een perceel grond, sectie K 5547, met B. van Hal,
Vaarkamperengweg 9, 1990-1992. Met bijlage.
2 stukken.
227. Vergunning verleend aan de Veluwse Nutsbedrijven NV, tot het leggen, onderhouden en
verwijderen van een hoofdleiding, 1993. Met bijlagen.
1 omslag.
228. Stukken betreffende het vestigen van het recht van opstal en erfdienstbaarheid
aangaande een perceel grond gelegen nabij de Vaarkamperengweg, 1994.
1 omslag.
229. Akte van ruiling van percelen grond, gelegen aan de Vaarkamperengweg, met de
Projectontwikkelingsmaatschappij Zegers BV, 1994. Met bijlagen.
1 omslag.
230. Overeenkomst met de heer A. van de Beek betreffende de grens tussen twee percelen
grond, gelegen aan de Vaarkamperengweg en de Schaepmanstraat, 1995.
1 stuk.
Bezittingen met bijzondere bestemming
231. Goedkeuring van de onderhandse verkoop van twee percelen bouwland, behorend tot de
pastoralia, sectie K 734, aan H. Roelofsen en A.J. Veenendaal, door de kerkenraad,
1900. Met bijlage.
2 stukken.

Gemeentearchief Ede____________________________________________Hervormde Gemeente Lunteren 1772-2004 (2007)
232. Aanmaning van het Classicaal Bestuur betreffende het vruchtgebruik van de
Pastoriegoederen, dat in Lunteren niet geregeld is conform het Reglement op de
Pastoriegoederen van 1905, 1913.
1 stuk.
Kapitaal
Algemeen
233. Testamentaire beschikking van Baronesse Heilwich Charlotte Ida Luder - van Pallandt ten
bate van de Nederduitsch Hervormde Gemeente te Lunteren, 1917.
1 stuk.
234. Brief van het Ministerie van Justitie betreffende een machtiging tot aanvaarding van een
making, 1920.
1 stuk.
N.B. Bijbehorend extract van Harer Majesteits besluit ontbreekt
235. Stukken betreffende een hypothecaire vordering te laste van W.J. Blotenburg, verkregen
door de kerkvoogdij uit de nalatenschap van J. van de Slunt, 1940 en 1967-1968.
1 omslag.
236. Akte van geldlening met hypotheekstelling ad f 150.000 ten laste van de Hervormde
Gemeente te Lunteren, 1961.
1 stuk.
237. Stukken betreffende leningen Grootboek der Nationale Schuld, 1996.
1 omslag.
Balansen en overzichten baten en lasten
238. Balans 1995-1997 en overzicht baten en lasten 1996-1987 van de Hervormde Gemeente
Lunteren, 1997.
1 stuk.
239. Balans 1995-1997 en overzicht baten en lasten 1996-1987 van de Stichting
Vermogensbeheer der Hervormde Gemeente Lunteren, 1997.
1 stuk.
240. Kolommenbalans, 2004.
1 stuk.
241. Overzicht eigen vermogen van de kerkvoogdij over de periode 1983 – 1993, 1993.
1 stuk.
__________________________________________________________________________________________
31

242. Financieel overzicht per 30 april 2004 van de Hervormde Gemeente Lunteren, 2005.
1 omslag.
243. Financieel overzicht per 30 april 2004 van de Stichting Vermogensbeheer der Hervormde
Gemeente Lunteren, 2005.
1 omslag.
Jaarrekeningen
244-254. Jaarrekeningen, met vermelding van de begroting van het voorafgaande en het
daaropvolgende jaar, 1965-1999.
11 omslagen.
244. 1965-1968 250. 1984-1986
245. 1969-1971 251. 1987-1989
246. 1972-1974 252. 1990-1993
247. 1975-1977 253. 1995-1996
248. 1978-1980 254. 1997-1999
249. 1981-1983
N.B. De jaarrekeningen 1967 en 1994 ontbreken
255-258. Jaarrekeningen van de Stichting Vermogensbeheer der Hervormde Gemeente Lunteren,
1995 - 2003
4 omslagen.
255. 1995-1996
256. 1997-1999
257. 2000-2001
258. 2002-2003
259. Beoordelingsverklaring accountant betreffende de jaarrekening 1994 van de kerkvoogdij,
1996.
1 stuk.
Financiële administratie
260-268. Journalen, 1997-2001.
9 omslagen.

Gemeentearchief Ede____________________________________________Hervormde Gemeente Lunteren 1772-2004 (2007)
260. 1997 265. 1999 (vervolg)
261. 1998 266. 2000
262. 1998 (vervolg) 267. 2001
263. 1998 (vervolg) 268. 2001 (vervolg)
264. 1999
269-273. Journalen Stichting Vermogensbeheer der Hervormde Gemeente Lunteren, 1997-2001.
5 omslagen.
269. 1997-1998
270. 1999
271. 1999 (vervolg)
272. 2000
273. 2001
Kerkboden
274-275. ‘De 5 gemeenten’, kerkbode voor de Hervormde Gemeenten van Scherpenzeel,
Renswoude, Ederveen, Lunteren en Woudenberg, 2002-2003.
2 omslagen.
274. 2002
275. 2003
__________________________________________________________________________________________
33

DOCUMENTATIE
276. Boek van Ds. A. van de Beek Gzn, ‘Door Zijn hand... Kerkgeschiedenis van de
Hervormde Gemeente Lunteren’ . Berkel en Rodenrijs, 1965.
1 deel.
277. Staat met historische gegevens betreffende kerkgebouwen en orgels, z.j.
1 stuk.
278. Aantekeningen betreffende de historie van de preekstoel in de Oude Kerk, z.j.
2 stukken.
279. Brochure: Nieuw orgel in de Oude Kerk, 1981.
1 stuk.
280. Brochure: Gids voor Hervormd Lunteren, 1990.
1 deel.
281. Brochure Aart Peters: Tot uw dienst. Een diaconale bijdrage aan gemeenteopbouw, 2000.
1 deel.
282. Brochure: Geschiedenis van de Honskamp, 2001.
1 deel.
--. Adversaria, z.j.
1 deel.
NB: Dit archiefstuk is ook als Begraafboek gebruikt. Het is daarom ook opgenomen ná
inventarisnummer 38 als inventarisnummer 283. Zie ook: inleiding.