Starten als landbouwer of tuinder

KBC-Product
Starten als landbouwer of tuinder
we hebben het voor u

Starten als landbouwer of tuinder
Goed begonnen, is half gewonnen.
KBC heeft het voor de land- en tuinbouw, al jaren.
En dat blijft zo. Met een marktaandeel van meer
dan 50% is KBC dé preferente partner van de
meerderheid van de land- en tuinbouwbedrijven.
KBC werkt daartoe met meer dan 80 specialisten
land- en tuinbouw in het kantorennet.
Dus vooraleer u start als landbouwer of tuinder:
ga even langs in uw KBC-bankkantoor of bij uw
KBC-verzekeringsagent. Want als u een bedrijf
overneemt, is KBC de aangewezen partner om u te
begeleiden.
Starten in de land- of tuinbouw is meer nog dan
in andere sectoren een heel belangrijke keuze.
Een beslissing die u goed moet overwegen. Want u
kiest niet voor een beroep, maar voor een manier
van leven.
Bovendien gelden er verschillende wetgevingen.
Vaak een hele boterham. Weet u waarmee u moet
rekening houden? En waar u juist aan begint?
Deze brochure geeft alvast een overzicht. Maar
voor een volledig beeld van úw toekomstig bedrijf
bespreekt u uw plannen het best ook grondig met
de relatiebeheerder Land- en Tuinbouw. En met uw
KBC-verzekeringsagent. Want bij een goede start
horen immers ook de juiste verzekeringen.
Betrek onze adviseurs van bij het begin bij uw
plannen, en u zult zien: uw project is al half
gewonnen.
Succes!

Inhoud
Wie kan starten als landbouwer of tuinder? ............ 5
Hoe start u in de land- of tuinbouw? ........................ 7
Het ondernemingsplan.............................................. 11
Financieringsmogelijkheden .................................... 15
Steunmaatregelen .................................................... 19
Fiscale aspecten ........................................................ 21
Bedrijfsstructuren ..................................................... 25
Administratieve verplichtingen ............................... 27
Verzekeringen ........................................................... 31
Diverse reglementeringen ........................................ 35
- De pachtwet
- Vergunningen
- Het bodemsaneringsdecreet
- Productierechten
- Welzijnswet
Bijlagen ...................................................................... 39
- Mijn financieringsplan
- Mijn investeringsplan
- Mijn verzekeringsportefeuille
4

Starten als landbouwer of tuinder
Wie kan starten als landbouwer of tuinder?
In theorie kan iedereen zich als landbouwer of als
tuinder vestigen. Maar in de praktijk gaat het er
heel anders aan toe. Om u te vestigen moet u rekening
houden met bedrijfseconomische factoren en
wettelijke beperkingen.
De bedrijfseconomische factoren
De volgende bedrijfseconomische factoren beïnvloeden
zeker uw beslissing:
• uw bedrijfstechnische kennis en managementvaardigheden;
• de structuur van het over te nemen/op te richten
bedrijf (aard en omvang van de plantaardige en
dierlijke productie);
• het toekomstige rendement van het bedrijf
(leefbaarheid);
• de kwaliteit van het over te nemen of op te
richten bedrijf (staat van machines/gebouwen,
kwaliteit van de veestapel/aanplantingen);
• de specialisatie die u als bedrijfsleider wilt
uitbouwen;
• de beschikbaarheid van uw financiële middelen.
Wettelijke bepalingen
Voor de wet moet u als startende landbouwer of
tuinder rekening houden met:
• milieureglementeringen
(milieuvergunning, mestdecreet, …);
• ruimtelijke ordening (stedenbouwkundige
vergunning, ruimtelijke structuurplannen, …);
• bedrijfszekerheid (pacht versus eigendom);
• productierechten (melk- en suikerbietenquotum,
nutriëntenemissierechten, …);
• premies (bedrijfstoeslag, …);
• dierenwelzijn (huisvestingsnormen voor dieren;)
• tewerkstellingsregels (seizoenarbeid);
• welzijnswet (tewerkstelling van werknemers).
Naast het specifieke en technische werk (teeltkennis)
vereist de uitbating van een modern bedrijf ook
heel wat administratief werk zoals boekhouding,
btw-verplichtingen, allerhande aangiftes (bijvoorbeeld:
Mestbank, premieaanvragen, ...).
Bedenk ook dat starten een goede gezondheid,
doorzettingsvermogen (geen vaste uren) en steun
en begrip van uw partner vereist.
Beslissen om landbouwer te worden, doet u het best
niet alleen. Laat u bijstaan door goede raadgevers.
Deze brochure wil daarbij alvast een leidraad zijn.
5

Starten als landbouwer of tuinder
Hoe start u in de land- of tuinbouw?
Om te starten in de land- of tuinbouw zijn er grofweg
twee hoofdscenario’s:
• U neemt een bestaand bedrijf over.
• U richt een volledig nieuw bedrijf op.
Een bestaand bedrijf overnemen
Vooraf
De meerderheid van de starters in land- en tuinbouw
neemt het bedrijf van hun ouders over. Dus
stemmen ze hun belangen en die van hun oudersoverlaters
en de andere gezinsleden zo goed mogelijk
op elkaar af. Het is verstandig om afspraken
over de opvolging ruim tevoren schriftelijk vast te
leggen.
TIP
Om de overnameprijs te drukken, kunt u vragen
om rekening te houden met de arbeid die
u al leverde op het bedrijf. Uw uitgesteld loon
is dan een mooie korting.
Ook de bedrijfsoverlaters moeten voorzorgsmaatregelen
nemen en zich mentaal voorbereiden op de
overname. Vele jaren lang hebben ze zich ingezet
om het bedrijf uit te breiden en te verbeteren. Dat
bedrijf overlaten betekent voor de ouders ook het
geheel of gedeeltelijk loslaten.
Wat overnemen?
Een land- of tuinbouwbedrijf bestaat enerzijds
uit de bedrijfsbekleding of roerende goederen en
anderzijds uit onroerende goederen.
De bedrijfsbekleding omvat de veestapel, de machines,
de vruchten te velde, aanplantingen, enz.
De onroerende goederen zijn de woning, de bedrijfsgebouwen
en gronden.
U kunt de roerende en de onroerende goederen
afzonderlijk en los van elkaar overnemen.
De bedrijfsbekleding
A Het overnamecontract
De roerende goederen overnemen kunt u regelen
bij onderhandse akte tussen u en de overlater. Op
www.kbc.be/ltb/starten vindt u een typecontract,
samen met een voorbeeld van een bedrijfsinventaris.
Die documenten (overnamecontract, inventaris)
zijn trouwens vereist om VLIF-steun te verkrijgen.
Bovendien moet het overnamecontract geregistreerd
worden om in aanmerking te komen voor
VLIF-steun. U kunt het geheel of een deel van de
roerende bedrijfsbekleding overnemen. In het geval
van gedeeltelijke overname en samenuitbating
wordt ook een samenuitbatingscontract opgemaakt.
B De overdracht ter kennis brengen
Om te vermijden dat de overlater van een land- of
tuinbouwbedrijf zich “frauduleus” onvermogend
zou maken, en hierdoor de overheid openstaande
schulden zou mislopen, zijn er regelingen uitgewerkt.
Het gaat om fiscale schulden inzake inkomstenbelasting
én btw, en om achterstallige socialezekerheidsbijdragen.
De regeling bestaat erin
dat de mogelijke schuldeisers “in kennis” worden
gesteld van de overname. Dat is belangrijk want
de overdracht is voor de fiscus (inkomstenbelas-
7

ting én btw) en de inninginstelling van de socialezekerheidsbijdragen
pas tegenstelbaar vanaf één
maand na de kennisgeving. Tot één maand volgend
op de maand na de kennisgeving kan de fiscus/
inninginstelling beslag laten leggen op goederen
die worden overgedragen. Bijvoorbeeld wanneer
de overlater nog fiscale of sociale schulden heeft.
Met een “blanco certificaat” kunt u zo’n negatieve
ervaring vermijden. Het certificaat attesteert dat de
overlater geen fiscale of sociale schulden heeft en
moet aangevraagd worden bij de betrokken instanties.
Als er dus geen kennisgeving gebeurt aan de
fiscus/betrokken inninginstelling, blijft de overnemer
hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling van
de fiscale en sociale schulden van de overlater. En
dat ter waarde van het gedeelte van het overnamebedrag
dat al door hem werd betaald.
De onroerende goederen
We onderscheiden onroerende goederen ‘in eigendom’
en ‘in pacht’. We staan ook even stil bij de andere
zakelijke rechten m.b.t. onroerende goederen.
A Pacht
Nieuwe pacht
De eigendom van de overlater, zowel de gronden
als de bedrijfsgebouwen, kan geheel of gedeeltelijk
in pacht worden gegeven aan de overnemer. Het is
aangewezen daarvoor schriftelijke pachtovereenkomsten
op te stellen, zeker als er nog andere kinderen
zijn. Om de bedrijfszekerheid te vergroten laat
u het best de eerste pachtperiode zo lang mogelijk
lopen. Loopbaanpacht is ook een mogelijkheid. De
fiscus stimuleert pachtperiodes vanaf 18 jaar.
Bestaande pacht
Is de overlater zelf pachter? Dan kunt u als overnemer-afstammeling
de pacht gewoon voortzetten.
Dat noemt men pachtoverdracht. U treedt dan in
dezelfde rechten en plichten als de overlater.
En u kunt gebruik maken van “bevoorrechte pachtoverdracht”.
De overlater moet dan binnen de
3 maanden na de overname de verpachter per
aangetekende brief op de hoogte brengen van de
pachtoverdracht. Reageert de verpachter niet? Dan
ontstaat voor de overnemer een nieuwe eerste
pachtperiode.
Meer gedetailleerde informatie vindt u in de KBCbrochure
De pachtwet. Die brochure krijgt u gratis
in elk KBC-bankkantoor. U kunt ze ook raadplegen
op www.kbc.be/ltb/pachtwet. Daar kunt u ook
terecht voor enkele modelcontracten in verband
met pacht.
B Eigendom
De onroerende goederen van de overlater kunnen
ook uw eigendom worden. Dat kan integraal voor
alle betrokken onroerende goederen of alleen voor
welbepaalde gronden en gebouwen.
Hoe verwerft u die onroerende goederen? Door
aankoop, schenking, erfenis of inbreng. En dat verloopt
altijd via notariële aktes.
Aankoop
Bij aankoop moet de koper het overeengekomen
bedrag (= de koopprijs) betalen aan de verkoper. In
de verkoopsovereenkomst kunt u allerlei voorwaarden
en afspraken bedingen. U kunt ook opschortende
voorwaarden laten opnemen.
8

Starten als landbouwer of tuinder
Schenking
De eigenaar van het onroerend goed schenkt de
goederen aan de nieuwe eigenaar. Die betaalt geen
koopprijs. Schenkingen gebeuren meestal tussen
ouders en nakomelingen. Het voordeel? Minder
registratierechten. Want de schenkingsrechten zijn
lager dan de registratierechten die bij aankoop van
toepassing zijn. Er bestaat ook een wettelijke regeling
waarbij een schenker zijn hele bedrijf kan schenken
tegen sterk verminderde registratierechten.
Erfenis
De eigenaar kan zijn goederen verdelen bij testament.
Dat kan uiteraard alleen met goederen die
behoren tot zijn eigen vermogen. Is er geen testament,
dan moeten de wettelijke bepalingen worden
gevolgd. Erft de land- of tuinbouwer een deel
of een geheel van een landbouwbedrijf? Dan kan
hij, op basis van de wet van 29 augustus 1988 over
de continuïteit van de landbouwbedrijven, voor de
vrederechter de overname van alle of van een deel
van de onroerende goederen vragen. Een deskundige
moet het geheel dan schatten. De landbouwer
kan in dat geval de mede-erfgenamen uitkopen.
Inbreng
Dat kan bijvoorbeeld bij een huwelijkscontract
waarbij u de onroerende goederen inbrengt in
het gemeenschappelijke vermogen. Hetzelfde geldt
voor de inbreng van goederen in een vennootschap.
C Andere zakelijke rechten
Er kan ook gewerkt worden met recht van opstal of
erfpacht (ook cijnspacht genoemd). Een recht van
opstal houdt in dat de opstalhouder het zakelijk
recht heeft om gebouwen, werken en beplantingen
op de grond van een derde te hebben. Een recht
van opstal kan maximaal voor 50 jaar gevestigd
worden en moet notarieel worden vastgelegd.
De erfpacht houdt het tijdelijk zakelijk recht in om
het volle genot te hebben van een onroerend goed
in ruil voor een vergoeding aan de erfverpachter.
De minimale looptijd van een erfpacht is 27 jaar,
maximaal kan die 99 jaar duren. Ook bij erfpacht
moet een notariële akte worden opgesteld.
Een nieuw bedrijf oprichten
In plaats van u te vestigen op een bestaand bedrijf,
kunt u ook een volledig nieuw bedrijf oprichten. In
de praktijk gebeurt dat meestal in de tuinbouwsector.
In de dierlijke-productierichtingen is het moeilijker
om met een nieuw bedrijf te starten als gevolg
van de verschillende milieuregelingen (milieuvergunning,
nutriëntenemissierechten).
Start tijdig
Tijdsas van bedrijfsovername
Kandidaat starter
Zelfstandig helper/loontrekkende/student
Startdatum
Zelfstandige
Fragmentarische Intense Krediet- Nazorg
informatie-inzameling voorbereiding onderhandeling
9

Starten als landbouwer of tuinder
Het ondernemingsplan
Met het uitwerken van uw ondernemingsplan begint
u het best lang voordat u werkelijk uw bedrijf start.
Aan de hand van het ondernemingsplan kunt u alle
aspecten van een bedrijfsovername of -start bestuderen.
Dat betekent ook dat het ondernemingsplan
vooral een werkdocument is.
Wilt u een bedrijf overnemen of opstarten? Denk
dan eerst grondig na over het project.
• Waarom wilt u een bedrijf overnemen of opstarten?
• In welke sector wilt u zich specialiseren?
• Welk bedrijf wilt u overnemen of opstarten?
• Aan wie gaat u verkopen?
• Over welke inkomsten beschikt u
en hoe zeker zijn die?
• Welke uitgaven hebt u?
• Hoeveel kapitaal hebt u nodig?
• Op welke manier gaat u uw project financieren?
• Welke risico’s neemt u en hoe gaat u ze afdekken?
Formuleer op elk van bovenstaande vragen een
gedetailleerd antwoord vooraleer u de stap zet.
Alle antwoorden samen vormen uw “ondernemingsplan”.
Dit hoofdstuk biedt een algemene leidraad voor het
opstellen van een ondernemingsplan in zeven stappen.
Achteraan vindt u een aantal bijlagen die u als
basis voor uw ondernemingsplan kunt gebruiken.
U vindt ze ook op www.kbc.be/ltb/starten.
Project
Omschrijf uw project en doelstellingen. Vermeld
ook uw gewenste inkomen. Houd er rekening mee
dat u een deel van uw inkomen moet reserveren
voor toekomstige investeringen.
Beperk uw beschrijving tot vijf à tien regels. Zo vervalt
u niet in details.
Markt
Omschrijf de afzetmogelijkheden van uw product:
• Verkoopt u aan particulieren, aan de veiling,
aan handelaars, aan een bedrijf?
• Is die afzet verzekerd, of kan een afnemer van
de ene dag op de andere wegvallen?
• Wordt er een (prijsgarantie-)contract afgesloten?
Ook moet u oog hebben voor de marktomstandigheden:
• Is er een productieoverschot?
• Is er een zekere mate van prijsstabiliteit?
• Hoe zit het met de concurrentie
(uit binnen- en buitenland)?
• Wat zijn de toekomstverwachtingen?
De bedoeling is met andere woorden inzicht te krijgen
in de verkoopbaarheid van uw product én in de
prijsvorming.
11

Productie
Omschrijf het productieproces. De volgende aandachtspunten
kunnen u daarbij helpen:
• Plaats van productie?
• Benodigde gronden, gebouwen, materieel,
arbeid?
• Welke aankopen moeten er gebeuren?
• Welke bewerkingen moeten er gebeuren tijdens
de teelt?
• Hoeveel tijd is er tussen het opstarten van
de productie en de verkoop?
• Moet u uw product zelf afleveren?
• Moet er personeel zijn?
Zo krijgt u een volledig beeld van het productieapparaat
en van de bedrijfscyclus.
Juridische aspecten
• Hoe zit het met de vergunningstoestand van het
bedrijf (bestaande vergunningen oké?;
hebt u nieuwe of extra vergunningen nodig?)
• Stemt de ligging van het bedrijf overeen met
de bestemmingsvoorschriften (agrarisch gebied,
glastuinbouwgebied, enz.)?
• Is er voldoende zekerheid over het grondgebruik
(pachtoverdracht nodig, kwetsbaar gebied, overstromingsgebied)?
• Zijn de nodige productierechten voorhanden
(quota, NER’s, …) ?
• Hebt u werknemers? Zijn dan de nodige maatregelen
voorzien om hun welzijn en gezondheid
(veiligheid) te garanderen?
Bedrijfsleiding
Beantwoord de volgende vragen:
• Wie is de bedrijfsleider?
• Werkt u samen met anderen
(vader, broer, partner, compagnon)?
• Onder welke juridische vorm zult u werken:
eenmanszaak of vennootschap?
• Beschikt de bedrijfsleider over voldoende
beroepsbekwaamheid?
• Werkt u samen met adviseurs?
• Wat als de bedrijfsleider wegvalt door overlijden
of ziekte?
• Wie neemt de beslissingen, wat is de kwaliteit
van die beslissingen en wat als de beslissingsnemer
wegvalt?
Knelpunten
Zet de grootste risico’s op een rijtje. Het bewijst dat
u de zaken realistisch aanpakt en open kaart speelt.
Het geeft u ook de kans om na te denken over eventuele
knelpunten en hoe u die kunt omzeilen.
• Wat als een belangrijke leverancier wegvalt?
• Wat als een belangrijke afnemer wegvalt?
• Bent u afhankelijk van één (of enkele)
product(en)?
• Hoe zit het met de concurrentie op de lokale en
internationale markten?
• Hoe wispelturig is de prijs? Hebt u voldoende
eigen middelen om periodes met lage prijzen te
overbruggen?
• Wat als u (langdurig) ziek wordt?
• Is uw bedrijf afhankelijk van klimatologische
omstandigheden?
12

Starten als landbouwer of tuinder
Financieel plan
Het financieel plan is een belangrijk onderdeel
van uw ondernemingsplan. Het geeft de financiële
vooruitzichten weer en geeft aan of uw plannen
al dan niet haalbaar zijn. Een financieel plan bevat
verschillende onderdelen:
• persoonlijke inkomsten en uitgaven,
• een investeringsplan,
• een financieringsplan,
• een inkomensplan,
• een kasplan.
Persoonlijke inkomsten en uitgaven
Hoeveel geld hebt u nodig voor uw privé-uitgaven:
voeding, verwarming, elektriciteit, auto, enz. Die
kosten moet u uiteraard kunnen betalen, ook al
draait uw bedrijf niet meteen op volle toeren. Als
u uw investeringsplan opmaakt, kunt u daarmee
rekening houden.
Het investeringsplan
Een investeringsplan heeft als doel een overzicht te
krijgen van alle uitgaven. Zo vermijdt u de uitgaven
te onderschatten.
Denk zeker aan de financiering van het omlopend
kapitaal als u een investeringsplan opstelt. Vooraleer
u kunt oogsten, zijn er al een heleboel uitgaven:
meststoffen, sproeistoffen, zaaigoed, loonwerken,
voeders, enz. Voorzie die kosten. Zo komt u na
enkele maanden niet in geldnood.
Het financieringsplan
Investeringen vragen om financiële middelen. Naast
uw eigen kapitaal kunt u een beroep doen op financiële
instellingen voor een lening. Daarnaast geven
sommige leveranciers betalingsuitstel, bijvoorbeeld
voor de aankoop van voeders. Maak er handig
gebruik van.
Het inkomensplan
Door het productieproces en de markt te bestuderen
kunt u een schatting maken van de verwachte
opbrengsten en kosten, en dus ook van het verwachte
bedrijfsresultaat.
Wees realistisch bij het schatten van de opbrengsten
en kosten. Maak enkele simulaties om na te gaan
hoe gevoelig uw inkomen is voor eventuele dalingen
van de productieomvang of de verkoopprijs. Op
die manier vormt u zich een beeld van de inkomensmarge
bij slechtere marktomstandigheden.
Cashflow
Door de werkelijke uitgaven af te trekken van de
werkelijke inkomsten, verkrijgt u de nettogeldstroom
van uw bedrijf. Dat saldo geeft nog geen
uitsluitsel over de rendabiliteit van uw project. Een
vergoeding voor het eigen kapitaal en de familiale
arbeidskrachten is immers niet meegeteld.
Bovendien moet u een deel van de winst reserveren
om toekomstige investeringen te financieren, of om
eventuele extra kredietlasten te kunnen dragen.
Een goed zicht op de cashflow verkrijgt u aan de
hand van de bedrijfseconomische boekhouding.
13

Het kasplan
Het inkomensplan geeft een globale raming van
de inkomsten en uitgaven op jaarbasis. Maar die
begroting vertelt niets over de geldstromen die op
een bepaald moment in en uit de onderneming
gaan. Daarom moet er ook een kasplan opgesteld
worden. Dat toont de (drie-)maandelijkse stroom
van inkomsten en uitgaven. Uit dat kasplan kunt u
afleiden of u een tijdelijk kaskrediet of een andere
vorm van bedrijfskrediet moet voorzien.
Ontwikkeling
Omschrijf hoe u uw bedrijf ziet ontwikkelen. Geef
aan welke investeringen u op korte en middellange
termijn (een à zeven jaar) plant. Wilt u eventueel de
productie diversifiëren? Zijn er uitbreidingsmogelijkheden?
Hoe gaat u de marge verhogen: kostenvermindering,
kwaliteitsverbetering, enz.?
14

Starten als landbouwer of tuinder
Financieringsmogelijkheden
Een goede raad: bespreek uw project minstens
enkele maanden vooraf met uw financiële instelling.
De specialisten van KBC Bank & Verzekering
staan u graag bij tijdens het overname- of startersproces.
Op basis van uw ondernemingsplan bepalen we
welke financiering aangewezen is voor uw project.
Het onderstaande overzicht geeft een eerste indruk
van de mogelijkheden. Maar elk bedrijf vraagt een
aparte aanpak. Daarom biedt KBC u een financiering
op uw maat.
Investeringskrediet
Met investeringskredieten bedoelen we de kredieten
die de aankoop van investeringsgoederen financieren.
Investeringsgoederen kunnen zijn: grond,
gebouwen, tractoren, materieel, enz. Doorgaans
gaat het om goederen die op duurzame wijze
gebruikt worden op het bedrijf. Het geld dat voor
de aankoop is geleend, wordt gedurende een
vooraf bepaalde periode terugbetaald. Die periode
valt idealiter samen met de verwachte economische
levensduur van het aangekochte goed. Zo kunt u
met een deel van de opbrengsten uit die investering
uw lening terugbetalen. De terugbetalingen gebeuren
maandelijks, driemaandelijks of jaarlijks.
Vaste kapitaalaflossing en interestbetaling.
Bij het aangaan van een krediet krijgt u van
KBC Bank kapitaal ter beschikking. Dat kapitaal
hoeft u niet meteen terug te betalen maar
mag u, gespreid over meerdere jaren, in vaste
schijven terugbetalen. Dat wil dus zeggen dat
u elk jaar een vast bedrag kapitaal terugstort.
In ruil voor dat kapitaal wordt een vergoeding
gevraagd in de vorm van interestbetalingen.
Elke periode (maand, trimester, jaar) betaalt
u interesten op het kapitaal dat u ter beschikking
hebt. Aangezien u het kapitaal jaar na
jaar terugbetaalt, wordt het restkapitaal elk
jaar kleiner. Daardoor zal ook de interestbetaling
verminderen.
Vaste kapitaalaflossing en interest
1 2 3 4 5 6 7
n Uitstaand kapitaal
n Kapitaalaflossing
n Interest
15

Installatiekrediet
Als startende landbouwer of tuinder kunt u bij KBC
Bank een specifieke vorm van investeringskrediet
verkrijgen: het installatiekrediet. Dat krediet stelt
u in staat om de oprichting of overname van het
bedrijf soepel te financieren.
Het is een soepele financiering voor de oprichting of
overname van een bedrijf. De terugbetaling wordt
meestal gespreid over een periode van 10 à 15 jaar.
Het doel ervan is de aankoop van de roerende
bedrijfsbekleding te financieren: materieel, vee,
voorraden, vruchten te velde, enz.
Gedurende het eerste jaar is uitstel van kapitaalsaflossing
mogelijk.
Voorfinanciering rentesubsidie.
Zowel bij het investerings- als bij het installatiekrediet
kunt u, afhankelijk van de overheidsreglementering,
een rentesubsidie krijgen. KBC
Bank trekt de toegezegde rentesubsidie al af
van het bedrag dat u moet betalen, ook al
heeft de overheid de beloofde subsidie nog
niet betaald.
Rentevoet en herprijzing (of variabiliteit).
De rentevoet weerspiegelt de kostprijs van een
krediet. In de kredietakte wordt de interestvoet
contractueel vastgelegd. Dat kan voor de
hele duur van het krediet en dan spreken we
over een vaste rentevoet.
Maar we kunnen de rentevoet ook vastleggen
voor een periode van bijvoorbeeld vijf jaar.
Iedere vijf jaar wordt dan een nieuwe interestvoet
bepaald op basis van de gewijzigde
omstandigheden op de kapitaalmarkten. We
spreken dan over een krediet met variabiliteit
5-5-5.
KBC Bank heeft een waaier aan verschillende
herprijzingssystemen. Afhankelijk van de investering,
de looptijd en de eventuele rentesubsidie,
kiest u tussen verschillende systemen:
1-1-1, 3-3-3, 5-5-5, 7-3-3, 10-5-5, 15-5-5, enz.
De keuze van de herprijzingsperiode is niet
altijd even gemakkelijk. Het gaat om een keuze
tussen kostprijs en zekerheid. Bij een vaste rentevoet
weet u tevoren perfect wat de prijs van
uw krediet is. Zo komt u nooit voor verrassingen
te staan. Anderzijds is de interestvoet van
een krediet met een vaste rentevoet hoger dan
die met een kortere herprijzingsperiode.
16

Starten als landbouwer of tuinder
Leasing
Leasing is een gespecialiseerde vorm van kredietverlening
waarbij de kredietnemer geen (juridisch)
eigenaar wordt van het investeringsgoed, maar het
‘huurt’ van de leasingmaatschappij met de mogelijkheid
om het op het einde van de huurperiode
aan te kopen tegen een vooraf overeengekomen
restwaarde.
Dat gebeurt meestal voor het financieren van materieel
en inrichting: tractoren, fruitpaloxen, enz.
Hoe werkt het?
U kiest zelf het materieel en de leverancier en
de leasingmaatschappij zorgt voor de aankoop.
Vervolgens huurt u dat materieel van de leasingmaatschappij.
De duurtijd van het contract bepaalt u zelf, maar
meestal is hij gelijk aan de economische levensduur
van het materieel.
Op het einde van het contract kunt u een vooraf
bepaalde restwaarde betalen en eigenaar worden
van het materieel.
Gezien de leasingmaatschappij eigenaar is van het
geleasde goed, betaalt de leasingmaatschappij de
btw. Daardoor worden de btw-betalingen gespreid
in de tijd.
Opgelet: bij leasing kunt u geen rentesubsidie van
het VLIF krijgen.
Veeteelt- en gewasfinanciering
Naast de financiering van kapitaalgoederen (grond,
bedrijfsgebouwen, machines en materieel) moet u
ook voldoende bedrijfskapitaal voorzien voor voeders,
brandstoffen, lonen, sproeistoffen, planten, enz.
Voor sommige sectoren (varkens, fruit, glasgroenten)
die sterk seizoensgebonden zijn of een cyclisch
verloop hebben, heeft KBC een uniek product
ontwikkeld: de veeteelt- en gewasfinanciering. Die
financieringsvorm is eenvoudig, overzichtelijk en
heeft een speciale tariefstelling. Alle opnames kunt
u zelf doen via KBC-Online. Het is ook mogelijk om
het saldo op rekening in realtime op te vragen en
alle verrichtingen te controleren.
Kaskrediet
Een kaskrediet geeft u de mogelijkheid om tijdelijke
liquiditeitstekorten te overbruggen en tot een
bepaald bedrag in debet of “onder nul” te gaan op
uw bankrekening. De interesten worden aangerekend
op het bedrag dat u in debet gaat. Het grote
voordeel van een kaskrediet is dat het op een soepele
wijze aanvullend bedrijfskapitaal verschaft bij
tijdelijke tekorten.
Opgelet: de rentevoet voor het berekenen van de
interesten ligt hoger dan bij andere kredieten.
Waarborgen
Om het risico van niet-terugbetaling van de verstrekte
kredieten te beperken, vragen de financiële
instellingen waarborgen voor de kredieten.
Voorbeelden daarvan zijn: hypotheek, inschrijving
landbouwvoorrecht, borgstelling door het Vlaams
Landbouwinvesteringsfonds, enz.
17

Starten als landbouwer of tuinder
Steunmaatregelen
Het aantal steunmaatregelen in de land- en tuinbouwsector
is erg uitgebreid. Verschillende overheidsinstanties
kennen subsidies toe voor heel uiteenlopende
investeringen. Om een overzicht te
krijgen van de steunmaatregelen waarop u recht
hebt, vraagt u het best professioneel advies in uw
KBC-bankkantoor.
Vlaams Landbouwinvesteringsfonds
Het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF) verleent
steun aan startende landbouwers en tuinders.
Zowel de overname van een bedrijf als de opstart
van een nieuw bedrijf kunnen in aanmerking komen
voor steun. Zo kunnen volgende investeringen
gesubsidieerd worden:
• overname van de bedrijfsbekleding;
• investeringen ten voordele van het milieu en het
dierenwelzijn;
• aanpassing of modernisering van bedrijven;
• bouwen en inrichten van bedrijfsgebouwen;
• diversificatie;
• aankoop van materieel.
Overige steunmaatregelen
In land- en tuinbouw zijn naast de VLIF-ondersteuning
nog heel wat andere subsidie- en premieregelingen
van toepassing.
Aangezien zowel de modaliteiten als de bedragen
soms wijzigen, verwijzen we voor een actueel overzicht
naar www.vlaanderen.be/landbouw.
U vindt er informatie over onder andere:
• het Bedrijfs Advies Systeem
(BAS, bestaande uit verschillende modules);
• agromilieumaatregelen
(bv. mechanische onkruidbestrijding);
• de bedrijfstoeslag;
• subsidies voor de biologische landbouw;
• specifieke subsidies voor de dierlijke sector
(bv zoogkoeienquotum, slachtpremies);
• specifieke subsidies voor de plantaardige sector;
• …
Naast de Vlaamse, bestaan er ook nog provinciale
steunmaatregelen.
Voor een overzicht daarvan kunt u ook op onze
website www.kbc.be/landbouw terecht.
Die steun wordt toegekend onder verschillende
vormen: overheidswaarborg, rentesubsidie en vestigings-
en kapitaalpremies. Let op: die regelgeving
verandert nogal eens. Win daarom altijd de gepaste
informatie in! Op onze website kunt u terecht voor
de meest actuele stand van zaken van de regeling
(www.kbc.be/ltb/vlif).
19

Starten als landbouwer of tuinder
Fiscale aspecten
In de land- en tuinbouw hebben de meeste producenten
de keuze tussen twee systemen van belasting:
ofwel het forfaitaire systeem ofwel de algemene
regeling op basis van een boekhouding. Dat geldt
zowel voor de inkomstenbelasting als voor de btw. De
meeste landbouwers en tuinders houden het vandaag
nog bij het eenvoudigste systeem: het forfaitaire.
De inkomstenbelasting
Iedereen, dus ook de landbouwer of tuinder, moet
belastingen betalen op zijn inkomen. Naar gelang
de juridische vorm van de uitbating bent u onderworpen
aan de personenbelasting of aan de vennootschapsbelasting.
De aangiften gebeuren altijd
jaarlijks.
Wie onderworpen is aan de personenbelasting,
heeft de keuze tussen de forfaitaire of de algemene
regeling. De forfaitaire regeling kan gebruikt worden
wanneer men geen bewijskrachtige gegevens
heeft. De meerderheid van de land- en tuinbouwers
wordt forfaitair belast.
Een eenmanszaak en een burgerlijke maatschap
(= samenuitbating) zijn altijd onderworpen aan de
personenbelasting. Vennootschappen zoals bvba,
nv en cv vallen altijd onder de vennootschapsbelasting.
Een landbouwvennootschap kan kiezen tussen
beide vormen.
Overzicht van de diverse keuzemogelijkheden voor
de verschillende vormen van inkomstenbelastingen
Forfaitaire aangifte Algemene regeling Vennootschapsbelasting
Natuurlijke personen X X
Landbouwvennootschappen (LV) X X X
Vennootschappen (exclusief LV)
X
21

De forfaitaire aangifte
De forfaits of barema’s worden jaarlijks bekendgemaakt
en kunnen beschouwd worden als een
gemiddeld cijfer voor de land- en tuinbouwsector.
De gemiddelde ontvangsten (op basis van de
bebouwde oppervlakte of een hoeveelheid) worden
vastgesteld. Daarvan gaan een aantal kosten
af die ook een gemiddelde zijn. Het resultaat is
de semibrutowinst. Daarvan kunnen dan nog een
beperkt aantal kosten individueel afgetrokken worden
zoals pacht, loonwerkkosten, sociale bijdragen,
interesten van bedrijfskredieten, enz.
In totaal zijn er een 50-tal regelingen in de land- en
tuinbouwsector van toepassing, die ofwel nationaal
ofwel voor een bepaalde streek gelden. De forfaitaire
regeling kan ook gelden voor de landbouwvennootschap.
Of het aannemen van de forfaitaire regeling al of
niet gunstig is voor de eigen uitbating moet individueel
bekeken worden.
De algemene regeling
De wet laat toe dat land- en tuinbouwbedrijven een
vereenvoudigde boekhouding voeren. Zij mogen
dan geen handelaars zijn en geen vennootschap
(uitgezonderd de landbouwvennootschap) als uitbatingsvorm
hebben.
In plaats van een aangifte te doen op basis van
de forfaits wordt in die regeling de winst vastgesteld
aan de hand van een boekhouding. U moet
de volgende boeken en documenten bijhouden:
een inventarisboek, een inkoop- en een verkoopboek,
eventueel een dagboek van ontvangsten,
een investeringstabel.
De vennootschapsbelasting
Vennootschappen zijn onderworpen aan de vennootschapsbelasting.
Ook een landbouwvennootschap
kan opteren voor deze vorm van belasting op
voorwaarde dat het kapitaal minimaal 30 950 euro
bedraagt en er minstens 3 vennoten zijn.
Het tarief van de vennootschapsbelasting is lager
dan dat van de personenbelasting. Opgelet echter,
het inkomen van de vennootschap is niet gelijk aan
het inkomen van de vennoten of zaakvoerders!
Daartoe dient er eerst nog een uitkering uit de
vennootschap te gebeuren. Dat inkomen dat de
natuurlijke persoon uit de vennootschap ontvangt,
is belastbaar in de personenbelasting. De manier
waarop de natuurlijke persoon vergoed wordt
vanuit de vennootschap kan echter diverse vormen
aannemen, die elk een verschillende fiscale behandeling
kennen (bv. loon, intresten, huur, dividenden,
…).
Specifieke regeling voor startende
landbouwers en tuinders
Tijdens de eerste drie exploitatiejaren wordt u als
starter fiscaal niet gestraft als u geen of onvoldoende
voorafbetalingen doet. Na de derde fiscale periode
krijgt u daarvoor een verhoogde aanslag. Dat
vermijdt u door voldoende vooraf te betalen. Op
basis van prognoses kunt u een inschatting maken
van de te verwachten winst (en dus ook te betalen
belastingen). Door een deel van deze belastingen
vooraf te betalen, kunt u een gunstigere behandeling
genieten.
22

Starten als landbouwer of tuinder
We raden u dan ook aan om al vanaf uw tweede
exploitatiejaar te starten met voorafbetalingen. Op
die manier raakt u geleidelijk aan vertrouwd met
het systeem zonder dat u beboet wordt bij ontoereikende
bedragen. Een KBC Voorafbetalingsplan
kan u daarbij heel goed helpen.
Btw
(Belasting over de toegevoegde waarde)
Ook voor btw kunt u kiezen tussen het forfaitaire
(of bijzondere) en het algemene (of normale) btwstelsel.
In het algemene stelsel betaalt de boer of
tuinder btw op zijn aankopen, maar ontvangt hij
ook btw op zijn verkopen. Het verschil tussen btwontvangsten
en btw-uitgaven wordt gestort aan
of teruggekregen van de staat. In het forfaitaire
systeem gaat men er vanuit dat de btw-ontvangsten
gelijk zijn aan de btw-uitgaven. Er dient dan
geen verrekening te gebeuren.
Land- en tuinbouwbedrijven worden geconfronteerd
met steeds grotere investeringen. Op die
investeringen moet btw worden betaald.
Vanwege de steeds grotere investeringen stappen
nogal wat bedrijven over op de algemene btwregeling
omdat zij op die wijze de uitgegeven btw
kunnen recupereren. Een landbouwer of tuinder die
momenteel in het forfaitaire btw-systeem zit, kan
elk jaar overgaan naar de algemene btw-regeling.
Dat kan door een btw-inventaris van overgang
op te maken. Terugkeren van de algemene naar
de forfaitaire regeling kan echter slechts vanaf
1 januari van het derde jaar dat volgt op het jaar
van overgang.
De forfaitaire of bijzondere btw-regeling voor
landbouwondernemers
De belangrijkste administratieve verplichting is dat
u jaarlijks de zogenoemde btw-listing indient. Dat
doet u vóór 31 maart volgend op het aanslagjaar.
Om het forfaitaire btw-stelsel te kunnen genieten,
moeten uw activiteiten betrekking hebben op de
productie en verkoop van plantaardige en dierlijke
productie. Handel in bedrijfsvreemde producten en
een verdere be- of verwerking is niet toegelaten.
Veehandel bijvoorbeeld is uitgesloten uit deze regeling.
Ook verkoop op groot- of kleinhandelsmarkten
kan onder de normale btw-regeling vallen.
De algemene btw-regeling
Als u kiest voor het algemene btw-stelsel doet u (in
functie van de jaaromzet) maandelijks of driemaandelijks
een aangifte. Daarnaast vult u jaarlijks een
btw-listing van de klanten (afnemers) in. Bovendien
zijn er een aantal extra administratieve verplichtingen
zoals:
• een boekhouding en een tabel van de gedane
investeringen bijhouden;
• facturen voor de leveringen maken;
• de btw-overschotten doorstorten aan het btwontvangkantoor;
• aangifte doen bij elke wijziging en elk begin of
einde van de bedrijfsactiviteit;
• alle boekhouddocumenten en dubbels van facturen
bewaren gedurende een periode van ten
minste 7 jaar.
23

Specifieke btw-regelingen
Btw-tarieven in de land- en tuinbouwsector
Er bestaan drie btw-tarieven in de land- en tuinbouwsector:
• 6%: bijna alle land- en tuinbouwproducten;
• 12%: het “verminderd algemeen tarief” van toepassing
op fytofarmacieproducten (onder andere
pesticiden, biociden) en banden voor landbouwtractoren;
• 21%: het “algemeen tarief” van toepassing voor
alle andere producten, onder meer bij het bouwen
van een nieuwe woning of nieuwe bedrijfsgebouwen,
de aankoop van een tractor.
Btw en het oprichten van bedrijfsgebouwen
Er is geen btw verschuldigd aan de aannemer bij de
oprichting van bedrijfsgebouwen als de landbouwer
of tuinder gekozen heeft voor het algemene
btw-stelsel. Op de factuur wordt de vermelding
aangebracht: “btw te voldoen door medecontractant,
artikel 20, KB nummer 1”.
Btw bij overname van bedrijfsgoederen
Wanneer zowel de overnemer als de overlater de
bijzondere btw-regeling voor landbouwers genieten,
is er geen btw verschuldigd.
Wanneer beide partijen de algemene btw-regeling
volgen, kan de overdracht gebeuren met vrijstelling
van btw, voor zover het gaat om een gehele overname
of een overname van een bedrijfstak.
Is de overnemer onderworpen aan de algemene
regeling en de overlater aan de bijzondere regeling?
Dan moet er geregulariseerd worden waardoor btw
kan worden teruggetrokken van de administratie.
In het omgekeerde geval moet bij de regularisatie
btw worden afgedragen.
24

Starten als landbouwer of tuinder
Bedrijfsstructuren
De individuele onderneming
(individuele uitbating als natuurlijke persoon)
De eenvoudigste ondernemingsvorm is de eenmanszaak
(zonder vennootschapsvorm). Dat betekent
dat u zelf het kapitaal aanbrengt, de kredieten
aangaat, de zaak leidt en het werk doet. De meeste
land- en tuinbouwbedrijven worden op die manier
uitgebaat.
De maatschap (of samenuitbating)
Wat is een “burgerlijke maatschap”?
Een maatschap (beter gekend als samenuitbating)
is een bedrijfsvorm waarbij meerdere personen
verantwoordelijk zijn en het bedrijf gezamenlijk
exploiteren. Het gaat om een burgerlijke vennootschap
waarbij samenwerking centraal staat. De vennoten,
hier “maten” genoemd, zijn vaak familieleden:
bijvoorbeeld broer-broer of vader-zoon.
De samenwerking berust essentieel op duidelijke
afspraken. Dat veronderstelt:
• de wil tot samenwerken,
• vertrouwen,
• soepelheid,
• samen beslissen,
• samen investeren,
• samen delen in de resultaten.
Wanneer aan die voorwaarden is voldaan, kunt u
de gemeenschappelijke uitbating van het bedrijf
overwegen omwille van sociale, arbeidstechnische,
financiële of bedrijfseconomische redenen. Een
maatschap heeft geen rechtspersoonlijkheid.
Maatschappen komen veel voor in de land- en tuinbouw.
Wanneer u onder deze vorm werkt, stelt u
het best een degelijk maatschapscontract op. Zo’n
contract regelt onder meer de onderlinge bevoegdheidsregeling,
de aansprakelijkheid, de winstverdeling.
De vennoten in de maatschap zijn hoofdelijk
en onbeperkt aansprakelijk voor alle schulden van
de maatschap. Door het overlijden van een van de
vennoten wordt de maatschap ontbonden.
Toepassing
Het gebeur t dat de overlater nog enige tijd blijf t samenwerken
met de bedrijfsopvolger. Redenen daarvoor
kunnen zijn: de nog relatief jonge leeftijd van de
overlater, de door hem nog te dragen gezinslasten en
de (te) grote financieringsproblemen voor de opvolger
die een geleidelijke bedrijfsovername verkiest.
Een ander voorbeeld is een gezamenlijke bedrijfsuitbating
door broer-broer of broer-zus.
U kunt ook samenwerken met vrienden en compagnons.
Vennootschappen met rechtspersoonlijkheid
Waarom een vennootschap oprichten?
Vennootschappen worden opgericht op basis van
fiscale, familiale, structurele of vermogensargumenten.
Maar een vennootschap brengt ook hogere
kosten met zich mee (bv. oprichtingskosten) en
een aantal extra verplichtingen (bv. boekhouding).
Bovendien zijn niet alle gunstige landbouwregelingen
van toepassing op vennootschappen.
25

De meest courante vennootschapsvormen in landen
tuinbouw zijn:
• de landbouwvennootschap (lv);
• de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
(bvba);
• de naamloze vennootschap (nv);
• de coöperatieve vennootschapsvormen (cv).
Meer uitgebreide informatie vindt u terug in de
KBC-brochure Vennootschappen in land- en tuinbouw.
U kunt die raadplegen op www.kbc.be/ltb/
starten/uitbatingsvormen/vennootschappen.
Aandachtspunten
In een aantal specifieke situaties is de uitbating
onder de vorm van een vennootschap aan extra
beperkingen/wetgeving onderhevig. Dat is onder
meer het geval bij:
• de pachtwetgeving (o.a. pachtoverdracht naar de
vennootschap);
• de VLIF-reglementering;
• de milieuregelingen;
• fiscaliteit: de forfaitaire regeling is niet mogelijk
voor vennootschappen (behalve voor de lv).
Het oprichten van een vennootschap is in de landen
tuinbouwsector, méér dan in andere sectoren,
specialistenwerk. Het komt er dan ook op aan
om ruim op voorhand de nodige afwegingen te
maken.
Uw KBC-bankkantoor kan u daarbij helpen, samen
met uw accountant, fiscaal adviseur en juridisch
adviseur.
Raadpleeg wel altijd specialisten die goed vertrouwd
zijn met de land- en tuinbouwwereld.
26

Starten als landbouwer of tuinder
Administratieve verplichtingen
Wanneer u als landbouwer of tuinder start, moet u
een aantal verplichtingen vervullen. Die formaliteiten
zijn:
Een bankrekening openen
Een bankrekening opent u uiteraard bij een
financiële instelling van uw keuze. Maar de KBC-
Zichtrekening biedt alle mogelijke faciliteiten.
Een btw-nummer aanvragen
De aanvraag van een inschrijving in het btw-register
moet u richten aan het plaatselijke btw-kantoor. Bij
de aanvang kiest u voor het forfaitaire stelsel of het
normale btw-stelsel (zie hoofdstuk 6.3).
Een btw-nummer is gratis. U moet het vermelden
op al uw (handels)documenten.
Aandacht:
• Hebt u gekozen voor een volledige of gedeeltelijke
btw-boekhouding, dan is het heel belangrijk
om de volmacht die u op het btw-kantoor krijgt,
door te spelen aan uw financiële instelling. Als u
dat niet doet, dan kan de uitbetaling van eventuele
btw-tegoeden lang op zich laten wachten.
• Als de landbouwactiviteit een handelskarakter
heeft, dan kunt u voor uw btw-nummer terecht
bij het ondernemingsloket.
Aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds
voor zelfstandigen
Een landbouwer of tuinder die een zelfstandige
activiteit uitoefent, hetzij in hoofdberoep, hetzij in
bijberoep, valt onder het sociaal statuut van de zelfstandigen.
Binnen de 90 dagen na het starten van
uw bezigheid moet u zich aansluiten bij een sociaal
verzekeringsfonds voor zelfstandigen naar keuze.
Door aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds
voor zelfstandigen en door het betalen van sociale
bijdragen stelt u zich in orde met de sociale wetgeving.
Alleen zo hebt u recht op uitkeringen voor
ziekte en invaliditeit, pensioen en kinderbijslag.
De bijdrage wordt berekend op basis van het inkomen
in het derde voorafgaande jaar. Uw bijdrage
voor 2009 wordt dus berekend op basis van uw
inkomen in 2006. Beginnende bedrijven betalen
een voorlopige bijdrage. Zodra uw definitieve inkomen
bekend is, wordt het bedrag geregulariseerd.
Aansluiten bij een ziekenfonds
Sinds 1 januari 2008 is de verzekering tegen kleine
risico’s geïntegreerd in de verplichte ziekteverzekering
voor zelfstandigen. De traditionele verzekering
voor kleine risico’s houdt hiermee op te bestaan.
Bijgevolg impliceert de aansluiting bij een ziekenfonds
de volledige verzekering.
27

Verplichtingen bij de aanwerving van
personeel
Om personeel aan te werven bent u verplicht de
volgende stappen te doorlopen:
• een inschrijvingsnummer bij de RSZ (Rijksdienst
voor Sociale Zekerheid) aanvragen;
• aansluiten bij een kinderbijslagfonds;
• aansluiten bij een kas voor jaarlijkse vakantie
(alleen nodig wanneer u arbeiders tewerkstelt);
• aansluiten bij een interbedrijfsgeneeskundige
dienst;
• een rijksregisternummer opvragen voor elke
arbeider of bediende die u tewerkstelt;
• een arbeidsongevallenverzekering afsluiten.
Er gelden specifieke regels wanneer u seizoenarbeiders
tewerkstelt (bv. in de glastuinbouw of in de
fruitteelt).
Voor de administratie en de betalingen van alle
bedragen (uitbetaling loon, doorstorten van sociale
zekerheidsbijdragen en bedrijfsvoorheffing) doet
u het best een beroep op een sociaal secretariaat.
De overheid voorziet in een aantal gevallen ook in
steunmaatregelen bij de aanwerving van personeel.
Uw sociaal secretariaat kan u daarbij helpen.
Inschrijving in het ondernemingsregister
Alle btw-plichtigen worden ingeschreven in de
Kruispuntbank Ondernemingen. Dat gebeurt voor
de meeste land- en tuinbouwers door de btwadministratie.
Heeft de land- of tuinbouwactiviteit
een handelskarakter? Dan zorgt een van de ondernemingsloketten
ervoor.
Traditioneel blijven landbouwers buiten het toepassingsgebied
van het handelsrecht. De rechtspraak
maakt wel een onderscheid tussen volgende gevallen.
• Landbouwbedrijvigheden uitgeoefend met op
het eigen bedrijf geproduceerde grondstoffen:
de landbouwactiviteiten behouden hun burgerlijk
karakter en worden niet ingeschreven in de
ondernemingsloketten.
• Landbouwbedrijvigheden uitgeoefend met aangekochte
grondstoffen: de landbouwer wordt
handelaar en moet zich dus inschrijven bij een
van de ondernemingsloketten.
Worden bv. wel als handelaars beschouwd:
• de intensieve veehouders waarbij zowel voeders
als dieren worden aangekocht bij derden;
• de loondorser;
• de loonmaalder.
Worden bv. niet als handelaars beschouwd:
• bloemenkwekers,
• tuinbouwers,
• fruitkwekers,
• groentekwekers,
• veetelers,
• bosbouwers.
Die interpretatie wordt gegeven onder voorbehoud
van wijzigingen in de rechtspraak van de Hoven en
de Rechtbanken.
Na de inschrijving in het ondernemingsregister
moet u het nummer vermelden op al uw documenten
(facturen, brieven, bestelbons, ...), op uw uitstalraam
en op uw bedrijfsvoertuig(en).
28

Starten als landbouwer of tuinder
Het ondernemingsnummer is ook nodig om juridische
procedures te kunnen voeren.
Mogelijke extra verplichtingen
Registratie als aannemer
De aanvraag tot registratie als aannemer is noodzakelijk
bij het verrichten van werken in onroerende
staat. Daaronder verstaan we: bouwen, verbouwen,
afwerken, inrichten, herstellen, onderhouden, reinigen
en afbreken (volledig of gedeeltelijk) van een
onroerend goed. Ook landbouw- of loonwerken
vallen hieronder.
Om als aannemer geregistreerd te worden moet
u een aanvraag daartoe aangetekend indienen bij
de registratiecommissie van de provincie waar uw
bedrijf is gevestigd.
Omdat dit een handelsactiviteit is, moet u het
bedrijf ook inschrijven bij het ondernemingsloket.
Andere formaliteiten
Daarnaast zijn er nog heel wat administratieve formaliteiten
die u moet vervullen (Sanitel, Rendac,
premies, quotaoverdracht, Mestbank, bedrijfstoeslag,
overdracht milieuvergunning, melding FAVV,
enz.). Uw relatiebeheerder land- en tuinbouw is op
de hoogte van de verplichtingen en staat u daar
graag in bij.
29

Starten als landbouwer of tuinder
Verzekeringen
Als startende ondernemer neemt u bepaalde risico’s.
Het is daarom van belang dat u die risico’s beheerst
en beheert. Voor een aantal ervan kunt u dat doen
door ze te verzekeren. Bepaalde risico’s bent u zelfs
verplicht te verzekeren.
Als u een bedrijf overneemt, neem dan niet zomaar
de verzekeringen van het oude bedrijf over. Het
bedrijf van uw voorgangers is op verschillende punten
allicht anders dan het bedrijf dat u ervan wilt
maken. Het is het nieuwe bedrijf met de andere en
nieuwe risico’s dat u moet verzekeren.
Het is daarom heel belangrijk dat u de risico’s en
de verschillende verzekeringsmogelijkheden grondig
met uw verzekeringsagent bespreekt. Goede
afspraken over goede voorwaarden kunnen u later
onaangename verrassingen besparen.
Verschillende soorten verzekeringen
Verzekeringen kunnen op verschillende manieren
ingedeeld worden. We volgen de volgende indeling:
• bescherming van uw patrimonium;
• bescherming van uw bedrijfswerking;
• bescherming van uw medewerkers;
• bescherming van uzelf en van uw gezinsleden.
Die indelingen en een toelichting over de mogelijke
verzekeringsproducten vindt u ook op
www.kbc.be/ltb > bedrijfsvoering > verzekeringen.
Enkele belangrijke verzekeringen
Het is hier niet de bedoeling om alle mogelijke verzekeringen
uit de doeken te doen. Een uitgebreidere
lijst met uitleg vindt u op www.kbc.be/ltb. Wel
hebben we het over een aantal verzekeringen die
voor iedere starter onmisbaar zijn. U hebt dus waarschijnlijk
ook andere verzekeringen nodig. Maar dat
bespreekt u het best met uw agent.
In de bijlagen vindt u een lijst van de mogelijke verzekeringen.
U duidt daarop aan welke polis u hebt
en wanneer die de laatste keer herzien is.
Bescherm uw patrimonium
Dit zijn verzekeringen die diverse materiële schade
aan gebouwen, hun inhoud, gewassen, dieren,
machines, voertuigen vergoeden.
Wij gaan kort in op enkele belangrijke verzekeringen.
De patrimoniumpolis
Deze verzekering dekt de materiële schade die door
brand, storm, glasbraak en waterschade aan gebouwen
en hun inhoud wordt aangericht. Daarenboven
kunt u kiezen voor het verzekeren van een aantal
belangrijker wordende risico’s als diefstal, bedrijfsschade,
aardbeving en verhaal van buren als zich
een schadegeval op hun goederen voortzet.
De land- en tuinbouwproducten in open lucht en
tijdens hun vervoer en de groeiende oogst op het
veld zijn ook tegen brand verzekerd. De meeste van
die waarborgen gelden zowel voor de eigenaars als
voor de huurders van gebouwen.
31

De exploitatie van een bedrijf schept geen speciale
problemen voor een patrimoniumverzekering.
Wees wel bijzonder aandachtig voor de waarde van
de inhoud van de bedrijfsgebouwen. De waarde
van de goederen, het vee en het exploitatiemateriaal
kan de waarde van een gewone inboedel ruimschoots
overschrijden.
De patrimoniumpolis glastuinbouw
Deze polis is een variante op de patrimoniumverzekering,
specifiek voor glastuinbouwbedrijven.
De verzekering dekt dezelfde gevaren als een
patrimoniumverzekering, maar heeft een bijzonder
sluitstuk: de gewassenverzekering. Met als
bijzondere waarborg de dekking tegen schade aan
de gewassen door een wijziging in de klimaat- en
groeifactoren.
De verzekering motorrijtuigen
Dit is eigenlijk geen verzekering ter bescherming
van uw patrimonium (motorrijtuigen), maar wel een
aansprakelijkheidsverzekering die voortvloeit uit
het feit dat u motorrijtuigen bezit. Een aansprakelijkheidsverzekering
vergoedt de schade die u aan
anderen veroorzaakt.
Voor ieder motorrijtuig dat u op de openbare weg
brengt of op terreinen die toegankelijk zijn voor het
publiek of een zeker aantal personen, moet u een
verzekering aansprakelijkheid motorrijtuigen sluiten
(ook WAM genoemd naar de Wet van de verplichte
verzekering Aansprakelijkheid Motorrijtuigen).
Opgelet:
verwar die verzekering niet met de inschrijving van
een voertuig.
De inschrijving is eigenlijk een toelating om een
voertuig in het verkeer te brengen op de openbare
weg. Wanneer u een voertuig alleen op privéterrein
gebruikt, moet u het niet inschrijven.
De verzekering is niet alleen verplicht op de openbare
weg, maar ook op alle voor het publiek toegankelijke
terreinen.
Die oude trekker bijvoorbeeld die u alleen nog
gebruikt voor het verplaatsen van werktuigen op
uw erf en voor zover het mogelijk is dat iemand
uw erf mag betreden, moet niet ingeschreven zijn,
maar wel verzekerd.
Wilt u meer weten over voertuigen in de land- en
tuinbouw?
Dan verwijzen we u naar onze website waar u de
brochure Voertuigen in de land- en tuinbouw: bent
u veilig op (de) weg? kunt downloaden.
Bescherm uw bedrijfswerking
Hoe goed u het ook wilt doen, niemand is perfect.
Best mogelijk dus dat u tijdens de exploitatie van
uw bedrijf schade veroorzaakt aan derden of zelf
schade lijdt door daden van derden.
De verzekering van uw aansprakelijkheid
Wanneer u schade veroorzaakt aan andere personen,
moet u die schade vergoeden. Die regel is vastgelegd
in het Burgerlijk Wetboek. In het jargon noemen
we dat de Burgerrechtelijke Aansprakelijkheid
of BA.
De verzekering Burgerlijke Aansprakelijkheid vergoedt
de schade die een derde lijdt ten gevolge
van een fout of nalatigheid in de uitbating van uw
bedrijf. Voorbeelden zijn sproeischade, schade ver-
32

Starten als landbouwer of tuinder
oorzaakt door uw dieren of de producten afkomstig
van uw bedrijf.
Juridische geschillen
U kunt natuurlijk ook zelf schade lijden. De rechtsbijstandsverzekering
zorgt ervoor dat alles wordt
gedaan opdat u krijgt wat u toekomt, enerzijds
door dienstverlening, zoals onderhandelen met de
tegenpartij, en anderzijds door kosten te betalen
om tot een minnelijke of een gerechtelijke oplossing
van het geschil te komen. De verzekering strekt zich
uit tot gebeurtenissen en feiten die verband houden
met de exploitatie van de onderneming.
Bescherm uw werknemers
Wanneer u iemand in dienst neemt, bent u verplicht
een verzekering tegen arbeidsongevallen en
arbeidswegongevallen te sluiten. De arbeidsongevallenverzekering
van KBC biedt een passende
oplossing voor alle personeelscategorieën: seizoenarbeiders,
stagiairs, leerjongens, deeltijds personeel,
enz.
Voor elk ongeval met lichamelijk letsel zijn de volgende
risico’s verzekerd:
• tijdelijke arbeidsongeschiktheid;
• blijvende arbeidsongeschiktheid;
• overlijden: begrafenisuitkering, transport van
stoffelijk overschot, lijfrente voor overblijvende
echtgenoot, wezenrente;
• medische en aanverwante kosten;
• verplaatsingskosten.
Let op!
Zeg niet te gauw: “Dat is niet voor mij, ik heb geen
werknemers”. Na een ongeval zou de rechter op
basis van de feiten wel eens anders kunnen oordelen.
Uw verzekeringsagent helpt u in de beoordeling
van de noodzaak van deze verzekering.
Bescherm uzelf en uw gezinsleden
Als zelfstandig bedrijfsleider werkt u dag en nacht
om uw zaak op te bouwen.
Dat werpt ongetwijfeld vruchten af. Maar wat als
u of uw gezinsleden iets overkomt? Of als u stopt
met werken?
Onze sociale zekerheid biedt u maar een beperkt
vangnet: noch uw wettelijk rustpensioen, noch uw
vervangingsinkomen volstaat om uw levensstandaard
te behouden. Daarom hebben wij een aantal
aanvullende voorzieningen voor u.
Gewaarborgd inkomen
Kunt u door een ziekte of een ongeval een tijd
niet meer werken, dan ontvangt u van de Sociale
Zekerheid een vervangingsinkomen. Dat vervangingsinkomen
vangt u inkomensverlies evenwel
slechts gedeeltelijk op. Daarom is er het KBC-
Gewaarborgd Inkomen, want hiermee kunt u uw
opgebouwde levensstandaard behouden als u inkomensverlies
lijdt door arbeidsongeschiktheid als
gevolg van een ziekte of een ongeval.
Lichamelijke ongevallen voor gezinsleden
Met deze verzekering zorgt u er als zelfstandig
ondernemer voor dat ook uw partner en kinderen
die af en toe misschien meewerken in de zaak, verzekerd
zijn tegen ongevallen.
Voor elk ongeval met lichamelijk letsel zijn de volgende
risico’s verzekerd:
33

• tijdelijke arbeidsongeschiktheid;
• blijvende arbeidsongeschiktheid;
• overlijden;
• medische en aanverwante kosten.
Aanvullend pensioen voor zelfstandigen
De overheid moedigt u aan om zelf een appeltje
voor de dorst bijeen te sparen. Door belastingvoordelen
toe te kennen aan formules waarmee u zelf
een aanvullend pensioen opbouwt.
Exclusief voor zelfstandigen bestaat er een uitermate
interessante formule: het Vrij Aanvullend
Pensioen voor Zelfstandigen. Op uw persoonlijke
belastingaangifte trekt u de stortingen elk jaar af
van uw inkomen. Daardoor realiseert u een belastingvoordeel
dat gelijk is aan de aanslagvoet op uw
hoogste inkomensschijf. Als u ook rekening houdt
met de gemeentebelasting, kan die besparing oplopen
tot maar liefst tweederde van uw stortingen.
Bovendien betaalt u minder sociale bijdragen. Want
die worden berekend op uw inkomen na aftrek van
de stortingen voor uw pensioenplan. De aanvullende
overlijdenswaarborg die u aan uw contract
kunt koppelen, zorgt voor uw nabestaanden als u
er niet meer bent.
Laat uw verzekeringen meegroeien met
uw bedrijf
Uw bedrijf ontwikkelt zich en groeit. De risico’s die
eraan verbonden zijn dus ook. Het is dan ook van
het grootste belang uw verzekeringscontracten na
veranderingen te actualiseren. En zelfs zonder veranderingen
in uw bedrijfsvoering is een regelmatige
doorlichting van uw verzekeringsportefeuille
nuttig. Misschien wilt u op een bepaald ogenblik
een bepaalde verzekering toch afsluiten of zijn er
op dat ogenblik meer aangepaste of nieuwe verzekeringsproducten
beschikbaar.
34

Starten als landbouwer of tuinder
Diverse reglementeringen
Er zijn een aantal reglementeringen waarmee u als
landbouwer of tuinder te maken krijgt:
• de pachtwet,
• het milieuvergunningendecreet,
• het decreet ruimtelijke ordening,
• het mestdecreet,
• het bodemsaneringsdecreet,
• productierechten,
• welzijnswet.
De pachtwet
Aangezien zo’n 70% van de landbouwgronden
wordt gepacht, komt bijna iedere landbouwer of
tuinder in aanraking met de pachtwet. Die wet
regelt de rechten en plichten van zowel de huurders
als verhuurders van landbouwgronden en
-gebouwen. Voor starters zijn de volgende punten
belangrijk:
• Denk bij het aangaan van een pacht aan een
loopbaanpacht of een lange pacht. Daardoor
krijgt u als de startende pachter een grotere
bedrijfszekerheid.
• Wanneer u een pacht overneemt van uw ouders,
kunt u onder bepaalde voorwaarden een pachtvernieuwing
verkrijgen. Pachtvernieuwing houdt
in dat er een nieuwe eerste pachtperiode begint.
• Wanneer u als startende pachter wilt bouwen
op gepachte grond, dan moet u zorgen voor
een schriftelijke toestemming van de verpachter.
Zo vermijdt u discussies achteraf over eventuele
vergoedingen. Opdat de gebouwen ook effectief
eigendom zouden zijn van de pachter gedurende
de pacht, werkt u het best met een recht van
opstal. De grondeigenaar kent dat recht dan via
een authentieke akte toe aan de pachter.
Voor meer gedetailleerde uitleg en extra informatie
kunt u altijd de KBC-brochure De pachtwet
raadplegen. Die brochure krijgt u gratis in elk
KBC-bankkantoor.
U vindt ze ook op www.kbc.be/ltb/pachtwet.
Vergunningen
Een land- of tuinbouwbedrijf vestigen, uitbaten,
uitbreiden of omvormen gaat meestal gepaard met
het aanvragen van een stedenbouwkundige vergunning
en milieuvergunning.
De haalbaarheid van een investering moet dus niet
alleen bekeken worden op het vlak van de materiële
realisatie. Ook het aspect van de vergunningen
moet onderzocht worden.
Stedenbouwkundige vergunningen
In land- en tuinbouw is een stedenbouwkundige
vergunning onder meer nodig voor:
• de oprichting, installatie en verbouwing van vaste
inrichtingen (gebouwen, silo’s, ...);
• de afbraak van vaste inrichtingen;
• het ontbossen van percelen;
• het vellen van hoogstammige bomen.
De aanvraag dient u in bij het College van Burgemeester
en Schepenen.
Na raadpleging van verschillende instanties kent de
gemeente al dan niet een stedenbouwkundige vergunning
toe. Die is in principe twee jaar geldig.
35

Als een milieuvergunning vereist is, wordt de stedenbouwkundige
vergunning geschorst tot de
milieuvergunning is toegekend.
Een woning in agrarisch gebied kan alleen wanneer
het om de woning van de exploitant gaat.
Bovendien moet de woning geïntegreerd worden
in het bedrijf. Er gelden specifieke en heel strikte
regels voor een tweede woning bij een landbouwbedrijf
(bijvoorbeeld de woning van het overnemende
kind naast die van de ouders).
Een bedrijfsgebouw in agrarisch gebied kan alleen
wanneer het wordt ingeschakeld in een werkelijk
agrarisch bedrijf. Ook de leefbaarheid van het
bedrijf wordt onderzocht wanneer u een stedenbouwkundige
vergunning aanvraagt.
Milieuvergunningen
Een nieuwe vergunning aanvragen
Er zijn drie vergunningsklassen: de meest hinderlijke
bedrijven vallen onder klasse 1, de minst hinderlijke
onder klasse 3.
Om te weten tot welke klasse uw inrichting behoort,
kunt u de milieuambtenaar van uw gemeente raadplegen.
Wanneer uw inrichtingen tot verschillende
klassen behoren, volgt u de vergunningsprocedure
van de hoogste klasse.
Een milieuvergunning klasse 1 moet worden aangevraagd
bij de Bestendige Deputatie van de provincie
waar uw bedrijf is gelegen. Een milieuvergunning
klasse 2 wordt afgeleverd door het College van
Burgemeester en Schepenen van de betrokken
gemeente. Om een vergunning klasse 3 te verkrijgen,
meldt u dat aan het gemeentebestuur.
Invloed van de milieuvergunning
op de investeringen
Een milieuvergunning verkrijgen kan soms lang
aanslepen. Daarom is het belangrijk een goede
planning van de investeringen op te zetten, zowel
financieel als bouwkundig. Alleen de milieuvergunning
laat de exploitatie toe.
Een bestaande vergunning overnemen
U kunt een bestaande vergunning overnemen,
maar dan moet u dat melden aan de vergunningverlenende
overheid. U kunt ook een hernieuwing
van de milieuvergunning aanvragen. Zo verkrijgt u
een langere bedrijfszekerheid.
Een vergunde inrichting wijziging of uitbreiden
Een vergunde inrichting veranderen of uitbreiden
kan niet zomaar. De verandering moet gemeld
worden aan de vergunningverlenende overheid.
In vele gevallen moet u zelfs een nieuwe vergunning
aanvragen. Bij belangrijke veranderingen kunt
u ook een hernieuwing van de milieuvergunning
aanvragen.
Koppeling van milieu- en
stedenbouwkundige vergunning
Veelal zijn voor de oprichting van een bedrijfsgebouw
en voor de exploitatie ervan zowel een stedenbouwkundige
vergunning als een milieuvergunning
vereist. Dan worden beide vergunningen aan
elkaar gekoppeld. Dat wil zeggen dat de stedenbouwkundige
vergunning wordt opgeschort tot de
milieuvergunning is verkregen en omgekeerd.
36

Starten als landbouwer of tuinder
De werkzaamheden kunnen pas beginnen wanneer
én de stedenbouwkundige vergunning én de
milieuvergunning in orde zijn.
Logischerwijze hebt u er alle belang bij de aanvragen
voor beide vergunningen gelijktijdig in te
dienen en geen verbintenissen aan te gaan voor de
toelatingsprocedures achter de rug zijn.
Impact van het mestdecreet
Het mestdecreet heeft als doel het leefmilieu te
beschermen tegen de verontreiniging door overtollige
meststoffen. Die regeling heeft een grote
impact op de bedrijfsvoering, vooral in de veehouderij.
Het mestdecreet legt de producenten, vervoerders
en de gebruikers van mest immers een aantal
verplichtingen op. Door de invoering van de
nutriënten-emissierechten (NER’S) wordt de mestproductie
per bedrijf beperkt. Bij overname van een
bedrijf, moeten ook de NER’s overgenomen worden.
Daarnaast voert het mestdecreet de verplichting in
tot mestverwerking voor bepaalde bedrijven.
Het bodemsaneringdecreet
Het bodemsaneringdecreet is van toepassing bij
iedere overdracht van grond. Er moet een bodemattest
afgeleverd worden. Daaruit blijkt of de bodem
al dan niet vervuild is. Het bodemsaneringdecreet
bepaalt ook de te volgen regels wanneer vervuiling
wordt vastgesteld.
Het bodemattest
Bij elke overeenkomst voor overdracht van grond,
bebouwd of onbebouwd, is de overdrager verplicht
om bij OVAM (Openbare Vlaamse Afvalstoffen
Maatschappij) een bodemattest aan te vragen. Hij
moet de inhoud ervan meedelen aan de overnemer
vóór het sluiten van de overeenkomst. Bovendien
moet de inhoud van dat bodemattest worden opgenomen
in elke overeenkomst over de overdracht,
dus zowel in de onderhandse als in de notariële
akte.
Het bodemonderzoek
Bepaalde bodembedreigende activiteiten en inrichtingen
moeten alleszins bij overdracht en stopzetting
een bodemoriënterend onderzoek laten uitvoeren.
In land- en tuinbouw gaat het voornamelijk
om verwarmingsinstallaties, de opslag van stookolie,
biociden en meststoffen.
Wordt vervuiling vastgesteld tijdens het oriënterend
onderzoek? Dan moeten verdere stappen ondernomen
worden. Het bodemsaneringdecreet bepaalt
ook wie er verantwoordelijk is voor de sanering en
de saneringskosten.
Productierechten en rechten op steun
Wanneer u als starter een bedrijf met nutriënten-emissierechten,
melkquotum, zoogkoeienquotum,
suikerbietenquotum en/of een bedrijfstoeslag
wilt overnemen, moet u rekening houden met
de specifieke regelingen daarover. De diverse quota-reglementeringen
bevatten bepalingen die de
overdracht van die rechten regelen.
37

Welzijnswet
Zodra u werknemers tewerkstelt, bent u verplicht
een aantal maatregelen te nemen die de veiligheid
en het welzijn van de werknemers bij de uitvoering
van hun werk garanderen.
Het begrip ‘werknemer’ is erg ruim. Het gaat niet
alleen om die personen die u met een arbeidsovereenkomst
tewerkstelt, maar om iedereen die onder
uw gezag, leiding en toezicht staat.
Het wettelijk kader wordt gevormd door de wet
op het welzijn van de werknemers op het werk, de
Codex over het welzijn op het werk, het Algemeen
Reglement op de Arbeidsbescherming (ARAB) en het
Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties
(AREI) en de arbeidsongevallenwetgeving.
De werkgever draagt altijd de uiteindelijke verantwoordelijkheid
voor veiligheid en gezondheid in zijn
bedrijf. Daarbij is hij verplicht een beroep te doen
op een aantal interne en externe deskundigen,
waarvan de belangrijkste hier aan bod komen:
• de (interne) preventieadviseur en de Interne
Dienst voor Preventie en Bescherming
op het Werk (IDPBW). Zolang u minder dan
20 werknemers hebt, kunt u de taak van
preventieadviseur zelf op u nemen;
• de Externe Dienst voor Preventie en
Bescherming op het Werk (EDPBW);
• de arbeidsinspectie;
• de Externe Diensten voor Technische Controles
(EDTC).
Uw sociaal secretariaat brengt u in contact met een
EDPBW die u op weg helpt om het veiligheidsbeleid
in uw bedrijf op punt te stellen.
Aandachtspunten op het vlak van welzijn op het
werk in de landbouwsector zijn:
• arbeidsongevallen: er gebeuren ongeveer 500
arbeidsongevallen per jaar in landbouwbedrijven
(daarvan zijn er tussen de 5 en de 10 met dodelijk
gevolg). De voornaamste oorzaken zijn dieren,
valpartijen en machines;
• het gebruik van scheikundige producten (fytofarmacie,
ontsmettingsmiddelen, diergeneesmiddelen)
vormen een tweede categorie van risico’s.
Lees altijd grondig de bijsluiter en houd u aan de
voorgeschreven maatregelen;
• de psychosociale druk is groot in de sector: één
op vijf landbouwers lijdt aan stress. Vooral de
administratieve verplichtingen wegen zwaar.
38

Starten als landbouwer of tuinder
Bijlagen
Bijlage: Mijn financieringsplan
Financieringsplan (1)
Eigen geld
Schenking door ouders / derden / ...
Vergoeding eigen arbeid
Al betaald
Subsidies, premies, recuperatie btw (2)
SUBTOTAAL EIGEN MIDDELEN
Lening(en) korte termijn
Lening(en) lange termijn
SUBTOTAAL VREEMDE MIDDELEN
TOTAAL FINANCIELE MIDDELEN
(1): Het financieringsplan kan op bepaalde plaatsen worden gecorrigeerd om redenen of wegens steunmaatregelen door de overheid.
(2): Houd er rekening mee dat de btw-recuperatie en de uitbetaling van premies op zich kunnen laten wachten.
39

Bijlage: Mijn investeringsplan
Investeringen (inclusief btw)
Overname (en/of aankoop) dieren en/of planten
Overname (en/of aankoop) machines en uitrusting
Overname (en/of aankoop) rollend materieel
Overname (en/of aankoop) voorraden
Overname vruchten te velde
Aankoop productierechten (quotum, moederplanten, ...)
Navetten
Aankoop materiaal
Aankoop (of bouwen) woning
Aankoop (of bouwen) bedrijfsgebouwen
Verbeteringen aan materiaal of aan gebouwen
Aankoop pc
Omlopend kapitaal
Btw/registratierechten
Persoonlijke uitgaven
Notariskosten
Kredietkosten
Kosten overnamebegeleiding
TOTAAL INVESTERING
40

Bijlage: Mijn verzekeringsportefeuille
Te verzekeren risico’s Polis Mijn portefeuille
Patrimonium Gebouw en inhoud Blokpolis landbouw
Polis glastuinbouw
Alle bouwplaatsrisico’s
Gewassen en dieren Polis glastuinbouw
Hagelpolis
Dierenverzekering
Machines en installaties Machinebreuk
Alle risico’s elektronica
Voertuigen Personenauto
Lichte vrachtwagen
Vrachtwagen
Landbouwvoertuig
Vervoer van goederen Vervoer van goederen voor eigen rekening
Bedrijfs werking Aansprakelijkheid BA exploitatie en BA na levering
Objectieve aansprakelijkheid brand- en ontploffing
Juridische geschillen Rechtsbijstand
Milieuproblemen Milieupolis
Mede werkers Personeels verzekeringen Arbeidsongevallen
Aanvullende verzekering arbeidsongevallen
Ongevallenverzekering privéleven
Verzekering gewaarborgd loon na een arbeidsongeval
Ongevallenverzekering voor onbezoldigde helpers
Ziekte en invaliditeit Collectief gewaarborgd inkomen
Collectieve polis gezondheidszorg
Uzelf en uw gezinsleden
Pensioen en overlijden Groepsverzekering
Pensioenopbouw met het VAPZ
of de individuele pensioentoezegging
Vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen
Gewaarborgd inkomen Gewaarborgd inkomen
Individuele pensioentoezegging voor zelfstandigen
met vennootschap
Ziekenhuiskostenverzekering Ziekenhuiskostenverzekering
Ongevallenverzekering
Ongevallenverzekering op basis van een overeengekomen
jaarloon
Ongevallenverzekering gezinsleden
Kredieten Krediet Kredietverzekering
Datum laatste
herziening
41

Modelcontracten: www.kbc.be/ltb
• contract van overname van bedrijfsbekleding
• inventaris van de roerende goederen
• overnamekwitantie
internet: www.kbc.be/ltb voor belangrijke data,
modelcontracten, overzicht beschikbare dossiers en
brochures.
Hebt u nog vragen over uw bankzaken
of verzekeringen?
Praat er dan over met een medewerker
van uw KBC-bankkantoor of
met uw KBC-verzekeringsagent.
U kunt ook bellen naar het KBC-Telecenter
op het nummer 078 152 153.
Op werkdagen van 8 tot 22 uur en op zaterdag en
banksluitingsdagen van 9 tot 17 uur.
U kunt ook schrijven,
faxen, mailen of surfen naar:
KBC-Telecenter
Schoenmarkt 35
2000 Antwerpen
Fax 03 283 29 50
kbc.telecenter@kbc.be
www.kbc.be
Alle verrichtingen van KBC Bank NV zijn onderworpen aan de Algemene Bankvoorwaarden,
waarvan de tekst verkrijgbaar is in alle KBC-bankkantoren.
Zetel van de vennootschap: KBC Bank NV, Havenlaan 2, 1080 Brussel, België.
BTW BE 0462.920.226, RPR Brussel, IBAN BE98 7300 0000 0093, BIC KREDBEBB, CBFA 026256 A.
Verantwoordelijk uitgever: KBC Groep NV, Havenlaan 2, 1080 Brussel, België.
BTW BE 0403.227.515, RPR Brussel, IBAN BE60 7340 0513 7470, BIC KREDBEBB.
Deze uitgave is gratis verkrijgbaar in elk KBC-bankkantoor en KBC-verzekeringsagentschap.
42

Starten in de land- of tuinbouw. Hoe begint u eraan?
Neemt u een bestaand bedrijf over? Of richt u zelf een nieuw bedrijf op?
Met de juiste informatie wordt beslissen een stuk makkelijker.
Deze brochure helpt u op weg in het land- en tuinbouwlandschap.
Met duidelijke informatie bijvoorbeeld over hoe u een ondernemingsplan
opstelt, over welke financieringsmogelijkheden en steunmaatregelen er zijn,
over de fiscale kant van de zaak, over uw administratieve verplichtingen en
over reglementeringen, zoals de pachtwet.
Daarnaast hebben we deze brochure aangevuld met praktische bijlagen.
Aan de slag ermee!
www.kbc.be
we hebben het voor u
Een onderneming van de KBC-groep
D/2009/7434/12 – SAP2221 – 06-2009