Cijfermatige benadering van het Instituut der Bedrijfsrevisoren - IBR

--~.--~~---------
Cijfermatige benadering van het Instituut
der Bedrijfsrevisoren
Eric Van Meensel,
Directeur administratie Instituut der Bedrijfsrevisoren
Veerle Van De Walle,
Diensthoofd Instituut der Bedrijfsrevisoren
Bij het begin van de eeuwwende lijkt het ons gepast om een poging te wagen om
het Instituut der Bedrijfsrevisoren cijfermatig te benaderen op het einde van de
twintigste eeuw. Wij wensen ons bij deze benadering in hoofdzaak te steunen op
de gegevens die in de ledenlijst met betrekking tot de natuurlijke person en en
met betrekking tot de vennootschappen van bedrijfsrevisoren moeten opgenomen
worden overeenkomstig artikel 4 van het koninklijk besluit van 20 april
1989 tot vaststelling van het huishoudelijk reglement van het Instituut der Bedrijfsrevisoren
(B.S. 22 april 1989).
1. Gegevens met betrekking tot de natuurlijke personen
De hoedanigheid van lid van het Instituut der Bedrijfsrevisoren kan aan iedere
natuurlijke persoon worden toegekend die daarom verzoekt, wanneer hij beantwoordt
aan de voorwaarden opgesomd in artikel 4 van de wet van 22 juli 1953
houdende oprichting van een Instituut der Bedrijfsrevisoren. Dit laatste houdt
onder meer in dat de persoon die tot de eed wenst toegelaten te worden met goed
gevolg de stage heeft beeindigd, ten minste 25 jaar is en niet ouder dan 65 jaar,
van onberispelijk gedrag is en geen onverenigbare activiteiten uitoefent.
Personen die in het buitenland een gelijkwaardige hoedanigheid hebben verworyen
als deze van bedrijfsrevisor kunnen eveneens de Raad van het IBR verzoeken
om op de ledenlijst ingeschreven te worden. Indien de aanvrager geen rechtsonderhorige
is van een van de landen behorende tot de EU, is echter de voorwaarde
van de wederkerigheid vereist. Zij moeten voorts het bewijs leveren van
een voldoende kennis van de Belgische wetgeving om in Belgie het beroep met
de nodige bekwaamheid te kunnen uitoefenen.
1.1. Ledenlijst op 31 december 1999
De revisorenpopulatie op basis van het jaar waarin de eed werd afgelegd
Op 31 december 1999 staan 989 bedrijfsrevisoren natuurlijke personen op de
ledenlijst ingeschreven. De indeling van de leden volgens datum van eedaflegging
geeft het hiema volgend resultaat:
583

CIJFERMATIGE BENADERING VAN HET INSTITUUT DER BEDRIJFSREVISOREN
laarklasse aantal percentage
1957-59 3 0,30%
1960-64 1 0,10%
1965-69 10 1,01%
1970-74 28 2,83%
1975-79 52 5,26%
1980-84 131 l3,25%
1985-89 290 29,32%
1990-94 221 22,35%
1995-99 253 25,58%
989 100,00%
Einde 1999 stonden nog 171 revisoren op de ledenlijst ingeschreven die de titel
hebben verworven in het kader van de overgangsperiode van 1985, van de 224
die van deze mogelijkheid hebben kunnen gebruikmaken. Deze overgangsperiode
verklaart ook het feit dat het aantal revisoren, ingeschreven op de ledenlijst, dat
de eed aflegde in de jaren 1985-89 zo sterk is vertegenwoordigd. Zonder rekening
te houden met de invloed van de overgangsperiode kan gesteld worden dat
de klassenverdeling een normale opbouw kent.
De populatie van de bedrijfsrevisoren-natuurlijke personen volgens datum van
eedaflegging
1957-59
1960-64
1965-69
1970-74 I==:::l
1975-79 I====?
1980-84
198~89 ~=~~~~=~=====~===~==~~~==~
1990-94
1995-99 J====~===~===~=====i==~~=l:.-----I----
o 50 100 150 200 250 300 350
Voorts dient ook te worden aangestipt dat van de 631 revisoren, die de eed aflegden
in de laatste tien jaar, er 157, of dus een kleine 25 %, in dezelfde periode
reeds hun ontslag aanboden om andere functies in het bedrijfsleven op te nemen.
Dit getuigt van het feit dat het bedrijfsleven graag een beroep doet op personen
die een opleiding genoten binnen het revisoraat.
584

---------~.~------------
CIJFERMA TIGE BENADERING V AN HET INSTITUUT DER BEDRIJFSREVISOREN
Op de ledenlijst staan ook 25 revisoren die niet de Belgische nationaliteit bezitten;
24 onder hen zijn ingezetenen van een ander land van de Europese Unie en
een bezit de Canadese nationaliteit.
Waar oefenen de bedriJfsrevisoren hun beroepsactiviteit uit?
Wanneer wij de populatie van de bedrijfsrevisoren bekijken op basis van de provincie
waar zij hun beroepsactiviteit uitoefenen, krijgen wij volgende resultaten:
Plaats van beroepsuitoefening
Aantal
Vlaams- en Waals-Brabant 345
Antwerpen 248
Oost -Vlaanderen 116
Limburg 77
Luik 67
West-Vlaanderen 54
Henegouwen 31
Namen 20
Luxemburg 16
buitenland 15
989
AIgemeen kan met zekerheid gesteld worden dat de revisorenkantoren gevestigd
zijn in de nabijheid van hun clienteel.
Het hoeft ons dan ook niet te verwonderen dat nagenoeg 60 % van de revisoren
kantoor houden in de provincies Vlaams-Brabant, Waals-Brabant en Antwerpen.
Dit wordt ontegensprekelijk verklaard door het feit dat het merendeel van de
Belgische ondememingen hun administratieve centra en maatschappelijke zetel
ook in deze regio's hebben gevestigd.
585

CIJFERMATIGE BENADERING VAN HET INSTITUUT DER BEDRIJFSREVISOREN
De leeftijdsopbouw van de revisorenpopulatie
De indeling van de revisorenpopulatie op basis van leeftijdsklassen geeft volgend
beeld:
Leeftijdsklasse
Mannen Vrouwen Totaal
80-84 1 0 1
75-79 5 0 5
70-74 11 0 11
65-69 20 0 20
60-64 33 1 34
55-59 52 3 55
50-54 137 7 144
45-49 134 14 148
40-44 130 22 152
35-39 152 49 201
30-34 126 51 177
25-29 21 20 41
822 167 989
Uit voormelde cijfers blijkt dat het aantal revisoren dat de eed aflegt v66r de
leeftijd van dertig jaar veeleer beperkt is.
De vrouwen vertegenwoordigen 17 % in de totale populatie van de bedrijfsrevisoren.
Het belang van het aantal vrouwen in het beroep neemt de laatste jaren
gestadig toe. In de leeftijdsklasse tussen de 25-39 jaar, vertegenwoordigen zij
iets meer dan 40 % van de totale populatie. Alles wijst erop dat dit percentage in
de toekomst nog kan toenemen. De lengte van de loopbaan van de vrouwen in
het beroep is echter wel beperkter dan dit bij hun mannelijke confraters het geval
is. Dit kan verklaard worden door het feit dat het beroep van bedrijfsrevisor een
zeer grote disponibiliteit vraagt in bepaalde periodes van het jaar, gepaard gaand
met een grote werkdruk, wat niet altijd in overeenstemming te brengen is met een
taak in een gezin met opgroeiende kinderen.
586

----------------------- -
CIJFERMA TIGE BENADERING V AN HET INSTlTUUT DER BEDRIJFSREVISOREN
Revisoren per leeftijdsklasse
80-84
75-79
70-74
65-69
60-64
55-59
50-54
45-49
40-44
35-39
30-34
25-29
Il3 mannen
.vrouwen
0 20 40 60 80 100 120 140 160
De sterkst vertegenwoordigde leeftijdsklasse is deze van de 35-39-jarigen.
De gemiddelde leeftijd van de bedrijfsrevisoren op 31 december 1999 bedraagt
43,4 jaar; voor de mannelijke bedrijfsrevisoren is dit 44,7 jaar, terwijl dit voor
vrouwelijke bedrijfsrevisoren slechts 40,9 jaar bedraagt.
1.2. Evolutie van het ledenbestand van de natuurlijke personen
Het aantal bedrijfsrevisoren bedroeg 224 in 1960,223 in 1965 en 218 in 1970.
Vanaf 1973 begon het aantalleden langzaam aan toe te nemen, om te komen tot
235 in 1975 en 273 in 1980. De verdere evolutie van het ledenaantal blijkt uit de
hiernavolgende grafiek.
587

CIJFERMATIGE BENADERING V AN HET INSTITUUT DER BEDRIJFSREVISOREN
Evolutie van het aantalleden natuurliJke personen
600+---------~~~~--~--------~~~~~~~~
-------------------------
----
400+---------~~~~~~----------~~~~~----
200 ______ ------ Nederlandstalig
--Franstalig
- - tetaal
•••• aangroei
De overgangsperiode voor accountants, ingeschreven in de wet tot hervorming
van het bedrijfsrevisoraat van 1985, zorgde uiteraard voor een piek in de aangroei
van het ledenaantal in 1986_ Tussen 1987 en einde 1999 bedroeg de jaarlijkse
gemiddelde toename van het aantal revisoren 3,32%.
Of het ledenaantal in de toekomst verder zal blijven stijgen, zal uiteraard afuangen
van het feit of het aantal nieuwe eedafleggingen - op enkele uitzonderingen
na betreft het de stagiairs die door de Raad van het Instituut tot de eed worden
toegelaten nadat zij geslaagd zijn voor het bekwaamheidsexamen - het aantal
ontslagnemingen zal blijven overtreffen. De evolutie terzake over de laatste tien
jaar wordt in de hiernavolgende grafiek samengevat.
400
350
300
250
200
1t>O
100
--+-- aantal stagiairs
- - - A- - - aangroei van het
aantal revisoren
• eedaf\eggingen
--e-- ontslagnemingen
50
,0'
D
-50
. '
588

~----~--~~----------
CIJFERMA TlGE BENADERING V AN HET INSTITUUT DER BEDRIJFSREVISOREN
2. Gegevens met betrekking tot de vennootschappen
Sinds de wet van 21 februari 1985 tot hervorming van het bedrijfsrevisoraat (B.S.
28 februari 1985) kunnen de bedrijfsrevisoren zich verenigen in burgerlijke professionele6mnnootschappen
naar Belgisch recht. Deze vennootschappen kunnen
verzoeken om de hoedanigfFud van lid van het Instituut te verkrijgen, wanneer
zij de door de Koning vastgestelde voorwaarden vervullen (art. 4bis van de wet).
Artikel 14 van het koninkkoOk besluit van 3q mei 1985 tot uitvoering van de
overgangsbepalingen in de wet van 22 juli 1953 (B.S. 30 mei 1985), bepaalt dat
voormelde burgerlijke vennootschappen dienen opgericht te zijn in de vorm van
een vennootschap onder firma (VOF), een besloten vennootschap met beperkte
aansprakelijkbeid (BVBA) of een cooperatieve vennootschap (CV) en bepaalt
voorts aan welke andere voorwaarden deze burgerlijke vennootschappen moeten
voldoen. Het koninklijk besluit eist - bijvoorbeeld - dat alle vennoten, zaakvoerders
en bestuurders lid zijn van het Instituut der Bedrijfsrevisoren of in het buitenland
een gelijkwaardige hoedanigheid hebben, terwijl de bestuurders en
zaakvoerders ook natuurlijke personen moeten zijn.
2.1. Ledenlijst op 31 december 1999
Op 31 december 1999 stonden 335 vennootschappen van revisoren ingeschreven
op de ledenlij st.
De indeling van de revisorenvennootschappen op basis van de datum van toe lating
als lid en hun rechtsvorm geeft volgend resultaat:
Jaar van inschrijving Rechtsvorm Totaal aantal
CV BVBA VOF op 31112/99
1985-89 26 50 - 76
1990-94 8 71 - 79
1995-99 11 169 - 180
45 290 - 335
Deze 335 vennootschappen van revisoren verenigen in totaal 818 revisoren (vennoten:
585; zelfstandige medewerkers: 65; werknemers: 168).
Er worden 219 eenpersoonsvennootschappen geteld onder de 290 vennootschappen
van revisoren die de vorm hebben aangenomen van een BVBA, waarvan er
145 werden opgericht na 1994.
589

CIJFERMA TIGE BENADERING V AN HET INSTITUUT DER BEDRIJFSREVISOREN
Tevens willen wij ook aanstippen dat 109 vennootschappen deelnemen in een of
meer andere vennootschappen, terwijl er binnen de op de ledenlijst ingeschreven
revisorenvennootschappen 594 bestuursmandaten worden waargenomen door
bedri jfsrevisoren.
Populatie van de bedrijfsrevisorenvennootschappen op basis
van het jaar van inschrijving op de ledenlijst
1985-89
1990-94
1995-99
o 50 100 150
200
2.2. Evolutie van het ledenbestand van de rechtspersonen
Tot 1995 gold dat de bedrijfsrevisoren zich alleen konden verenigen met een
enkele vennootschap van bedrijfsrevisoren. Deze interpretatie van het exclusiviteitsprincipe,
ingeschreven in artikel29 van het koninklijk besluit van 10 januari
1994 betreffende de plichten van de bedrijfsrevisoren CB.S. 18 januari 1994),
werd echter verlaten door de beslissing van de Raad van het Instituut in 1995 Cl).
Hierbij werd het een bedrijfsrevisor als natuurlijk persoon weliswaar niet toegelaten
om - behoudens uitzondering toegestaan door de Raad - in meer dan een
vennootschap van bedrijfsrevisoren te participeren, doch wel om maximaal in
twee vennootschappen een mandaat van bestuurder op te nemen. Voorts werd
ook toegestaan dat een revisorenvennootschap kan participeren in een andere
revisorenvennootschap.
Deze beslissing maakte het de bedrijfsrevisoren mogelijk om zich op een andere
wijze te structureren dan voorheen het geval was - zoals bijvoorbeeld op regionale
basis of op basis van sectorale specialisatie - en verklaart mede waarom
sinds 1995 het aantal revisorenvennootschappen in belangrijke mate is toegenomen.
(1) LB.R.-Jaarverslag, 1995,47.
590

--~---------- --
CIJFERMATIGE BENADERING V AN HET INSTlTUUT DER BEDRIJFSREVISOREN
In de hiernavolgende tabel wordt de evolutie geschetst van het aantal vennootschappen
dat op de ledenlijst over de jaren heen was ingeschreven.
VOF BVBA CV Totaal Aangroei
1985 - - 8 8 8
1986 2 6 27 35 27
1987 5 11 35 51 16
1988 5 39 40 84 33
1989 4 60 42 106 22
1990 4 76 47 127 21
1991 4 95 42 141 14
1992 3 116 40 159 18
1993 3 124 39 166 7
1994 2 134 41 177 11
1995 2 150 44 196 19
1996 1 196 46 243 47
1997 0 227 47 274 31
1998 0 258 46 304 30
1999 0 290 45 335 31
Sinds 1997 zijn er niet langer vennootschappen op de ledenlijst ingeschreven die
de vorm van een VOF hebben aangenomen.
400
350
300
--VOF
250 --BVBA
200 -CV
150 - - totaaJ
100
- - - • aangroei
50
0
Wij willen tot slot opmerken dat vooral het aantal op de ledenlijst ingeschreven
vennootschappen, die de vorm van een BVBA hebben aangenomen, na 1995
zeer sterk is toegenomen. Het feit dat meer en meer bedrijfsrevisoren hun beroepsactiviteit
onderbrengen in een eenpersoons-BVBA, die op haar beurt aandeelhouder
wordt in een cooperatieve vennootschap, is daar wellicht niet vreemd
aan.
591