Kerkinformatie nr. 175, november 2009 - Kerk in Actie

Kerkinformatie
Nummer 175
November 2009
Gevangenispastoraat
Deuterocanonieke bijbelboeken
Boekje over Trouwen

Inhoud
Colofon
Nummer 175 november 2009
3 Cadeauboekje Trouw vieren: mijn zegen heb je
4 Justitiepastoraat Interview met hoofd-justitiepredikant Jan Eerbeek
6 Kroniek
7 Berichten
8 Kleine Synode Besluiten 25 september 2009
9 Advent en Kerst ‘Wij geloven’-krant over de betekenis van Kerst
10 Predikanten en kerkelijk werkers Doorwerken aan mobiliteit
12 JOP Vieringen met en door jongeren
14 Meditatie Vacare - platform voor meditatief leven - presenteert zich
15 Missionair Werk Missionaire mogelijkheden: Abcoude en Vught
16 Generale Synode Vooruit blik op novembersynode
18 Duurzaamheid ‘Kerk gaat volledig voorbij aan het thema arm-rijk’
20 Berichten
21 Kerkbalans Is onze ‘aalmoescultuur’ bespreekbaar?
22 Eredienst Waar komen de deuterocanonieke bijbelboeken vandaan?
24 Berichten
26 Bijbelteksten
27 Collecten
28 Predikantswisselingen
29 Advertenties
Kerkinformatie verschijnt elf keer per jaar
als officieel orgaan van de Protestantse
Kerk in Nederland.
Algemeen adres
Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in
Nederland, Joseph Haydnlaan 2a,
3533 AE Utrecht,
Postbus 8504, 3503 RM Utrecht,
telefoon (030) 880 18 80,
fax (030) 880 13 00.
Abonnementenadministratie
Abonnementsprijs € 17,50 per jaar; buitenland
€ 24,-. Vanaf 35 ex.: € 15,- per jaar.
U kunt zich als abonnee opgeven en afmelden
bij de Abonnementen-administratie
Kerkinformatie, Postbus 8504,
3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 17 25,
abonnementen@pkn.nl.
Dit blad is voor visueel gehandicapten in
aangepaste leesvorm verkrijgbaar. Voor
nadere informatie CBB, Postbus 131,
3850 AC Ermelo, telefoon (0341) 56 54 99.
Redactie-adres
Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM
Utrecht, telefoon (030) 880 14 17.
Fax (030) 880 14 45.
E-mail: f.rozemond@pkn.nl
Advertenties: zie achterin aan het begin
van de advertentierubriek.
Redactie
Emmy Bregman, Janet van Dijk, Jan-Gerd
Heetderks (hoofdredacteur), Michiel Nap,
Marieke Raatgever en Frans Rozemond
(eindredactie).
Basisvormgeving
Total Identity, Amsterdam
Opmaak
Interface Communicatie B.V., Ede
Druk
Koninklijke BDU, Barneveld
Kerkinformatie op internet
www.pkn.nl>Tijdschriften/Nieuwsbrieven
Bij de voorplaat:
Bij de voorplaat:
53% van de bruidsparen wil momenteel in de kerk trouwen. De Protestantse Kerk gaf onlangs
een boekje uit over Trouw vieren. Zie verder p. 3.
Overname van artikelen wordt op prijs
gesteld, mits met bronvermelding.
Overname van foto’s in overleg.
ISSN 1380-460X

Kerkinformatie
Kerkelijk huwelijk
Janet van Dijk
November 2009
Trouw vieren: mijn zegen heb je
De Protestantse Kerk speelt met het boekje Trouw vieren in op de tendens dat steeds meer
mensen hun huwelijk kerkelijk willen laten inzegenen. Het boekje is het derde in een reeks van
drie over doop, rouw en trouw.
Steeds meer mensen willen hun huwelijk
kerkelijk laten inzegenen. Volgens een
enquête van het blad Bruid en Bruidegom
Magazine is dat momenteel 53% van de
bruidsparen, tegenover 38% in 2003.
En dat terwijl een deel ervan niet of nauwelijks
(meer) binding heeft met een kerk.
Wie wel verbonden is met een kerkelijke
gemeenschap vindt het bijna vanzelfsprekend
om in de kerk trouwen. Maar ook
mensen die er niet (meer) zo bij betrokken
zijn, kunnen het verlangen hebben om niet
alleen in het gemeentehuis hun ja-woord
uit te spreken. Veel mensen willen op hun
trouwdag naar de kerk om de viering van
hun huwelijk ‘compleet’ te maken, in de
overtuiging dat het huwelijk meer is dan
het sluiten van een contract.
Aankomende bruidsparen die een beroep
doen op de kerk, doen dat eigenlijk nooit
tevergeefs.
Het boekje Trouw vieren is geschikt om te
geven aan mensen die in de kerk willen
trouwen, of ze nou bij een kerkelijke
gemeenschap behoren of niet. Het biedt
veel achtergrondinformatie. Wat zegt
bijvoorbeeld de Bijbel over liefde, trouw en
verbond? En wanneer kun je een beroep
Het kerkelijk huwelijk
In de Protestantse Kerk wordt het huwelijk van een man en een vrouw ingezegend; andere levensverbintenissen
worden gezegend. Inhoudelijk is er geen verschil, maar zo wordt het klassieke huwelijk van andere levensverbintenissen
onderscheiden.
Sinds 2001 is het burgerlijk huwelijk opengesteld voor partners van hetzelfde geslacht. De Protestantse Kerk geeft
plaatselijke gemeenten de ruimte om zo’n huwelijk ook te zegenen.
Het is ook mogelijk dat een christen die trouwt met iemand van een ander geloof de kerk om een zegen vraagt. Dan
geldt dezelfde regel als bij een kerkelijk gemengd huwelijk. Komt het echtpaar in de kerk, dan wordt uitgegaan van
de gewoonten van de kerk. Gaan ze naar de synagoge, de moskee of de tempel, dan worden de daar gebruikelijke
gewoonten gevolgd.
Is een van beide partners (of zijn beiden) niet kerkelijk, dan vraagt dat meer maatwerk. Maar ook daar kan een vorm
voor gevonden worden.
Ricardo Jones: ‘We voelen verbondenheid met
God. Als je in de kerk trouwt, krijg je zijn
bevestiging. Gods zegen heb je nodig.’
doen op de kerk? Het boekje gaat in op de
betekenis van trouw en liefdesrelaties, en
van het huwelijk in de christelijke traditie.
Ook is er informatie over wat er bij komt
kijken als je in de kerk wilt trouwen. Verder
(uit: Trouw vieren)
geeft het informatie over de onderdelen
van de liturgie in een trouwviering.
Portretten van stellen die in de kerk getrouwd
zijn (met ook een homoseksueel
en een ‘interreligieus’ stel) en van predikanten
die relaties zegenen maken het
boekje compleet, evenals korte tekstfragmenten,
gedichten en prachtige foto’s.
Achter in het boekje meer informatie over
trouw vieren, met onder andere ‘Hoe vind
ik een kerk?’, boeken en websites.
Janet van Dijk is communicatiemedewerker bij
de Protestantse Kerk.
Bestellen
Trouw vieren kwam tot stand in samenwerking met
Boekencentrum Uitgevers. Het boekje is te
bestellen bij het Protestants Landelijk
Dienstencentrum in Utrecht, tel. (030) 880 13 37,
e-mail bestellingen@pkn.nl. De prijs is € 3,95,
vanaf 10 exemplaren € 3,25, vanaf 25 exemplaren
€ 3,00, vanaf 50 exemplaren € 2,75 en vanaf 100
exemplaren € 2,50. U betaalt geen verzendkosten.
Ook de boekjes Over de doop en Rond de dood zijn
nog verkrijgbaar, voor dezelfde prijzen.
3

Kerkinformatie PASTORAAT
November 2009
Dirk Visser
Hoofdjustitiepredikant J.D.W. Eerbeek:
‘Een gedetineerde is geen cliënt, maar
een geloofsgenoot’
Dominee Jan Eerbeek is hoofd van de justitiepredikanten in Nederland, een tak van geestelijke
verzorging die onlangs haar zestigjarig bestaan vierde. Kerkinformatie sprak met hem over de
vraag: wat kan de kerk, de gemeente voor een (ex)gevangene betekenen? Verder over zijn nieuwe
boek en over het Centrum voor Justitiepastoraat, dat onlangs werd geopend.
‘Gedetineerden zijn geen cliënten, maar
geloofsgenoten. We horen bij elkaar’, zegt
hoofdjustitiepredikant J.D.W. Eerbeek. Kort
geleden boden hij en zijn rooms-katholieke
collega, hoofdaalmoezenier A.H.M. van Iersel,
het eerste exemplaar van het Handboek
justitiepastoraat aan minister Hirsch Ballin
van Justitie aan. De presentatie geschiedde
tijdens de viering van het 60-jarig bestaan
van de rooms-katholieke en protestantse
Geestelijke Verzorging bij het ministerie van
Justitie. Eerbeek is ook de auteur van het
recent verschenen boek Een misdadiger is
meer dan zijn delict.
Medemensen
‘In de brief aan de Hebreeën staat:
“Gedenkt de gevangenen als medegevangenen”.
Dat duidt op wederkerigheid’,
zegt Eerbeek. ‘Het gaat bij onze omgang
met gevangenen niet om eenrichtingsverkeer:
mensen die van buiten komen en
gevallen mensen opzoeken. Nee, het gaat
om tweerichtingsverkeer: we ontmoeten
elkaar als elkaars medemensen. Niet de
een verheven boven de ander, de goeden
tegenover de slechten. Niet het geloof
brengen aan de gevangenen, maar geloven
met de gevangenen’, aldus Eerbeek.
‘In de gevangenis ontdek je de grote en
diepe betekenis van de christelijke theologie:
het evangelie is de boodschap van
liefde en genade. Ook mensen die het
gordijn van hun eigen leven hebben dichtgetrokken,
blijven aanvaard door God en
door degenen die in God geloven. Als het
leven tot het meest kale is teruggebracht,
gaan mensen inzien waar het op aankomt.
Dan zoeken ze contact met justitiepredikanten
over existentiële en geloofsvragen.
Ruim tachtig procent van de gevangenen
heeft behoefte aan geestelijke verzorging.
Bij jonge gedetineerden staat de vraag
naar God bovenaan, voor schuld, toekomst
en relaties’, zegt Eerbeek.
Herstelgericht
Ieder mens is meer dan zijn daden. Dat is
het uitgangspunt van het herstelgericht
pastoraat, dat centraal staat in bovengenoemd
Handboek. In hoeverre kunnen
de pastores, de (kerkelijke) vrijwilligers,
de nazorg en de kerk eraan bijdragen dat
gedetineerden, die vaak in een vicieuze
cirkel verkeren, weer in de samenleving
worden opgenomen. Soms klinken woorden
in een kerkdienst “te groot”, maar die
trekken een mens er toch bovenuit. Dat is
herstelgericht pastoraat, namelijk pastoraat
dat ertoe bijdraagt dat er weer
perspectief ontstaat voor mensen in de
ge vangenis. Een aspect daarvan is ook om
de samenleving toegankelijker te maken
voor ex-gevangenen.’
Die terugkeer naar de samenleving wordt
bemoeilijkt door een complexe problematiek
op persoonlijk en maatschappelijk
gebied. Hoewel een ieder verantwoordelijk
is voor zijn daden, ook een gedetineerde,
moet er wel oog zijn voor de achtergronden
van de criminaliteit. De in 1981 op
initiatief van Eerbeek opgerichte Stichting
Exodus helpt ex-gevangenen met programma’s
op het gebied van wonen,
werken, relaties en zingeving. Exodus telt
ongeveer 1500 vrijwilligers. In de tien
Exodushuizen wonen ongeveer 450 exgedetineerden.
Bij buren van deze huizen
bestond aanvankelijk angst en soms ook
weerstand. Die gevoelens moeten serieus
worden genomen. Alle huizen hebben
goede contacten met de buurt.
‘Hé doo’
Gevangenen kunnen zich van een predikant
of van een kerkelijke vrijwilliger afvragen:
komt die voor mij of wil die mij bekeren?
Eerbeek herinnert zich een kerkdienst op
de Kerstochtend. ‘s Middags waren de
vrijwilligers van de kerk ook aanwezig bij
de bingo. Daar ging iets van betrokkenheid
bij moeilijke dagen vanuit, wat door
de gedetineerden opgemerkt en erg
gewaardeerd werd. In de begintijd van zijn
werk als gevangenispredikant riep een
gevangene naar hem: ‘He doo, je moet
niet alleen met hen praten, maar ook wat
voor de jongens doen.‘
Eerbeek zegt ‘heel trots’ op de kerk te zijn
omdat de kerk altijd een trouwe bondgenoot
is geweest. Hij heeft als (hoofd)justitiepredikant
nooit tevergeefs een beroep
op de kerk gedaan. Voor zijn werk is de
kerk van enorm grote relevantie. Dit heeft
hij kortgeleden ook gezegd tegen de
synode van de Protestantse Kerk in Nederland,
die hij zijn boek mocht aanbieden.
De gemeente
Voor een ex-gedetineerde die toch al in de
marge leeft, is de stap naar een kerkelijke
gemeente groot. Van belang is dat een
kerk zich ook instelt op het ontvangen van
deze doelgroep. Daarvoor is laagdrempeligheid
nodig. Daarom is het landelijk netwerk
‘Kerken met Stip’ opgericht. Dat zijn
ongeveer vijftig christelijke geloofsgemeenschappen
waar ex-gedetineerden
welkom zijn en zich thuis kunnen voelen.
Het zijn gastvrije plekken waar men echte
belangstelling en aandacht heeft voor
4

Kerkinformatie November 2009
ex-gevangenen die een nieuw begin willen
maken. Kerken met Stip werkt nauw
samen met het justitiepastoraat en met
Exodus. (zie www.kerkenmetstip.nl)
Eerbeek verhaalt van een gedetineerde die
nog tijdens zijn gevangenschap werd
gedoopt in de Valkenboskerk in Den Haag.
Die kreeg daarvoor strafonderbreking,
zoals een ander dat kreeg toen het dak van
zijn huis lekte. Deze man heeft tijdens zijn
gevangenschap een hele band met die
gemeente opgebouwd.
‘Ik was gelijk geboeid’
Sinds 1998 is Eerbeek (61) hoofdjustitiepredikant.
Daarvoor werkte hij sinds 1979 als
gevangenispredikant, eerst in Den Bosch
en Vught, daarna in Scheveningen. Als jongeman
wilde hij graag dominee worden.
Het predikantschap leek hem mooi, met
verschillende aspecten: zorg voor de mens,
vragen over geloof en leven en ook cultuur.
Zelf had hij sterk het gevoel: iedereen hoort
erbij. De kerk moet bijzondere aandacht
hebben voor mensen die kwetsbaar zijn.
Vrij toevallig kwam Eerbeek in contact met
het justitiepastoraat. Een vriendin van hem
was vrijwilligster in een gevangenis. Via
haar kwam hij in contact met ds. Joop
Spoor. Die wees hem op een vacature.
Eerbeek nam contact op met de toenmalige
hoofdjustitiepredikant, ds. C. F.
Brüsewitz. ‘Drie weken later was ik al aan
het werk in het huis van bewaring in Den
Bosch en kort daarna in de gevangenis in
Vught. Er ging een nieuwe wereld voor me
open. Met Arjos, de jongerenorganisatie
van de Antirevolutionaire Partij, was ik tijdens
een internationaal congres eens in de
gevangenis van Scheveningen geweest.
Ik was gelijk geboeid. Het heeft me nooit
meer losgelaten.’
Ervaringen
Soms kun je ook heel praktisch iets voor
een gedetineerde betekenen. In Vught
vroeg een man, die al aan het eind van zijn
detentie was, of hij zijn moeder en broertje
mocht bezoeken om weer aan hen te wennen.
De gevangenisdirectie gaf hiervoor
toestemming als ik hem zou begeleiden.
Zo ben ik, toen nog in m’n Eend, met hem
naar zijn moeder geweest. Het bezoek
maakte diepe indruk op me.
Een heel diepe geloofservaring had ik
nadat ik pas was begonnen. Ik sprak met
een man die was veroordeeld omdat hij
zijn vrouw had vermoord. Het was een
man zoals ikzelf was; geen monster of zo.
Toen bedacht ik: wat hij kan, daartoe ben
ik ook in staat. Als ik dat had gedaan, wat
was dan de grond van mijn bestaan
geweest? Toen besefte ik dat je leeft uit de
genade van God.’
Eerbeek vraagt niet alleen
aandacht voor de daders van
misdrijven. Ook slachtoffers
hebben onze zorg nodig.
‘Ik zie het als een taak voor de
justitiepredikant om met
daders ook over de slachtoffers
te spreken.’
In zijn boek Een misdadiger is
meer dan zijn delict, volgens
de flaptekst ‘een bijzonder
kijkje in een gesloten wereld’,
beschrijft Eerbeek zijn werkzaamheden
in achtereenvolgens
Den Bosch, Vught en bij
de ‘zware jongens’ in Scheveningen.
Ook geeft hij
informatie over zijn werk als
hoofdjustitiepredikant. Verder
komt de Stichting Exodus
ter sprake, de nazorg aan
(ex-)gedetineerden. Eerbeek
is voorzitter van de Vereniging
Samenwerkingsverband
Exodus Nederland.
Het boek bevat ook de weerslag
van soms aangrijpende
gesprekken met oud-kerkgangers van de
gevangeniskerk en oud-bewoners van Exodushuizen.
Het eindigt met signalen aan de
kerk, de hulpverlening en Justitie.
Thema’s
Het werk van de justitiepredikant bestaat
uit vier hoofdonderdelen: het voeren van
persoonlijke gesprekken, het houden van
gespreksgroepen, het leiden van kerkdiensten
en het adviseren van de inrichting op
het gebied van vragen van humaniteit.
Uit de rapportages van de predikanten
komen als veel voorkomende gespreksthema’s
naar voren: geloof en zingeving,
toekomst, relaties, levensvragen, detentie,
persoonlijke geschiedenis en levensverhaal,
identiteit, psychische problemen,
eenzaamheid, spanning, ziek-zijn, verslaving,
omgaan met behandelingsprogramma’s,
omgaan met agressie, angst,
(verloren) vertrouwen en actualiteiten.
Ds. Jan Eerbeek, hoofdjustitiepredikant.
Centrum voor Justitiepastoraat
Tijdens de jubileumdag werd ook het
Centrum voor Justitiepastoraat officieel
geopend, dat is opgericht door de Universiteit
van Tilburg (Faculteit Katholieke
Theologie en Faculteit Rechtsgeleerdheid)
en de Protestantse Theologische Universiteit.
Hieraan zijn de hoogleraren
dr. T.W.A. De Wit (rk) en dr. E.R. Jonker
(prot.) in deeltijd verbonden. Doel ervan is
wetenschappelijk onderzoek op het gebied
van justitiepastoraat en verbetering van de
kwaliteit daarvan.
Het bijna 600 bladzijden tellende Handboek
is de eerste publicatie van dit nieuwe
Centrum. Het geeft inzichten en context,
taakopvattingen en praktijken van het
rooms-katholiek en protestants justitiepastoraat.
Het biedt ook theologische
funderingen die in onze huidige sociaalculturele
omgeving meer dan voorheen
noodzakelijk zijn geworden. Van Iersel en
Eerbeek hebben de ambitie dat het tevens
een richting zal wijzen waarin het justitiepastoraat
zich de komende jaren zal ontwikkelen.
Die richting is te typeren als een
oriëntatie op ‘herstelgericht pastoraat’.
Dirk Visser is freelance journalist.
Spreekbeurten
Ds. Jan Eerbeek is graag bereid op
gemeenteavonden en voor classicale vergaderingen
te spreken over het werk van
het justitiepastoraat. Hij is bereikbaar via
j.eerbeek@planet.nl of (06) 51 36 27 83.
Bestelgegevens genoemde boeken
Jan Eerbeek, Een misdadiger is meer dan zijn delict.
Amsterdam, Ark Media, 2009, 310 p., € 17,50.
Te verkrijgen in de boekhandel of via
www.arkmedia.nl.
A.H.M. Van Iersel, R.P.F. Bijkerk en J.D.W. Eerbeek
(red.), Handboek Justitiepastoraat. Context,
theologie en praktijk van het protestants en
rooms-katholiek justitiepastoraat. Budel, Damon,
2009, 594 p., € 34,90. Te verkrijgen in de
boekhandel of via www.damon.nl.
5

Kerkinformatie
Kroniek
Arjan Plaisier
November 2009
Nog een keertje tellen
In een vorige bijdrage schreef ik het een en ander
over tellen en ledentallen. Wat ik verzweeg was de
inspiratiebron. Die kon ik ook niet noemen, zonder
daar eerst toestemming voor te vragen. Die heb ik
inmiddels, dus kan ik die nu ook noemen. Het is de
dichteres Inge Lievaart. Haar gedichten hebben de
weg naar vele lezers gevonden. Drie ervan zijn in
het Liedboek voor de Kerken opgenomen (194,
245, 360). Zij is intussen op hoge leeftijd, maar nog
steeds volgt zij het kerkelijk leven met aandacht en
zorg.
Het was haar in het verkeerde keelgat geschoten
dat ergens gezegd was: ‘de verwachting is dat er in
2020 nog … leden zullen zijn’. Ze vond dat een
verkeerd gebruik van het woord verwachten. Dat is
een zo prachtig geladen begrip, dat je het niet moet
verbinden met iets zo droevigs als ledenverlies of
met statistiekenwijsheid.
Om het niet bij een negatieve reactie te laten,
schreef ze een gedicht, dat ik hier met haar
toestemming laat volgen:
Heel alleen?
In de stilte
van een nacht zonder sterren
iemand die bidt
In de kilte
van nauwelijks nog leven
een zucht om adem
In de leegte
van heel alleen
een droom een vermoeden
van meer dan een
wel zeven maal een
misschien wel duizend maal
zeven maal een
In de kilte
van nauwelijks nog leven
een zucht om adem… nog een
zeven? zevenduizend?
er beweegt gemeente.
Het is een gedicht dat bemoedigt. We kunnen
elkaar de put inpraten met onze grafieken. Natuurlijk
dienen ze ergens voor. Maar zo gemakkelijk
worden we moedeloos of onverschillig. Daarom de
stem van deze éminence grise! Misschien zijn er
nog zevenduizend.
De bijbel, het boek van het leven, gaat met ons mee.
Het begeleidt de kerk in haar weg de eeuwen door.
De verzuchting van Elia of hij soms de enige is die
zijn knieën voor Baäl niet gebogen heeft, zal steeds
weer klinken. Dan is ook het antwoord van de
engel, dat er nog zevenduizend zijn, die de knieën
voor de Heer buigen.
Wanneer de bijbel op deze manier als levensboek
meegaat, leren we het ook af in simpele termen te
denken. Dan weten we van tijden van groei, maar
ook van aanvechting, van verbrokkeling, van geloofsafval,
van tranen in de nacht en de lach in de morgen.
Simpele schema’s zijn er in overvloed. Bijvoorbeeld:
het gaat langzaam bergafwaarts met de kerk,
we kunnen er op wachten dat de laatste het licht
uitdoet. Of: we moeten inspelen op de zoektocht
naar spiritualiteit, als we dat maar goed doen, dan
komt het allemaal wel goed met de kerk. Of: de kerk
moet een liquid church (vloeibare kerk) worden, dan
is het lek snel boven. Of: we moeten de marketingstrategie
in huis halen, dan krijgen we vanzelf weer
meer marktaandeel. Het zijn wat mij betreft min of
meer goedbedoelde adviezen die in de praktijk van
het kerk-zijn niet altijd helpen. Het regent adviezen,
gevraagd en ongevraagd. Soms krijg je het idee dat
in elke conferentie de kerk opnieuw moet worden
uitgevonden en bekruipt mij wel eens het gevoel
dat de hausse aan adviezen (waar ik natuurlijk zelf
ook druk aan meedoe) zelf ook een crisisverschijnsel
is.
Hoe dit ook zij: ik ben de dichteres Inge Lievaart
dankbaar dat zij een kwetsbaar gedicht van hoop
heeft geschreven. Hoop tegen de waarschijnlijkheden
in, als een ‘hoop tegen hoop’. Het leert mij
althans, het hoofd niet in de schoot te leggen en
met goede moed de dag van morgen tegemoet te
leven. ‘Er beweegt gemeente’.
Arjan Plaisier is scriba van de generale synode.
6

Kerkinformatie Eredienst en kerkmuziek
November 2009
Voor snelle lezers: presentatiedag ‘Liedboek in de smaak’
Een dag na het verschijnen van dit nummer
van Kerkinformatie, op 31 oktober,
wordt in Utrecht een voorproefje gegeven
van het nieuwe liedboek, dat in 2012 zal
verschijnen. Het nieuwe liedboek zal naast
vertrouwde psalmen en gezangen een
brede variatie aan nieuwe liederen bevatten,
geput uit verschillende tradities in
eigen land, nieuwe bundels uit ons om -
ringende landen en materiaal uit de
wereldwijde oecumene. Ook liederen voor
kinderen en jongeren zullen deel uitmaken
van de bundel, evenals andere vormen:
onberijmde psalmen, vaste liturgische
elementen, acclamaties, canons en open
zangvormen. Het zal niet enkel een kerkboek
zijn, maar een cultuurboek, ook
geschikt voor gebruik in andere leefkringen
als school, huis, pastoraat en meditatie.
Werk aan het boek
Zeventig mensen werken nu anderhalf jaar
aan het liedboek. Zij maken deel uit van de
redactie of van een van de acht redactionele
werkgroepen, ingesteld door de
Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied
(ISK). De deelnemers in deze stichting
gaven opdracht tot het project (te weten
de Protestantse Kerk in Nederland,
de Algemene Doopsgezinde Sociëteit,
de Broederschap der Remonstranten,
de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB,
(foto: David Jagersma)
de Nederlands Gereformeerde Kerken en
de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt).
Het project wordt begeleid door supervisoren
en klankbordgroepen uit deze kerken.
Presentatie in Utrecht
Wie alvast wil proeven kan op 31 oktober
om 14.00 terecht in de Nicolaikerk
(Nicolaaskerkhof 9) te Utrecht voor een
muzikaal programma, de onthulling van
naam en logo van het nieuwe liedboek,
de introductie van een eigen website en de
ondertekening van de samenwerkingsacte
tussen de ISK en de BV Liedboek (dat zijn
de drie uitgevers die samen het liedboek
gaan uitgeven: Boekencentrum, Jongbloed
en Kok ten Have). Medewerking verlenen
het Vocaal Theologen Ensemble o.l.v.
Hanna Rijken en andere kerkmusici.
Informatie bij de secretaris ISK Klaas
Holwerda, e-mail: kholwerda@kerklied.net.
Liturgie op maat
Ter gelegenheid van de presentatie van
het boek ‘Liturgie op maat’ wordt onder
dezelfde titel op 5 november 2009 een
symposium georganiseerd. Centraal op
deze dag staat het brede aanbod van
vieringen dat de afgelopen jaren is ontstaan:
Thomasvieringen, Taizévieringen,
liturgie met opwekkingsliederen of met
gregoriaanse gezangen in het Latijn,
oecumenisch vieringen, jongerenvieringen
en gezinsdiensten enzovoorts. Daarbij
komen ook de initiatieven aan bod die zich
aan de rand en buiten de kerk aandienen.
Het spanningsveld waar menig pastor en
predikant mee te maken kan krijgen wordt
in ‘Liturgie op maat’ uitgebreid toegelicht.
Aan het boek werkten onder anderen mee
Marcel Barnard, Pieter Endedijk, Martin
Hoondert, Hanneke Snelder en Hans
Uytenbogaardt. Een aantal van hen werkt
actief mee aan het sympsium. Het symposium
wordt georganiseerd door het
Genootschap voor Liturgiestudie en de
Liturgische Kring. Het boek zal deze dag
tegen gereduceerde prijs verkrijgbaar zijn.
Datum: donderdag 5 november 2009 van
10.00-16.30 uur in parochiecentrum De
Akker, Melkpad 12/14 te Hilversum. Kosten
€ 22,50 (inclusief koffie/thee en lunch).
Aanmelding: a.j.m.vtongeren@uvt.nl
Richard Vissinga voorzitter Kerkzang.nl
Ds. Richard Vissinga is de nieuwe voorzitter
van Kerkzang.nl, tot juni 2009 Centrum
voor de Kerkzang geheten. Vissinga (1951)
is predikant van de Protestantse wijkgemeente
Enschede-Zuid en de Oecumenische
Geloofsgemeenschap Helmerhoek.
Hij volgt Gerrit Baas op die in juni afscheid
nam. Vissinga was eerder predikant in
Hasselt, Gorinchem en Kampen. Van 1995
tot 1998 was hij voorzitter van de generale
synode van de Gereformeerde Kerken in
Nederland. Momenteel is hij ook betrokken
bij het bestuurswerk van het generale
college voor het Opzicht, het landelijk
bureau DISK (arbeidspastoraat) en de
Bond van Nederlandse Predikanten, en is
hij voorzitter van de redactie van het
Ouderlingenblad.
Het protestants-oecumenische Kerkzang.
nl ondersteunt mensen die betrokken zijn
bij de vocale kerkmuziek voor en door de
gemeente. Daarbij kan gedacht worden
aan kerken en geloofsgemeenschappen,
liturgen en kerkmusici, voorzangers en
kerkgangers. Het centrum zetelt in het
Oud-Katholiek Seminarie, heeft een
functionaris in dienst, verzorgt vormingsen
toerustingsactiviteiten en geeft bladmuziek
uit.
7

Kerkinformatie Kleine synode 25 september 2009
November 2009
Michiel Nap
Besluiten Kleine Synode
De landelijke ledenregistratie, duurzaam beleggen, de jaarrekening van de kerk en kerkelijke
stichtingen, en drie nieuwe voorzieningen voor hersteld hervormde gemeenten. Over deze en
andere onderwerpen vergaderde de kleine synode op 25 september. Een kort verslag.
Goed nieuws kwam van de projectleiding
Ledenregistratie Protestantse Kerk (LRP):
het project ligt op schema. Inmiddels is het
Rotterdamse softwarebedrijf Mendix gekozen
als beoogd leverancier voor het nieuw
te ontwikkelen ledenregistratiesysteem.
Mendix is een bedrijf met grote klanten in
binnen- en buitenland. De onafhankelijke
Adviescommissie Ledenre gistratie sprak
haar vertrouwen uit in de aanpak en is ook
ingenomen met de leverancierskeuze.
Mendix krijgt nu de gelegenheid een
bewijs van kunnen (‘proof of concept’) te
maken, waarbij een deel van het systeem
als prototype gerealiseerd moet worden.
Ook krijgt het bedrijf een belangrijke rol in
het opstellen van het projectplan waar
uiterlijk in december een besluit over valt
(zie kader). In het projectplan wordt ook de
begroting voor het hele project opgenomen.
Begin september stonden de uitgaven
voor het LRP-project op bijna
€ 192.000, wat wordt betaald uit het in juni
2008 toegewezen budget (€ 300.000) om
te komen tot een projectplan.
Beleggingen
In reactie op vragen zegde het moderamen
toe in maart 2010 een evaluatie te houden
van de duurzaamheid in het beleggingsbeleid
van de kerk en de kerkelijke stichtingen.
Daarbij wordt bekeken of de synodale
nota over duurzaamheid en beleggingen
moet worden bijgesteld.
LRP-leverancier Mendix
Het softwarebedrijf Mendix gaat de komende tijd een
deel van het ledenregistratiesysteem als voorbeeld
maken. Als dat wordt goedgekeurd en ook het
projectplan de instemming krijgt van de synode kan
Mendix beginnen met de realisatie van het nieuwe
systeem. De keuze voor Mendix als beoogd
leverancier had volgens LRP-projectleider Henry
Kieskamp vooral te maken met de prijs-prestatie
verhouding. Verder is nadrukkelijk gekeken naar het
gebruikersgemak, de structurele kosten en de
mogelijkheden voor de Protestantse Kerk op lange
termijn. Overigens is de LRP-projectleiding nog op
zoek naar vrijwilligers uit gemeenten voor de
verschillende werkgroepen. Zie ook: www.pkn.nl/lrp
Enkele leden van commissie van bijzondere zorg (NHK) tijdens de kleine synode, v.l.n.r. : drs A.P. Ros, ds.
G.J. Wisgerhof (voorz.) en dr. ir. J. van der Graaf. (foto: Protestantse Kerk)
Jaarrekeningen
De jaarrekeningen van verschillende
protestantse stichtingen werden door de
kleine synode behandeld en goedgekeurd.
De jaarrekening van stichting De Zending
der Protestantse Kerk in Nederland werd
uitgebreider besproken. Deze stichting zal
in 2010 drie miljoen euro bijdragen aan het
missionaire werk van de Protestantse Kerk
in binnen- en buitenland.
De stichting De Zending heeft in 2008
door de kredietcrisis een verlies van 7,8
miljoen euro geleden. De verliezen bij obligaties
en aandelen zijn enerzijds in lijn met
de daling van de beurskoersen, maar
anderzijds was het risicoprofiel van de
beleggingen ook zeer gevoelig voor de
ontwikkelingen. Ook bleken bepaalde
beleggingen door faillissementen oninbaar.
Het vermogen van de stichting is
ondanks dit verlies over de afgelopen tien
jaar ongeveer gelijk gebleven, terwijl in die
tijd bijna 22 miljoen euro is bijgedragen
aan het missionaire werk van Kerk in
Actie. Het totale vermogen van de stichting
bedroeg eind 2008 bijna 29 miljoen
euro.
Drie voorzieningen
De kleine synode stelde drie voorzieningen
vast met betrekking tot hersteld hervormde
gemeenten. Het betreft de plaatsen Ridderkerk,
Sint Maartensdijk en Maartensdijk.
Het gaat met name om overdracht van
kerkrentmeesterlijk en diaconaal vermogen
aan de hersteld hervormden en/of om
een regeling met betrekking tot het
gebruik van het kerkgebouw. De Commissie
van Bijzondere Zorg (NHK) zal nog voor
zes gemeenten een voorziening opstellen.
Daarna zit het werk er op voor deze commissie,
die vijf jaar geleden werd ingesteld
om gemeenten te ondersteunen waar
geen overeenstemming gevonden kon
worden over het meegaan in de Protestantse
Kerk.
De kleine synode van de Protestantse Kerk
telt 32 leden, die ook lid zijn van de generale
synode. De kleine synode komt meerdere
keren per jaar bijeen en beslist over
financiën, personeel en organisatie van de
kerk en haar dienstenorganisatie.
Michiel Nap is voorlichter van de
Protestantse Kerk.
Synode op website
Meer informatie over de (kleine) synode, met onder
andere verslagen en besluiten van de vergaderingen,
is te vinden op www.pkn.nl (onder Bestuur
en Organisatie, Generale Synode).
8

Kerkinformatie Advent en Kerst
November 2009
Janet van Dijk
Krant over de betekenis van Kerst en de rol van het geloof daarin
‘Wij geloven – Kerst’
Eind deze maand, op 29 november, begint de adventstijd. En daarmee zijn we in afwachting van
Kerst. Om over de betekenis van dit feest met elkaar in gesprek te gaan, geeft de Protestantse Kerk
een krant uit met de titel ‘Wij geloven – Kerst’.
Voor de een is kerst het gezelligheidsfeest
bij uitstek, voor de ander een tijd van zich
extra eenzaam voelen. Kerst roept verschillende
gevoelens op en wordt op heel
verschillende manieren gevierd. De cadeautjes
bij het sinterklaasfeest verhuizen
in veel gezinnen naar een plekje onder de
kerstboom, terwijl anderen met Kerst een
eenvoudige stamppot op tafel zetten omdat
ze niet mee willen doen aan ‘het feest
van de overdaad’.
Clara Sies, oprichtster van de Voedselbank,
zegt in de krant ‘Wij geloven – Kerst’:
‘De Voedselbank krijgt veel verzoeken van
bedrijven en mensen die met Kerst iets
bijzonders willen doen. Dat is mooi. We
zijn blij dat we de pakketten in deze maand
met wat luxe producten kunnen vullen.
Maar het is ook dubbel. Als de feestdagen
weer voorbij zijn, dient de realiteit zich
voor veel mensen twee keer zo hard aan.’
Krant en website
In de krant ‘Wij geloven – Kerst’ vertellen
bekende en minder bekende Nederlanders
wat Kerst voor hen betekent en de rol die
het geloof daarin speelt. Zo zijn Caroline
Wat u met de krant kunt doen
1. Doe de krant met een uitnodiging voor de diensten
met Kerst in de brievenbus van mensen in de
straten rond uw kerkgebouw. Zorg ervoor dat er bij
deze diensten een welkomstcomité is en dat er
aandacht is voor het feit dat er gasten in uw midden
kunnen zijn.
2. Leg de krant, met dezelfde uitnodiging, de hele
adventstijd in de kerk voor de bezoekers van
vergaderingen die in de kerk plaatsvinden.
3. Deel de krant uit aan alle bezoekers van de
kerstnachtdienst of van de dienst op eerste
kerstdag.
4. Gebruik de krant in de adventstijd of met Kerst in de
kerkdienst. De krant kan als inspiratie dienen voor
de inhoud van de verkondiging. De portretten van
de bekende en minder bekende Nederlanders
kunnen gekoppeld worden aan verhalen en mensen
uit de Bijbel.
5. De krant kan heel goed dienen als materiaal voor
het geloofsgesprek, bijvoorbeeld in de adventstijd
maar ook later in het seizoen.
Tensen en Doekle Terpstra geportretteerd,
maar ook iemand als Zeger Woudenberg
die een rol speelt bij de adventsopenstellingen
van de Bavokerk in Haarlem. ‘Wij
geloven – Kerst’ is het vervolg op de krant
‘wij geloven’ die bij de startzondag in september
werd gemaakt. Van deze krant zijn
180.000 exemplaren verspreid.
U kunt ‘Wij geloven – Kerst’ bestellen in de
hoeveelheid die u denkt nodig te hebben.
Als u de krant bijvoorbeeld in de omgeving
van de kerk wilt verspreiden, heeft u er
veel nodig. Wij stimuleren dat graag. De
krant is gratis. Wel vragen we u een reële
schatting te maken, zodat er geen kranten
bij het oud papier hoeven te verdwijnen.
‘Wij geloven – Kerst’ is beschikbaar vanaf
16 november, maar is nu al te bestellen.
Dat kan via de flyer bij dit nummer van
Kerkinformatie, of via het e-mailadres
informatiekerst@pkn.nl.
Naast de krant is er de website
www.pkn.nl/kerst2009. Via deze website
kunt u de activiteiten van uw gemeente
breed bekendmaken. We nodigen u dan
ook van harte uit om deze website te
bezoeken en in te voeren wat er in uw gemeente
rond Kerst te doen is. Zo maakt u
uw gemeente zichtbaar, kunt u bezoekers
inspireren aan uw activiteiten deel te nemen
én laat u andere gemeenten zien wat
ze (nog meer) kunnen doen rond Kerst. Het
invoeren van activiteiten gaat eenvoudig.
De website geeft verder in de adventstijd
interessante nieuwsberichten en een
activiteitenkalender. Ook kunt u via de site
e-cards versturen. Uiteraard kunt u via de
website ook de krant bestellen.
Janet van Dijk is communicatiemedewerker
van de Protestantse Kerk.
9

Kerkinformatie Predikanten en kerkelijk werkers
November 2009
Jan Oortgiesen
Doorwerken aan mobiliteit
Hoe kunnen we de doorstroming van predikanten en kerkelijk werkers zo goed mogelijk
stimuleren? Met die vraag werd het Mobiliteitsbureau twee jaar geleden aan het werk gezet.
Met een bijgewerkte gids, cursussen en materialen voor het beroepingswerk heeft het centrum
haar aanbod onlangs geactualiseerd. Verder gaat zij extra inzetten op hulp aan kerkelijk werkers,
interim-predikanten en losgemaakte predikanten. Een overzicht van ontwikkelingen.
Ruim twee jaar geleden werd op grond
van een synodebesluit uit 2006 het Mobiliteitsbureau
voor predikanten en kerkelijk
werkers in het leven geroepen. Het ging
om een verbreding van het werkterrein
van het vroegere Bureau Beroepingswerk.
Belangrijkste doel: verbetering van de
mobiliteit. Inmiddels staat het Mobiliteitsbureau
stevig op de grond en zijn er allerlei
nieuwe ontwikkelingen, waarvan we u in
onderstaand artikel graag op de hoogte
brengen.
Gids voor beroepingswerk vernieuwd
De ‘Gids voor beroepingswerk’ is al jarenlang
het veel gebruikte ‘spoorboekje’ bij
de vervulling van een predikantsvacature.
Deze gids is onlangs vernieuwd. Hij is
voorzien van actuele namen en adressen
van medewerkers en op verschillende
punten aangepast aan de huidige situatie.
Regelmatig terugkerende vragen uit
vacante gemeenten zijn zoveel mogelijk
verwerkt. Er zijn verwijzingen in opgenomen
naar het ontwikkelde werkmateriaal
voor het beroepingswerk en de nieuwe
brochure voor predikanten en proponenten
(zie hieronder).Voor € 3,50 per exemplaar
wordt deze gids u toegezonden
(besteladres: brochureverkoop@pkn.nl),
maar hij is ook te downloaden via de website
van de Protestantse Kerk in Nederland
(www.pkn.nl/predikanten -kies beroepingswerk).
Werkmateriaal voor het beroepingswerk
Ons bureau krijgt regelmatig praktische
vragen over het beroepingswerk, zoals:
hebt u voorbeelden voor een profielschets
van een nieuwe predikant? Waar moeten
we op letten bij het horen van een predikant
of proponent? Wat stellen we aan de
orde in gesprekken met potentiële kandidaten?
Hoe doen we dat? Enzovoort.
Op grond van gebruikt materiaal in verschillende
gemeenten hebben we een set
werkmateriaal voor beroepingscommissies
ontworpen. Het werkmateriaal is
bedoeld als voorbeeld – niet ‘zo moet het’,
Jan Oortgiesen. (foto: Protestantse Kerk)
maar ‘zo zou het kunnen’ – dat aangepast
kan worden aan de eigen specifieke situatie.
De set bevat modelteksten over de
taakomschrijving en werkwijze van een
beroepingscommissie. Ook geeft het suggesties
voor het ontwikkelen van een
(profiel)schets van de desbetreffende kerkelijke
gemeente en van de te beroepen
predikant. Verder bevat de set modellen
voor het horen en het voeren van gesprekken
met kandidaten, etc. etc. Dit werkmateriaal
wordt, evenals de brochure voor
predikanten en proponenten, niet gedrukt,
maar is te raadplegen en/of te downloaden
via www.pkn.nl/predikanten.
Brochure voor predikanten en proponenten
Naast de (vernieuwde) Gids voor beroepingswerk
is er in verband met vragen van
proponenten en predikanten een speciale
brochure voor de genoemde beroepsgroep
ontwikkeld. Deze brochure met
praktische wenken draagt de naam ‘Brochure
voor predikanten en proponenten’
en handelt vooral over de voorbereiding op
en de procedure van het beroepingswerk.
Kerkelijk werkers
Rond de zomer van dit jaar hebben alle
kerkenraden en alle geregistreerde kerkelijk
werkers een brief ontvangen over wat
het mobiliteitsbureau voor de beroepsgroep
kerkelijk werkers kan en wil betekenen.
Tot op heden wisten helaas niet heel
veel kerkelijk werkers de weg naar het
mobiliteitsbureau te vinden. Dat geldt ook
voor gemeenten die op zoek zijn naar een
kerkelijk werker. Om vraag en aanbod op
goede wijze bij elkaar te kunnen brengen
willen wij graag meer overzicht hebben
van de mogelijkheden en wensen van kerkelijk
werkers. Wanneer voldoende kerkelijk
werkers hun wensen en mogelijkheden
bij ons bekend hebben gemaakt kunnen
wij gemeenten beter van dienst zijn met
adviezen van mogelijke kerkelijk werkers
die openstaan voor nader contact. Daarom
ook hier de oproep aan zowel kerkelijk
werkers als gemeenten om over het een
en ander contact met ons op te nemen!
Cursussen beroepingswerk voor plaatselijke
gemeenten
Een kleine werkgroep, bestaande uit vertegenwoordigers
van het programma Kerk
in Ontwikkeling (KIO), van het Protestants
Centrum voor Toerusting en Educatie
(PCTE), en ondergetekende hebben in de
afgelopen tijd cursusmateriaal ontwikkeld
voor de toerusting van vacante gemeenten
die op zoek zijn naar een nieuwe voorganger.
Het gaat om materiaal voor één informatieve
avond waaraan één of meerdere
gemeenten kunnen deelnemen. Ook om
materiaal voor één of twee toerustings/
trainingsavonden voor een beroepingscommissie.
Deze cursussen zullen via de
PCTE in het land gepromoot worden.
De avonden zullen verzorgd worden door
een gemeenteadviseur. Voor informatie en
aanvragen kunt u bij het PCTE terecht. We
hopen dat velen van dit aanbod gebruik
gaan maken.
10

Kerkinformatie November 2009
Interim-predikanten
Langzamerhand vindt het fenomeen
‘interim’ ook in de kerk ingang. Inmiddels
zijn er ruim dertig gecertificeerde interimpredikanten,
die daartoe een speciale
opleiding op Hydepark hebben voltooid.
Verschillenden van hen en ook anderen
met specifieke competenties worden hier
en daar tijdelijk ingezet als interimpredikant.
Zij combineren dat veelal met
werken in deeltijd in de gemeente waaraan
ze verbonden zijn, of worden vanuit
hun eigen gemeente tijdelijk gedetacheerd
naar de betreffende vacante gemeente.
Drie interim-predikanten zijn inmiddels
landelijk aangesteld en beroepen als predikant
in algemene dienst. Zij worden
vervolgens door ons ‘uitgezonden’ naar
verschillende kerkelijke gemeenten. Dat
betreft voornamelijk gemeenten die beleidsmatig
voor grote veranderingen staan
of waar zich recent heftige conflicten hebben
voorgedaan. Kenmerkend voor een
interim-predikant is een afgebakende
termijn (meestal minimaal een half jaar en
maximaal één tot twee jaar), en een op
maat toegesneden takenpakket. Interimpredikanten
zijn vooral procesbegeleiders.
Aan een goede kerkordelijke inbedding
wordt momenteel hard gewerkt. Het aantal
landelijke interim-predikanten zal in de
komende tijd waarschijnlijk toenemen.
Gemeenten die tijdelijk een interimpredikant
nodig hebben kunnen zich voor
nadere informatie en overleg wenden tot
ons bureau.
Losgemaakte predikanten
Eén van de doelen van het mobiliteitsbureau
is de reïntegratie van zogenaamde
losgemaakte predikanten conform ordinantie
3-20 van de kerkorde. De meesten
van hen zijn zeer gemotiveerd om opnieuw
een gemeente te dienen. In de afgelopen
jaren hebben ook enkelen van hen, mede
door inspanningen van ons bureau, een
nieuwe gemeente of werkplek gevonden.
Ondertussen is er studie gedaan naar mogelijke
sturingsmechanismen om deze
gestigmatiseerde groep predikanten weer
aan het werk te krijgen in kerkelijke gemeenten
of daarbuiten. De komende jaren
hopen we, in staat gesteld door een externe
subsidie van een fonds die we voor vier
jaar voor dit doel ontvangen, pilots te ontwikkelen
met het oog op reïntegratie van
deze doelgroep. Gemeenten die interesse
hebben in een dergelijke interessante pilot
en daaraan mee zouden willen werken, of
meer informatie willen, kunnen zich melden
bij ons bureau. Dat geldt uiteraard ook
voor de losgemaakte predikanten.
Het mobiliteitsbureau doet er alles aan om te bevorderen dat predikanten en kerkelijk werkers niet blijven
stilstaan. (foto: Alida Verhoeven)
Rubriek met veel gestelde vragen
In voorbereiding is ten slotte een rubriek
van veel gestelde vragen die te maken
hebben met het vervullen van een
predikantsvacature of het werven van een
kerkelijk werker. Binnen afzienbare tijd
kunt u deze rubriek op
www.pkn.nl/predikanten vinden.
Het mobiliteitsbureau staat na ruim twee
jaar stevig op haar benen. Het bureau is
een onderdeel van de stafafdeling HRM
van de dienstenorganisatie van de Protestantse
Kerk, waar ook het Bureau Predikanten
onder valt en waarmee nauw
wordt samengewerkt. HRM staat voor
Human Resource Management en dat
beoogt het optimale uit mensen naar
boven te halen. Zodat ze functioneren als
‘een vis in het water’ of ‘als een vogel in de
lucht’. Opdat ieders kwaliteiten en competenties
optimaal benut worden en tot bloei
kunnen komen. Daar wil dit bureau graag
een bijdrage aan leveren, met het oog op
de opbouw en de toekomst van de gemeente
van de Heer in de samenleving.
Er zou veel meer te vertellen zijn over het
werk van mobiliteits bureau, waar het beroepingswerk
een belangrijk onderdeel
van is. Daarom kom ik ook graag eens op
uw classicale vergadering om daar meer
over te vertellen, met u van gedachten te
wisselen over een en ander, en ook om uw
wensen en gedachten te vernemen. Mail
me gerust: j.oortgiesen@pkn.nl.
Ds. Jan Oortgiesen is hoofd van het
Mobiliteitsbureau voor predikanten en kerkelijk
werkers en adviseur voor het beroepingswerk.
11

Kerkinformatie
JOP
Friso Mout en Ronelle Sonnenberg
November 2009
Vieringen met en door jongeren
Vieringen met en door jongeren, soms met youth worship aangeduid, zijn er in allerlei soorten en maten:
Jongeren zoeken elkaar graag op op plekken waar iets te beleven valt. Samen meedoen aan rituelen,
genieten van eigentijdse muziek, met elkaar in gesprek raken over een thema en preek is voor hen van
grote betekenis wanneer het gaat om geloven.
Wanneer je youth worship bekijkt vanuit
het oogpunt van rituelen, symbolen en taal
in een christelijke gemeenschap, ontdek je
dat er op allerlei manieren wordt gezocht
naar verbindingen tussen de cultuur waarin
jongeren leven en liturgische tradities.
Eigen accenten en oorspronkelijke vormen
en inhoud worden geïntegreerd. Rituelen,
symbolen en taal wordt vernieuwd en
gevormd binnen de context waarin ze
plaatsvinden. Er wordt ook wel over
‘re-invention’ gesproken. Een preek door
middel van theatervormen of een Lagerhuisdebat,
een geloofsbelijdenis in eigentijdse
bewoordingen, muziek waarin
tradities en cultuur in elkaar grijpen. Ook
de benamingen: brunchdiensten, themadiensten
en Hemels Gelag, evenals X-Mas
Proof, wijzen op re-invention. Youth worship
laat zien hoe tradities ingang vinden in
een jongerencultuur en hoe tradities daarin
ook vernieuwing vinden. Zo wordt
geprobeerd aan te sluiten bij de jongeren
in vorm, taal en muziek, om ruimtes te creëren
waarin ze gevormd worden, waarin
ze uitdrukking kunnen geven aan hun
geloof, en waarin ze ‘medestrijders’ en
‘medeheiligen’ treffen.
Gelegenheidszwerver
X-Mas Proof is een goed voorbeeld van
eigentijdse youth worship. In december
2008 deed Ronelle Sonnenberg onderzoek
naar youth worship tijdens en na X-Mas
Proof. Hieronder volgen een korte impressie
en enkele bevindingen.
In de Eusebiuskerk in Arnhem ontmoeten
circa 300 jongeren elkaar. De opstelling in
de kerk is hiervoor flink veranderd. In het
midden van de kerk staat een groot podium.
X-Mas Proof 2008. (foto: David Jagersma)
Het is vrij donker en verschillende felle
kleuren verlichten het podium. Er is veel
muziek en in de gebedshoek branden
kaarsjes. Bekende Skyradio kersthits worden
afgewisseld met het voorlezen van
Lucas 2. Het thema barmhartigheid wordt
expliciet gemaakt door een ‘gelegenheidszwerver’
die vertelt over het (fictieve) leven
op straat. Daarna volgt er samenzang. Een
klassieker als ‘Nu daagt het in het oosten’
wordt hard met het orgel meegezongen.
Sommige jongeren vinden deze muzikale
stijl niet bij een jongerenevenement horen,
maar anderen geeft het wel een kerstbeleving:
‘het hoort er toch een beetje bij’ en
‘het heeft ook met Kerst te maken’.
De muziek op het podium van meer en
minder bekende bands en dansgroepen is
continu aanwezig. Tijdens het keuzeprogramma
dwalen sommigen wat rond,
anderen blijven hoofdzakelijk bij het
podium, weer anderen gaan aan de slag bij
de activiteiten als schilderen en bakken.
Enkele jongeren benutten de tijd door zich
te storten op het maken van een preek.
Daarna stroomt iedereen weer naar het
middenveld waar het gaat over ‘mooie
woorden’ die God aan ons meegeeft. Je kan
elkaar een lichtgevend armbandje omdoen
en mooie woorden, die bij Kerst horen,
meegeven. Dit moment wordt door de jongeren
gewaardeerd vanwege het persoonlijke
en rustige karakter. Re-invention van
de zegenbede, zogezegd.
Jongeren gaven in de interviews na afloop
aan dat de saamhorigheid, de eenheid en
de positieve sfeer belangrijk voor hen waren
geweest. Een belangrijk aspect van het
vieren van Kerst op X-Mas Proof is voor
hen dus de gezamenlijke beleving. Deze
gezamenlijke beleving wordt door hen ook
aan geloof verbonden. Je kunt zeggen dat
het samen beleven van zo’n christelijk
evenement voor hen geloof is. Daarbij
wordt het door de jongeren niet alleen
beschouwd als een uitje met de eigen
groep, maar ook als het ontmoeten van
anderen. Van andere perspectieven leren
en christelijk geloof in een groter verband
(nationaal) ervaren, lijkt een belangrijke
motivatie.
Een opvallende rol bij dit alles was er weggelegd
voor het mooie oude kerkgebouw.
Jongeren gaven aan dat het hun beleving
sterk prikkelde: ‘oh wat leuk dat dit allemaal
in een kerk kan’, ‘het is eens wat
anders’. Ook werd het beleefd vanuit het
perspectief dat weinig leeftijdsgenoten
wat met de kerk hebben en dat dit een
positief signaal was dat het ook anders
kan. Bovendien werd het kerkgebouw verbonden
met geloof en Kerst en is daarmee
ook een inhoudelijke sleutel geweest in
het vieren van Kerst. Al met al een mooi
voorbeeld van re-invention van een kerkgebouw
op een Kerst-event.
12

Kerkinformatie
November 2009
X-Mas Proof 2009
Op zaterdag 12 december is het weer tijd
voor hét landelijke kerstfeest voor jongeren:
X-Mas Proof. X-Mas Proof is een
kerstevenement met sfeer, goede muziek
en eigentijdse kerstboodschap. Na Leiden
en Arnhem zal het feest dit jaar plaatsvinden
in de Mozes en Aäronkerk in hartje
Amsterdam. JOP organiseert X-Mas
Proof dit jaar samen met het
Protestants Jeugdwerk Amsterdam.
(foto: David Jagersma)
Voor meer informatie over het onderzoek
naar youth worship zie:
www.pthu.nl/ojkc
JOP en Kerst
JOP wil met dit evenement jongeren uit
protestantse gemeenten in heel Nederland
samenbrengen, over gemeentegrenzen
heen. Op die manier kunnen jongeren
elkaar in een eigentijdse omgeving ontmoeten
en samen Kerst beleven. Ieder jaar
staat er een thema centraal dat in allerlei
programmaonderdelen naar voren komt.
In 2007 was dat ‘engelen’ en in 2008
‘barmhartigheid’. Dit jaar staat het thema
‘A star is born’ centraal. De aanwezige
Op zaterdag 7 november, tijdens de Landelijke
Diaconale Dag in Utrecht start JOP met
een nieuw programma: JOP WIN-WIN:
verbind generaties!
Eilanden
JOP heeft signalen gekregen dat mensen in
het kerkelijk jeugdwerk en daarbuiten allerlei
‘eilandjes’ ervaren. Kerkleden zijn soms
erg actief in hun eigen werksoort, maar het
ontbreekt hen vaak aan contact met andere
vrijwilligers in de kerk.
Via JOP WIN-WIN: verbind generaties! wil
JOP samen met alle generaties binnen de
kerkelijke gemeenten op zoek naar mogelijkheden
om de ‘juiste veerdiensten’ tussen
de verschillende eilanden te creëren. Wanneer
we met elkaar in gesprek gaan, aan het
werk gaan, elkaar leren kennen en verstaan
kan er een mooie verbinding tot stand
komen. Voor de kerk van nu en zeker voor
de gemeenschap van de toekomst ziet JOP
deze veerdiensten als win(st)!
Uitgangspunten zijn: openheid, wederzijds
contact, wederkerig leren, ontmoeting en
bewustwording. Met dit project hoopt JOP
bericht
jongeren worden uitgedaagd stil te staan
bij de vraag wat de geboorte van Jezus
voor henzelf en voor de wereld om hen
heen betekent. Via verhalen, muziek en
creatieve en actieve workshops probeert
JOP dit thema dicht bij jongeren te brengen
en hen zo samen Kerst te laten beleven
op een manier die past bij de jongeren
van nu.
Friso Mout is medewerker van JOP, de
Nieuw: JOP WIN-WIN: verbind generaties!
jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk.
Ronelle Sonnenberg is onderzoeker en
coördinator van het Onderzoekscentrum voor
Jeugd Kerk en Cultuur aan de Protestants
Theologische Universiteit.
een bijdrage te leveren aan meer begrip en
onderlinge solidariteit in de kerk.
Concreet
JOP gaat een aantal concrete mogelijkheden
en voorbeelden aanreiken om in de
lokale gemeente mee aan de slag te gaan.
Zo is er een opzet voor een gemeenteweekend
ontwikkeld, een gemeenteavond voor
jong en oud en een quickscan. Met bezinningsavonden
wil JOP ondersteuning bieden
bij het opzetten van beleid over intergeneratief
werken.
Het project wordt mede mogelijk gemaakt
met steun van de Stichting Kerk en Wereld.
Meer informatie en korte filmpjes over JOP
WIN-WIN: verbind generaties! worden in
een workshop gepresenteerd op de Landelijke
Diaconale Dag. Na 7 november is via de
website van JOP meer informatie te vinden
over dit project. Meer informatie:
www.jop.nl/winwin.
Miriam Bierhaus is pedagoog en medewerker
van JOP.
Thema en programma
Het centrale thema is ‘A star is born’.
Op het programma staan onder andere:
dj Rob van Rossum, Gerald Troost &
Band, dansgroep Reternity en de gelegenheidsband
X-Mas Xplosion. In workshops
kunnen jongeren het thema op
allerlei actieve, creatieve of bezinnende
manieren uitdiepen zoals bijvoorbeeld:
debat, fotografie, dans, rap maken en
cartoon tekenen.
Volwassenen
Voor de meegekomen volwassenen is er
een eigen programma met voorlichting,
workshops en gelegenheid tot vragen
stellen en netwerken.
Zet het vast in de agenda en geef
het door!
Wat: X-Mas Proof 2009
Voor wie: jongeren vanaf ongeveer
14 jaar
Waar: Mozes & Aäronkerk en Protestants
Centrum Amsterdam
Wanneer: zaterdag 12 december,
16.00 uur-20.30 uur
Voorverkoop: € 10,- (aan de deur
€ 12,50)
Meer informatie en aanmelden
Kijk op www.jop.nl/xmasproof voor
actuele informatie over het programma
en aanmelding.
Vragen? Bel of mail met JOP,
tel. (030) 880 1438, e-mail: info@jop.nl
13

Kerkinformatie Meditatie
November 2009
Lex Boot
Vacare - platform voor meditatief leven -
presenteert zich
November is de maand van de spiritualiteit. Juist nu presenteert Vacare zich als platform voor
meditatief leven in en vanuit de Protestantse Kerk in Nederland. De initiatieven zijn veelbelovend:
regiobijeenkomsten, cursussen, een website, een nieuwsbrief, en een bulletin. Maar er ís al
zoveel. Wat voegt Vacare toe?
In een opgejaagde cultuur groeit de aandacht
voor verstilling, mindfulness en
meditatief leven. Al is er veel aanbod uit
oosterse religies, ook in kerken wordt het
besef groter dat juist de christelijke
geloofstraditie parels van grote waarde in
zich draagt. Christelijk georiënteerde meditatie
leidde in sommige tijden hooguit
een verborgen bestaan in kloosters. De
afgelopen jaren keerde het tij en zien we
zelfs een opmars van christelijke meditatiegroepen.
Vacare, platform voor meditatief
leven in en vanuit de Protestantse Kerk,
stimuleert dat en zoekt nu communicatie
met een breed publiek binnen en buiten de
kerk.
Meditatie vanuit de kerk
Vacare komt niet uit de lucht vallen. Vanaf
2006 herbergde de Protestantse Kerk de
Werkgroep Meditatie. En vanuit een grote
behoefte aan coaching van begeleiders
van meditatiegroepen worden al sinds een
jaar of tien trainingen gegeven. Kick Bras,
Paula van Cuilenburg en Daisy Smith waren
de pioniers. Van hun hand verschenen
toegankelijke boekjes en via internet
kwam er een overzicht van predikanten en
kerkelijk werkers die werken met meditatie.
Nu Vacare uitgroeit tot platform met
verbinding naar de basis van gemeenten
heeft het een officiële inbedding in de
kerkelijke structuur gekregen en maakt het
gebruik van de faciliteiten van de Protestantse
Kerk.
In de tijd van de Werkgroep Meditatie
ontstond een digitale nieuwsbrief onder
de naam Vacare en zo heet nu ook het
platform. De naam is ontleend aan een
oude spirituele term ‘vacare deo’: vrij zijn
voor God. Mensen verlangen naar die vrijheid
en zoeken naar ruimte om los te laten
en spiritueel ontvankelijk te kunnen worden.
Daartoe moet een lege plek bereid
worden, om je heen en in jezelf. Zo krijgen
oude bronnen weer een kans tot vloeien
en krijgen meditatieve wegen als Lectio
Het bestuur van Vacare, van links naar rechts: Daisy Smith, Lex Boot, Wilmy van Hartingsveldt, Hans
Bouman, Kick Bras (voorzitter). Niet aanwezig: Piet Langbroek.
Divina, de Ignatiaanse methode of het
contemplatief gebed weer een plek. Als
oase in onze volle agenda, en als brood
voor op de geestelijke weg.
Presentatie, website en bulletin
In november worden door het land bijeenkomsten
gehouden waar Vacare zich zal
presenteren. Meer informatie over plaatsen
en data staan op de website
www.pkn.nl/vacare (klik op ‘nieuws’). Via
de site kan men zich ook abonneren op de
digitale nieuwsbrief. Voor meer informatie
kan men contact opnemen met de voorzitter,
dr. Kick Bras, kickbras@hetnet.nl.
Verder verschijnt vier keer per jaar een
bulletin onder de naam ‘Meditatief Leven’,
met bezinning en praktische handreikingen:
Bij het bulletin worden twee maal per
jaar themaboekjes bijgesloten. Het eerste
nummer verschijnt in februari 2010. Wie
zich wil abonneren op ‘Meditatief Leven’
kan zich aanmelden bij Narratio,
tel. (0183) 62 81 88,
e-mail: abonnementen@narratio.nl.
De tijd is rijp
Juist in deze tijd van spiritueel verlangen
mag aandacht voor meditatief leven een
van de kanalen zijn tot verdieping van het
geloof van de gemeente. In het visiedocument
Leren leven van de verwondering zei
de synode al dat de kerk handreikingen zal
doen op het gebied van meditatie en spiritualiteit.
Maar behalve heilzaam voor het
gemeenteleven passen uitgangspunten
van Vacare ook binnen de huidige aandacht
voor missionair elan. Vacare wil ook
dienstbaar zijn aan buitenkerkelijke zoekers
naar spiritualiteit. Als platform voor
verdieping en bezinning zal het vooral ook
praktische handreikingen doen om op
meditatieve wijze te groeien op de weg
van verstilde omgang met God, de Bron
van ons bestaan.
Juist nu is de tijd rijp dat de kerk de rijkdom
van haar meditatieve parels laat
glanzen voor velen.
Lex Boot is predikant van de Protestantse
Gemeente Harderwijk i.o. en bestuurslid van
Vacare.
14

Kerkinformatie Missionaire tour
November 2009
Bas Jansen
Missionaire mogelijkheden
Met dertig ideeën trekt het Missionair Team van de Protestantse Kerk in de komende maanden het land door
(zie www.pkn.nl/missionair). Op 82 avonden kunnen kerkenraden, commissie en belangstellenden zich laten informeren
over missionaire mogelijkheden in hun gemeente. Kerkinformatie zocht er alvast wat voorbeelden bij.
Deze maand: de gastvrije gemeente Abcoude en de lerende gemeente Vught.
Samen oplopen in en rond de Dorpskerk Abcoude
Wie zijn we nu als kerk? Met deze vraag
ging de kerkenraad van de Abcouder
Dorpskerk een aantal jaar geleden aan de
slag. De kerkstructuur werd aangepakt en
er kwam een opener houding naar het
dorp, met onder meer open jeugdwerk,
filmavonden en wandeltochten.
De dorpskerk moet weer van heel het dorp
zijn. De wijze waarop kan voor elke Abcoudenaar
variëren.
‘Kerk-zijn kan ook op dinsdagavond’,
vertelt jeugdouderling Esther Jongeneel
over de omslag die haar gemeente heeft
gemaakt. Binnen het diaconaat was de
eerste stap al gezet. Met de afdracht aan
het ‘Hulpfonds Abcoude-Baambrugge’
biedt de gemeente hulp aan mensen die
het financieel niet kunnen bolwerken,
ongeacht kerklidmaatschap. Vanuit het
jeugdwerk werden de eerste activiteiten
opgezet waar ook buitenkerkelijken welkom
zijn. Voor jongeren van 12-18 jaar is
maandelijks op zaterdagavond een ontmoetingsplek
gecreëerd in het kerkelijk
centrum. Op de ‘maandagavondclub’
wordt in de lijn van de catechisaties doorgepraat
over geloof en maatschappij.
Er komen ook jongeren die niet van huis
uit zijn verbonden met de kerk.
In het kerkelijk centrum wordt maandelijks
een film gedraaid. Jongeneel en predikant
Gerard van Es, beiden filmliefhebbers,
gaan het derde seizoen in met filmavonden
waarin een diepere boodschap wordt
belicht en waarover kan worden doorgesproken
met een glas wijn in de hand.
Op zondagmiddag zijn er wandeltochten,
geleid door een gemeentelid als gids.
Verder verzorgt Gerard van Es op de christelijke
basisschool gastlessen over kerk en
geloof. De dominee laat de kinderen dan
ook de kerk zien en vertelt wat daar
gebeurt. Samen met de ouders wordt ter
afsluiting een schooldienst gehouden.
‘We proberen in alles een gastvrije
gemeente te zijn’, vertelt Jongeneel.
In Abcoude zijn laagdrempelige activiteiten
daarin heel belangrijk. ‘Aanmelden
(foto: Erik Appeldoorn)
voor een bijbelkring, dat doe je niet zo
maar. Een filmavond bezoeken gaat een
stuk gemakkelijker.’
Kerk en wereld leren van elkaar in Vught
Kerk zijn voor je leden en tegelijkertijd een
cultureel-maatschappelijk podium bieden
voor ieder ander. Dominee Jan de Vlieger
is ‘vader’ van een uniek initiatief waarmee
mensen (weer) in de kerk komen om te
leren van elkaar en te werken aan een
betere wereld.
In de Lambertuskerk in het Brabantse Vught
komt de protestantse gemeente iedere zondag
samen voor de kerkdienst. Toen de kerk
aan een opknapbeurt toe was ontstond het
idee om het gebouw voor multifunctioneel
gebruik in te richten. Sindsdien wordt de
ruimte verhuurd, maar ook gebruikt om als
kerk evenementen te organiseren voor buitenkerkelijken.
Als proef werd ruim zes jaar geleden het
Spiritueel Café geopend. Er werd begonnen
met kerkelijke onderwerpen, maar weldra
werden de thema’s verbreed en kwamen
bekende sprekers opdraven als Jan Terlouw,
Jan Pronk en Foppe de Haan.
‘We willen zichtbaar maken wat mensen
Ook feministe, politica en schrijfster Anja
Meulenbelt schoof aan in het Spiritueel Café. Links
van haar ds. Jan de Vlieger.
drijft en zo meewerken aan een humane
samen leving’, duidt ds. De Vlieger. Er zitten
vaak wel honderd gasten in de zaal.
Voor de nieuwe activiteiten werd de Lambertusstichting
opgericht. Het bestuur
bestaat voor het merendeel uit niet-kerkleden.
Het werk breidde uit. Inmiddels worden
er cursussen gegeven samen met het
Nationaal Kamp Vught en zijn er doordeweekse
koffieochtenden. Al enkele jaren is
er op Goede Vrijdag een open herdenking.
Prominenten worden dan uitgenodigd om
een bijbeltekst voor te dragen. ‘Kerkmensen
ervaren het als een kerkdienst en andere
bezoekers als een cultureel evenement.
Allebei zijn ze met dezelfde vragen bezig.’
De Vlieger staat open voor andere denkwijzen,
maar doet geen water bij de wijn.
‘Mensen houden er van als je oprecht bent
over je geloofsopvatting en geen schutkleur
aanneemt.’
Boven het Vughts initiatief hangt de
gedachte van de zogeheten Oecumene der
Verlichting. De Vlieger: ‘Wij kunnen ook
leren van bijvoorbeeld de vrouwenbeweging
of het socialisme. De kerk heeft niet
alleen een boodschap voor de wereld maar
ook andersom.’
Bas Jansen is freelance medewerker van
Kerkinformatie.
15

Kerkinformatie Generale Synode
November 2009
Frans Rozemond
Synode buigt zich over relatie Kerk en Staat
De Protestantse Kerk in Nederland hecht
veel belang aan de scheiding tussen kerk
en staat. Ze aanvaardt de democratische
rechtsstaat principieel en is niet uit op politieke
macht. De kerk is dankbaar dat ze in
vrijheid haar eigen kerkelijk leven mag
inrichten en dat dit grondrecht ook voor
anderen open staat. Dat staat in een
gespreksnota over de kerk en de democratische
rechtsstaat, die de generale synode
in november zal bespreken. De nota is
bedoeld als discussiestuk voor plaatselijke
gemeenten en de landelijke kerk. De kerk
hoopt daarmee meer zicht krijgen op haar
positie ten opzichte van de overheid en
haar rol in de samenleving.
Noodzaak
In ons land hebben de kerken geen zetels
in het parlement. En het kabinet Balkenende
mag zich nooit bemoeien met de
gang van zaken in de Protestantse Kerk.
Voor de wet is iedereen gelijk en is er
scheiding tussen Kerk en Staat. Toch hebben
die twee veel met elkaar te maken,
aldus de notitie. Er is namelijk ook godsdienstvrijheid
en soms lijken beide rechten
met elkaar te botsen in de samenleving.
Volgens het moderamen van de synode is
er dringend behoefte aan een protestants
standpunt over de relatie van de kerk met
de overheid. Er was de laatste jaren veel
discussie over. Mag een gemeenteraad
financieel bijdragen in de bouw van een
gebedshuis? Moet de overheid nog langer
christelijke scholen subsidiëren? Mag een
religieus leider zich negatief uitlaten over
bijvoorbeeld homoseksualiteit? Heeft een
atheïst het recht zich kwetsend uit te laten
over gelovigen?
Dergelijke vragen hebben rechtstreeks te
maken met de bescherming
van minderheden, ook van
religieuze gemeenschappen,
als onderdeel van democratie
en godsdienstvrijheid. Als
gevolg van religieus terrorisme
in de wereld en aanslagen
in ons eigen land lijkt
de bereidheid om religie te
respecteren te verminderen.
Tegelijk neemt van overheidswege
de interesse juist
toe, omdat men ziet hoeveel
invloed geloof en religie kan
hebben op burgers.
De Protestantse Kerk ziet hier een verantwoordelijkheid
liggen. Het is volgens de
kerkorde (art. 1, lid 6) haar taak om op te
roepen “tot de vernieuwing van het leven
in cultuur, maatschappij en staat”.
Kerk en Staat: een ingewikkelde relatie?
Indeling
Het rapport ‘De kerk en de democratische
rechtsstaat – een positiebepaling. Handreiking
voor het gesprek in gemeente en
kerk’ is gebaseerd op conferenties en de
reacties van tientallen deskundigen: theologen,
historici, juristen, politici en andere
sociale wetenschappers. Prof. dr. Leo Koffeman
(PThU) tevens werkzaam bij het
expertisecentrum van de dienstenorganisatie,
voerde de eindredactie.
De notitie beschrijft hoe de protestantse
stromingen in het verleden zijn omgegaan
met de overheid en hoe de democratische
rechtsstaat zich heeft ontwikkeld. Daarna
wordt ingegaan op de theologische vragen
die een rol spelen bij het bepalen van de
positie van de Protestantse Kerk tegenover
cultuur, samenleving en overheid. Het
laatste hoofdstuk bevat ‘Praktische perspectieven’
om de relaties tussen kerk en
samenleving in de democratische rechtsstaat
vorm te geven, zowel op plaatselijk
als landelijk niveau. De synode zal speciaal
bekijken of de notitie geschikt is als praatstuk
voor de gemeente.
Agenda synode
De generale synode buigt zich van 12-14 november
ook over:
• Uitgangspunten voor de doopgedachtenis.
• Brief aan gemeenten over seksualiteit.
• Plan van aanpak ‘Hand aan de ploeg’ en
permanente educatie (beleidscommissie
predikanten).
• Evaluatie kerkorde.
• Nota ‘Getuigenis en dienst’ (samenwerking
ICCO en Kerk in Actie).
• De generale synode komt van 12-14 april.
De synode zal worden gehouden in conferentiecentrum
De Wereld, Westhofflaan 2, Lunteren. De
definitieve agenda en de beschikbare stukken staan
op www.pkn.nl, rubriek Bestuur en organisatie >
Generale Synode > Komende vergaderingen.
bericht
Nationale synode is beweging van onderop
‘Veel gelovigen in Nederland ervaren geen
muren meer tussen hun eigen kerk en
andere kerken’. Dat zei ds. G. de Fijter op
14 oktober bij de presentatie van de plannen
voor het houden van de nationale synode in
2010. ‘We weten niet waar het op uit zal
lopen, maar Gods Geest zal ons mogelijk
nog versteld doen staan.’ De Fijter is initiatiefnemer
en voorzitter van de stuurgroep
die het plan uitwerkte.
De stuurgroep wil graag een beweging ‘van
onderaf’ initiëren, waaruit een landelijk
platform (‘synode’) kan ontstaan. Ze stelde
een eigentijds credo samen en hoopt dat
deze ‘geloofsbelijdenis’ in alle protestantse
kerkgenootschappen een gesprek op gang
zal brengen. De stuurgroep gaat actief ‘sleu-
telfiguren’ in de kerken benaderen met het
verzoek dit credo verder binnen hun netwerk
te verspreiden.
Zonnebloem
De credotekst is te vinden op de website
www.nationalesynode.nl die tijdens de presentatie
in gebruik werd genomen. Men kan
hier meedoen in een discussieforum. Verder
zijn er kranten- en tijdschriftartikelen over
de nationale synode te vinden. Ook werd
een eigen logo onthuld (zie afbeelding). Het
roept het beeld op van een bloeiende zonnebloem.
Deze Helianthus annuus ontleent
zijn naam aan de Griekse woorden voor zon
(helios) en bloem (anthos), die op zonnige
dagen meedraait in de richting van de zon.
De stuurgroep benadrukt daarmee haar
gerichtheid op de levende God als de ‘zon
der gerechtigheid’.
De stuurgroep werd gevormd in april 2009.
Leden zijn: ds. G. de Fijter, prof.dr. H.G.L.
Peels , ds. P. Sleebos, drs. I.A. Kole, prof.dr.
B. Kamphuis, dr. E.P. Meijering, dr. J.M.
Van ‘t Kruis en ds. S. Freytag. Meer informatie:
www.nationalesynode.nl
16

Kerkinformatie Generale Synode
November 2009
Michiel Nap
Uitzendingen Synode-tv populair
Maar liefst zesduizend mensen volgden in april de live uitzendingen van de generale synode.
Daarmee kan het initiatief van de IKON, uitgevoerd in samenwerking met de Protestantse Kerk,
een succes worden genoemd. Er wordt zelfs een beeldarchief aangelegd waarop men
onderwerpen opnieuw kan bekijken. Maar: waarom moeten de synodevergaderingen gefilmd
worden? En heeft een archief met meer dan dertig vergaderuren wel zin?
Van het nut van een archief met synodebeelden
is Peter Dekker, hoofd IKON
Nieuwe Media, overtuigd: ‘Tijdens de
komende synodevergadering wordt ongetwijfeld
weer gesproken over kerkelijk
werkers. In april werd dit onderwerp ook al
behandeld. Dankzij het beeldarchief kun je
nu eenvoudig terugzien wat er toen werd
besproken en besloten.’ Dat het zo werkt
bewijst het aantal hits: 600 mensen maakten
gebruik van de archieffunctie. Dekker:
‘Dat is niet heel veel, maar we hopen dat
met de bekendheid de belangstelling zal
groeien.’ Een enquête onder kijkers van
Synode-tv wees uit dat meer dan de helft
(53%) het videoarchief op prijs stelt, tegenover
23% die aangeeft daar geen gebruik
van te zullen maken.
Openheid
De eerste keer dat er live-beelden waren
van een synodezitting, in november 2007,
ontbrak het beeld overigens regelmatig.
Dat kwam doordat de internetverbinding
van congrescentrum De Werelt nog niet
optimaal werkte. Afgelopen april was het
beeld alle dagen goed. Uit de kijkersenquête
blijkt dat 62% van de kijkers tevreden
was over de uitzendingen. Synode-tv is
destijds gestart op verzoek van toenmalig
synodepreses Gerrit de Fijter. Hij wilde de
openbaarheid van synodevergaderingen
verder uitbouwen. Dekker: ‘Met Synode-tv
laat de Protestantse Kerk ook zien dat de
blik niet naar binnen is gericht.’ Deze openheid
is volgens hem een groot voordeel: de
landelijke vergadering van de Protestantse
Kerk is nu voor iedereen te volgen.
Krant lezen of sms’en…
Het moderamen van de synode wil volgend
jaar de uitzendingen evalueren. Dan
zal ook besloten worden of de uitzendingen
worden voortgezet. Een soms
gehoord nadeel van de uitzendingen is dat
sommige synodeleden zich wellicht
Kijkers-enquête Synode-tv
In april 2009 werd Synode-tv met name door
gemeenteleden (37%) bekeken, op de voet gevolgd
door predikanten (24%); 14% van de kijkers was
‘gewoon geïnteresseerd’. Het merendeel van de
kijkers is van mening (49%) dat zij dankzij dit initiatief
een goede indruk krijgt van de besluitvorming in de
kerk, en 31% van de geënquêteerden vindt dat er
onderwerpen worden besproken die werkelijk
belangrijk zijn voor de kerk. Ruim 90% stelt de service
op prijs. De meeste kijkers hadden over de mogelijk -
heid van het via internet volgen van de generale
synode vernomen via het Reformatorisch Dagblad
(41%), via de Protestantse Kerk (31%) of via
Kerknieuws.nl (26%). Een kleinere groep hoorde
erover via het Nederlands Dagblad (15%); een aantal
mensen (1%) had over Synode-tv gelezen in hun
kerkblad.
bewust anders gaan gedragen door de
aanwezigheid van de camera. Daarnaast:
de camera registreert álles. Dus ook wanneer
mensen niet opletten, sms’en of de
krant zitten te lezen. Dat vindt niet iedereen
even prettig. Voor anderen lijkt de
openheid toch doorslaggevend: mensen
weten nu eerder wat er speelt op synoden,
hoe het daar toegaat en wat er besloten
wordt. Erik Jan Tillema, redacteur van
Kerknieuws.nl sluit daarbij aan: ‘Sommige
synodeonderwerpen liggen gevoelig bij
kerkleden. Dankzij Synode-tv kunnen
gemeenteleden nu zelf zien hoe deze
onderwerpen worden besproken en zullen
zij beter kunnen begrijpen waarom
bepaalde beslissingen worden genomen.’
Michiel Nap is voorlichter van de Protestantse
Kerk.
Het uitzendscherm achter de moderamentafel tijdens de synodevergadering in Lunteren.
De openbare zittingen van de generale
synode op donderdag 12 t/m zaterdag
14 november zijn live te volgen via
Kerknieuws.nl. Het beeld&geluid-archief
van Synode-tv is te vinden via
www.ikon.nl/synodearchief.
17

Kerkinformatie Duurzaamheid
November 2009
Dirk Visser
Pleidooi voor Delta-groepen over consumentisme
‘Kerk gaat volledig voorbij aan het thema
arm-rijk’
De kerk zou veel meer over de tegenstelling arm en rijk moeten praten. Dat vindt dominee Jaap
van der Windt uit Pijnacker en Delfgauw. Volgens hem is het allang geen geitenwollen-sokkenonderwerp
meer, laat staan dat orthodox Nederland nog meewarig het hoofd zit te schudden.
Hij schreef er een boek over, want het zit hem hoog. ‘Jezus volgen bestaat uit kiezen en delen’.
‘Talloze keren is de kerk gescheurd over
de doop’, zegt Jaap van der Windt, ‘maar
hoe vaak gebeurde dat over de verhouding
tussen arm en rijk? In de bijbel staan misschien
vier belangrijke teksten over de
doop, terwijl het thema arm – rijk meer
dan 1500 keer voorkomt. Dit thema komt
in de kerk veel te weinig aan de orde. Wij
splitsen over de doop en de slang en we
preken over van alles en nog wat, maar
hoe vaak spreken wij over de tegenstelling
tussen arm en rijk?’
Kiezen en delen
Van der Windt, predikant in de Hervormde
Gemeente Pijnacker en Delfgauw, publiceerde
kort geleden het boek Niet meer
dan eerlijk. Bijbels pleidooi voor sober
leven. ‘De grote armoede in de wereld
dwingt ons ertoe stil te staan bij onze welvaart,
ons bestedingspatroon, onze consumptie.
Dat is niet meer dan eerlijk. Jezus
volgen bestaat uit kiezen en delen. In zijn
Koninkrijk heeft niemand te veel en komt
niemand tekort. Dat bedoelen we met: niet
meer dan eerlijk.’
De aanleiding voor het boek was zijn
verhuizing enkele jaren geleden naar een
geriefelijke pastorie in Delfgauw, vlakbij
een nieuwe Vinexwijk. ‘Natuurlijk ben ik
dankbaar dat wij in zo’n prachtig huis
wonen. Met onze drie kinderen is zo’n huis
heel handig. Bovendien heb ik een eigen
studeerkamer. Maar ergens klopt het niet.’
Dwars
‘De verhouding tussen arm en rijk zat me
al langer dwars. Daarom ook las ik het
boek Rich Christians in an Age of Hunger
van de Amerikaanse Brethren in Christ-
(doopsgezinde) hoogleraar Ron Sider over
de vraag hoe het mogelijk is dat er zo veel
rijke christenen zijn en tegelijkertijd zo veel
mensen in schrijnende armoede leven.
Ook in Nederland doen christenen mee
aan de koopwoede. Het klopt niet dat we
Ds. Jaap van der Windt.
in ons consumptiepatroon ons niet onderscheiden
van mensen die niet aan de kerk
verbonden zijn.
Volgens mij wijst de bijbel een andere
weg. De kern van ons geloof is dat wij
allen uit genade leven. Dan kun je niet
anders dan bij de bijbel te beginnen.
Wij mensen kunnen van alles zeggen en
bedenken, uiteindelijk gaat het erom wat
God zegt over ons leven. Daarom bestaat
het hart van Niet meer dan eerlijk uit dertig
bijbelstudies. Daarin staat de vraag centraal:
“Wat zegt de bijbel over rijkdom en
armoede?” Ik hoop dat de lezers worden
uitgedaagd tot het lezen van de bijbel en
tot het vormen van een eigen mening.’
In eigen vlees snijden
‘De mensen zeggen wel tegen mij: ‘Jij wilt
dat we anders gaan leven’. Dan zeg ik:
‘Lees eerst in mijn boek het bijbels dagboek.
Kijk of jij tot een andere conclusie
komt.’ Ik pretendeer niet dat ik de enige
ware uitleg heb. Maar het lijkt me evident
dat we de bijbel moeten volgen over arm
– rijk en over gerechtigheid. De consequentie
daarvan is dat we in eigen vlees
moeten snijden.
Maar de wil daartoe is er nog niet. We
vergoelijken nog te veel. Het schuldgevoel
is er wel. Het kost me weinig moeite om
de mensen zich schuldig te laten voelen.
Het probleem raakt ons wel. Kort geleden
zei een meisje bij de voorbereiding van een
kerkdienst: “Ik heb geen zin om op dit
punt de bijbel te volgen”. Maar haar worsteling
was heel heftig. Veel mensen zeggen:
“ik heb geen zin om op vakanties te
minderen of om anders te eten of om de
auto van de hand te doen”.’
18

Kerkinformatie November 2009
‘Mijn punt is dat door te minderen het
leven niet minder aangenaam wordt.
Als christen moeten we beseffen dat geestelijke
rijkdom uitstijgt boven materiële
rijkdom. Dat tijd hebben voor de ander
meer voldoening geeft dan een jachtig
leven te leiden. Daarom is een belangrijke
vorm van minderen het uitbreiden van
rustmomenten. De zondagsrust is een
belangrijk voorbeeld daarvan, maar ook
andere momenten in de week vragen onze
aandacht.
Als we groeien in geestelijk leven, zal onze
sobere levensstijl verder groeien en daar
profiteren de armen van. De bijbel bepleit
matigheid en benadrukt dat het veel waardevoller
is dingen gezamenlijk te doen dan
in je eentje. Materiële rijkdom kan een
bedreiging zijn voor geestelijke rijkdom.
Dat zie je in Nederland heel sterk. Christenen
uit het Zuiden hebben daar ook kritiek
op: “Jullie vervetten”.’
Deltagroepen
‘In mijn boek pleit ik voor zogenaamde
Deltagroepen, in navolging van de Alphacursus
en de Micha-groepen. De delta is
de Griekse letter d van diaken, van dienen,
van doen. We hebben bondgenoten nodig
om elkaar te stimuleren en te corrigeren in
het dagelijks leven. Het is belangrijk om
jouw levensstijl met andere christenen te
bespreken. Het uitgangspunt van een Deltagroep
is dat het een geestelijke zaak is
hoe je met je geld en je tijd omgaat. Het
gaat om de integriteit van je geloof. De bijbel
zegt immers veel over geld en goed.
Bij een Delta-groep kun je denken aan
een groep die regelmatig, bijvoorbeeld vier
keer per jaar, samenkomt. Je werkt aan
onderling vertrouwen, je doet een bijbelstudie
en je bidt voor elkaar. Je spreekt
met elkaar over de materiële kant van het
geloofsleven. Hoeveel doen we? Wie dienen
we? Hoe doen we het als we soberder
willen gaan leven?
Je kunt samen kiezen welke aandachtsgebieden
je met elkaar onder de loep
neemt. Je kunt afspraken maken over
energiebesparingen en het delen van goederen.
Je zou zelfs zover kunnen gaan, als
je het daarover eens bent, dat je elkaars
bestedingspatroon tegen het licht houdt
en elkaar adviezen geeft over hoe het
soberder kan. Vaak heb je zelf een blinde
vlek. Samen houd je het langer vol. Je zet
niet als enige die eerste stap. Een Deltagroep
mag niet opgedrongen worden. Het
kan een hulpmiddel zijn, maar is niet de
enige juiste vorm. Je moet in zo’n groep
wel de wijsheid hebben om een ander vrij
te laten. Uiteindelijk gaat het om het zoeken
naar Gods wil.
(foto: Protestantse Kerk/Freek Visser)
Door de bijbel te lezen en te bidden komen
we ook steeds meer tot het inzicht dat arm
– rijk tot de geestelijke zaken behoren.
Te lang bleef het bij geitenwollen sokken of
de regenboogsjaal ten tijde van het Conciliair
Proces. Die mensen beseften niet hoe
kritisch orthodox Nederland daar op was.
Ook in evangelische kringen stellen christenen
zich steeds meer open voor thema’s
als gerechtigheid. Wel is er in die kringen
meer nadruk op onderwerpen als gemeente-opbouw,
leiderschap, groei, genezing. Ik
heb de hoop dat mijn boek als een steen in
een vijver zal werken en dat er een beweging
van onderop zal ontstaan. Ik weet ook
dat het geen populair onderwerp is.’
Beloning van predikanten
In zijn boek spreekt Jaap van der Windt
ook over de beloning van predikanten.
‘Zeker fulltime predikanten verdienen
voldoende en genieten veel mooie secundaire
voordelen als collectief pensioen en
studieverlof. Helaas komen predikanten
regelmatig in de pers met klachten over
koopkracht en verschillen met het bedrijfsleven.
In plaats van in het nieuws te
komen met allerlei klachten zouden we
bekend moeten staan om onze tevredenheid.
Een belangrijke kostenpost voor de predikant
is de bijtelling voor de bewoning van
de pastorie. Vaak leven predikanten boven
hun stand in een veel te duur huis. Vanuit
het oogpunt van soberheid zouden we de
grootte van de pastorieën eens tegen het
licht moeten houden. Ten onrechte wekken
we de indruk dat de kerk rijk is.
We onderstrepen het notabel zijn van de
predikant. Maar we verspillen veel geld dat
ook aan de armen besteed had kunnen
worden.”
Dirk Visser is freelance journalist.
Meer weten over dit boek?
Jaap van der Windt, Niet meer dan eerlijk. Bijbels
pleidooi voor sober leven. Zoetermeer,
Boekencentrum, 2009. ISBN 978-90-2392-387-9.
Omvang 168 blz. Prijs € 13,90.
Het prettig leesbare boek is goed te gebruiken in
groepen, maar is ook voor individuele christenen
van belang. Als bijlagen zijn opgenomen de
‘Belijdenis van Accra’, opgesteld door de
Wereldbond van Hervormde/Gereformeerde Kerken
(WARC) in Accra, Ghana, in 2004, getiteld ‘Verbond
voor gerechtigheid in de economie en op de aarde’’;
de millenniumdoelen die regeringsleiders van
189 landen in 2000 afspraken om voor 2015 de
belangrijkste wereldproblemen aan te pakken; en
een uitvoerig overzicht van christelijke organisaties
die zich inzetten voor ondersteuning van de armen,
eerlijke handel, vluchteling en vreemdeling, milieu,
vrijwilligerswerk en armoedebestrijding.
19

Conferentie OJEC
Kerkinformatie BERICHTEN
November 2009
Raad van Kerken verzamelt verhalen van vrede
Om de rechtvaardige vrede te bereiken zal
iedereen zich moeten inzetten voor schone
energie, bio-diversiteit en verantwoordelijke
zorg voor de aarde. Dat staat in ‘Wees
niet bang’, een gespreksbrochure in de
serie Oecumenische Bezinning van de
Raad van Kerken in Nederland.
De uitgave laat zien hoe zowel de pacifistische
traditie als de traditie die pleit voor ‘de
rechtvaardige oorlog’ samenwerken aan
vrede. Beide tradities laten zich inspireren
door het evangelie en doen een beroep op
de verantwoordelijkheid van mensen. Het
boekje is een Nederlandse bewerking van
het rapport ‘Initial Statement Towards an
Ecumenical Declaration on Just Peace’ van
de Wereldraad van Kerken (2008).
De jaarlijkse conferentie van het
Overlegorgaan van Joden en Christenen
(OJEC) staat dit jaar in het teken van
terugblik en vooruitblik. In 1947 kwamen
vijfenzestig Joden en christenen uit negentien
landen in Zwitserland bijeen om, zo
kort na de Sjoa, hun engagement met een
nieuwe verhouding tussen Joden en
christenen te verwoorden en na te streven.
Hieruit ontstonden de Tien punten van
Seelisberg (Zw.). Dit werd het begin van
de Internationale Raad van Joden en
Christenen (ICCJ).
De Tien Punten van Seelisberg zijn in juli
2009 door de ICCJ geactualiseerd in een
nieuw document: de Twaalf Punten van
Berlijn. Alle leden van de ICCJ, dus ook het
OJEC, hebben de twaalf punten als uitda-
Leren&Vieren Weekend OJEC
Het Overlegorgaan van Joden en
Christenen houdt in februari 2010 haar 26 e
Leren &Vieren Weekend. Thema is:
Omgaan met de profeten; hoe wordt Elia/
Elijahu gehoord door joden en christenen?
Het weekend staat open voor ieder die de
relatie joden-christenen na aan het hart
ligt. Het is een weekend waarin joden en
christenen elkaar ontmoeten en elkaars
gast zijn bij het vieren van de sjabbat en
de zondag. Zij leren en discussiëren samen
naar aanleiding van teksten en/of thema’s
uit de joodse en christelijke traditie. De
lezingen worden gegeven door joodse en
christelijke inleiders. Voor kinderen is er op
zaterdagmorgen een apart programma.
De maaltijden worden geheel vegetarisch
met louter kosjere ingrediënten bereid.
De deelnemersprijs is nog niet bekend;
Schrijver is Lucien van Liere, verbonden
aan het IMMO (Universiteit van Utrecht).
De taakgroep Rechtvaardige Vrede van de
Raad van Kerken begeleidde de uitgave en
hoopt dat plaatselijke gemeenten hun
verhalen gaan opsturen. Dat materiaal kan
dan verwerkt worden in de reacties naar de
Wereldraad met het oog op de vredesconferentie
in 2011 in Kingston Jamaica en zal
mogelijk een rol spelen in de Vredesweek
2010 (18-26 september).
De uitgave ‘Wees niet bang. Naar een
oecumenische verklaring van rechtvaardige
vrede‘ telt 32 pagina, kost € 4,50.
Besteladres: e-mail: rvk@raadvankerken.nl.
Meer informatie www.raadvankerken.nl.
gingen en verantwoordelijkheden op hun
eigen agenda gezet voor de komende
jaren. Ds. Dick Pruiksma (secretaris ICCJ)
en prof. dr. Judith Frishman waren nauw
betrokken bij de totstandkoming van dit
document en spreken tijdens de conferentie
over de actualiteit, de locale en de
internationale doorwerking ervan.
De OJEC-conferentie wordt gehouden op
16 november 2009 van 14.00-18.00 uur in
het Joods Cultureel Centrum, Van de
Boechorststraat 26, Amsterdam. Kosten:
€ 20,- voor leden (vrienden en vriendinnen),
€ 30 voor niet-leden en € 10 voor
studenten (prijzen incl. koffie/thee en een
glaasje na afloop. Meer informatie en
aanmelden: tel. (06) 53 99 84 00,
info@ojec.org.
deze zal waarschijnlijk rond de € 185,-
bedragen.
Het weekend duurt van 19-21 februari
2010 (vrijdagavond 17.30 uur – zondag
14.00 uur)
Plaatsing van deelnemers geschiedt op
volgorde van aanmelding. Informatie en
aanmelding bij: Ria Kemper, email:
mariake@home.nl, tel. (06) 53 99 84 00.
Postadres: OJEC-bureau, Golstraat 23,
7411 BN Deventer.
OJEC
Overlegorgaan
van Joden
en Christenen
in Nederland
Reizen naar Israël en
Palestijnse gebieden
In het voorjaar van 2010 wordt er twee
maal een boeiende studie- en ontmoetingsreis
georganiseerd naar Israël en de
Palestijnse gebieden. Beide reizen zullen
inzicht geven in het conflict, hebben
ontmoetingen met vertegenwoordigers
van Palestijnse en Israëlische organisaties
op het programma staan en laten de
bezoeker zien wat de invloed van het
conflict op het dagelijks leven is.
De eerste reis is van 8-18 april onder
leiding van Simon Schoon (Nes Ammim)
en Meta Floor (Kerk in Actie / Sabeel).
De tweede reis is van 6-16 mei met
Janneke Stegeman (Vrienden van Sabeel
Nederland) en Meta Floor. Doelgroep is
kerkelijk kader en andere belangstellenden.
Van deelnemers wordt verwacht dat
zij ervaringen na afloop delen in hun eigen
omgeving of kerkelijke gemeente. Meer
informatie op www.metafloor.nl (prikbord)
of bij Meta Floor, floormeta@hotmail.com.
Taizé-reis naar Poznan
Elk jaar verzamelen zich rond de jaarwisseling
tienduizenden jongeren in een
grote stad ergens in Europa voor de jaarlijkse
Europese Ontmoeting van de
gemeenschap van Taizé. Dit jaar ontmoeten
zij elkaar in Poznan in Polen.
De ontmoeting wordt al ruim dertig jaar
elk jaar georganiseerd in een andere stad
onder de naam ‘Pelgrimage van Vertrouwen’.
De bijeenkomst is een mix van
plezier, rust, ontmoeting, samen zingen
en stil zijn. Bovendien vier je op een
inspirerende en verrassende manier de
overgang van het oude naar het nieuwe
jaar. De Europese ontmoetingen zijn
vooral bedoeld voor jongeren tussen
17 en 35 jaar.
Met de bus
JongKatholiek
(de landelijke
jongerenafdeling
van
de Katholieke
Kerk in Nederland) en JOP, de jeugdorganisatie
van de Protestantse Kerk in
Nederland, organiseren samen een reis
naar de Europese Ontmoeting in Polen.
Vertrekdatum is maandag 28 december
2009 en terugkomst zondag 3 januari
2010. Meer informatie en aanmelden
voor de ontmoeting en de reis er naar
toe: www.taizeinnederland.nl. Mailen
kan ook: taizéinnederland@live.nl.
20

Kerkinformatie Kerkbalans
November 2009
Dirk Bijl
Is onze ‘aalmoescultuur’ bespreekbaar?
November: de gebruikelijke maand voor een vooruitblik naar Kerkbalans. Een artikel als bagage,
niet uitsluitend voor kerkrentmeesters, maar voor de hele kerkenraad. Want Kerkbalans gaat niet
uitsluitend om geld. Pastoraat en gemeenteopbouw staan eveneens centraal!
Wat heeft de economische crisis met
Kerkbalans 2009 gedaan? De voorlopige
resultaten geven aan, dat aan roomskatholieke
kant sprake is van een lichte stijging.
Aan protestantse zijde verwachten
we een lichte daling of een gelijkblijvend
niveau. Maar het jaar is nog niet voorbij.
Veel kerkrentmeesters zijn juist in november
bezig met de afwikkeling van de toegezegde
bedragen over 2009 of met reacties
die uitbleven. Daarnaast blijkt elk jaar
opnieuw, dat de uiteindelijke giften hoger
uitkomen dan schriftelijk was toegezegd.
Vorig jaar was dat zelfs 2,9 %. Kortom, de
jaarlijkse praktijk toont aan, dat het de
moeite loont in november van enig jaar
met een intensieve afronding bezig te zijn.
Om des te beter te kunnen starten in het
volgende jaar!
Kerkenraden denken mee!
Terugkijkend op 2009 tot heden zijn
belangrijke plussen te melden. Zo blijkt uit
diverse verslagen, dat kerkenraden zich in
toenemende mate gaan bezinnen op hun
taak in Kerkbalans. Steeds duidelijker
ervaart men een gezamenlijke verantwoordelijkheid
(dus van alle ambten). Het vaststellen
van doelgroepen, de benadering
van leeftijdscategorieën, het belang van
eigen, dus plaatselijk documentatiemateriaal
en het beraad over het toekomstige
geefprofiel en het daarbij behorende
pastoraal beleid, zijn onderwerpen die
gezamenlijk worden doordacht. Ook ontvangen
onze kerkbalansadviseurs steeds
vaker een uitnodiging tot het bijwonen van
een deel van de kerkenraadsvergadering.
Want daar wordt tenslotte het totale beleid
vastgesteld!
Ook zien we dat de activiteiten van JOP,
de jeugdorganisatie van de Protestantse
Kerk, aan bekendheid winnen. De actie
WEcollect, waarin jongeren en Kerkbalans
dichter bij elkaar worden gebracht onder
andere met het oog op het eigen plaatselijke
jeugdwerk, begint aan te slaan. Voor
info: www.jop.nl
Aalmoescultuur
De term ‘aalmoescultuur’ is afkomstig van
prof. dr. Theo Schuyt, verbonden aan de
Vrije Universiteit te Amsterdam. Hij doelde
daarmee op het feit, dat Nederlanders bij
collectes best gemakkelijk hun portemonnee
trekken, maar dat hun gift vaak niet
weloverwogen is en onvoldoende in relatie
staat tot wat nodig is of redelijkerwijs
verwacht kan worden. Ook in Kerkbalanskringen
is dat een vertrouwd fenomeen.
Natuurlijk, oordelen over andermans gift
is onjuist, maar als redelijk trouwe kerkgangers
slechts enkele tientjes per jaar
bijdragen dan is dat toch vreemd. Juist
voor deze categorie gevers is een strategie
van ‘verdiepen’ vaak zeer succesvol. De
rapportages uit diverse gemeenten bewijzen
die stelling. Maar zo’n opzet vraagt
moed om het gesprek aan te gaan!
Versterking plaatselijke activiteiten
Tot nu toe wordt de jaarlijkse actie Kerkbalans
in januari ingeluid door een centrale
persconferentie. De publiciteit die dat
oplevert ondersteunt wel de plaatselijke
acties, maar werkt als informatiebron te
laat. Daarom wordt in januari 2010 wel
een landelijke bijeenkomst georganiseerd,
met de presentatie van actueel onderzoek,
cijfermateriaal, uitreiking van Awards,
enzovoort, maar de kerkrentmeesters
kunnen al vanaf medio november kennisnemen
van deze landelijke opzet.
Op grond daarvan kunnen zij kiezen voor
een plaatselijke variant, toegesneden op
de eigen gemeente. Zie hiervoor
www.kerkbalans.nl en de websites van de
Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk
Beheer en de Protestantse Kerk.
De kanarie uit de kolenmijn
Ten tijde van de traditionele mijnbouw
namen de kompels vaak een kooitje mee
met daarin een kanarie. Zodra de omstandigheden
verslechterden (te weinig zuurstof,
gevaarlijke gassen) vertoonde het
beestje alarmerend gedrag. Dat was voor
de mijnwerkers een moment om extra op
te letten.
We kunnen dit vertalen naar Kerkbalans.
Soms duiden kleine signalen op veranderingen:
moeilijker vrijwilligers te krijgen,
gemeenteleden die niet reageren, een
terugloop van inkomsten enzovoort. Dat
zijn momenten om snel te analyseren en te
handelen. De leden van de Raad voor de
plaatselijke Geldwerving en de vrijwillige
kerkbalansadviseurs kunnen u daarbij
adviseren. Zij weten hoe belangrijk een
goede organisatie is!
Dirk Bijl is onder andere voorzitter van de
Interkerkelijke Commissie Geldwerving
(Kerkbalans).
21

Kerkinformatie Oecumenisch Leesrooster
November 2009
Roel Bosch
Deuterocanonieke Bijbelteksten lezen
‘Staat dat boek dan in de bijbel?’
Deze maand staan enkele lezingen uit 2 Makkabeeën op het Oecumenisch Leesrooster dat veel
kerken volgen. Dat kan vragen oproepen. Waar komt dat boek vandaan, het staat toch niet in de
Bijbel?
De Bijbel bevat 66 boeken, dat is duidelijk.
Maar aan de rand van die ‘canon’, die vastgestelde
lijst van bijbelboeken, staan nog
enkele boeken, die in de kerk op een
andere manier ook een rol spelen. Zo wilde
Maarten Luther, die zich wat kribbig uitliet
over de bijbelse Jakobusbrief en Openbaring,
graag Jezus Sirach, of de boeken van
de Makkabeeën laten lezen.
In de vroege kerk werd al gauw de regel
gehanteerd, dat alle boeken die in het
Hebreeuws geschreven waren de Heilige
Schrift vormden. God had immers zijn
boodschap bij de Joden in bewaring gegeven?
Boeken in het Grieks moesten
gewantrouwd worden: dan konden er best
eens verkeerde filosofieën zijn ingeslopen.
Zo begrensde men het ‘Oude Testament’,
zoals de synagoge dat ook deed. Natuurlijk
konden de geschriften van het Nieuwe
Testament, in het Grieks geschreven, wel
opgenomen worden in het Boek van de
christenen. Hier richtte de taal zich op de
gemeente die uit de Joden en uit de volkeren
stamde.
De kerkvader Hieronymus, die de Bijbel in
het Latijn vertaalde, wilde zich dus beperken
tot bijbelboeken met een Hebreeuwse
basistekst. Maar Augustinus was het niet
met hem eens: er zijn toch ook boeken in
het Grieks geschreven, die door de Heer
zelf vaak geciteerd werden: Jezus Sirach,
Makkabeeën, Tobit?
Apocrief of deuterocanoniek
Het woord ‘apocrief’ heeft niet zo’n
positieve klank. Het wordt voor alle
boeken gebruikt die geen plaats in de
bijbel kregen. Het woord ‘deuterocanoniek’
is veel neutraler: het zijn alleen die
boeken die in de kerk geschiedenis, een
plaats op de tweede rang hebben
gekregen.
‘Tussen de testamenten’
In de tijd dat er meer Joden búiten dan ín
Israël woonden, zo rond 250 voor de christelijke
jaartelling, begon de kennis van het
Hebreeuws weg te zakken. Om toch de
De deuterocanonieke boeken maakten deel uit van
de Statenvertaling. (foto: Roel Boschk)
Schriften te kunnen lezen, ontstond in
Egypte, Alexandrië, een Griekse vertaling
van de bijbelboeken, de Septuaginta.
In dezelfde periode werden er nog meer
verhalen vastgelegd, dan alleen de oude in
het Hebreeuws. Het bijbelboek Daniël
kreeg een paar aanvullingen. Zo werd aan
de drie jonge mannen in de oven een
Psalm in de mond gelegd:
‘Geprezen bent u, Heer, God van onze
voorouders,
geloofd en verhoogd in eeuwigheid.
Alle schepselen, prijs de Heer,
bezing en verhoog hem in eeuwigheid.
Zon en maan, prijs de Heer,
bezing en verhoog hem in eeuwigheid.
Sterren aan de hemel, prijs de Heer,
bezing en verhoog hem in eeuwigheid.
Regen en dauw, prijs de Heer,
bezing en verhoog hem in eeuwigheid.
Alle winden, prijs de Heer,
bezing en verhoog hem in eeuwigheid. ...’
Ook vinden we een kleine novelle, over een
jongen en een meisje die elkaar vinden.
Makkabeeën
In de boeken van de Makkabeeën vinden
we verzetsliteratuur. Als heel de
wereld tegen de Joden samenspant, en
iedereen hen wil dwingen om hun
leven, hun geloof, hun geboden opzij te
zetten, dan nog krijgen ze van God de
kracht om te volharden tot het einde.
De harde en vaak wrede verhalen klinken
door in de lezingen uit het evangelie,
zoals dat op de ‘zondagen van de
voleinding’ vaak gelezen wordt.
De jonge vrouw is zeven keer getrouwd
geweest, maar elke bruidegom stierf – totdat
ze haar Tobit (of Tobias) vond, door
Gods Engel zelf op haar pad gebracht.
En we lezen van Judith, de sterke vrouw
die in haar eentje Israëls tegenstander
Holofernes te lijf gaat. Of ook over die
gelovige Joden die vasthouden aan de wet
van God, al kost het hen het leven, de
Makkabeeën. Wijze woorden vinden we er
ook als een soort toevoeging op Prediker
en Spreuken: de boeken Wijsheid en Jezus
Sirach.
Het Nieuwe Testament
Achterin het Griekse nieuw testamentje,
zoals predikanten dat onder handbereik
hebben, staat de lijst met ‘geciteerde
schriftteksten’. Het boek van de Psalmen
heeft de meeste kolommen. Maar Makkabeeën,
Wijsheid, Sirach mogen er ook
zijn. Zoals de meeste citaten uit de Joodse
bijbel in het Nieuwe Testament gebaseerd
zijn op de Griekse vertaling ervan, zo
kenden veel schrijvers en lezers ook die
boeken die na de Hebreeuwse bijbel
geschreven zijn. Het is niet zo vreemd dat
in de oude kerk die geschriften dan ook
gelezen werden, natuurlijk in de eredienst.
Want thuis hadden mensen geen bijbel.
De oude kerk
Zo kwamen vanzelf die boeken van de
tweede rang, de ‘deuterocanonieke boeken’,
in de eredienst van de middeleeuwse
kerk terecht. Veel beelden en gedachten
22

Kerkinformatie November 2009
over het eeuwig leven, over het oordeel
zijn sterk bepaald door teksten uit deze
geschriften, omdat hierin, anders dan in
het Oude Testament, over leven na de
dood gesproken en gezongen wordt.
Het beeld van Lazarus die door de engelen
naar de hemel wordt gedragen, of de
lezing over Stefanus die de hemel
geopend ziet herkennen we uit de visioenen
in de toevoegingen van Daniël en de
Makkabeeën-boeken. Tot op de dag van
vandaag staan ze daarom op het leesrooster
van de Rooms-Katholieke en Oud-
Katholieke kerk, de lutherse en de anglicaanse
kerken.
Deuterocanoniek is ook canoniek
De Reformatie was ervan overtuigd dat de
oude kerk veel goeds had overgeleverd,
maar meende tegelijkertijd dat christenen
ook terug moesten gaan naar de bronnen.
Had die oude mening, dat alleen de
Hebreeuwse boeken het Oude Testament
vormden, geen goede papieren? Toen de
Nederlandse calvinisten hun eerste belijdenisgeschrift
opstelden moesten ze een
antwoord geven op deze vraag. In de
Nederlandse Geloofsbelijdenis noemen ze
eerst de 66 bijbelboeken, zoals wij ze ook
kennen. Door deze spreekt God, niet alleen
door de letters en woorden, maar ook door
een inwendig getuigenis van de Heilige
Geest in ons hart, als we merken dat wat
er in staat wáár is. Maar naast deze boeken
zijn er ook de ‘apocriefe boeken’: 3 en
4 Ezra, Tobias, Judith, Wijsheid, Jezus
Sirach, Baruch, toevoegingen aan Esther
en Daniël, en de twee Boeken van de Makkabeeën.
Deze mag de kerk lezen, ze mag
er onderwijzingen uit trekken, maar alleen
voor zover ze niet afwijken van de bijbelboeken.
Rembrandt
Rembrandt had een grote liefde voor
een aantal bijbelse verhalen. David, de
verloren zoon – maar het meest nog
schilderde, schetste en etste hij Tobit
en wat hij meemaakte. De blinde vader,
die zo goed kon zien welke weg God
met zijn volk voor had, werd bij Rembrandt
een echte profeet. En de zoon,
gesteund door een engel zonder dat hij
het doorhad, leek op elk zwervend
mensenkind, op zoek naar de goede
weg. Herkende Rembrandt zichzelf?
Statenvertaling
Dat was een milde opvatting. Maar op de
Synode van Dordrecht, in 1618 en 1619,
moesten de vertegenwoordigers concreet
de vraag gaan beantwoorden of in de
nieuw te verzorgen Statenvertaling ook
deze ‘apocriefe boeken’
moesten worden
opgenomen.
Dominee Gomarus
was daar mordicus
op tegen. Hij - wel
vaker fel in zijn
bewoordingen! -
noemde het afgoderij
als de kerk deze zou
voegen bij de bijbelboeken.
Staan er in
de deuterocanonieke
boeken geen verhalen
die je de wenkbrauwen
laten fronsen?
Judith liegt en
bedriegt, en zweert
nog wel ijdel in de
naam van de Heer!
De dood van Antiochus
wordt op drie
heel verschillende
manieren weergegeven,
daar kan er maar
één van kloppen.
Maar dan geven de
buitenlandse afgevaardigden
de doorslag.
De Engelse
afgevaardigde,
Samuel Ward, had
voor de Engelse King
James Bible de deuterocanonieke
boeken vertaald. Als u ze in
uw bijbel niet opneemt, waarschuwde hij,
maakt u zich los van de traditie. Bovendien
zullen de gewone mensen, met hun liefde
voor Tobias en Judith, dan uw hele vertaling
misschien niet aanvaarden.
Deze ‘politieke redenen’ wogen zwaar: de
boeken zouden worden opgenomen, maar
met een andere status dan de gewone
boeken. Ze zouden helemaal aan het eind
komen, in een kleinere letter, met een
waarschuwende voorrede. Aldus ge -
schiedde. Bijzonder is wel, dat de vertalers
óók 3 Makkabeeën hebben opgenomen,
terwijl de Nederlandse Geloofsbelijdenis
daar niet van spreekt, en ook de andere
kerken deze niet aanvaardden. Waarschijnlijk
volgden ze hier gewoon, onnadenkend,
de Delftse bijbel.
Protestantse kerken
In de Statenvertaling verschenen zo, vanaf
het jaar van uitgifte (1637), alle bijbelboeken,
plus achterin de deuterocanonieke boeken.
Als u in de kerk een oude kanselbijbel hebt
liggen, van voor 1750, is de kans groot dat
u daarin kunt doorlezen tot 3 Makkabeeën!
Alleen: mensen kochten een boek als een
stapel foliovellen, en lieten het zelf inbinden.
Misschien lieten ze her en der het
inbinden van die ‘duistere boeken’ wel
De genezing van de vader van Tobias, geschilderd door Rembrandt.
achterwege. In elk geval, vanaf een be -
paald moment werden ze ook niet meer
gedrukt. Totdat Abraham Kuyper en uitgeverij
Kok een project lanceerden om elk
gereformeerd gezin een Statenvertaling
met kanttekeningen in een leesbare letter
te bezorgen. Ze gaven de bijbel vorm in
drie bruine banden, het vierde, dunste,
deel volgde in het groen: dat waren de apocriefe
boeken. Met de waarschuwing van
de Dordtse vaderen voorin, natuurlijk.
Maar zo kwamen ze toch weer bij de
mensen thuis.
Kanselbijbel
In veel edities van de Nieuwe Bijbelvertaling
zijn, als vanzelfsprekend, ook de deuterocanonieke
boeken opgenomen. Alleen:
niet in de meest gebruikte kanselbijbels.
Dat is een gemiste kans – het zal er nu op
uitdraaien dat in de kerk lezingen uit Makkabeeën
vaak vanaf een los A-4tje zullen
gaan klinken. Of typeert dat nu juist het
los-vaste karakter, de eeuwen door, van
deze bijzondere boeken?
Dr. Roel Bosch is predikant in Zeist en voorzitter
van de Commissie Oecumenisch Leesrooster.
23

Kerkinformatie BERICHTEN
November 2009
Presentatie Toerustingsmap Luisterend Dienen
In november verschijnt een nieuwe toerustingsmap
van Luisterend Dienen, met als
titel Gemeentebreed Dienen – Werken aan
een diaconale gemeente. Luisterend
Dienen is een diaconaal programma van
Kerk in Actie voor gemeenten die zich
rekenen tot de Gereformeerde Bond en
anderen die zich verbonden weten met het
Kiezen voor openheid - een open boekje
Met het oog op de plannen voor een Nationale
Synode heeft de Vereniging van
Vrijzinnige Protestanten (‘beweging voor
eigentijds geloven’) een bundel interviews
uitgegeven. De titel is ‘Kiezen voor Openheid’.
Ds. Joke van der Velden uit Amsterdam
interviewde de volgende vrouwen en
mannen uit ‘het brede spectrum van gelovig
Nederland’: drs. Nienke van Dijk,
ds. Ilona Fritz, drs. Jantine Heuvelink,
ds. Wies Houweling, dr. Manuela Kalsky,
ds. Tom Mikkers, ds. Jan G. Offringa,
ds. Hester Smits, drs. Henk W. Stenvers,
mw. June Beckx en drs. Paul The en prof.
dr. Hetty Zock. Daarmee leveren zij een
bijdrage aan de discussie over de toekomst
van de oecumene, de eenheid en de
eventuele komst van een Nationale
(protestantse) Synode.
Het idee van een nationale synode is volgende
de samenstellers afkomstig van
oud-synodevoorzitter ds. G. de Fijter. Over
gereformeerd belijden.
De toerustingmap biedt diaconieën mogelijkheden
om het diaconaat breed onder de
aandacht van de gemeente te brengen.
Uitgangspunt: diaconaat is een taak van
de hele gemeente. De map biedt materiaal
om dat uit te werken in bijvoorbeeld bijbelkringen,
catechese, jeugdwerk, vrouwenen
ouderenbijeenkomsten
en de kerkenraad.
De map wordt gepresenteerd
tijdens de regionale
avonden die Luisterend
Dienen deze maand
organiseert voor diakenen.
De avonden worden
gehouden in Hardinxveld-Giessendam
(11
november), Wezep (11
november), Veenendaal
(12 november), Barendrecht
(17 november),
Bodegraven (18 november)
en in Rijssen (19
november). Aanmelden
voor deze avonden: m.
geluk@luisterenddienen.nl.
Elke bezoekende
diaconie krijgt een gratis
map, maar hij is ook
voor € 5,- te bestellen
bij: bestellingen@pkn.nl
of tel. (030) 880 13 37.
Meer informatie: www.
luisterenddienen.nl.
de organisatie is nog weinig bekend, maar
het boekje ‘Kiezen voor Openheid’ wil
alvast welwillend en kritisch laten horen
hoe een aantal mensen staat tegenover dit
initiatief. Directe aanleiding voor dit boekje
was het verschijnen van het boek ‘Wij
kiezen voor eenheid’ dat in juni 2008 werd
verspreid onder 5000 predikanten, pastoors
en andere geestelijke leiders. De VVP
verzendt ‘Kiezen voor openheid’ naar
voorgangers en synodeleden in de Protestantse
Kerk in Nederland, de Doopsgezinde
Sociëteit, de Remonstrantse
Broederschap, de vrijzinnige geloofsgemeenschap
NPB en SKIN, de landelijke
organisatie voor migrantenkerken, die
allemaal een bijdrage hebben geleverd.
Bestellen: PVV, Postbus 8094, 3503 RB
Utrecht, e-mail: info@vrijzinnig.nl.
Diakonia ook voor
predikanten
Wie als predikant of kerkenraadslid op de
hoogte wil blijven van het werk van diaconieën
en de ontwikkelingen op diaconaal
gebied kan een abonnement nemen op
het tijdschrift Diakonia. Diakonia is het
vak- en praktijkblad van Kerk in Actie voor
diakenen en diaconaal geïnteresseerden in
de Protestantse Kerk. Elk nummer bevat
ervaringen van een diaconie, een interview,
de mening van drie diakenen over
een actuele vraag, een mooi gedicht of
gebed ter inspiratie, een minicursus over
een diaconaal onderwerp (bijv. WMO), en
achtergrondinformatie bij collecten, acties
en campagnes.
Diakonia verschijnt zes keer per jaar. Een
abonnement kost bij € 12,70. Bij vijf t/m
negen abonnementen à € 9,62 (25%
korting) en bij tien abonnementen en meer
à € 7,52 (40% korting). Een aanmeldingskaart
vindt u in het hart van dit nummer
van Kerkinformatie.
Dag van open gastvrije kerk
Hoe ga je als gemeente om met de spanning
tussen enerzijds streven naar openheid
en gastvrijheid en anderzijds het
inhoud geven aan de eigen identiteit? Over
die vraag organiseren Stichting Leve de
Kerk (oecumenische stichting die staat voor
de open gastvrije kerk), De Roerom
(nieuws- en communicatieblad voor mensen,
betrokken bij kerk en samenleving) en
Op Goed Gerucht (beweging van moderne
theologen, predikanten, geestelijk verzorgers,
kerkelijk werkers en anderen) een themadag
op 21 november 2009.
Drie gastvrije gemeenten presenteren zich:
de Elthetogemeente te Alblasserdam, Frater
Andreasparochie te Tilburg en de Grote
Kerk te Emmen. Na de lunch wordt in groepen
verder gesproken. Reflectie tijdens de
dag en aan het slot: Monic Slingerland.
De dag wordt gehouden in het Johannescentrum,
Moezeldreef 400, Utrecht Overvecht
(nabij NS-station Utrecht-Overvecht.)
van 10.00-15.30 uur. Toegang:
€ 10, - (incl. lunch) over te maken rekening
76 96 342 t.n.v. stichting Leve de Kerk te
Ridderkerk. Betaling aan de ingang van de
zaal is ook mogelijk.
Informatie: www.opgoedgerucht.nl en
www.levedekerk.nl. Aanmelding:
secretaris@levedekerk.nl.
24

Kerkinformatie BERICHTEN November 2009
Studiedag ‘De Bijbel als gereedschap’
Predikanten en pastoraal werkers zijn
professionele bijbelgebruikers. Ze zijn er
goed in thuis en dat maakt het gebruik van
de Bijbel in veel gemeentewerk gemakkelijk.
Toch is de taal van de Bijbel nogal eens
een belemmering om hem ter sprake te
brengen. Voor steeds meer gemeenteleden
is de Bijbel een vreemd boek, dat
alleen tijdens de eredienst opengaat. Wat
betekent dat wanneer je als predikant of
pastoraal werker de Bijbel open slaat
tijdens bijvoorbeeld ziekenbezoek, catechisatie
of bijbelstudiekring? Tijdens de
studiedag ‘De Bijbel als gereedschap’
komt de vraag aan de orde naar het bijbelgebruik
door de professional in verschillende
contexten van het pastorale en
gemeentewerk.
Naast twee inleidingen over ‘bijbelgebruik
en cultuur’ en ‘bijbelgebruik en communicatie’
zijn er zes workshops over: bijbelgebruik
aan het ziekbed, in de catechese,
in de bijbelstudiekring, in de Alphakring,
in de gevangenis en over: vertaling en
doelgroep.
Medwerking verlenen Jonneke Bekkenkamp
(docent religie en literatuur aan de
Universiteit van Amsterdam), Jaap van
Dorp (vertaler Nederlands Bijbelgenootschap
(NBG)); Jurgen van den Herik (predikant
te Drachten; Lydia van der Meer
(coördinator bijbelgebruik bij het NBG);
Jantine Veenhof (missionair werker
Amsterdam); Martin Walton (docent geestelijke
verzorging aan de Protestantse
Theologische Universiteit); Jeanette
Westerkamp ( justitiepredikant) en Ingrid
de Zwart (predikant te Deventer).
Dagvoorzitter is Harm Dane.
De studiedag wordt gehouden op donderdag
26 november in conferentiecentrum
Hydepark in Doorn, van 10.00-16.00 uur.
Meer informatie over het programma:
www.pkn.nl. Aanmelding bij mw. J.M.
Florijn, j.florijn@pkn.nl (kosten: € 20,-).
Utrechtse Studiedagen over
de ziel
Hebben wij een
ziel? Is dat niet een
verouderd idee?
Met de moderne
neurowetenschap
weten we toch dat
we eigenlijk alleen
maar uit neuronen
bestaan? Is de werkzaamheid
van psychofarmaca
daar niet
een bewijs van? En
voor iemand met
gelovige scrupules: je
hoeft heus geen ziel
te hebben om zicht te
houden op de eeuwigheid!
De kerk
belijdt toch de opstanding des vleses? Maar:
wat blijft er zonder ziel over van onze vrijheid?
Rond deze vragen wordt op 20
november 2009 een symposium georganiseerd
door Stichting Utrechtse Studiedagen,
samen met het seminarium van de Protestantse
Theologische Universiteit.
Sprekers: Guus Labooy, Willem Drees en
René van Woudenberg. Meer informatie:
www.utrechtsestudiedagen.nl/symposium.
Studiedag ‘Leven met God in
een tijd van welvaart’
(foto: Protestantse Kerk)
Voorbereiding op Veertigdagentijdcampagne
Tijdens de kerstvakantie vertrekken acht
jongeren tussen de 17 en 25 jaar voor
twee weken naar Bolivia. Zij bezoeken het
project Irpañani, één van de zes projecten
die centraal staan tijdens de Veertigdagentijdcampagne
van ICCO & Kerk in Actie.
Tijdens de Veertigdagentijd kunnen ZWOcommissies,
jeugddiakenen, jeugdbegeleiders
en anderen deze jongeren uitnodigen.
Bijvoorbeeld tijdens of na een kerkdienst.
Maar ook in bijeenkomsten van de jongerengroep,
de catechese enzovoort.
De jongeren die in Bolivia zijn geweest,
kunnen hun verhalen en ervaringen delen
met de jongeren (en volwassenen) in uw
gemeente. Ze kunnen vertellen hoe de
mensen die zij ontmoet hebben, opstaan
voor hun eigen toekomst. Waar deze
mensen inspiratie vandaan halen en hoe
ze leven. De ambassadeurs staan voor u
klaar om uitleg te geven en zo een gezicht
te geven aan de campagne. U kunt de
jongeren uitnodigen voor kerkdiensten,
jeugdbijeenkomsten, gesprekskringen
enzovoort.
Wilt u een ambassadeur op bezoek? Neem
dan contact op met Kerk in Actie:
servicedesk@kerkinactie.nl.
Hoe ben je christen in een tijd van wereldwijde
armoede én welvaart in Nederland?
Over dit thema organiseert de Gereformeerde
Bond op 25 november een studiedag.
Medewerking verlenen ds. H.J. Lam,
prof. dr. H.G.L. Peels, ds. B.J. van der
Graaf en drs. M. Burggraaf. Van de vijf
workshop kan men er drie volgen: Een
antenne voor sociale en financiële noden
om ons heen, door diaconaal consulent
Carla van der Vlist; Gezinsleven anno
2009, door pedagoog en toeruster Wil
Hartog-Boogaard; Communicatie anno
2009: 238 vrienden en toch eenzaam, door
Steef de Bruijn; Groen en christelijk, door
ds. G. de Fijter; De wereld van de reclame,
door drs. Arjan van Vugt.
Plaats en tijd: Conferentiecentrum Hydepark
te Doorn van 13.00-21.15 uur. Kosten
€ 39,- p.p., inclusief maaltijd. Meer informatie
en aanmelden (voor 11 november
2009): geref.bond@tiscali.nl en vervolgens
het bedrag overmaken op giro 138421
t.n.v. Gereformeerde Bond, Apeldoorn,
o.v.v. studiedag 25 november.
25

Kerkinformatie
Kerkinformatie
BIJBELTEKSTEN
November 2009
November 2009
Deze teksten zijn gekozen uit de lezingen die in het gezamenlijk gebed in Taizé worden gebruikt. Taizé is een oecumenisch klooster in
Frankrijk. De teksten zijn kort genoeg om verschillende keren per dag herlezen te worden, voor een tijd van persoonlijk of
gemeenschappelijk gebed. Zo is men door middel van het gebruiken van dit rooster verbonden met de wereldoecumene.
zo 1 Jezus zegt: Gelukkig wie zuiver van hart
zijn, want zij zullen God zien. Gelukkig
de vredestichters, want zij zullen kinderen
van God genoemd worden.
(Matteüs 5: 1-12)
ma 2 Jezus zegt: Ik ben de opstanding en het
leven. Wie in mij gelooft zal leven, ook
wanneer hij sterft. (Johannes 11: 1-45)
di 3
Paulus schreef: Wij spreken alleen
omdat God ons het evangelie heeft
toevertrouwd – niet om mensen te
behagen, maar God, die de mensen
doorgrondt. (1 Tessalonicenzen 2: 1-12)
wo 4 Mijn hart zegt u na, Heer: “Zoek mijn
nabijheid!” Uw nabijheid, Heer, wil ik
zoeken. (Psalm 27)
do 5 Dit zegt de Heer: De vreemdeling die
zich met de Heer heeft verbonden, laat
hij niet zeggen: “De Heer zondert mij
zeker af van zijn volk.” Ieder die vasthoudt
aan mijn verbond, hem schenk
ik vreugde in mijn huis van gebed.
(Jesaja 56: 1-7)
vr 6
Moge God uw innerlijke wezen kracht
en sterkte schenken door zijn Geest,
zodat door uw geloof Christus kan gaan
wonen in uw hart. (Efeziërs 3: 14-21)
za 7 Paulus schreef aan Timoteüs: Schaam
je er niet voor om van onze Heer te
getuigen. Hij heeft ons gered en ons
geroepen tot een heilige taak.
(2 Timoteüs 1: 6-11)
zo 8 Jezus zag een arme weduwe, die twee
muntjes in de offerkist gooide. Hij zei:
Deze arme weduwe heeft meer in de
offerkist gedaan dan alle anderen; want
die hebben gegeven van hun overvloed,
maar zij heeft alles gegeven wat ze had.
(Marcus 12: 41-44)
ma 9 Wie van jullie heeft ontzag voor de
Heer? Laat degene die rondwaart in de
duisternis, zonder een straal van licht,
vertrouwen op de naam van de Heer en
steunen op zijn God. (Jesaja 50: 10)
di 10 De wijsheid van God laat zich gemakkelijk
zien aan wie haar liefheeft, ze laat
zich vinden door wie haar zoekt.
(Wijsheid 6: 12-16)
wo 11 Dit zegt de Heer: Ik ben de Heilige die
woont in den hoge, maar ook in het
geslagen en diep vernederde gemoed:
ik geef nieuw leven aan het vernederde
gemoed, nieuw leven aan het geslagen
hart. (Jesaja 57: 14-15)
do 12 Petrus en Johannes antwoordden degenen
die hen wilden verbieden Jezus’
naam te gebruiken: We moeten wel
spreken over wat we gezien en gehoord
hebben. (Handelingen 4: 1-22)
vr 13 Christus heeft zichzelf voor ons gegeven
om ons van alle zonde vrij te kopen
en ons tot zijn volk te maken.
(Titus 2: 11-14)
za 14 In Christus bent u gemerkt met het
stempel van de heilige Geest, opdat
allen die God zich heeft verworven
verlost zullen worden, tot eer van Gods
grootheid. (Efeziërs 1: 1-14)
zo 15 Jezus zegt: Hemel en aarde zullen
verdwijnen, maar mijn woorden zullen
nooit verdwijnen. (Marcus 13: 24-32)
ma 16 Paulus schreef: De Heer is trouw, hij zal
u kracht geven en u tegen het kwaad
beschermen. (2 Tessalonicenzen 3: 1-5)
di 17 Jezus is de steen die door de bouwlieden
is weggeworpen, maar die nu de
hoeksteen geworden is.
(Handelingen 4: 1-22)
wo 18 Zoek de Heer nu hij zich laat vinden.
God zal ruimhartig vergeven.
(Jesaja 55: 6-11)
do 19 Jezus zegt: Alles waarom jullie in je
gebeden vragen zullen jullie krijgen,
als je maar gelooft. (Matteüs 21: 18-22)
vr 20 Jezus zegt: Jullie Vader weet wat jullie
nodig hebben, nog vóór jullie het hem
vragen. (Matteüs 6: 7-15)
za 21 De geest van de Heer vervult de hele
wereld; hij die alles omvat weet wat er
gezegd wordt. (Wijsheid 1: 1-15)
zo 22 Jezus zei tot Pilatus: Ik ben geboren en
naar de wereld gekomen om van de
waarheid te getuigen, en ieder die de
waarheid is toegedaan, luistert naar wat
ik zeg. (Johannes 18:33-37)
ma 23 Heer, weid uw volk, uw geliefde kudde
die eenzaam leeft in het woud.
(Micha 7: 14-20)
di 24 ’s Avonds laat, toen de zon al was
ondergegaan, brachten de mensen alle
zieken en bezetenen naar Jezus toe. Hij
genas hen en hij dreef veel demonen
uit. (Marcus 1: 29-39)
wo 25 In de woestijn ging de Heer voor zijn
volk uit om hun de weg te wijzen, overdag
in een wolkkolom, ’s nachts in een
lichtende vuurzuil. Zo konden ze dag en
nacht verder trekken. (Exodus 13: 17-22)
do 26 Toen Jezus de mensenmenigte zag,
voelde hij medelijden met hen, omdat
ze als schapen zonder herder waren.
(Matteüs 9: 35—10:8)
vr 27 Paulus schreef: Van buitenaf werden
we belaagd door ruzies, van binnenuit
door zorgen. Maar God geeft moed aan
wie terneergeslagen is, en heeft ook
ons moed gegeven. (2 Korintiërs 7: 1-7)
za 28 De Heer zegt: Zie, ik schep een nieuwe
hemel en een nieuwe aarde. Er zal
alleen maar blijdschap zijn om wat ik
schep. Ik schenk mijn volk vreugde.
(Jesaja 65: 17-18)
zo 29 Jezus zegt: Wees waakzaam en bid
onophoudelijk. (Lucas 21: 25-36)
ma 30 Jezus zag Simon en zijn broer Andreas.
Ze wierpen hun net uit in het meer, het
waren vissers. Hij zei tegen hen: “Kom,
volg mij, ik zal van jullie vissers van
mensen maken.” Ze lieten meteen hun
netten achter en volgden hem.
(Matteüs 4: 18-22)
26

Kerkinformatie collecten
November 2009
Het wonder van 15 cent Missionair Werk: de kerk naar buiten. Advent 2009
De 15 cent actie komt eraan! De hele maand
november staat in het teken van de 15cent
campagne en op 29 november is de actiedatum.
U kunt natuurlijk ook een andere
zondag in november nemen om actie te
voeren. Nog steeds overlijden jaarlijks
meer dan 10 miljoen kinderen door gebrek
aan voedzaam eten en schoon drinkwater.
Onderwijs kan honger en armoede tegen
gaan, maar helaas kunnen meer dan 100
miljoen kinderen niet eens naar school.
Om wereldwijd zoveel mogelijk kinderen te
helpen, staat de maand november in het
teken van de 15cent campagne.
15 cent per dag is bijvoorbeeld al voldoende
om één kind in een ontwikkelingsland
te voeden: het wonder van 15 cent!
Met de opbrengst van de campagne steunt
Kerk in Actie wereldwijd lokale organisaties
die zich inzetten voor schoon drinkwater,
onderwijs en het tegengaan van ondervoeding.
Zie ook: www.15cent.nl
Diaconiën hebben vóór 1 november een
actiepakket ontvangen met de campagnematerialen
voor hun gemeente. Het pakket
bevat folders, een poster en een deponeerbox.
Meer informatie of extra materialen:
Kerk in Actie, tel. (030) 880 1456 of e-mail:
servicedesk@kerkinactie.nl.
Kerstcampagne Kinderen in
de Knel
Rond Kerst vraagt Kerk in Actie uw aandacht
voor Kinderen in de Knel met de
campagne ‘Terug naar huis’, waarbij
straatkinderen in Ghana centraal staan.
In Accra leven ongeveer 25.000 kinderen
op straat. Organisatie Agreds biedt jaarlijks
100 meisjes onderdak en onderwijs. Met
de opgedane kennis kunnen ze terugkeren
naar hun dorp. In de hele adventsperiode
kunt u kinderen betrekken bij de campagne.
Bestel gratis spaarboxjes en
adventskalenders voor de kinderen (€ 2,-).
In de adventskalender vertelt het Ghanese
straatmeisje Akua Labik steeds weer een
stukje van haar levensverhaal. Bestel bij
JOP materiaal voor de leiding van de
kindernevendienst of jeugdclub (Way to
Go, kijk op www.jop.nl/coach). Het verhaal
van Akua wordt gekoppeld aan het Kerstverhaal.
U kunt het materiaal bestellen via
www.kerkinactie.nl/webwinkel of bel
(030) 880 13 37. Meer informatie over deze
campagne met o.a. een filmpje en zeer uitgebreide
liturgiesuggesties voor de hele
adventstijd vindt u op: www.kerkinactie.nl/
collectes > Kinderen in de Knel Kerst 2009.
Pastoraat 20 oktober: Uit het oog, in het hart
Veel plaatselijke gemeenten constateren
dat de ‘tussengeneratie’, de mensen tussen
pakweg 25 en 45 jaar, in hun gemeente
voor een groot gedeelte ontbreekt. Daarmee
worden de mensen bedoeld die zo
druk zijn met studie, baan en gezin dat de
kerk op een laag pitje staat. We kunnen en
willen ze echter niet missen in de kerk!
Om gemeenten te helpen deze tussengeneratie
op het spoor te komen én met hen in
gesprek te raken, zijn een brochure en een
website ontwikkeld met o.a. bezinningsmateriaal,
werkvormen en een stappenplan.
De Protestantse Kerk wil graag de mensen
van de tussengeneratie weer in beeld krijgen.
De collecte van zondag 20 december
is hiervoor bestemd.
De collecteafkondiging voor deze collecte
staat in de derde Collectekrant. Meer informatie
zie www.pkn.nl/steunons.
Materiaal: bij deze collecte zijn posters en
advertentieprints beschikbaar. Bestellen:
e-mail: bestellingen@pkn.nl , telefoon (030)
880 13 37.
Laatste zondag kerkelijk jaar 22 november 2009
Op de laatste zondag van het kerkelijk jaar
herdenken veel plaatselijke gemeenten
tijdens de kerkdienst alle gemeenteleden
die in het afgelopen jaar zijn overleden.
Hun namen worden genoemd, zodat zij
niet vergeten worden. Het is een moment
van samenzijn, delen van elkaars verdriet
We leven in een tijd waarin veel gemeenten
kleiner worden. Als je niet oppast wordt je
pessimistisch over de toekomst van de
kerk. Maar er zijn ook veelbelovende initiatieven
waardoor mensen aan de rand van
(of buiten) de kerk in contact komen met het
evangelie en de geloofsgemeenschap.
Gemeenten die daar werk van maken
groeien eerder.
De Protestantse Kerk heeft dertig van die
veelbelovende initiatieven verzameld in een
map en stelt deze gratis beschikbaar aan
alle plaatselijke gemeenten in ons land.
Verder is er een website ontwikkeld waarop
bij de modellen literatuur en uitgewerkte
voorbeelden zijn te vinden. De Protestantse
Kerk wil plaatselijke gemeenten graag helpen
om met kansrijke missionaire modellen
aan de slag te gaan. De collecte in de
adventstijd is hiervoor bestemd.
De collecteafkondiging voor deze collecte
staat in de derde Collectekrant. Meer informatie
zie www.pkn.nl/steunons. Materiaal:
bij deze collecte zijn posters en advertentieprints
beschikbaar. Bestellen: e-mail:
bestellingen@pkn.nl, tel. (030) 880 13 37.
en ons gedragen mogen voelen door Gods
trouw. Juist omdat deze zondag gericht is
op het samenzijn in de eigen gemeente, is
de opbrengst van de collecte bestemd
voor het eigen plaatselijke gemeentewerk.
De bestemming van deze collecte wordt
vastgesteld door uw kerkenraad.
27

Kerkinformatie
Predikantswisselingen
November 2009
Predikantswisselingen
Beroepen:
te Apeldoorn, ds. P.F. Bouter te Leerdam;
te Baarn (Calvijnkerk), ds. G.C. Klok te
Putten; te Bodegraven (herv. wijkgem. 2),
en te Veen, ds. P.F. Bouter te Leerdam; te
Enter, ds. W.C.P. Bevelander te Alblasserdam;
te Genemuiden (herv. Wijkgem 2),
ds. J.B. ten Hove te Katwijk aan Zee
(herv.); te Harderwijk (herv. wijk 2) en te
Putten (herv. wijkgem. 6), ds. W.J. Dekker
te Delft (herv.); te Hoevelaken, Stoutenburg
en Achterveld (herv. West), ds. H.
Westerhout te Harderwijk; te Kamerik
(herv.), ds. H. Russcher te Barneveld; te
Nederlangbroek (herv.), ds. W.G. Hulsman
te Genemuiden; te Rouveen, ds. B.E.
Weerd te Wierden (herv. wijkgem.
3-Noord); te Sliedrecht (herv., wijk 3), ds.
J.B. ten Hove te Katwijk aan Zee (herv.); te
Wezep (herv. Pauluskerk), ds. J.C. Oosterwijk
te Ouwsterhaule-Scharsterbrug
(herv.); als pred. alg. dienst (Missionair
Werk & Kerkgroei), ds. P.A. Versloot te
Kockengen;
Aangenomen
naar Alphen a/d Rijn (geref. wijk Centrum),
ds. P.L. Smilde te Katwijk aan Zee (parttime);
naar Amersfoort (Adventkerk), ds.
D.P.C. Looijen te Amersfoort (predikantdirecteur
IZB); naar Amsterdam (Noorderkerk),
ds. P.J. Visser te Den Haag; naar
Beesd (herv.), ds. J.F. Scheffer te Lemelerveld;
naar Bredevoort, ds. A.G. Endeveld te
Tilburg; naar Gramsbergen, ds. G. Rohaan
en ds. G.G. Rohaan-van de Kamp te Herveld/Slijk-Ewijk;
naar Ter Apel (herv. Kloosterkerk),
proponent J.S. Dondorp te
Amsterdam; naar Tytsjerk (prot. gem.), ds.
J. Abbink te Buitenpost; naar Workum, ds.
W.F. Schormans en proponent mw. H.M.
Schormans-Marchand te Nijkerkerveen.
Bedankt
voor Bruchem-Kerkwijk/Delwijnen,
ds. J.C. Schuurman te Boven-Hardinxveld
(herv.); voor Elspeet, ds. J. Lohuis te Harskamp
(herv.); voor Huizen (herv. wijk
Meentkerk), ds. G. van Meijeren te Dirksland;
voor Moerkapelle (herv.), ds. J.B. ten
Hove te Katwijk aan Zee (herv.); voor Nijkerk
(herv.; wijkgem. 1), ds. J.C. Schuurman
te Boven-Hardinxveld (herv.); voor
Strijen (herv. wijkgem. Ichtus), ds. J.
Slager te Rotterdam-IJsselmonde; voor
Werkendam (herv. wijk 2), ds. H. Westerhout
te Harderwijk.
Beroepbaar
proponent M.C.M. Klomp, Edisonstraat
5-II, 1098 SX Amsterdam, tel. (020) 686 04
79, e-mail: mirella.klomp@kpnplanet.nl.
proponent M.J.E.H.T. van Baest, Nicolaas
van Eschstraat 36, 5061 VT Oisterwijk,
tel. 06-40 85 74 09, e-mail:
ademtocht@hotmail.com; proponent M.
van Dam, Oudestraat 6, 5161TB Sprang-
Capelle, tel. (0416) 53 10 12, e-mail:
m.vandam@hervormd-sprang.nl;
proponent G.J. Codee, Oostzaanstraat 23,
1013 WE Amsterdam, tel. 06-48 18 01 12.
proponent A.S. de Winter, Vitringalaan 20,
3851 PM Ermelo, tel. 06-50 95 03 24;
proponent M.A. Post, De Kamp 11, 8061
BJ Hasselt. Tel. (038) 477 47 34;
proponent H. Vlasman, Doniaweg 26,
9074 AE Hallum, tel. (0518) 43 19 79;
proponent G.J. Codée, Oostzaanstraat 23,
1013 WE Amsterdam, tel. 06-48 18 01 12.
Overleden
4 september ds. H.G.A. Meinders (geb.
3-juli 1923); 5 september ds. P. Heinen
(geb. 17 december 1926); 10 september
ds. C.J. Klop (geb. 12 juli 1936); 18 september
ds. C.J. Harder (geb. 23 april
1946); 20 september ds. A. Treurniet
(geb. 21 augustus 1928); 29 september ds.
J.C. van den Berg (geb. 12 maart 1931);
29 september ds. L.J. Boeyinga (geb.
16 maart 1922).
Wilt u berichten over predikantswisselingen
en beroepbaarstellingen doorgeven aan het
Synodesecretariaat? Postbus 8399, 3503 RJ Utrecht,
e-mail: jaarboek@pkn.nl
Daarnaast kunnen deze berichten doorgegeven
worden aan Persbureau Scheps, Postbus 103,
3770 AC Barneveld, e-mail: scheps@solcon.nl
advertentie
De Protestantse gemeente Ransdorp-Holysloot zoekt een
De Vrijzinnige Hervormden in Delft zoeken een parttime
predikant (75 %)
die in een goede samenwerking met de kerkenraad en vrijwilligers
onze gemeente wil dienen.
Wij zijn een landelijke gemeente met 180 leden onder de rook
van Amsterdam.
De pastorie staat in Holysloot naast de kerk.
Voor informatie kunt u zich wenden tot mevr. I. Spelt.
Wij zien uw sollicitatie graag tegemoet voor 20 november.
Mevr. I. Spelt: Poppendammergouw 12
1028 AZ Ransdorp-Amsterdam
tel. (020) 636 88 46, e-mail: fam.spelt@kpnmail.nl
predikant (0.5-0.6 fte)
die
• op inspirerende wijze ruimte biedt aan individuele zoektochten
om tot zingeving en geestelijk inzicht te komen;
• nieuwe bronnen van betekenis ontdekt in de christelijke
overlevering en in de actualiteit van de huidige cultuur;
• zich aangetrokken voelt tot het werken met kinderen en
tieners;
• het pastoraat en de erediensten als wezenlijk voor de
verdere opbouw van de gemeente ervaart;
• op enthousiaste wijze oud en jong weet te verbinden o.a.
door activiteiten via vrijwilligers vorm te geven;
• bereid is om centraal in het werkgebied te gaan wonen.
Voor meer informatie kunt u zich wenden tot dhr. A.E. Vlug,
Maria van Oosterwijckstraat 7, 2612XC Delft, (015) 212 14 51,
www.vrijzinnigdelft.nl.
28

Kerkinformatie advertenties
November 2009
Advertenties
Kerkinformatie kent twee soorten advertenties:
vacatureadvertenties van kerkelijke
gemeenten en andere advertenties.
Vacatureadvertenties van gemeenten kunnen
in vier verschillende formaten geplaatst
worden: Klein (tot 65 woorden), Normaal
(tot 130 woorden), Groot (tot 260 woorden)
en Zeer groot (tot 520 woorden/hele
pagina). Voor deze formaten gelden
respectievelijk de volgende tarieven:
€ 174, € 348, € 698 en € 1.394. Het aantal
woorden wordt berekend met de functie
‘Woorden tellen’ onder Extra in tekstverwerkingsprogramma
Word.
Andere advertenties bestaan in de formaten:
1/8, 1/4, 1/2 en 1/1. De prijzen zijn
respectievelijk: € 348, € 698, € 1.394,
€ 2.788.
Aanlevering
Per e-mail aan:
kerkinformatie.advertenties@pkn.nl (de
kale tekst in een Word-bestand en logo’s
uitsluitend apart in een jpg-bestand),
per fax aan (030) 880 14 45, of in papieren
vorm per post aan: Kerkinformatie Advertenties
(F. Rozemond), Postbus 8504,
3503 RM Utrecht.
Naam en logo’s
De afkorting PKN wordt zoveel mogelijk
vermeden. Wanneer het logo van de Protestantse
Kerk wordt gebruikt dient dat
volledig (met vaste verticale tekst) te worden
afgedrukt. Dit in verband met de optimale
en eenduidige werking ervan. Eigen
varianten op dit logo kunnen in Kerkinformatie
worden geweigerd. Andere eigen
logo’s, beeldmerken, vignetten of foto’s
zijn uiteraard hartelijk welkom.
Uiterste aanleverdata:
(zie ook www.pkn.nl homepage, linksboven
onder tijdschriften/nieuwsbrieven):
Decembernummer: 3 november
Januarinummer: 1 december
Februarinummer: 5 januari
De advertentiepagina’s in Kerkinformatie
worden vanaf de dag van verschijnen
tevens geplaatst op www.pkn.nl > klik
linksboven op: Vacatures.
De redactie van Kerkinformatie is niet verantwoordelijk
voor de inhoud van advertenties.
Bij de opmaak zal zoveel mogelijk
rekening worden gehouden met de wensen
van de adverteerder.
Gezocht:
predikant of kerkelijk werker
met hart voor de jeugd
Welke parttime (50%) predikant / proponent (m/v) of fulltime
(80-100%) kerkelijk werker (m/v) ziet het als een uitdaging de
jeugd, hun ouders en de jong volwassenen in onze kerkelijke
gemeente (PKN) zo te inspireren dat de actieve betrokkenheid
vergroot wordt?
Als deze uitdaging u aanspreekt, kan de secretaris van de
beroepingscommissie, mevrouw Rineke Limbeek, Hoekweg
15, 7681 EM Vroomshoop, email rinekelimbeek@hetnet.nl,
u nadere informatie sturen. Verder kunt u via www.gkci.nl en
www.twenterand.nl wat meer te weten komen over onze
kerkelijke en burgerlijke gemeente.
Wanneer de indruk uit de informatie positief is, dan stellen we
het op prijs met u in contact te komen en een mondelinge
toelichting te geven. U kunt daarvoor contact opnemen met
de voorzitter van de beroepingscommissie, mevrouw Joke
Kottier-Hekman, tel. (05460 64 60 44,
e-mail menjkottier@home.nl
Uw schriftelijke sollicitatie kunt u richten aan de secretaris van
de beroepingscommissie.
De Protestantse Gemeente Leens-Mensingeweer
zoekt een
predikant (m/v) – 1,0 fte
Onze gemeente bestaat uit meerdere dorpen in de mooie
gemeente De Marne op minder dan 25 minuten rijden van de
stad Groningen, het cultureel en onderwijskundig centrum van
onze provincie. Nationaal Park Lauwersmeer maakt deel uit van
De Marne.
De erediensten vinden plaats in de dorpen Leens en Mensingeweer.
Er is eventueel een pastorie beschikbaar in het dorp
Leens.
De gemeente telt ongeveer 900 leden waarvan velen actief zijn
in allerlei commissies en gespreksgroepen.
Wij vragen van de nieuwe predikant, dat hij/zij:
• pastoraal sterk is
• een heldere theologische inbreng en uitleg hanteert die
te vertalen is naar de dagelijkse praktijk
• tussen de mensen staat en samenbindend is
• met respect om kan gaan met de verschillende manieren van
geloven binnen onze gemeente
• aansprekend is voor jeugd/jongeren
• inspirerend en vernieuwend is.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de heer
H. Koning (vz. Beroepingscommissie), tel. (0595) 5716 44,
e-mail hlkoning@gmail.com. Op aanvraag wordt u een informatiepakket
toegezonden. Ook kunt u voor meer informatie terecht
op onze website
www.leens-mensingeweer.protestantsekerk.net.
Uw reactie, voorzien van een c.v., kunt u tot en met vrijdag
20 november a.s. sturen per brief aan: de heer H.L. Koning,
Lemkesland 29, 9965 TV Leens of per e-mail aan
hlkoning@gmail.com.
29

Kerkinformatie
advertenties
November 2009
De Protestantse gemeente te Naaldwijk (Zuid-Holland) zoekt een
predikant m/v (1fte)
In 2007 zijn de Gereformeerde Ontmoetingskerk en de Hervormde
Kandelaargemeente samengegaan als Protestantse
gemeente te Naaldwijk. Onze gemeente telt 3200 leden. Er is
een team van drie fulltime predikanten en daarnaast 0,33 fte
bijstand in het pastoraat.
Gezien de recente fusie en de veelkleurigheid van de gemeente
is het versterken van de onderlinge gemeenschap een belangrijk
aandachtspunt. Tegelijkertijd willen we over de kerkmuren heen
kijken en een gastvrije plek worden in de Naaldwijkse samenleving.
Momenteel zijn we bezig om visie en beleid voor de
komende jaren te ontwikkelen, vanuit het verlangen om nu én in
de toekomst op aansprekende en eigentijdse wijze kerk te zijn.
Wij zoeken iemand met ruime ervaring
• die de gebruikelijke taken in pastoraat, liturgie, vorming &
toerusting en beleid vorm kan geven, met oog voor de veelkleurigheid
van de gemeente, op een manier die jong en oud
aanspreekt;
• die op constructieve wijze kan helpen om enerzijds de onderlinge
gemeenschap te versterken en anderzijds meer ‘kerk
naar buiten’ te worden;
• die bereid is actief te participeren in het intensief samenwerkende
predikantenteam.
Er is voor de nieuwe predikant een pastorie beschikbaar.
Naaldwijk heeft ca. 18.000 inwoners en maakt sinds 2004
deel uit van de gemeente Westland.
Wij sturen u graag een profielschets van onze gemeente toe.
Deze kunt u aanvragen via: beroepingscie@pkn-naaldwijk.nl.
Ook is informatie over de gemeente te vinden op onze website:
www.pkn-naaldwijk.nl.
Nadere inlichtingen kunt u inwinnen bij Piet Vreugdenhil, voorzitter
van de beroepingscommissie, via bovenstaand e-mailadres
of ’s avonds telefonisch: (0174) 62 01 22.
Wij ontvangen uw sollicitatie graag uiterlijk 30 november 2009.
Deze kunt u richten aan: Beroepingscommissie Protestantse
gemeente te Naaldwijk, p/a Marja van der Hout-van Oosten,
Paardebloem 26, 2671 WR Naaldwijk of via
beroepingscie@pkn-naaldwijk.nl.
30

Kerkinformatie
advertenties
November 2009
De Protestantse Gemeente van de Ontmoetingskerk
te Gorredijk zoekt een
predikant (m/v) 50%
Wij zijn een gemeente:
• gelegen in het zuidoosten van Fryslân
• bestaande uit ruim 1100 leden
• met 1,5 predikantsplaats
• met een modern kerkgebouw
• met een groot aantal zeer betrokken vrijwilligers
• die een moderne, open en gastvrije gemeente wil zijn
• die eredienst en pastoraat tot speerpunten van beleid
gekozen heeft
Wij zoeken een predikant die:
• leeft en werkt vanuit de overtuiging dat Gods Liefde zich
uitstrekt naar heel onze wereld
• inspirerend en vernieuwend voorgaat en het Woord van
God weet te verbinden met de vragen van deze tijd
• de vormgeving van de eredienst en het pastoraat van jong
en oud ziet als kerntaken
• open is in contacten met anderen en creatieve en organisatorische
talenten heeft
• goed kan samenwerken met de aanwezige collega en in
breder oecumenisch verband
• enthousiast is in de omgang met jongeren
Een uitgebreid informatiepakket kunt u aanvragen bij de secretaris
van de beroepingscommissie. Ook kunt u telefonisch
contact opnemen met de voorzitter van de beroepingscommissie,
de heer B. Visser, tel. (0513) 46 32 48.
Uw schriftelijke reactie kunt u voor 4 december richten aan de
secretaris van de beroepingscommissie: de heer R. Spits,
Schansburg 48, 8401 SG Gorredijk, e-mail
beroepingsciegorredijk@gmail.com
De protestantse kerk van Horebeke (B) zoekt een nieuwe
pastor en leraar
Wij zijn een actieve, enigszins vergrijzende gemeente in de
Vlaamse Ardennen, ongeveer 25 km ten zuiden van Gent, die
open staat voor oecumene en vragen uit de samenleving.
Wij vragen:
• een academische opleiding theologie met toelating tot
evangeliebediening;
• een inspirerende én pastorale uitleg van de bijbel in
eredienst en leerhuis;
• een open ingesteldheid ten aanzien van de diversiteit in
geloofsbeleving;
• persoonlijke en betrouwbare omgang met jong en oud;
• vanuit het gemeenteleven een oecumenisch en
maatschappelijk engagement;
• enige historische belangstelling;
• gevoel voor humor en relativeringsvermogen.
Wij bieden:
• ondanks de kleinschaligheid van de gemeente een sterk
ontwikkeld en daadkrachtig oecumenisch en sociaal draagvlak;
• een gerestaureerde pastorie met modern comfort in een
prachtige, landelijke omgeving;
• een salaris volgens de Belgische regelgeving;
• een passende onkostenvergoeding.
Verzoeken om informatie en sollicitaties vóór 20 november
2009 aan:
De heer Wilfred De Jonge, scriba
Korsele 34, B-9667 Horebeke
E-mail: widejo@skynet.be
U kunt voor wat meer informatie ook een bezoekje brengen
aan onze website: www.geuzenhoek.be.
• Toerusting en vorming
Onze gemeente werkt nauw samen met de Hervormde
Gemeente Maarland en werkt toe naar een federatie.
De Gereformeerde Kerk te Loppersum (Groningen) zoekt een
predikant(e) voor een 80% functie
Hierbij denken wij aan een sterke persoonlijkheid met bindende
eigenschappen voor onze veelkleurige gemeente.
Speerpunten uit ons beleidsplan zijn:
• Jeugd
• Samen Op Weg
Er is een ruime pastorie beschikbaar.
Nadere inlichtingen kunt u inwinnen bij de heer G.J. Reinders
(voorzitter beroepingscommissie), via e-mail: geertjan@moi.nl
of telefonisch: (0596) 57 25 76. Een informatiepakket en een
profielschets kunt u aanvragen via e-mail:
JJHielema@tele2.nl.
Uw brief met CV kunt u tot 3 weken na het verschijnen van dit
blad sturen naar: de heer J.J. Hielema (secretaris beroepingscommissie)
Kruisweg 18, 9919 BB Loppersum.
31

Kerkinformatie
advertenties
November 2009
Protestantse Gemeente Maas-Heuvelland
De Protestantse Gemeente Maas-Heuvelland, gesitueerd in één van de mooiste regio´s van Nederland, is op 24 juli van dit jaar
ontstaan uit de samenvoeging van de gemeenten Vaals/Gulpen, Maastricht en Valkenburg/Meerssen. Onze gemeente is dus nog
jong. Wij staan nu voor de uitdaging om van drie gemeenten met ieder een eigen geschiedenis en bijbehorende tradities, door te
groeien tot één gemeente met drie kernen, met respect voor de eigenheid van die kernen.
Wij willen een vitale gemeenschap zijn waarin de leden zich op elkaar betrokken voelen, waar ruimte is voor velerlei vormen van
bezinning, viering en ontmoeting: een open en gastvrije gemeenschap met het gezicht naar de wereld welke zich kenmerkt door
omzien naar elkaar en inzet voor een respectvolle samenleving.
Sinds kort hebben wij een vacature voor een
predikant(e) (1 fte.)
Wie wil de uitdaging aangaan om met ons de schouders te
zetten onder onze nieuwe gemeente?
Meer informatie vindt u op onze website www.stjanmaastricht.nl
of kunt u opvragen bij de secretaris van de beroepingscommissie
mevr. J. Jostmeyer, tel. 003289715885.
U kunt ook bellen met de voorzitter van de beroepingscommissie
dhr. Tj. de Haan tel. 06-20 39 53 78.
Uw reactie zien wij graag vóór 15 december 2009 bij mevr.
J. Jostmeyer, Dobbelsteynstraat 23, 3620 Lanaken België.
E-mail: j.f.jostmeyer@belgacom.net
De Hervormde gemeente “De Ontmoeting” te Nunspeet is een open, gastvrije geloofs-gemeenschap, geïnspireerd door het
evangelie van Jezus Christus.
Wij zijn een pluriforme gemeente met een eigen identiteit. Temidden van de diverse Nunspeetse kerken neemt De Ontmoeting een
speciale plaats in als een eigentijdse, moderne, zelfstandige gemeente met ongeveer 400 leden.
Vanwege het feit dat onze huidige predikant gebruik maakt van de regeling voor vervroegd emeritaat zoeken wij een parttime
predikant (m/v)
Wij zoeken iemand die:
• samen met de kerkenraad en werkverbanden werkt aan de
verdere ontwikkeling van de gemeente;
• in prediking en pastoraat de gemeente van jong tot oud weet
te bereiken en te inspireren;
• belangstelling heeft voor moderne liturgie en goede
kerkmuziek;
• in staat is prioriteiten te stellen binnen het parttime dienstverband,
met bijzondere aandacht voor eredienst, pastoraat en
jongeren;
• bereid en/of in staat is in Nunspeet dan wel in de directe
omgeving te komen wonen.
Wij bieden een werkomgeving waarin veel ruimte is voor eigen
initiatief en persoonlijke ontwikkeling.
Voelt u zich door het bovenstaande aangesproken en zou u zich
in een gemeente als omschreven thuis kunnen voelen, dan
komen wij graag met u in contact.
Voor eventuele vragen en/of aanvullende informatie kunt u
contact opnemen met de heer Nuy Meboer, voorzitter beroepingscommissie,
tel. (0341) 26 33 36 of nme@schur.com.
Indien u belangstelling heeft, kunt u schriftelijk reageren naar de
secretaris van de beroepingscommissie, mevr. Ank Schreuder,
Leopoldlaan 8, 8072 CM Nunspeet.
Reacties voor uiterlijk 15 december 2009.
Wij verwijzen u ook naar onze website:
www.deontmoetingnunspeet.nl
32

Kerkinformatie
advertenties
November 2009
Protestantse Gemeente in Hoek van Holland,
waar de horizon ruim is en een frisse wind waait, is op zoek
naar een fulltime
predikant
die
• ervaring heeft opgedaan in tenminste één gemeente,
• het een uitdaging vindt in een gefuseerde gemeente te
komen werken,
• mensen kan inspireren tot verdere opbouw van één hechte
geloofsgemeenschap.
Meer informatie vindt u op onze website
www.pghvh.nl
Reacties graag vóór 20-11- 2009.
De Wijkgemeente Kievietkerk te Wassenaar Zuid
is op zoek naar een
predikant m/v
met ruime ervaring voor een aanstelling van 80%.
Wij zijn een wijkgemeente die:
• onderdeel uitmaakt van de Protestantse Gemeente
Wassenaar en gericht is op nauwe samenwerking met de
andere wijkgemeenten.
• zorg heeft voor elkaar en dit ervaart als een belangrijk
onderdeel van het gemeente zijn.
• een groot aantal gesprekskringen heeft.
De Protestantse Gemeente te Nederhorst den Berg
gelegen in de Gooi- en Vechtstreek, zoekt een
fulltime predikant(e)
Wij zijn een open gemeente met ruim 800 leden, waarin ruimte
is voor diversiteit in geloofsbeleving.
In ons beleidsplan 2008-2013 hebben we onze opdracht en
visie onder woorden gebracht.
Dit beleidsplan en andere informatie over onze gemeente vindt
u op de website www.pgndb.nl.
Voor inlichtingen en/of het opvragen van een uitgebreid informatiepakket,
waarin zowel een profielschets van onze
gemeente als van de te beroepen predikant, kunt u contact
opnemen met de secretaris van de beroepingscommissie
dhr. J.W. Leijenhorst, tel. 0294 253454; email:
j.w.leijenhorst@hetnet.nl.
Uw schriftelijke reactie ontvangen wij graag vóór 1 december
2009. U kunt uw brief richten aan dhr. J.W. Leijenhorst,
P. de Hooghlaan 12, 1394 GK, Nederhorst den Berg.
Wij vragen een predikant die:
• de gemeente kan inspireren en diepgang geeft door de
verkondiging tijdens de erediensten en in andere vormen
van gemeente zijn;
• speciale aandacht heeft voor het pastoraat;
• leiding wil geven aan gesprekskringen en ruimte geeft aan
verschillende geloofsbelevingen en geloofsvragen;
• samenwerkt met collegae en ambtsdragers van de andere
wijkgemeenten aan een toekomst voor onze kerkgemeenschap;
• activiteiten ontplooit om jongeren bij de kerk te betrekken;
• de gemeente kan stimuleren, ook diegenen die minder
betrokken zijn bij de kerk;
• belangstelling heeft voor de liturgie en deze in samenwerking,
onder meer met de cantor organiste, op inspirerende
wijze vertaalt in de erediensten;
• over coördinerende en organisatorische kwaliteiten
beschikt.
Een uitgebreide profielschets sturen wij u graag toe.
Voelt u zich aan gesproken door de mogelijkheden die deze
predikantsplaats biedt, dan ontvangen wij uw schriftelijke
reactie gaarne voor 14 november a.s.
Uw reactie graag naar:
M.F. Meijer-Prins
Van Bommellaan 2
2245 VN Wassenaar.
Tel. (070) 517 62 95
e-mail: riet.meijer@gmail.com
33

Kerkinformatie
advertenties
November 2009
Mensenkinderen verricht zendings– en hulpverleningswerk in de armste landen van Europa: Albanië, Bulgarije en Moldavië.
Zij steunt vanuit een klein kantoor in Harderwijk organisaties en kerken bij hun evangelisatiewerk en hun diaconale en pastorale
activiteiten.
Mensenkinderen is op zoek naar een
predikant-buitendienstmedewerker (0,5 FTE)
U bent verantwoordelijk voor o.a.:
• het bezoeken van donateurs van Mensenkinderen
• het aanbieden van persoonlijke projecten
• vertegenwoordiging van Mensenkinderen bij organisaties en
bedrijven
• het werven van legaten en erfstellingen
• het geven van presentaties over het werk van Mensenkinderen
Functie-eisen:
• Predikant (Protestantse Kerk Nederland) met hart voor kerk,
zending en diaconaat
• Bekend met de veelkleurige kerkelijke kaart van Nederland
• Goede contactuele vaardigheden en in teamverband kunnen
werken
• Flexibel in tijdsbesteding
• In bezit van auto
Een predikant die woonachtig is in het midden van het land
geniet onze voorkeur.
Indien u zich herkent in dit profiel en u wilt solliciteren, stuur of
mail uw brief met CV uiterlijk 20 november 2009 naar:
Mensenkinderen
T.a.v. ds. Egbert van Beesten
Postbus 320
3840 AH Harderwijk
e.van.beesten@mensenkinderen.nl
Voor meer informatie over Mensenkinderen of de bovengenoemde
functie kunt u contact opnemen met ds. Egbert van
Beesten (06 – 12 22 66 04) of ds. Jenno Sijtsma
(tel. 0578 – 613 683) of onze website bezoeken
www.mensenkinderen.nl.
De Protestantse Gemeente te Stadskanaal zoekt voor haar Wijkgemeente Poststraatkerk een
predikant (m/v) 0,8 fte
die samen met onze andere twee predikanten enthousiast
wil bouwen aan een veelkleurige gemeente.
Onze gedachten gaan uit naar een predikant die
• vanuit een overtuigd persoonlijk geloof het evangelie aan
onze gemeente kan uitleggen;
• de veelkleurigheid van onze gemeente een uitdaging vindt;
• het pastoraat als een kerntaak ziet;
• mensen weet toe te rusten en te enthousiasmeren;
• affiniteit heeft met jeugd en jong volwassenen zonder de
ouderen uit het oog te verliezen.
Nadere informatie waaronder een profielschets van de te beroepen
predikant en een schets van de gemeente kunt u opvragen
bij mw. J. Faber-Smid, tel: (0599) 61 47 78 of
via beroepingswerk@pknstadskanaal.nl
Meer informatie kunt u vinden op www.pknstadskanaal.nl
Uw sollicitatie dient u voor 21 november 2009 te richten aan de
beroepingscommissie, p.a. mw. J. Faber-Smid, Cederhage 40,
9501 TX Stadskanaal.
34

Kerkinformatie
advertenties
November 2009
De Protestantse Gemeente Tijnje/ Terwispel
zoekt een enthousiaste
Predikant (m/v) voor een 80% functie
Wij zijn een actieve gemeente, ontstaan uit een fusie sinds
2007 van de plaatselijke gereformeerde kerk en de hervormde
gemeente van Tijnje/Terwispel.
De gemeente bestaat uit circa 500 leden.
Wij zoeken iemand die
• enthousiast en gedreven is
• de gemeente weet te stimuleren en te motiveren
• zich betrokken voelt bij jeugd en jongeren
• met ons het gemeenteleven wil uitbouwen
• met de verkondiging van Gods woord de gemeente weet te
inspireren
• met een luisterend oor en een warm hart voor het pastoraat
• zich tot het midden van de kerk rekent.
Wat hebben wij te bieden
• natuurrijke omgeving in Zuid-Oost Friesland
• ruime pastorie naast de kerk
• enthousiaste en actieve vrijwilligers
• twee monumentale kerkgebouwen
• hechte en actieve dorpsgemeenschap.
Voor nadere informatie en/of het opvragen van een informatiepakket
met profielschets kunt u contact opnemen met Mevr.
J. Eliveld- van der Hoek, Breewei 79, 8406 EC Tijnje,
tel. (0513) 57 12 93 e-mail: elisoftware@online.nl
Bent u geïnteresseerd geraakt en spreekt onze gemeente u aan?
Stuur dan uw sollicitatiebrief met cv schriftelijk of per e-mail
binnen 14 dagen na verschijning van dit blad naar bovenstaand
adres.
Welke parttime predikant(e) (0,5 fte)
weet ons te inspireren?
De Protestantse Gemeente te Deventer
is de voortzetting van de Hervormde Gemeente,
Gereformeerde Kerk en Evangelisch Lutherse
Gemeente; heeft twee wijkkerkenraden en een
algemene kerkenraad.
In de Lebuïnuswijk is door het emeritaat van de
van origine Evangelisch Lutherse predikant per
medio 2009 een vacature ontstaan. Een fulltime
en een tweede parttime predikant zijn reeds
aanwezig.
De wijk beschikt over de historische Lebuinuskerk
en een wijkgebouw.
Er is veel aandacht voor liturgie en kerkmuziek.
Dit wordt mede gestalte gegeven door een
professionele cantor / organist.
De gemeente is zowel op interne ontwikkeling
gericht als op kerk-zijn in de stad met nieuwe
vormen van diaconaat.
De gemeente wil God dienen en maakt gebruik
van beproefde oudtijdse tradities en eigentijdse
vormen.
www.pkn-deventer.nl
Wij zoeken iemand die:
• een organisator, een bouwer is met gevoel voor structuur.
• een inspirator en een “team-player” is.
• een warme uitstraling heeft, goed kan luisteren en die leeft vanuit een
persoonlijk geloof.
• liefde heeft voor Bijbeluitleg en samen vieren.
• de diversiteit aan geloofsbelevingen verstaat en daarin verbondenheid
weet te scheppen.
Wij vragen iemand met o.a. de volgende kennis, kunde en
affiniteit m.b.t. het gemeentewerk:
• het leiden van een dienst die liturgisch en inhoudelijk –
ook aangaande de preek - goed verzorgd en inspirerend is.
• de Bijbelse boodschap weet te vertalen naar de praktijk van alledag.
• gestalte kan geven aan het pastoraat en de pastorale
organisatie waarin zowel ouderen als jongeren een plaats kunnen vinden.
• ervaring heeft als predikant.
Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met:
mevr. W.C.J. Schuitman (secretaris beroepingscommissie),
T: 0570-618593; E: mieke_schuitman@yahoo.com; een informatiemap is
op te vragen
De beroepingscommissie nodigt belangstellenden uit vóór
21 november 2009 hun sollicitatiebrief met cv te sturen naar mevr.
W.C.J. Schuitman, Achter de Hoven 29, 7419 AE Deventer.
35