Geschiedenis van de jacht - KU Leuven

De jacht
B i o - e t h i e k
Evi Beyé - Evelien Eeckhoudt - Liesje De Bonte
Fem Michel - Robin Van Buel - Sarah Verschueren

De jager
“ Als jager
wil ik de natuur intens
beleven
te zijn in weiden, velden en
bossen
dat is leven.
Ik jaag dus selektief
zonder biotiek te verstoren,
want dan alleen is de natuur
beschermd naar behoren. ”

Inhoudsopgave
Inleiding................................................................................................................ 4
De tien geboden van een goede jager................................................................. 5
Geschiedenis van de jacht................................................................................... 6
De eerste recreatiejagers.......................................................................................................6
Oudheid en Middeleeuwen................................................................................................... 7
De tijd van de vuurwapens ................................................................................................. 10
Van de negentiende eeuw tot heden ................................................................................... 11
Jagen: nu ............................................................................................................ 13
Wat is jagen ........................................................................................................................ 13
Waarom jagen?................................................................................................................... 13
Toegelaten bejaagd wild..................................................................................................... 13
Jachtwijzen ......................................................................................................................... 15
Beperkingen en voorwaarden............................................................................................. 16
Toegestane jachtmiddelen .................................................................................................. 17
Jachtdecreet ....................................................................................................... 19
Algemene bepalingen ......................................................................................................... 19
Jachttijden........................................................................................................................... 19
Toekomstig recht................................................................................................................ 20
Houder van het jachtdecreet – jachtterreinen ..................................................................... 21
Het jachtverlof.................................................................................................................... 23
De jachtmiddelen................................................................................................................ 25
Bestrijding van wild ........................................................................................................... 26
Wildschade ......................................................................................................................... 27
Vervoer en handel in wild .................................................................................................. 28
Bijzondere bepalingen ........................................................................................................ 29
Algemene strafbepalingen .................................................................................................. 30
Algemene strafbepalingen .................................................................................................. 31
Slot- en overgangsbepalingen............................................................................................. 32
Stropen ............................................................................................................... 34
Gevolgen van de jacht op de biodiversiteit ..................................................... 38
Inleiding.............................................................................................................................. 38
Jacht en extinctie ................................................................................................................ 38
Jacht op exoten ................................................................................................................... 39
Jacht op de eigen kweek ..................................................................................................... 40
Jacht en zoönosen............................................................................................................... 41
De jacht en ethiek .............................................................................................. 43
De machten van de jacht..................................................................................................... 43
De jacht is een sport ........................................................................................................... 45
De jacht is intensief ............................................................................................................ 46
Is jachtwild als consumptieproduct ethisch verantwoord?........................... 52
Ethisch verantwoord: faunabeheer ................................................................. 53
Jagen gerechtvaardigd? ...................................................................................................... 53
Kunnen we hieruit besluiten dat… ..................................................................................... 55
Faunabeheereenheden......................................................................................................... 56
Slotwoord ........................................................................................................... 57
Bronnen .............................................................................................................. 58
Bio-ethiek De Jacht 3

Inleiding
De jacht spreekt al van oudsher tot onze verbeelding. Niet enkel voor de mens maar ook voor
de andere dieren is het een oeroud gegeven, een samenspel van instincten waarop zowel jager
als prooi reeds miljoenen jaren geselecteerd zijn. Ze zijn genetisch gespecialiseerd om elkaar
te ondermijnen. Eén kleine voordelige aanpassing die genetisch binnen de soort verspreid
raakt, kan de overlevingskansen van deze soort doen toenemen. De andere partij moet via
natuurlijke selectie bijbenen, zoniet bestaat de mogelijkheid dat de soort uitsterft. Om een
lang verhaal kort te maken: ofwel past een soort zich aan, ofwel wordt ze uit de evolutie
gerangeerd. Eten of gegeten worden.
Maar wat gebeurt er als een soort, door middel van intelligentie, er met kop en schouders
bovenuitsteekt en zich op korte tijd meester maakt over de aarde? De wapenwedloop tussen
jager en prooi verdwijnt. We stellen ons de vraag: is dat nog wel ethisch gerechtvaardigd?
Ten eerste laat onze menselijke cognitie ons toe technische hulpmiddelen te vervaardigen, niet
alleen om grote beschavingen op te bouwen maar ook om de jacht te domineren. Met behulp
van wapens, optimale communicatie, jachttechnieken en klemmen, vormt geen enkel bejaagd
dier nog een risicofactor voor de mens en wordt de jacht kinderspel. Ten tweede brengt de
mensensoort door zijn expanderende populatie meer en meer natuur in gevaar, wat veel
andere diersoorten in het nauw drijft en doet uitsterven. Ten derde bestaat er een
voedselzekerheid in de rijkere gebieden en landen, hierbij komt dat de vraag naar vlees nu
over bijna de gehele aardbol wordt gedekt door landbouwhuisdieren. Het zijn deze drie feiten
die de ethiek van de jacht dezer dagen in vraag doen stellen.
In rijke regio’s zoals Vlaanderen neemt de aandacht voor dierenwelzijn toe omwille van de
voedselzekerheid. Waarom is het jagen op wilde dieren nog nodig? In de ogen van veel
mensen lijkt het een vorm van leedvermaak, anderen beweren dat jacht noodzakelijk is en een
vorm van gezond natuurbeheer. Zoals in vele gevallen is een gebrek aan kennis de oorzaak
van deze verhitte discussie en lijkt de waarheid ergens temidden van deze twee uitersten te
liggen. Het is net die waarheid die we via dit groepswerk probeerden te ontsluieren. Hierbij
stelden we ons een aantal basisvragen en bestudeerden we verscheidene bronnen om onze
beperkte kennis over dit gegeven bij te schaven. Alleen met objectieve kennis en het luisteren
naar de standpunten van zowel voor- als tegenstanders, kan je zelf een sluitende mening
vormen. Dit hebben we als groep dan ook zo goed mogelijk betracht.
Bio-ethiek De Jacht 4

De tien geboden van een goede jager
Uit een oud jagersboek
I. Op de afspraak bied u aan met open wapen ongelâan.
II. Indien op klopjacht wordt gegaan blijf dan wijs in uwe schuilplaats staan.
III. Geschoten wild wordt slechts vergaard als 't verzamelen blazen is bedaard.
IV. Natuurlijk, om geen enkele reden zult gij in d'omsingeling treden.
V. Is bij de jacht 't terrein bebost, blijf dan geduldig op uw post.
VI. Toeft g'in open veld of in bossen, op manshoogte zult gij geen schoten lossen.
VII. Gaat de jacht ord'lijk vooruit, geen jager gaat de slaglijn uit.
VIII. Vliegt de vogel boven het gewas, als hij stijgt, schiet dan pas.
IX. Houd uw wapen opgesloten bij het springen over sloten.
X. Om ongelukken te vermijden, laat U door dêes regelen leiden.
Mocht gij in deze geboden falen, zult g'aan d'armen duizend frank betalen.
Bio-ethiek De Jacht 5

Geschiedenis van de jacht
De eerste recreatiejagers
De mens is gedurende de hele ontwikkelingsgeschiedenis altijd een soort van jager geweest.
Pas sinds de verstedelijking en modernisatie is de mens los geraakt van zijn opwindende leven
uit de Steentijd 1 .
Hoe oncomfortabel de Steentijd ook mocht zijn, de dagen waren gevuld met zinvolle
activiteiten. De jacht was toen veel meer dan enkel een bestaansnoodzaak. Het was een deel
van zijn bestaan: religie, werk en plezier.
Sinds de komst van de landbouw waren de volkeren wel zekerder van voedsel, maar werden
ze tegelijkertijd ook slaaf van het land en het klimaat. Het was in die periode, de overgang
van het nomadenleven naar het sedentaire leven, dat ook het hele gedachtegoed rond de jacht
veranderde. De dieren waarop de mens eens joeg om voedsel waren nu de bedreigers van hun
gewas en moesten zonder twijfel worden geëlimineerd.
De Cro-Magnons 2 of Homo sapiens cromagnonensis waren tijdgenoten van de
Neanderthalers. Ze waren slimmer en groter dan de Neanderthaler en hebben hen ook
uiteindelijk weggeconcurreerd. De Cromagnonensis had al hetzelfde hersenvolume als de
Homo sapiens of ‘wijze mens’ die wij zijn. Ze waren ook de eersten die rotsschilderingen
maakten die voornamelijk de jacht uitbeeldden.
Cro-Magnon
Neanderthaler
Uit vondsten blijkt dat ze bekwaam waren in het maken van werktuigen uit stenen en deze
ook versierden. Aan takken werden stenen punten gemaakt en deze dienden als werpspeer bij
het jagen. De Neanderthalers daarentegen, sloegen slechts splinters en schilfers van stenen en
gebruikten die als werktuigen. Ze waren goede jagers, ook op mammoeten. Vermoedelijk
joegen ‘drijvers’ deze voorgangers van de huidige olifant naar een kuil en werden de dieren
daar afgemaakt door bijvoorbeeld een zware steen op het hoofd te laten vallen.
De wapens van de Neanderthaler werden alleen gebruikt en niet vervaardigd zoals bij de Cro-
Magnons. Het jagen op grote dieren hield natuurlijk veel meer risico’s in dan op klein wild.
1 René Dubos, Amerikaanse bioloog, schreef: “Het opwindende leven uit de Steentijd waarin de mens nog
jaagde, is nog slechts een droom, een herinnering aan ons biologische verleden”
2 Ongeveer zo een 40 000jaar geleden ontdekt in Dordogne.
Bio-ethiek De Jacht 6

De kwetsbaarheid van de mens stimuleerde de ontwikkeling van het verstand en de
samenwerkingsgeest. Hieruit volgt een verfijnde evolutie over jachtmethoden en jachtwapens.
Het Neolithicum werd gekenmerkt door het gebruik van echte wapens, waardoor de mens de
gevaarlijkste predator werd. Onder echte wapens verstaan we pijl en boog en speer met
speerschacht 3 .
Speerschacht
Het opkomen van de landbouw, het houden van huisdieren 4 en het verbeteren van het
jachtwapen kenmerkte het einde van de Steentijd. Terwijl jagen en verzamelen tot dan toe
enige manieren waren om aan voedsel te geraken, namen ze geleidelijk in waarde af.
De allergrootste verandering kwam toen de mens de grond ging bewerken. Jagen was niet
meer de enige bron van voedsel. Het leven werd meer voorspelbaar, minder risicovol en de
overlevingskansen werden groter.
Dit nieuwe “luxeleventje” was wel eentonig, maar intensief.
Onder invloed van de landbouw werd het jachtgebied verminderd en stak de jacht als sport de
kop op. De jacht werd aanzien als een sport en niet langer als een noodzaak.
Oudheid en Middeleeuwen
Hoewel de mens uit de Oudheid de jacht niet meer nodig achtte om te overleven, bleef het
toch voortbestaan als recreatie.
Recreatie was een belangrijk onderdeel in het leven van de Grieken en Romeinen. Volgens de
Grieken verruimde de jacht de geest, zodat de jager zich distantieerde van de dagelijkse
sleur 5 .
Als men door de geschiedenisboeken bladert van de Grote Rijken uit de Oudheid, stelt men
vast dat de jacht een groot deel van het dagelijkse leven in beslag nam.
3 Korte stok met aan het uiteinde een uitholling waarin de speerpunt wordt geplaatst. Bij het werpen verlaat de
speerpunt de schacht. Dit is in feite een verlening van de arm.
4 Door het vangen en verzorgen van jonge dieren waarvan de moeder bij de jacht was gedood ontstond
domesticatie.
5 José Ortega y Gasset vertelde in zijn ”Meditations on Hunting” (1942-1972) : “Andere levende organismen
leven op een simpele wijze. De mens daarentegen heeft niet het recht te kiezen voor zo’n levenswijze. Hij kan en
moet iets van zijn leven maken… Zo gebeurt het dat veel mensen in onze tijd zich met bezieling toeleggen op de
jachtsport. Bovendien zijn er de gehele geschiedenis door – van Sumerië en Arcadië, Assyrië en de eerste
Egyptische dynastie tot in de jongste tijd – altijd mensen – veel mensen – geweest die zich wijden aan de jacht
om het genoegen, maar ook uit genegenheid.
Bio-ethiek De Jacht 7

In het Egyptische Rijk kan men echter wel een groot verschil opmaken in verband met het
jagen. De boer joeg waarschijnlijk voor het vlees, maar voor de farao’s was het eerder om het
vermaak te doen.
De jacht vanuit een wagen, getrokken door twee snelle paarden, schijnt een geliefkoosde
methode te zijn geweest bij de jacht op groot wild. Voor de grotere dieren gebruikte de
heerser een speer, voor kleinere prooien pijl en boog. De jagers doodden toen ook al klein
wild, zoals eenden. Met behulp van een lange S-vormige stok werden de eenden vanuit een
boot gedood. Voor deze vorm van jagen werd geen hond, maar wel een kat gebruikt. Dit dier
moest de gedode eenden apporteren.
De Assyriërs joegen ook vanuit een kar die gespannen was achter twee paarden, maar
verkozen pijl en boog om op grotere dieren te jagen. Bij Assyrische heersers hield de jacht
ook veel meer risico in. De jacht evolueerde van een sport naar een bloedbad. Ze bakenden
het jachtgebied af zodat de koning kon jagen wanneer het hem uitkwam.
Met de komst van het Griekse en Romeinse Rijk ging de jacht ongestoord verder. Een groot
verschil is evenwel, dat we van de jacht in die tijden meer weten, omdat er veel meer
documentatie van bewaard is gebleven. Naast de gebruikelijke kunstwerken van weleer
beschikken we nu ook over uitgebreide literatuur. Uit de geschreven werken kunnen we
afleiden dat vooral de hogere standen fervente liefhebbers waren van de jacht.
Zoals we al eerder vermeld hebben, hechtten de Romeinen en Grieken veel belang aan de
jacht als onderdeel van de training van de mannelijke jeugd. De jacht bleek een goed middel,
volgens hen, om lichamelijke en geestelijke eigenschappen bij de jeugd te helpen
ontwikkelen. Terwijl Plato en Socrates de jacht een goed medium vonden voor de geestelijke
ontwikkeling 6 , vond Xenofoon, Grieks soldaat-historicus, juist de lichamelijke en militaire
invloed van de jacht lovenswaardig 7 .
Doordat de jager in deze tijd teruggreep naar een speer bewijst Xenofoon’s stelling. Een
goede lichamelijke ontwikkeling was zeker nodig als men oog in oog stond met een wild
zwijn en enkel een speer in de hand. Speren waren er in twee soorten: lichte werpsperen en
zwaardere voorstoten en steken op kortere afstand.
De jachttechniek om op wilde zwijnen te jagen berustte op de hulp van honden. Zij joegen
deze beesten in de netten waarin ze verstrengeld raakten en daarna konden de jagers de
zwijnen doodsteken. Doordat de jagers te voet waren en enkel gewapend waren met een
speer, kan men niet beweren dat deze jacht een of andere vorm van slachtpartij was.
Xenofoon weet ons ook te vertellen in zijn boek dat het al eens mis kon lopen. De dieren
hadden dus een kans om te ontsnappen.
Bij het verval van het grote rijk begon ook de ontaarding van de jacht. De gruwelijke verhalen
die zich voordeden in het Colosseum – gebouwd tussen 80 en 72 v.Chr. – bewijst dat de jacht
6 In Plato’s republiek zegt zijn leermeester Socrates tegen een collega filosoof: “Nu dan Glaucon, we moeten
met een waakzame geest postvatten, zoals jagers de buit omsingelen, zodat recht en rechtvaardigheid ons niet
ontsnappen… Houd de ogen goed geopend en probeer ze bij de eerste waarneming in mijn richting te drijven”.
7 In zijn boek Cynegeticus, het allereerste handboek over de jacht, schrijft hij: “Mensen die van sport houden
zullen er niet geringe vruchten van plukken. Hun lichamelijke gezondheid zal er wel bij varen; hun zintuigen
zullen worden gescherpt en helder blijven tot op hoge leeftijd. Bovenal is de jacht een uitzonderlijk goede
training voor de oorlogvoering”.
Bio-ethiek De Jacht 8

ontaardde in een bloedvergietende sensatiebelust theater. Dieren van overal werden naar de
arena gebracht om daar afgeslacht te worden voor de ogen van zo’n 50 000 toeschouwers.
De val van het West-Romeinse rijk in 476 n.Chr. kenmerkt het begin van de Middeleeuwen.
De valkenjacht heeft hier zijn stempel achtergelaten. Diezelfde valkenjacht bestond al veel
eerder in Azië, maar is pas in de Middeleeuwen doorgedrongen naar Europa.
Uitrusting valkenjacht
Aan de valkenjacht waren 2 voorwaarden verbonden: een voldoende aantal valken en een
open terrein om van het spektakel in de lucht te kunnen genieten. Ook hier bleek het
bloedvergieten niet op de eerste plaats te komen. De havik liet soms de prooi ongedeerd vrij.
In Europa vormden de reigers in het algemeen de prooi.
Oorspronkelijk was de valkenjacht bestemd voor iedereen. Maar algauw bleek het wederom
een bezigheid voor de bevoordeelde klasse. De soort roofvogel bepaalde de rangorde tijdens
het jagen. Een keizer was de enige die mocht jagen met een steenarend of een rode wouw. De
Engelse wet schreef voor de koningen witte Groenlandse valk voor, voor een hertog een
slechtvalk en voor een ridder een havik.
In 1486 werd het eerste boek over de jacht in het Engels “The Book of St. Albans” gedrukt.
Daarin werd uitvoerig de valkjacht behandeld.
Ondanks de toewijding van de edelen nam uiteindelijk de valkjacht in betekenis af. De
achteruitgang werd versneld doordat er steeds meer land werd omgeploegd. De jacht met
geweren en buksen (kort geweer met getrokken loop). verdrong de jacht met valk of havik en
het idee van natuurbeheer en –behoud werd steeds populairder. De valkenjacht kende ook zijn
teloorgang door de industrialisering en verstedelijking waardoor er geen plaats meer was.
Rode Wouw
Steenarend
Niet alleen de valkenjacht was voor de aristocratie van die tijd een voorrecht, ze eigenden
zich nog andere privileges toe. De ‘Boswet’ in de zevende eeuw liet toe dat enkel de koning
en zijn edelen het recht hadden te jagen. In 1016 vaardigde Koning Canoet de allereerste
officiële jachtwet uit: wie jaagde in de bossen van de koning, wachtte de doodstraf.
In deze tijd jaagde men met behulp van heggen in trechtervorm. Het wild werd in de trechter
gedreven naar de jagers toe. Pijlen of speren doodde de dieren.
Bio-ethiek De Jacht 9

Na de verovering van de Normandiërs in 1066 veranderde de jachtmethoden radicaal. Vanaf
nu joeg men met behulp van paard en honden.
De tijd van de vuurwapens
De reis naar Amerika 8 door Christoffel Columbus in 1492 markeerde het einde van de
Middeleeuwen. Vanaf het begin van de zestiende eeuw tot het begin van de twintigste eeuw
verspreidden Europese volkeren en culturen zich over de gehele wereld.
De Indianen leefden van de jacht en van het verzamelen, maar ook deels van de landbouw. De
oorspronkelijke inwoners van Amerika gebruikten vaak dezelfde technieken als onze
voorvaders uit de Steentijd. De verschillende stammen hielden ook van slachtpartijen om
zoveel mogelijk vlees te bemachtigen.
De Europeanen daar aanwezig namen enkele jachtmethoden over van de Indianen. Zoals het
doden van opgejaagde herten vanuit kano’s en het ‘firelighting’. Dit was een nachtelijke
onderneming waar men gebruik maakte van een toorts, deze deed de ogen van de dieren
weerkaatsen en zo kon men de verschrokken beesten gemakkelijk ombrengen. Deze manier
van jagen is nog lang geen vergane glorie. Met de komst van de auto in de twintigste eeuw
maakten stropers gretig gebruik van koplampen.
De eerste hanteerbare vuurwapens verschenen tegen het midden van de veertiende eeuw.
Veiligheid primeerde allerminst bij deze wapens. De evolutie ging redelijk snel. Eerst waren
er de radslotgeweren dan de steenslot –of vuursteengeweren en tegen het einde van de
achttiende eeuw verbeterde dan eindelijk de ontsteking bij de vuurwapens. Henry Nock
zorgde ervoor dat de vlam sneller werd overgebracht van de vuurpan naar de kruitlading. Nu
was de weg vrijgemaakt naar de ontwikkeling van het meer sierlijke jachtwapen.
Kenmerkend voor de jacht tijdens de kolonisatie periode was dat de Europeanen de luxe
kende om naar Amerika te trekken om daar te jagen op bizons met paard en geweer.
Tot nu toe was de jacht alleen maar mogelijk voor de rijke klasse en welgestelden, maar met
de komst van het mercantilisme ontstond er een tamelijk welgestelde middenstand die zich
ook aan de jacht wijdde.
Door de ontwikkeling van een handig jachtwapen, was het ook makkelijker om op klein wild
te schieten zoals eenden. Tegelijkertijd was het met de jacht op groot wild treurig gesteld.
Sinds de drama’s in de Romeinse arena’s had men in Europa niet zoveel plezier in
8 De Vikingen hadden tegen dan Amerika al ontdekt.
Bio-ethiek De Jacht 10

loedvergieten gehad. Gedurende de zeventiende en achttiende eeuw speelden zich in Spanje,
Frankrijk en het tegenwoordige Duitsland onvoorstelbare tonelen af die niets meer met de
jacht te maken hadden. Toch werd deze term ervoor gebruikt.
Eén van de verhalen vertelt dat herten bijeen werden gedreven en tussen schermen van canvas
door werden gejaagd. Op een bepaalde plek werden de dieren in een worsteling gevloerd en
voor de ogen van toeschouwers gedood. Onder deze toeschouwers vooral adellijke dames.
Een andere gebeurtenis verhaalt dat bijeengedreven herten door een ‘triomfboog’ de heuvel af
en het water ingejaagd werden. Ze werden dan door ‘jagers’ gedood. Het toppunt van
ontaarding was wel dat men ook de wilde dieren nog allerlei kledingstukken omhing. Zo
uitgedost werden ze dan naar de plaats gedreven waar ze werden afgeslacht.
Van de negentiende eeuw tot heden
Aan het begin van de negentiende eeuw veranderde er veel. Het bloedvergieten nam af als
gevolg van de veranderde politieke, sociale en filosofische ideeën.
Henry William Herbert schreef onder zijn pseudoniem Frank Forester ‘Code van de
Sportman’. Het principe was ‘fair-play’: het wild moest een redelijke kans krijgen om te
ontsnappen en elke sportman moest de jacht beoefenen om esthetische 9 redenen en niet om
economisch voordeel.
Doordat eindelijk de hoeveelheid wild niet meer als onbeperkt werd beschouwd en de jager
niet meer het hele jaar door kon jagen, ontstond er ook een duidelijk onderscheid tussen de
sportjager en de beroepsjager.
Eenden waren nog steeds in trek bij de Europese jagers. Ze gebruikten eendenkooien om hen
te vangen. Zo een kooi bestond uit een plas (wed) met een aantal vangpijpen uitlopend in
hokjes of fuiken. De vangpijpen zijn afgeschermd met rieten matten en overdekt met gaas.
Tamme lokeenden lokken dan, samen met eten, de wilde eenden in de vanghokjes. De ‘jager’
sluit achter de eenden een luik waardoor ze alleen maar rechtdoor meer kunnen.
Eendenkooi
Het laatste gedeelte van de negentiende was de ‘Gouden Eeuw’ voor de jacht. Dubbelloops
kogelgeweren deden hun intrede samen met hagelgeweren met repeteermechanismen. Deze
laatste is nooit populair geworden in Europa door ‘de code van een jager’: een geweer dat
meer dan 2 schoten kan lossen is niet meer sportief.
9 Van Dale: Smaakvol, kunstzinnig
Bio-ethiek De Jacht 11

In de jaren van het nieuwe Imperialisme werden de laatste onbezochte plaatsen op de wereld
bezet. Iedereen die geld genoeg had kon op expeditie om te jagen op groot wild. Bij expeditie
moet men denken aan landen als Afrika ten zuiden van de Sahara. Het aantal wild leek voor
deze jagers onbeperkt. Er werd massaal geschoten op het groot wild van Afrika, soms wel 100
olifanten tegelijk. We situeren ons nu in de jaren 1870 – 1880.
Tegen 1910 klaagden de vroegere jagers op grootwild over de kale, monotone vlakten die
eens wemelden van leven. Rijken trokken naar Azië om daar hun horizon te verleggen. Alles
draaide om uitdaging en gevaar.
In de twintigste eeuw bleven veel jachtmethoden ongewijzigd. Jachtwapens verbeterden en
speciale hondenrassen werden gekweekt om de jager te helpen. Toch kwam er nu snel
verandering. De bevolkingsdichtheid nam plots enorm toe, de industrie groeide en bleef
expansiemogelijkheden zoeken, overal ontstonden onafhankelijkheidsbewegingen, enzovoort.
Er kwam nu een einde aan de ‘Gouden Eeuw’ en aan het onbeperkt jagen in de gebieden van
het bezette land. Er moest gewerkt worden om het beetje wild dat nog overbleef, in leven te
houden.
In 1961 ontstond het World Wildlife Fund en in 1962 volgde het Wereld Natuur Fonds.
Verder had men nog de Vogelwet (1936), Jachtwet (1954;1977), een natuurbeschermingswet
(1973) en een wet Bedreigde Uitheemse Diersoorten, waarin het verhandelen en bezitten van
dergelijke dieren is geregeld.
De toekomst van het overgebleven wild was vastgelegd en men kon terug stapje voor stapje
opbouwen wat men ooit bruusk had afgebroken.
Bio-ethiek De Jacht 12

Jagen: nu
Wat is jagen
JAGEN 10 ! Een werkwoord dat veel en tegenstrijdige gedachten opwekt en op die manier
niemand koud laat. In het algemeen kan men besluiten dat het begrip ‘jagen’ een bezigheid is
waarbij de ene soort een andere soort probeert te vangen en te doden. In de natuur is jagen dus
vanzelfsprekend. Vele dieren moeten immers jagen om hun voedsel bij elkaar te krijgen.
Waarom jagen?
Oorspronkelijk was het verwerven van voedsel het doel van ‘jagen’. Nu zijn de belangrijkste
motivaties: de bescherming tegen schadelijke dieren, het plezier en het faunabeheer.
De jacht van vandaag is geëvolueerd van een geliefkoosde sport voor koningen naar een
passionele vorm van actieve recreatie in de natuur. Er wordt van jagers verwacht dat ze de
wildstand op peil houden in een natuur die steeds meer en meer wordt aangetast. Het wild, dat
vaak geen natuurlijke vijanden meer heeft, moet binnen natuurlijke aantallen gehouden
worden om schade aan de natuur te voorkomen.
Jagen is gelinkt aan het begrip ‘zeldzaamheid’. Men jaagt bijvoorbeeld niet op pieren of
muggen. Voor vele jagers is jagen “een zich losmaken van de eigen persoonlijkheid om
daardoor tijdelijk te kunnen ontsnappen aan de alledaagse sleur en zorgen om in de natuur
afstand te doen van elke menselijke superioriteit, en door zich te meten in een spel van
behendigheid en kennis met in de natuur vrij levende dieren.” De jacht wordt door vele bezien
als een passionele hobby en wordt beoefend met een grote kennis van zaken.
De jacht heeft ook een economisch aspect. 110 000 mensen vinden in West-Europa een vaste
job via de jacht en vele jachtbeoefenaars besteden jaarlijks miljarden aan jachtpacht, wapens,
voedsel voor het wild, jachttoezicht, … Vele jachtverloven, taksen en allerlei belastingen zijn
goed voor de staatskas. Toch willen velen de jacht verbieden.
Toegelaten bejaagd wild
Jagers jagen op wild. Onder wild verstaan we: betrekkelijk grote dieren die in de vrije natuur
leven, als wildbraad een waarde hebben of voor de mens schadelijk zijn en die vallen onder de
jachtwet. Jachtwild is wild dat met vuurwapens achtervolgd en gedood wordt.
Pas als de herfst is aangebroken, mogen de jagers naar het jachtgeweer grijpen. Er zijn
verschillende periodes voor het jagen op de verschillende wildsoorten. Deze data kunnen
verschillen volgens de wildsoort, het geslacht en de leeftijd, … naargelang de noodzaak van
10 Wild achtervolgen om het tot buit te maken en te doden
Bio-ethiek De Jacht 13

het behoud van het wild. Er wordt enkel afgeweken van deze vaste data in het belang van de
wildstand of om schade te voorkomen.
In de wet worden er zes diersoorten als wild aangemerkt waarop zou kunnen worden gejaagd:
haas, fazant, wilde eend, konijn, houtduif en patrijs. Enkel de jacht op de patrijs is niet
geopend omdat deze soort op de Rode Lijst staat. Voor de niet-wildsoorten heerst er het
bestuur van beheer en schadebestrijding. Dit bestuur is ook van toepassing op de zes
wildsoorten buiten de openingstijden van de jacht. De jacht is dus alleen toegelaten op die
soorten waarvoor geen gevaar voor uitsterven dreigt, die gemakkelijk gekweekt kunnen
worden of die een groot voortplantingsvermogen bezitten. Dieren in de bloei van hun leven
worden best gespaard omdat zij de toekomst van de wildpopulatie kunnen veilig stellen en
omdat zij door hun vererfbare goede eigenschappen de globale kwaliteit van de populatie
verbeteren.
Volgende tabel geeft de wildsoorten weer waarop je mag jagen in Wallonië vanaf 22
september 2005 bij het beheren van een jachtverlof en een jachtvergunning:
WILDSOORT SOORT JACHT TOEGELATEN VAN TOEGELATEN TOT
Europese patrijs jacht met vuurwapen 1/09/2005 30/11/2005
Wild zwijn bers- of loerjacht 1/07/2005 30/06/2006
Spiesbok bers- of loerjacht 1/08/2005 30/11/2005
Wilde eend jacht met vuurwapen 15/08/2005 31/01/2006
Wilde kat jacht met vuurwapen 01/07/2005 30/06/2006
Vos jacht met vuurwapen 01/07/2005 30/06/2006
Houtduif jacht met vuurwapen 15/08/2005 28/02/2006
Konijn jacht met vuurwapen 01/09/2005 28/02/2006
Bio-ethiek De Jacht 14

De wildsoorten waarop je mag jagen in Vlaanderen:
WILDSOORT SOORT JACHT TOEGELATEN VAN TOEGELATEN TOT
Fazanthen jacht met vuurwapen 15/10/2005 31/12/2005
Fazanthaan jacht met vuurwapen 15/10/2005 3/01/2006
Patrijs
De jacht is niet geopend
Wilde eend jacht met vuurwapen 15/08/2005 31/01/2006
Haas jacht met vuurwapen 15/10/2005 31/12/2006
Houtduif jacht met vuurwapen 15/10/2005 31/01/2006
Konijn jacht met vuurwapen 15/08/2005 31/01/2006
Jachtwijzen
Een weidelijke jager hecht meer belang aan levend wild dan aan een dode buit. Niet het
schieten is de hoofdzaak, maar het spel van het bejagen, waarbij de jager tracht behendiger te
zijn dan het wild.
Velen kijken uit naar de openingsdag van het jachtseizoen. De jagers zijn heel het jaar bezig
met het verzorgen, beheren en beschermen van hun jachtveld. Ze willen er zeker van zijn dat
er zich geen onverwachte omstandigheden voordoen.
De jacht van nu bevindt zich in een volledig andere situatie dan vroeger. De vraag van moed
en uithoudingsvermogen zijn volledig verdwenen, de noodzaak tot voeding bestaat niet meer
en het wild kan nu slechts bemachtigd worden nadat het van tevoren door de jagers met veel
zorg beschermd en gevoed wordt.
Wij zijn als jager een deel van de biologische keten. Het verbieden van de jacht zou het
geheel kunnen verbreken en mogelijke gevolgen voor de landbouw, bosbouw en de natuur
kunnen hebben.
Op groot wild onderscheidt men: de drijfjacht, de loerjacht en de bersjacht.
Drijfjacht is de verzamelnaam voor twee soorten jacht: de klopjacht en
de drukjacht.
Bij de klopjacht vormen drijvers een lijn en doorkruisen ze met veel
lawaai het te bejagen gebied. Zo drijven ze de dieren in de richting van
de jagers die ze vervolgens neerschieten. Sinds april 2002 is de
klopjacht verboden omdat het dieronvriendelijk is en het enkel dient
voor het jachtplezier van de mens. Klopjacht zorgt ervoor dat het dier
zich in grote angst bevindt. Een vluchtend zwijn kan een snelheid van
40 tot 50 kilometer per uur bereiken. De kans op een snelle dood door
een goed gericht schot is daardoor klein. Aangeschoten dieren bloeden
in de struiken dood. Klopjacht is ook niet selectief, want alles wat
Bio-ethiek De Jacht 15

vanuit de bosjes komt aanstormen, is een doelwit. Enkel de gezonde dieren lopen het hardst,
terwijl juist de zieke en zwakke dieren moeten worden afgeschoten. Bovendien wordt de rust
van andere dieren verstoord. Ook zij slaan op de vlucht en raken gestresst.
Bij drukjacht jagen drijvers ook dieren op, maar wordt er gebruik gemaakt van 1 jager op 1
dier. Drukjacht mag volgens de wet enkel toegepast worden in extreme gevallen, bijvoorbeeld
bij varkenspest, met toestemming van de minister.
De loerjacht wordt hoofdzakelijk uitgeoefend vanop een kansel 11 . Deze bieden de
mogelijkheid het groot wild gedurende het hele jaar te kunnen ontmoeten op de graasweiden
en de aasplaatsen met een passende plantengroei en in de omgeving van voederplaatsen en
voederkribben. Hier kan men ook de oude, zieke, minderwaardige, schietbare of rijpe dieren
neerschieten. Op de hoogzit of kansel is het mogelijk een trefzeker schot te plaatsen op het
wild. De loerjacht vraagt een uitgebreide kennis van de biologie van het grootwild maar
verhoogt het genot dat de jager kan hebben.
Onder de bersjacht wordt het bekruipen of besluipen van groot wild verstaan. Hiervoor dient
men zeer goed het jachtgebied 12 te kennen om te weten waar en wanneer het wild gaat eten.
Meestal liggen deze aasplaatsen dicht tegen een dekking, zodat de jager zich kan verstoppen
achter een beschutting. De afstand waarop men schiet is ten hoogste 100m omdat het gebruik
van een telelens het schieten op grote afstand moeilijker maakt. Deze jachtwijze is de
moeilijkste wijze, maar ook de meest sportieve omdat ze veel geduld, inspanning en heel wat
jachtkennis vraagt. De bersjacht wordt ‘s morgens bij zonsopgang en ‘s avonds voor
zonsondergang toegepast, wanneer het wild uit de dekking treedt en voedsel gaat zoeken op
weiden en langs veldranden. Tijdens de bronstdagen kan men op elk ogenblik van de dag het
wild ontmoeten.
Beperkingen en voorwaarden
Er worden strenge regels opgesteld om het wild te beschermen. Alleen de dieren die in het
wild leven en die veel in de natuur voorkomen, mogen, wanneer ze geen kroost verzorgen,
bejaagd worden. Ook is er een streng reglement voor de gebruikte middelen.
Jagen is slechts interessant voor zover er inspanningen geleverd moeten worden om het wild
te bemachtigen, dat zou kunnen verdwijnen indien het niet beschermd werd.
Een reglementering is noodzakelijk omdat de wildsoorten tijdens de winterperiode, de
voortplanting en de groei beschermd moeten worden. Het doel van een goede jachtwetgeving
11 hoogzit, een plaatsje in (de kroon van) een boom, waarop men de komst van een bok afwacht. Het is meestal
op 't einde van een stuk wei' of bij een beek, waar het wild komt eten en drinken.
12 synoniem voor jachtrevier
Bio-ethiek De Jacht 16

is juist de instandhouding van de fauna en flora. De jachtwet van 28 februari 1882 vormt de
basis van de Belgische jachtwetgeving.
Vroeger werd men meestal jager van vader op zoon. De kennis werd doorgegeven en ook het
verantwoordelijkheidsbesef. De nieuwe jagers hebben die binding met de natuur niet meer.
Daarom is het nodig om de kennis bij te schaven, want de jacht is niet weggelegd voor
iedereen.
Het Besluit van de Vlaamse Executieve van 29 mei 1991 tot inrichting van het jachtexamen
heeft het programma van het jachtexamen vastgesteld. Jaarlijks wordt een examen opgericht
in de loop van het eerste semester van het burgerlijk jaar. In principe is dit op een zaterdag.
Buiten de jachtopleiding zijn er ook nog vormingscursussen voor jachtwachters. Deze zorgen
ervoor dat het wildleven niet vernietigd wordt door stropers. Er zijn ook vele
africhtingcursussen voor jachthonden onder begeleiding van monitoren. Meer en meer gaan
beheerders van aan elkaar grenzende jachtvelden rond de tafel zitten, samen met andere
belanghebbenden zoals de overheid, natuurbeschermers en landbouwers, om samen een
beheersplan op te stellen. Zo een samenwerkingsverband noemen we een wildbeheereenheid.
Jagers die zich het hele jaar inzetten voor het wild en hun biotopen noemt men
jachtveldbeheerders.
Toegestane jachtmiddelen
De toegestane jachtmiddelen op dit moment zijn: geweren, honden, gefokte jachtvogels
(havik en slechtvalk), geregistreerde eendenkooi, lokeenden of lokduiven (indien niet blind of
verminkt), fretten en buidels. Het is verboden te jagen vanuit een luchtvaartuig, een vaartuig
of een motorrijtuig, binnen een straal van 200 meter rond plaatsen waar voer of aas is
verstrekt, met als oogmerk wild te lokken. In woonwijken dus ook.
Geweren die voor de jacht, beheer en schadebestrijding gebruikt worden, kunnen op de
jachtakte worden bijgeschreven. Er zijn twee soorten jachtgeweren te onderscheiden die
gebruikt worden: hagelgeweren en kogelgeweren. De ‘drieling' die hagelpatronen en kogels
verschiet, worden minder gebruikt.
Tussen hagel- en kogelgeweren is niet veel wezenlijk verschil. Een kogelgeweer of een buks
wordt gebruikt voor de jacht op ‘grofwild', zoals herten, reeën en zwijnen. Het is trouwens
verboden om met hagel op deze dieren te schieten. Het kogelgeweer kan, in tegenstelling tot
een hagelgeweer, worden voorzien van een telescoopvizier. Een kogel gaat dan veel verder
dan een schot hagel, dus voor de grote afstand is een op de loop gemonteerde verrekijker
soms nodig.
Een weidelijke jager zorgt steeds voor een goed afgerichte hond om bij zich te hebben tijdens
de zoekjacht. De basiskwaliteiten van een goede jachthond zijn: perfecte neus,
gehoorzaamheid en goed een uithoudingsvermogen.
Bio-ethiek De Jacht 17

Iemand mag alleen jagen als hij in het bezit is van een geldige akte:
• een jachtakte voor het jagen met geweer
• een valkeniersakte voor het jagen met een jachtvogel (slechtvalk en havik)
• een kooikerakte 13 voor het jagen met een eendenkooi.
13 akte voor het houden van een eendenkooi
Bio-ethiek De Jacht 18

Jachtdecreet
24.07.1991
Algemene bepalingen
Art. 1.
Dit decreet regelt een aangelegenheid zoals bedoeld in artikel 107quarter van de Grondwet.
Art. 2.
Dit decreet beoogt het verstandig gebruik van wildsoorten en hun leefgebieden.
De jachtdaad is de handeling waarbij het wild gedood of gevangen wordt, alsmede de
handeling waarbij dat wild met dat doel opgespoord en achtervolgd wordt. In dit decreet
wordt het woord jagen gebruikt in de betekenis van het stellen van een jachtdaad.
Art. 3.
Dit decreet verstaat onder wild alle dieren die behoren tot de in dit artikel bepaalde soorten.
Het wild wordt in de volgende categorieën gerangschikt:
٠ Grof wild: edelherten (Cervus elaphus), reeën (Capreolus capreolus), damherten
(Dama dama), moeflons (Ovis misimon), wilde zwijnen (Sus scrofa);
٠ Klein wild: hazen (Lepus europaeus), fazanten (Phasianus colchicus),
korhoenders (Lyrurus tetrix), patrijzen (perdix perdix);
٠ Waterwild: wilde eenden (Anas platyrhynchus), krakeenden (Anas strepera),
slobeenden (Anas clypeata), kuifeenden (Aytha fuligula), tafeleenden (Anas
ferina), pijlstaarten (Anas acuta), wintertalingen (Anas crecca), smienten (Anas
penelope), Grauwe ganzen (Anser anser), rietganzen (Anas fabalis), watersnippen
(Gallinago gallinago), meerkoeten (Fulica atra), toppereenden (Aythya marila),
kolganzen (Anser albifrons), kleine rietganzen (Anser brachyrhynchus),
canadaganzen (Branta canadensis), waterhoenen (Gallinula chloropus), kieviten
(Vanellus vanellus), zomertalingen (Anas querquedula), bokjes (Lymnocryptes
minimus), goudplevieren (Pluvialis apricaria);
٠ Overig wild: houtduiven (Columba palumbus), konijnen (Oryctolagus cuniculus),
vossen (Vulpes vulpes), verwilderde katten (Felis catus), bunzings (Putorius
putorius), hermelijnen (Mustela erminea), wezels (Mustela nivalis), boommarters
(Martes martes), steenmarters (Martes foina).
Jachttijden
Art. 4.
De Vlaamse Regering bepaalt minstens vijfjaarlijks na advies van de Vlaamse Hoge
Jachtraad, de Vlaamse Hoge Raad voor Natuurbehoud en de in artikel 10 derde lid van het
koninklijk besluit van 15 september 1924 tot inrichting van de officiële vertegenwoordiging
van de landbouw zoals gewijzigd door het koninklijk besluit van 12 april 1977 bedoelde
Bio-ethiek De Jacht 19

gewestelijke sectie van de Nationale Landbouwraad, voor het gehele of een gedeelte van het
grondgebied van het Gewest, voor elke categorie, soort, type of geslacht van wild en voor
elke jachtwijze de data van de opening en van de sluiting van de jacht.
De besluiten betreffende de opening en de sluiting van de jacht worden ten minste dertig
dagen voor de op grond van het eerste lid bepaalde datum bekendgemaakt in het Belgisch
Staatsblad.
Toekomstig recht
Artikel 4 wordt gewijzigd bij art. 35. Decr. Vl. Parl. 30 april 2004, met ingang van een door
de Vlaamse regering te bepalen datum (art. 48).
Art. 5.
De Vlaamse Regering kan het jagen op de door haar aan te duiden wildsoorten per
beheerseenheid zoals bedoeld in artikel 12 of per jachtterrein, afhankelijk stellen van het bezit
van een door of namens haar goedgekeurd afschotplan. Voor het jagen op grof wild is een
afschotplan verplicht.
Zij bepaalt de inhoud, de vorm en de voorwaarden van toekenning of weigering van het
afschotplan, evenals de maatregelen vereist voor het toezicht op de naleving van het
goedgekeurde afschotplan.
Elke overtreding van de bepalingen van dit artikel wordt gestraft met een geldboete van
honderd [euro] tot tweehonderd [euro].
Wetshistoriek
Gewijzigd bij art. 5 Decr. Vl. Parl. 7 december 2001, met ingang van 1 januari 2002 (art. 8).
Art. 6.
Het is verboden op straffe van een geldboete van honderd [euro], te jagen tussen de officiële
zonsondergang en de officiële zonsopgang.
De Vlaamse Regering kan echter het schieten van wild in het kader van een door of namens
haar goedgekeurd afschotplan toestaan van één uur voor de officiële zonsopgang tot één uur
na de officiële zonsondergang.
De Vlaamse Regering kan evenwel in het gehele of gedeelte van het grondgebied van het
Gewest de jacht op door haar bepaalde eendensoort één uur na de officiële zonsondergang en
één uur voor de officiële zonsopgang toestaan buiten de gebieden, die op grond van de
internationale verdragen vermeld in artikel 36 van dit decreet en van de krachtens die
verdragen tot stand gekomen internationale akten, werden aangewezen.
Wetshistoriek
Gewijzigd bij art. 5 Decr. Vl. Parl. 7 december 2001, met ingang van 1 januari 2002 (art. 8).
Bio-ethiek De Jacht 20

Houder van het jachtdecreet – jachtterreinen
Art. 7.
Het is verboden te eniger tijd en op enigerlei wijze te jagen op andermans grond zonder
uitdrukkelijke toestemming van de eigenaar of zijn rechthebbende, op straffe van een
geldboete van vijftig [ euro], onverminderd schadevergoeding indien daartoe reden bestaat. In
geval van betwisting inzake het jachtrecht op hetzelfde perceel heeft hij die schriftelijk
akkoord van de eigenaar kan voorleggen het jachtrecht.
De geldboete wordt verhoogd tot honderd [ euro] wanneer de grond met muren of hagen is
afgesloten.
Op straffe van een geldboete van vijftig [euro] is elke houder van het jachtrecht die op welke
wijze ook van zijn recht gebruik maakt verplicht een door hem opgemaakt plan van zijn
jachtterrein met aanduiding van de percelen waarbinnen hij geen jachtrecht heeft in te dienen
bij de arrondissementscommissaris of de door de Vlaamse Regering aan te wijzen ambtenaar,
in wiens ambtsgebied het jachtterrein of het grootste gedeelte ervan is gelegen.
Het plan wordt door die ambtenaar en door andere door de Vlaamse Regering aan te wijzen
ambtenaren ter inzage gehouden.
De Vlaamse Regering bepaalt de vorm, het tijdstip en de wijze waarop deze plannen worden
neergelegd bij de in het derde lid aangewezen ambtenaar en de bijkomende informatie die
moet worden verstrekt. Met een geldboete van vijftig [euro] wordt eveneens bestraft, de
houder van het jachtrecht die een plan heeft neergelegd dat de toestand van zijn jachtterrein
niet juist weergeeft en die, op verzoek van de arrondissementscommissaris of van de door de
Vlaamse Regering aan te wijzen ambtenaar, binnen de gestelde termijn geen juiste gegevens
neerlegt, en de houder van het jachtrecht die aan deze ambtenaar de voorgeschreven
informatie niet meedeelt.
Wetshistoriek
Gewijzigd bij art. 5 Decr. Vl. Parl. 7 december 2001, met ingang van 1 januari 2002 (art. 8).
Art. 8.
A. De jacht met het geweer is verboden op elk terrein waarvan de aaneengesloten
oppervlakte minder bedraagt dan veertig hectaren.
Voor de toepassing van het eerste lid worden ook als aaneengesloten terreinen beschouwd
waarop over geheel hun uitgestrektheid mag worden gejaagd de jachtterreinen die doorsneden
worden door een openbare of privé-weg, een niet bevaarbare waterloop of een spoorweg.
Niet als aaneengesloten worden echter alleen beschouwd, de terreinen:
٠ Die hetzij door een autoweg hetzij door een bevaarbare waterloop hetzij door een
spoorweg met een breedte, bermen inbegrepen van meer dan vijftig meter, worden
doorgesneden;
٠ Die verbonden zijn door delen waarin omwille van hun afmetingen geen cirkel
met een straal van ten miste vijfentwintig meter kan worden getrokken.
Bio-ethiek De Jacht 21

De jacht met het geweer is eveneens verboden op elk gedeelte van een terrein, welk ook de
oppervlakte van dit laatste zij, waarin omwille van zijn afmetingen geen cirkel met een straal
van ten minste vijfentwintig meter kan worden getrokken.
Het is verboden op minder dan honderdvijftig meter van woningen of gebouwen vuurwapens
af te vuren in de richting van deze laatste.
B. De jacht met het geweer op waterwild is eveneens toegestaan op terreinen van geringere
oppervlakte dan bepaald in A., mits deze terreinen, op het ogenblik dat de jacht wordt
uitgeoefend, een minimum aaneengesloten wateroppervlakte van drie hectare omvatten
waarop de jacht toegestaan is.
Voor de toepassing van het eerste lid worden als aaneengesloten beschouwd alle
ononderbroken wateroppervlakten evenals de watervlakten die onderling op natuurlijke of
kunstmatige wijze door een watergang zijn verbonden.
C. De inbreuken op de bepalingen van dit artikel worden bestraft met een geldboete van
honderd [euro] tot tweehonderd [euro] en met een gevangenisstraf van acht dagen tot één
maand.
Wetshistoriek
C. Gewijzigd bij art. 5 Decr. Vl. Parl. 7 december 2001, met ingang van 1 januari 2002 (art.
8).
Art. 9.
Het is verboden, op straffe van een geldboete van vijftig [euro], te jagen op de spoorwegen en
hun aanhorigheden.
Op straffe van dezelfde geldboete is het aan ieder ander dan de aangelande eigenaar of zijn
rechthebbende verboden te jagen op de openbare wegen en op de spoorwegbermen.
De aangelande eigenaar of zijn rechthebbende mag op de spoorwegbermen van dit recht
echter alleen gebruik maken om met buidels en fretten op konijnen te jagen.
Wetshistoriek
Gewijzigd bij art. 5 Decr. Vl. Parl. 7 december 2001, met ingang van 1 januari 2002 (art. 8).
Art. 10.
Met een geldboete van tien [euro] tot vijfentwintig [euro] worden gestraft degenen die wetens
en willens hun honden laten jagen of rondlopen op gronden waarvan het jachtrecht aan een
ander toebehoort.
Het feit dat honden over andermans erf lopen bij het vervolgens van grof of ander wild dat op
het eigendom of het jachtrecht van hun meester respectievelijk werd opgejaagd of
aangeschoten wordt geacht niet onder toepassing te vallen van dit artikel noch van artikel 7
behoudens de burgerlijke rechtsvordering in geval van schade.
Bio-ethiek De Jacht 22

Wetshistoriek
Gewijzigd bij art. 5 Decr. Vl. Parl. 7 december 2001, met ingang van 1 januari 2002 (art. 8).
Art. 11.
Het jagen van de domeinen van de Staat, het militair domein inbegrepen, het Gewest, de
provincies, de gemeenten, de openbare centra voor maatschappelijk welzijn en de
kerkfabrieken is alleen geoorloofd ingevolge een openbare aanbesteding van het jachtrecht..
De zittende jager en een wildbeheereenheid zoals bedoeld in artikel 12, hebben het recht bij
een aanbesteding voor zover zij deelgenomen hebben aan de aanbesteding een hoger bod te
doen. Het jachtrecht moet worden toegekend aan de hoogst biedende zo dit hoger bod, gedaan
binnen de tien dagen volgend op de aanbesteding meer dan één tiende hoger ligt dan de bij de
openbare aanbesteding verkregen prijs. Bij gelijk hoger bod geniet de zittende jager de
voorkeur zo hij geen inbreuk heeft gepleegd op de vroegere verpachtingsvoorwaarden.
Het recht tot jagen in het Zoniënbos is voorbehouden aan de Kroon.
Art. 12.
De Vlaamse Regering kan de voorwaarden bepalen waaronder afzonderlijke jachtterreinen
vrijwillig tot grotere beheerseenheden kunnen worden samengelegd ten behoeve van het
wildbeheer, het natuurbehoud en het verbeterd toezicht. Zij kan daartoe een subsidie verlenen
[*die wordt betaald door het Agentschap voor Natuur en Bos].
Toekomstig recht
Artikel 12 wordt gewijzigd bij art. 24 Decr. Vl. Parl. 7 mei 2004, met ingang van een door de
Vlaamse Regering te bepalen datum (art. 38).*
Het jachtverlof
Art. 13.
Hij die jagend met het geweer wordt aangetroffen en geen jachtverlof bij zich heeft, wordt
gestraft met een geldboete van honderd [euro], tenzij hij binnen achtenveertig uur na de
vaststelling van de feiten, het bewijs levert dat hij op het ogenblik houder was van een
regelmatig jachtverlof.
Het jachtverlof is persoonlijk; het is maar geldig voor één jaar, te rekenen van 1 juli.
De Vlaamse Regering regelt de wijze, de vorm en de voorwaarden van hun afgifte. Zolang de
Vlaamse Regering ter zake geen nieuwe regelen heeft gesteld blijven de bestaande regelen
geldig.
De Vlaamse Regering kan het deelnemen aan het jachtexamen of aan een gedeelte ervan
afhankelijk stellen van de betaling van een inschrijvingsgeld waarvan zij het bedrag, de
betalingsplichtige en de wijze van betaling vaststelt.
Hij die jagend met het geweer wordt aangetroffen en geen jachtverlof kan voorleggen wordt
behalve tot de geldboete bij dit artikel bepaald, ambtshalve veroordeeld tot betaling van het
Bio-ethiek De Jacht 23

edrag van de belasting die verschuldigd is voor het jachtverlof en door het strafbare feit is
ontdoken.
Wetshistoriek
Gewijzigd bij art. 5 Decr. Vl. Parl. 7 december 2001, met ingang van 1 januari 2002 (art. 8).
Art. 14.
A. Het jachtverlof bedoeld in artikel 13 wordt afgegeven door de daartoe door de Vlaamse
Regering aangewezen ambtenaar.
B. De in het Waalse Gewest en in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest geldig afgegeven
jachtverloven kunnen door de Vlaamse Regering onder de door haar te bepalen
voorwaarden gelijkgesteld worden met de in het Vlaamse Gewest geldige jachtverloven
mits ook de in het Vlaamse Gewest geldig afgegeven jachtverloven door het Waalse
Gewest respectievelijk het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest gelijkgesteld worden met de
door hen afgegeven geldige jachtverloven.
Art. 15.
A. De houder van een jachtverlof afgegeven in het Vlaamse Gewest kunnen als gastheer een
jachtvergunning verkrijgen voor hun niet in het Vlaamse Gewest wonende genodigden.
De jachtvergunning die wordt afgegeven door de ambtenaar bedoeld in artikel 14, A., is
slechts geldig voor de vijf vooraf bepaalde data van het jachtseizoen vermeld op de
jachtvergunning.
De Vlaamse Regering regelt de wijze, de vorm en de voorwaarden van de afgifte van de
jachtvergunningen.
B. De genodigde die jagend wordt aangetroffen, evenals de gastheer die samen met de
genodigde jagend wordt aangetroffen zonder dat een voor de genodigde geldige
jachtvergunning kan worden voorgelegd worden gestraft met de straffen bepaald in artikel
Art. 16.
De belasting op de afgifte van de jachtverloven en de jachtvergunningen wordt vanaf het
jachtseizoen 1992-1993 als volgt vastgesteld:
A. voor het jachtverlof dat elke dag van het jachtseizoen geldig is: [150 euro];
B. voor het jachtverlof dat elke zondag van het jachtseizoen geldig is: [105 euro];
C. voor de jachtvergunning die vijf vooraf bepaalde dagen in het jachtseizoen geldig is: [40
euro]
Art. 17.
De vastgestelde belasting wordt betaald door storting of overschrijving van het verschuldigde
bedrag op het daartoe bestemde rekeningnummer van de bevoegde dienst van de Vlaamse
Regering. De opbrengsten hiervan worden rechtstreeks en integraal toegewezen aan de
Bio-ethiek De Jacht 24

gewestdienst met afzonderlijk beheer Fonds voor Preventie en Sanering inzake Leefmilieu en
Natuur. [* het Agentschap van Natuur en Bos].
Toekomstig recht
Artikel 17 wordt gewijzigd bij art. 25 Decr. Vl. Parl. 7 mei 2004, met ingang van een door de
Vlaamse Regering te bepalen datum (art. 38).*
Art. 18.
De op grond van artikel 16 geïnde belasting wordt niet terugbetaald.
De jachtmiddelen
Art. 19.
Het is te allen tijde verboden, op straffe van een geldboete van honderd [euro] tot
tweehonderd [euro] en van een gevangenisstraf van acht dagen tot één maand, gebruik te
maken van netten, strikken, stroppen, lokaas, giftige stoffen en van enig ander tuig geschikt
om jaagbaar wild te vangen, te doden of om het vangen of doden van dat wild te
vergemakkelijken.
Het vervoer en het bij zich houden van de voormelde tuigen worden gestraft met een
geldboete van honderd [ euro] tot tweehonderd [ euro].
Het gebruik en het vervoer van diezelfde tuigen worden gestraft met een geldboete van
tweehonderd [euro] tot vierhonderd [euro] en met een gevangenisstraf van vijftien dagen tot
twee maanden, indien de schuldigen gewapend verkleed of gemaskerd zijn, ofwel wanneer de
feiten in bende of bij nacht worden gepleegd.
De arrondissementscommissaris kan het jachtverlof voorlopig intrekken ongeacht de
reglementaire bepalingen betreffende de afgifte van de jachtverloven.
Wetshistoriek
Gewijzigd bij art. 5 Decr. Vl. Parl. 7 december 2001, met ingang van 1 januari 2002 (art. 8).
Art. 20.
De bepaling van artikel 19 is niet toepasselijk:
A. op de buidels voor het vangen van konijnen;
B. op tuigen die de eigenaar of zijn rechthebbende met machtiging van de Vlaamse Regering
gebruikt om in zijn bossen voor de teelt bestemde fazanten te vangen;
C. op met wetenschappelijke doeleinden gebruikte vangtuigen binnen de perken en onder de
voorwaarden die door de Vlaamse Regering worden vastgesteld.
Art. 21.
Onverminderd de bepalingen van artikel 19 kan de Vlaamse Regering in het gehele of een
gedeelte van het grondgebied van het Gewest een regeling treffen voor het gebruik van
Bio-ethiek De Jacht 25

projectielen, tuigen, toestellen of procédés ter uitvoering van de jacht na advies van de
Vlaamse Hoge Jachtraad en de Vlaamse Hoge Raad voor Natuurbehoud.
Overtreding van een regeling getroffen ter uitvoering van het vorige lid wordt gestraft
overeenkomstig artikel 19, eerste lid.
Toekomstig recht
Artikel 21 wordt gewijzigd bij art. 36 Decr. Vl. Parl. 30 april 2004, met ingang van een door
de Vlaamse Regering te bepalen datum (art. 38).
Bestrijding van wild
Art. 22.
Het is, op straffe van een geldboete van vijftig [euro], verboden op enigerlei wijze te jagen
buiten de door de Vlaamse Regering bepaalde tijden onverminderd het recht van de eigenaar
of de grondgebruiker om jaagbaar wild dat schade toebrengt aan zijn gewassen, teelten,
bossen of eigendommen terug te drijven. De eigenaar of de grondgebruiker mag zijn
inwonende familieleden daarmede belasten.
Indien de eigenaar of de grondgebruiker kan aantonen dat geen andere bevredigende
oplossing bestaat kan hij het jaagbaar wild eveneens doden of laten doden onder de in het
voorgaande lid vermelde voorwaarden. Het doden mag alleen gebeuren:
• -door personen die voldoen aan de voorwaarden opgelegd door de Vlaamse Regering
tot het verkrijgen van een jachtverlof;
• -met vuurwapens en andere door de Vlaamse Regering te bepalen middelen, eventueel
zonder jachtverlof op voorwaarde dat de eigenaar of de grondgebruiker een
verzekering tegen burgerlijke aansprakelijkheid heeft afgesloten, waarvan de waarborg
gelijk is aan de waarborg opgelegd door de reglementering inzake de verplichte
aansprakelijkheidsverzekering voor het verkrijgen van een jachtverlof. De gebruikte
vuurwapens moeten voldoen aan dezelfde voorschriften als de voorschriften opgelegd
voor de vuurwapens gebruikt voor de jacht op grond van artikel 21 van dit decreet;
• -tussen het officiële uur van zonsondergang;
• -na voorafgaande schriftelijke ingebrekestelling van de houder van het jachtrecht op
de grond waarop de bestrijding gebeurt en na voorafgaande schriftelijke
verwittigingen van de ambtenaar die daartoe door de Vlaamse Regering is
aangewezen. Deze laatste kan, bij gemotiveerde beslissing, de bestrijding zo nodig
beperken of verbieden.
Het gedode wild dient aan het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn van de
gemeente waarin de bestrijding plaatsvindt te worden overhandigd.
Wetshistoriek
Gewijzigd bij art. 5 Decr. Vl. Parl. 7 december 2001, met ingang van 1 januari 2002 (art. 8).
Bio-ethiek De Jacht 26

Art. 23.
De grondgebruiker en de personen aan wie hij daartoe de opdracht geeft, mogen te allen tijde
wilde konijnen vangen en doden, mits voldaan aan de voorwaarden bepaald in artikel 22.
Bovendien wordt bij besluit van de Vlaamse regering bepaald welke verdelgingsmiddelen en
–tuigen de grondgebruiker, in afwijking van artikel 19 mag aanwenden.
Elk beding dat strijdig is met de door dit decreet aan de grondgebruiker toegekende rechten is
nietig.
De houder van het jachtrecht of zijn gemachtigde mag, indien hij voorzien is van een
jachtverlof, te allen tijde, één uur voor de officiële zonsopgang en één uur na de officiële
zonsondergang konijnen op de loer schieten.
Het is verboden, behoudens machtiging van de Vlaamse Regering, levende wilde konijnen of
vossen uit te zetten, te verkopen, te kopen, te koop te stellen, te vervoeren of te venten met
welk middel ook, op straffe van een geldboete van tweehonderd [euro] tot duizend [euro] en
van een gevangenisstraf van acht dagen of van een van die straffen alleen.
Met dezelfde straffen wordt gestraft degene die afsluitingen, geplaatst om het in- en uitgaan
van wilde konijnen te beletten, kwaadwillig vernielt, beschadigt of daarin een opening maakt,
ofwel het doorgaan van konijnen door, onder of boven de afsluitingen op enigerlei wijze
vergemakkelijkt.
Wetshistoriek
Gewijzigd bij art. 5 Decr. Vl. Parl. 7 december 2001, met ingang van 1 januari 2002 (art. 8).
Wildschade
Art. 24.
De vergoeding van de belangrijkste wildschade, behoudens de schade die veroorzaakt wordt
door konijnen, wordt vastgesteld volgens de gewone rechtsregels.
Onder wildschade wordt verstaan: de volledige schade veroorzaakt door de dieren die behoren
tot de in artikel 3 bedoelde soorten.
Op verzoek van eigenaars van gronden waarvan de aaneengesloten oppervlakte kleiner is dan
veertig hectare, kan de houder van het jachtrecht van het aangrenzende jachtterrein bij
afwezigheid van een minnelijke regeling, verplicht worden het jachtrecht op eerst vernoemde
gronden te verwerven, zulks nadat de Vlaamse Regering en door haar aangestelde ambtenaar
of de beheerder van de wildbeheereenheid deze verwerving opportuun oordeelt in het kader
van de doelstellingen van dit decreet en de voorwaarden heeft vastgesteld.
Art. 25.
De schade veroorzaakt door wild waarop de jacht sinds meer dan vijf jaar niet meer geopend
is of dat afkomstig is uit een bosreservaat of een natuurreservaat waarin de jacht door de
overheid volledig verboden is, wordt vergoed door de gewestdienst met afzonderlijk beheer
Bio-ethiek De Jacht 27

Fonds voor Preventie en Sanering inzake Leefmilieu en Natuur. [*Het Agentschap voor
Natuur en Bos].
Een proces-verbaal van plaatsbezoek dat vermeldt dat de voorwaarden die in het eerste lid
worden gesteld zijn vervuld, geldt voor de schadelijder als titel om de vergoeding van schade
door voormeld Fonds [het Agentschap voor Natuur en Bos] te verkrijgen.
Toekomstig recht
Artikel 25 wordt gewijzigd bij art. 25 en 26 Decr. Vl. Parl. 7 mei 2004, met ingang van een
door de Vlaamse Regering te bepalen datum (art. 38).*
Vervoer en handel in wild
Art. 26.
In het gehele of een gedeelte van het grondgebied van het Gewest is het verboden grof wild,
klein wild, waterwild en de door de Vlaamse Regering aangewezen soorten van het overig
wild levend of dood te vervoeren of in de handel te brengen, behalve vanaf de opening tot en
met de tiende dag volgend op de sluiting van de jacht op dit wild.
Het verbod van het eerste lid slaat niet op de wildpreparaten met bedoelde wildsoorten,
wanneer het wild dat er in is verwerkt volledig onherkenbaar is.
De Vlaamse Regering kan jaarlijks bepalen dat het vervoeren of het in handel brengen van
levend of dood wild eveneens verboden is of alleen onder door haar te stellen voorwaarden
geoorloofd is in de periode vanaf de opening tot en met de tiende dag volgend op de sluiting
van de jacht op dit wild.
Wanneer de jacht in een beperkt gebied geopend is, kan de Vlaamse Regering tijdens de
betrokken periode machtiging verlenen tot het vervoer van geschoten wild en de voorwaarden
bepalen waaronder dit vervoer mag geschieden.
De Vlaamse Regering kan eveneens de voorwaarden bepalen waaronder het vervoer en de
handel van wildsoorten of delen van wildsoorten waarvoor zij een afschotplan gesteld heeft,
mogen plaatshebben.
Het is eveneens verboden aan handelaars in eetwaren, traiteurs en restaurateurs het in het
eerste lid genoemde wild bij zich te houden, zelfs buiten hun woning, en het is aan iedereen
verboden de genoemde wildsoorten te verbergen of bij zich te houden voor rekening van
handelaars of trafikanten.
Onder de door de Vlaamse Regering voorgeschreven voorwaarden en het door haar geregelde
toezicht, is het vervoer, de opslag en de handel van diepgevroren wild geoorloofd buiten de
periode vanaf de opening tot en met de tiende dag volgend op de sluiting van de jacht op dit
wild.
Elke overtreding van de bepalingen van dit artikel wordt gestraft met een geldboete van vijftig
[euro] tot honderd [euro].
Bio-ethiek De Jacht 28

Wetshistoriek
Gewijzigd bij art. 5 Decr. Vl. Parl. 7 december 2001, met ingang van 1 januari 2002 (art. 8).
Art. 27.
Het wild mag alleen worden opgespoord en in beslag genomen bij handelaars in eetwaren of
wild, in eetgelegenheden, op openbare plaatsen en in openbare voertuigen.
In andere plaatsen mag het opsporen en in beslag nemen alleen dan geschieden, indien het
wild er geplaatst is om in de handel te worden gebracht.
Het in beslag genomen wild wordt door de verbalisanten tegen bewijs van ontvangst
onmiddellijk ter beschikking gesteld van het dichtst bij gelegen Openbaar Centrum voor
Maatschappelijk Welzijn.
Art. 28.
Het vervoer van het in artikel 26, eerste lid, bedoelde levend wild en van de in artikel 35,
bedoelde eieren, kan in gesloten jachttijd door de Vlaamse Regering worden toegestaan onder
de voorwaarden die zij voorschrijft.
Art. 29.
Het is te allen tijde en overal verboden wild uit te zetten.
De Vlaamse Regering kan hierop met het oog op het behoud van wildsoorten, uitzonderingen
toestaan na advies te hebben ingewonnen van de Vlaamse Hoge Jachtraad, de Vlaamse Hoge
Raad voor Natuurbehoud en de in artikel 10, derde lid, van het koninklijk besluit van 15
september 1921 tot inrichting van de officiële vertegenwoordiging van de landbouw, zoals
gewijzigd door het koninklijk besluit van 12 april 1977, bedoelde gewestelijke sectie van de
Nationale Landbouwraad [*MiNa-raad]. In voorkomend geval stelt zij regels op met
betrekking tot het aantal en de soorten wild, alsook met betrekking tot de terreinen.
Overtreding van dit artikel evenals van de daaruit volgende besluiten van de Vlaamse
Regering worden bestraft met een geldboete van honderd [euro] tot tweehonderd [euro].
Wetshistoriek
Gewijzigd bij art. 5 Decr. Vl. Parl. 7 december 2001, met ingang van 1 januari 2002 (art. 8).
Toekomstig recht
Artikel 29 wordt gewijzigd bij art. 37 Decr. Vl. Parl. 30 april 2004, met ingang van een door
de Vlaamse Regering te bepalen datum (art. 38).*
Bijzondere bepalingen
Art. 33.
De Vlaamse Regering kan, ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek verricht door
wetenschappelijke instellingen, universiteiten en instellingen van het hoger onderwijs buiten
Bio-ethiek De Jacht 29

de universiteit of ten behoeve van het natuurbeheer, afwijken van de bepalingen van dit
decreet onder de door haar te bepalen voorwaarden en toezicht.
Art. 34.
De Vlaamse Regering kan alle maatregelen treffen die zij nuttig acht voor de bescherming
van alle in het wild levende vogelsoorten andere dan deze vermeld in artikel 3, evenals hun
eieren, zelfs uitgeblazen, en van hun jongen. Deze maatregelen kunnen zowel op levende als
op dode of geprepareerde vogels betrekking hebben.
De feiten verboden door de maatregelen getroffen op grond van het vorig lid worden gestraft
met een geldboete van vijftig [euro] tot honderd [euro].
Wetshistoriek
Gewijzigd bij art. 5 Decr. Vl. Parl. 7 december 2001, met ingang van 1 januari 2002 (art. 8).
Art. 35.
Op straffe van een geldboete van vijftig [euro] is het verboden nesten en broedsels van vogels,
gerangschikt bij het wild, weg te nemen of opzettelijk te vernielen, te vervoeren of in de
handel te brengen.
Wetshistoriek
Gewijzigd bij art. 5 Decr. Vl. Parl. 7 december 2001, met ingang van 1 januari 2002 (art. 8).
Art. 36.
De Vlaamse Regering kan inzake jacht en vogelbescherming alle vereiste maatregelen treffen
voor de uitvoering van bepalingen die voortvloeien uit het Verdrag tot oprichting van de
Europese Economische Gemeenschap, gesloten te Rome op 25 maart 1957, uit het Verdrag
tot instelling van de Benelux Economische Unie, ondertekend te’s-Gravenhage op 3 februari
1958, uit het Verdrag inzake het behoud van wilde planten en dieren en hun natuurlijke
leefmilieu, ondertekend te Bern op 19 september 1979, en de krachtens die verdragen tot stand
gekomen internationale akten. Deze maatregelen kunnen de opheffing en de wijziging van
wets- en decreetbepalingen inhouden.
Algemene strafbepalingen
Art. 37.
De misdrijven, in de artikelen 7, eerste lid, 9, 13, 22 en 35 omschreven, worden gestraft met
een geldboete van 200 tot 4000 [euro] en met een gevangenisstraf van een jaar tot vijf jaar,
wanneer zij worden gepleegd door middel van een verboden wapen, wanneer de schuldigen
verkleed of gemaskerd zijn of wanneer de feiten in bende of bij nacht worden gepleegd.
Wetshistoriek
Gewijzigd bij art. 5 Decr. Vl. Parl. 7 december 2001, met ingang van 1 januari 2002 (art. 8).
Bio-ethiek De Jacht 30

Art. 38.
De straffen worden verdubbeld ten aanzien van de overheidsbeambten vermeld in artikel 24
van de jachtwet van 28 februari 1882 die zich schuldig maken aan één van de misdrijven bij
dit decreet omschreven, zonder dat hierdoor de gevangenisstraf meer kan bedragen dan vijf
jaar.
Art. 39.
De misdrijven omschreven in de artikelen 7, eerste lid en 10 van dit decreet verjaren door
verloop van zes maanden.
Art. 40.
De overtreding van de bepalingen genomen tot uitvoering van de in artikel 36 bedoelde
verdragen of akten, alsmede van de verordeningen van de Europese Economische
Gemeenschap die van toepassing zijn op de jacht en de vogelbescherming in het Vlaamse
Gewest, wordt, indien zij geen misdrijf vormt volgens andere wetten of decreten, bestraft met
een geldboete van honderd [euro] tot tweehonderd [euro] wanneer het jachtfeiten betreft, en
overeenkomstig artikel 34 van dit decreet wat de bescherming van vogels betreft.
Wetshistoriek
Gewijzigd bij art. 5 Decr. Vl. Parl. 7 december 2001, met ingang van 1 januari 2002 (art. 8).
Algemene strafbepalingen
Art. 41.
De jachtwet van 28 februari 1882 wordt, wat het Vlaamse Gewest betreft, als volgt gewijzigd:
1. de artikelen 1, 1bis, 1ter, 2, 2bis, 3, 4, 5, 6, 6bis, 6ter, 7, 7bis eerste lid, 7ter, 8 eerste,
tweede en derde lid, 9, 9bis, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 21, 22 eerste lid, 23, 30bis, 31
eerste lid, en 31bis worden opgeheven;
2. in het eerste lid van artikel 20 worden de woorden “artikel 4, eerste lid.” vervangen door
de woorden “artikel 7, eerste lid, van het Jachtdecreet van 24 juli 1991”;
3. in het tweede lid van artikel 22 worden de woorden “in gevallen van 1” gelezen als “in de
gevallen van 1, zoals vermeld in artikel 32 van het Jachtdecreet van 24 juli 1991”;
4. in het eerste lid van artikel 24 worden de woorden “boswachters, kantonniers,
stationchefs” vervangen door de woorden “ambtenaren en boswachters van het Bosbeheer,
ambtenaren van de diensten van de Vlaamse Regering bevoegd voor het natuurbehoud”;
5. in het tweede lid van artikel 24 worden de woorden “artikel 18, eerste en derde lid, en in
artikel 10, eerste lid” vervangen door de woorden “artikel 19, eerste en derde lid en in
artikel 26, eerste lid van het Jachtdecreet van 24 juli 1991”;
6. in het eerste lid van artikel 26 worden de woorden “artikelen 4 en 5” gelezen als
“artikelen 7 en 20 van het Jachtdecreet van 24 juli 1991”; in het tweede lid van artikel 26
worden de woorden “artikel 4” gelezen als “artikel 7 van het Jachtdecreet van 24 juli
1991”;
Bio-ethiek De Jacht 31

7. in artikel 31 worden in het tweede lid de woorden “vorig lid” gelezen als “artikel 34 van
het Jachtdecreet van 24 juli 1991”en worden na het woord “geldboete” de woorden “van
vijf frank tot vijfentwintig frank” vervangen door de woorden “van vijftig frank tot
honderd frank” en worden in het derde lid na het woord gevangenisstraf de woorden “van
drie dagen tot zeven dagen” vervangen door de woorden “van acht dagen tot een maand”;
8. in artikel 31ter worden de woorden “artikel 31bis” gelezen als de woorden “artikel 36 van
het Jachtdecreet van 24 juli 1991” en worden tussen de woorden “vervolgd” en
“overeenkomstig” de woorden “en gestraft” weggelaten.
Art. 42.
Artikel 13 van het Veldwetboek van 7 oktober 1886 wordt, wat het Vlaamse Gewest betreft,
opgeheven.
Art. 43.
De wet van 14 juli 1961 tot regeling van het herstel der door grof wild aangerichte schade
wordt, wat het Vlaamse Gewest betreft, opgeheven.
Art. 44.
Het decreet van 23 mei 1990 betreffende de afgifte van jachtverloven wordt opgeheven.
Art. 45.
Wat het Vlaamse Gewest betreft, worden in de wets- en verorderingsbepalingen inzake de
jacht, de vermeldingen “de wet van 30 juli 1922 waarbij het zegelrecht gesteld op de
verlofbrieven voor het dragen van jachtwapens en voor het jagen met de hazewind verhoogd
wordt en waarbij een verlofbrief voor het vogelvangen met netten en een taksen op de
inrichtingen van eendenkooien ingevoerd wordt” en “de artikelen 184-186 van het wetboek
der met zegel gelijkgestelde taksen” als “het Jachtdecreet van 24 juli 1991” gelezen.
Art. 46.
Artikel 4 van het decreet van 23 januari 1991 tot oprichting van het Fonds voor Preventie en
Sanering inzake Leefmilieu en Natuur als Gewestdienst met Afzonderlijk Beheer wordt
aangevuld met de volgende bepaling: (…)
Art. 47.
De reglementaire bepalingen getroffen in uitvoering van de jachtwet van 28 februari 1882
blijven geldig voor zover zij niet in strijd zijn met de bepalingen van dit decreet en zolang zij
door de Vlaamse Regering niet worden opgeheven.
Slot- en overgangsbepalingen
Art. 48.
Elk beding strijdig met een bepaling van dit decreet is nietig.
Bio-ethiek De Jacht 32

Art. 49.
1. Dit decreet treedt in werking op 1 juli 1992.
2. Bij wijze van overgangsmaatregel is het in afwijking van artikel 8, 1, eerste lid, tot 30 juni
1995 geoorloofd te jagen met het geweer op terreinen waarvan de aaneengesloten
oppervlakte ten minste vijfentwintig hectare bedraagt.
3. In afwijking van artikel 29, eerste lid is het bij wijze van overgangsbepaling tot de datum
van de officiële opening van de jacht in 1996 slechts verboden wild uit te zetten vanaf
dertig dagen voor de opening van de jacht op dit wild en tot en met de laatste dag van de
opening van de jacht.
Bio-ethiek De Jacht 33

Stropen
Stropen is een ander woord voor illegale jacht. Dit is het jagen op of vangen van wild waarbij
de betrokkene inbreuk pleegt op de jachtwet die op dat moment van toepassing is. Deze
inbreuken zijn zeer uiteenlopend. Het kan gaan om jacht in een verboden zone, het niet in
orde zijn van de jacht- of geweervergunning, het schieten van bij wet beschermde soorten, het
schieten van teveel wild, het gebruiken van verboden jachtmethoden,…
Men kan algemeen stellen dat stroperij schadelijk is voor de biodiversiteit en de ecologie van
een gebied. Door het ondoordacht afschieten van wild, zullen de aantallen van de soorten uit
evenwicht zijn. Dit verstoort de stabiliteit en de draagkracht van het desbetreffende
ecosysteem. De schade die wordt aangericht is natuurlijk afhankelijk van de hoeveelheid
dieren en de soorten die worden afgeschoten. Na enige tijd zal dit ecosysteem zich terug in
een evenwichtsfase gaan bevinden. Als men echter teveel dieren van een soort afschiet, zullen
er verschuivingen plaatsvinden binnen het systeem. We mogen hierbij niet uit het oog
verliezen dat een ecosysteem dynamisch is en enorm samenhangend. Iedere verstoring
hiervan zal een invloed uitoefenen naar het hele systeem toe.
De populatie Visarenden bepaalt de
populatie karpers
----------------------------------->
De populatie karpers bepaalt de
populatie Visarenden

De jacht op zich is dus een gevolg van het ingrijpen van de mens op de natuur. Dit maakt het
onderwerp zeer gevoelig en bediscussieerbaar. Dit moet goed begrepen worden wanneer we
over jacht spreken, maar vooral wanneer het over stroperij gaat. Door in een zone zoveel
mogelijk dieren af te schieten, ontregelen stropers zo sterk het evenwicht dat het ecosysteem
mogelijk soorten zal verliezen en hierbij volledig zal veranderen. Zoals ik al zei staan alle
dieren in relatie met elkaar. Wanneer stropers visrijke gronden tot op de laatste karper
leegvissen, zal de zeldzame visarend, die daar al jaren nestelde, het jaar daarop niet meer
terugkeren. Het wegblijven van de visarend zal de populatie zwarte kraaien vrij spel geven, nu
deze niet meer uit het arendenterritorium worden verjaagd. De ijsvogel die afhankelijk is van
zijn visdieet, zal verdwijnen. Uiteindelijk zullen de vispopulaties zich geleidelijk aan terug
herstellen in de voormalige visrijke gronden, maar veel trager dan wanneer bijvoorbeeld een
jager slechts een bepaald aantal karpers zou gevangen hebben. De visarend en de ijsvogel
zouden in dit geval niet noodzakelijk verdwijnen. Stropers lappen bijgevolg de wetgeving en
een duurzaam faunabeheer aan hun laars, ze hebben andere prioriteiten dan jagers. Bij jagers
zou de eerste zorg moeten uitgaan naar het welzijn van het ecosysteem, bij stropers gaat deze
eerste zorg uit naar zichzelf. Met stroperij valt enorm veel geld te verdienen net zoals bij de
jacht. De meeste stropers schieten en vangen zoveel mogelijk dieren omwille van de sensatie,
maar vooral voor het gemakkelijk te verdienen geld. Er zijn immers maar weinig
vleeshandelaars en slagers die zich vragen stellen bij de herkomst van het geschoten wild, ook
voor hen is dit een hoogwaardige bron van inkomen. Stropers gaan vooral ’s nachts tewerk. In
de duisternis is de controle over een jachtgebied of een natuurgebied veel moeilijker en
legitieme jagers zijn enkel periodiek en overdag actief. Toch zijn er vanuit jachtverenigingen
en overheidsinstellingen (o.a. politie en boswachters) geregeld patrouilles op de baan om
stroperij tegen te gaan. De boetes voor stroperij kunnen enorm hoog oplopen en zelfs tot
effectieve celstraf leiden. Dit is vooral afhankelijk van de schade die werd toegebracht aan het
plaatselijke wildbestand.
In sommige Afrikaanse wildparken worden stropers vogelvrij verklaard. In die landen is
omwille van de enorme oppervlakte van de wildparken, een drastische wetgeving nodig om
stropers af te schrikken. Het wildbestand wordt daar niet alleen ’s nachts maar ook overdag
continue door stropers bejaagd. Bedreigde diersoorten kunnen door massale stroperij
uitgeroeid worden. De Zwarte Neushoorn en de Berggorilla zijn hier een voorbeeld van. Het
is echter niet zo verwonderlijk dat juist in een ontwikkelingsland als Afrika zoveel gestroopt
wordt. Bijna het gehele continent leeft in armoede en de illegale en internationale handel in
geweien, trofeeën, hoorns, vellen, pelzen en gestroopt wild brengt enorm veel geld op. Het
stropen is dan ook een zuivere noodzaak om in primaire behoeften zoals voedsel en geld te
kunnen voorzien. Het rijke Westen, dat zonodig alle bedreigde diersoorten in het door zichzelf
leeggeroofde Afrika wil beschermen, is in feite de reden dat deze diersoorten dezer dagen
illegaal en veelvuldig worden uitgeroeid. Men mag er dus niet vanuit gaan dat er enkel voor
het extra geld wordt gestroopt. In Afrika, maar ook hier bij ons in het vroegere Vlaanderen
stroopte men in de eerste plaats om te kunnen voorzien in primaire behoeften. De jacht op
wild met honden en valken was een aangelegenheid die enkel was weggelegd voor de adel.
Van de hongerige, gewone mensen werd verwacht dat ze de rijkelijke jachtgronden met rust
lieten.
Wat de hedendaagse Vlaamse stroper betreft, is het zeer bedenkelijk dat zijn of haar stroperij
via armoede te verklaren valt. Hoewel het in de meeste gevallen niet zo blijkt, is de stroperij
in Vlaanderen in vele gevallen een vorm van georganiseerde misdaad. Georganiseerde
groepen stropen door verschillende provincies met lichtbakken, lokvoer, lange honden,
buksen en strikken. Voor deze georganiseerde illegale handel is er een parcours nodig dat
Bio-ethiek De Jacht 35

opereert via meerdere contacten. Bij veel mensen in onze huidige samenleving is respect voor
de natuur ver te zoeken. Deze minder verantwoordelijke personen kunnen worden aangezet
tot stropen door de grote sommen geld die in het milieu te rapen vallen.
Ekster als lokvogel in een fuik
Wanneer een stroper ’s nachts op pad gaat, en dat kan het hele jaar door in tegenstelling tot de
jager die aan een periode gebonden is, gaat het er bij hem niet om hoe hij de dieren bejaagt en
wat de consequenties zijn. Een jager zou in principe moeten weten welke dieren hij mag
schieten, hoeveel hij er mag schieten, hoe ze te bejagen en waar hij ze mag schieten alsook op
welke lichaamsdelen (U eet uw reebokje liefst zonder al te veel loodhagel erin). De stroper
gaat daarentegen destructief te werk, denk maar aan de talloze olifanten die afgeslacht worden
voor zuiver en alleen hun ivoren slagtanden. Waar men vroeger al eens een fazantje of
konijntje strikte als avondmaal, worden op de dag van vandaag massa’s wild op dikwijls een
veel te geconcentreerd gebied afgemaakt. Omdat stropen vooral nachtelijk werk is, wordt er
gebruikt gemaakt van krachtige schijnwerpers. Wanneer een konijn of fazant zulke
lichtbundels plotseling te verwerken krijgen, worden ze tijdelijk verblind. Hun ogen
weerkaatsen, waardoor je de dieren gemakkelijk kan zien zitten. Dit is dan het moment waar
de stroper de trekker overhaalt omdat het dier dan tijdelijk geïmmobiliseerd is en niet gaat
vluchten. Een jager is verantwoordelijk voor het dier dat hij afschiet, hij is verplicht te zorgen
voor een snelle dood. Hierbij ondergaat het dier een stressvolle ervaring waar de dood kort op
volgt. Bij de stroper werkt het anders. Van snel afmaken is er hier geen sprake, de bejaagde
dieren sterven een gruwelijke dood. Wanneer een stroper een strop aanlegt voor een
konijnenhol of op de loopgang van een vos, vertrekt hij en komt hij ’s anderdaags of pas veel
later terug om de strik te controleren. Wanneer een dier in die tussenperiode verstrikt raakt in
de strop, wacht het een lange en pijnlijke verstikkingsdood. Het komt regelmatig voor dat een
vos of een konijn dat gevangen wordt in een strop, de eigen poot afkauwt vanwege de stress
die het ondergaat.
Deze strik bezorgt veel dieren een trage en pijnlijke dood.
Bio-ethiek De Jacht 36

De strop, een stroopmiddel bij uitstek.
Gestrikte wilde zwijnen sterven niet in een strik, maar worden met de bijl doodgeslagen.
Herten worden doormidden gezaagd om in kofferbakken te passen. Regelmatig treffen we een
fuik met lokvogel aan of een kraaienkooi die verdoken staat opgesteld. Voor deze vangtuigen
heeft men een vergunning nodig en nochtans zien we overal in Vlaanderen nog steeds een
onwettelijk gebruik van deze tuigen. Dit is vooral te wijten aan het feit dat dierenwelzijn
slechts de laatste tientallen jaren een enorme opgang heeft gemaakt. Het zonder vergunning
mogen afmaken van kraaiachtigen is nog altijd te hard ingeburgerd. Ook al zijn sommige
leden van de kraaienfamilie het hele jaar door bejaagbaar, men moet er vandaag wel een
vergunning voor aanvragen. Dit wordt door velen echter met een dikke korrel zout genomen.
Als je illegale praktijken zoals stroperij ontdekt, dien je ze aan te geven bij de plaatselijke
boswachter of bij de politie. Wat je niet mag doen, is bijvoorbeeld de lokvogel laten vliegen
of het vangtuig vernietigen, dit is bewijsmateriaal wanneer de zaak voor het gerecht komt.
Organisaties zoals Vogelbescherming Vlaanderen geven een goede impuls naar het
dierenwelzijn toe door zich inzake stroperij burgerlijke partij te stellen.
Nu dierenwelzijn langzaamaan een belangrijk punt wordt, komt de stroperij alsmaar meer in
het gedrang. Stropers worden veel harder aangepakt en deze zekere vorm van nultolerantie
moet andere stropers afschrikken. Helaas is de controle op het wel en wee van de
verschillende ecosystemen in Vlaanderen zeer moeilijk. Er zijn gewoon te weinig mensen om
overal te controleren. Bovendien is jaren geleden, na een reorganisatie bij de politie, de
veldpolitie afgeschaft. Sindsdien is de stroperij weer een groeiende industrie geworden. Zoals
we al zeiden is een ecosysteem ook zeer dynamisch en kwetsbaar indien de draagkracht klein
is. Wanneer er dan een ingrijpende verandering plaatsvindt door een milieuverstorende factor,
zoals bijvoorbeeld stroperij of milieuvervuiling, is dit niet altijd gemakkelijk te traceren en
zeker niet te restaureren. Enkel met een strenge milieu- en jachtwetgeving, een goed
controlesysteem en een duurzaam faunabeheer kunnen we buitensporige zaken als stroperij
drastisch verminderen.
Bio-ethiek De Jacht 37

Gevolgen van de jacht op de biodiversiteit
Inleiding
Biodiversiteit 14 is een begrip dat steunt op twee belangrijke componenten.
Enerzijds is er de variatie van soorten, m.a.w. het aantal soorten binnen een bepaald
ecosysteem. Anderzijds is er het aantal individuen van één soort binnen datzelfde ecosysteem,
ook wel de relatieve voorkomendheid van een soort genoemd. 15
Bewust en onbewust heeft de mens in de loop van de geschiedenis zijn leefomgeving
aangepast aan zijn eigen wensen en behoeften. Hierdoor heeft hij ook het evenwicht tussen de
natuurlijke processen en hun functies ingrijpend verstoord. Hij heeft dus direct en indirect de
leefcondities van de fauna en flora veranderd, niet alleen op lokaal maar ook op mondiaal
vlak en daardoor een verlies aan biodiversiteit veroorzaakt. Met andere woorden: de mens is
een risicofactor voor andere levensvormen.
Deze problematiek kwam en komt steeds meer en meer aan bod in onze maatschappij, want
de natuur is kwetsbaar en snel uit evenwicht. Niettegenstaande dat de mens als risicofactor
wordt beschouwd, wordt er van hem toch verwacht dat hij de negatieve effecten probeert te
bestrijden en de natuur probeert te herstellen.
Jacht en extinctie
De jacht die door de mens uitgeoefend wordt, is ook verantwoordelijk voor veranderingen in
de biodiversiteit. Historisch gezien heeft de jacht veel schade berokkend en zelfs geleid tot
extinctie van sommige diersoorten.
Een voorbeeld hiervan is de Europese bever (Castor fiber). De bever kwam op vele plaatsen
in Europa voor, maar in de 19de eeuw was de situatie zo verslechterd dat hij in bepaalde delen
van Europa volkomen was uitgeroeid. Zo werd naar schatting de laatste bever in Vlaanderen
in 1848 gedood.
Castor fiber
De belangrijkste oorzaak van het verdwijnen van de bever is door jacht geweest. Er werd op
de dieren gejaagd voor hun pels en vlees, maar ze waren voornamelijk gegeerd voor hun
14 Biodiversiteit: verscheidenheid aan planten- en diersoorten
15 Voorbeeld: Een aquatisch ecosysteem, een vijver, waar zich verschillende soorten vissen bevinden zoals:
baarsjes, snoeken en karpers of anders gezegd het aantal verschillende soorten. In die vijver bevinden zich 10
baarsjes, 15 karpers en 7 snoeken m.a.w het aantal individuen van elke soort.
Bio-ethiek De Jacht 38

ijzonder geurende klierafscheiding ‘castoreum’. Het castoreum, ook wel bevergeil genoemd,
werd beschouwd als geneesmiddel voor veel kwalen.
Naarmate het aantal bevers in Europa afnam, groeide het besef dat de beversoort op de rand
van de totale uitroeiing stond. Verschillende Europese landen namen maatregelen o.a. een
jachtverbod om de nog bestaande populaties te beschermen. Daarnaast groeide ook het idee
om de bever te verplaatsen en uit te zetten op plaatsen waar ze waren verdwenen. Vandaag is
er door introductie weer een beverpopulatie aanwezig in Vlaanderen.
Een ander voorbeeld is te zoeken in het aquatisch ecosysteem. De vis werd ooit gezien als
onuitputtelijke voedselbron die zichzelf steeds weer kon aanvullen om onze behoefte te
bevredigen, maar het tegendeel blijkt.
Clupea harengus
In 1965 werd er op de Noordzee zo fanatiek gejaagd op de haring (Clupea harengus) dat er in
de jaren zeventig bijna niets meer overbleef van deze vissoort. Door het aanhoudend “jagen”
of overbevissen, is er een onevenwicht tussen de vangstcapaciteit en de natuurlijke aangroei
van de visbestanden ontstaan.Het paaibestand van de soort -de dieren die voor nakomelingen
kunnen zorgen- zakte, en alleen een verbod op de haringvangst kon de haring nog redden van
(plaatselijke) extinctie.
Dergelijke doorgedreven jacht wordt in de hedendaagse maatschappij niet meer getolereerd.
Mensen willen de jacht niet meer in die mate bedrijven dat het tot een mondiale extinctie van
een bepaalde diersoort zou kunnen leiden. Het stropen daarentegen kan wel nog een reëel
risico opleveren voor het faunabestand.
Jacht op exoten
Een exoot is een soort die buiten haar normale verspreidingsgebied voorkomt.
Het is echter niet zo simpel voor een soort om de concurrentie tussen verschillende elementen
van een gemeenschap aan te gaan. Indien de soort er toch in slaagt om zich te vestigen, dan
wordt het evenwicht van dat bepaalde leefgebied verstoord. De exoot zal afwisselend in hoge
en lage populaties voorkomen, totdat de situatie zich stabiliseert en hij een ‘normaal’
onderdeel van het systeem gaat vormen. Hierbij spreekt men over een invasieve soort. Deze
soort zal veranderingen aanbrengen in het ecosysteem en een bedreiging vormen voor de
inheemse biodiversiteit, wat ten koste kan gaan van andere fauna en flora.
Zo wordt de brandgans (Branta canadensis) een groot probleem voor de landbouwsector. De
brandgans broedde oorspronkelijk in het noorden van Rusland, maar sinds 1973 werden er
ook al enkele broedparen in parken rond de Brusselse agglomeratie gesignaleerd.
Bio-ethiek De Jacht 39

Nu, begin 21ste eeuw, kunnen we vaststellen dat de soort zich op een razendsnelle manier
heeft voortgeplant. Niet het aantal brandganzen is de laatste jaren enorm toegenomen, maar
ook het spreidingsgebied. De gans is nu al verspreid over heel Vlaanderen.
Het probleem is namelijk dat de brandgans enorme schade aanricht aan de
landbouwgewassen, wat ten koste gaat van de productiviteit.
Branta canadensis
Om de populatie een halt toe te roepen, grijpen sommige boeren naar het jachtgeweer, ook op
momenten dat het niet toegelaten is. Maar het probleem blijft hier niet bij. De brandgans
gedraagt zich als een agressieve, broedende soort ten opzichte van andere watervogels.
Eenden en ralvogels krijgen het zwaar te verduren. Hun eieren worden vernield en hun jongen
gedood.
Van de meeste exoten is echter nog weinig bekend betreffende de verspreiding en hoe hun
aantallen evolueren in de tijd. Het is moeilijk om bepaalde maatregelen te treffen die ook
effectief werken.
Het algemeen principe is dat exoten ongewenst zijn in de natuur. Het tweede principe is dat ze
beter voorkomen worden dan te genezen. Hiervoor moeten de mensen geïnformeerd worden
over wat ze aankopen, want de meeste exoten worden immers ingevoerd voor het plezier van
de mens. Een verdere verspreiding in de natuur is daar ook een mogelijke consequentie van.
Het aantal exoten in Vlaanderen is gigantisch groot en in de meeste gevallen onvoldoende
gekend. Niet alleen de mens als persoon kan als oorzaak worden aangewezen. Ook
klimaatsveranderingen zijn een belangrijke factor voor het ontstaan van een invasie van
exotensoorten.
Jacht op de eigen kweek
Wettelijk gezien is het verboden om wild te kweken en het daarna uit te zetten om er
vervolgens op te jagen. Er zijn echter wel uitzonderingen toegestaan, omdat men ook het
aantal wildsoorten wil behouden. In de praktijk is de fazant (Phasianus colchicus) daar het
zeldzame voorbeeld van. Er schuilt echter een hele discussie achter dit onderwerp.
Phasianus colchicus
Het jachtbesluit van 1998-2003 voorzag in een regeling dat fazanten in open volières binnen
het jachtveld mochten geplaatst worden, om ze dan net voor het jachtseizoen vrij te laten.
Bio-ethiek De Jacht 40

Maar aangezien de fazant geen bedreigde vogelsoort bleek te zijn in Vlaanderen, mocht er dan
ook geen uitgezet worden. De discussie bleef zich echter voortzetten met als gevolg dat het
uitzetten van fazanten nog in beperkte mate in het Vlaamse Gewest is toegestaan.
Er zijn echter vijf voorwaarden aan verbonden om hieraan te voldoen:
1. Je mag alleen fazanten kweken voor de jacht indien er geen andere bevredigende
oplossing is om het behoud van de fazant binnen de betrokken wildbeheereenheid te
verzekeren.
2. Als het gaat om eieren uit broedsels waarvan het nest bedreigd is door
maaiwerkzaamheden en als de eieren worden geraapt met het oog op verdere
uitbroeding en opkweek.
3. De uitgebroede jongen moeten vóór 31 juli van hetzelfde kalenderjaar teruggeplaatst
worden
4. en dat in hetzelfde revier 16 van waar de eieren oorspronkelijk verzameld werden.
5. Het rapen van de eieren en het uitzetten van de jongen moet gemeld worden via de
jachtrechthouder aan de woudmeester.
Het is de vraag of de voorwaarden worden gerespecteerd en hoe ruim of eng het begrip
‘behoud van de soort’ moet worden opgevat.
Jacht en zoönosen
Ondermeer door het beschermen of verdrijven van bepaalde diersoorten, wordt de kans op
verspreiding van zoönosen groter.
De definitie van een zoönose kan omschreven worden als een micro-organisme dat
overgedragen wordt van dieren naar mensen.
Indien het pathogeen organisme een infectie veroorzaakt, kan dit bij mensen een ernstige
ziekte-uitbraak veroorzaken. Bijgevolg een probleem voor de natuur en de volksgezondheid.
In principe worden in de natuur levende planten- en diersoorten met rust gelaten, hoewel men
binnen het beleidskader van natuur- en soortenbeheer streeft naar zo een natuurlijk mogelijke
variatie van wildpopulaties. Enkel wanneer dieren schade berokkenen aan de inheemse fauna
en flora, er een veiligheids- of volksgezondheidsrisico’s ontstaan of er menselijke activiteiten
aan zijn verbonden mag er actief ingegrepen worden.
De dieren zoals reeën, vossen, kleine knaagdieren, vleermuizen en sommige vogels kunnen
bij mensen ziektes teweegbrengen.
Een voorbeeld van een zoönose is hondsdolheid en wordt ook als rabiës gedefinieerd.
Rabiës is een infectieziekte waar zoogdieren en mensen gevoelig voor zijn. Een beet is
meestal de daadwerkelijke oorzaak van de verspreiding van het virus. Het virus wordt
namelijk via het speeksel van een besmette gastheer in een bijtwonde van een slachtoffer
16 terrein waarop gejaagd of dat doorzocht wordt
Bio-ethiek De Jacht 41

overgebracht. In Europa was de rode vos (Vulpes vulpes) de voornaamste drager van het
virus. Hoewel er nog geen besmette vossen op Vlaams grondgebied gevonden waren, werden
er toch massaal vossen afgeschoten.
Vulpes vulpes
De bedoeling van de verdelgingscampagne was het aantal vossen zodanig te reduceren, zodat
de zieke dieren zo weinig mogelijk soortgenoten zouden besmetten.
Door de sterk uitgedunde vossenpopulatie kwam er leefgebied vrij voor andere populaties
vossen. Wanneer er tussen de andere vossenpopulaties, die van de omringende leefgebieden
komen, wel besmette dieren waren, dan heeft de jacht op de rode vos eigenlijk een negatief
gevolg gecreëerd qua het versnellingsproces van de ziekte. Niet alleen het doodschieten, maar
ook door middel van jachthonden in te zetten bij de jacht werd het risico op infectie en
verspreiding vergroot.
Bio-ethiek De Jacht 42

De jacht en ethiek
De jacht is een bedrijf tussen 2 dieren, waarvan de een de agens en de andere de patiens, de
een de jager, de andere de gejaagde is. Als de gejaagde ook en bij dezelfde gelegenheid de
jager was, dan zou er geen jacht zijn. Dan zouden we een gevecht hebben, een strijd waarin
beide betrokkenen hetzelfde streven en een overeenkomstig optreden zouden vertonen.
De machten van de jacht
Eerste macht: De dood
De ethiek van de dood is de meest moeilijke van allemaal, omdat de dood het minst
begrijpelijke verschijnsel in een mensenleven is. Bij de jachtmoraal wordt het raadsel van de
dood nog bemoeilijkt, doordat men het raadsel van het dier er moet bijnemen. Tenslotte is er
nog de derde macht van deze kwestie. De dood is al raadselachtig genoeg als hij zich in
ziekte, oud worden en verslijten uit zichzelf aandient. Maar hij is dat nog veel meer, wanneer
hij niet vanzelf intreedt, maar veroorzaakt wordt door een ander wezen.
Tweede macht: Doodslag
Doodslag is het meest buitensporige gebeuren op deze wereld en een moordenaar is een mens
die we nooit zullen begrijpen. Daarom heeft zijn bloedige daad altijd de geweldigste
boetedoeningen geëist. Het bloed op zich is een vreemde verschijning. Bloed, een vocht dat
het leven draagt en symboliseert, is bestemd om verborgen te blijven en in het geheim door
het inwendige van het lichaam te vloeien. Wanneer het vergoten wordt en het in wezen
‘binnenste’ naar buiten komt, ontstaat er een samentrekking van afschuw en schrik in heel de
natuur. Maar dat is nu juist de dood. Het lijk is vlees dat zijn innigheid verloren heeft, een
brok zuivere materie waarin niemand meer zit. Maar wanneer bloed zich blijft vertonen en het
rijkelijk vloeit heeft het een tegenovergestelde uitwerking: het maakt mens en dier
opgewonden, dol. Het bloed heeft een orgiastisch 17 vermogen. De mens beslist zelf over
doodslag, hij kan al dan niet beslissen om een ander wezen te doden. Soms is het zelfs
onvermijdelijk.
Derde macht: Men moet doden
Het feit bestaat dat men moet doden. Het is soms noodzakelijk en onvermijdelijk om een
vijand, waanzinnige, misdadiger te doden. Vele diersoorten beschikken over geen andere
methode om zich te voeden. De prehistorische mens moest zich geheel aan de jacht wijden
om te bestaan. De jacht was dus de eerste bezigheid, de eerste arbeid en taak van de mens.
Daar dit jagersbedrijf onmisbaar was en dus het middelpunt en de wortel van dat bestaan was,
beheerst, oriënteert en organiseert het het hele menselijke leven: zijn doen en denken, zijn
techniek en samenleven. Radicaal opgevat: het wezen van de mens was aanvankelijk jager
zijn. Maar moet de hedendaagse mens nog steeds verplicht doden? Dit is een van de
bekendste en nog steeds onopgeloste vraag in de wereld. Jacht is soms een noodzaak, maar
even groot een genot voor de mens.
17 Orgiastisch: dweepachtig opgewonden
Bio-ethiek De Jacht 43

Vierde macht: Geluk en genot
Ons leven is ons blanco gegeven. Wij worden, in tegenstelling tot de dieren, niet gedreven
door onze instincten. Het dier zijn leven is een onveranderlijk repertoire van zijn gedragingen.
Zonder tussenkomst van zijn zijde en de mens beslissen zijn instincten over wat hij zal doen
en laten. Zijn leven is, zonder tussenkomst van de mens, nooit leeg, onbepaald geweest. Bij de
mens bestaat de inhoud van ieder zijn leven uit zijn bezigheden. De mens is een dier dat het
systeem van zijn instincten verloren heeft en enkel restjes over heeft die de macht niet hebben
om hem een constante gedragslijn voor te schrijven. Het leven is kort en dringend, het bestaat
bovenal uit haast en er zit niets anders op dan één programma voor het bestaan uit te kiezen.
Ervan af te zien het ene te zijn i.p.v. het andere, sommige bezigheden boven andere te
verkiezen. Door onze maatschappij worden ons onvermijdelijke verplichtingen opgelegd,
maar niet de middelen en de manieren om deze verplichtingen te voldoen. Zeker is dat voor
bijna alle mensen het grootste deel van hun leven gevuld is met gedwongen bezigheden, met
werk dat ze voor hun plezier niet zouden verrichten. Daarom noemen we die ‘trabajo’, een
woord dat oorspronkelijk een verschrikkelijk marteltuig (trepalitum) betekende. De arbeid
verrichten we niet omdat we er waardering voor hebben, maar alleen om het resultaat dat ze
afwerpen.En wat ons het meest kwelt in de arbeid is dat hij ons ontrooft van onze tijd, terwijl
hij deze net vult. Daarom fantaseert de mens over een ander leven, bestaande uit geheel
andere bezigheden. Een leven waarin hij bij het verrichten van die bezigheden niet het gevoel
heeft tijd te verliezen, maar net tijd te winnen, doordat hij die met voldoening en op de juiste
wijze vult. Elke mens voelt zich geroepen om gelukkig te zijn, maar bij elk individu neemt dit
een andere vorm aan. Geluk is een leven gewijd aan bezigheden waarvoor elke mens een
bijzondere roeping heeft. Als hij daarmee bezig is, voelt hij geen enkel gemis. Het vervult
hem volkomen, vrij van zorg en heimwee. Het rendement interesseert ons niet, enkel het
genoegen dat het ons geeft. Daarom verlangen we dat ze nooit een einde nemen.
De jager met zijn trofee
Zo bevinden we ons een strijd tussen de twee tegenovergestelde repertoires van bezigheden:
de neerdrukkende ontnemen ons van de tijd om gelukkig te zijn. In de loop van de evolutie
heeft men opgemerkt dat zodra de mensen even konden uitblazen van hun arbeid, ze zich
haastig, vol illusies en verlangen, op éénzelfde en klein repertoire van gelukinstemmende
bezigheden wierpen. De jacht is steeds een van de meest gelukbrengende bezigheden geweest
in de evolutie. Wat koningen en edelen bij voorkeur hebben gedaan is: jagen. Maar de
waarheid is dat de overige sociale klassen dat ook hebben gedaan of verlangd hebben te doen,
zodat de gelukkige bezigheden van de normale mens bijna konden samengevat worden in de
vier categorieën: jacht, dans, wedren en conversatie. Neem een steekproef waar men wil in de
stroom der geschiedenis en men zal zien dat de burger en de arme, de jacht tot hun
gelukkigste bezigheid rekenden. Het sterkste bewijs dat de geschiedenis gehad heeft vindt
men in het tegenovergestelde feit, nl. dat men meestal in de loop der eeuwen niet iedereen
heeft toegestaan te jagen en men van deze bezigheid een voorrecht heeft gemaakt, een
Bio-ethiek De Jacht 44

privilege van de machtigen. Door dit bijna universele karakter van privilege, wordt het
duidelijk hoezeer de jacht niet een kleinigheid maar een hartstocht is die diep verankerd blijft
in de menselijke aard.
De jacht is een sport
Hierboven toonde ik aan dat men gelukmakende bezigheden uitoefent om het genoegen te
ervaren en men niet geïnteresseerd is in het resultaat. De handelingen die men bij deze
gelukmakende bezigheden uitvoert zijn inspanningen. En deze inspanningen zijn sportief,
waardoor we de gelukmakende bezigheden sport noemen. Bij de beroepsjacht is de dood van
het dier datgene wat het werkelijke doel van de jager uitmaakt, datgene wat hij nastreeft en
waardeert. Al het overige wat hij daarvoor doet, is zuiver middel om dat doel te bereiken. Bij
de sportieve jacht wordt dit middel-doel omgedraaid. De sportsman stelt als doel niet de dood
van het dier voor ogen. Wat hem interesseert is alles wat hij ervoor moet doen om die dood al
dan niet te bereiken, nl. het jagen. Daardoor verandert in werkelijk doel wat eerst alleen
middel was. Als ze de sportsman de dood van het dier cadeau doen, dan ziet hij ervan af. Wat
hij zoekt is die te verdienen, met eigen kracht en handigheid het felle dier te overwinnen, met
alle toegiften die daar zo bijkomen: het opgaan in de vrije natuur, het gezonde van de
lichaamsoefening, de afleiding van de zorgen, …
Honden worden vaak gebruikt in de sport
Hiermee wordt het morele probleem van de jacht niet opgelost, maar het is nodig er rekening
mee te houden. Men heeft de ethische volmaaktheid van het jagen niet bereikt. Men komt
nooit in iets tot de volmaaktheid en misschien bestaat die juist opdat men ze nooit bereikt.
Elke echte verfijning moet de eigenlijke structuur van de jacht ongerept laten. En deze bestaat
in strijd tussen 2 ongelijke soorten. De zorg van de mens moet erop gericht zijn niet om het
dier aan zich gelijk te stellen, maar zijn superioriteit tegenover het dier te beperken. Strikt
genomen is de zin van de sportieve jacht niet het dier tot de mens op te heffen, maar de mens
die zijn overmacht beperkt en afdaalt tot het dier. De mens legde zich meer beperkingen
tegenover het dier op, om dit speling te geven, om wild en jager niet op ongelijk niveau te
brengen.
Jagen doet een dier om een ander dier, dood of levend, te bemachtigen, dat tot een soort
behoort die vitaal 18 gesproken inferieur is aan de zijne.
Het jagende dier wordt bij zijn jagerswerk gedreven door een daartoe bestemde uitrusting van
bepaalde instincten die zijn soort bezit. Daarom heeft elke soort zijn bijzondere manier van
jagen die ternauwernood varieert. Maar de soorten die gejaagd worden zijn op hun beurt
uitgerust met verdedigende instincten die het vangen bemoeilijken. Dit s dan in werkelijkheid
18 Vitaal: wezenlijk, noodzakelijk voor het leven => fundamenteel
Bio-ethiek De Jacht 45

de jacht: de wedijver of de strijd tussen twee instinctenstelsels. Maar hiervoor is nodig dat die
instincten – zowel die van de jager als van de prooi - vrij functioneren. Wanneer dit wordt
uitgeschakeld, vervalt het typische zoölogische verschijnsel dat we jagen noemen. Bij de
speling die de natuur enerzijds en de sportieve neiging van de mens anderzijds het dier laten,
handelt het dier met voldoende vrijheid dat zijn instinctieve krachten hun functie kunnen
vervullen.
Wanneer de mens een bepaalde grens overschrijdt, wordt het wezenlijk karakter van het jagen
teniet gedaan en verandert het in louter slachting en vernietiging. Vandaar dat de strijd tussen
mens en dier een nauwkeurige grens kent, deze waar de jacht ophoudt jacht te zijn: precies
daar waar de mens zijn onmetelijke technische, dit is verstandelijke superioriteit boven het
dier de vrije teugel laat.
De visser die de bergbeek vergiftigt om bliksemsnel, met 1 slag alle forellen die erin
ronddartelen te vernietigen, houdt door die daad alleen op jager te zijn. Evenzo degene die al
te krachtige middelen gebruikt, waardoor de bossen totaal van konijnen gezuiverd worden, of
die vliegen of mieren op een zoetsappige manier doodt door de omgeving of de grond met
flit 19 te besproeien. Dieren uitroeien of vernietigen met een onweerstaanbaar en automatisch
procédé, dat is geen jagen. Welnu, wil men echt van jagen spreken, dan is het noodzakelijk
dat het gezochte dier ‘een kans’ heeft, dat het in principe aan de bedreiging kan ontsnappen,
dat wil zeggen dat het enigszins middelen bezit om aan de achtervolging te ontkomen, want
de jacht is juist de reeks van inspanningen en handigheden die de jager moet aanwenden om
een behoorlijk aantal malen de tegenmaatregelen van het dier waarop hij het gemunt heeft te
boven te komen. Als dit verweer er niet was, als de inferioriteit van het dier absoluut was, dan
zou de jagersactiviteit geen gelegenheid hebben om zich te ontplooien of, wat hetzelfde is,
dan zou het kernfeit van het jagen niet aanwezig zijn.
De jacht is intensief
Geschoten moeflon
De meesten begrijpen niet hoe jagen intensief kan zijn. Terwijl het net enorme inspanningen
van de jager vraagt. Er is nl. 1 zintuig van de jager dat elk ogenblik onvermoeid moet kunnen
werken. Kijken. De jager moet constant kijken, ieder ogenblik, naar alle kanten en in alle
omstandigheden. Onder het lopen, het rusten, tijdens het eten, naar boven, beneden, het
terrein dat de jager net is doorgekomen, naar de bergkammen, de kuilen en de greppels. Met
een veldkijker en het blote oog, en steeds voor de geest houdend dat de bok die je niet
gevonden hebt in 8 uur hard zwoegen, zich op 100 meter aan je kan vertonen als je weet te
kijken. Het is dus niet lopen, steilten 20 opklauteren, in ravijnen en kuilen afdalen, geluidloos
lopen, geduldig kunnen wachten, een goed schutter zijn, wat een jager in hoofdzaak heeft te
doen, maar hij moet vooral goed kunnen kijken.
19 Flit: insectendodende vloeistof
20 Steilte: steile helling
Bio-ethiek De Jacht 46

De jager is een wakkere mens. En dit – het leven als volledige wakkerheid – is de houding
waarin het dier in de wildernis leeft. Enkel door de jacht kan je het leven als een dier volledig
ervaren. Behalve dan dat jij niet de prooi bent, maar de jager. Buiten de fysieke arbeid die de
jager levert, is de geestelijke ook een zware opdracht.
De ware jager heeft diep in zich een onrustig geweten tegenover de dood die hij het
bekoorlijke dier gaat toebrengen.
Hij heeft niet de uiteindelijke en vaste zekerheid dat zijn gedrag juist is. Maar hij is evenmin
zeker van het tegendeel. Hij bevindt zich in een ambivalente toestand, die hij vaak heeft
willen ophelderen zonder ooit de gezochte klaarheid te bereiken. Dit zegt niets tegen de jacht,
behalve dat in dit onbehaaglijke gevoel het problematische, dubbelzinnige karakter in het
algemeen van onze verhouding tot de dieren aan de dag treedt. En het kan ook niet anders
zijn, want de mens heeft nooit goed geweten wat het dier is. Voor en ook na alle wetenschap
ziet de mensheid zichzelf als iets dat voorkomt uit de dierlijkheid, maar hij is er niet zeker van
deze overwonnen te hebben. Het dier is nog te dicht bij ons dan dat we er niet geheimzinnige
gemeenschap mee voelen.
De beste getrainde jager van nu kan in de verste verte niet halen van de verre mens uit het
Paleolithicum 21 . De huidige mens is zijn volledige ‘feeling 22 ’ met de natuur verloren, maar
verlangt er nog steeds naar. In de jacht probeert hij deze terug te vinden.
Begrijpt u nu hoe moeilijk jachtethiek is. Om een eindwerk te maken over een onderwerp
waar nog niemand van ons mee te maken gehad heeft, probeerden we ons te verdiepen in de
denkwereld van de jagers. Om de jagers beter te kunnen begrijpen, hebben we volgende vraag
aan enkelen gesteld:
Geachte,
Wij moesten van onze school een eindproject maken. Mijn vriendinnen en ik hebben gekozen
voor het onderwerp DE JACHT. Negatieve info, Fauna-en wildbeleid vinden we met
overvloed op het internet, maar wij willen ook de’ positieve’ kant weten, de drijfveer van de
jager.
De info die we voor de moment nog ontbreken is de volgende: Wij zouden graag weten wat de
jagers leuk vinden aan het jagen en of ze dit zelf uit ethische redenen doen of enkel uit plezier.
Het is natuurlijk niet gemakkelijk om deze info op het net te vinden. De bedoeling is een
project zonder eigen mening te maken. We bekijken het van een subjectieve kant en willen
zowel de positieve als negatieve aspecten bespreken. Uw hulp hierbij zou zeer handig zijn en
zouden wij oprecht appreciëren.
Anonimiteit is een voorrecht dat wij verlenen. Indien u echt wenst niet bekend gemaakt te
worden, zullen wij u niet vermelden in ons project.
De volgende jagers waren zo vriendelijk om ons hun reactie door te sturen:
21 Paleolithicum: de oude steentijd, de eerste en veruit langste periode van de prehistorie
22 Feeling: gevoel, intuïtie
Bio-ethiek De Jacht 47

Hoi,
Waarom jagen jagers ? - uit plezier of uit ethische redenen?
Ik spreek voor mijzelf en niet voor één of andere vereniging.
Ik jaag omdat ik graag jaag dat is zeker.
Wat vind ik leuk aan jagen ?
Pfff, moeilijk uit te leggen.
Van kleinsaf loop ik al rond in de natuur - ben altijd geïnteresseerd geweest in dieren vanop
het platte land.
Onbewust voel ik mij zeer sterk verbonden met de natuur.
Als jager haal ik voedsel uit de natuur (wild) en maak ik ook nog effectief deel uit van de
natuur (door te jagen) - ga ook nog vissen. Wat een speciaal gevoel geeft.
Door velen worden wij beschouwd als mensen die ons laten leiden door lagere instincten en
weidelijke natuurliefhebbers.
Ik kan U verzekeren dat ik zeker geen lustmoordenaar ben.
Wat betreft lagere instincten - wij mensen jagen al duizenden jaren - ben blij dat ik dat
instinct nog door mijn aderen heb vloeien.
Het is uiteraard wel zo dat bij het jagen dieren worden gedood.
Maar het kipje op uw bord heeft waarschijnlijk in een zeer klein kot gezeten - misschien
zonder pluimen - en heeft waarschijnlijk nooit de buitenlucht gezien.
Het kipje moest sowieso dood en dat van ei tot slachtbank in 6 weken AUB.
Het wild daarentegen heeft kunnen gaan en staan waar het wil en heeft een kans om het
jachtseizoen te overleven - wij schieten immers nooit alle dieren - zelfs al hadden wij de
mogelijkheid.
Hoe kan men dan tegen jacht zijn als men vlees eet ?????????????
Bij het schieten van een stuk wild heb ik gemengde gevoelens :
Triomf omdat ik hem heb, triomf dat het in één keer is gebeurd maar diep in het geweten
onrust omdat je een dier hebt gedood.
Ook probeer ik de biotoop voor het wild te verbeteren en te voederen indien nodig.
Het wild is bij mij niet de hoofdzaak -wil niet zeggen dat ik niet graag een stuk schiet (strek)
De aanwezigheid van echt wild en in de vrije natuur zijn geeft mij een goed gevoel
(verbonden met de natuur).
Dus ook uit ethisch punt jaag ik.
Ik vrees dat als men de jacht en jagers overboord zet dat dan de loslopende honden,
recreatiedruk, stropers en strychnine 23 op wrede en willekeurige wijze de taak van de jager
zal overnemen.
Na de luipaarden komen de hyena's, na de hyena's de gieren. Na de gieren volgt de stilte.
Het probleem zit hem volgens mij dat onze maatschappij met de dag sentimenteler,
geëmotioneerder en hysterischer wordt.
23 Stychnine: Bestanddeel van rattegif.
Bio-ethiek De Jacht 48

Echte jagers hebben respect voor milieu en dier -meestal meer dan sommige felle
tegenstanders.
Hoi
Misschien kan ik een steentje bijdragen aan jullie vragen.
1. De jacht voor plezier en sport uitoefenen??
Om te beginnen, moet je de jacht wel met een vorm van plezier uitoefenen, anders ben je niet
gemotiveerd om de jacht uit te oefenen. Met plezier bedoel ik, plezier hebben in alle facetten
die met jacht te maken hebben. Dit kan zijn, terrein verzorging, wild observatie, controle op
loslopende honden, wildtellingen, jagen etc.... Jagers hebben vooral veel plezier in de
natuurbeleving van de vier seizoenen. Jagen om de sport, is een uitvinding van mensen die
tegen alle vormen van jacht zijn. Misschien dat een drijfjacht 24 als sport gezien kan worden.
Drijfjachten mogen niet meer in Nederland 25 , dus einde sportjacht. Drukjacht, daarentegen is
een andere vorm van bejaging, waar veel beter geselecteerd kan worden op het wild en
minder ziek geschoten wordt.
2.Wij zouden graag weten wat de jagers leuk vinden aan het jagen en of ze dit zelf uit ethische
redenen doen of enkel uit plezier.
Ten eerste moet het jagen in je bloed zitten. Niet iedereen is er geschikt voor. Je moet geen
last hebben van overdreven emoties, die je alleen maar in verwarring brengen. Jagen is een
serieuze zaak, waar je nogal wat van af moet weten en je moet kundig zijn met een wapen.
Naast het jagen, moet je dicht bij de natuur staan en op de hoogte zijn, van wat zich daar
allemaal afspeelt. Door veel in een veld te zijn, krijg je al gauw een beeld, hoe het met het
wild is gesteld en wat je daar aan gaat doen, wat beheer betreft. Al deze handelingen
scheppen al veel plezier om er mee bezig te zijn. Wij mensen, zijn in staat om de rol van een
predator over te nemen, waardoor je een gezonde wildstand behoud. Een voorbeeld, hoe het
niet moet, is b.v de Oostvaardersplassen 26 , waar ze het wild aan hun lot over laten en pas als
ze creperen, grijpen ze in. Zonder goed beheer is het houden van grofwild in Nederland
onmogelijk. Mijn uitleg is gebaseerd op grofwild (roodwild, wilde varkens en reeën).
Ik hoop dat jullie hier wat aan hebben. Deze uitleg graag zonder naamsvermelding.
24 De Oostvaardersplassen vormen een natuurgebied van zo'n 6.000 ha tussen Almere en Lelystad in de
provincie Flevoland. De Oostvaardersplassen zijn van internationaal belang als moerasgebied en
overwintergebied. Het gebied is ruwweg in twee gedeelten te onderscheiden: een nat en een droog gedeelte. Het
gebied is beperkt toegankelijk voor bezoekers.
24 L.S.: Lectori Salutem, de lezer heil.
26 De Oostvaardersplassen vormen een natuurgebied van zo'n 6.000 ha tussen Almere en Lelystad in de provincie
Flevoland. De Oostvaardersplassen zijn van internationaal belang als moerasgebied en overwintergebied. Het
gebied is ruwweg in twee gedeelten te onderscheiden: een nat en een droog gedeelte. Het gebied is beperkt
toegankelijk voor bezoekers.
Bio-ethiek De Jacht 49

LS 27 ,
Tja, jagen, wat boeit me daarin het meest en waarom. Ik denk dat door te jagen je de natuur
optimaal leert 'lezen’, zodanig dat er weinig geheimen meer voor je zijn. Pas als je zover bent
krijg je inzicht in het gehele gebeuren. Dan kun je het allemaal optimaal beleven. Dat is voor
mij het summum 28 . Het schieten van dieren, van groot tot klein, is bij die beleving een facet.
Bij een goede treffer is er de voldoening. Maar ook in een fractie van een seconde weten welk
dier daar voor je weggaat, welke bomen er in je veld groeien, welk wild wat eet en dat aan
sporen herkennen, aan de lucht zien wat voor weer het wordt. In een bulderende zuidwester
de polder in, een zomerochtend in een ontwakend bos, ik zou niet zonder kunnen.
Gevoelsmatig heb ik nog het minst met populatiebeheer, het moeten reguleren van de
wildstand, het moeten doden vanwege het te behalen quotum. Maar probeer er dan ook jacht
van te maken en wees dankbaar dat je het allemaal beleven mag. Er is daar buiten te veel
moois om op te noemen.
Parker.
De grootste worsteling van de jager is met de afwezigheid van het dier. En als hij het ontdekt
heeft weet hij dat het er maar heel kort zal zijn. Dan moet er snel besloten en gehandeld
worden. Een mengeling van gevoelens zoals ik had na de dood van de reebok is de meeste
jagers niet vreemd. Triomf vermengd met lichte treurigheid. Triomf dat je 'm hebt, triomf dat
het in één keer goed is gebeurd, maar ook diep in je geweten onrust dat je een dier hebt
gedood. Tenminste van mijn vader en mijn broers weet ik dat. Zij houden van die beesten.
Maar maken ze wel dood.
Wat ontmoedigd moet worden zijn mensen uit de stad die het verschil tussen een mus en een
duif niet weten en zich op latere leeftijd op de jacht storten. Mensen die geen verbinding met
de natuur hebben maar menen dat het wel een deftige bezigheid is. Laten ze in godsnaam
gaan poloën 29 . Daar is jagen een te serieuze aangelegenheid voor. Wel heb ik het gevoel dat
de hevigste opposanten van de jacht uit dezelfde hoek komen; stadsmensen. Mensen die niet
hebben meegemaakt hoe vroeger in oktober bij de boerderijen de opengesneden varkens aan
de ladder hingen en de boeren zelf worst maakten. Mensen die niet weten dat als veel
buizerds bij elkaar vliegen er onweer komt.
Het lijkt mij niet handig als buitenstaanders gaan bepalen welk jachttechniek gebruikt moet
worden. Sowieso; politiek correct jagen? Je maakt beesten dood of niet. Er is geen land in de
wereld waar de jacht zo goed en verfijnd, en bureaucratisch, is geregeld als in Nederland.
Alleen in het kanton Genêve in Zwitserland zijn ze nog één stapje verder gegaan. Daar heeft
men de jacht tien jaar geleden verboden, met desastreuze gevolgen. Een aantal van negen tot
vijf werkende ambtenaren-beroepsjagers zou de wildstand bijhouden. Sommige diersoorten
verdwenen volledig, terwijl van anderen een overpopulatie ontstond, die tot een stijging van
verkeersongelukken leidde. Een oncontroleerbaar en onbeheersbaar geheel, met enorme
toename van stroperij.
27 L.S.: Lectori Salutem, de lezer heil.
28 Summum: hoogtepunt, toppunt
29 Poloën: polo spelen
Bio-ethiek De Jacht 50

In de staat New Hampshire in de Verenigde Staten heeft de overheid iets bedacht dat
poldermodelachtig klinkt. Er mag alleen nog met pijl en boog worden gejaagd. Ik weet niet of
dat gedaan is uit misplaatste dierenliefde, om lawaai uit de bossen te weren of dat het
eigenlijk bedekte minderhedenpolitiek was om de laatste indianen van de drank en de casino's
af te houden. Feit is dat New Hampshire sinds het pijl-en-boog-idee met een gigantische
plaag van white tails, een soort hert, kampt, die alle tuinen omploegen.
Jaap Scholten - De verborgen klassen
Bio-ethiek De Jacht 51

Is jachtwild als consumptieproduct ethisch verantwoord?
Al vanaf de steentijd bejagen mensen dieren om te voorzien in primaire behoeften. De
belangrijkste hiervan is wel degelijk zorgen voor een gevulde maag. Zorgen voor voedsel is
doorheen de gehele menselijke geschiedenis dan ook een prioriteit. Het is pas na de zoveelste
hongercrisis gedurende WO II dat de productie van voedsel de vraag zal overtreffen. Dit is
momenteel alleen het geval in onze rijke Westerse wereld. Er is een overvloed aan voedsel
beschikbaar en nu het hongerbeeld in onze gebieden verleden tijd is, wordt het accent verlegd
naar het dierenwelzijn en de kwaliteit van het voedsel. De jacht die vroeger uit noodzaak
beoefend werd, wordt nu eerder een vrijetijdsbesteding voor na de werkuren.
Fazanthaan is omwille van zijn verfijnde smaak een gewilde jachtvogel
Hierbij kan men de vraag stellen of het dan wel nodig is om jachtwild als consumptieproduct
te gebruiken nu er toch voldoende vlees, afkomstig van landbouwdieren, beschikbaar is. Deze
vraag is in wezen gemakkelijk te beantwoorden. De jacht is, secundair naast de natuurlijke
predatoren, momenteel de enige methode om te grote populaties in te dijken. Omdat deze
natuurlijke predatoren in onze streken dikwijls bedreigd zijn in aantal, is jacht een noodzaak.
Als er een aantal hazen en fazanten worden afgeschoten binnen een bepaald gebied, zou het
gewoon onethisch zijn om deze gedode dieren gewoon weg te gooien. Het is niet meer dan
normaal om een gedood dier te benutten. Als men genoodzaakt is om varkens te slachten op
een varkensbedrijf, gaat men deze ook niet weggooien. De vraag naar jachtwild is trouwens
vanuit restaurants en vleesverwerkende bedrijven enorm groot. Jachtwild staat bekend
omwille van de zeer verfijnde wildsmaak en wordt wereldwijd beschouwd als delicatesse. Dit
heeft vooral te maken met het feit dat jachtwild gedurende het hele leven een natuurlijk
rantsoen benut. Een kip die men hoofdzakelijk voedt met granen of een scharrelkip die een
vrije loop heeft, verschillen ook in smaak. De nutriënten binnen het dieet differentiëren en dit
geeft een andere smaak en samenstelling naar de spieren toe. Bovendien past wild volledig in
de huidige vraag naar op biologisch verantwoorde voeding. Het vlees is licht verteerbaar,
authentiek van smaak, rijk aan ijzer en eiwitten, caloriearm en mals. Uiteraard ligt het accent
bij jachtwild niet alleen op het vlees, maar ook op andere nevenproducten, zoals de pels of het
gewei.
Bio-ethiek De Jacht 52

Ethisch verantwoord: faunabeheer
Als we gaan kijken naar de vraag of jagen ethisch verantwoord is naar faunabeheer toe, dan
wordt het toch al wel moeilijk om nog objectieve informatie te vinden.
Het is zo dat de term faunabeheer vaak in verband wordt gebracht met de jacht. Uiteraard zien
jagers hun activiteiten als een vorm van beheer. Maar het nemen van beschermende
maatregelen voor de fauna is ook een vorm van beheer.
" De vraag die we ons moeten stellen is of jagen het meest geschikte middel is om de kwaliteit
van ecosystemen te bewaren of te verhogen, wanneer een bepaalde diersoort de kwaliteit van
een ecosysteem bedreigt, of de verhoging van de kwaliteit belemmert. Met 'het meest geschikte
middel' wordt hier zowel de praktische efficiëntie als de morele rechtvaardiging bedoeld."
J. BRAECKMAN, 'Milieufilosofie: van ecologie naar ethiek', Mededelingen van het centrum voor
Milieufilosofie en Bio-ethiek RUG , 1994.
In de capabilities approach (=bekwaamheidsbenadering) komt het aan alle dieren toe om te
mogen doorleven, onafhankelijk van de vraag of ze hier een bewust belang bij hebben. Alle
dieren met een gewaarwordingvermogen verdienen een sterke bescherming tegen het
nodeloze doden in de jacht. Ook het doden voor luxeproducten,zoals bont, valt onder deze
categorie en moet verboden worden. Aan de andere kant past het pijnloos doden van oudere,
lijdende dieren bij een intelligente en respectvolle zorg voor deze dieren.
Moeilijke gevallen zoals het probleem van de beheersjacht om populaties te beheersen en het
vraagstuk van het doden van dieren voor voedsel vallen hier tussen. Beheersjacht is een
moeilijke kwestie omdat dieren in de natuur in ieder geval zullen sterven, vaak met meer leed.
Zorgvuldige beheersjacht, zonder lijdenstoevoeging, zou wel eens de voorkeur kunnen
verdienen boven het toelaten dat het dier in het wild verscheurd wordt, of dat het verhongert
door overpopulatie.
Ten aanzien van het doden van dieren voor voedsel is voor de capabilities approach, net als
voor het utilisme, het mishandelen van dieren het meest problematisch.
Maar wat als de dieren echt pijnloos gedood zouden worden, na een gezond scharrelleven?
Het doden van extreem jonge dieren zou nog steeds problematisch zijn, maar het is niet zeker
dat de balans van deze overwegingen een totaal verbod op het doden van dieren voor voedsel
zou betekenen.
Martha Nussbaum
Jagen gerechtvaardigd?
De eerste stelling luidt als volgt: jagers beschouwen de vervangbaarheid van de reeën, herten,
konijnen, everzwijnen, fazanten en al hun andere prooien door nieuw geboren dieren waarop
ze kunnen schieten, als een grote deugd. Naar eigen zeggen oogsten zij natuurlijke
overschotten die de natuur voor hen weer aanvult, zonder dat de dieren al te veel lijden. Voor
het evenwicht in de natuur is dat essentieel, stellen zij. Zo doen jagers ook aan natuurbehoud.
Want zonder hen zouden natuurlijke jachtgebieden waarin al het wild leeft, niet beschermd
worden maar als bouwgrond worden ingekleurd op het gewestplan. Zo heeft de jacht positieve
gevolgen voor het natuurbehoud in het algemeen en de levenskansen van dieren in het
bijzonder. Het is dus beter te blijven jagen dan de jacht af te schaffen.
Bio-ethiek De Jacht 53

De tweede stelling houdt in dat jagers sinds lange tijd op een heel macabere wijze met het lot
van de dieren verbonden zijn. De jagers rechtvaardigen hun bloedige werk ermee, dat ze voor
het evenwicht in de natuur moeten zorgen. Anders zouden er wel eens teveel dieren kunnen
zijn op een bepaalde plek of zou een bepaalde diersoort kunnen gaan overheersen.
Uit observaties in gebieden op aarde, waar bijna geen mensen wonen, wordt dit echter niet
bevestigd. Uit recente studies van ecologen ter plekke bleek dat dieren beschikken over een
innerlijk mechanisme ter regulering van de populatie.
Zo heeft men bv. bij olifanten vastgesteld dat niet honger of dood beslissend zijn voor het
groeipercentage, maar de flexibiliteit van de vrouwelijke dieren bij het begin van de
geslachtsrijpheid. Dreigt er overbevolking, dan gaat het geboortepercentage omlaag. Iets
dergelijks heeft men bij herten, elanden, steenbokken en andere grote zoogdieren vastgesteld.
Ook veel vogelsoorten houden zich, al naargelang de dichtheid van hun populatie, bij het
broeden terug. Als er veel soortgenoten afgeschoten worden, komt de reserve van nietbroedende
soortgenoten in actie en komen er meer dieren bij dan er vóór de vogelmoord
waren. Geen enkele soort vermeerdert zich in het wilde weg. De populatie wordt niet door
strijd en dood van buitenaf beperkt, maar door een innerlijke maat. De jacht is dus niet
alleen ondeugdelijk, maar ook volkomen onnodig.
Dit zijn eigenlijk twee stellingen die elkaar uiteindelijk tegenspreken. Moeten we nu blijven
jagen of net niet om de fauna een dienst te bewijzen?
Wanneer we een jager hierbij om uitleg vroegen, wist hij ons het volgende te vertellen:
“Sommige jagers durven nog altijd beweren dat ze het doen om het biologisch evenwicht te
bewaren. Dat is natuurlijk onzin. Niemand stopt zoveel tijd, geld en moeite in de jacht als
hij/zij er geen plezier aan beleeft. Dit hoeft echter niet te betekenen dat de jacht niet nuttig
kan zijn. HET natuurlijk is namelijk een relatief begrip. Er zijn vele factoren zoals het
klimaat, ontbossing, ontwatering, moderne landbouw en het verdwijnen van grote predatoren
die een diepgaande invloed op fauna en flora hebben. Voor sommige soorten een verbetering,
voor andere niet. Daarom kan het nuttig zijn dat de mens ingrijpt om de populatie van
bepaalde soorten onder controle te houden, zoals onderzoek in Duitsland en Engeland heeft
aangetoond.
Anderzijds klopt het ook niet dat jagers uit zijn op het doden. Het doden van dieren is
natuurlijk een niet onbelangrijk element van de jacht, maar als het alleen daar om te doen
zou zijn, dan was ik wel in een slachthuis gaan werken. Voor mij is jagen de manier om zich
te meten met de natuur. Jagen vereist namelijk een grondige kennis van de natuur, de dieren
en hun gewoontes. Ik was zaterdag met vrienden op jacht in Duitsland, geen van ons heeft iets
geschoten, maar het was een prachtige dag; dat is ook jagen.
Toch kan niemand ontkennen dat er dingen gebeuren die echt niet door de beugel kunnen
door mensen die volgens mij niets van jagen begrepen hebben. Ik hoop dan maar dat dit de
uitzonderingen zijn, spijtig alleen dat vooral zij in de media komen.
Als positieve kanten van de jacht zie ik de volgende:
• Jagers hebben er belang bij dat er wild zit en voeren daarom beheerswerken uit die
ook andere soorten ten goede komen.
Bio-ethiek De Jacht 54

• Veel van de bossen in Vlaanderen zijn destijds behouden gebleven omdat men er zou
kunnen jagen.
• Jagers zorgen voor wildbraad, een eerlijk natuurproduct zonder hormonen of
antibiotica.
• Een ree dat met een zuiver schot wordt geschoten heeft in ieder geval een veel beter
leven gehad dan een tam varken of mestkip.
• De jacht beperkt landbouwschade door hazen, konijnen, bosduiven en everzwijnen te
schieten.
• De jacht controleert tevens de reeënpopulatie, zodat er minder ziektes uitbreken en er
minder reeën omkomen door verkeersongevallen of verdrinken in kanalen (volgens het
Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer schiet men zelfs te weinig reeën).
• De jacht maakt deel uit van ons cultureel erfgoed (bv. valkerij).
Ik denk dat we daarom niet zozeer moeten verantwoorden DAT we jagen, maar vooral HOE
we jagen.”
Kunnen we hieruit besluiten dat…
De natuurlijke predators de beste beheerders van het wild zijn?
Natuurlijke predators hebben een gunstige invloed op de globale gezondheidstoestand van
hun prooien. Het zijn immers eerst de zieke, oude of zwakke dieren die het slachtoffer
worden, omdat zij met de minste inzet van energie kunnen gedood worden. Jagers werken
veel minder selectief: zij schieten op wat ze kunnen raken en als er al een vorm van selectie
wordt toegepast, dan gaat deze in de andere richting, bv. naar de dieren met de mooiste
trofeeën.
Daardoor krijgen zwakke dieren, die voorheen amper de kans hadden om voor nakomelingen
te zorgen, nu meer mogelijkheden om zich voort te planten. Hierdoor vermindert de
genetische kwaliteit van de soorten en van het biotoop in zijn geheel. Dit effect wordt
bovendien versterkt doordat jagers de natuurlijke vijanden zoals de vos meedogenloos
vervolgen, ze beschouwen deze immers als hun rechtstreekse concurrenten. Trouwens, jagers
weten zeer goed dat indien er voldoende predators zouden zijn, de jacht wel eens overbodig
zou kunnen worden. Door hun jacht op predators zorgen jagers eerst zelf voor de problemen
(verzwakte overpopulatie) om deze daarna te kunnen oplossen (jacht is noodzakelijk).
Bio-ethiek De Jacht 55

Ecologisch faunabeheer de beste garantie is voor maximale biodiversiteit?
Bij ecologisch faunabeheer zal niet alleen de manier van bestrijden anders zijn, vooral de
intensiteit en de finaliteit is volkomen verschillend. Wanneer schade voorkomt tengevolge
van overpopulatie van een bepaalde soort zal op een ecologisch verantwoorde manier moeten
worden vastgelegd hoeveel en welke dieren moeten verwijderd worden zodat het natuurlijk
evenwicht op een optimale manier kan hersteld of bewaard worden. Het oogstelement is dus
volkomen afwezig. Trouwens, bij een toestand van groter ecologisch evenwicht zullen per
definitie minder gevallen van overpopulatie voorkomen door een voldoende aanwezigheid
van natuurlijke predators (bv. vos, marter, buizerd ed.). Ook al zou de jacht een stuk milieu -
en diervriendelijker kunnen worden, dit blijft een ongeschikte bestrijdingsmethode bij
overpopulatie, aangezien het de ecologisch en ethisch minst verantwoorde werkwijze is. Op
veel andere terreinen bv. bij de bestrijding van muskusratten (via fuiken ipv. klemmen of
vergiftigd aas), spreeuwen (via visuele afschrikkingsmiddelen), duiven (via duivenwerende
pinnetjes) ed. wordt trouwens hoe langer hoe meer overgeschakeld naar meer verantwoorde
methoden.
Dit moet ook gebeuren ingeval van faunabeheer.
Faunabeheereenheden
De Flora -en faunawet stimuleert de oprichting van zogenaamde faunabeheereenheden
(FBE’s). Dit is een samenwerkingsverband van jachthouders. Ook
natuurbeschermingsinstanties (in hun hoedanigheid als jachthouder) kunnen hierin
vertegenwoordigd zijn. De wildbeheereenheden (WBE’s) worden in de wet niet genoemd,
maar zullen wel blijven bestaan als onderdelen binnen faunabeheereenheden.
De FBE’s hebben als taak het beheer van diersoorten en/of de bestrijding van schade
aangericht door dieren. De beheermaatregelen van de FBE worden vastgelegd in een
faunabeheerplan.
Er zijn regels waaraan faunabeheereenheden en faunabeheerplannen moeten voldoen om voor
erkenning (goedkeuring) in aanmerking te kunnen komen. Deze regels betreffen onder
andere:
• de rechtsvorm van de samenwerkingsverbanden
• de omvang en begrenzing van het werkgebied van de faunabeheereenheid
• de jachtrechten in het werkgebied
• het duurzaam beheer van diersoorten in het werkgebied
• de aard, omvang en noodzaak van de te verrichten handelingen ten aanzien van die
diersoorten
• de wijzen waarop en de perioden waarin die handelingen worden verricht
Bio-ethiek De Jacht 56

Slotwoord
De jacht was een zeer boeiend thema om opzoekwerk over te doen.
Het onderwerp had verschillende ethische aspecten die wij zo objectief mogelijk hebben
proberen voorleggen. Het is tenslotte een zeer gevoelig onderwerp als je wat dieper gaat
graven in wat mensen erover denken en wat de wetten erover schrijven.
Tijdens onze zoektocht hebben we ook zelf onze mening gedeeltelijk herzien, aangezien we
nog lang niet alles wisten over de jacht. Veel mensen hebben er een mening over, zonder te
weten waarover ze spreken, terwijl anderen veel meer recht van spreken hebben en dit dan
niet doen. De moeilijkheid was om zo objectief mogelijk te blijven. De algemene conclusie is
dat we steeds rekening moeten houden met de natuur en alles wat ermee samenhangt.
Nu we de nodige informatie vergaard en grondig bestudeerd hebben, kunnen we zelf pogen
een ethische mening te vormen. Deze mening differentieert bij elk groepslid, doch hebben we
alle meningen zo goed mogelijk proberen vatten in één.
Wat betreft de jacht hier in Vlaanderen, kunnen we al zeker stellen dat deze van vitaal belang
is. Onze toenemende bevolkingsdichtheid en ons versnipperd milieu zorgen voor
populatiestoornissen binnen de soorten, deze moeten via de jacht binnen de perken worden
gehouden om een gezonde levensstandaard te garanderen. De geschoten dieren vormen ook
een rijkelijke bron aan natuurlijk dierlijk vlees.
De jacht voor het plezier of als sport is iets anders dan jagen voor het voorzien in primaire
behoeften. Dieren die een vrij, natuurlijk leven hebben kunnen leiden, worden niet alleen als
wildbraad neergeschoten, maar ook om het faunabeheer gezond te houden. Een daad die
volgens onze mening kan. Het feit dat dieren worden gekweekt, opgejaagd of voor het plezier
worden afgemaakt, kan echter niet door de beugel. Ook vinden we dat men kan jagen wanneer
dit binnen bepaalde regels gebeurt en met respect voor de fauna en flora, niet voor
eigenbelang. Stroperij kan dus niet.
De dieren mogen niet lijden. Een kogel in het hoofd of vitaal orgaan is een snelle, bijna
pijnloze dood, in tegenstelling tot uren vastzitten in een wolfsijzer. Het blijft sportief tot op
het moment dat het dier geen kans meer krijgt om te ontsnappen. Daarnaast vinden we dat
men de zeldzame dieren niet mag bejagen om de biodiversiteit niet te verstoren.
We hopen dat u uit ons werk voldoende informatie kan halen om uw eigen mening te vormen,
want tenslotte zal nooit iedereen het helemaal met elkaar eens zijn.
Bio-ethiek De Jacht 57

Bronnen
Internet
http://www.stichting-han.nl/Commentaren/algemeen/De%20Jacht%20op%20Biodiversiteit.pdf
http://home.tiscali.be/webvos/pages/kenmerken.htm
http://www.mina.vlaanderen.be/wiedoetwat/aminal/taken/bosengroen/pdfbestanden/cursus%20jachtwetgeving.pdf
https://www.myaspex.com/hvv/documenten/standpunt%20vlaams%20blok.pdf
http://www.natuurinformatie.nl/ecomare.devleet/natuurdatabase.nl/i001264.html
http://www.jachtinfo.be/Docs/Voorstel_tot_openingsbesluiten.pdf
http://www.rug.nl/corporate/nieuws/archief/archief2001/125Cortenpbfcx.htm
http://www.dieter-bartsch.de/hering103.jpg
http://www.rug.nl/biologie/onderzoek/onderzoekGroepen/dierOecologie/mscProjects/brandBroedarea
http://www.instnat.be/docupload/931.pdf
http://nl.wikipedia.org/wiki/Belgische_Rode_Lijst_(zoogdieren)
http://www.natuurhulpcentrum.be/news.php?group=4&id=71&page=3&lang=nl
http://www.beesies.nl/bever.htm
http://www.alterra.nl/Internet////Modules/pub/PDFFiles/Alterrarapporten/AlterraRapport705.pdf
http://www.priroda.cz/detail_foto.php?id1=269&id2=289
http://jrscience.wcp.muohio.edu/birds/ohio_birds/In-Flight_Canada_Geese_4.html
http://home.tiscali.be/norbert.thieren/agaljach.htm
http://www.jaapscholten.nl/oeuvre/artikelen.html#klassenstrijd
http://jacht.startkabel.nl
http://www.clubs.nl
http://www.faunafonds.nl
http://www.knjv.nl
http://home.tiscali.be/norbert.thieren/agaljach.htm
http://www.fedpol.be/old_site/rw/revue/141/141_04.htm
http://www.gaia.be/nl/nieuws/231001.html
http://www.natuur.nl/article1821.html
http://members.home.nl/cyberbob/stroperij.htm
http://nl.wikipedia.org/wiki/Stroperij
http://www.wbed.nl/links.htm
Bio-ethiek De Jacht 58

http://www.wildpromotie.nl/main-frame.htm
http://www.haagsedierenbescherming.nl/welzijn/load.html?diervermaak.html
http://www.nrc.nl/W2/Lab/Profiel/Jacht/wildsoorten.html
http://www.gaia.be/nl/opinie/intermediair.html
http://www.nice-info.be/html/PROF/prof_setNN.htm?http://www.niceinfo.be/html/PROF/NUTRINEWSONLINE/NNexotischIN.htm
http://www.dierenbescherming.nl/content.php?gid=8&pid=9&sid=1
http://www.mina.vlaanderen.be/wiedoetwat/aminal/taken/bosengroen/frmsetjacht.htm
http://www.respectvoordieren.org/drijfjacht.html
http://www.wbed.nl/Wild.htm
http://217.22.59.248/jagen/nederlands.html
http://www.jachtinfo.be/jacht.asp
http://www.jachtnet.com/
https://www.myaspex.com/hvv/publiek/algemeneinformatie/steun.asp:
Boeken
Het plezier van het jagen - José Ortega Y Gasset
Atlas van de wereldgeschiedenis – John Haywood
Jacht & Veeteelt van prehistorie tot middeleeuwen – A.T. Clason
De Jacht – Erwin Bauer
De jacht in belgië - Jos M. L. Swartenbroekx
Jagen - Paul Wyndaele, Achilles Van Wassenhove, Yves Lecocq
Jagen - J. H. Dam
Bio-ethiek De Jacht 59