PDF Printing 600 dpi - Koninklijk Belgisch Genootschap voor ...

More documents

Recommendations

Info

TONGEREN: LODEN VERZEGELINGEN VIT HET ANCIEN REGIME 141 van textiel voorkomen op de binnenzijde van een loden verzegeling dat men per se te maken heeft met een textielloodje. De weefselindrukken kunnen immers ook veroorzaakt zijn door verpakkingsmateriaal. Typologie C) 1. A fhangende zegels zij n in principe niet rechtstreeks aan het gezegelde product bevestigd maar ermee verbonden door middel van één of meerdere koorden. 1.1. Het tweepuntsloodje of bulle bestaat uit een dun metalen schijfje dat doorboord is. Bij het verzegelen wordt een dubbele koord of (metalen) draad door het schijfje gehaald. Dit wordt vervolgens platgeslagen met een pons of dicht geknepen met een tang waardoor tegelijk een afbeelding op één of beide zijden aangebracht wordt. De naam bulle is ontleend aan de loden en soms gouden zegels, die aan keizerlijke en pauselijke oorkonden gehangen werden. Het tweepuntsloodje is typologisch dus erg nauw verwant aan de traditionele archivalische zegels. Het tweepuntsloodje is de meest eenvoudige vorm van metalen verzegelîng. Klaarblijkelijk ondervond men reeds tijdens de Middeleeuwen clat het niet zo erg moeilijk is om dit type verzegelingen voorzîchtig weer te openen en opnieuw te gebruiken zodat de weg openstond voor vervalsing en bedrog. Er werd gezocht naar bijkomende beveiligingen onder meer door het aanbrengen van een centraal beveiligingspinnetje waarrond de koorden of draden die door het zegel getrokken werden, gewrongen of gedraaid werden maar geen van deze maatregelen schonk volledige voldoening. Tweepuntsloodjes werden daarom meestal slechts voor minder belangrijke verzegelingen gebruikt. Dat belet echter niet dat dit type - maar dan meestal met centrale beveiliging - tot diep in de 20ste eeuw in gebruik bleef. 1.2. Het driepuntsloodje is voorzien van twee kanaaltjes die elkaar in het midden ontmoeten. Beide koorden of draden, die langs verschillende openingen door het zegel getrokken worden, kornen langs één opening sarnen naar buiten. AIs men vlak vôôr het dichtknijpen van een driepuntsloodje, de koordjes aan de opening waar zij sarnen naar buiten komen even sarnen draait, dan is het bijzonder moeilijk de verzegeling zonder beschadiging opnieuw te openen. De kans op vervalsing is daarom veel geringer dan bij een tweepuntsloodje. (4) R. VAN LAERE, Loden zegels en oerzeqelinqen, in Limburg, 71, 1992, p. 85-102 stelt een voorlopîge typologie voor die gebaseerd is op technische en zuiver vormelijke kenmerken.
142 RAF VAN LAERE Voorai na de Middeleeuwen wonnen driepuntsloodjes aan populariteit. Vandaag treft men dit type in bijna elk huis aan op gas-, elektriciteits- of watermeters. 1.3. Vierpunfsloodjes zijn voorzien van twee doorboringen die een hoek van 90° maken, zodat de koorden of draden waarmee de verzegeling aan het product bevestigd is, eikaar kruisen. Tijdens de Middeleeuwen werden verzegelingen niet steeds onmiddellijk voorzien van een volledige beeldenaar, die het ganse oppervlak bedekte. Bij opeenvolgende controles in de Ioop van een complex productieproces of bij opeenvolgende vertollingen werden vaak kleine merken met behulp van ponsen aangebracht op een groot - gezamenlijk - vierpuntsloodje. Daardoor was het bijzonder moeilijk na te gaan of tussen het aanbrengen van de verschillende controlemerken de verzege Jing al of niet vervalst was. Het vierpuntsloodje, dat bijna onmogelijk te openen is, zelfs al draagt het maar één kleine, maar goed geplaatste stempeling, bracht de oplossing. Vierpuntsloodjes zijn meestal relatief groot en daardoor duur aan materiaal en daarenboven moeilijker te vervaardigen dan tweepuntsloodjes. Dit droeg ongetwijfeld bij tot het gebrek aan populariteit van dit type verzegeling, dat na de Middeleeuwen in onze streken nog nauwelijks gebruikt werd. Pas vanaf het einde van de 19de eeuw komen ze sporadisch opnieuw voor. 2. Scharnierloodjes worden rechtstreeks aan het gezegeld product of aan de verpakking ervan hevestigd. Een scharnierloodje bestaat uit twee ronde schijfjes die door middei van een scharnierende lip met elkaar verbonden zijn. Een open geplooid scharnierloodje ziet er uit aIs een miniatuur bril. Bij het zegelen worden beide schijfjes naar elkaar geplooid en met een pons of een tang van een stempeling voorzien. Omdat dergelijke verzegelingen snel en gemakkelijk opnieuw geopend kunnen worden zijn scharnierloodjes meestal voorzien van een centrale - enkeivoudige of dubbele - vergrendeling waarbij één of twee strookjes metaal, die vast aan de binnenzijde van één schijfje bevestigd zijn, bij het verzegelen door een corresponderende opening van het andere schijfje getrokken worden. Hierdoor wordt het bijna onmogelijk om een gestempeld scharnierloodje open te plooien en opnieuw te gebruiken zonder dat de afbeelding beschadigd wordt. Omwille van de centrale vergrendeling wordt dit type loodjes in oudere teksten ook wel eens pinloodje genoernd. Scharnierloodjes kenden hun grootste populariteit tijdens het ancien regime. In de loop van de 19de eeuw verdwijnen zîj bijna volledig en wordt hun plaats ingenomen door driepuntsloodjes. Naast deze relatief vaak voorkomende types werd een aantal soorten loden verzegelîngen ontwikkeld waarvan de vorm direct afgeleid is van een specifieke functie, die op dit ogenblik trouwens niet altijd meer precies gekend is.
Page 1 and 2: REVUE BELGE DE NUMISMATIQUE ET DE S
Page 3: 140 RAF VAN LAERE penningkabinetten
Page 7 and 8: 144 RAF VAN LAERE meestal Op de een
Page 9 and 10: 146 RAF VAN LAERE Bij gebrek aan ar
Page 11 and 12: 148 RAF VAN LAERE Fig. 3 Keerzijde.
Page 13 and 14: 150 RAF VAN LAERE 3. Stadswapen J H
Page 15: 152 RAF VAN LAERE waarschijnlijk. W

PDF Printing 600 dpi - Koninklijk Belgisch Genootschap voor ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?