PDF Printing 600 dpi - Koninklijk Belgisch Genootschap voor ...

TONGEREN: LODEN VERZEGELINGEN DIT HET ANCIEN REGIME 145
Catalogus
1. Stadswapen 1Zittende Moeder Gods (Fig. 1)
Fig. 1
Scharnierlood met centrale vergrendeling. 5 exemplaren gekend. De diarneter van de
verzegeling schornmelt rond 2 cm. De positie is steeds 12 uur. De beeldenaar heeft geen
vaste positie ten opzichte van de scharnier. De vergrendelîngspin is sorns aan de voorzijde
en soms aan de keerzijde bevestîgd.
Yoorzijde. Wapenschild van Tongeren omsloten door een dubbele cirkel (0 8,3 mm ­
14,5 mm) met het opschrilt. De hoeken van het wapenschild doorsnijden lichtjes de
binnenste cirkel. Het opschrift luidt : (zespuntige ster) S' TONGREN waarbij de S hovenaan
in het midden van het wapenschîld staat.
Keerzijde. Omsloten door een cirkel (0 13,5 mm) Maria met het Kind op haar rechterarrn,
zittend op een bank; links en rechts, ter hoogte van haar schouders, florale
motieven.
Besprekinq. Hoewel het zegel duidelijk aangeeft dat het uit Tongeren stamt, blijkt niet
expliciet welk de concrete zegelende a utoriteit was: de stad, de schepenen ... Het stadswapen
en de afbeelding van de patroonheilige maken elke twijfel over de herkomst
eehter overbodig. De afwezigheid van een perron - symbool van de Luikse steden ­
is eerder onverwacht en schijnt erop te wijzen dat de stadsrnagistraat bij het gebruik
van dit zegel op eigen autoriteit en zonder overleg met de vorst optrad.
De legende is geschreven in een tamelijk ronde, vroeggotische rninuskel die op een datering
in de 12de of vroege 13de eeuw wijst. De stijlkenmerken van het opschrift kunnen,
bij gebrek aan voldoende geschikt vergelijkingsmateriaal, echter slechts een vage,
eerste indruk verschaffen omtrent de datering.
Er is een opvallend verschil tussen de zittende Moeder Gods, die op de keerzijde van
het zegel afgebeeld is, en de overige afbeeldingen van de Tongerse patraonheilige die
Maria een leliescepter in de rechterhand geven terwijl zij het Kind in de linkerarm
draagt. Waarschijnlijk gaat het hier nochtans toch am de - spiegelverkeerde - afbeelding
van het oudste beeld van de patroonheilige van de stad. Dit beeld, dat onder
meer afgebeeld staat op een zegel van het Onze-Lieve-Vrouwekapittel uit 1209 en uit
1244, wordt nog steeds bewaard in de schatkarner van de Tongerse Onze-Lieve-Vrouwebasiliek.
Vermîts het reeds in de loop van de 13de eeuw vervangen werd door een
ander beeld, dat beter aangepast was aan de nieuwe - gotische - kerk, die in 1246
gewijd werd Cl), lijkt het weinig waarschijnlijk dat de stadsrnagistraat bleef vasthouden
aan een oude afbeelding van de stadspatrones. Men mag er daarom van uitgaan
dat dit type zegel rond het midden van de 13de eeuw in onbruik raakte.
(11) H. VANDEWEERD, De eersle beelden van Onze Lieve Vrouw van Tongeren, in Onze
Lieve Vrouw Oorzaak Onzer Blijdschap Causa Noslrae Laeliliae; [Tongeren], 1979, s.p.