Brochure compostering - Ocp.be

Compostering van de 

GFT-fractie in Bever 

Infobrochure 

N.a.v. het milieujaarprogramma 2008-2013 

Gemeente Bever

Compostering van de GFT-fractie in Bever 

Brochure, uitgegeven n.a.v. het Milieu Jaar Programma 2008 - 2013 n° 1 

Inhoudsopgave van deze brochure: 

Pagina: 

Inhoudsopgave 2 

Voorwoord 3 

A. Inleiding 4 

1. Compost is een recyclageproduct. 4 

2. Compost en broeikasgassen. 4 

3. Compost versus chemische meststoffen en turf. 4 

4. Compost stimuleert het ecosysteem. 4 

B. Compost uit GFT-fractie 5 

1. Probleemstelling: GFT-overschot in onze gele zakken. 5 

2. Zelf compost maken 5 

3. Voorwaarden voor een goede compostering. 6 

4. Wanneer start u best met composteren? 6 

5. Wat kan u allemaal composteren? 7 

6. Welke keuze: hoop, vat of bak? 7 

C. Composthopen, -vaten, of –bakken in de praktijk 8 

1. Composthoop 8 

1.1 Vuistregels bij het maken van een composthoop 8 

1.2 Hoe maakt en onderhoudt u een composthoop? 8 

2. Compostvat 9 

2.1 Hoe stelt u het vat op? 9 

2.2 Waar stelt u het vat op? 10 

2.3 Composteren is mengen en omzetten. 10 

2.4 Fruitvliegjes? Stank? 10 

2.5 Wormenbakken 10 

3. Compostbak 11 

D. Minder nodeloos groen veroorzaken = minder overschot verwerken 12 

1. minder bemesten kan geen kwaad. 13 

2. u wint bij minder gazon. 13 

3. vlug te snel. 13 

4. mogelijkheden van mulching. 13 

5. creatief met hout. 13 

6. kot-kot-kot. 14 

E. Vorming: wie wordt compostmeester? 15 

F. Composthoek Bever 15 

G. Referenties en bedankingen 16 

Milieu Adviesraad Bever, mei 2009 v.2 pagina 2 / 16



Voorwoord 

In 2007-2008 werd door de Milieu Advies Raad van Bever (MAR) geen moeite gespaard om het 

Milieujaarprogramma (MjP) van de Gemeente Bever van de grond te krijgen. We beseften dat het 

tijd was om inspanningen te doen om onze ‘ecologische voetafdruk’ een beetje te verminderen. In 

het MjP werden tal van actiepunten voorgesteld. Naar aanleiding van de enquête, gevoerd in het 

voorjaar van 2008, werd duidelijk dat ‘afvalpreventie’ het thema was dat de bewoners veruit het 

nauwst aan het hart lag. 

De MAR besloot toen alle aandacht toe te spitsen op dit punt. Dit is ook nodig, want jaar na jaar 

blijkt de fractie restafval van onze gemeente nogal aan de hoge kant te liggen. Eén van de redenen 

is wellicht het feit dat met name het groente- fruit- en tuin overschot (GFT) te vaak in de gele zak 

verdwijnt. U en ik draaien financieel op voor het wegvoeren en verbranden van die zware zakken. 

Aangezien ook gebleken is dat een separate ophaling van de GFT-fractie geen optie was, wegens 

veel te duur, moest een andere oplossing gevonden worden. 

In een groene en landbouwintensieve gemeente als de onze ligt het antwoord dan ook voor de 

hand. De GFT-fractie wordt best aan de bron aangepakt. Grotere inspanningen moeten geleverd 

worden om verspilling van het groenoverschot te vermijden, en meteen te recycleren in onze 

tuinen of erven. Compostering is méér dan een modewoord. De meesten onder ons hebben de 

ruimte en de mogelijkheden om het in praktijk om te zetten. Het vermindert onze afvalberg, en 

levert meteen de nodige grondstof voor onze sier- en moestuin. Zowel het milieu als onze 

geldbeugel worden daar beter van. 

Compostering is dus iets waar ieder van ons effectief iets aan kan doen. Het gemeentebestuur 

wenst hier trouwens het voortouw te nemen, want in de komende maanden wordt een 

demonstratieproject opgestart. Op de plaats waar de groencontainer staat (Muydt), wordt eerlang 

een composteringshoek opgestart. Met een deel van het groen dat door de bewoners wordt 

binnengebracht, zal compost gemaakt worden. De bedoeling is aan te tonen dat composteren 

helemaal niet ingewikkeld of vies is, en we hopen dat dit velen onder ons zal aanzetten om dit 

thuis ook te proberen. 

Deze brochure (met beknopte samenvattingen) is een compilatie van informatie, die via het net, 

eigen ervaring en andere traditionele bronnen verzameld werd. De MAR hoopt dat het een nuttig 

startinstrument moge worden. Het is bovendien een oproep aan ieder die zich aangesproken voelt, 

om met ons mee te werken, of een vorming te volgen als ‘compostmeester’. Vele handen maken 

het werk lichter, en het kan een garantie zijn dat het project morgen niet stilvalt, maar 

stelselmatig verbeterd wordt, en bij méér mensen ingang vindt. 

We wensen u veel lees- maar vooral veel tuinplezier toe. 

Namens de MAR, mei 2009 

Bart Roelandt, 

Voorzitter 

Phil Castelain, 

Secretaris 




Inleiding 

Compost is alom gekend als een milieuvriendelijke grondstof. Is dit wel zo, en om welke redenen? 

We zetten de verschillende argumenten nog eens op een rijtje. 

1. Compost is een recyclageproduct. 

Door de selectieve inzameling en het composteren kan in België flink bespaard worden op het 

storten en verbranden van afval. In de tien jaren dat er al wordt gecomposteerd, werd er maar 

liefst 4 miljoen ton afval van het stort of uit de oven weggehouden. Hierdoor kon het aantal ovens 

en stortplaatsen in de voorbije jaren sterk beperkt worden. 

Bovendien is de levende materie in de GFT-fractie veel te waardevol om zomaar in de vlammen te 

gooien. In bossen vormt het “groenafval” van afgevallen bladeren en takjes door afbraak van 

micro-organismen de typische vruchtbare humuslaag. 

Bij compostering wordt dit natuurlijke proces nagebootst. De compost hieruit gewonnen, is net 

zoals de humus in bossen, een ideaal product om de bodem in evenwicht te brengen en gezond te 

maken. 

2. Compost en broeikasgassen. 

Door het gebruik van fossiele brandstoffen zoals kolen, aardgas en stookolie neemt de concentratie 

aan koolzuurgas (CO 2 ) in onze atmosfeer stelselmatig toe. De hogere concentratie koolzuurgas 

heeft als gevolg dat de aarde minder warmte verliest (broeikaseffect) waardoor de gemiddelde 

temperatuur toeneemt. 

Om het broeikasgas tegen te gaan moet er niet alleen minder brandstof gebruikt worden, maar 

dient ook gezocht te worden naar mogelijkheden om koolstof te binden. Planten in tuinen, akkers 

of bossen slaan aanzienlijke hoeveelheden koolstof op. Door te composteren in plaats van te 

verbranden, komt er eveneens minder koolstof in de lucht vrij. De koolstof in compost gebonden is 

zeer stabiel en wordt langzaam, na tientallen jaren in de bodem afgebroken. Een dergelijke 

verhoging van het humusgehalte gaat dus eveneens het broeikaseffect tegen. 

3. Compost versus chemische meststoffen en turf. 

De productie van compost is een relatief energiezuinig proces. De grondstoffen ervoor worden van 

op beperkte afstand aangevoerd, en ook de afzet van compost gebeurt meestal binnen de regio. 

Op het gebruik van enkele machines na, is voor de productie van commerciële compost geen 

bijkomende energie nodig. In enkele composteringsinstallaties levert het composteringsproces 

integendeel warmte voor de bedrijfsgebouwen. Bij vergisting kan nog meer energie worden 

gewonnen. 

De productie van chemische meststoffen daarentegen is een relatief energiebehoevend proces. De 

productie gebeurt meestal niet lokaal, zodat transport over lange afstand noodzakelijk is. Bij turf is 

dit nog meer uitgesproken. Turf wordt aangevoerd vanuit moerasgebieden in Scandinavië, de 

Baltische staten en Ierland. Bij het afgraven van turf worden vaak kwetsbare natuurgebieden 

beschadigd. 

Compost biedt in vele toepassingen een alternatief of toch minstens een aanvulling voor zowel 

chemische meststoffen als turf. 

4. Compost stimuleert het ecosysteem. 

De natuur ontwikkelt zich niet alleen in ongerepte natuurgebieden, maar ook in parken, 

plantsoenen en tuinen rondom ons. Een groot stuk van het leven in tuinen speelt zich onder onze 

voeten af. 

Een koffielepeltje grond bijvoorbeeld telt 100 miljoen tot 1 miljard bacteriën, samen goed voor 

ongeveer 100 tot 400 µg. Van zwammen en schimmelachtigen treffen we in ons lepeltje ongeveer 

150 µg aan, naast 25 000 eencelligen (flagellaten, amoebes en ciliaten) en een dertigtal 

nematoden (dit zijn minieme rondwormpjes). 




Op een vierkante meter grond treffen we in een gezonde bodem een duizendtal insecten (en 

andere geleedpotigen) en ruim 200 wormen aan. Al deze organismen vormen in de bodem een 

reusachtig voedselweb waarmee resten levend materiaal langzaam aan worden afgebroken tot 

stabiele humus in de bodem. Compost stimuleert dit voedselweb, door de toevoeging van zowel 

nieuw materiaal als bijkomende organismen. 

Bondig 

Wat is compost? 

Composteren is een proces, waarbij allerlei organisch afval door bacteriën, schimmels en 

kleine bodembeestjes wordt omgezet in een humusrijk, aardachtig product: compost. 

Het is hét recyclageproduct van uw eigen tuin. 

Waarom compost gebruiken? 

Meststoffen dienen om planten sneller te laten groeien. Potgrond of turf zijn substraten. 

Voor het aanleggen van een border of grasmat, en voor het verbeteren van uw moestuin 

gebruikt u echter best een bodemverbeteraar zoals compost. Compost is een bron van 

humus voor de hele tuin: 

• Het houdt water en voedingsstoffen beter vast, en zet die langzamer vrij; 

• Het vermindert de behoefte aan andere (snelle) meststoffen; 

• Het zorgt voor vlotte lucht- en waterbeweging; 

• Het stimuleert het bodemleven, waardoor alles beter verteert; 

• Het vermindert bodemerosie, en maakt het beter bewerkbaar. 

A. Compost uit de GFT-fractie 

1. Probleemstelling: de GFT-fractie in onze gele zakken. 

Ongeveer de helft van het huisvuil dat een gemiddeld gezin produceert is te composteren. 

In principe worden alle gemeenten verplicht om een GFT-inzameling te organiseren. Van de 

ingezamelde GFT-fractie wordt er compost gemaakt (in commerciële 

compostverwerkingsinstallaties). Het is een milieuvriendelijker manier van lverwerking: het 

teveel wordt niet verbrand of op een belt gestort, maar er wordt een nuttig product van 

gemaakt. Het restafval dat overblijft verbrandt beter, waardoor er minder kans op de 

vorming van dioxine is. 

Veel beter is het echter zelf compost maken voor de tuin, want waarom zouden we deze 

grondstof (tegen betaling) laten afvoeren, verwerken en achteraf aankopen, indien we dit 

zelf kunnen produceren en gebruiken? Bepaalde gemeenten bereikten erg goede resultaten 

door preventie aan de bron: daar werd, door ver doorgedreven sensibilisering en de inzet 

van vrijwilligers, thuis- of wijkcompostering aangemoedigd. 

Ook in Bever kan een dergelijke politiek zeker voor een oplossing zorgen voor het 

GFT overschot. We hebben er de ruimte en de mogelijkheden voor. 

2. Zelf compost maken 

Bijna iedereen die een stukje tuin of balkon heeft kan zelf compost maken. Heeft u een 

tuintje, dan is een klein hoekje van één bij één meter in principe genoeg. Een plekje waar 

compost beschut is tegen zon, regen en wind is het best, bijvoorbeeld onder een boom, of 

bij een haag. 




Tegenwoordig subsidiëren een aantal gemeenten, waaronder Bever, de aanschaf van 

compostvaten (zie ook verder). Met een beetje handigheid zet u echter zelf een 

compostbak in elkaar. Is uw tuin voldoende groot, dan kan u gewoon een hoop opstarten. 

Welke formule u ook kiest, houdt in ieder geval rekening met de volgende vier 

basisprincipes als uw compost wil produceren: 

• Plaats de compost op een plaats waar het meeste afval ontstaat, bijvoorbeeld in de tuin of 

dicht bij de keuken; 

• Scherm een hoop of bak goed af met een boom, heg of schutting, zodat u het kan 

verbergen, en de compost niet te nat wordt maar ook nooit uitdroogt; 

• Een hoop, vat of bak moet groot genoeg zijn zodat het voldoende voeding, lucht, vocht en 

warmte kan bevatten. De richtwaarde is 1m³. Voor een vat of bak: voorzie voldoende 

luchtgaten; dekselgaten zorgen voor water en voldoende vocht in de bak; 

• De compost moet u regelmatig kunnen omkeren met de tuinvork of roerstaaf. 

3. Voorwaarden voor een goede compostering 

Let er vooral op dat de belangrijkste elementen die de compostorganismen nodig hebben, 

voldoende aanwezig zijn: voedsel, vocht, lucht en warmte. Compostwormen komen er na een 

tijd vanzelf in, laat u dus niet ompraten om er te kopen. Eén schep compost van een vriend of 

buur zijn anders voldoende om de wormgroei snel in gang te zetten. De aarde afkomstig van 

de wortels van graszoden of onkruiden is voldoende voor de nodige microörganismen. 

• VOEDSEL: De compostorganismen hebben maar één doel voor ogen in het hele 

composteringproces: zo lang mogelijk actief blijven. Vooral in de groene materialen zoals 

groente- en fruitresten of grasmaaisel vinden ze voedsel en vocht. 

• WATER: Er is geen leven zonder water. Ook de compostorganismen hebben nood aan 

water. Plantenmateriaal en fruit bestaat grotendeels uit vocht. Houdt echter voor ogen 

dat een teveel aan water de lucht verdringt. 

• LUCHT: Compost waar geen lucht bij kan verstikt. Zuurstof is absoluut noodzakelijk. Kan er 

geen zuurstof binnendringen in het composterend materiaal dan ontstaat stank. U houdt 

alles luchtig door er structuurmateriaal, het zgn. bruin materiaal toe te voegen. 

• WARMTE : De warmte komt vanzelf. U merkt het snel als u de composteringorganismen 

naar de zin hebt gemaakt: het te composteren volume zakt zienderogen; er treedt geen 

stank of onaangename geur op en de temperatuur stijgt tot 50° en meer. Indien een 

relatief hoge temperatuur ontstaat worden aanwezige onkruidzaden en ziektekiemen voor 

een groot deel vernietigd. Echter, zelf al loopt de temperatuur niet hoog op: afbraak komt 

er toch, het gaat dan enkel iets trager. 

4. Wanneer start u best met composteren? 

Begint u er zo vlug mogelijk mee. Elke dag uitstel is een verlies van organisch materiaal en 

voedingselementen voor uw tuin of bloembakken. Het moment waarop u start heeft minder 

belang. Putje winter is uiteraard niet aangeraden, aangezien de compostorganismen dan rusten. 

Het beste seizoen is de lente. De natuur herleeft dan, en ook de bacteriën en organismen, 

onmisbaar voor het composteerproces, activeren hun werking in de compostmaterie. In het 

voorjaar is er ook voldoende bruin materiaal (snoeisel) aanwezig. Bomen en struiken worden 

gesnoeid, verdord groen van vaste planten wordt verwijderd en dit materiaal is juist belangrijk 

voor de goede opstart en werking van het compost. 


5. Wat kan u allemaal composteren? 

Wel composteerbaar 

schillen van citrusvruchten en ander fruit 

aardappelschillen en andere groenteresten 

eierschalen 

notendoppen 

keukenrolpapier 

beperkte hoeveelheden etensresten en brood 

verwelkte snijbloemen 

haagscheersel 

grasmaaisel 

versnipperd snoeihout 

plantenresten uit moes- en siertuin 

onkruid 

stro en hooi 

herfstbladeren en dennennaalden 

mest van planteneters (konijnen, cavia’s) 

zaagmeel en houtkrullen 

theebladeren en –zakjes 

koffiedik met (papier)filter 

Niet composteerbaar 

timmerhout en grof ongesnipperd snoeihout 

beenderen en dierlijk afval 

saus, vet en olie 

wegwerpluiers 

stof uit de stofzuigerzak 

kunststof 

metaal en blik 

uitwerpselen van honden en katten 

as uit kolenkachels 

Volgende producten zijn op zich niet composteerbaar, maar kunnen weinig kwaad, mits 

inachtneming van enkele punten 

Producten 

•kattenbakvulling 

•aarde en zand 

•houtskool 

•as van de open haard 

Voorwaarden voor toevoeging in compost 

Niet te veel (indien kleiig van oorsprong), geen probleem 

indien afkomstig van plantaardig materiaal 

Niet te veel toevoegen;het zorgt echter voor verdunning van 

uw compost, en voor de aanbreng van organismen 

Enkel indien afkomstig van onbehandeld hout 

Enkel indien er onbehandeld hout in werd verbrand 

6. Welke keuze: hoop, vat of bak? 

Dit zal afhangen van de grootte van uw tuin. We kiezen nooit voor een put. 

• Is uw tuin niet groter dan 100 m² of 1 are, of heeft u slechts een koer of terras, dan is 

een vat de beste keuze. Zet het in een hoekje, zo mogelijk op de blote grond, tussen 

wat struiken en u kunt starten. Het vat mag wel in de zon staan, maar liefst niet de 

hele dag in de felle zon. Doe eerst wat grof materiaal onderaan en vul dan aan met 

groenoverschot van de tuin en uit de keuken. 

• Is uw tuin wat groter, dan kiest u voor een bak. 

• Is uw tuin nog groter, dan zet u er bakken bij, naargelang de hoeveelheid die uw tuin 

en keuken levert, maar in dit geval is de eenvoudigste oplossing vaak nog altijd de 

goeie oude composthoop.



Bondig 

• Ons afval bestaat uit de helft uit een fractie die niet thuishoort in het restafval 

voor de gele zak; 

• Die helft (keuken- en tuinoverschot) kan u makkelijk in eigen tuin, koer of 

terras laten verteren; 

• Het compost die u na een aantal weken of maanden hiervan krijgt is een 

ideale bodemverbeteraar en trage meststof; 

• Voorwaarde voor een goede compostering is dat u correcte startproducten 

gebruikt, genoeg water en lucht voorziet, en af en toe omzet; 

• Hoewel een aantal producten niet kunnen gecomposteerd worden, zullen een 

aantal andere (zoals aarde), mits niet overdreven wordt, wel kunnen 

gemengd worden met het compost. Vermijdt echter onkruiden die in zaad 

staan, alsook zieke plantendelen; 

• U kan best starten in lente of zomer, dan heeft u voldoende materiaal, en 

verteert alles sneller; 

• Kies voor de wijze van composteren in functie van de grootte van uw tuin: 

een vat, bak of hoop, naargelang uw tuin klein, middelmatig of groot is. 

C. Composthopen, -vaten, of –bakken in de praktijk 

Hieronder worden de drie mogelijkheden kort toegelicht. 

1. Composthoop 

1.1 Vuistregels bij het maken van een composthoop. 

Niet alles kan op de composthoop worden gegooid. Er zijn een aantal regels: 

• Breng niet te veel materiaal van één soort (bijvoorbeeld grasmaaisel) ineens op de 

composthoop. Als u veel dergelijk groenoverschot heeft, maakt u best een aparte 

hoop. 

• hak harde delen, zoals maïskolven, bloemstengels en takjes in kleine stukjes (van 

hooguit 5-10 cm); 

• zorg dat de composthoop niet te nat, maar ook niet te droog wordt (zorg eventueel 

voor een schaduwrijke plaats). Is het te droog, dan stopt het verteringsproces. Is het 

te nat, dan kan u last krijgen van reukhinder; 

• meng de verschillende bestanddelen altijd zo goed mogelijk, zodat de hoop ook goed 

belucht wordt. 

1.2 Hoe maakt en onderhoudt u een composthoop? 

De eenvoudigste (en naar ons aanvoelen de beste) methode 

bestaat erin gewoon een klassieke, trapezevormige hoop van 

keuken- en tuinoverschot in een hoek van de tuin te maken, 

van bij voorkeur 1 meter bij 1 meter oppervlak. Vaak wordt 

gezegd dat een dergelijke hoop niet hoger moet worden dan 

1m50. 

De onderste laag bestaat liefst uit grof materiaal en/of 

langere takken, zodat de toekomstige hoop goed belucht kan 

worden van onderen. Daarop stapelt u gewoon het organisch 




materiaal uit tuin en keuken. Naar boven toe wordt de composthoop wat smaller. Meng 

eventueel een klein beetje aarde met uw tuin en keukenafval. Het duurt vrij lang (zo'n 6 

maanden) voordat u op deze manier bruikbare compost heeft. 

Als u op de bovenstaande manier te werk gaat, maar u de materialen eerst versnippert, 

dan zal het veel sneller gaan. Versnipperen kunt u met een hakselaar, maar u kunt ook 

met een grasmaaimachine enkele keren over het hoopje groen gaan. Indien u om de 

maand deze composthoop omkeert met een riek, zodat de buitenkanten binnen komen, 

bekomt u na 3 tot 6 maanden, afhankelijk van de temperatuur en de gebruikte materialen, 

een redelijk bruikbare compost. Hoe vaker u omzet, hoe sneller de compost rijp is. 

Sneller resultaat krijgt u als u elk laagje bedekt met een dun laagje aarde en onderop 

begint te stapelen met wat grover materiaal, in lagen van 15 cm dikte en afwisselend lagen 

aanbrengt van droog materiaal, gras en snoeimateriaal van hooguit 10 cm dikte. Elke laag 

maakt u nat en bedekt u eventueel met een dun laagje losse grond. 

Het mengen van grond tussen deze lagen heeft als doel meer bacteriën en schimmels in uw 

hoop te brengen, maar heeft het nadeel dat het belet dat uw hoop flink warm wordt. 

De hoop mag zeker nooit uitdrogen. Mocht dit toch gebeuren, dan kan u de uitgedroogde 

hoop doornat maken met flink wat regenwater. Indien heet weer wordt voorspeld voor 

langere periode, kan u uitdroging vermijden door de hoop te bedekken met een laag hooi 

of vers grasmaaisel, of nog aarde. U mag bij het nat maken ook niet overdrijven, want dan 

verjaagt u de lucht uit de hoop, en riskeert u dat het compostvocht (met nutriënten) in de 

bodem uitloogt. Een goede test om te zien of het vochtgehalte goed zit, is een kluitje 

uitgerijpte compost in de hand te nemen en dicht te knijpen. Er mogen slechts een paar 

druppels uitkomen bij deze knijptest. 

2. Compostvat 

Een zelfgemaakt of goedkoop exemplaar bestaat uit een groot rechthoekig stuk dikke, 

zwarte plastiek waarbij u de uiteinden met plastieken pluggen aan elkaar bevestigt, wat 

een ‘compostcilinder’ vormt. In het plastiek worden kleine 

gaatjes geboord. Dit is vooral handig voor het composteren van 

bladeren, want zwaarder materiaal kan de cilinder doen 

omvallen. 

Uiteraard kan u ook gewoon een vat bestellen die de gemeente 

verkoopt. 

Composteren in een vat is niet moeilijk, maar het vraagt toch 

een minimum aan aandacht en inspanning. Schafte u zich een 

compostvat en heeft u problemen met het composteren? 

Hieronder een paar nuttige wenken: 

2.1 Hoe stelt u het vat op? 

Een aangekocht compostvat bestaat meestal uit 5 delen: de bodemplaat, de romp, het 

controleluik, het deksel en de beluchtingsstok. De geprofileerde en geperforeerde 

bodemplaat geeft de compostorganismen toegang tot het vat, laat overtollig vocht weg en 

verzekert het binnenstromen van zuurstofrijke lucht. Het is belangrijk dat die bodemplaat 

niet toeslibt. Plaats het vat dus op 4 of 6 platte tegels en laat wat ruimte tussen die tegels. 




2.2 Waar stelt u het vat op? 

Kies geen verhard oppervlak (terras) maar zo mogelijk een plek met losse grond. Geef de 

voorkeur aan een plaats waar de zon een paar uur (maar niet langer) schijnt. Geef uzelf 

voldoende ruimte om het vat leeg te maken en om de compost om te zetten. 

2.3 Composteren is mengen en omzetten. 

Groen materiaal heeft uit zichzelf weinig structuur en bezit een hoog vochtgehalte. Als u 

enkel groen materiaal gebruikt, klit alles samen en kunt u sneller geurhinder hebben. Bruin 

materiaal geeft structuur aan de compost en houdt alles luchtig, zonder geur. Voor een 

optimale compostering streeft u naar een vermenging van materiaal in een verhouding 1 / 3 

groen: 2 / 3 bruin. Vindt u de inhoud dan te droog kan u bevochtigen. Lijkt alles u te vochtig, 

voeg dan meer bruin materiaal toe. Voeg niet teveel gekookte etensresten toe, want dat 

kan soms knaagdieren aantrekken. Maakt u het vat 1 of 2 keer per jaar volledig leeg en 

mengt u alles opnieuw goed samen. Er moet wel gezegd worden dat omzetten in zo’n vat 

wel moeilijker gaat dan in bakken of in een hoop. 

Opgepast: vermijdt onverteerbare fracties, maar gooi er ook nooit takken van bijvoorbeeld 

de taxushaag in. Deze boom (of haag) bevat een giftige stof, die giftig is voor 

compostwormen. Verder is het ook een goede praktijk om er geen onkruiden in zaad in te 

gooien. Bij compostering aan lage temperatuur worden die zaden dan immers niet 

afgedood. Onkruiden in zaad zijn een lekkernij voor uw hennen (zie verder). 

2.4 Fruitvliegjes? Stank? 

Fruitvliegjes kan u nooit helemaal vermijden maar ze zijn wel gemakkelijk onder controle te 

houden, zodat u met een goed beheer er slechts minimaal last van hebt. Probeer de 

compost regelmatig te beluchten en je keukenafval af te dekken van met een laagje 

grasmaaisel, houthaksel, bladeren of zelfs een vochtige doek. 

Een goed onderhouden compostvat stinkt absoluut niet. U moet echter een aantal zaken 

vermijden. Laat uw tuinen keukenresten niet te lang in de keukenemmer staan, gooi het 

meteen in het compostvat. Zorg er ook voor dat u niet te veel gras in je compostvat stopt: 

de ideale verhouding is 1 / 3 gras, 2 / 3 structuurmateriaal. Zoals gezegd mag het niet te nat 

worden, en moet u voldoende keren, zodat er voldoende lucht ingebracht wordt. 

2.5 Wormenbakken 

Een aparte catgorie vormt de wormenbakken. Het zijn gesloten bakken die u zonder 

probleem naast de keukendeur kan zetten, in de garage, of zelfs onder het aanrecht. 

Wormen hebben nu eenmaal liever keuken- dan tuinafval. Heeft u helemaal geen tuin, dan 

is de keuze snel gemaakt, dan komt enkel de wormenbak in aanmerking. De ruimte waar 

de wormen in zitten moet donker zijn. Een goede wormenbak heeft een goed sluitend 

deksel om wormen binnen en vocht, regen en ongewenste diertjes buiten te houden. 

Belangrijk is ook een goede ventilatie en een goede afvoer en gemakkelijke opvang van het 

lekvocht of percolaat. Sommige modellen hebben zelfs een kraantje waarmee u 

compostvocht kan aftappen. Grotere exemplaren met meerdere lagen zijn geschikt voor 

grotere oppervlakten. 




3. Compostbak 

Welke bakken zijn het doeltreffendst en het goedkoopst? 

Bakken met losse zijden - Kies stevig materiaal, van planken (paletten) tot kippengaas (zie 

hieronder). 

(i) 

De eenvoudigste oplossing is simpelweg een ‘kooi’ van kippengaas. Met wat kippendraad 

of afsluitingsdraad (bvb. mazen van 5 op 10 cm) van 60 cm 

hoog plooit u een mooie cirkel van ongeveer 1 m diameter. 

U kunt hiermee starten. Bij een hogere draad zal de 

bovenrand te vlug naar binnen plooien en moet u 

bovendien te hoog heffen om de cilinder met materiaal te 

vullen. 

Desnoods windt u dergelijk gaas rond een viertal palen, in een 

vierkant of in een cirkel in de grond geplant. 

(ii) Een bak gemaakt uit paletten is ook erg eenvoudig. Bij grotere bedrijven vindt u wel enkele 

stevige paletten. Kiest u vooral gelijke paletten, dat maakt de constructie gemakkelijker en 

mooier. Met wat handigheid schroeft of spijkert u 4 paletten aan elkaar. Houdt er echter 

rekening mee dat de voorkant gemakkelijk wegneembaar moet zijn om uw composthoop te 

keren of te ledigen. Met een paar oogvijzen en een stevige ijzeren stang is de voorkant 

klaar. Meerdere bakken schroeft u aan elkaar, zo spaart u steeds een (tussen)palet uit. 

Bij de twee bovengenoemde mogelijkheden hebben de compostbakken drie vaste wanden en 

één zijde die u kan verwijderen. U kan dan met een schop of vork de composthoop 

omkeren, maar het is mogelijk dat de hele hoop instort als u één wand weghaalt. Humus 

onderaan wegscheppen is dus minder handig met die modellen. 

Soorten compostbakken: 

• Stapelbak - Met dit model kan u heel gemakkelijk compost omkeren. Deze compostbak is in 

feite een stapel van drie (of meer) rechthoekige of vierkante lagen. U neemt de bovenste 

laag eraf, zet die er naast en schept de compost uit de 

eerste helften er opnieuw in. Om een dergelijke 

stapelbak te maken moet u zich een stapel plastic 

fruitbakjes voorstellen. Met gepaste insprongen of kleine 

pootjes staan ze stevig op elkaar. Beeldt u zich nu in dat 

al die bakjes geen bodem hebben. In onze gedachten 

vergroten we die bakjes tot bij voorbeeld één meter lang 

en breed. Dat vormt een zeer degelijke compostbak, die 

we, volgens de hoeveelheid en de aanvoer, kunnen 

verhogen met in elkaar passende elementen. 

• Een goed alternatief is een bak uit herbruikt polyethyleen. Deze grondstof is bestand tegen 

UV-stralen, water, rot, knaagdieren... Bovendien geleidt het de warmte goed en is het 

gemakkelijk schoon te maken. De gemeente Bever biedt eveneens dergelijke 

compostbakken, met een capaciteit van 1,3 m³ aan, en vervaardigd uit kunststof. 

Andere, evenwel minder aan te raden ‘bakken’ zijn: 

• Trommel - Een andere manier om compost te keren zonder al te veel moeite is een 

trommel die u kan draaien en schudden. Dat gaat alleen als de trommel niet te vol is en als 

hij voldoende stevig is. Commercieel verkrijgbare draaitrommels, die compost beloven ‘op 




14 dagen tijd’ zijn erg duur, en vereisen bovendien toch wat kennis om ze optimaal te 

gebruiken. Zonde van het geld, want u kan een even goed resultaat verkrijgen op de 

gewone manieren. 

• Composteerbol – Van deze zwarte plastic bol met een doorsnede van 90 cm wordt 

eveneens beweerd dat het heel snel compost kan leveren. Vooral de warmte die vrijkomt, 

wordt goed bewaard in de gesloten bol. Bovendien volstaat om de paar dagen rollen om de 

compost te keren. 

Die twee laatste mogelijkheden zijn niet zo courant, en zullen in de handel bijgevolg een stuk 

duurder zijn. Bovendien is, vanwege de grootte, de capaciteit niet erg groot, en dus niet de 

beste oplossing voor iets grotere tuinen ! 

Accessoires: eventueel kan u naast een compostbak enkele hulpmiddelen kopen, maar 

doorgaans zijn die niet echt nodig, het zijn vooral hebbedingetjes die enkel de handelaars ervan 

gelukkig maken. 

• ‘Compostversneller’ - Als u vindt dat het rottingsproces niet snel genoeg gaat, kan u een 

versneller toevoegen. Deze bevat een organische stof met bacteriën die enzymen 

produceren. De doeltreffendheid hiervan is echter onzeker. 

• Thermometer - De steel van deze thermometer is maar liefst een halve meter lang. Zo kan 

u hem diep in het midden van de composthoop steken, zodat u kan zien tot hoeveel graden 

de binnenkant opgelopen is. 

• Beluchter - De naam zegt het al: dit dingetje verlucht de composthoop. Aan het uiteinde 

van een stalen pijp bevinden zich bladen die sluiten als u het in de hoop steekt en openen 

als u het eruit trekt. Een riek of gewone roerstaaf werken volgens ons evengoed. 

• Zeef - Als u compost wil zeven, is een zeef van hout of plastic aangewezen. Rijp compost is 

echter doorgaans van een voldoende goede structuur om zo aan de bodem toe te voegen. 

Indien nog veel onverteerde takjes aanwezig zijn, kan u ze er manueel uitnemen. 

Bondig 

• Of u een vat, bak of composthoop gebruikt, hangt af van de grootte van 

uw tuin; 

• Een composthoop is voor een grote tuin, en is het simpelst. Zorg dat die 

niet in de felle zon staat, en start met een takkenbodem onderaan, voor een 

goede beluchting; 

• Een compostvat is voor kleine hoeveelheden, en mag wat in de zon staan; 

voor een goede werking zorgt u voor een goede menging van groen en bruin 

materiaal, zo vermijdt u vliegjes en reukginder. Ook wormenbakken kunnen 

een oplossing zijn, zelfs al heeft u geen tuin; 

• Bakken zijn voor situaties tussenin. Een simpele oplossing heeft u reeds 

met een draadbak of een constructie met paletten. Stapelbakken in hout of 

polyethyleen zijn duurzamer en ogen mooier; 

• Vermijdt al te dure formules zoals trommels of bollen. Ook commercieel 

verkrijgbare accessoires zijn vaak niet nodig; 

• De gemeente Bever biedt compostvaten en –bakken aan tegen voordelige 

prijzen ! 

E. Minder nodeloos groen veroorzaken betekent minder overschot moeten 

verwerken 

Voorkomen is de boodschap. Wat kan u doen om uw tuin een beetje arbeids-, en vooral 

afvalarmer te maken? 




1. minder bemesten kan geen kwaad 

In een siertuin is het niet van belang dat alles zo snel mogelijk groeit. Integendeel: te snelle 

groei put planten vaak uit en maakt ze vatbaarder voor ziekten. Hoe sneller uw planten 

groeien, hoe meer werk u er aan hebt, en hoe meer afval. Een slim alternatief voor 

meststoffen zijn bodemverbeteraars: zij brengen humus aan en maken de bodem gezonder, 

zonder te veel voedingsstoffen. Het principe is dat ze de nutriënten veel langzamer, en in 

minder grote hoeveelheden afleveren dan meststoffen. 

2. u wint bij minder gazon 

Niets brengt meer groenoverschot en werk teweeg in de tuin dan een gazon. Hou 

kortgeschoren gazon voor de plaatsen waar u zit en wandelt in de tuin. U kan het afwisselen 

met plekken waar u het gras langer laat groeien (bv. onder bomen, naast hagen, achterin de 

tuin, in de boomgaard). In de stroken met langer gras, kan u bloembollen of ook in het wild 

voorkomende bloemen aanplanten. 

U wint er als tuinliefhebber bij door gedeelten van uw gazon om te vormen tot 

(struiken)border of bloemenperk. Van belang is dat u planten kiest die de bodem goed 

bedekken. Het onkruid krijgt geen kans en u hoeft niet om de haverklap te wieden. Indien u 

toch gazon wil, kies bij de aanleg ervan dan voor een traag groeiende soort. Informeert u dus 

goed voor u graszaad aankoopt: traag groeiende grassen geven minder werk én minder 

maaisel. 

Nog een tip: op schaduwrijke plaatsen wordt gras vaak verdrongen door mos. Dring echter 

niet aan: vaak brengen mosbestrijders noch verticuteren echt soelaas, en kan u er best 

gewoon wat anders laten groeien, dat minder zon nodig heeft. 

3. vlug te snel 

Snelgroeiende planten bieden het voordeel dat uw tuin snel "gevuld" is. De keerzijde van de 

medaille is dat u die planten in de jaren daarna permanent met veel snoeiwerk in bedwang zal 

moeten houden. Zoekt u dus naar een goed evenwicht tussen traag- en snelgroeiende 

soorten. 

4. mogelijkheden van mulching 

Een deel van uw snoeihout kan na versnipperen (met snoeischaar of hakselaar) op de 

compost. De gemeente Bever biedt de mogelijkheid een hakselaar te huren, aan minimale 

prijs. Houtsnippers kan u echter ook gebruiken als mulchingmateriaal voor tussen de struiken, 

paadjes of borders (net zoals schors). 

Mulchen is een techniek waarbij u de bodem beschermt door er een laagje materiaal op te 

leggen. Dat kan zowel schors, houtsnippers, maar ook compost of grasmaaisel zijn. Belangrijk 

voordeel is dat u hiermee vermijdt dat er teveel onkruid groeit. Daarnaast beschermt u ook de 

bodem tegen hagel of regenbuien, of tegen uitdroging. Met een dun laagje compost en 

grasmaaisel stimuleert u bovendien het bodemleven. 

5. creatief met hout 

Stevige takken kunnen gebruikt worden in de moestuin of het "kamp" van de kinderen. Een 

andere waardevolle bestemming van uw takken is de ‘takkenwal’ 

of -haag: u legt alle takken en stengels tussen twee stroken 

omheining of tussen palen (bvb. om de halve meter), en u 

stapelt maar. Al snel zullen vogels, nuttige insecten of egels er 

een ideale schuilplaats in vinden. U kan er bovendien klimplanten 

tegen laten groeien. Er gaat redelijk wat hout in zo’n wal, en na 

enkele jaren is het al flink gezakt om plaats te maken voor nieuw 

snoeihout. In feite is het een traag composteringssysteem! 




6. kot-kot-kot 

Hennen zijn de alles-opruimers in uw tuin. Ze zijn vooral dol op wormen, slakken en ander 

ongedierte, maar ook voor groen- of keukenresten trekken ze hun neus (of bek) niet op. Zorg 

zeker voor een droge en tochtvrije slaapplaats. Geef niet meer groen- en keukenresten dan 

wat uw pluimvee in één dag kan oppeuzelen. 

Bondig 

• Maak u tuin arbeids- en afvalarm. Hoe meer (kunst)mest en snelle groeiers u 

gebruikt, hoe sneller alles zal groeien, met extra snoei-, maai- en wiedwerk 

tot gevolg. Bovendien riskeert u hierdoor meer ziektes; 

• Gazon hoeft niet overal, er bestaan traaggroeiende grassoorten; 

• Schors of houtsnippers zijn, naast compostmateriaal, erg goede 

bodembedekkers; 

• Takken kan u ombouwen tot erg fraaie takkenhagen of houtwallen; 

• Hennen houden percelen onkruidvrij, en ruimen de meeste keuken- en 

tuinafval op. 

F. Vorming: wie wordt compostmeester? 

Heeft u zin in een boeiende, sociale en waardevolle vrijwilligersjob? Als compostmeester: 

Leert u: 

• Optimaal GFT-overschot composteren in een vat , een bak of op een hoop; 

• Een heleboel over de rol van schimmels, bacteriën en andere compostbeestjes tijdens de 

compostering; 

• Hoe u kwaliteitscompost maakt en gebruikt in uw moes- en siertuin; 

• Allerlei technieken om minder afval te produceren en de resten uit uw tuin op een slimme 

manier te hergebruiken; 

• Verschillende manieren om het natuurlijk evenwicht in uw tuin te bevorderen. 

Ontmoet u mensen: 

• uit uw gemeente met dezelfde passie voor tuinieren en zorg voor het milieu; 

• met vragen waar u het antwoord op weet, of met antwoorden op uw vragen. 

Helpt u: 

• uw buur, een dorpsgenoot, uw hele wijk, het plaatselijke schooltje... op weg naar goed 

thuiscomposteren; 

• uw gemeente om het thuiscomposteren en kringlooptuinieren beter ingang te doen vinden. 

Maakt u plezier: 

met nieuwe vrienden, deelt u een gezamenlijke interesse, volgt u bijscholingen op een interactieve, 

aangename manier, gaat u op uitstap met uw collega compostmeesters,… 

En alsof dat nog niet genoeg redenen zijn om vrijwilliger te worden, zijn de basiscursus 

thuiscomposteren, de opleiding tot compostmeester en de bijkomende opleidingen en activiteiten 

gratis. 




Inschrijvingen compostcursussen bij intercommunale Haviland: 

HAVILAND TEL. : 02 467 11 69 - FAX: 02 466 49 81 

Brusselsesteenweg 617 , 1731 ASSE (ZELLIK) 

E-mail: compostcursus@haviland.be 

G. De compost demostratieplaats van Bever 

Enkele leden van de MAR ‘recycleerden’ begin 2009 een stukje van de Groencontainer, waar 

vroeger steenpuin lag, tot een demonstartieplaats voor composteerders-in-spe. Aan de hand van 

een aantal didactische panelen wordt uitgelegd wat compostering inhoudt, hoe je er concreet aan 

begint, en… vooral hoe het verloopt en wat het resultaat is. 

Een deel van het ingezamelde groen wordt in één compostvat en twee bakken getransformeerd in 

compost. 

De demoplek werd gebouwd met de financiële steun van de Gemeente Bever, en voor een groot 

stuk gesubsidieerd door de Provincie Vlaams-Brabant. 

Als u op de groencontainer komt, ga dan eens kijken ! 




H. Referenties en bedankingen 

Nuttige informatie rond kringlooptuinieren, composteren of compostmeesters, waaruit we 

trouwens, met dank aan de auteurs, uitgebreid putten, vindt u op: 

www.vlaco.be 

www.compost.be 

www.tuingrond.be 

www.thuiscomposteren.be 

www.compostmeester.be 

www.velt.be 

www.compostage.info 

www.environnement.wallonie.be/education/compost/index.htm 

www.ibgebim.be/ 

www.intradel.be/compostage_domicile.htm 

www.aujardin.info/fiches/compostage.php 

www.jardinature.net/compostage.htm 

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 

Meer weten over de MAR van Bever? 

www.milieuraad.be/bever 

http://www.ocp.be/__template/main.asp?siteID=630&PaginaID=8237&LangID=1 

Hier vindt u alle initiatieven en publicaties van de MAR, de verslagen van vorige, en de 

uitnodigingen van de komende vergaderingen, die trouwens in de regel openbaar zijn. 

Voor meer info, of indien u wil meewerken met de MAR: MarBever@gmail.com 

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 

Verdere informatie kunt u ook verkrijgen bij de Milieuambtenaar van Bever: 

Mevrouw Vanholder Myriam 

Plaats 10 

1547 BEVER 

Tel.: 054/51.70.85 

Fax: 054/58.63.93 

E-mail: myriam.vanholder@bever-bievene.be 

Elke werkdag: 9u - 12u 

Bezoek ook eens het ‘milieuloket’ op de webstek van Bever: 

www.bever-bievene.be, 

klik door naar naar ‘milieu’ 

Note: 

Il existe une version française de cette brochure; renseignez-vous à la Maison 

Communale

Brochure compostering - Ocp.be

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?