Peter Charpentier, kennisbank - PhotoQ

Zo’n 87 jaar geleden werd Peter Charpentier geboren, een bescheiden Rotterdammer
die terugkijkend op een lange carrière als fotograaf, schrijver van
fotoboeken en docent, zonder twijfel een ontdekker genoemd mag worden.
Door Donald Schell
Peter Charpentier,
kennisbank
© 2011 / HANS VA N OMMEREN
Een saaie kantoorbaan als jongste
bediende, vader hobbyfotograaf en zelf
een beetje experimenteren met een
sigarendoos en een oud brillenglas van
oma - dat is in het kort het voorland van de
man die later in Nederland een sterke
invloed zou krijgen op de fotografie. Maar
zoals bij zovelen werd dat leventje ruw
onderbroken door de Tweede Wereldoorlog.
Tegen het einde van die oorlog
vernam Charpentier, na een gedwongen
verblijf in Zuid-Duitsland, op zijn vluchtroute
van een Zwitser dat je ook fotograaf
van beroep kon worden. Die ontmoeting
voelde als een enorme bevrijding, en zijn
besluit stond dan ook vast: “Ik word
fotograaf!”
Dat die beslissing niet alleen voor hem
maar ook voor honderdduizenden Nederlanders
grote invloed zou hebben op hun
hobby en voor sommigen zelfs op hun
loopbaan, was toen nog lang niet aan de
orde. Eenmaal weer in Nederland teruggekomen
maakte Charpentier namelijk
snel kennis met de problemen van trage
wederopbouw. Goed, een opleiding tot
fotograaf bestond er wel, want die was
door de wet aan de toenmalige beroepsorganisatie
als voorwaarde gesteld om
het vak beschermd te kunnen noemen.
Maar daar studeren kon alléén als je ook
bij een fotograaf werkte - en dergelijke
baantjes lagen de eerste tijd na de oorlog
natuurlijk niet voor het oprapen.
De registratieplicht in die tijd hield in
dat er veel pasfoto’s moesten worden
gemaakt, dus er kwam uiteindelijk wel
werk. Door sommige fotoateliers werd dat
in die tijd al snel creatief uitgebouwd naar
nieuwe producten zoals multifoto’s - een
reeks fotootjes aaneen - en een luxe grote
afdruk. Voor deze aankomende Rotterdamse
fotograaf betekende het veel
>
PhotoQ · JAARBOEK · 2011 · 2012 # 140 # 141 2011 · 2012 · JAARBOEK · PhotoQ

donkerekamer-werk naast de studie aan
En dat hij niet blufte, bleek al snel. Uit-
hun inzicht en die van de gebruikers door
de Nederlandse Fotovakschool, die hij na
geverij Het Spectrum, waar hij overigens
zijn zeer gewaardeerde hulp in te roepen.
drie jaar als beste van zijn jaar afsloot.
een nieuwe weddenschap moest aangaan
over de te verkopen aantallen, liet zich
Dat hij zich in al die jaren als begaafd
Na een intermezzo waarin hij in Gronin-
door de jonge Charpentier overtuigen om
verteller en geliefd docent met veel suc-
gen een seizoen groepsfotografie deed
20 duizend pockets te drukken. “Iedereen
ces heeft opgeworpen als voorvechter
met een 13x18 camera, zette Charpentier
fotografeert tegenwoordig,” beargumen-
van het beheersen van de techniek, werd
de carrière in Rotterdam voort, helaas in
teerde Charpentier, “en al die mensen
enkele jaren geleden nog duidelijk bij
toenemende mate in de donkere kamer.
willen er absoluut meer van weten.”
een evenement in het Rotterdamse Las
Intussen was hij zichzelf aan het bekwa-
Palmas. Toen Charpentier daar feeste-
men in het fenomeen kleurenfotografie,
Dat was scherp gezien want in tien dagen
Peter Charpentier in de kleine uurtjes, illustratie
lijk afscheid nam van het fotovakblad
waarbij hij al snel ontdekte dat hij die
bijzondere films ook zelf kon ontwikkelen.
meldde Het Spectrum al de noodzaak
voor een tweede druk van het Prisma
op achterflap Foto-Finesses uitgeverij Het Spectrum,
met dank aan Gerard Corts
P/f waarvan hij vanaf het eerste uur een
belangrijke pijler was, was de opkomst bij
Zijn verbaasde filmleverancier testte een
Fotoboek, en daar bleef het niet bij. Met
de gelijktijdig geopende tentoonstelling
keer die vaardigheid en stelde Charpen-
een imposante verkoop van zo’n twee
van fotografie van ex-studenten overwel-
tier direct voor om een fotolaboratorium
op te richten zodat de films dan niet meer
hoefden te worden verzonden voor ontwikkeling.
Snelle groei en enkele partners
maakten het hem mogelijk om zich meer
miljoen boeken met uiteenlopende titels
als Fotofinesses, Foto’s in Kleur, Het
Motief voor een Foto, Werken met Kleur
tot en met de dikke Foto- en Filmomnibus
is de eerder genoemde invloed zeker
enthousiasme na Charpentiers advies aan
de directie om (part-time) vakfotografen
in te schakelen als docent. Niet lang
daarop kreeg een geestdriftig en ambitieus
voornemen om die toen middelbare
digend.
De onzekerheid binnen de kringen van de
huidige beroepsfotografen ontgaat Charpentier
overigens niet, want nog altijd is
op de fotografie te gaan toeleggen, en
aangetoond.
beroepsopleiding om te zetten naar hbo-
hij nieuwsgierig naar hun ontwikkelingen.
dat viel voor Charpentier mooi samen met
niveau, een verrassende ontwikkeling.
Zo maakt hij vaak, begeleid door oud-
een stijgende vraag naar industriële en
Bij het op grote hoogte fotograferen
Van hogerhand werd besloten de inmid-
leerlinge Saskia te Koppele, zijn trips naar
andere commerciële fotografie.
van de net voltooide medische faculteit
dels tot MTS voor Fotografie en Fotonica
fotobeurzen, exposities of zoals kortgele-
in Rotterdam, viel zijn oog op de nabij-
omgedoopte vakopleiding te integreren
den naar een bevriend fotograaf met een
“Iedereen fotografeert tegenwoor-
gelegen kunstacademie. Die toevallige
in de nabij gelegen Koninklijke Academie
intrigerend zelfgebouwd camerasysteem.
dig” - dus kwam er behoefte aan goede
confrontatie bracht Charpentier op het
van Beeldende Kunsten - waar zeker wat
fotoboeken!
idee om zich daar als docent fotografie
betreft Charpentier het oude probleem
Wanneer we de parallellen in zijn carrière
Charpentiers wens om fotograaf te wor-
aan te melden. Dat lukte hem niet direct,
van een tekort aan technische kwaliteit
met die van de huidige vakfotografie nog
den was werkelijkheid geworden, maar er
maar het mondde wel indirect uit in een
in de kennisoverdracht zich opnieuw
eens doornemen, blijkt Charpentier een
was nog veel meer talent te ontwikkelen.
eendaagse aanstelling bij de toenmalige
manifesteerde.
duidelijk statement over de ontwikkelin-
Tijdens een discussie met een collega
MTS voor fotografie in Den Haag.
gen te hebben. Volgens hem schuilt het
over het niveau van de fotoboeken uit die
Van de technische kennis van Charpentier
grootste probleem in de beduidend lagere
tijd, sloot hij een weddenschap af dat hij
De onvrede over het lage niveau van
werd overigens niet alleen geprofiteerd in
eisen die tegenwoordig worden gesteld
een veel beter boek zou kunnen maken.
lesinhoud bij de leerlingen sloeg om in
kringen van jonge aankomende foto-
aan fotografie. Alleen door zich te onder-
‘Met een imposante verkoop van twee
miljoen boeken is de eerder genoemde
invloed zeker aangetoond’
grafen. Met name bedrijven als Philips
met zijn kleurenvergroters in de gouden
tijden van de donkere kamer en later de
Fujifilm-fabriek in Tilburg, erkenden zijn
grote kennis. En ook de leveranciers van
toonaangevende camerasystemen als
Hasselblad en Sinar verrijkten geregeld
scheiden in kwaliteit kunnen vakfotografen
zich onderscheiden van de enorme
competitie.
Maar of ze dat gaan redden zonder de
wandelende kennisbank Peter Charpentier
zal nog moeten blijken.
y
PhotoQ · JAARBOEK · 2011 · 2012 # 142 # 143 2011 · 2012 · JAARBOEK · PhotoQ