JOHAN GUSTAAF ('JOBS') WERTHEIM - RKD

Plaatsingslijst van het archief van
JOHAN GUSTAAF (‘JOBS’) WERTHEIM
(1898-1977)
en familie
Ramses van Bragt
Den Haag
2007

INHOUD
1. Inleiding 3
2. Plaatsingslijst
2.1. Leven en werk 4
2.2. Openbaar Kunstbezit 5
2.3. Aanvulling 6
2.4. Alfabetische lijst met correspondenten 7
2
Archief J.G. Wertheim, Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD)
Archief J.G. Wertheim, Netherlands Institute for Art History (RKD)

1. Inleiding
Het archief van de beeldhouwer en tekenaar Johan Gustaaf (‘Jobs’) Wertheim (Amsterdam
1898 – Hilversum 1977) werd in mei 2000 door prof. dr. A.H. Wertheim en mw. D.
Voncken-Wertheim aan het RKD geschonken. 1
Wertheim volgde in de jaren twintig in Duitsland een opleiding tot bankier, maar hij nam
ondertussen ook beeldhouwlessen bij Oppler in Berlijn. In 1926 wint Wertheim de Prix de
Rome voor beeldhouwkunst, waardoor hij het bankwezen voorgoed vaarwel zegt, en zich
voortaan toelegt op het beeldhouwen. In 1931 vestigt hij zich, na tijdelijke verblijven in onder
andere Florence, Rome en Parijs in Amsterdam. In 1945 verblijft Wertheim in Zwitserland
dat hij in 1946 weer verruilt voor Laren; hier blijft hij tot aan zijn dood wonen.
Bekende beelden van Wertheim zijn onder andere die van Arthur van Schendel (Leidse
Bosje, Amsterdam), gedenksteen voor weggevoerde Joden (Gorredijk), ‘Orpheus’ (Laren),
‘Spinoza’ (Den Haag), en het ‘Grafmonument familie Van den Bergh’ (Westerveld).
In 1956 is Wertheim naast zijn werk als beeldhouwer ook vooral bekend als initiatiefnemer
en oprichter van Stichting Openbaar Kunstbezit (nu: Kunstschrift); in 1966 treedt hij terug als
secretaris van Openbaar Kunstbezit. In het archief Wertheim bevindt zich ook
archiefmateriaal van Openbaar Kunstbezit (zie: ‘Raadpleging’).
In 1959 trouwt Wertheim voor de tweede maal, met de schilderes Deborah Sanson. In het
archief Wertheim bevindt zich voorts archief van zijn moeder Dina[h?] Heiman - een
leerlinge van Jozef Israëls - en van zijn grootvader A.C. Wertheim, bekend van het naar hem
genoemde park in Amsterdam. In het Stadarchief Amsterdam bevindt zich in het archief van
de familie Wertheim (toegangsnummer 729) ook archief over Johan Gustaaf Wertheim
(inv.nrs. 327-331), ook over zijn werkzaamheden als beeldhouwer.
Mayken Jonkman en Jan Kosten van het RKD hebben de lijst met correspondenten opgesteld
(zie 2.4). Alle foto’s uit doos XII, behalve de biografische, alsmede de dozen XIII- XIV, zijn
ondergebracht bij de afdeling MHK van het RKD, en kunnen aldaar geraadpleegd worden.
Het archief heeft een omvang van 2,6 m.
Raadpleging
Het archief is openbaar. Voor raadpleging van de dozen XVI-XVIII dient u minimaal een
week van tevoren een afspraak met de archivaris te maken (+31 (0)70 3339777 of
info@rkd.nl). Dozen XIX-XX kunt u wel gewoon aanvragen bij de RKD-Studiezaalbalie.
Citeerinstructie
Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD), Den Haag, archief J.G. Wertheim,
inv.nr ...
1
RKD-jaarverslag 2000-1, p. 59.
3
Archief J.G. Wertheim, Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD)
Archief J.G. Wertheim, Netherlands Institute for Art History (RKD)

2. Plaatsingslijst
2.1. Leven en werk
Doos I - VI: Correspondentie A – Z.
N.B. Zie 2.4. voor de lijst met afzenders
Doos I: A-B. 43 omslagen.
Doos II: C-G. 62 omslagen.
Doos III: H-L. 64 omslagen.
Doos IV: M-R. 53 omslagen.
Doos V: S-T. 49 omslagen.
Doos VI: U-Z. 43 omslagen, en 1 pak.
N.B. Bevat ook concepten, doorslagen en kopieën van uitgaande brieven van Johan G.
Wertheim.
Doos VII:
Mappen betreffende:
Prijzen
Diverse lidmaatschappen
Aantekeningen en lezingen
dagboek Caroline Wertheim
Deborah Wertheim-Sanson
Rekeningen en reçu’s
Nederlandse Kring van Beeldhouwers
Bezalel
Nederlandse kring van Grafici & tekenaars
Commissie van 10
Diversen
Doos VIII:
Persdocumentatie, chronologisch.
Doos IX:
Diverse tentoonstellingen, foto’s, aankondigingen en catalogi.
Doos X:
Foto’s tentoonstellingen.
Doos XI en XII:
Foto’s biografisch.
Foto’s werk: portret man/vrouw.
N.B. Dit onderdeel is ondergebracht op de afdeling MHK van het RKD. Deze kunt u inzien
op de Studiezaal van het RKD.
4
Archief J.G. Wertheim, Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD)
Archief J.G. Wertheim, Netherlands Institute for Art History (RKD)

Foto’s werk: figuurstudies en monumenten.
N.B. Dit onderdeel is ondergebracht op de afdeling MHK van het RKD. Deze kunt u
inzien op de Studiezaal van het RKD.
Dozen XIII-XIV:
Deze dozen zijn ondergebracht op de afdeling MHK van het RKD. Deze kunt u inzien op de
Studiezaal.
Doos XV:
Negatieven.
2.2. Openbaar Kunstbezit
Betreft de dozen XVI-XX. Voor de dozen XVI-XVIII dient u minimaal een week van tevoren
een afspraak met de archivaris te maken (+31 (0)70 3339777 of info@rkd.nl), vanwege het
nog ongeïnventariseerde karakter van deze dozen. De dozen XIX-XX kunt u wel gewoon
aanvragen bij de Studiezaalbalie van het RKD. De beschrijving van deze dozen treft u
hieronder aan.
Doos XIX
- Typoscripten en concepten voor de cursussen voor Radio III, 1960s. 1 pak.
- Jaarverslagen 1965-1966, notulen van bestuursvergaderingen van de Stichting Openbaar
Kunstbezit, 1965, alsmede ingekomen en doorslagen van uitgaande stukken, ca. 1965-1967. 1
omslag.
- Notulen van bestuursvergaderingen van de Stichting Openbaar Kunstbezit, 1967, alsmede
ingekomen en doorslagen van uitgaande stukken, ca. 1966-1967. 1 omslag.
- Kladaantekeningen van een bestuursvergadering van de Stichting Openbaar Kunstbezit,
1967. 1 omslag.
- Typoscript met doorhalingen en verbeteringen door J.G. Werheim zelf van een persbericht,
ca. 1962, en krantenknipsels, 1959, 1963, 1965. 1 omslag.
- Accountantsrapport van de Stichting Openbaar Kunstbezit, 1966; kopie. 1 omslag.
- Krantenknipsel over L.Th.W.P. Keesing, 1972. 1 stuk.
- Krantenartikelen over de Stiching Openbaar Kunstbezit, 1960s. 1 omslag.
- Tijdschriften met artikelen over de activiteiten van de Stichting Openbaar Kunstbezit, 1962-
1963, 1977-1978[?]. 1 portefeuille.
Doos XX
- Ingekomen stukken, alfabetische geordend op afzender, ca. 1954-1956. 1 omslag.
- Minuten, hier en daar met verbeteringen, en doorslagen van uitgegane stukken, ca. 1954-
1956. 1 omslag.
- Correspondentie met (culturele) instellingen in Canada betreffende de mogelijkheid om het
concept van ‘Openbaar Kunstbezit’ in Canada toe te passen, 1960-1964. 1 pak.
5
Archief J.G. Wertheim, Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD)
Archief J.G. Wertheim, Netherlands Institute for Art History (RKD)

2.3. Aanvulling
Doos XXI
- Verslagen van reizen naar Florence en Rome, 6 okt. 1927 – 5 april 1929. 2 delen.
N.B. Bevat onder andere verslagen van verscheidene bezoeken aan het atelier van Jobs
Wertheim en aan dr. G.J. Hoogewerff.
- Stukken betreffende een hooglopend conflict met de Nederlandsche Kring van
Beeldhouwers, 1938, 1940. 1 omslag.
Doos XXII:
- Foto’s van beeldhouwwerken van Wertheim, alsmede knipsels van tentoonstellingen, ca.
1920s-1930’s. 1 foto-album.
N.B. Bevat ook telegrammen met betrekking tot het winnen door Wertheim van de Prix de
Rome in 1926.
- Ingekomen stukken, 1960s-1970’s. 1 omslag.
- Foto’s en reproducties van gebouwen in onder andere Jeruzalem, ca. 1920s-1930s. 1 fotoalbum.
6
Archief J.G. Wertheim, Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD)
Archief J.G. Wertheim, Netherlands Institute for Art History (RKD)

2.4. Alfabetische lijst met correspondenten
N.B. Zie dozen I - VI
Abraham, L.A.
Academisch ziekenhuis, Leiden
Amsterdam, Gemeente
Amsterdamsch Bankierskantoor N.V.
Amsterdamse Steenhouwerij N.V.
Andriessen, Willem
Anink, Bob
Anrooy, H.A. van
Antwerpen, stad
Arnold, A.F.
Batardy, Fonderie
Bauer, J.
Baumann- van Vriesland, Hadassa
Beets-van Regteren Altena, ...
Beijerbergen van Henegouwen, C.
Belastingen
Ben Gershom, Ezra
Bennink-Bolt, E.
Berg N.V., H. van de
Bergh, R. van den
Bernhard, Prins
Beroepsvereniging van beeldend kunstenaars
Bezalel National Museum, The
Biegel, J.M.
Bijenkorf N.V., Magazijn de
Binder & Schmidt, Bronsgieterij
Boas, Henriette
Boas, S
Boer, M.L. de
Bond voor Nederlandse Margarine Fabrikanten
Boon-Sinzheimer, Eva
Borghi, Victor
Bos, Maria C.
Bosch, J
Braat, Leo
Briede, Johan
Bromberg, Nettie
Bronner, Jan
Brouwer, L.E.J.
Brouwershaven, gemeente
7
Archief J.G. Wertheim, Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD)
Archief J.G. Wertheim, Netherlands Institute for Art History (RKD)

Brunt, Jan
Brusse, Jan
Bussum, Gemeentebestuur van
Catz von Freyburg, …
Centraal sociaal werkgeversverbond
Cire Perdue Kunstgieterij
Citroen, Paul
Cohen, Elishiva
Cohen Tervaert, A.
Cohen Tervaert, Adrienne
Cohen, Alfred
Collectieve Israel actie
Comite Kunstmarkt, Nijmegen
Consulat de France a Amsterdam
Consulat-General des Pays Bas
Culturele Raad van Noord Holland
Dam , Freerk
Dam van Isselt, Henriette van
Dam-Lycklama a Nijenholt, C. van
Dantzig, M.M.
Dantzig-van den Bergh, Ella van
Datema Air N.V.
Delmonte, Koert S.
Delprat, …
Dentz, Henri
Dienst voor 's Rijks verspreide kunstvoorwerpen
Douglas, H.F.K. Administratiekantoor
Douw, M.A.
Dresden, Sem
Drunen …, C.S. van (Kunstvereniging Wageningen)
Druyff, Cor
Dumetz, R.
Efron, Z.
Eindhoven, Gemeente
Elias, J.
Elsen, Burgemeester van Laren N-H
Elsevier, Uitgeversmaatschappij
Enthoven-Louwerier, heer en mevrouw
Erkelens, Cooke & Marcus, Expeditiekantoor
Escher, M.C.
Eykman, J.C. (?)
8
Archief J.G. Wertheim, Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD)
Archief J.G. Wertheim, Netherlands Institute for Art History (RKD)

Feldenberg, Inge
Financieel comite van het "noodfonds 1933" voor bijzondere joodsche belangen
Flipse, George
Franco Mendes, Is, Amsterdam
Frick, Fie
Fuchs, Herbert
Gallery 58
Gans, L.
Gans, M.H.
Geeson, H.
Geldermalsen, G. van
Genetisch Instituut der Rijksuniversiteit Groningen
Genootschap Nederland-Israel
Gipsroudal, Bouwmaterialenhandel N.V.
Goedewaagens, Koninklijke Hollandse pijpen- en aardewerkfabrieken N.V.
Gogh, V.W. van
Goois Museum
Gooise Commissie voor sociale kunstopdrachten
Gooise Lijnen
Gosschalk, Jos
Graaff, N.J. de
Groen, J.J.
Groot, G. de
Gumprecht, S.
Hahndiek, H.
Halpern, Lea
Hamburg, I.I.
Hamburg-Leuvenberg, H.S.
Hammacher, A.M.
Hartogh, Kitty
Hartogs, J.C.
Havermans, J.
Hedeman-Joosten, M.J.
Heel, Bram van
Herzberg, A.J.
Hijmans, M.
Hoen, C.
Holland typing office
Hollandia N.V.
Hondius van Yssel, Thyrza
Huizing, D.
Huysman, G.
9
Archief J.G. Wertheim, Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD)
Archief J.G. Wertheim, Netherlands Institute for Art History (RKD)

Instituto Storico Olandese Roma
Instituut voor theoretische fysica
Isaac, Hugo
Israel Museum, Jerusalem
Izkovitch, Lies en I.
Jaffé, Hans L.C.
James-Milnes, K.
Jansen, J.F.M.J.
Jeugd Alijah, Kunstveiling
Jolink, W.G.
Jongh Geuns, …de
Joods Historisch museum
Karnebeek, van
Katz, Karl
Keesing jr., I.
Kist, J.R.
Kleeborn, H.
Kneulman, Carel
Koen, N.
Kohnstamm- van Voolen, H.
Koninklijk instituut voor de Tropen
Koninklijk kabinet van schilderijen
Koninklijke Begeer
Koster Barntstein, B.
Koster Steenhouwerij N.V., A.M.
Krop, Hildo
Kruiningen, Harry van (Nederlandse Kring van Grafici en Tekenaars)
Kuperus, J.R.
Kuperus, R.
Lange Heimans, S. de
Langelaan, D.F.W.
Langeweg, G.P.
Leer, B. van
Leer, Dolly van
Leeuwen-van Straaten, C.E. van
Leeuw-Gerzen, Mirjam de
Le-Ezrath Ha-Jeled
Leidse onderwijsinstellingen
Leplae, Charles
Levie, M.
Levinson, E.
Levisson, R.
10
Archief J.G. Wertheim, Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD)
Archief J.G. Wertheim, Netherlands Institute for Art History (RKD)

Lewin, F.
Lincoln-Newfield, L.
Lippmann, Rosenthal & Co.
Lohmann, Theo
Lugt, Frits van der
Maas, Expeditiekantoor Frans
Mees & Zonen, R.
Melchior, C.T.W.
Menko, S.N.
Mensinghe Reijnders, T
Metaalgieterij Bosma & Florach N.V.
Ministeries, diverse
Miranda, F. de
Mishkan Le 'Omannt, Museum of Art
Mogendorff, Ro
Monnickendam-Mouzin, A.
Nationaal comite Nederland
National Portrait Gallery
Nederlands Israelietisch Weekblad
Nederlandsche Handel Maatschappij N.V.
Nederlandsche Zionistenbond
Nederlandse Christelijke Radio vereniging
Nederlandse Eugenetische federatie
Nederlandse federatie van beroepsverenigingen van kunstenaars
Nederlandse Israel. Gemeente
Nederlandse Kring van Beeldhouwers
Nederlandse Kunststichting, De
Nederlandse stichting "Vrienden van het joods nationaal museum Bezalel"
Nederlandse Televisie Stichting
Nieuwe Lyceum, Het
Nijstadt, A.
Ockeloen, C.J.
OpdenBerg, H.
Openbaar Kunstbezit
Openbaar Kunstbezit Vlaanderen
Oxenaar, R.W.D.
Paedagogisch instituut Rijksuniversiteit Utrecht
Pallandt, Charlotte van
Pant, Theresia van der
Parool, Het
Phaidon Press Ltd.
11
Archief J.G. Wertheim, Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD)
Archief J.G. Wertheim, Netherlands Institute for Art History (RKD)

Polak, Arthur
Pot-van Regteren Altena, Mia
Premsela & Hamburger
Prins Bernhard fonds
Pulchri Studio
Raalte, Ton van
Ranitz, E. de
Rijksacademie voor Beeldende Kunsten
Rijkskweekschool voor onderwijzers (essen) te Haarlem
Rijxman, W.
Rogge Fortuyn, A. & Rogge, J.K.P.
Rohmeder, J.
Roling, G.V.A.
Rosenthal, M.
Rosner, Arnold
Rubinstein, …
Ruysdaelstraatse kunstbezitters
Salm-Stadt, A.
Salvatore, Guillome de
Sandberg, Willem
Sanders, J.
Sanson international Co.
Schatzki, Erich
Schellen, F.J.
Schendel, Arthur van
Schendel, C. van
Schondorff, R.
Schreygrond, A.
Schrikker, C.
Schwarz, Karl
Schwarzmann, Jozef
Singer Museum
Sinzheimer-Selig, P.J.
Six, P.J.
Sjollema, Joop
Smit-Briede, Wanda
Sok, Ap
Sonsbeek 1966
Sonsbeek '49
Spanjaard, Co
Spanjaard, Wil en Frits
Stedelijk museum Alkmaar
Stedelijk Museum Amsterdam
12
Archief J.G. Wertheim, Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD)
Archief J.G. Wertheim, Netherlands Institute for Art History (RKD)

Sterenberg-Gompertz, Riete
Stichting Albert Schweitzerprijs
Stichting Borstbeeld wijlen J.A. Abraham
Stichting Centraal Projectie- & Lichtbeelden Instituut
Stichting Katholiek Culturele Kring Hilversum
Stichting Kunst & Bedrijf
Stichting Singer Memorial Foundation
Stichting voor Culturele Samenwerking
Stokvis, Max & Carla
Stoomvaart Maatschappij "Nederland" N.V.
Susse freres, fondeurs
Swaalf, C.A.
Swagemakers, Theo
Tadmor, G.
Tal, Felix
Tas, Jacques
Tels-Elias, Familie
Terwen, A.J.L.
Teulings Nathusius, M.S.
Ticho, Anna
Toetenel N.V.
Toneelmuseum, Het
Tuzzolino, F.
Universiteit van Amsterdam
Vakgroep Beeldhouwers
Valsuani, C., fondeur
Varekamp expediteurs
Veen, Matthijs van de
Veldman Cohen, E.
Vereeniging Rembrandt
Verenigde Noordhollandse Dagbladen
Vereniging Nederland in den Vreemde
Verkoopkantoor voor schroefbouten N.V.
Vogelpoel & Noorwegen
Volksuniversiteit Amersfoort
Volksuniversiteit Bergen
Volksuniversiteit Drachten
Volksuniversiteit Leiden
Voorzieningsfonds voor Kunstenaars
Vries, A.B. de
Vries, Flora de
Vries, Robert de
13
Archief J.G. Wertheim, Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD)
Archief J.G. Wertheim, Netherlands Institute for Art History (RKD)

Vriesland, Janet S. van
Vriesland, Netty van
Vriesland, V.E. van
Vrijzinnig Protestantse Radio Omroep
Waal, H. van de
Warburg & Company Ltd., S.G.
Weezel, Liesbeth van
Weil, Margot
Welling, Dolf
Wenkert-Halpern, Esther
Wertheim, D.C.M.
Wertheim, familie
Wertheim, Johan Gustaaf
Wertheim, M.A.H.
Wertheim-Salomonson, J.G.F.
West, M.
Westlandsche Hypotheekbank
Weyl-Zwart, A.
Wezelaar, Han
Wezelaar-Dobbelmann, E.
Wiersma, J.E.
Winkelman, …
Witjens, Mevrouw Willem
Yappou, Eliezer
Zeeman, J.E.
Zwanenberg, Saal van
14
Archief J.G. Wertheim, Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD)
Archief J.G. Wertheim, Netherlands Institute for Art History (RKD)