Jaarverslag 2009 - Technische Universiteit Eindhoven

Jaarverslag
2009
Where innovation starts

Woord vooraf
In dit Jaarverslag legt de Technische Universiteit Eindhoven publiekelijk verantwoording af over het
gevoerde beleid, de geleverde prestaties en de gerealiseerde financiële resultaten in het jaar 2009.
Het verslag is onderdeel van de besturingscyclus van de universiteit. De TU/e publiceert ongeveer elke twee
tot drie jaar een Instellingsplan met daarin de kernambities en beleidsdoelen voor een periode van vier
jaar. Met langere tussenpozen wordt (onder de noemer Strategieschets)- al of niet als onderdeel van het
Instellingsplan - een langetermijnvisie gepubliceerd. Een uitwerking van het Instellingsplan in actiepunten
voor een bepaald jaar gebeurt jaarlijks in de vorm van een Bestuurlijke Agenda, vergezeld van een Begroting
voor het desbetreffende jaar. Elk kwartaal rapporteert het College van Bestuur over de voortgang met de
verwezenlijking van de Bestuurlijke Agenda en over de financiële stand van zaken aan de Raad van Toezicht.
De besturingscyclus voorziet tot slot in de jaarlijkse publicatie van een Jaarverslag over het voorafgaande jaar.
In juni 2002 heeft de TU/e in haar ‘Instellingsplan 2002-2005’ onder de noemer ‘Internationaal concurreren
en samenwerken’ haar meest recente Strategieschets gepubliceerd. Sindsdien werden drie Instellingsplannen
opgeleverd, in september 2004 het ‘Instellingsplan 2004-2007’, in juni 2006 het ‘Instellingsplan
2006-2009’ en in september 2009 het ‘Instellingsplan 2009-2012’. In 2009 is gestart met de ontwikkeling
van een in de loop van 2010 op te leveren nieuwe strategieschets (‘Strategie TU/e 2020’). Deze zal als
inspiratie dienen voor een aansluitend te publiceren ‘Instellingsplan 2011-2014’.
Eind 2008 stelde de TU/e haar ‘Bestuurlijke Agenda 2009’ en haar ‘Begroting 2009’ vast. Deze documenten
vormden het bestuurlijke kader voor de activiteiten in 2009. Het jaar 2009 was door de economische
crisis een moeilijk jaar voor de hightech regio waarin de TU/e opereert. Ons pleidooi voor behoud van
kenniswerkers en intensivering van hightech onderzoeksprojecten vond gehoor bij de overheid en
leidde tot een Kenniswerkersregeling en een Regeling High Tech Topprojecten. De TU/e maakte van alle
Nederlandse universiteiten het meest succesvol gebruik van deze regelingen om bedrijven in de regio
te helpen hun kenniswerkers vast te houden en publiek-private hightech onderzoeksactiviteiten te
intensiveren. Bij dat alles werden de meeste voornemens in de Bestuurlijke Agenda 2009 in belangrijke
mate gerealiseerd en kon het jaar in financiële zin afgesloten worden met een bescheiden positief resultaat.
De studentenaantallen en de inkomsten in de tweede en derde geldstroom groeiden sterker dan verwacht.
Al met al mogen we dan ook concluderen dat we het moeilijke jaar 2009 goed zijn doorgekomen.
Een woord van dank aan allen die hebben bijgedragen aan het succesvolle verloop van 2009, is hier zeker
op zijn plaats.
De opzet van dit jaarverslag is afgestemd op de in oktober 2007 door de overheid gepubliceerde ‘Richtlijn
Jaarverslag Onderwijs’, welke met ingang van de verslaggeving over 2008 van kracht is geworden.
Het College van Bestuur:
A.H. Lundqvist, voorzitter
Prof.dr.ir. C.J. van Duijn, rector magnificus
Mr. J.P. van Ham, lid
Ir. H.P.J.M. Roumen, secretaris van de universiteit
Eindhoven, april 2010

Inhoudsopgave
Verslag Raad van Toezicht
Bestuursverslag
1 Algemeen
1.1 Missie en profiel
1.2 Organisatie en opleidingen
1.3 Gevoerd beleid
1.4 Relatie met overheidsbeleid
1.5 Kengetallen 2005-2009
1.6 Toekomstige ontwikkelingen
1.7 Kerncijfers begroting 2010
2 Onderwijs
2.1 Feiten en cijfers
2.2 Realisatie Bestuurlijke Agenda 2009
2.3 Diversen
3 Onderzoek
3.1 Feiten en cijfers
3.2 Realisatie Bestuurlijke Agenda 2009
3.3 Diversen
4 Kennisvalorisatie
4.1 Feiten en cijfers
4.2 Realisatie Bestuurlijke Agenda 2009
4.3 Diversen
5 Studenten- en alumnivoorzieningen
5.1 Feiten en cijfers
5.2 Realisatie Bestuurlijke Agenda 2009
5.3 Diversen
6 Universitaire samenwerking in Nederland
6.1 Feiten en cijfers
6.2 Realisatie Bestuurlijke Agenda 2009
6.3 Diversen
7 Internationale universitaire samenwerking en
internationalisering
7.1 Feiten en cijfers
7.2 Realisatie Bestuurlijke Agenda 2009
7.3 Diversen
8 Bedrijfsvoering
8.1 Feiten en cijfers
8.2 Realisatie Bestuurlijke Agenda 2009
8.3 Diversen
Financieel verslag
1 Algemene toelichting jaarrekening 2009
2 Kerncijfers
3 Toelichting op de kerncijfers
3.1. Algemeen
3.1.1 Baten
3.1.2 Lasten
3.1.3 Saldo financiële baten en lasten
3.2 Opbouw eigen vermogen
3.3 Opbouw voorzieningen
4 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling
4.1 Balans
4.2 Opbrengstverantwoording
5 Geconsolideerde balans per 31 december 2009
5
9
11
11
12
17
17
18
19
20
21
21
30
34
39
39
44
47
50
50
51
53
54
54
54
55
57
57
57
58
59
59
59
60
62
62
67
70
75
77
78
79
79
79
79
80
80
81
82
82
85
86
6 Geconsolideerde staat van baten en lasten 2009
7 Geconsolideerd kasstroomoverzicht
8 Toelichting op de geconsolideerde balans
8.1 Vaste activa
8.1.1 Materiële vaste activa
8.1.2 Financiële vaste activa
8.2 Vlottende activa
8.2.1 Voorraden
8.2.2 Vorderingen
8.2.3 Liquide middelen
8.3 Eigen vermogen
8.4 Voorzieningen
8.5 Langlopende schulden
8.6 Kortlopende schulden
8.7 Niet in de balans opgenomen verplichtingen
en activa
9 Toelichting op de geconsolideerde staat van
baten en lasten
9.1 Baten
9.1.1 Rijksbijdrage OCW
9.1.2 Werk voor derden
9.1.3 Overige baten
9.2 Lasten
9.2.1 Personele lasten
9.2.2 Afschrijvingen
9.2.3 Overige lasten
9.3 Saldo financiële baten en lasten
10 Enkelvoudige balans per 31 december 2009
11 Enkelvoudige staat van baten en lasten 2009
12 Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening
12.1 Toelichting enkelvoudige balans per
31 december 2009
12.2 Toelichting resultaat 2009 enkelvoudige staat
van baten en lasten
13 Overige gegevens
13.1 Bestemming resultaat
13.2 Groepsmaatschappijen
13.3 Overige verbonden partijen
13.4 Honoraria van de accountant
13.5 Verklaring College van Bestuur
14 Accountantsverklaring
Bijlagen
1 Organogram per 31 december 2009
2 Samenstelling bestuursorganen per
31 december 2009
3 Samenstelling facultaire adviesraden per
31 december 2009
4 Samenstelling Universiteitsraad per
31 december 2009
5 Bestuurlijke Agenda 2009
6 Kernambities 2009-2012
7 Bestuurlijke Agenda 2010
8 Benoemingen hoogleraren en universitair
hoofddocenten
87
88
89
89
89
91
91
91
92
92
93
93
95
96
97
98
98
98
98
98
99
99
101
101
102
103
104
105
105
106
108
108
108
111
111
111
112
115
117
118
120
122
123
127
129
132

Where innovation starts
5
Verslag
Raad van Toezicht

7
Verslag Raad van Toezicht
Samenstelling en vergaderingen
De Raad van Toezicht bestond eind 2009 uit:
• ir. R.L. van Iperen (voorzitter);
• dr. F.J.H. Don;
• prof.dr. W.H. Gispen;
• drs. M.J.C. de Jong MBA;
• mw. P.C. Krikke.
Dr.ir. G.J. Kleisterlee bekleedde het voorzitterschap van de raad tot 1 september 2009, de datum waarop
zijn tweede benoemingstermijn als lid van de raad afliep. De heer Kleisterlee heeft het voorzitterschap
acht jaren vervuld. De heer Van Iperen werd met ingang van 1 september benoemd tot voorzitter van de
raad. De heer Don werd per 1 september voor vier jaren herbenoemd als lid van de raad. De benoeming
van de heer De Jong tot lid van de raad voor een periode van vier jaren ging in op 1 december 2009. Een
volledig overzicht van de benoemingstermijnen van de leden van de raad is in te zien via de website van
de universiteit (www.tue.nl).
De raad kwam in 2009 vijf keer bijeen met het College van Bestuur. De bijeenkomsten werden
gecombineerd met een bezoek aan de faculteit Industrial Design en met presentaties van het
nieuwbouwplan voor bibliotheek, centrale studentenvoorzieningen en faculteit Wiskunde en Informatica
en van het plan voor de ontwikkeling van een Topinstitute Intelligent Lighting. De heer Don nam namens
de voorzitter van de raad deel aan een vergadering van de voorzitters van de Raden van Toezicht van de
Nederlandse universiteiten over onder meer het wetsvoorstel Versterking besturing instellingen voor hoger
onderwijs. Mevrouw Krikke voerde een gesprek met een vertegenwoordiging van de Universiteitsraad.
Deze toonde zich tevreden over de samenwerking met het College van Bestuur.
Beslissingen
De raad benoemde dr.ir. A.J.H.M. Peels per 1 mei 2010 voor vier jaar tot voorzitter van het College
van Bestuur. Hij volgt in die functie de heer A.H. Lundqvist op, die per 1 mei 2010 met pensioen gaat.
De raad gaf in 2009 zijn goedkeuring aan:
• de Jaarrekening en het Jaarverslag 2008;
• het Instellingsplan 2009-2012;
• de Begroting 2010;
• het Financieringsstatuut 2010;
• vijf wijzigingen van het Bestuurs- en beheersreglement.
Verder besloot de raad het in 2009 aflopende contract met een externe accountant (KPMG) te verlengen en
stemde de raad in met een geactualiseerd financieel kader voor het masterplan huisvesting Campus 2020.
Met waardering werd kennisgenomen van de Bestuurlijke Agenda 2010 en van het plan om via brede
raadpleging van en discussies met in- en externe stakeholders te werken aan de ontwikkeling van een
in 2010 op te leveren strategieschets van de TU/e voor de lange termijn (‘Strategie TU/e 2020’).
Aandachtspunten
Gedurende het jaar volgde de raad op hoofdlijnen de realisatie van de Bestuurlijke Agenda 2009,
de financiële exploitatie en de ontwikkeling van de personeelsformatie en de studentenaantallen
aan de hand van kwartaalrapportages.
De raad besteedde in 2009 verder onder meer aandacht aan:
• de resultaten van recente onderzoeks- en onderwijsvisitaties;
• de 3TU-samenwerking in het algemeen en een concept van het Ontwikkelingsplan 2009-2012
van de 3TU.Federatie en een eerste schets van de visie van de 3TU.Federatie op verdergaande
krachtenbundeling in de Nederlandse technologiesector in het bijzonder;
• de invoering van het Bindend Studieadvies met ingang van 1 september 2009;

Verslag Raad van Toezicht 2009 8
• een notitie met voorstellen van de universiteit in het kader van een mogelijke investeringsimpuls
van de provincie in de Brabantse kenniseconomie;
• het behoud van kenniswerkers en innovatieprojecten in de regio via de Kenniswerkersregeling en
de Regeling High Tech Topprojecten van de rijksoverheid;
• het TU/e-aandeel in twee Europese consortia van kennisinstellingen en bedrijven (‘InnoEnergy’ en
‘EIT ICT Laboratories’) die zich - met succes - kandideerden als Knowledge and Innovation Communities
in het kader van het European Institute of Innovation and Technology met Eindhoven als een van
de co-locaties van deze KIC’s;
• het TU/e-programma ter bevordering van academische vorming;
• een visiedocument inzake de ontwikkeling van de universiteitscampus tot ‘TU/e Science Park’; en
• een voorstel voor de ontwikkeling van financiële normen voor het beoordelen van de financierbaarheid
van investeringen in het kader van het masterplan huisvesting Campus 2020.
Audit Committee
Het Audit Committee uit de Raad van Toezicht vergaderde in 2009 drie keer over financiële aangelegenheden,
waarbij in het bijzonder de Jaarrekening 2008, de halfjaarcijfers 2009, de financiële jaarprognose
2009, de begroting 2010, een geactualiseerd financieringsstatuut, de financiering van het masterplan
huisvesting, een assessment van de managementrisico’s en diverse aanbevelingen van de externe
accountant aan de orde kwamen.
Remuneratiecommissie
Met ingang van 2009 is aan de leden van het College van Bestuur voor het eerst een vaste toeslag
toegekend op de reguliere bezoldiging. Deze vervangt de in het verleden aan collegeleden toegekende
prestatiegebonden bonus.
Waardering
De Raad van Toezicht spreekt zijn waardering uit over de inzet van en de resultaten bereikt door het College
van Bestuur, de faculteitsbesturen, de medewerkers en de studenten van de universiteit in het jaar 2009.
Naar het oordeel van de raad is het financieel management goed op orde en is de universiteit zich ervan
bewust dat een ambitieuze houding noodzakelijk is om in de toenemende internationale reputatie- en
concurrentieslag tussen universiteiten een sterke positie te kunnen handhaven.
Code goed bestuur
De TU/e houdt zich aan de regels die door de VSNU zijn neergelegd in de ‘Code goed bestuur 2007’.
Alleen wordt de externe accountant in afwijking van artikel 4.2.1. van deze code niet door het College van
Bestuur benoemd maar door de Raad van Toezicht, omdat dit beter aansluit bij het ter zake gestelde in
de ‘Nederlandse Corporate Governance Code’. De hoofdlijnen van de bestuursstructuur van de TU/e zijn
vastgelegd in een openbaar Bestuurs- en beheersreglement, dat voortdurend actueel wordt gehouden.
Naar het oordeel van de Raad van Toezicht is in 2009 ten aanzien van zijn positie en functioneren het
principe van onafhankelijkheid in lijn met het daarover gestelde in de ‘Code goed bestuur’ geëerbiedigd.

Where innovation starts
9
Bestuursverslag

Bestuursverslag 2009 11
1
Algemeen
1.1
Missie en profiel
Missie
De Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) wil een onderzoeksgedreven en ontwerpgerichte
technologie-universiteit van internationale allure zijn, die zich vooral tot doel stelt jonge mensen
een academische opleiding te geven binnen het domein ‘engineering science & technology’.
Op onderwijsgebied ziet de TU/e het als haar taak ingenieurs (op het niveau Master of Science) op
te leiden, die beschikken over een stevige wetenschappelijke basis en diepgang én over de nodige
competenties om zich succesvol in uiteenlopende maatschappelijke sectoren en functies te kunnen
ontplooien. Daarnaast leidt zij ontwerpers op (op het niveau Professional Doctorate in Engineering)
en onderzoekers (op het niveau Doctor of Philosophy), evenals eerstegraadsleraren in de exacte
vakken (op het niveau Master of Science). De bacheloropleidingen (Bachelor of Science) zijn bedoeld
als basis voor een opleiding op masterniveau.
Op onderzoeksgebied richt de TU/e zich binnen het domein van de ‘engineering science & technology’
bij voorkeur op die deelterreinen waarop zij in de internationale wetenschappelijke wereld een rol van
betekenis speelt of kan gaan spelen en waarop zij betekenisvolle impulsen kan geven aan vooral de
kennisintensieve industrie en andere maatschappelijke sectoren met een hoge of zich snel ontwikkelende
technologie-intensiteit.
Op het gebied van de kennisvalorisatie zet de TU/e zich er nadrukkelijk voor in dat haar onderzoeksresultaten
worden vertaald in succesvolle innovaties en als basis dienen voor het tot stand brengen van
nieuwe ondernemingen. Zij stimuleert dat studenten en medewerkers kiezen voor het ondernemerschap.
De kwaliteit van het onderwijs en onderzoek moet voldoen aan hoge internationale standaarden.
De TU/e biedt haar studenten en medewerkers een internationaal en academisch, dat wil zeggen
intellectueel prikkelend, studie- en werkklimaat dat inspireert tot een brede persoonlijke ontwikkeling,
tot maatschappelijk en cultureel engagement en tot een ondernemende houding.
De TU/e vormt samen met de Technische Universiteit Delft en de Universiteit Twente de ‘Federatie
3 Technische Universiteiten’, kortweg aangeduid als ‘3TU.Federatie’. De onderlinge afstemming en
samenwerking beogen de concurrentiepositie en reputatie van de Nederlandse TU’s in de wereld
te versterken. Binnen de federatie heeft elke TU haar eigen identiteit en profiel, zo ook de TU/e.
Profiel
Op basis van de hiervoor geschetste missie profileert de TU/e zich als een internationaal vooraanstaande,
in engineering science & technology gespecialiseerde universiteit, die met kwalitatief hoogwaardig
onderwijs en onderzoek bijdraagt aan de vooruitgang van de technische wetenschappen, aan de
ontwikkeling van technologische innovaties en daarmee aan de groei van welvaart en welzijn.
Als zodanig is zij dé motor van de regionale kenniseconomie.
Kortom, de TU/e profileert zich als de universiteit waar innovatie begint: Where Innovation Starts.

Bestuursverslag 2009 12
1.2
Organisatie en opleidingen
De organisatie van de TU/e bleef in 2009 ongewijzigd. Wel werd het ‘Centrum voor Taal en Techniek’
met ingang van 1 september 2009 organisatorisch overgeheveld van de faculteit ‘Industrial Engineering
& Innovation Sciences’ naar het ‘Onderwijs en Studenten Service Centrum’. Verder werd met ingang van
dezelfde datum de naam van de faculteit ‘Elektrotechniek’ gewijzigd in ‘Electrical Engineering’.
Zie bijlage 1 voor het organogram van de TU/e en bijlage 2, 3 en 4 voor respectievelijk de samenstelling
van de bestuursorganen, de facultaire adviesraden en de Universiteitsraad per 31 december 2009.
Faculteiten
De primaire processen onderwijs, onderzoek en kennisvalorisatie bleven in 2009 organisatorisch
geconcentreerd in de negen faculteiten van de TU/e, te weten:
• Biomedische Technologie (BMT);
• Bouwkunde (B);
• Electrical Engineering (EE);
• Industrial Design (ID);
• Industrial Engineering & Innovation Sciences (IE&IS);
• Scheikundige Technologie (ST);
• Technische Natuurkunde (TN);
• Werktuigbouwkunde (W);
• Wiskunde en Informatica (W&I).
Onderzoekscholen en -instituten
De TU/e was in 2009 penvoerder van de volgende door de Koninklijke Nederlandse Akademie van
Wetenschappen (KNAW) erkende onderzoekscholen:
• Euler Institute for Discrete Mathematics and its Applications;
• Institute for Business Engineering and Technology Application;
• Instituut voor Programmatuurkunde en Algoritmiek;
• Inter-University Research Institute on Communication Technology Basic Research and Applications;
• Onderzoekschool Eindhoven Polymer Laboratories;
• Onderzoekschool Engineering Mechanics.
Voor de onderzoekschool ‘Eindhoven Polymer Laboratories’ werd in 2009 hererkenning aangevraagd.
De TU/e participeerde in 2009 bovendien in de volgende door de KNAW erkende onderzoekscholen
waarvan het penvoerderschap elders is belegd:
• Advanced School for Computing and Imaging;
• Interuniversitair Centrum voor Onderwijskundig Onderzoek;
• Interuniversitaire Onderzoekschool Systeemtheorie en Regeltechniek;
• J.M. Burgerscentrum, Onderzoekschool voor Stromingsleer;
• Nederlands Instituut voor Onderzoek in de Katalyse;
• Nederlandse Onderzoekschool voor Stedelijk en Regionaal Onderzoek;
• N.W. Posthumus Instituut;
• Onderzoekschool Integraal Construeren voor de Bouw;
• Onderzoekschool Procestechnologie;
• Onderzoekschool voor Transport, Infrastructuur en Logistiek;
• School voor Informatie- en Kennissystemen;
• Thomas Stieltjes Institute for Mathematics.

Bestuursverslag 2009 13
De TU/e bleef penvoerder van twee toponderzoekscholen, te weten de ‘National Research School
Combination Catalysis’ (NRSC-Catalysis) en het ‘Inter-University Research Institute on Communication
Technology Basic Research and Applications’ (COBRA).
De publiek-private instituten ‘Dutch Polymer Institute’ (DPI) en ‘Embedded Systems Institute’ (ESI)
bleven op de TU/e-campus gevestigd. De TU/e is preferred partner voor beide instituten.
De TU/e participeerde in 2009 in c.q. was actief betrokken bij de volgende instituten c.q. programma’s
op het terrein van onderzoek, innovatie en economische structuurversterking:
• BioMedical Materials program;
• Center for Translational Molecular Medicine;
• Dutch Polymer Institute;
• Dutch Separation Technology Institute;
• Embedded Systems Institute;
• Holst Centre;
• Innovatieprogramma Chemie;
• Innovatieprogramma High Tech Automotive Systems;
• Innovatieprogramma Life Sciences & Gezondheid;
• Innovatieprogramma Point One (Phase 2);
• Materials Innovation Institute (M2i, voorheen Netherlands Institute for Metals Research);
• Operationeel Programma Zuid-Nederland;
• Polymeren Innovatie Programma;
• Programma Brainport Eindhoven;
• Programma Pieken in de Delta Zuidoost-Nederland;
• Programme for High Tech Systems.
Met de Technische Universiteit Delft en de Universiteit Twente participeerde de TU/e in de volgende
zes gezamenlijke Centres of Excellence op onderzoeksgebied:
• 3TU.Centre for Bio-Nano Applications;
• 3TU.Centre for Dependable ICT Systems;
• 3TU.Centre for Ethics and Technology;
• 3TU.Centre for Intelligent Mechatronic Systems;
• 3TU.Centre for Multiscale Phenomena;
• 3TU.Centre for Sustainable Energy Technologies.
Centrale diensten
De TU/e omvatte eind 2009 de volgende centrale diensten:
• Communicatie Expertise Centrum (CEC);
• Dienst Algemene Zaken (DAZ);
• Dienst Financiële en Economische Zaken (DFEZ);
• Dienst Huisvesting (DH);
• Dienst ICT (ICT);
• Dienst Interne Zaken (DIZ);
• Dienst Personeel en Organisatie (DPO);
• Gemeenschappelijke Technische Dienst (GTD);
• Informatie Expertise Centrum (IEC);
• Onderwijs- en Studenten Service Centrum (STU).

Bestuursverslag 2009 14
Eindhoven School of Education
De Eindhoven School of Education (ESoE) is een gemeenschappelijk instituut van Fontys Hogescholen
en de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e). ESoE is actief op drie gebieden:
• ze verzorgt de MSc-opleiding ‘Science Education and Communication’, die opleidt tot eerstegraads
leraar wiskunde, natuurkunde, scheikunde of informatica;
• ze verricht wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de onderwijswetenschap, meer in het
bijzonder onderzoek naar de innovatie van onderwijs;
• ze ondersteunt en bevordert onderwijsinnovaties bij onderwijsinstellingen in de regio door middel
van consultancy en samenwerkingsprojecten.
TU/e Innovation Lab
De coördinatie van zaken op het terrein van kennisvalorisatie en stimulering en ondersteuning van
startende ondernemingen bleef in 2009 in handen van het TU/e Innovation Lab.
Bacheloropleidingen
De TU/e verzorgde eind 2009 de volgende driejarige bacheloropleidingen (BSc) met tussen haakjes
de faculteit die de opleiding aanbiedt:
• Biomedische Technologie (BMT);
• Bouwkunde (B);
• Electrical Engineering (EE);
• Industrial Design (ID);
• Scheikundige Technologie (ST);
• Technische Bedrijfskunde (IE&IS);
• Technische Informatica (W&I);
• Technische Innovatiewetenschappen (IE&IS);
• Technische Natuurkunde (TN);
• Technische Wiskunde (W&I);
• Werktuigbouwkunde (W).
Met ingang van 1 september 2009 is de naam van de bacheloropleiding ‘Elektrotechniek’ gewijzigd
in ‘Electrical Engineering’. De faculteit ‘Industrial Engineering & Innovation Sciences’ verzorgt binnen
haar bacheloropleiding ‘Technische Bedrijfskunde’ een speciaal programma ‘Technische Bedrijfskunde
voor de Gezondheidszorg’.
Het aanbod aan minorprogramma’s voor bachelorstudenten zag er eind 2009 als volgt uit:
• Applied Physics;
• Automotive Electronics*;
• Biomedical Instrumentation Engineering;
• Climatic Design;
• Connecting Intelligence*;
• Design for Mechanical Systems;
• Educatie en Communicatie;
• Elektrotechniek;
• Embedded Systems*;
• Energietechnologie (voorheen Sustainable Energy Technology);
• Engineering for Health;
• Finance and Risk;
• Human-Technology Interaction;
• Industrial Design*;
• Ondernemerschap & Innovatie;
• Operations Management and Logistics;
• Polymeren;

Bestuursverslag 2009 15
• Technische Informatica;
• Technische Wiskunde;
• Technologie en Internationale Duurzame Ontwikkeling*:
• Verdiepende minor Biomedische Technologie;
• Verdiepende minor Bouwkunde*;
• Verdiepende minor Economie*;
• Verdiepende minor Elektrotechniek*;
• Verdiepende minor Industrial Design*;
• Verdiepende minor Natuurkunde*;
• Verdiepende minor Scheikundige Technologie*;
• Verdiepende minor Technische Informatica;
• Vrije minor.
De met een * aangeduide minors zijn nieuw ten opzichte van 2008.
Masteropleidingen
Het aanbod van tweejarige masteropleidingen (MSc) werd met ingang van september 2009 uitgebreid
met de opleiding ‘Automotive Technology’. Het totale aanbod aan tweejarige masteropleidingen (MSc)
met tussen haakjes de penvoerende faculteit, was eind 2009 als volgt:
• Applied Physics (TN);
• Architecture, Building and Planning (B);
• Automotive Technology (W);
• Biomedical Engineering (BMT);
• Building Services (B);
• Business Information Systems (W&I);
• Chemical Engineering (ST);
• Computer Science and Engineering (W&I);
• Construction Management and Engineering (B);
• Electrical Engineering (EE);
• Embedded Systems (W&I);
• Human-Technology Interaction (IE&IS);
• Industrial and Applied Mathematics (W&I);
• Industrial Design (ID);
• Innovation Management (IE&IS);
• Innovation Sciences (IE&IS);
• Mechanical Engineering (W);
• Medical Engineering (BMT);
• Operations Management and Logistics (IE&IS);
• Science Education and Communication (ST);
• Sustainable Energy Technology (W);
• Systems and Control (W).
Met ingang van 1 september 2009 is de naam van de masteropleiding ‘Technology and Policy’ gewijzigd
in ‘Innovation Sciences’.

Bestuursverslag 2009 16
Verder verzorgde de TU/e eind 2009 de volgende tweejarige speciale masterprogramma’s (MSc)
(vooralsnog als afstudeerrichtingen binnen de tussen haakjes vermelde zelfstandige masteropleidingen),
waarmee de universiteit zich op de hoger onderwijsmarkt specifiek profileert:
• Broadband Telecommunication Technologies (binnen ‘Electrical Engineering’);
• Fluid and Solid Mechanics (binnen ‘Mechanical Engineering’);
• Information Security Technology (binnen ‘Computer Science and Engineering’);
• Nano-Engineering (binnen ‘Applied Physics’);
• Polymers and Composites (binnen ‘Applied Physics’, ‘Chemical Engineering’ en ‘Mechanical
Engineering’).
Ontwerpersopleidingen
Het aanbod aan tweejarige ontwerpersopleidingen (PDEng) van de TU/e omvatte eind 2009 de volgende
opleidingen (met tussen haakjes de penvoerende faculteit):
• Architectural Design Management Systems (B);
• Design and Technology of Instrumentation (TN);
• Information and Communication Technology (EE);
• Logistics Management Systems (IE&IS);
• Mathematics for Industry (W&I);
• Process and Product Design (ST);
• Software Technology (W&I);
• User-System Interaction (ID).
Deze opleidingen worden verzorgd onder de vlag van het Stan Ackermans Instituut, dat sinds medio 2006
namens de drie Nederlandse technische universiteiten opereert als 3TU.School for Technological Design,
Stan Ackermans Instituut.
Continuing education
Postacademische opleidingen en cursussen worden door de TU/e verzorgd in het kader van de TiasNimbas
Business School. De opleidingen die in Eindhoven worden aangeboden, worden in het Multimediapaviljoen
op de TU/e-campus gegeven.

Bestuursverslag 2009 17
1.3
Gevoerd beleid
Het in 2009 gevoerde beleid werd in belangrijke mate bepaald door de eind 2008 vastgestelde
‘Bestuurlijke Agenda 2009’ en het in september 2009 gepubliceerde ‘Instellingsplan 2009-2012’.
De volledige tekst van de ‘Bestuurlijke Agenda 2009’ is te vinden in bijlage 5. De in het ‘Instellingsplan
2009-2012’ opgenomen kernambities voor het jaar 2012 zijn te vinden in bijlage 6. Zie verder paragraaf
1.4 voor de relatie tussen het TU/e- en het overheidsbeleid.
1.4
Relatie met overheidsbeleid
Het TU/e-beleid voor de periode 2009-2012 sluit nauw aan bij de belangrijkste beleidsprioriteiten van
de overheid voor het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, te weten:
• zo goed mogelijk voorzien in de behoefte aan ingenieurs, technologisch ontwerpers en onderzoekers;
• bevorderen van hogere studierendementen;
• inspelen op de behoefte aan differentiatie in het onderwijs;
• meer en beter samenwerken met vwo-scholen en hbo-instellingen;
• versterken van focus en massa van het onderzoek;
• intensiveren van de samenwerking met het bedrijfsleven op voor de Nederlandse economie
relevante terreinen, onder meer door actief te participeren in publiek-private onderzoeksinitiatieven;
• bevorderen van actieve kennisvalorisatie in samenwerking zowel met grote ondernemingen als met
het mkb en starters;
• versterken van de internationale profilering van het Nederlandse hoger onderwijs en wetenschappelijk
onderzoek en van de instroom van buitenlandse studenten en promovendi;
• intensiveren en versnellen van de afstemming en samenwerking tussen de drie technische
universiteiten;
• actief bewaken en stimuleren van de kwaliteit van onderwijs en onderzoek;
• zorg dragen voor een maatschappelijk verantwoorde en transparante bedrijfsvoering.

Bestuursverslag 2009 18
1.5
Kengetallen 2005-2009
Kwantitatieve indicatoren 2005 2006 2007 2008 2009
Aantal studenten ir. (ongedeeld) 1929 1015 415 186 n.v.t.
Aantal studenten BSc 4551 4656 4682 4638 4839
Aantal studenten MSc 1225 1942 2394 2577 2763
Totaal aantal studenten* 7171 7041 6926 6880 7118
Aantal studiepunten per student ir. (ongedeeld)** 34,3 34,1 36,7 32,2 37,4
Aantal studiepunten per student BSc** 32,4 31,0 31,1 30,7 31,5
Aantal studiepunten per student MSc** 34,8 33,0 34,6 36,3 37,5
Aantal diploma’s ir. (ongedeeld) 710 639 496 160 88
Aantal diploma’s BSc 380 551 626 622 628
Aantal diploma’s MSc 150 265 488 777 830
Aantal ontwerpers-in-opleiding 213 184 181 182 200
Aantal diploma’s PDEng 110 113 80 81 85
Aantal promovendi (bezoldigd) 622 633 651 690 756
Aantal promovendi (onbezoldigd) n.a. n.a. 180 247 309
Aantal promoties 164 148 176 191 192
Aantal wetenschappelijke publicaties (ref.) 2692 2816 2935 3069 3125
Aantal wetenschappelijke publicaties (non-ref.) 393 371 357 384 388
Aantal start-ups en spin-offs 16 20 19 17 15
Aantal octrooiaanvragen op naam TU/e 11 13 15 16 10
Aantal nieuwe licenties door TU/e 7 4 5 10 16
Personeelsomvang (fte) 2584 2588 2658 2739 2829
Aantal personeelsleden 2869 2865 2978 3047 3131
Verhouding WP/OBP 1,64 1,56 1,61 1,63 1,69
Aantal voltijdhoogleraren 107 113 116 117 126
Aantal deeltijdhoogleraren (bezoldigd) 46 47 46 44 43
Aantal deeltijdhoogleraren (onbezoldigd) 79 73 69 64 61
Aantal bijzondere hoogleraren 3 3 3 3 2
* Met ingang van 2008 worden studenten die zowel in een bachelor- als masteropleiding staan ingeschreven, zowel
bij de bachelor- als masterstudenten meegeteld. Daardoor wijkt het totaal aantal studenten af van de optelling van
ir. (ongedeeld)-, BSc- en MSc-studenten.
** Het aantal studiepunten wordt vermeld per studiejaar (resp. 2004-2005, 2005-2006, 2006-2007, 2007-2008, 2008-2009).

Bestuursverslag 2009 19
Financiële indicatoren (bedragen in miljoenen euro’s) 2005 2006 2007 2008 2009
Rijksbijdrage OCW 171,8 175,9 182,5 186,8 183,6
College- en examengelden 10,5 10,7 11,5 11,9 12,6
Tweede geldstroombaten 14,8 19,2 17,0 18,0 17,8
Derde geldstroombaten 43,6 45,4 49,6 54,4 63,1
Overige baten 10,0 13,1 15,4 16,3 16,6
Personele lasten 154,0 155,6 165,5 176,8 187,2
Afschrijvingen 17,3 18,3 19,1 17,3 16,1
Huisvestingslasten 20,9 20,7 24,7 22,9 23,2
Overige lasten 53,9 63,1 61,1 66,2 62,4
Saldo financiële baten en lasten -3,8 -3,6 -3,2 -2,5 -2,3
Resultaat 0,8 3,0 2,4 1,7 2,5
Eigen vermogen 113,3 116,3 117,0 117,7 120,2
Netto werkkapitaal * -27,0 -52,0 -25,3 -41,7 -12,4
Current ratio ** 0,50 0,45 0,66 0,57 0,85
Solvabiliteitsratio ** 0,45 0,44 0,45 0,46 0,45
* Netto werkkapitaal = Vlottende activa - Kortlopende schulden
** Current ratio = Vlottende activa/Kortlopende schulden
*** Solvabiliteitsratio = Eigen vermogen/Totaal vermogen
1.6
Toekomstige ontwikkelingen
In het belang van het unieke hightech ecosysteem in de Brainport Eindhoven-regio houdt de TU/e in de
toekomst vast aan haar streven naar het realiseren van de hoogst mogelijke kwaliteit in haar kerntaken
onderwijs, onderzoek en kennisvalorisatie. De omgeving verlangt een verdere versterking van de
internationale concurrentiepositie van de TU/e. Daarvoor is naast kwaliteitsversterking ook groei nodig.
De positie in internationale rankings wordt immers niet alleen bepaald door kwaliteit maar ook door
omvang. In 2009 is een brede discussie met in- en externe stakeholders gestart over de vraag hoe de
TU/e haar onderscheidingskracht, concurrentiepositie en reputatie in de wereld verder kan versterken
en daarvoor de nodige middelen kan verwerven. Daarvoor is het nodig dat de TU/e optimaal inspeelt
op relevante toekomstgerichte maatschappelijke én wetenschappelijke vragen en uitdagingen en
excelleert op de gehele kennisketen van fundamenteel onderzoek tot en met ontwikkeling van innovatieve
artefacten. De TU/e wil zich daarom niet alleen onderscheiden in de technologische basisdisciplines
maar ook in innovatiegerichte thematische programma’s. De TU/e profileert zich niet voor niets als de
universiteit ‘Where innovation starts’. Door zich te laten inspireren door de buitenwereld wil de TU/e zelf
ook duurzaam een waardevolle inspiratiebron blijven voor haar externe omgeving. De discussie zal in
de loop van 2010 uitmonden in een notitie ‘Strategie TU/e 2020’. Aansluitend zal een ‘Instellingsplan
2011-2014’ worden opgeleverd.

Bestuursverslag 2009 20
De concrete bestuurlijke voornemens voor het jaar 2010 zijn vervat in de eind 2009 vastgestelde
‘Bestuurlijke Agenda 2010’, die als bijlage 7 in dit jaarverslag is opgenomen. De kerncijfers in de
begroting 2010 zijn opgenomen in de navolgende paragraaf. Bijzondere aandacht zal in 2010 worden
besteed aan correcte uitvoering en verantwoording van projecten in het kader van de zogenaamde
‘Kenniswerkersregeling’ van de rijksoverheid, projecten die bevorderen dat technologische kenniswerkers
niet alleen behouden blijven voor de hightech industrie in Zuid-Nederland maar na de economische
crisis verrijkt hun werk in de industrie weer op kunnen pakken. De TU/e faciliteert van alle Nederlandse
universiteiten ruimschoots de meeste projecten in het kader van de ‘Kenniswerkersregeling’
(zie paragraaf 4.3 onder het kopje ‘Kenniswerkersregeling’).
1.7
Kerncijfers begroting 2010
Kerncijfers begroting 2010 (bedragen in miljoenen euro’s)
Rijksbijdrage OCW 186,3
College- en examengelden 14,1
Werk voor derden 83,2
Overige baten 15,7
Totaal baten 299,3
Personele lasten 194,0
Afschrijvingen 16,4
Huisvesting 34,3
Overige lasten 53,5
Totaal lasten 298,2
Saldo baten en lasten 1,1
Rentebaten en -lasten -2,6
Resultaat deelnemingen 1,5
Resultaat 0,0

Bestuursverslag 2009 21
2
Onderwijs
2.1
Feiten en cijfers
In het Instellingsplan 2009-2012 heeft de TU/e een aantal kernambities op het gebied van onderwijs
geformuleerd. In lijn met deze ambities wordt in dit jaarverslag naast de vertrouwde overzichten
voor het eerst de volgende informatie opgenomen: marktaandeel instroom bacheloropleidingen,
marktaandeel instroom masteropleidingen, aandeel BSc-gediplomeerden dat deelnam aan honors
program, deelname aan ondernemerschapsonderwijs, studierendement bacheloropleidingen binnen
4 jaar en studierendement masteropleidingen binnen 30 maanden.
Instroom
De instroom van eerstejaarsstudenten in de bachelor- en masteropleidingen komt in het studiejaar
2009-2010 wederom hoger uit dan in 2008-2009. De instroom van afgestudeerde bachelorstudenten
uit hbo en w.o. in schakelprogramma’s stijgt eveneens in 2009-2010 ten opzichte van 2008-2009.
Hier is echter sprake van een trendbreuk, omdat er in voorgaande jaren een duidelijk dalende lijn
zichtbaar was. De instroom in de masteropleidingen van studenten die voor het eerst aan de TU/e
zijn ingeschreven, laat in 2009-2010 een groei zien ten opzichte van de jaren ervoor. De belangstelling
voor ontwerpersopleidingen steeg in 2009 ten opzichte van 2008.
Eerstejaarsinstelling in bacheloropleidingen (exclusief hbo-schakelaars)
Eerstejaars instelling in bacheloropleidingen (exclusief schakelstudenten w.o. en hbo)
(peildatum 1 december)
Studiejaar Aantal % vrouwen % buitenlanders
2005-2006 998 14 3
2006-2007 1013 17 1
2007-2008 1099 17 2
2008-2009 1106 18 3
2009-2010* 1201 19 1
(* Tussenstand per 1 december 2009)
Marktaandeel instroom bacheloropleidingen
(peildatum 1 december) Eerstejaars instelling Eerstejaars instelling
Landelijk
TU/e
Studiejaar Aantal* Aantal* %
2004-2005 36381 1400 4
2005-2006 37353 1323 4
2006-2007 38386 1315 3
2007-2008 40321 1384 3
2008-2009 42648 1393 3
(*Inclusief instroom schakelstudenten)
Instroom schakelstudenten (w.o. en hbo)
(peildatum 1 december)
Studiejaar Aantal % vrouwen % buitenlanders
2005-2006 346 11 1
2006-2007 320 9 6
2007-2008 309 11 4
2008-2009 265 11 3
2009-2010* 341 12 4
(* Tussenstand per 1 december 2009)

Bestuursverslag 2009 22
Eerstejaars instelling in masteropleidingen
(peildatum einde studiejaar)
Studiejaar Aantal % vrouwen % buitenlanders
2005-2006 211 16 28
2006-2007 316 18 30
2007-2008 299 20 44
2008-2009 356 23 47
2009-2010* 354 24 59
Marktaandeel instroom masteropleidingen
(peildatum 1 december) Eerstejaars instelling Eerstejaars instelling
Landelijk
TU/e
Studiejaar Aantal Aantal %
2004-2005 3700 47 1
2005-2006 5208 57 1
2006-2007 6487 86 1
2007-2008 7567 119 2
2008-2009 8283 144 2
Instroom in ontwerpersopleidingen
(per 31 december)
Jaar Aantal % vrouwen % buitenlanders
2005 84 36 80
2006 103 46 74
2007 94 36 78
2008 92 41 84
2009 105 45 88
Uitstroom
Er werden in 2009 in totaal 918 ingenieurs- c.q. masterdiploma’s uitgereikt tegenover 937 in 2008.
De daling van het aantal ingenieurdiploma’s na ongedeelde ingenieursopleidingen en de stijging van
het aantal masterdiploma’s wordt veroorzaakt door de overschakeling naar het bachelor-masterstelsel.
Het aantal uitgereikte bachelordiploma’s bleef in 2009 ongeveer gelijk ten opzichte van het jaar ervoor.
Het aantal ontwerpersdiploma’s was in 2009 vier hoger dan in 2008.
Uitgereikte ir.-diploma’s (na ongedeelde ingenieursopleiding)
(per kalenderjaar)
Jaar
Aantal
2005 710
2006 639
2007 496
2008 160
2009 88

Bestuursverslag 2009 23
Uitgereikte kandidaats- en BSc-diploma’s
(per kalenderjaar)
Jaar Aantal totaal Aantal kandidaats Aantal BSc
2005 738 358 380
2006 916 365 551
2007 626 n.v.t. 626
2008 622 n.v.t. 622
2009 628 n.v.t. 628
Uitgereikte MSc-diploma’s
(per kalenderjaar)
Jaar
Aantal
2005 150
2006 265
2007 488
2008 777
2009 830
Uitgereikte PDEng-diploma’s
(per kalenderjaar)
Jaar
Aantal
2005 110
2006 113
2007 80
2008 81
2009 85
Ingeschreven studenten
Het is vanaf studiejaar 2009-2010 voor studenten niet meer mogelijk zich in te schrijven voor een
ongedeelde ingenieursopleiding. Studenten die nog ingeschreven stonden in deze ongedeelde
opleidingen is de mogelijkheid geboden over te stappen naar de bachelor- of masteropleiding.
Het aantal studenten in de bacheloropleidingen, masteropleidingen en ontwerpersopleidingen is in
2009 met respectievelijk 201, 186 en 18 gestegen.
Ingeschreven studenten ongedeelde ingenieursopleidingen
(per 1 december)
Jaar Aantal % vrouwen % buitenlanders
2005 1929 14 2
2006 1015 12 2
2007 415 11 3
2008 186 5 3
2009 n.v.t. n.v.t. n.v.t.

Bestuursverslag 2009 24
Ingeschreven studenten bacheloropleidingen
(per 1 december)
Jaar Aantal % vrouwen % buitenlanders
2005 4551 14 2
2006 4656 15 3
2007 4682 15 3
2008 4638 16 2
2009 4839 17 2
Ingeschreven studenten masteropleidingen
(per 1 december)
Jaar Aantal % vrouwen % buitenlanders
2005 1225 23 13
2006 1942 20 11
2007 2394 19 11
2008 2577 19 13
2009 2763 19 16
Totaal aantal ingeschreven studenten initiële opleidingen*
(per 1 december)
Jaar Aantal % vrouwen % buitenlanders
2005 7171 15 4
2006 7041 15 5
2007 6926 16 6
2008 6880 17 6
2009 7118 18 7
* Met ingang van 2008 worden studenten die zowel in een bachelor- als masteropleiding staan ingeschreven,
zowel bij de bachelor- als masterstudenten meegeteld. Daardoor wijkt het totaal aantal studenten af van de
optelling van ir. (ongedeeld)-, BSc- en MSc-studenten.
Ingeschreven studenten ontwerpersopleidingen (technologisch ontwerpers in opleiding)
(per 31 december)
Jaar Aantal % vrouwen % buitenlanders
2005 213 39 64
2006 184 42 74
2007 181 40 74
2008 182 40 73
2009 200 45 79

Bestuursverslag 2009 25
Deelname aan honors en ondernemerschapsonderwijs
In september 2006 ging het Honors Horizon Program van start. Dit is een verbredend programma dat
excellente bachelorstudenten náást het tweede en derde jaar van de bacheloropleiding kunnen volgen.
De eerste studenten die aan dit programma deelnamen, behaalden in 2008 hun bachelordiploma.
Sinds het studiejaar 2009-2010 wordt ook het verdiepende Honors Star Program aangeboden. De eerste
lichting bachelorstudenten die dit programma met succes heeft afgerond, wordt in 2012 verwacht.
In een aantal masteropleidingen zijn pilots gestart om ervaring op te doen met het aanbieden van de
zogenaamde Honors Tracks voor studenten die het talent en de motivatie hebben om door te stromen
in een ontwerpersopleiding of een promotietraject. De eerste masterstudenten die deel hebben genomen
aan deze pilots zullen naar verwachting in 2010 hun masterdiploma behalen.
Sinds 2006 verzorgt de faculteit ‘Industrial Engineering & Innovation Sciences’ een instellingsbrede minor
‘Ondernemerschap’ voor bachelorstudenten. In 2008-2009 konden geen nieuwe deelnemers instromen
in verband met de overgang van lint- naar blokminoren. Zie paragraaf 2.2 onder het kopje ‘Blokminoren’.
Daarnaast verzorgen de faculteit ‘Industrial Engineering & Innovation Sciences’ en het TU/e Innovation
Lab het certificaatprogramma ‘Technology Entrepreneurship’ voor afstuderende masterstudenten.
Aandeel BSc-gediplomeerden dat deelnam aan Honors Program
(per kalenderjaar) Honors Program Honors Program
Aantal BSc Horizon Star
Jaar gediplomeerden Aantal % Aantal %
2005 380 n.a. n.a. n.a. n.a.
2006 551 n.a. n.a. n.a. n.a.
2007 626 n.a. n.a. n.a. n.a.
2008 622 11 2 n.a. n.a.
2009 628 13 2 n.a. n.a.
Deelname aan ondernemerschapsonderwijs
(per studiejaar) BSc – Minor MSc - Certificaat
Ondernemerschap
Technology Entrepreneurship
Studiejaar Aantal Aantal
2004-2005 n.v.t. n.v.t.
2005-2006 24 7
2006-2007 34 9
2007-2008 52 14
2008-2009 -* 10
(* In 2008-2009 konden geen nieuwe deelnemers instromen i.v.m. de overgang van lint- naar blokminoren.)
Studietempo en -rendement
Het gemiddelde aantal studiepunten per student in de oude, ongedeelde ingenieursopleidingen steeg in
het studiejaar 2008-2009 ten opzichte van het jaar daarvoor met 5,2 punt en in de bacheloropleidingen
met 0,8 punt. In de masteropleidingen steeg het gemiddelde aantal studiepunten per student in het
studiejaar 2008-2009 met 1,2 punt ten opzichte van het studiejaar 2007-2008. Het studierendement van
de bacheloropleidingen binnen 4 jaar vertoont een licht stijgende lijn. Van de generatie 2005 rondde 38%
van alle vwo-instromers in de bacheloropleidingen die zich na het eerste jaar hebben heringeschreven
binnen de TU/e, de bacheloropleiding binnen 4 jaar af, van de generatie 2002 was dit 32%. Het rendement
van de masteropleidingen binnen 30 maanden na aanvang schommelt met uitzondering van generatie
2002-2003 tussen de 42% en 51%.

Bestuursverslag 2009 26
Gemiddeld aantal studiepunten per student in ongedeelde ingenieursopleidingen
(per studiejaar; exclusief studiepunten voor vrijstellingen)
Studiejaar
Aantal
2004-2005 34,3
2005-2006 34,1
2006-2007 36,7
2007-2008 32,2
2008-2009 37,4
Gemiddeld aantal studiepunten per student in bacheloropleidingen
(per studiejaar; exclusief studiepunten voor vrijstellingen)
Studiejaar
Aantal
2004-2005 32,4
2005-2006 31,0
2006-2007 31,1
2007-2008 30,7
2008-2009 31,5
Gemiddeld aantal studiepunten per student in masteropleidingen
(per studiejaar; exclusief studiepunten voor vrijstellingen)
Studiejaar
Aantal
2004-2005 34,8
2005-2006 33,0
2006-2007 34,6
2007-2008 36,3
2008-2009 37,5
Studierendement bacheloropleidingen
(cumulatief percentage afgestudeerden per generatie eerstejaars per ultimo studiejaar)
Generatie 05-06 06-07 07-08 08-09
01-12-2002 23 37 47 49
01-12-2003 6 20 24 42
01-12-2004 - 7 17 36
01-12-2005 - - 7 25
01-12-2006 - - - 7
Studierendement bacheloropleidingen binnen 4 jaar
(percentage afgestudeerden binnen vier jaar van alle vwo-instromers in de bacheloropleidingen die zich na het eerste jaar
hebben heringeschreven binnen de TU/e)
Generatie %
01-12-2001 n.v.t.
01-12-2002 32
01-12-2003 32
01-12-2004 35
01-12-2005 38

Bestuursverslag 2009 27
Studierendement masteropleidingen
(cumulatief percentage afgestudeerden per generatie instromende studenten in masteropleiding per ultimo studiejaar)
Generatie 04-05 05-06 06-07 07-08 08-09
01-12-2003 32 68 88 90 90
01-12-2004 - 53 75 83 88
01-12-2005 - - 44 59 77
01-12-2006 - - - 29 61
01-12-2007 - - - - 32
Studierendement masteropleidingen binnen 30 maanden
(percentage afgestudeerden binnen 30 maanden na aanvang opleiding)
Generatie %
2002-2003 100
2003-2004 49
2004-2005 51
2005-2006 42
2006-2007 44*
(* Eind 2009 waren de 30 maanden nog niet verstreken voor de volledige generatie 2006-2007)
Studierendement ontwerpersopleidingen
(cumulatief percentage afgestudeerden per generatie eerstejaars ontwerpersopleiding per kalenderjaar)
Generatie 2005 2006 2007 2008 2009
2003 81 91 92 92 92
2004 - 83 92 93 93
2005 - - 81 85 86
2006 - - - 68 80
2007 - - - - 84
Uitval
Het percentage tussentijdse uitvallers uit de bachelor-, master- en ontwerpersopleidingen is vrijwel gelijk
gebleven. Bij de ongedeelde ingenieursopleidingen was sprake van een stijging met 5 procentpunten.
Tussentijdse uitval uit ongedeelde ingenieursopleidingen (ongediplomeerd)
(per studiejaar)
Studiejaar Aantal % van ingeschreven ir.-studenten
2004-2005 91 5
2005-2006 96 5
2006-2007 56 6
2007-2008 37 9
2008-2009 26 14
Tussentijdse uitval uit bacheloropleidingen (ongediplomeerd)
(per studiejaar)
Studiejaar Aantal % van ingeschreven BSc-studenten
2004-2005 554 14
2005-2006 670 15
2006-2007 697 15
2007-2008 671 15
2008-2009 626 13

Bestuursverslag 2009 28
Tussentijdse uitval uit masteropleidingen (ongediplomeerd)
(per studiejaar)
Studiejaar Aantal % van ingeschreven MSc-studenten
2004-2005 16 4
2005-2006 20 3
2006-2007 44 3
2007-2008 44 2
2008-2009 63 2
Tussentijdse uitval uit ontwerpersopleidingen (ongediplomeerd)
(per kalenderjaar)
Jaar Aantal % van ingeschreven technologisch ontwerpers in opleiding
2005 1 1
2006 9 5
2007 5 3
2008 5 3
2009 9 5
Internationalisering
Het aantal buitenlandse uitwisselingsstudenten groeide in het studiejaar 2008-2009 met 43 ten opzichte
van het voorgaande jaar. Het aantal door buitenlandse uitwisselingsstudenten behaalde studiepunten
was echter 130 lager. Het percentage buitenlandse studenten in de bacheloropleidingen bleef constant,
terwijl het percentage buitenlandse masterstudenten met 3 procentpunten steeg naar 16%. Het aandeel
buitenlandse studenten in de ontwerpersopleidingen steeg van 73 naar 79%. Het aantal internationale
studiepunten, behaald door TU/e-studenten, was in het studiejaar 2008-2009 ruim 806 hoger dan in het
voorgaande jaar. In totaal verbleven 273 TU/e-studenten in het kader van hun opleiding enige tijd in het
buitenland, van wie 154 buiten de EU. Zie verder paragraaf 2.3 onder het kopje ‘Studentenuitwisseling’.
Buitenlandse uitwisselingsstudenten
(per studiejaar)
Studiejaar
Aantal
2004-2005 284
2005-2006 387
2006-2007 420
2007-2008 447
2008-2009 490
Studiepunten buitenlandse uitwisselingsstudenten aan TU/e (initiële opleidingen)
(per studiejaar)
Studiejaar
Aantal
2004-2005 6044
2005-2006 6838
2006-2007 7714
2007-2008 6589
2008-2009 6459

Bestuursverslag 2009 29
Ingeschreven studenten met buitenlandse nationaliteit in ongedeelde ingenieursopleidingen
(per 31 december)
Jaar Aantal % van ingeschreven ir.-studenten
2005 47 3
2006 20 2
2007 13 3
2008 6 3
2009 n.v.t. n.v.t.
Ingeschreven studenten met buitenlandse nationaliteit in bacheloropleidingen
(per 1 december)
Jaar Aantal % van ingeschreven BSc-studenten
2005 101 2
2006 120 3
2007 115 3
2008 113 2
2009 103 2
Ingeschreven studenten met buitenlandse nationaliteit in masteropleidingen
(per 31 december)
Jaar Aantal % van ingeschreven MSc-studenten
2005 162 13
2006 216 11
2007 274 11
2008 338 13
2009 430 16
Ingeschreven studenten (TOIO’s) met buitenlandse nationaliteit in ontwerpersopleidingen
(per 31 december)
Jaar Aantal % van ingeschreven TOIO’s
2005 137 64
2006 136 74
2007 134 74
2008 132 73
2009 158 79
Internationale studiepunten TU/e-studenten (initiële opleidingen)
(per studiejaar)
Studiejaar
Aantal
2004-2005 8448
2005-2006 9374
2006-2007 9273
2007-2008 7144
2008-2009 7950

Bestuursverslag 2009 30
Externe beoordelingen
De TU/e scoorde in 2009 voor het vijfde jaar op rij als beste in de beoordelingen in de Keuzegids Hoger
Onderwijs. In de enquête onder hoogleraren van het weekblad ‘Elsevier’ scoorde de TU/e ook wederom
het beste, dit jaar samen met de TU Delft.
TU/e-positie in Keuzegids Hoger Onderwijs
Universiteit 2006 2007 2008 2009
TU/e 1 1 1 1
UT 2 2 2 2
TUD 3 3 3 3
TU/e-positie in Elsevier hooglerarenenquête
Universiteit 2006 2007 2008 2009
TU/e 1 1 1 1
UT 3 2 2 3
TUD 2 3 3 1
2.2
Realisatie Bestuurlijke Agenda 2009
Zie bijlage 5 onder het kopje ‘Onderwijs’ voor de doelstellingen die de TU/e in 2009 op onderwijsgebied
nastreefde.
Jaarindeling
Met ingang van het studiejaar 2009-2010 is voor alle bachelor- en masteropleidingen een jaarindeling
ingevoerd met twee semesters en twee blokken per semester. Daarmee is de jaarindeling geharmoniseerd
met die aan de Technische Universiteit Delft en de Universiteit Twente. Dat maakt het voor studenten van
de drie technische universiteiten beter mogelijk gebruik te maken van elkaars onderwijsaanbod.
Blokminoren
Eveneens met ingang van het studiejaar 2009-2010 zijn alle minors in de bacheloropleidingen ingericht
als blokminoren in het eerste semester van het derde leerjaar en hebben deze een omvang van 30
studiepunten. Met de Technische Universiteit Delft en de Universiteit Twente werden afspraken gemaakt
om hun minoraanbod op dezelfde manier vorm te geven in hun bachelorcurricula. Dit maakt het voor
studenten van de drie technische universiteiten mogelijk deel te nemen aan elkaars minors. Het
aanbieden van minors past in het streven van de TU/e onderwijs-op-maat te bieden aan haar studenten.
Academische vorming in minoren
Vanaf de start van het studiejaar 2009-2010 is het in principe voor alle bachelorstudenten verplicht in
het kader van hun minor een speciaal programma te volgen ter versterking van hun academische vorming.
Dit programma omvat drie studiepunten. Wat de invulling betreft kunnen de studenten een keuze maken
uit het volgen van ofwel een groot universiteitscollege (‘Big Images’ of ‘Big History’) ofwel een klein
universiteitscollege in combinatie met een reeks van 14 lezingen, georganiseerd door het Studium
Generale van de universiteit. Er worden vijf kleine universiteitscolleges verzorgd, te weten: ‘Risk Society’,
‘Science and Pseudo Science’, ‘Tijdperk van complexiteit; omgaan met onvoorspelbaarheid’, ‘Building
Europe on Transnational Infrastructures’ en een nader in te vullen college door een buitenlandse
gasthoogleraar. Studenten kunnen hieruit een keuze maken.

Bestuursverslag 2009 31
Programmering minoren
De TU/e streeft er nadrukkelijk naar dat er per profilerende masteropleiding c.q. -track een voorbereidende
minor aangeboden wordt aan geïnteresseerde bachelorstudenten. Eind 2009 waren er in totaal bijna
30 minors. Nog niet het totale aanbod aan profilerende masteropleidingen c.q. -tracks werd afgedekt
door het minoraanbod. Dit onderwerp blijft de komende jaren dan ook een aandachtspunt.
Honors Program
Naast het bestaande verbredende Honors Horizon Program is met ingang van het studiejaar 2009-2010
gestart met het aanbieden van een verdiepend Honors Star Program, eveneens voor excellente
bachelorstudenten. Een subsidieaanvraag ten behoeve van de vormgeving van dit Star Program bij het
Platform Bèta Techniek werd helaas niet gehonoreerd. Het College van Bestuur heeft daarop besloten zelf
de nodige middelen vrij te maken om een gefaseerde uitrol van het programma mogelijk te maken.
Net als het aanbieden van minors past het verzorgen van twee varianten van een Honors Program voor
excellente studenten in het streven van de TU/e onderwijs-op-maat te bieden aan haar studenten.
Bindend studieadvies
De eerstejaars bachelorstudenten die in september 2009 met hun opleiding zijn gestart, krijgen als eerste
cohort te maken met een zogenaamd bindend studieadvies. Studenten die aan het eind van het eerste
jaar niet aan de minimale eisen hebben voldaan, krijgen een bindend negatief studieadvies en worden
verwezen naar een beter passende opleiding. Met studenten die maar net aan de minimale eisen voldoen,
worden studieafspraken gemaakt. Alleen studenten die ruim aan de minimale eisen voldoen, kunnen
zonder meer verder met hun opleiding. Op deze manier wil de universiteit bevorderen dat studenten die
onvoldoende toegerust blijken om de door hen gekozen TU/e-opleiding succesvol te volbrengen, tijdig en
zonder teveel tijdverlies begeleid worden naar een opleiding die zij wel aankunnen. Bovendien krijgen
studenten die hun opleiding met extra structuur en hulp en voldoende eigen inzet in principe wel kunnen
halen, snel extra begeleiding en ondersteuning. Ook dat past in het TU/e-concept van onderwijs-opmaat.
De implementatie van het bindend studieadvies wordt gemonitord door de Centrale Commissie
Kwaliteitszorg Onderwijs. Zie verder paragraaf 5.3 onder het kopje ‘Doelgroepenbeleid’.
Personal coaches
Er zijn in 2009 pilotprojecten voorbereid om binnen enkele bacheloropleidingen ervaring op te gaan
doen met de inzet van personal coaches ten behoeve van de studenten. Deze projecten zullen in 2010
van start gaan.
Rendementsverbetering
Alle faculteiten hebben in 2009 goede vorderingen gemaakt met het implementeren van initiatieven
die verbetering van de rendementen in de bacheloropleidingen moeten bevorderen. Tegelijkertijd kan
worden vastgesteld dat de rendementen van de bacheloropleidingen van de TU/e nog sterk achterblijven
bij de met het Ministerie van OCW gemaakte prestatieafspraak dat in 2014 van de herinschrijvers na het
eerste jaar minimaal 70% binnen vier jaar na de start van hun opleiding een bachelordiploma behaald
moet hebben. De TU/e ziet daarin een aansporing stevig in te blijven zetten op rendementsverbeterende
maatregelen.
Haalbaarheid BSc Engineering Science
Een eerste haalbaarheidsverkenning maakte duidelijk dat het opzetten van een brede Engelstalige
bacheloropleiding ‘Engineering Science’ in de setting van een ‘TU/e Engineering College’ grote
investeringen vraagt. Besloten is eerst na te gaan of daarvoor extra middelen zijn aan te trekken,
voordat er uitgewerkte plannen worden gemaakt.

Bestuursverslag 2009 32
Honors tracks
Binnen de faculteiten ‘Industrial Design’ en ‘Wiskunde en Informatica’ zijn pilotprojecten in uitvoering
genomen om ervaring op te doen met het aanbieden van onderzoeksgerichte honors tracks in de
masteropleidingen. De faculteit ‘Industrial Design’ haalde een subsidie binnen van de KNAW, die het
mogelijk maakt studenten in deze honors tracks een aanstelling te geven als onderzoeksassistent.
Eenzelfde aanvraag van de subfaculteit ‘Informatica’ werd vooralsnog niet gehonoreerd. Een heraanvraag
wordt voorbereid.
Graduate programs
De TU/e heeft in 2009 besloten de master- en ontwerpersopleidingen en het onderwijsaanbod aan
promovendi per discipline te gaan bundelen in ‘graduate programs’ en per ‘graduate program’ een
directeur aan te stellen. De facultaire ‘graduate programs’ worden op hun beurt weer gebundeld in een
‘TU/e Graduate School’ onder leiding van de Rector Magnificus. Een en ander heeft tot doel het graduate
onderwijs aan de TU/e beter internationaal te kunnen positioneren en profileren en de kwaliteitszorg
ten aanzien van ontwerpersopleidingen en onderwijsaanbod aan promovendi te versterken. De ter zake
gemaakte afspraken tussen het College van Bestuur en de decanen van de faculteiten zijn vastgelegd in
een beleidsnotitie. Binnen de domeinen ‘Chemical Engineering’ en ‘Computer Science and Engineering’
zijn pilotprojecten gestart om ervaring op te doen met het inrichten van graduate programs.
Inrichting masteronderwijs
Bij de inrichting van masteropleidingen zijn in wezen twee uiterste opties mogelijk: een beperkt aantal
brede masteropleidingen met daarbinnen een ruime keuze aan specialistische tracks versus een groot
aantal kleine gespecialiseerde masteropleidingen. De TU/e koos ook in 2009 voor een pragmatische koers
tussen beide uitersten. De TU/e kent naast brede disciplinaire masteropleidingen met daarbinnen diverse
specialistische tracks ook kleine gespecialiseerde masteropleidingen. Deze laatste zijn meestal inter- of
multidisciplinair van aard en sluiten aan bij onderzoeksprioriteiten van de universiteit.
Het Ministerie van OCW kondigde in 2009 aan een eenmalige flexibele herstructurering van het
universitaire masteraanbod in ons land mogelijk te willen maken. In dat kader zouden universiteiten
bestaande tracks binnen masteropleidingen kunnen verzelfstandigen of - omgekeerd - bestaande
specialistische masteropleidingen weer de status van track binnen bredere masteropleidingen kunnen
geven. De TU/e besloot na ampel beraad geen gebruik te zullen maken van de door OCW geboden
eenmalige herstructureringsmogelijkheid.
Harde knip
In 2009 heeft de TU/e in haar ‘Instellingsplan 2009-2012’ het voornemen vastgelegd om - in lijn met
een door de Minister van OCW ingezette wetswijziging - met ingang van het academisch jaar 2012-2013
de regel in te voeren dat studenten slechts toegelaten kunnen worden tot de masteropleidingen van de
universiteit als zij beschikken over een relevant bachelordiploma. Hiermee wil de universiteit bevorderen
dat bachelorstudenten hun opleiding binnen redelijke termijn afronden en een doordachte keuze
maken voor een masteropleiding en dat masterstudenten zich volledig op het mastercurriculum kunnen
concentreren. Om een zorgvuldige invoering van de zogenaamde ‘harde knip’ voor te bereiden is een
speciale werkgroep ingesteld. Deze zal in de zomer van 2010 een advies opleveren over eisen waaraan
voldaan moet worden om de ‘harde knip’ op verantwoorde wijze in te kunnen voeren.

Bestuursverslag 2009 33
Visitatie opleidingen ‘Engineering Science’
De nodige voorbereidingen zijn getroffen voor de visitatie en heraccreditatie in 2010 van de opleidingen
in het domein ‘Engineering Science’. Dit betreft de bacheloropleiding ‘Technische Bedrijfskunde’ en de
masteropleidingen ‘Innovation Management’ en ‘Operations Management and Logistics’.
Kwaliteitszorg
De Centrale Commissie Kwaliteitszorg Onderwijs van de TU/e heeft in 2009 de hoogste prioriteit
gegeven aan de nodige voorbereidingen voor overschakeling op het nieuwe beoordelingssysteem op
basis van een instellingsaudit in combinatie met een lichtere vorm van opleidingsvisitaties, dat door de
overheid mogelijk wordt gemaakt. In samenhang daarmee is verder gewerkt aan het realiseren van een
instellingsbreed kwaliteitszorgsysteem dat voor de inhoudelijke beoordeling van opleidingen gebruik
maakt van de in eigen huis ontwikkelde systematiek van ‘Academic Competences and Quality Assurance’
(ACQA).
Basiskwalificatie Onderwijs
Bij de faculteiten ‘Scheikundige Technologie’ en ‘Industrial Engineering & Innovation Sciences’ zijn
pilotprojecten uitgevoerd om ervaring op te doen met de invoering van de zogenaamde ‘Basiskwalificatie
Onderwijs’ (BKO) voor docenten en de met het oog daarop ontwikkelde leergang voor en ondersteuning
van docenten. De pilotprojecten leverden waardevolle conclusies en aanbevelingen op voor
instellingsbrede invoering van de BKO in 2010. Nieuw aangestelde universitaire (hoofd)docenten en
hoogleraren worden verplicht om binnen vier jaren na aanstelling het BKO-certificaat te behalen. Het
behalen van dit certificaat wordt ook een voorwaarde voor bevorderingen en zal als verplichting worden
opgelegd aan wetenschappelijk medewerkers bij wie - bijvoorbeeld op basis van onderwijsevaluaties -
wordt vastgesteld dat hun onderwijsvaardigheden verbetering behoeven.
Versterking ontwerpersopleidingen
In samenspraak met in- en externe stakeholders is door de directeur van het Stan Ackermans Instituut
voor de ontwerpersopleidingen van de drie technische universiteiten een plan van aanpak ontwikkeld om
de positie van de tweejarige ontwerpersopleidingen (PDEng) te versterken en een impuls te geven aan de
internationale marketing van deze opleidingen. Voor de uitvoering van het plan is extra ondersteuning
ingezet en zijn de nodige financiële middelen ter beschikking gesteld. Een stuurgroep met daarin ook
waarnemers namens de Technische Universiteit Delft en de Universiteit Twente coördineert de uitvoering.
Binnen de TU/e zijn inmiddels werkgroepen bezig met onderzoek naar de haalbaarheid van drie mogelijke
nieuwe opleidingen, te weten ‘Healthcare Systems Design’, ‘Smart Energy Building’ en ‘Automotive
Systems’. Bij de TU Delft wordt de mogelijkheid van een ontwerpersopleiding ‘ICT voor de serviceindustrie’
verkend en bij de Universiteit Twente de mogelijkheid van een (3TU-)ontwerpersopleiding
‘Robotica’. Verder is een discussie gestart over aangepaste criteria voor het beoordelen van uitgevoerde
ontwerpopdrachten door deelnemers aan de opleidingen. Tot slot is er een begin gemaakt met het
actualiseren van het voorlichtingsmateriaal over de ontwerpersopleidingen en het nemen van nieuwe
marketinginitiatieven om de opleidingen internationaal steviger op de kaart te zetten.

Bestuursverslag 2009 34
2.3
Diversen
Doelmatigheid
De TU/e streeft op onderwijsgebied naar een optimale balans tussen enerzijds doelmatigheid en
anderzijds de maatschappelijke behoefte aan meer technisch-wetenschappelijke kenniswerkers.
Dat houdt in dat zij haar pakket bacheloropleidingen in stand probeert te houden om in Zuid-Nederland
de belangstelling voor technischwetenschappelijke opleidingen ten minste op peil te kunnen houden.
Alleen opleidingen die structureel te weinig studenten weten te trekken en geen kerndiscipline
vertegenwoordigen, worden opgeheven. Zo is in de periode september 2005 tot september 2009
de bacheloropleiding ‘Installatietechnologie’ geleidelijk afgebouwd. Het onderwijsaanbod op dit
gebied is deels gecontinueerd als minor voor studenten in de bacheloropleidingen ‘Bouwkunde’,
‘Werktuigbouwkunde’ en ‘Elektrotechniek’. Op deze wijze is de instroom in de masteropleiding
‘Building Services’ veilig gesteld. Andersom is de TU/e ook voorzichtig met het starten van nieuwe
bacheloropleidingen. Indien er behoefte is aan een nieuwe opleiding, wordt deze in principe eerst
gestart als een variant binnen een bestaande opleiding. Verzelfstandiging wordt in principe pas
overwogen nadat gedurende enkele jaren voldoende studenteninstroom is gegenereerd.
Op het terrein van de masteropleidingen streeft de TU/e in ieder geval in het verlengde van de bacheloropleidingen
naar handhaving van aansluitende masteropleidingen. Verder wil zij studenten een
aantrekkelijk palet aan specialistische masterprogramma’s aanbieden die zoveel mogelijk aansluiten
bij de facultaire onderzoekszwaartepunten en universitaire onderzoeksprofileringsgebieden. Daar waar
deze parallel lopen aan zwaartepunten en profileringsgebieden bij de andere technische universiteiten,
streeft de TU/e in principe naar gezamenlijke opleidingen met daarbinnen locatiegebonden specialisaties.
Met de faculteiten natuurwetenschappen van de Nederlandse universiteiten zijn afspraken gemaakt
in het kader van de sectorplannen voor natuur- en scheikunde. In het algemeen hanteert de TU/e als
doelmatigheidscriterium dat een masteropleiding in beginsel duurzaam een instroom van ten minste
20 studenten moet trekken om gehandhaafd te kunnen blijven. Dat houdt ook in dat mogelijke nieuwe
opleidingen in beginsel starten als speciale programma’s binnen c.q. tussen bestaande opleidingen.
Weten deze duurzaam een twintigtal studenten per jaar te trekken, dan wordt desgewenst ingezet op
verzelfstandiging als afzonderlijke opleiding. In september 2009 is een zelfstandige masteropleiding
‘Automotive Technology’ van start gegaan.
Advisering en verwijzing
De TU/e biedt potentiële bachelorstudenten met studievoorlichtings- en aansluitingsactiviteiten de
nodige hulp bij het maken van een verantwoorde, realistische studiekeuze. De aansluitingsactiviteiten
zijn gebundeld in het ‘Pre University College’ (zie hierna onder het kopje ‘Aansluiting vwo-w.o.’).
De TU/e hecht behalve aan zelfselectie in het kader van het studiekeuzeproces, veel waarde aan de
selectiefunctie van de propedeutische fase van de bacheloropleidingen. De TU/e ziet deze selectie als een
middel om studenten zo snel mogelijk te behouden in of te leiden naar een opleidingstraject dat het beste
past bij hun ambities en mogelijkheden. Per september 2009 is daarom het bindend studieadvies (BSA)
ingevoerd (zie paragraaf 2.2 onder het kopje ‘Bindend studieadvies’). Met studenten die in het eerste jaar
30-40 studiepunten hebben behaald, worden studieafspraken gemaakt. Zij krijgen in het kader daarvan
extra begeleiding in het tweede jaar. Studenten die een negatief bindend studieadvies ontvangen, mogen
hun opleiding niet voortzetten. Deze studenten worden begeleid naar een ander opleidingstraject op
hbo- of w.o.-niveau. Dit gebeurt door individuele begeleiding en trainingen. Overigens dient opgemerkt
te worden dat TU/e-studenten die overstappen naar het hbo, het daar in de regel goed doen en daar ook
een diploma behalen.
Alle bachelorstudenten dienen in het eerste semester van het derde jaar van hun opleiding een minor te
volgen. Zij kunnen hierbij een keuze maken uit het aanbod van 28 minoren (zie voor een overzicht van de
minoren paragraaf 1.2 onder het kopje ‘Bacheloropleidingen’). Tijdens voorlichtingsbijeenkomsten en via
de website wordt uitgebreide informatie over alle minoren gegeven. Tevens worden studenten begeleid in
met maken van een keuze voor de minor.

Bestuursverslag 2009 35
Wanneer de afronding van de bacheloropleiding in zicht komt, staan studenten voor de keuze van een
masteropleiding. De TU/e biedt zowel haar eigen bachelorstudenten als die van andere universiteiten
de nodige voorlichting over haar masteropleidingen en de vooropleidingseisen waaraan moet worden
voldaan om succesvol aan deze opleidingen deel te kunnen nemen. Tevens worden studenten begeleid
in het maken van een keuze voor een masteropleiding. Voor eigen bachelorstudenten is altijd ten minste
één aansluitende masteropleiding zonder formele restricties als doorstroomopleiding toegankelijk.
In 3TU-verband wordt via een gezamenlijke online doorstroommatrix de nodige informatie verschaft
over alle doorstroommogelijkheden tussen bachelor- en masteropleidingen van de drie Nederlandse
TU’s. Daarbij worden overeenkomstige bachelors van elkaars instellingen gelijk behandeld. Voor
instromende masterstudenten van buiten de drie TU’s is sprake van selectie. Met een aantal internationale
universiteiten zijn in dit kader speciale afspraken gemaakt.
De TU/e houdt de studievoortgang van zowel haar bachelor- als masterstudenten goed in de gaten.
Wanneer het tempo en/of de prestaties achterblijven, krijgen de betrokken studenten advies en
begeleiding om hen weer ‘op het goede spoor te krijgen’. Studenten die drie keer zonder succes aan een
tentamen hebben deelgenomen, worden uitgenodigd voor een gesprek met een studieadviseur. In goed
overleg wordt vervolgens een studieplan opgesteld, dat tot doel heeft bij de vierde poging adequaat
voorbereid te zijn, zodat er een goede kans van slagen is.
Wie eenmaal met een positief studieadvies aan het tweede jaar van de bacheloropleiding is begonnen
dan wel is toegelaten tot een masteropleiding, wordt in principe in staat geacht zijn of haar bachelor- c.q.
masteropleiding in maximaal 4 c.q. 3 jaar te kunnen volbrengen.
Aansluiting vwo - w.o.
De TU/e heeft in 2009 de nodige inspanningen geleverd in het kader van het ‘Pre University College’
(PUC) om de aansluiting tussen het vwo en het w.o. te verbeteren. Zo werd de Bèta-alliantie, het
samenwerkingsverband tussen de TU/e en vwo-scholen, uitgebreid van 24 naar 29 scholen en werden
er verschillende nieuwe activiteiten ontplooid op het gebied van studiekeuzebegeleiding. Naast de
activiteiten gericht op leerlingen uit de bovenbouw van het vwo, zijn er ook activiteiten aangeboden
die een bijdrage leveren aan de professionalisering van vwo- en TU/e- docenten. In 2009 werden er
bijvoorbeeld docentendagen voor vwo-docenten georganiseerd en een studiedag over aansluiting
tussen vwo en w.o. voor propedeuse-docenten.
Aansluiting hbo - w.o.
De TU/e bevordert actief dat hbo-studenten in technische richtingen na afronding van hun opleiding
doorstromen naar een van haar masteropleidingen. De universiteit verzorgt in dat kader zowel
schakelminoren in het hbo zelf als schakelprogramma’s tussen hbo-bachelor- en TU/e-masteropleidingen.
Over beide mogelijkheden wordt actief voorlichting gegeven aan hbo-studenten. In 2009 werden de
volgende aanpassingen met betrekking tot de schakelminoren doorgevoerd: de studielast van de
schakelminoren is teruggebracht naar 18 studiepunten, er is een cursus basiswiskunde verplicht gesteld
als toelatingsvoorwaarde en er heeft een aanpassing in de verroostering plaatsgevonden waardoor
hbo-studenten zich nu een semester lang volledig op de minor aan de TU/e kunnen richten. Zie verder
paragraaf 2.1 onder het kopje ‘Instroom’.

Bestuursverslag 2009 36
Ondernemerschapsonderwijs
De faculteit ‘Industrial Engineering & Innovation Sciences’ verzorgt sinds 2006 een instellingsbrede minor
‘Ondernemerschap’ voor bachelorstudenten. De minor trekt studenten uit vrijwel alle faculteiten.
Het speciale certificaatprogramma ‘Technology Entrepreneurship’ voor afstuderende masterstudenten
trok in 2009 in totaal 18 deelnemers die in multidisciplinaire teams samen met onderzoekers en
promovendi kennis en ervaring hebben opgedaan op het terrein van ondernemerschap en
businessplanning. Doel is hieruit nieuwe hightechbedrijven voort te laten komen. Het programma wordt
verzorgd door de faculteit ‘Industrial Engineering & Innovation Sciences’ en het TU/e Innovation Lab.
In 2009 werden door het TU/e Innovation Lab tal van voorlichtingsbijeenkomsten en workshops
verzorgd voor studenten, deelnemers aan de ontwerpersopleidingen en promovendi met interesse in
ondernemerschap. Twee keer werd in het kader van het zogenaamde PROOF-programma (PROviding
Opportunities For PhD students) een cursus ondernemerschap verzorgd voor promovendi en ontwerpers
in opleiding. Hier namen 35 personen aan deel. In samenwerking met Technologiestichting STW,
de beide andere Nederlandse TU’s en Wageningen Universiteit werden twee tweedaagse ‘Business
Challenges’ georganiseerd voor onderzoekers die in de pre-startfase van een mogelijk hightechbedrijf
verkeerden. Verder werd in samenwerking met partners in Aken en Leuven een masterclass
ondernemerschap verzorgd voor afstudeerders, afgestudeerden, promovendi en gepromoveerden
die een hightechbedrijf begonnen zijn.
Tijdens de Brainport Entrepreneurship Week werd het ‘Brabant Center of Entrepreneurship’ (BCE) officieel
gelanceerd. Voor de realisatie van het BCE werd een subsidie verworven bij het zogenaamde Operationeel
Programma Zuid-Nederland. Dat maakt het mogelijk in de jaren 2009-2012 vanuit het centrum een forse
impuls te geven aan het ondernemerschapsonderwijs in Noord-Brabant. Zie verder paragraaf 4.2 onder het
kopje ‘Brabant Center of Entrepreneurship’.
Het TU/e Innovation Lab heeft samen met de faculteit ‘Industrial Engineering & Innovation Sciences’,
TiasNimbas Business School en enkele grote bedrijven en industriële partners een Executive MBI-opleiding
(Master of Business Innovation ) opgezet op het gebied van ondernemerschap. Het programma ging in
september 2008 van start en bevat niet alleen cursorische onderdelen maar ook elementen als coaching,
financiering en business development. In 2009 hebben zich diverse deelnemers, van binnen en buiten de
TU/e, aangemeld voor de tweede lichting die in maart 2010 van start gaat.
De faculteit ‘Industrial Engineering & Innovation Sciences’ heeft in 2009 met steun van het TU/e
Innovation Lab diverse onderzoeksprojecten opgezet op het terrein van ondernemerschap en innovatie.
Daarbij waren de 3TU-leerstoelhouders internationaal ondernemerschap betrokken en werd samengewerkt
met diverse externe partners.

Bestuursverslag 2009 37
Maatwerk voor bedrijfsleven
De faculteit ‘Wiskunde en Informatica’ verzorgde een vijftal meerdaagse post-academische cursussen over
‘Statistische basistechnieken’, ‘Design of Experiments’, ‘Statistische procesbeheersing’, ‘Multivariate
data-analyse’ en ‘Data mining’. Verder is het CEE/e-initiatief (Continuing Engineering Education Eindhoven)
van start gegaan dat een breed scala aan cursussen op het gebied van IT en toegepaste statistiek en
data-analyse omvat voor promovendi, stafleden en externen. Voor alumni geldt een gereduceerd tarief.
De faculteit ‘Scheikundige Technologie’ verzorgde cursussen ‘polymeerchemie’, ‘coatingstechnologie’ en
‘emulsiepolymerisatie’ voor deelnemers uit verschillende bedrijven. De faculteit ‘Industrial Engineering
& Innovation Sciences’ verzorgde een Masterclass ‘Chain Optimization’ voor Philips Lighting en Philips
Medical en een workshop bij Procter & Gamble. De faculteit ‘Werktuigbouwkunde’ verzorgde een PATOcursus
‘Motion Control’ voor deelnemers uit het bedrijfsleven. Vanuit de School of Medical Physics and
Engineering Eindhoven (SMP/e) werden door de faculteiten ‘Technische Natuurkunde’ en ‘Biomedische
Technologie’ post-initiële opleidingsprogramma’s en cursussen verzorgd voor ingenieurs in ziekenhuizen.
De programma’s leiden op tot klinisch fysicus c.q. qualified medical engineer. Aan de cursussen ‘Medische
ethiek’ en ‘Veiligheids- en risico-analyse’ namen ook externe trainees deel. De duale varianten van de
masteropleidingen ‘Chemical Engineering’ en ‘Building Services’ werden in 2009 gecontinueerd.
Uitbesteding van onderwijs
De faculteit ‘Biomedische Technologie’ werkt nauw samen met de Universiteit Maastricht en het
Maastricht Universitair Medisch Centrum. Delen van de bacheloropleiding ‘Biomedische technologie’
en de masteropleidingen ‘Biomedical Engineering’ en ‘Medical Engineering’ worden verzorgd door de
Maastrichtse partners. Ook wordt gebruik gemaakt van voorzieningen in Maastricht. Voor het verzorgen
van het bachelor- en masteronderwijs betaalde de TU/e in 2009 € 151.000 aan de Universiteit Maastricht.
Aan het Maastricht Universitair Medisch Centrum werd een vergoeding van € 325.000 betaald voor
masteronderwijs, stagebegeleiding, huisvesting en infrastructuur. De faculteit ‘Industrial Engineering &
Innovation Sciences’ besteedde in 2009 circa € 56.000 voor het inhuren van docenten, het opzetten en
verzorgen van vakken en het begeleiden van studenten. Door de faculteit ‘Werktuigbouwkunde’ werden
in 2009 een keuzevak en een project op het terrein van ‘Rapid Manufacturing’ uitbesteed. Hiermee was
een bedrag gemoeid van € 11.602. De faculteit ‘Elektrotechniek’ besteedde in 2009 in het kader van de
ontwerpersopleiding ‘Information and Communication Technology’ voor circa € 11.000 aan onderwijs uit.
Dit betrof onderwijs op de gebieden ‘Projectbased Management’, ‘Methods and Techniques for Design’
en ‘Specifieke Software’.
Continuing education
Het TU/e-aanbod op het terrein van ‘continuing education’ maakt onderdeel uit van de TiasNimbas
Business School, waarin de TU/e een minderheidsbelang heeft. Opleidingen die hun oorsprong vinden
in de TU/e zijn de ‘Executive Master of Real Estate’ en de ‘Executive Master in Operational Excellence’.
Deze laatste wordt vanaf september 2009 in combinatie met de ‘Executive Master in Transport and
Logistics’ aangeboden.
In 2009 is het programma ‘Foundations in Management’, speciaal ontwikkeld voor technische
professionals, van start gegaan. De in 2008 ontwikkelde ‘Masterclass Operational Excellence for
Executives’ is in 2009 succesvol gebleken. Daarnaast werd een aantal programma’s aangeboden
op de High Tech Campus te Eindhoven, waaronder de jaarlijkse ‘Business Challenges’ (seminars over
business innovation) en een deel van de ‘Entrepreneurial Lectures’.

Bestuursverslag 2009 38
Deelname personeel aan opleidingen
In 2009 hebben in totaal 12 personeelsleden van de TU/e als student ingeschreven gestaan voor het
volgen van onderwijs aan de eigen universiteit.
Studentenuitwisseling
In 2009 maakten in totaal 370 studenten van 130 Europese hoger onderwijsinstellingen gebruik van een
uitwisselingsovereenkomst tussen hun instelling en de TU/e om enige tijd onderwijs in Eindhoven te
volgen. Datzelfde geldt voor in totaal 120 studenten van 35 instellingen buiten Europa.
In totaal ontvingen 52 Europese hoger onderwijsinstellingen in 2009 119 studenten van de TU/e, van wie
98 op basis van een bilaterale uitwisselingsovereenkomst. Buiten Europa ontvingen 68 instellingen voor
hoger onderwijs 154 TU/e-studenten. Daarnaast hebben 97 TU/e studenten in 2009 een stage uitgevoerd
bij bedrijven en instituten in het buitenland. Nieuwe bestemmingslanden in 2009 waren met name Chili
en Rusland.
Duurzaamheid
De TU/e hecht er veel waarde aan dat in al haar opleidingen integraal aandacht wordt besteed aan het
aspect ‘duurzaamheid’. Toekomstige ingenieurs moeten zich bewust zijn van hun maatschappelijke
verantwoordelijkheid in deze. Specifieke aandacht voor duurzaamheid op energiegebied komt tot
uitdrukking in een minor ‘Sustainable Energy Technology’ in de bachelorfase en in een gelijknamige
masteropleiding (in 3TU-verband).
In samenwerking met buitenlandse partners werden de volgende initiatieven op het gebied van duurzame
energie in 2009 ontplooid:
• de TU/e werd partner in het Erasmus Mundus masterprogramma op het gebied van duurzame energie
systemen: ‘SELECT’. Zie voor nadere informatie paragraaf 7.3 (onder het kopje ‘Erasmus Mundus’);
• de TU/e werd samen met een aantal Europese partners door het ‘European Institute of Innovation and
Technology’ geselecteerd voor een ‘Knowledge and Innovation Community’ (KIC) op het gebied van
energie, genaamd: InnoEnergy. Binnen deze KIC zal de TU/e onderwijs ontwikkelen waarin energie,
innovaties en ondernemerschap centraal staan. Zie ook paragraaf 3.3 (onder het kopje ‘Duurzaamheid’)
en paragraaf 7.2 (onder het kopje ‘Knowledge and Innovation Communities’);
• binnen de European University Alliance is de European Graduate School on Sustainable Energy
Technology van start gegaan. Zie voor nadere informatie paragraaf 7.2 (onder het kopje ‘European
University Alliance’).
Daarnaast werd de serie ‘Master Classes on Energy and Climate’ voor afstudeerders in alle
masteropleidingen en promovendi ook in 2009 aangeboden. De organisatie is in handen van medewerkers
van de faculteiten ‘Technische Natuurkunde’ en ‘Industrial Engineering & Innovation Sciences’.

Bestuursverslag 2009 39
3
Onderzoek
3.1
Feiten en cijfers
Promoties en promotierendementen
De instroom van promovendi (on payroll) nam in 2009 toe. Er stroomden in totaal 224 promovendi in
tegenover 207 in 2008. Het aantal promoties steeg in geringe mate van 191 in 2008 naar 192 in 2009.
De promotierendementen zijn heel stabiel en gemiddeld ruim 20% hoger dan het gemiddelde in
Nederland (bron: VSNU, Rapportage Promovendigegevens 2008).
Instroom promovendi (on payroll)
(per kalenderjaar)
Jaar Aantal % vrouwen % buitenlanders
2005 162 25 50
2006 149 33 42
2007 171 28 56
2008 207 24 58
2009 224 34 63
Aantal promoties/dissertaties
(per kalenderjaar)
Jaar Aantal Waarvan op proefontwerp
2005 164 5
2006 148 4
2007 176 2
2008 191 1
2009 192 7
Promotierendement
(cumulatief percentage gepromoveerden per generatie dat op peildatum 31 december van vermeld jaar is gepromoveerd)
Generatie 2005 2006 2007 2008 2009
2001 49 65 67 70 73
2002 4 38 68 76 77
2003 2 7 45 74 79
2004 - 2 5 50 75
2005 - - - 3 47
Publicaties
Er werden in 2009 60 wetenschappelijke publicaties meer gepubliceerd dan in 2008, 56 in de categorie
‘refereed’ en 4 in de categorie ‘non-refereed’. Het aantal vakpublicaties daalde in 2009 naar 126.
Wetenschappelijke publicaties
(per kalenderjaar; met en zonder refereesysteem)
Jaar Aantal refereed Aantal non-refereed
2005 2692 393
2006 2816 371
2007 2935 357
2008 3069 384
2009 3125 388

Bestuursverslag 2009 40
Vakpublicaties (voor vakgenoten)
(per kalenderjaar)
Jaar
Aantal
2005 265
2006 369
2007 243
2008 143
2009 126
Citatie-impactscore en Web of Science
Het Nederlands Observatorium van Wetenschap en Technologie publiceerde in zijn rapport ‘Wetenschapsen
Technologie-indicatoren 2010’ een overzicht van de citatie-impactscores van de Nederlandse
universiteiten, berekend over de periode 2005-2008. De TU/e neemt in dit overzicht een tweede plaats in
met een citatie-impactscore van 1.44 (44% boven het wereldgemiddelde). Dit is een daling van 6 procent
ten opzichte van de citatie-impactscore over de periode 2003-2006. De Technische Universiteit Delft
neemt een vijfde plaats in met een score van 1.37 en de Universiteit Twente een zevende plaats met een
score 1.34.
Het aantal in 2009 door TU/e-medewerkers gepubliceerde artikelen met een vermelding in het Web of
Science bedraagt 1301, hetgeen 138 meer is dan in 2008.
Citatie-impactscore 2005-2008
(uit: Wetenschaps- en Technologie-indicatoren 2010 van het Nederlands Observatorium van Wetenschap en Technologie;
Bron CWTS/Thomson Reuters/CWTS Web of Science. Bewerking: CWTS)
Universiteit
Score
EUR 1.47
TU/e 1.44
VUA 1.39
UvA 1.38
TUD 1.37
LEI 1.34
UT 1.34
UU 1.33
RU 1.31
RUG 1.27
WUR 1.26
UM 1.24
UvT 0.95
Aantal artikelen in Web of Science
(per 31 december)
Jaar
Aantal
2005 1140
2006 1167
2007 1021
2008 1163
2009 1301

Bestuursverslag 2009 41
Onderzoekssamenwerking met bedrijfsleven
Uit een onafhankelijk onderzoek van het Center for Science and Technology Studies (CWTS) in Leiden
onder de 350 beste onderzoeksuniversiteiten in de wereld is de TU/e als beste uit de bus gekomen
waar het gaat om het percentage gezamenlijke onderzoekspublicaties met onderzoekers uit het
bedrijfsleven van het totale aantal onderzoekspublicaties.
Intensiteit University-Industry-Cooperation
(percentage gezamenlijke onderzoekspublicaties met bedrijfsleven van totaal aantal publicaties; uit: ‘Benchmarking
university-industry research cooperation worldwide: performance measurements and indicators based on co-authorship
data for the world’s largest universities’ van het CWTS)
Universiteit UIC-intentsiteit (%)
Eindhoven University of Technology (NL) 11
Tokyo Institute of Technology (Japan) 10
Osaka University (Japan) 9
Keio University (Japan) 8
Delft University of Technology (NL) 8
Tohoku University (Japan) 8
University of Tokyo (Japan) 8
Purdue University. Indianapolis (USA) 8
Hokkaido University (Japan) 8
Denmark University of Technology 7
Tweede en derde geldstroom
De tweede geldstroom bedroeg in 2009 17,8 miljoen euro tegenover 18 in 2008. De derde geldstroom
nam toe van 54,4 miljoen euro in 2008 naar 63,1 miljoen euro in 2009. De tweede en derde geldstroom
vormden in 2009 ruim 27% van de totale baten.
Omvang tweede geldstroom
(per kalenderjaar; absoluut in miljoenen euro’s en als percentage van totale inkomsten)
Jaar Absoluut % van totale inkomsten
2005 14,8 5,9
2006 19,2 7,3
2007 17,0 6,1
2008 18,0 6,3
2009 17,8 6,0
Omvang derde geldstroom
(per kalenderjaar; absoluut in miljoenen euro’s en als percentage van totale inkomsten)
Jaar Absoluut % van totale inkomsten
2005 43,6 17,4
2006 45,4 17,1
2007 49,6 17,9
2008 54,4 18,9
2009 63,1 21,5

Bestuursverslag 2009 42
Europese onderzoeksgelden
De TU/e heeft in 2009 in totaal 14,3 miljoen euro aan subsidies verworven uit het 7e Kaderprogramma van
de EU. De universiteit is coördinator van en deelnemer aan 24 projecten die in 2009 van start zijn gegaan.
Omvang verworven subsidies uit EU-kaderprogramma’s
(per kalenderjaar in miljoenen euro’s)
Jaar
Bedrag
2005 4,7
2006 9,6
2007 1,4
2008 17,2
2009 14,3
NWO-Vernieuwingsimpuls
Er werden in 2009 door TU/e-onderzoekers 1 Veni-, 5 Vidi- en 2 Vici-laureaten verworven in het kader
van de Vernieuwingsimpuls van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).
Er worden initiatieven genomen om medewerkers te stimuleren tot en ondersteunen bij het indienen van
voorstellen bij NWO.
Een Veni-laureaat werd toegekend aan:
• dr. V.C. Lagendijk (faculteit ‘Industrial Engineering & Innovation Sciences’).
Een Vidi-laureaat aan:
• dr. K.F. Boersma (faculteit ‘Technische Natuurkunde’);
• dr. J. Harting (faculteit ‘Technische Natuurkunde’);
• dr. M. Mischi (faculteit ‘Electrical Engineering’);
• dr.ir. J.A. van Oijen (faculteit ‘Werktuigbouwkunde’);
• dr.ir. A.H.M. Smets (faculteit ‘Technische Natuurkunde’).
En een Vici-laureaat aan:
• dr.ir. W.M.M.Kessels (faculteit ‘Technische Natuurkunde’);
• dr. N.A.J.M. Sommerdijk (faculteit ‘Scheikundige Technologie’).
Aantal verworven VENI-, VIDI- en VICI-laureaten
(per kalenderjaar)
Jaar VENI VIDI VICI
2005 2 2 -
2006 6 2 1
2007 3 7 3
2008 2 2 2
2009 1 5 2

Bestuursverslag 2009 43
ERC Grants
Er werd in 2009 een Advanced Grant verworven in het kader van het prestigieuze programma van
de European Research Council. De ERC Advanced Grant werd toegekend aan prof.dr. E.W. Meijer
(faculteit ‘Scheikundige Technologie’).
Aantal verworven ERC Starting en Advanced Grants
(per kalenderjaar)
Jaar Starting Advanced
2005 n.v.t. n.v.t.
2006 n.v.t. n.v.t.
2007 n.v.t. n.v.t.
2008 2 2
2009 - 1
Akademie-hoogleraren
Er werden in 2009 geen TU/e-hoogleraren tot Akademie-hoogleraar benoemd. Het aantal Akademiehoogleraren
bleef constant op 2.
Aantal verworven ERC Starting en Advanced Grants
(per 31 december)
Jaar
Aantal
2005 2
2006 2
2007 2
2008 2
2009 2
Inzet WP in onderzoek
De inzet van wetenschappelijk personeel in onderzoek is in 2009 gestegen met 40 mensjaren ten opzichte
van het jaar ervoor. Alleen de inzet in het kader van de tweede geldstroom liep terug.
Inzet WP in onderzoek
(per kalenderjaar; in mensjaren WP per geldstroom)
Jaar 1e geldstroom 2e geldstroom 3e geldstroom Totaal
2005 335 258 348 941
2006 330 215 358 903
2007 339 222 355 916
2008 385 207 449 1041
2009 410 190 481 1081

Bestuursverslag 2009 44
Externe beoordelingen
In 2009 zijn de resultaten beschikbaar gekomen van een onderzoeksvisitatie in 3TU-verband voor het
domein ‘Chemical Engineering’ (Scheikundige Technologie). De TU/e kwam bijzonder sterk uit de bus.
Niet eerder behaalde de universiteit bij een onderzoeksvisitatie in dit domein zulke hoge scores. Twee
groepen behaalden het maximale resultaat van vier vijven, te weten de groep ‘Macro-organic Chemistry’
van prof.dr. E.W. Meijer en de groep ‘Molecular Materials and Nanosystems’ van prof.dr.ir. R.A.J. Janssen.
Voor prof. Meijer was dit de derde keer op rij dat hij bij een onderzoeksvisitatie met zijn groep de maximale
score behaalde. Eerder deed hij dat in 1996 en in 2002. Door de hoge scores bij de onderzoeksvisitatie
Scheikundige Technologie stegen in 2009 vanzelfsprekend ook de voortschrijdende (fte-gewogen)
gemiddelde visitatiescores over alle TU/e-disciplines.
Scores onderzoeksvisitaties in 2009
(per onderzoeksvisitatie; volgens Standard Evaluation Protocol)
Quality Productivity Relevance Viability
Onderzoeksvisitatie Scheikundige Technologie 4.56 4.67 4.64 4.32
Voortschrijdende (fte-gewogen) gemiddelde visitatiescores over alle TU/e-discpines
(per kalenderjaar; volgens Standard Evaluation Protocol)
Jaar Quality Productivity Relevance Viability
2005 3.51 3.15 3.58 3.31
2006 3.80 3.46 4.00 3.65
2007 3.80 3.46 4.00 3.65
2008 3.89 3.63 4.13 3.79
2009 4.16 3.99 4.37 4.03
3.2
Realisatie Bestuurlijke Agenda 2009
Zie bijlage 5 onder het kopje ‘Onderzoek’ voor de doelstellingen die de TU/e in 2009 op onderzoeksgebied
nastreefde.
Programmastimulering
De TU/e vindt het belangrijk om op instellingsniveau ruimte te bieden aan vernieuwend multidisciplinair
onderzoek. Met het oog daarop is in 2008 een stimuleringsregeling opgezet, die voorziet in het tijdelijk
toekennen van centrale middelen aan veelbelovende initiatieven van met name jonge hoogleraren of
universitair hoofddocenten voor risicovolle, vernieuwende multidisciplinaire onderzoeksprogramma’s.
Uitgangspunt is dat deze programma’s goede mogelijkheden bieden voor wetenschappelijke vernieuwing
en op termijn goede kansen voor het verwerven van externe fondsen en voor participatie in externe
onderzoeks- en innovatieprogramma’s. Na een startperiode van enkele jaren moeten ze in belangrijke
mate op basis van externe financiering kunnen worden verwezenlijkt.
Begin 2009 werden de eerste aanvragen voor programmastimulering - 13 in totaal - bij het College van
Bestuur ingediend. Na advies ingewonnen te hebben bij een beoordelingscommissie van hoogleraren
kende het college aan vier voorstellen een stimuleringssubsidie toe van 1 miljoen euro, gespreid over vier
jaren. De gehonoreerde programma’s (met tussen haakjes de programmaleiders) zijn:
• ‘I-lighting the world’ (prof.dr. E.H.L. Aerts);
• ‘An ultralow-power-on-chip photonic network’ (prof.dr. A. Fiore);
• ‘Biomimetic materials’ (prof.dr. S.R. Sijbesma);
• ‘Blood in motion’ (dr.ir. A.C.B. Bogaerds).

Bestuursverslag 2009 45
Een vijfde programmavoorstel werd gehonoreerd, nadat aan een door het College van Bestuur
gestelde randvoorwaarde was voldaan. Dit betreft het programma:
• ‘Multiscale analysis of intrinsic properties of polymer systems’ (dr.ir. L.Goovaerts).
Eind 2009 ontving het College van Bestuur voor de aanvraagronde 2010 in totaal 7 aanvragen.
In 2010 wordt bekend gemaakt welke van deze aanvragen gehonoreerd zijn.
Topinstitute Intelligent Lighting
Volgens plan is in 2009 samen met enkele relevante bedrijven gestart met het opzetten van een
‘Topinstitute Intelligent Lighting’. Binnen dit multidisciplinaire technologische topinstituut zullen
onderzoekers uit uiteenlopende gebieden werken aan de ontwikkeling van geheel nieuwe concepten
van interactieve verlichting en daarvoor benodigde technologie. Het instituut zal de gehele kennisketen
omvatten van fundamenteel onderzoek tot en met concrete toepassingsprojecten in de industrie en
uiteenlopende maatschappelijke domeinen. De basis voor het instituut is gelegd door middel van
een multidisciplinair onderzoeksprogramma ‘I-lighting the world’, waaraan door het College van
Bestuur één miljoen euro centrale stimuleringsgelden werd toegekend, gespreid over vier jaren.
In het kader daarvan zijn enkele promovendi aangesteld. Verder kon tijdelijke inzet van kenniswerkers
bij het instituut in oprichting worden gerealiseerd via het project ‘Ensure’ in het kader van de landelijke
Kenniswerkersregeling. Kartrekker van het instituut is prof.dr. E.H.L. Aarts, hoogleraar bij de faculteit
‘Industrial Design’.
Eindhoven Energy Institute
De TU/e wil haar internationale wetenschappelijke positie op het terrein van duurzame energietechnologie
de komende jaren fors versterken. In dat kader is in 2009 het besluit genomen al het onderzoek op
dit terrein binnen de universiteit te bundelen in één sterk gefocusseerd ‘Eindhoven Energy Institute’.
Prof.dr.ir. R. de Borst, decaan van de faculteit ‘Werktuigbouwkunde’, treedt als wetenschappelijk
kartrekker op bij het opzetten van het instituut. De contouren van het instituut zijn geschetst en er is
een begin gemaakt met het schrijven van een businessplan. Het instituut zal zich met name richten
op vier onderzoekslijnen en de vertaling daarvan naar concrete innovatieve toepassingen:
• ‘Built Environment’ (ontwikkeling van technologieën voor transport, opslag en efficiënt gebruik van
energie in de gebouwde omgeving);
• ‘Future Fuels’ (ontwikkeling van nieuwe brandstoffen in combinatie met ultraschone
verbrandingstechnieken);
• ‘Energy Conversion’ (ontwikkelen van nieuwe technologieën en materialen voor het omzetten van
zonlicht in energie);
• ‘Fusion & Plasma’ (bijdragen aan het toepasbaar maken van kernfusie als energiebron voor toekomstige
generaties).
Het ‘Eindhoven Energy Institute’ zal een belangrijke rol gaan spelen in de zogenaamde Knowledge and
Innovation Community (KIC) ‘InnoEnergy’ binnen het ‘European Institute of Innovation and Technology’
(EIT). Het KIC ‘InnoEnergy’ is een door het EIT erkend Europees consortium van universiteiten,
onderzoeksinstituten en bedrijven, georganiseerd in zes thematische clusters met elk een eigen co-locatiecentrum.
De TU/e is een van de leidende participanten in het co-locatie-centrum Benelux, dat gevestigd
zal worden op de High Tech Campus in Eindhoven en binnen het KIC het thema ‘Intelligent energy-efficient
buildings and cities’ zal coördineren. De ontwikkeling van het ‘Eindhoven Energy Institute’ en de vestiging
van de co-locatie van het KIC ‘InnoEnergy’ in Eindhoven maakt de regio een aantrekkelijke vestigingsplaats
voor andere kennisinstituten op energiegebied. Met andere partijen in de omgeving zal de TU/e zich ervoor
inzetten dat Eindhoven een belangrijk internationaal kenniscentrum wordt op het terrein van duurzame
energie. Zie verder paragraaf 7.2 onder het kopje ‘Knowledge and Innovation Communities’.

Bestuursverslag 2009 46
Excellentiefonds
In 2009 is aan drie wetenschappelijk medewerkers van de universiteit een onderzoeksstipendium van
€ 50.000 toegekend uit het TU/e Excellentiefonds. Aanvragen voor persoonlijke researchgrants van de
betrokken medewerkers bij externe onderzoeksfondsen bleken te voldoen aan alle criteria maar werden
uiteindelijk niet gehonoreerd vanwege overtekening van de desbetreffende subsidieprogramma’s.
Onderzoeksinfrastructuur
In 2009 werd een eerste overzicht gemaakt van de bestaande onderzoeksinfrastructuur (ruimtes,
apparatuur en voorzieningen) en van de wensen van de faculteiten ten aanzien van grote infrastructurele
investeringen. Het overzicht wordt in samenspraak met de faculteiten uitgewerkt tot een in 2010 op te
leveren representatieve publicatie. Aansluitend zal gewerkt worden aan het opstellen van een beleidsplan
‘Onderzoeksinfrastructuur 2020’, waarin wordt aangegeven welke investeringen in bestaande en nieuwe
onderzoeksinfrastructuur de TU/e in de periode tot het jaar 2020 wil gaan doen.
Onderzoeksvisitaties
De onderzoeksvisitaties van de faculteiten ‘Werktuigbouwkunde’ en ‘Scheikundige Technologie’ werden
in 2009 afgerond met de publicatie van de desbetreffende visitatierapporten door de QANU (Quality
Assurance Netherlands Universities). Het College van Bestuur heeft de beide faculteitsbesturen gevraagd
om rekening houdend met de visitatieresultaten een geactualiseerd onderzoeksbeleidsplan op te leveren.
Ter voorbereiding op de onderzoeksvisitaties van de faculteiten ‘Biomedische Technologie’, ‘Wiskunde
en Informatica’ en ‘Industrial Design’ zijn in 2009 zelfevaluatierapporten opgesteld. Bij ‘Wiskunde en
Informatica’ hebben inmiddels visitatiebezoeken plaatsgevonden en zijn door de QANU
conceptrapportages opgeleverd.
Beoordelingscriteria
De drie technische universiteiten in ons land hebben er zowel in het kader van onderzoeksvisitaties
als bij het in competitie verwerven van tweedegeldstroommiddelen hinder van dat er geen goede
beoordelingscriteria en -procedures zijn voor de construerende en ontwerpende wetenschappen,
waardoor deze niet correct beoordeeld en als gevolg daarvan ondergewaardeerd worden. Daarom
zetten de drie TU’s zich er gezamenlijk voor in verandering in deze situatie te brengen.
Prof.dr.ir. M.W.J. Schouten, in 2009 decaan van de TU/e-faculteit ‘Industrial Design’, heeft met raadpleging
van collegae in Eindhoven, Delft en Twente een eerste aanzet gegeven voor het formuleren van
adequate beoordelingscriteria en -procedures voor design en engineering. Aansluitend hebben de
drie technische universiteiten de KNAW gevraagd een advies uit te brengen over beoordelingscriteria
voor de construerende en ontwerpende wetenschappen.
Verder zijn in 2009 door de drie TU’s acties ondernomen om het design- en engineeringonderzoek
duidelijker te positioneren binnen het nieuwe Standard Evaluation Protocol (SEP) voor publiek onderzoek
in ons land. Dit heeft geleid tot enkele aanpassingen binnen het protocol. Daarnaast is overleg gestart
met de overheid en NWO/STW over de mogelijkheid om binnen STW een specifieke vernieuwingsimpuls
te introduceren voor de ontwerpende en construerende wetenschappen. Zie ook paragraaf 3.3 onder het
kopje ‘ERiC’.
Distinguished Professorship
In 2009 is prof.dr. S.I. (Samuel) Stupp, directeur van het Institute for BioNanotechnology in Medicin
van Northwestern University in de Verenigde Staten, als tweede buitenlandse hoogleraar voor vier
jaren benoemd tot ‘Distinguished Professor’ aan de TU/e. Hij ontving op 24 april bij gelegenheid
van de 53e Dies Natalis van de universiteit een eredoctoraat (zie ook paragraaf 3.3.onder het kopje
‘Eredoctoraat’). In 2008 werd de Amerikaanse onderzoeker dr. S.S.P. (Stuart) Parkin, IBM fellow

Bestuursverslag 2009 47
en leider van de onderzoeksgroep ‘magneto-electronics’ aan het IBM Almaden Research Center in
Californië als eerste ‘Distinguished Professor’ benoemd. ‘Distinguished Professors’ brengen jaarlijks
één week aan de TU/e door en verzorgen dan lezingen voor de wetenschappelijke staf, promovendi en
geselecteerde masterstudenten en zijn bovendien beschikbaar voor overleg met stafleden over belangrijke
ontwikkelingen in hun vakgebied. Via het ‘Distinguished Professorship’ wil de TU/e samenwerkingsrelaties
tussen haar wetenschappelijke staf en internationale topwetenschappers en hun onderzoeksgroepen een
extra dimensie geven.
3.3
Diversen
ERiC
De faculteit ‘Electrical Engineering’ rondde een in 2008 gestart pilotproject af in het kader van het
NWO- programma ‘Evaluating Research in Context’ (ERiC). Vanuit dit programma wordt gewerkt aan
de ontwikkeling van indicatoren voor de beoordeling van de maatschappelijke impact van onderzoek
en van evaluatiemethodes die recht doen aan kenmerken van verschillende vakgebieden, waaronder
de ontwerpende en construerende disciplines en multidisciplinair onderzoek. De drie technische
universiteiten hechten veel belang aan de ontwikkeling van beoordelingscriteria en -procedures voor de
ontwerpende en construerende disciplines. Zie verder paragraaf 3.2 onder het kopje ‘Beoordelingscriteria’.
Doelmatigheid
Het versterken van doelmatigheid is een van de doelstellingen van het onderzoeksbeleid van de TU/e.
Mede door de versterking van focus en massa in het onderzoek kunnen kwaliteit en productiviteit
voortdurend verder worden verhoogd zonder een evenredig groter beslag op middelen uit de eerste
geldstroom. Door in 3TU-verband afstemmingsafspraken te maken en samen te werken worden de
effectiviteit en doelmatigheid van de onderzoeksinspanningen bovendien extra bevorderd. Zo versterkt
de samenwerking in de 3TU.Centres of Excellence de internationale concurrentiepositie van het
Nederlandse technisch-wetenschappelijke onderzoek aanzienlijk zonder dat hiervoor blijvend extra
eerstegeldstroommiddelen noodzakelijk zijn. Soortgelijke effecten worden door de TU/e beoogd door
met andere universiteiten en het bedrijfsleven samen te werken in interuniversitaire en publiekprivate
onderzoeksinstituten en -programma’s. Verder zijn in het kader van de sectorplannen voor natuur- en
scheikunde focusafspraken gemaakt met de faculteiten natuurwetenschappen van andere universiteiten.
Onderzoekscholen
Zoals gemeld in paragraaf 1.2 onder het kopje ‘Onderzoekscholen en -instituten’ was de TU/e eind 2009
penvoerder van 6 door de KNAW erkende onderzoeksscholen en van 2 nationale toponderzoekscholen.
Verder was de TU/e actief in 12 door de KNAW erkende onderzoekscholen (2 meer dan in 2008), waarvan
het penvoerderschap door een andere universiteit wordt vervuld.
Eredoctoraat
In het kader van haar 53ste Diesviering heeft de TU/e op 24 april 2009 een eredoctoraat toegekend aan
de Amerikaanse wetenschapper prof.dr. S. I. (Samuel) Stupp. Hij ontving deze onderscheiding voor zijn
baanbrekende onderzoek naar zachte materialen en toepassingen van complexe moleculaire systemen
in de biomedische technologie. Prof.dr. Stupp is hoogleraar aan Northwestern University en sinds 2000
tevens directeur van het Institute for BioNanotechnology in Medicine van deze universiteit. Samuel Stupp

Bestuursverslag 2009 48
is (mede-)auteur van ongeveer 250 wetenschappelijke artikelen en heeft 30 patenten op zijn naam.
Hij werd in 2006 uitgeroepen tot één van de ‘15 Scientists That Will Change Your World’ door de
Biotechnology Industrial Organization. Als erepromotor trad universiteitshoogleraar Bert Meijer op,
hoogleraar Organische Chemie aan de faculteiten ‘Scheikundige Technologie’ en ‘Biomedische
Technologie’.
Simon Stevin Gezel
Dr.ir. R. (Rick) Scholte - in 2008 gepromoveerd aan de TU/e-faculteit Werktuigbouwkunde - ontving in 2009
de Simon Stevin Gezelprijs. Technologiestichting STW kent deze prijs jaarlijks toe aan een veelbelovende
jonge onderzoeker die het jaar daarvoor gepromoveerd is op een STW-project en een bijdrage heeft
geleverd aan de valorisatie van de onderzoeksresultaten. Het promotieonderzoek van Scholte richtte zich
op ‘sound imaging’, het in beeld brengen van geluid. Hij ontwikkelde een meetrobot met microfoons die
het geluidsniveau op honderden punten - met een nauwkeurigheid van 1 millimeter - meet en berekent.
De methode van Scholte maakt optimale omzetting van de ruimtelijke informatie uit verkregen akoestische
hologrammen mogelijk. Op deze manier is een geluidsbron zeer nauwkeurig op te sporen, waardoor
bijvoorbeeld de exacte oorsprong van geluidsoverlast vanuit machines kan worden aangepakt. Dit geeft de
machineontwerper de gelegenheid het ontwerp zodanig aan te passen dat de hinderlijke geluidsproductie
verdwijnt of aanzienlijk minder wordt. Het onderzoek werd ondersteund met een STW Valorisation Grant.
Leden Koninklijke Nederlandse Akademie voor Wetenschappen
Prof.dr. Johan Schot, hoogleraar Geschiedenis van de Techniek bij de faculteit ‘Industrial Engineering
and Innovation Sciences’, is in 2009 geïnstalleerd als lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie voor
Wetenschappen (KNAW).
Super TU/esdays
In het lustrumjaar 2006 is de TU/e gestart met het organiseren van zogenaamde Super Tu/esdays, bedoelt
om vooraanstaand onderzoek aan de universiteit aan een breed publiek te presenteren. In september
2009 werd er een Super TU/esday georganiseerd over ‘De innovatieve kracht van Brainport’. De faculteit
‘Industrial Engineering & Innovation Sciences’ organiseerde deze dag in samenwerking met Brainport
Development.
Wetenschappelijke integriteit
Sinds 2005 is binnen de TU/e de ‘Nederlandse Gedragscode Wetenschapsbeoefening’ van toepassing en
geldt binnen de universiteit een ‘Regeling wetenschappelijke integriteit TU/e’. Aan de op basis van deze
regeling ingestelde ‘Vertrouwenscommissie Wetenschappelijke Integriteit’ onder voorzitterschap van prof.
dr.ir. A.W.M. Meijers werd in 2008 één klacht voorgelegd waarover in dat jaar advies is uitgebracht aan het
College van Bestuur. Tegen het aanvankelijk oordeel van het College van Bestuur op basis van dit advies
is beroep ingediend bij het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit (LOWI). Het LOWI heeft over
de betreffende casus in 2009 advies uitgebracht aan het college. Het college nam vervolgens conform dit
advies enkele maatregelen.
De Vertrouwenscommissie Wetenschappelijke Integriteit heeft tijdens het verslagjaar 2009 geen nieuwe
cases in behandeling genomen.

Bestuursverslag 2009 49
Duurzaamheid
Net als op onderwijsgebied hecht de TU/e er ook op onderzoeksterrein veel waarde aan dat integraal
aandacht wordt besteed aan het aspect duurzaamheid. Tal van onderzoeksprogramma’s van de
universiteit zijn er direct of indirect op gericht de duurzaamheid van producten, processen en systemen
te verbeteren. Zo draagt het spraakmakende katalyseonderzoek van de universiteit er substantieel toe
bij dat industriële processen energiezuiniger en met minder uitstoot van schadelijke stoffen verlopen.
Andere voorbeelden van succesvol TU/e-onderzoek betreffen rookgasreiniging, zonnecellen, nieuwe
brandstoffen, schone verbranding, efficiëntere mobiliteit en transport en energiebesparing via verbetering
van meet- en regeltechnieken. En zo zijn er nog vele andere voorbeelden te geven van TU/e-onderzoek dat
buitengewoon relevant is voor het creëren van een duurzamere wereld en het bestrijden van de opwarming
van de aarde.
Concreet werd het volgende op het gebied van onderzoek naar duurzame energie in 2009 gerealiseerd:
• het TU/e onderzoek op het gebied van duurzame energie zal gebundeld worden in het Eindhoven Energy
Institute (EEI). Zie paragraaf 3.2 onder het kopje ‘Eindhoven Energy Institute’;
• de TU/e werd samen met een aantal Europese partners door het ‘European Institute of Innovation and
Technology’ geselecteerd voor een ‘Knowledge and Innovation Community’ (KIC) op het gebied van
duurzame energie, genaamd: InnoEnergy. De onderzoekssterktes van de TU/e, die gebundeld zijn in het
Eindhoven Energy Institute (EEI), worden in deze KIC ingebracht. Zie ook paragraaf 2.3 onder het kopje
‘Duurzaamheid’ en paragraaf 7.2 onder het kopje ‘Knowledge and Innovation Communities’;
• binnen de European University Alliance is de European Graduate School on Sustainable Energy
Technology van start gegaan. Zie voor nadere informatie paragraaf 7.2 onder het kopje ‘European
University Alliance’;
• binnen het 3TU.Center for Sustainable Energy Technologies heeft de TU/e een hoogleraar ‘Heterogene
katalyse’ aangesteld.

Bestuursverslag 2009 50
4
Kennisvalorisatie
4.1
Feiten en cijfers
Derde geldstroom
De derde geldstroom was in 2009 8,7 miljoen hoger dan in 2008 en vormde ruim 21% van de totale baten.
Omvang derde geldstroom
(per kalenderjaar; absoluut in miljoenen euro’s en als percentage van totale inkomsten)
Jaar Absoluut % van totale inkomsten
2005 43,6 17,4
2006 45,4 17,1
2007 49,6 17,9
2008 54,4 18,9
2009 63,1 21,5
Start-ups en spin-offs
In 2009 startten er bij de TU/e in totaal 15 start-ups en spin-offs, twee minder dan in 2008.
Het aantal directe TU/e-spin-offs bedroeg 10.
Start-ups en Spin-offs
(gestart in kalenderjaar)
Jaar
Aantal
2005 16
2006 20
2007 19
2008 17
2009 15
Octrooien
Het aantal op naam van de TU/e ingediende octrooiaanvragen kwam in 2008 uit op 10. Als gevolg van
een kritischere toetsing op exploitatiemogelijkheden van de voorstellen voor octrooiaanvragen zijn dit
er zes minder dan in 2008.
Octrooiaanvragen op naam TU/e
(aantal prioriteitsaanvragen per kalenderjaar)
Jaar
Aantal
2005 11
2006 13
2007 15
2008 16
2009 10

Bestuursverslag 2009 51
Licenties
Er werden door de TU/e in 2009 16 nieuwe licenties verstrekt, een behoorlijke toename ten opzichte van
de 10 in 2008.
Door TU/e verstrekte nieuwe licenties
(per kalenderjaar)
Jaar
Aantal
2005 7
2006 4
2007 5
2008 10
2009 16
Valorisation Grants
Van de 31 in 2009 vanuit de TU/e bij Technologiestichting STW ingediende aanvragen voor
Valorisaton Grants, werden er 17 gehonoreerd, 9 voor fase 1 (haalbaarheidsstudie) en 8 voor
fase 2 (valorisatie). De TU/e heeft hiermee respectievelijk 28% en 73% van alle landelijk toegekende
Grants binnengehaald. Het STW Valorisation Grant-programma staat open voor onderzoekers die
technologische onderzoeksresultaten willen vermarkten. De opzet lijkt op het Amerikaanse Small Business
Innovation Research-programma. Een Fase 1 Grant (max. € 25.000) ondersteunt het uitvoeren van
een onderzoek naar de technologische en commerciële haalbaarheid van een vermarktingsvoorstel.
Een Fase 2 Grant (max. € 200.000) ondersteunt de uitvoering van een voorstel tot aan het punt waarop
private financiers de verdere commerciële ontwikkeling voor hun rekening willen nemen.
4.2
Realisatie Bestuurlijke Agenda 2009
Zie bijlage 5 onder het kopje ‘Kennisvalorisatie’ voor de doelstellingen die de TU/e in 2009 op dit terrein
nastreefde.
Brabant Center of Entrepreneurship
In 2009 is het ‘Brabant Center of Entrepreneurship’ van de TU/e en de Universiteit van Tilburg (UvT) van
start gegaan. Als managementteam traden aan: prof. dr. Geert Duysters (wetenschappelijk directeur),
drs. Kees Kokke (zakelijk directeur en projectmanager TU/e) en mr. Jessica van den Bosch MBA
(projectmanager UvT). Op 17 november vond een officiële aftrapbijeenkomst plaats. Het centrum
stimuleert onderwijs en onderzoek op het terrein van ondernemerschap aan de TU/e en de UvT en
bevordert samenwerking op dit terrein tussen de beide Brabantse universiteiten. Bij de aanvang van
het studiejaar 2009-2010 startte aan de TU/e de vernieuwde minor ‘Ondernemerschap en innovatie’
voor bachelorstudenten. Deze zal in 2010 ook aan de UvT aangeboden worden.
Businessplan Kennisvalorisatie
Doordat de nieuwe subsidieregeling van de overheid voor kennisvalorisatie op zich liet wachten, was
het niet mogelijk de kennisvalorisatiefunctie aan de TU/e in 2009 op de geplande wijze te consolideren.
Er is namelijk een subsidietoekenning op basis van de nieuwe regeling nodig om het ambitieuze ‘TU/e
Businessplan Kennisvalorisatie’ in volle omvang te kunnen realiseren. Door het aflopen van de oude en
het uitblijven van de nieuwe subsidieregeling dreigt een situatie te ontstaan waarin de universiteit over
onvoldoende middelen beschikt om haar kennisvalorisatiefunctie naar behoren uit te kunnen oefenen.
Er zal een beroep worden gedaan op mogelijke regionale subsidiegevers om bij te springen.

Bestuursverslag 2009 52
Project Office
Het Project Office ‘Werken voor derden’ ter ondersteuning van het verwerven van middelen voor
onderzoeksprojecten via de tweede- en derdegeldstroom heeft zijn meerwaarde in 2009 bewezen.
Het speelde een cruciale rol bij het ontwikkelen en implementeren van regionale initiatieven voor
het behoud van kenniswerkers en belangrijke R&D-projecten in tijden van economische crisis.
Zie ter zake verder paragraaf 4.3 onder het kopje ‘Kenniswerkersregeling’.
Er waren in 2009 bij het Project Office vier projectofficers werkzaam, gekoppeld aan de faculteiten
‘Electrical Engineering’, ‘Industrial Engineering & Innovation Sciences’, ‘Werktuigbouwkunde’ en
‘Wiskunde en Informatica’. In 2010 zal het Project Office met financiële steun van het College van
Bestuur verder uitgerold worden naar de overige faculteiten. Het ‘TU/e Innovation Lab’ waar het
Project Office deel van uitmaakt, gaat verder na hoe het de faculteiten kan faciliteren met een pool
van zakelijke projectmanagers voor de beheersmatige coördinatie van complexe extern gefinancierde
onderzoeksprojecten.
Bedrijvigheid op campus
Eind 2009 is een uitgewerkt plan opgeleverd voor de ontwikkeling van een bedrijvenpark voor kleine
onderzoeksgedreven ondernemingen op het noordoostelijke deel van de universiteitscampus. Dit wordt
betrokken bij de verdere planvorming voor de ontwikkeling van de campus tot een ‘TU/e Science Park’.
In 2009 is een ontwikkelingsvisie ‘TU/e Science Park’ gerealiseerd in het kader van de voorbereiding
van een nieuw bestemmingsplan voor de universiteitscampus.
Gebouw Catalyst
Er is in 2009 goede voortgang geboekt met het treffen van voorbereidingen voor de bouw op de
universiteitscampus van een starters-/bedrijfsverzamelgebouw met technische faciliteiten en laboratoria.
Dit gebouw,’Catalyst’, moet circa 40 technostarters gaan herbergen uit de hoek van de faculteiten
‘Scheikundige Technologie’, ‘Technische Natuurkunde’ en ‘Werktuigbouwkunde’. Met de verwezenlijking
is een investering gemoeid van circa 14 miljoen euro. Dit bedrag wordt door diverse partijen opgebracht,
waaronder de gemeente Eindhoven, het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven en de provincie
Noord-Brabant. Verder is een subsidie verworven van het Operationeel Programma Zuid-Nederland.
Er is een architect geselecteerd en er is een bouwaanvraag in voorbereiding genomen. Naar verwachting
kan in 2010 met de bouw worden begonnen en zal het complex in het najaar van 2011 opgeleverd worden.
Gebouw Connector
Het voormalige TEMA-gebouw op de universiteitscampus is medio 2009 in gebruik genomen als
bedrijfsverzamelgebouw voor starters. De naam van het gebouw is in dat verband gewijzigd in
‘Connector’. De capaciteit voor het huisvesten van starters op de universiteitscampus is met de
bestemming van dit gebouw flink uitgebreid.
Staalkaart
De plannen voor het samenstellen van een voor een breed publiek toegankelijke en informatieve
‘Staalkaart’-publicatie (inclusief online-versie) over spraakmakend TU/e-onderzoek en de
toepassingsmogelijkheden daarvan zijn in 2009 voorlopig in de ijskast gezet. Besloten is om lopende
initiatieven voor thematische clustering van onderzoek in een aantal instituten (zoals rond ‘energy’,
‘health’ en ‘light’) eerst even af te wachten. Vervolgens zal opnieuw worden nagedacht over de opzet
van de publicatie.

Bestuursverslag 2009 53
4.3
Diversen
Samenwerking met mkb
Via United Brains, de gezamenlijke kennistransferorganisatie van de TU/e, Fontys Hogescholen en
ROC Eindhoven, is in 2009 continu gewerkt aan het versterken van de banden met het midden- en
kleinbedrijf en het ontwikkelen van gezamenlijke activiteiten. Het in kunnen zetten van door de overheid
gesubsidieerde kennisvouchers werkte hierbij stimulerend. Middelgrote en kleine ondernemers werden
via onder meer lezingen, workshops en de bladen Vector en Matrix op de hoogte gehouden van voor
hen interessante wetenschappelijke ontwikkelingen binnen de TU/e. Verder heeft United Brains een
‘innovatiecoördinator mkb’ aangesteld, die door middel van een proactieve aanpak de samenwerking
met middelgrote hightechbedrijven zal bevorderen.
Daarnaast heeft de Kenniswerkersregeling bestaande contacten met het midden- en kleinbedrijf
geïntensiveerd en nieuwe samenwerkingsverbanden tot stand gebracht (voor meer informatie zie de
subparagraaf ‘Kenniswerkersregeling’).
Samenwerking met grote ondernemingen
Vanuit het TU/e Innovation Lab is in 2009 geïnvesteerd in het opbouwen van een meer structurele
dialoog met grote hightechondernemingen en -organisaties. Inzet is door middel van geregelde
informatie-uitwisseling een goed beeld te krijgen van lopende gezamenlijke activiteiten en van wederzijds
profijtelijke samenwerkingsmogelijkheden op R&D-gebied en op die manier concrete gezamenlijke
R&D-activiteiten te entameren. Bestaande relaties zijn geïntensiveerd en geconsolideerd en er zijn
nieuwe samenwerkingsverbanden aangegaan. De Kenniswerkersregeling heeft hier een duidelijke
bijdrage aan geleverd.
Kenniswerkersregeling
De TU/e ontwikkelde in 2009 samen met andere regionale partijen in de Brainport Eindhoven-regio
initiatieven voor het behoud van technologische kenniswerkers en belangrijke technologische R&Dprojecten
in tijden van economische crisis. De rijksoverheid gaf gehoor aan de in de Brainportregio
ontwikkelde ideeën ter zake en lanceerde een Kenniswerkersregeling en een Regeling High
Tech Topprojecten. De TU/e was vervolgens actief betrokken bij het voorbereiden van ruim 100
projectvoorstellen van bedrijven voor het tijdelijk detacheren van kenniswerkers uit het bedrijfsleven
in gezamenlijke R&D-activiteiten. Van de ingediende projectvoorstellen met betrokkenheid van de
TU/e werden er 54 gehonoreerd. In totaal accommodeert de TU/e via de Kenniswerkersregeling 877
kenniswerkers uit de industrie. Daarnaast kan zij op basis van de gehonoreerde projecten tijdelijk een
60-tal jonge onderzoekers aanstellen. De universiteit ontvangt voor een en ander in totaal ruim 13 miljoen
euro. De Kenniswerkersregeling heeft een sterke impuls gegeven aan de samenwerking tussen bedrijven
en de TU/e. Zo zijn er nieuwe contacten ontstaan en zijn bestaande contacten verder uitgediept en
versterkt.
FOM Valorisatie Prijs
Prof.dr.ir. M.C.M. (Richard) van de Sanden, hoogleraar ‘Plasma & Materials Processing’ aan de faculteit
‘Technische Natuurkunde’, ontving de FOM Valorisatie Prijs 2009. Van de Sanden kreeg deze prijs voor zijn
onderzoek op het gebied van plasmadepositietechnologieën en zijn actieve rol bij het benutten van uit dit
onderzoek voorkomende kennis door verschillende industriële partners. Stichting FOM reikte deze prijs ter
waarde van 250.000 euro dit jaar voor het eerst uit.

Bestuursverslag 2009 54
5
Studenten- en alumnivoorzieningen
5.1
Feiten en cijfers
Studentenoordelen
TU/e-studenten die door bijzondere omstandigheden studievertraging oplopen, konden ook in
2009 in aanmerking komen voor ondersteuning uit het afstudeerfonds. Voor studenten die een
studie- of studentgerichte bestuursfunctie vervulden, waren bestuursbeurzen beschikbaar.
Voor het afstudeerfonds was in 2009 € 96.300 beschikbaar en voor bestuursbeurzen € 545.700.
TU/e-beurzen voor niet-EER-masterstudenten
Ter bevordering van de instroom van internationale masterstudenten werden in 2009 in totaal 247
beurzen toegekend aan eerste- en tweedejaarsmasterstudenten van buiten de Europese Economische
Ruimte. Dat zijn er 64 meer dan in 2008. Daarnaast is er in 2009 een leenfaciliteit geïntroduceerd
(zie paragraag 7.2 onder het kopje ‘Leenfaciliteit voor buitenlandse masterstudenten’).
5.2
Realisatie Bestuurlijke Agenda 2009
Zie bijlage 5 onder het kopje ‘Studenten- en alumnivoorzieningen’ voor de doelen die de TU/e in
2009 op dit terrein nastreefde.
Eindhoven Studentenstad
Om de realisatie van het uitgezette beleid ter versterking van de positionering en uitstraling van Eindhoven
als studentenstad in goede banen te leiden is een stuurgroep ‘Eindhoven Studentenstad’ ingesteld,
bestaande uit bestuurders van de TU/e, Fontys Hogescholen en de Gemeente Eindhoven. Deze is
verantwoordelijk voor de vaststelling van het projectenprogramma, de benoeming van projectleiders en
het ter beschikking stellen van financiële middelen. Er is in 2009 gestart met drie brede projectlijnen,
te weten: studentenhuisvesting, studentenactiviteiten en de promotie van Eindhoven als studentenstad.
Binnen deze lijnen zijn diverse projecten aan de slag gegaan. Ook werd ruimte geboden aan diverse
initiatieven van studenten zelf. De website ‘Shift040’ met Eindhovens studentennieuws werd uitgebouwd
tot hét informatiekanaal over Eindhoven als studentenstad. Daarnaast is in nauwe samenwerking met
‘Shift040’ een begin gemaakt met het ontwikkelen van een webapplicatie die studiekiezers en studenten
die al in Eindhoven studeren, informatie geeft over het studentenleven in Eindhoven. De TU/e heeft
het maximale projectsubsidiebedrag van € 50.000 beschikbaar gesteld voor het ontwerp, de ontwikkeling
en de bouw van de applicatie.
Studentenhuisvesting
Door vertegenwoordigers van studentenorganisaties, marktpartijen, gemeente Eindhoven, onderwijsinstellingen
en architectenbureaus is in 2009 gebrainstormd over het onderwerp ‘studentenhuisvesting’.
De resultaten zijn ingebracht in een convenant dat is ondertekend door de gemeente, de Eindhovense
woningbouwcorporaties, de TU/e, Fontys Hogescholen en ROC Eindhoven. De intentie is er gezamenlijk
voor te zorgen dat er voldoende betaalbare huisvestingsvoorzieningen worden gerealiseerd voor
(buitenlandse) studenten, technologisch ontwerpers in opleiding, promovendi en gastmedewerkers.
De TU/e zal actief faciliteren dat de komende jaren een 500-tal wooneenheden op de universiteitscampus
wordt gerealiseerd.

Bestuursverslag 2009 55
Onderzoeksassistenten
De TU/e zoekt naar middelen om studenten die kiezen voor een onderzoeksgerichte honors track in hun
masteropleiding, een aanstelling te kunnen geven als onderzoeksassistent. De faculteit ‘Industrial Design’
diende in 2009 met succes een subsidieaanvraag in bij de KNAW om binnen de masteropleiding ‘Industrial
Design’ studenten als onderzoeksassistent aan te kunnen stellen.
Alumnibeleid
In 2009 trad een nieuwe hoofd aan van het Alumni Office van de universiteit. Deze legde zijn ideeën met
betrekking tot het alumnibeleid aan het College van Bestuur voor. Doel is de banden met alumni verder te
versterken en de alumnirelaties steviger in de universitaire organisatie te verankeren. Er is ook gesproken
over de opbouw van een alumni-ambassadeursnetwerk. Besluitvorming zal in 2010 plaatsvinden.
5.3
Diversen
Academische Jaarprijzen 2009
In juni werden de Academische Jaarprijzen 2009 uitgereikt.
De TU/e Afstudeerprijs 2009 voor de best uitgevoerde afstudeeropdracht in een masteropleiding ging
naar ir. J.M.F. (John) Helmes (masteropleiding ‘Industrial Design’). Hij ontwikkelde in zijn afstudeerproject
samen met Microsoft Research een robotje (‘The Other Brother’) dat op geheel eigen wijze onverwachte
gebeurtenissen uit het dagelijks leven in beeld (foto en video) en geluid vastlegt.
De TU/e Ontwerpprijs 2009 voor de best uitgevoerde ontwerpopdracht in een ontwerpersopleiding
ging naar mw.ir. A.J. (Rianne) Pas PDEng. Zij ontwierp in het kader van haar ontwerpopdracht binnen de
gecombineerde ontwerpersopleiding ‘Design and Technology of Instrumentation’ en opleiding ‘Qualified
Medical Engineer’ een systeem om aan de hand van röntgenfoto’s de ernst van de vernauwing van een
kransslagader te bepalen. Zij werkte daarbij samen met Philips Healthcare en het Catharina-ziekenhuis
in Eindhoven.
De TU/e Promotieprijs 2009 voor het best uitgevoerde promotieonderzoek werd in de wacht gesleept
door mw.dr. M. (Maria) García Larrodé. Zij deed binnen de faculteit ‘Electrical Engineering’ onderzoek
met betrekking tot een nieuw antennesysteem voor draadloze communicatie in gebouwen (‘Radio over
Fiber Distributed Antenna Systems for in-building Broadband Wireless Services’).
De TU/e Perspectiefprijs 2009 voor het afstudeer-, ontwerp- of promotieproject met het meeste
perspectief voor mens en maatschappij ging naar ir. J.S. (Jasper) Winkes, afstudeerder van de faculteit
‘Werktuigbouwkunde’. Hij ontwikkelde in het kader van zijn afstudeeropdracht de zogeheten ‘Double
Combustion Pile Driver’, een innovatieve methode om palen te heien. Het brandstofverbruik gaat er
flink door omlaag en ook hebben gebruikers en omwonenden minder last van roet en lawaai. De jury
prees Winkes, inmiddels directeur van zijn eigen bedrijf ‘Fistuca’, voor het duurzame ontwerp en de
professionele presentatie.
Doelgroepenbeleid
De TU/e heeft in 2009 verdere stappen gezet om studenten met een functiebeperking beter te kunnen
faciliteren. Zo is het aanbod van trainingen en gesprekken uitgebreid met intensieve begeleidingstrajecten
op maat. Daarnaast is de training ‘Leven en studeren met autisme’ ontwikkeld voor TU/e studenten. Wat
betreft het bindend studieadvies gelden er, in sommige gevallen, aparte richtlijnen voor studenten met
een functiebeperking. De commissie bijzondere omstandigheden, bestaande uit een studentendecaan,
een studentenadviseur en een arts, geeft advies aan de examencommissie in voorkomende gevallen.

Bestuursverslag 2009 56
Individueel klachtrecht
Sinds 1999 is binnen de TU/e een Regeling Individueel Klachtrecht Studenten van kracht. In 2009 zijn
op grond van deze regeling twee klachten in behandeling genomen. De klachten werden na uitgebreid
onderzoek ongegrond verklaard.

Bestuursverslag 2009 57
6
Universitaire samenwerking in Nederland
6.1
Feiten en cijfers
Formele partnerships in Nederland
Er zijn in 2009 op instellingsniveau geen nieuwe formele partnerships aangegaan met andere
instellingen voor hoger onderwijs in Nederland.
6.2
Realisatie Bestuurlijke Agenda 2009
Zie bijlage 5 onder het kopje ‘Universitaire samenwerking in Nederland’ voor de doelen die de
TU/e op dit terrein in 2009 nastreefde.
3TU.Federatie
In de zomer 2009 heeft de 3TU.Federatie haar ‘Ontwikkelingsplan 3TU. 2009-2012’ en haar ‘Bestuurlijke
Agenda 2009-2010’ gepubliceerd. Het ontwikkelingsplan bevatte een onderbouwde claim op forse extra
financiële steun van de rijksoverheid voor de realisering van het ontvouwde beleid. Teleurstellend was dat
in de begroting voor 2010 van OCW eerder toegezegde structurele middelen voor 2009 en 2010 voor de
3TU.Federatie bleken te zijn geschrapt en dat in de meerjarenramingen een aanzienlijk verlaagd bedrag
voor de federatie bleek te zijn opgenomen. De verwezenlijking van de ambities in het ontwikkelingsplan
kwam daarmee sterk onder druk te staan. De 3TU.Federatie startte overleg met de Ministeries van
OCW en EZ om in ieder geval enkele nieuwe samenwerkingsinitiatieven op onderzoeksgebied - onder
meer op het terrein van de wiskunde - mogelijk te maken. Daarnaast hebben de drie TU’s initiatieven
genomen die moeten leiden tot verdere krachtenbundeling in het technologiedomein in Nederland.
Om de gezamenlijke onderzoeksinspanningen binnen de 3TU.Centers of Excellence zichtbaar te maken
voor een breed publiek, werd in het najaar een publicatie uitgebracht onder de titel ‘Joining forces to
shape the future’. Vermeldenswaard is tot slot dat de drie TU’s in november elk een collegezaal openden
met daarin online videoverbindingen naar de collega-TU’s. Daardoor is in feite een virtuele 3TU-collegezaal
ontstaan en kunnen studenten van de drie TU’s zonder te hoeven reizen deelnemen aan colleges bij de
zusteruniversiteiten.
Eindhoven School of Education
Het was de bedoeling in 2009 een tussentijdse evaluatie uit te voeren van de samenwerking met Fontys
Hogescholen in de ‘Eindhoven School of Education’. Besloten is echter dit punt in 2010 mee te nemen
in een bredere bezinning op de samenwerking tussen TU/e en Fontys.
Samenwerking met ‘Maastricht’
Onder leiding van de decaan van de faculteit ‘Biomedische Technologie’ is in 2009 gestart met een
verkenning van de mogelijkheden om de TU/e-activiteiten op het terrein van gezondheid en technologie
universiteitsbreed te bundelen in één instituut. Mede in het kader van de beoogde instituutsvorming
wordt nagegaan in hoeverre op bepaalde subgebieden van de biomedische en medische wetenschappen
en van de levenswetenschappen in het algemeen samenwerking met andere universiteiten en
universitaire medische centra in de toekomst opportuun is. Los daarvan troffen de Universiteit Maastricht,
Maastricht Universitair Medisch Centrum en de TU/e voorbereidingen voor het vernieuwen van hun
samenwerkingsovereenkomst.

Bestuursverslag 2009 58
6.3
Diversen
Biomedische technologie
De samenwerking met de Universiteit Maastricht en het Universitair Medisch Centrum Maastricht
op het terrein van de biomedische en medische technologie werd in 2009 voortgezet. Zie ook
paragraaf 2.3 onder het kopje ‘Uitbesteding van onderwijs’ en paragraaf 6.2 onder het kopje
‘Samenwerking met Maastricht’.
Brabant Medical School
De TU/e bleef in 2009 participeren in de Brabant Medical School, waarin de Brabantse ziekenhuizen,
opleidingsinstituten, de Universiteit van Tilburg, de TU/e, de gemeenten Eindhoven en Tilburg en de
provincie Noord-Brabant samenwerken op het terrein van vernieuwende opleidingen in de medische en
zorgsector. Vanuit de TU/e worden vanuit de faculteit ‘Industrial Engineering & Innovation Sciences’,
de faculteit ‘Biomedische Technologie’ en de ‘School of Medical Physics and Engineering Eindhoven
(SMP/e)’ bijdragen verleend. De faculteit ‘Industrial Engineering & Innovation Sciences’ verzorgt de
bacheloropleiding ‘Technische Bedrijfskunde voor de Gezondheidszorg’. De masteropleiding ‘Medical
Engineering’ van de faculteit ‘Biomedische Technologie’ voorziet in de behoefte aan medisch ingenieurs
in met name topklinische en academische ziekenhuizen. In samenwerking met medisch specialisten doen
zij klinisch onderzoek naar nieuwe methoden en technieken ten behoeve van diagnostiek en behandeling.
Op deze wijze worden introductie en toepassing van hoogtechnologische innovaties in de patiëntenzorg
gestimuleerd waarbij de arts zich kan blijven richten op directe patiëntenzorg. De SMP/e draagt onder
meer zorg voor de postinitiële vervolgopleidingen tot klinisch fysicus, qualified medical engineer en
klinisch informaticus.
Daarnaast was de TU/e in 2009 nauw betrokken bij de ontwikkeling van het Sectorplan Gezondheidszorg
Brabant dat de Brabant Medical School in coöperatie met de provincie Noord-Brabant initieerde. Naar
verwachting zal deze studie naar ‘toekomstbestendige zorg in Brabant’ in het voorjaar van 2010 afgerond
worden.

Bestuursverslag 2009 59
7
7.1
Internationale universitaire samenwerking
en internationalisering
Feiten en cijfers
Formele partnerships internationaal
De TU/e heeft in 2009 een memorandum van overeenstemming getekend met de St. Petersburg
State Polytechnic University.
7.2
Realisatie Bestuurlijke Agenda 2009
Zie bijlage 5 onder het kopje ‘Internationale universitaire samenwerking en internationalisering’
voor de doelen die de TU/e op dit terrein in 2009 nastreefde.
European University Alliance
Binnen de ‘European University Alliance in Science and Technology’ met de ‘Technische Universität
München’ en de ‘Danmarks Tekniske Universitet’ is overeenstemming bereikt over de financiering
per TU van vijf promotie- en twee postdocplaatsen binnen een samen op te zetten ‘European Graduate
School for Sustainable Energy Technology’. De TU/e stelde in dit kader 1,4 miljoen euro beschikbaar.
De graduate school ging in november officieel van start tijdens een door de TU/e georganiseerde
aftrapbijeenkomst met alle participanten uit de drie betrokken universiteiten. De eerste promovendi
zijn inmiddels binnen de school aan de slag gegaan.
Knowledge and Innovation Communities
Twee Europese consortia van universiteiten, onderzoeksinstituten en bedrijven, waarin de TU/e een
prominente positie heeft, zijn door het ‘European Institute of Innovation and Technology’ erkend als
zogenaamde ‘Knowledge and Innovation Community’ (KIC). Het gaat om de KIC ‘InnoEnergy’ en de KIC
‘EIT ICT Laboratories’. ‘InnoEnergy’ is georganiseerd in zes thematische clusters van universiteiten,
onderzoeksinstituten en bedrijven met elk een eigen co-locatie, gespreid over Europa. De TU/e is een van
de leidende participanten in het co-locatie-centrum Benelux, dat gevestigd zal worden op de High Tech
Campus in Eindhoven en binnen het KIC het thema ‘Intelligent energy-efficient buildings and cities’ zal
coördineren. Het consortium ‘EIT ICT Laboratories’ omvat vijf thematische clusters met eveneens elk een
co-locatie-centrum. De TU/e speelt een belangrijke rol in het met name door het ‘Netherlands Institute
for Research on ICT’ van de drie technische universiteiten in ons land getrokken cluster ‘Health and Wellbeing’
dat zijn co-locatie-centrum eveneens zal vestigen op de High Tech Campus in Eindhoven. De TU/e
heeft zich door haar vooraanstaande positie in de beide KIC’s nadrukkelijk op de Europese technologie- en
innovatiekaart geplaatst.
Partnerrelaties
In het kader van het opbouwen en onderhouden van partnerrelaties met vooraanstaande buitenlandse
technologieuniversiteiten hebben TU/e-delegaties in 2009 bezoeken gebracht aan:
• China (‘Northeastern University’ en ‘Zhejiang University’);
• Hong Kong (‘Hong Kong University of Science and Technology’);
• Taiwan (‘National Taiwan University of Science and Technology’);
• Turkije (‘Middle East Technical University’; ‘Bilkent University’; ‘Istanbul Technical University’; ‘Bogazici
University’ en ‘KOC University’);
• Rusland (‘Lomonosov Moscow State University’; ‘Moscow State Technical University’; ‘St. Petersburg
State University’ en ‘St. Petersburg State Polytechnic University’);
• Verenigde Staten (‘Northwestern University’);
• Mexico (‘Monterrey Institute of Technology’).

Bestuursverslag 2009 60
Daarnaast hebben TU/e-vertegenwoordigers bijeenkomsten bijgewoond van de universiteitsnetwerken
‘Consortium Linking Universities of Science and Technology for Education and Research’ (CLUSTER) en
‘Conference of European Schools for Advanced Engineering Education and Research’ (CESAER) en bracht
een delegatie van de ‘Zhejiang University’ een bezoek aan de TU/e.
Er wordt verder een inventarisatie gemaakt van de bestaande en beoogde partnerrelaties op facultair
niveau. Dat gebeurt vooral met het oog op partnerrelaties ten behoeve van de rekrutering en selectie van
masterstudenten. Bezien wordt daarna nog of op basis van de inventarisatieresultaten nadere afspraken
met de faculteiten zinvol zijn.
Leenfaciliteit voor buitenlandse masterstudenten
In 2009 is naast het al bestaande universitaire beurzenstelsel een leenfaciliteit geïntroduceerd voor
buitenlandse masterstudenten van buiten de Europese Economische Ruimte. Met ingang van het
studiejaar 2009-2010 zijn er jaarlijks 30 leningen beschikbaar voor masterstudenten van buiten de
EER die niet voor een beurs in aanmerking komen. De TU/e staat garant voor deze leningen. Er maakten
in 2009 13 studenten gebruik van deze nieuwe leenfaciliteit.
Begeleiding buitenlandse masterstudenten naar arbeidsmarkt
Met het arbeidsbemiddelingsbedrijf EUFLEX BV (een dochter van de TUE Holding BV) is afgesproken
dat het tweedejaars buitenlandse masterstudenten begeleiding gaat bieden bij het verkrijgen
van een baan op de Nederlandse arbeidsmarkt na hun afstuderen. Daarnaast worden activiteiten
voor buitenlandse masterstudenten ontplooid door het TU/e Career Center en door de bedrijven
die beurzen aan buitenlandse studenten ter beschikking hebben gesteld. Zo worden trainingen in
communicatievaardigheden aangeboden en worden evenementen georganiseerd die de betrokken
studenten de mogelijkheid bieden zich te oriënteren op de regionale arbeidsmarkt.
7.3
Diversen
Erasmus Mundus
In het kader van het programma ‘Erasmus Mundus External Cooperation Window’ werd er in 2009 met
succes een tweede aanvraag ingediend. Naast de bestaande consortiumpartners binnen de Europese Unie
en in Centraal Aziatische landen is een nieuwe partneruniversiteit toegetreden: Kyrgyz National University
(Kyrgyztan). De TU/e treedt op als coördinator en penvoerder van dit consortium. Doel is de uitwisseling
van graduate studenten, promovendi, postdoc’s en wetenschappelijke staf tussen Centraal Azië en
Europa.
Via de Santander groep, een Europees netwerk van universiteiten waarvan de TU/e deel uitmaakt, werd
de TU/e met ingang van het studiejaar 2008-2009 partner in twee Erasmus Mundus-programma’s, één
met Brazilië, gecoördineerd door de Universidade do Porto, en één met Chili, gecoördineerd door de
Universidad de Valladolid. In het kader van deze programma’s kwamen studenten, onderzoekers en
wetenschappelijke staf uit Brazilië en Chili naar de TU/e. Het programma in samenwerking met Brazilië
is verlengd voor het studiejaar 2009-2010.

Bestuursverslag 2009 61
Daarnaast werd de TU/e in 2009 partner in twee nieuwe Erasmus Mundus-programma’s: EMMC SELECT
en EMJD ICE. Het Erasmus Mundus-programma ‘SELECT’ is een masterprogramma op het gebied van
‘duurzame energie systemen’ en is een samenwerking tussen KTH Royal Institute of Technology in
Stockholm (coördinator), Helsinki University of Technology, Ecole Polytechnique Fédéral de Lausanne,
Politecnico di Torino, Universitat Politècnica de Catalunya en de Technische Universiteit Eindhoven.
Het Erasmus Mundus-programma ‘ICE’ is een gezamenlijk PhD-programma op het gebied van ‘computer
science, electronic en telecommunication engineering’ van Università degli Studi di Genova (coördinator),
Alpen-Adria Universität Klagenfurt, Universitat Politècnica de Catalunya, Queen Mary University of London
en de Technische Universiteit Eindhoven.

Bestuursverslag 2009 62
8
Bedrijfsvoering
8.1
Feiten en cijfers
In het Instellingsplan 2009-2012 heeft de TU/e een aantal kernambities op het gebied van bedrijfsvoering
geformuleerd. In lijn met deze ambities wordt in dit jaarverslag naast de vertrouwde overzichten voor het
eerst de volgende informatie opgenomen: aantal hoogleraren naar sekse en nationaliteit en aantal UHD’s
naar sekse en nationaliteit.
Personeelsbezetting
Het totale aantal medewerkers nam in 2009 met 3% (84 personeelsleden) toe. De grootste groei werd
gerealiseerd bij het tijdelijk wetenschappelijk personeel (7%; 90 medewerkers).
Personeelsbezetting in fte
(per 31 december; uitgesplitst in wetenschappelijk en ondersteunend en beheersmatig personeel en in vast en tijdelijk personeel)
Jaar WP-vast WP-tijdelijk OBP-vast OBP-tijdelijk Totaal
2005 524,9 1079,3 890,4 89,4 2584,0
2006 494,7 1081,0 889,0 123,6 2588,3
2007 497,3 1141,8 886,9 131,8 2657,8
2008 500,9 1195,9 899,6 142,6 2739,0
2009 496,6 1280,3 925,6 126,6 2828,9
Aantal personeelsleden
(per 31 december; uitgesplitst in wetenschappelijk en ondersteunend en beheersmatig personeel en in vast en tijdelijk personeel)
Jaar WP-vast WP-tijdelijk OBP-vast OBP-tijdelijk Totaal
2005 575 1157 1014 122 2869
2006 546 1150 1014 155 2865
2007 552 1224 1008 194 2978
2008 556 1269 1026 196 3047
2009 547 1359 1053 172 3131
In- en uitstromend personeel
Het aantal uitstromende personeelsleden was in 2009 453, dat is 14 (ofwel 3%) lager dan in 2008.
Het aantal instromende personeelsleden bleef nagenoeg gelijk.
In- en uitstromend aantal personeelsleden
(per kalenderjaar; absoluut en percentage van totaal)
Jaar Instroom abs Instroom % Uitstroom abs Uitstroom %
2005 574 20 702 24
2006 555 19 559 20
2007 581 20 468 16
2008 536 18 467 15
2009 537 17 453 14

Bestuursverslag 2009 63
Verhouding WP/OBP
De verhouding WP/OBP steeg in 2009 van 1,63 naar 1,69.
Verhouding WP/OBP
(peildatum 31 december)
Jaar
Ratio WP/OBP
2005 1,64
2006 1,56
2007 1,61
2008 1,63
2009 1,69
Hoogleraren
Het aantal voltijdhoogleraren is gestegen met 9 (ofwel 7%) in 2009. Het aantal bezoldigde
deeltijdhoogleraren, onbezoldigde deeltijdhoogleraren en bijzondere hoogleraren-deeltijd daalde
met respectievelijk 1, 3 en 1.
Aantallen hoogleraren
(peildatum 31 december)
Jaar Cat I. Cat. II Cat. III Cat. IV
2005 107 46 79 3
2006 113 47 73 3
2007 116 46 69 3
2008 117 44 64 3
2009 126 43 61 2
(uitgesplitst in vier categorieën: I voltijdhoogleraren; II deeltijdhoogleraren bezoldigd; III deeltijdhoogleraren onbezoldigd;
IV bijzondere hoogleraren-deeltijd; NB voltijdhoogleraren zijn hoogleraren met een aanstelling > 0,6)
Aantal hoogleraren naar sekse en nationaliteit
(peildatum 31 december)
Jaar Aantal Aantal vrouwen (%) Aantal buitenlands (%)
2005 235 n.a. (n.a.) n.a. (n.a.)
2006 236 n.a. (n.a.) n.a. (n.a.)
2007 234 9 (3,8) 36 (15,4)
2008 228 8 (3,5) 36 (15,8)
2009 232 9 (3,9) 37 (15,9)
UHD’s, UD’s, post-doc’s en promovendi
Met ingang van dit verslag jaar worden promovendi uitgesplitst in twee categorieën: bezoldigd en
onbezoldigd.
Het aantal medewerkers in de categorie ‘universitair hoofddocenten’ was in 2009 125, dat is 5 (ofwel 4%)
lager dan in 2008.
In de overige categorieën wetenschappelijk personeel was sprake van een stijging:
• universitair docenten met 2% (5 personen);
• postdoc’s met 48% (47 personen);
• promovendi categorie I bezoldigd met 10% (66 personen);
• promovendi categorie II onbezoldigd met 25% (62 personen).

Bestuursverslag 2009 64
Aantallen UHD’s, UD’s, postdoc’s en promovendi
(peildatum 31 december)
Jaar UHD’s UD’s Postdoc’s Promovendi Cat. I Promovendi Cat. II
2005 124 299 55 622 n.a.
2006 119 278 71 633 n.a.
2007 124 291 78 651 180
2008 130 291 98 690 247
2009 125 296 145 756 309
(promovendi zijn uitgesplitst in twee categorieën: I promovendi bezoldigd; II promovendi onbezoldigd)
Aantal UHD’s naar sekse en nationaliteit
(peildatum 31 december)
Jaar Aantal Aantal vrouwen (%) Aantal buitenlands (%)
2005 124 4 (3,2) 11 (8,9)
2006 119 5 (4,2) 12 (10,1)
2007 124 5 (4,0) 13 (10,5)
2008 130 8 (6,2) 16 (12,3)
2009 125 5 (4,0) 16 (12,8)
Ziekteverzuim
Het ziekteverzuim daalde in 2009 met 0,1 procentpunten tot 2,6%.
Ziekteverzuim
(per kalenderjaar; percentage ziektedagen op het totaal aantal van 365 kalenderdagen)
Jaar
% Ziekteverzuim
2005 2,4
2006 2,8
2007 3,0
2008 2,7
2009 2,6
Vergrijzing
Het percentage vaste medewerkers van 55 jaar en ouder daalde in 2009 naar 14%.
Vergrijzingsindicator
(peildatum 31 december; percentage vaste medewerkers van 55 jaar en ouder)
Jaar %
2005 13
2006 14
2007 15
2008 15
2009 14

Bestuursverslag 2009 65
Diversiteit
Het percentage vrouwelijke medewerkers steeg in 2009 zowel bij het wetenschappelijk personeel
(+2,2 procentpunt) als bij het ondersteunend en beheersmatig personeel (+1,2 procentpunt).
Het percentage buitenlandse medewerkers steeg met 2,6 procentpunt tot 29,5.
Aantal personeelsleden naar sekse
(peildatum 31 december; in percentage M/V, uitgesplitst naar WP en OBP)
Jaar WP %M WP %V OBP %M OBP %V Totaal %M Totaal %V
2005 78,9 21,1 56,6 43,4 70,0 30,0
2006 78,2 21,8 56,5 43,5 69,4 30,6
2007 77,5 22,5 55,7 44,3 68,7 31,3
2008 77,8 22,2 54,3 45,7 68,3 31,7
2009 75,6 24,4 53,1 46,9 66,8 33,2
Aantal personeelsleden naar nationaliteit
(peildatum 31 december; in percentage NL/niet-NL, onderverdeling niet-NL in percentage EER/niet-EER)
Jaar % NL % niet-NL % EER % niet-EER
2005 77,6 22,4 41,5 58,5
2006 76,9 23,1 39,6 60,4
2007 74,9 25,1 41,2 58,8
2008 73,1 26,9 41,2 58,8
2009 70,5 29,5 38,4 61,6
Ingeleend personeel
In 2009 werd 7,2 miljoen euro besteed aan ingeleend personeel. Dat is 1,3 miljoen minder dan in 2008.
Ingeleend personeel
(per kalenderjaar; in miljoenen euro’s)
Jaar
Bedrag
2005 8,3
2006 8,3
2007 9,1
2008 8,5
2009 7,2
Investeringen
De investeringen in huisvesting bedroegen in 2009 8,8 miljoen euro, dat is 3,4 miljoen euro meer dan
in 2008. De investeringen in apparatuur bedroegen in 2009 1,8 miljoen euro, 2 miljoen euro minder dan
in 2008.
Investeringen in huisvesting
(per kalenderjaar; in miljoenen euro’s)
Jaar
Bedrag
2005 9,6
2006 8,4
2007 4,0
2008 5,4
2009 8,8

Bestuursverslag 2009 66
Investeringen in apparatuur
(per kalenderjaar; in miljoenen euro’s)
Jaar
Bedrag
2005 4,1
2006 5,5
2007 3,4
2008 3,8
2009 1,8
Aanwending rijksbijdrage voor private activiteiten
Van aanwending van rijksbijdrage voor private activiteiten was in 2009 geen sprake.
Financieel resultaat
De TU/e heeft in 2009 afgesloten met een positief netto resultaat van 2,5 miljoen euro.
Meer informatie over het financiële resultaat is te vinden in het Financieel verslag.
Financiëel resultaat
(per kalenderjaar; in miljoenen euro’s)
2005 2006 2007 2008 2009
Rijksbijdrage OCW 171,8 175,9 182,5 186,8 183,6
College- en examengelden 10,5 10,7 11,5 11,9 12,6
Werk voor derden 58,4 64,6 66,6 72,4 80,9
Overige baten 10,0 13,1 15,4 16,3 16,6
Totaal baten 250,7 264,3 276,0 287,4 293,7
Personele lasten 154,0 155,6 165,5 176,8 187,2
Afschrijvingen 17,3 18,3 19,1 17,3 16,1
Huisvestingslasten 20,9 20,7 24,7 22,9 23,2
Overige lasten 53,9 63,1 61,1 66,2 62,4
Totaal lasten 246,1 257,7 270,4 283,2 288,9
Saldo baten en lasten 4,6 6,6 5,6 4,2 4,8
Financiële baten en lasten -3,8 -3,6 -3,2 -2,5 -2,3
Resultaat 0,8 3,0 2,4 1,7 2,5

Bestuursverslag 2009 67
8.2
Realisatie Bestuurlijke Agenda 2009
Zie bijlage 5 onder het kopje ‘Bedrijfsvoering’ voor de doelen die de TU/e op dit terrein in 2009 nastreefde.
Strategieschets en Instellingsplan
In het voorjaar van 2009 is besloten de ontwikkeling van een strategieschets voor de lange termijn los
te koppelen van het op te leveren ‘Instellingsplan 2009-2012’ en daarvoor ruim een jaar uit te trekken.
Er werd een ‘Regiegroep Ontwikkeling Strategie TU/e 2020’ in het leven geroepen en een startbijeenkomst
belegd van het Bestuurlijk Overleg van het College van Bestuur met de Decanen van de faculteiten.
Deze leverde een lijst van onderwerpen op die naar het oordeel van het Bestuurlijk Overleg in het proces
in ieder geval aandacht zouden moeten krijgen. In een startnotitie werd verder vastgelegd om in het
proces drie achtereenvolgende fasen te onderscheiden: een oriëntatiefase, een discussiefase en een
besluitvormingsfase. De oriëntatiefase ging in de zomer 2009 van start met de eerste van een reeks
brainstormbijeenkomsten met in- en externe stakeholders. Daarnaast werd een inventarisatie gemaakt
van belangrijke in- en externe ontwikkelingen op basis van bestudering van relevante beleidsdocumenten
van overheden, instellingen en organisaties in binnen- en buitenland. Op basis van een analyse van de
uitkomsten van een en ander zal de Regiegroep in het voorjaar van 2010 een houtskoolschets opleveren
van de in haar ogen belangrijkste strategische beleidslijnen voor de komende tien jaren. Daarmee start de
discussiefase in het proces. Op basis hiervan wordt een concept opgesteld van de ‘Strategie TU/e 2020’.
Met de oplevering daarvan start de besluitvormingsfase die in september/oktober 2010 moet uitmonden
in de vaststelling van de strategie.
Intussen is in 2009 het ‘Instellingsplan 2009-2012’ opgesteld, besproken in het Bestuurlijk Overleg, ter
instemming voorgelegd aan de Universiteitsraad, ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Toezicht
en uiteindelijk eind oktober vastgesteld en gepubliceerd. Zie bijlage 6 voor de kernambities in dit nieuwe
instellingsplan.
Intern verdeelmodel
Het interne financiële verdeelmodel werd in 2009 onder de loep genomen door een speciaal hiervoor
in het leven geroepen commissie. Op basis van de bevindingen van de commissie werden enkele kleine
wijzigingen doorgevoerd, waarna het aanpaste model werd toegepast bij de voorbereiding van de
begroting 2010.
Planning & control cyclus
Alle beheerseenheden hebben de prognoses van hun financiële resultaat 2009 aan het einde van
de eerste drie kwartalen opgesteld met behulp van ORCA Begroting & Planning. De daarbij opgedane
ervaringen werden geëvalueerd. Naar aanleiding hiervan werd een nieuwe versie van ORCA BP
geïmplementeerd waarmee beter aan specifieke gebruikerswensen kan worden voldaan.
Cash free betalen
Zoals al in paragraaf 5.2. onder het kopje ‘Multifunctionele studentenkaart’ werd vermeld, zijn in 2009 de
technische en functionele implicaties van de eventuele invoering van één multifunctionele studentenkaart
in beeld gebracht. Daarbij is ook gekeken naar de toepassing van de kaart als chipkaart voor cash free
betalen voor diverse typen services op de campus. Besluitvorming ter zake vindt plaats in 2010.

Bestuursverslag 2009 68
Campus 2020 – project 1
Het eerste grote project in het kader van het huisvestingsprogramma ‘Campus 2020’ (de realisatie van
nieuwe huisvesting voor de bibliotheek, centrale studentenvoorzieningen en de faculteit ‘Wiskunde
en Informatica’ op de plaats van de huidige W-hal in het hart van de universiteitscampus) vorderde in
2009 gestaag. In augustus werd het definitieve ontwerp voor de (ver-)nieuwbouw vastgesteld. Tevens
werd begonnen met sloopwerkzaamheden en asbestsanering in de W-hal. Aanbesteding van de (ver-)
nieuwbouw vindt in het eerste kwartaal van 2010 plaats.
Management Campus 2020
Ter versterking van de beheersing van het huisvestingsprogramma ‘Campus 2020’ werd in 2009 een
nieuw beheers- en besluitvormingmodel ingevoerd. Dit voorziet in een stuurgroep ‘Programma- en
projectmanagement’ en in toepassing van het ‘baselinemanagement’ als instrument voor integraal
programma- en projectbeheer. Elk project kent een projectmanager die ervoor zorg draagt dat dit binnen
de in de ‘baseline’ afgesproken kaders wordt gerealiseerd. De projectmanagers rapporteren aan de
stuurgroep. De stuurgroep bereidt besluitvorming door het College van Bestuur voor en ziet toe op de
uitvoering binnen de afgesproken kaders.
Het geplande onderzoek door een extern bureau naar de kosten en kwaliteit van dienstverlening van de
afdeling ‘Beheer en Onderhoud’’ van de ‘Dienst Huisvesting’ werd afgerond. De belangrijkste conclusie
was dat de afdeling adequaat functioneert.
Huisvesting ICMS
In 2009 is het besluit genomen om het ‘TU/e Institute for Complex Molecular Systems’ en het bijbehorende
‘TU/e Advanced Study Center for Complexity’ onderdak te gaan bieden in het CERES-gebouw
op de campus. Dit gebouw zal daartoe fors aangepast en gerenoveerd moeten worden. Er is een
architectenbureau geselecteerd om hiervoor een ontwerp te maken.
Informatiemanagement
Om te komen tot een meer samenhangend informatiemanagement(-beleid) heeft het College van Bestuur
in 2009 een ‘ICT Governance Board’ ingesteld, die de regie gaat voeren over de ontwikkeling en het beheer
van alle softwaresystemen voor de uitvoering van de bedrijfsprocessen van de TU/e. Onder auspiciën van
dit orgaan wordt nagegaan hoe het ICT-besturingsproces het beste kan worden ingericht en in de algehele
managementstructuur van de universiteit kan worden ingepast. Daarnaast is een stuurgroep ‘Bestuurlijke
Informatie’ ingesteld en een ondersteunende werkgroep voor de definitie, de productie en het beheer
van samenhangende stuur- en kengetallen. Bij het ‘Onderwijs- en Studenten Service Centrum’ startte een
pilotproject ‘Bestuurlijke Informatie’.
Digitale Leer- en Werkomgeving
De tweede fase in de ontwikkeling van de nieuwe ‘Digitale Leer- en Werkomgeving’ (DLWO) van de TU/e
werd in 2009 afgerond met de uitrol van het systeem naar alle eerstejaarsstudenten en het openstellen
van het systeem voor alle ouderejaars en alle docenten. Verder zijn er plannen ontworpen voor een derde
en laatste ontwikkelfase voor de gewenste verdere doorontwikkeling van het systeem. Besluitvorming
hierover vindt plaats in 2010.

Bestuursverslag 2009 69
Branding
In lijn met de in 2008 vastgestelde ‘Communicatiestrategie TU/e’ is in 2009 een concept ontwikkeld om
communicatief handen en voeten te kunnen geven aan het merk oftewel de ‘brand’ TU/e. In dit concept
staat het fenomeen ‘The Innovator’ centraal. Deze symboliseert de kracht van de TU/e en van individuele
TU/e-studenten en medewerkers in het bedenken en ontwikkelen van technologische oplossingen
voor maatschappelijke uitdagingen. Het concept werd vertaald in de opzet van een inmiddels gestarte
communicatiecampagne. Deze richt zich in eerste instantie vooral op het werven van bachelorstudenten
maar zal gefaseerd worden doorvertaald naar andere doel- en relatiegroepen van de TU/e. De eerste
reacties van binnen en buiten de universiteit op de ‘Innovator’-campagne waren positief. De TU/e kan
zich er goed mee profileren als de universiteit ‘Where innovation starts’.
Website
Een tweede groot project in het kader van de in 2008 vastgestelde ‘Communicatiestrategie TU/e’
betreft de reconstructie van de website en de opsplitsing van de site in een externe internet- en interne
intranetversie. In het kader van dit project werd een nieuw functioneel ontwerp voor de TU/e-website
ontwikkeld. Op basis hiervan werd een sjabloon gemaakt voor de facultaire sites. Met de bouw van de
nieuwe universiteitssite werd een begin gemaakt.
Arbeidsmarktcommunicatie
De implementatie van het in 2008 vastgestelde beleidsplan voor de verbetering van de (internationale)
arbeidsmarktcommunicatie werd in 2009 voortvarend ter hand genomen. Een werkgroep zette zich aan
het ontwikkelen van een in de nieuwe TU/e-website in te passen personeelswervingssite. Daarnaast werd
een speciaal softwarepakket geselecteerd om het wervings- en selectieproces professioneel te kunnen
ondersteunen. Dit pakket werd uitgeprobeerd bij twee faculteiten. De bevindingen worden verwerkt
in een tweede release van het pakket, die in het eerste kwartaal van 2010 beschikbaar zal komen
voor alle beheerseenheden. Er is in 2009 verder deelgenomen aan diverse recruitmentbeurzen voor
wetenschappelijk personeel, waaronder een grote internationale beurs in Boston.
Publishing Platform
Er is in 2009 een online publishing platform geselecteerd als hulpmiddel bij het beheersen van de
huisstijl en de efficiënte grafische productie van communicatieuitgaven en standaardpublicaties.
Het geselecteerde platform werd geïnstalleerd en was eind september operationeel. Aansluitend werd
begonnen met een praktijktest en met het ontwikkelen van een beheerplan. Het systeem kan naar
verwachting in het eerste kwartaal van 2010 instellingsbreed worden toegepast.
Technische dienstverlening
Volgens afspraak werd in 2009 een plan opgesteld voor de toekomstige ontwikkeling van de interne
technische dienstverlening en de rol van de ‘Gemeenschappelijke Technische Dienst’ daarin. Het plan
werd besproken in het Werkoverleg Bedrijfsvoering en door het College van Bestuur. Waar nodig zal
besluitvorming plaatsvinden in 2010.
Businessplan AMVS
Zie paragraaf 8.3 onder het kopje ‘Arbo-, milieu- en veiligheidsvoorzieningen’.

Bestuursverslag 2009 70
Evaluatie CTT
De positie en taken van het ‘TU/e Centrum voor Communicatie, Taal en Techniek’ (CTT) zijn in 2009 volgens
plan geëvalueerd. Op basis daarvan heeft het College van Bestuur besloten het centrum per 1 september
organisatorisch te plaatsen binnen het ‘Onderwijs- en Studenten Service Centrum’ en het cursusaanbod
te focussen op Engels, Nederlands en interculturele communicatie. Bovendien werd besloten in het
studiejaar 2009-2010 een kwaliteitstoetsing te laten uitvoeren met betrekking tot het onderwijs van
het CTT. Zie verder paragraaf 8.3 onder het kopje ‘Aanpassingen organisatie’.
8.3
Diversen
TUE Holding
De TUE Holding en haar dochterbedrijven hebben in 2009 gezamenlijk een nettowinst behaald van
1,7 miljoen euro. De winst was 0,1 miljoen euro hoger dan in 2008. De geconsolideerde omzet bedroeg
14,2 miljoen euro over het verslagjaar.
Euflex bleef met een omzet van 5,8 miljoen euro de grootste dochter. De winst bleef met 0,5 miljoen euro
gelijk aan die van 2008. Daarmee bleef Euflex de belangrijkste winstbron voor de holding.
De geconsolideerde dochterbedrijven van de TUE Holding lieten in 2009 een gezonde ontwikkeling zien.
Het in 2008 opgerichte dochterbedrijf IME Technologies vertoonde echter een aanloopverlies van 0,1
miljoen euro. PTGE en SyMo-Chem verbeterden hun resultaten aanzienlijk en behaalden elk een winst
van 0,2 miljoen euro. De winst van AccTec viel iets terug, maar bleef goed met 0,4 miljoen euro.
Bij de niet-geconsolideerde dochterbedrijven is Maxxun er in 2008 niet in geslaagd de geplande
financiering door externe partijen te realiseren. Om de octrooipositie veilig te stellen heeft de TUE Holding
begin 2009 alle aandelen tegen nominale waarde teruggekocht. In samenwerking met Philips wordt de
verdere ontwikkeling van fluorescerende golfgeleiders voor zonnecollectoren- en panelen voortgezet.
De activiteiten van Maxxun BV worden beëindigd.
Daarnaast werden er zeven nieuwe dochterondernemingen opgericht, waarin de holding participeert:
• een 20% deelneming in Progression-Industry, actief op het gebied van automotive techniek;
• een 15% deelneming in B-invented, dat een industriële funderingstechniek ontwikkelt;
• een 10% deelneming in Flowid, dat zich bezighoudt met micro-fluïdische processen;
• een 10% deelneming in Peer+, actief op het gebied van smart energy glas;
• een 10% deelneming in Emultech, dat emulsificatieapparatuur ontwikkeld;
• een 10% deelneming in Inviso, dat zich bezighoudt met biomedische beeldverwerking;
• een 8% deelneming in Vabrema, dat door ultrakort electromagnetiseren de eigenschappen van
cellen wijzigt.
Te verwachten is dat de TUE Holding begin 2010 voor 8% zal gaan deelnemen in het nieuwe bedrijf
Xpress Holding (precision engineering) en voor 5% zal deelnemen in Optimal Forming Solutions (flexibele
mallen en matrijzen). Verder mag worden verwacht dat de TUE Holding een deel van haar aandelen
van QTis (tissue engineering en de ontwikkeling van hartkleppen) verkoopt. TUE Holding zal wel een
meerderheidsaandeel behouden. Een verdere samenwerking met derden zal worden onderzocht.
De TUE Holding is als 100%-deelneming van de TU/e, geconsolideerd in de jaarrekening van de
Universiteit. Er werd in 2009 door de holding 1 miljoen euro dividend aan de TU/e uitgekeerd.
Dit werd bestemd voor de Stichting Scholarship Foundation van de universiteit, waaruit studiebeurzen
worden gefinancierd voor masterstudenten van buiten de Europese Economische Ruimte.
Het eigen vermogen van de holding bedroeg eind 2009 9,2 miljoen euro.
De winsten van de werkmaatschappijen worden in de eerste plaats aangewend voor de verdere groei
van de deelnemingen, aflossing van opgenomen leningen en investeringen in nieuwe deelnemingen.
Naar verwachting zal in 2010 een aanvang gemaakt worden met een nieuw bedrijfsverzamelgebouw voor
chemische bedrijven, genaamd Catalyst, waarin de TUE Holding naar verwachting in het aandelenkapitaal
zal gaan deelnemen.

Bestuursverslag 2009 71
Personeelsbeleid
Een belangrijk element van het personeelsbeleid van de TU/e is het stimuleren van de ontwikkeling
van haar medewerkers. Dat gebeurt bijvoorbeeld door het aanbieden van loopbaangesprekken met
professionele loopbaanadviseurs. Alle medewerkers worden in de gelegenheid gesteld om op eigen
verzoek en vrijblijvend drie loopbaangesprekken te voeren met een professionele loopbaanadviseur.
Van deze mogelijkheid is ook in 2009 intensief gebruik gemaakt. De TU/e bevordert verder actief de
deelname van promovendi en jonge universitaire (hoofd)docenten en hoogleraren aan persoonlijke
ontwikkelings- en managementontwikkelingsprogramma’s. In 2009 is het cursusaanbod binnen het
persoonlijke ontwikkelingsprogramma verder uitgebreid. Tot slot bevordert de TU/e gericht de mobiliteit
van bepaalde categorieën medewerkers. In dit kader is er in 2009 een TU/e Employabilityfonds in het
leven geroepen waarmee extra ondersteuning aan externe mobiliteit gegeven wordt.
Charter Talent naar de Top
In 2009 zette de TU/e haar streven om meer vrouwelijke wetenschappers in topfuncties te benoemen
kracht bij door het ondertekenen van het Charter ‘Talent naar de Top’. De doelstelling van het charter is
het bereiken van een verhoogde toestroom, doorstroom en behoud van vrouwelijk talent in Nederlandse
(sub)topposities. Naast de ondertekening van het charter heeft de TU/e ook een aantal doelstellingen voor
2013 geformuleerd. De TU/e streeft in 2013 naar 10% vrouwelijke hoogleraren en 10% vrouwelijke UHD’s.
Eén maatregel die de TU/e neemt om deze doelstelling te bereiken is dat er vanaf 2010 minimaal één
vrouw wordt opgenomen in de benoemingscommissies voor hoogleraren en UHD’s. Andere maatregelen
worden opgenomen in een plan van aanpak, dat medio 2010 gereed zal zijn. De afspraken in het kader
van het Charter ‘Talent naar de Top’ zijn ook gericht op vrouwen in de niet-wetenschappelijke topfuncties.
Op dit moment wordt 30% van deze functies binnen de TU/e bezet door een vrouw. Het streven van de
TU/e is dan ook om dit aantal te handhaven.
Arbeidsvoorwaarden
In het verslagjaar was voor TU/e-medewerkers de in 2007 door de VSNU met de landelijke werknemersorganisaties
afgesloten ‘CAO Nederlandse universiteiten 1 september 2007 tot en met 1 maart 2010’
van toepassing. Belangrijke punten uit deze CAO waren een stijgende eindejaarsuitkering, extra aandacht
voor de ontwikkelmogelijkheden voor postdoc’s en jong wetenschappelijk personeel en de mogelijkheid
medewerkers aan te stellen in tenure tracks en functiecontracten toe te passen.
Arbo-, milieu- en veiligheidsvoorzieningen
In 2008 werden de Arbo en Milieu Service Organisatie en de Stralingsbeschermingsdienst samengebracht
in de organisatorische eenheid Arbeidsomstandigheden, Milieu, Veiligheid en Stralingsbescherming
(AMVS) binnen de Dienst Algemene Zaken. Hierbij is er ook aandacht besteed aan de aanpassing van
de organisatie voor stralingsbescherming, bij een gelijkblijvend niveau van toezicht en dienstverlening.
In 2009 werd deze samenvoeging verder vormgegeven, onder meer door de vaststelling van een
samenhangend businessplan. Met de implementatie van dit plan werd in het vierde kwartaal een begin
gemaakt.
In het kader van het arbo-, milieu- en veiligheidsbeleid zijn in 2009 enkele risicoinventarisaties en
-evaluaties uitgevoerd. Ter voorkoming van RSI-klachten werden diverse voorlichtingsbijeenkomsten
verzorgd, zowel in het Nederlands als in het Engels. Ook werden ter zake werkplekadviezen gegeven.
Er werd extra aandacht besteed aan de onderwerpen ‘explosieveiligheid’, ‘veiligheid arbeidsmiddelen’,
‘externe veiligheid’, ‘beleid gevaarlijke stoffen’ en ‘klimaatklachten’. Een andere prioriteit was de arboen
milieuadvisering in verband met de nieuwbouw- en verbouwplannen van de TU/e.
Verder werd er een website over ‘arbo en milieu’ gelanceerd. Deze website geeft voorlichting aan
medewerkers en studenten en dient als een informatiekanaal voor de arbo- en milieucoördinatoren
van de TU/e.

Bestuursverslag 2009 72
Door de Milieudienst Regio Eindhoven zijn in 2009 bij 14 gebouwen milieucontroles uitgevoerd.
Bij elf daarvan werden geen tekortkomingen geconstateerd. In drie gevallen was de controle aanleiding
tot acties. Deze acties zijn tot tevredenheid van de Milieudienst afgerond. Daarnaast is een tweetal
aanvragen voor nieuwe milieuvergunningen opgesteld.
Medezeggenschap
De relatie tussen Universiteitsraad en College van Bestuur was ook in 2009 constructief. Het overleg betrof
naast de vaste elementen uit de planning- en controlcyclus, met name de punten voortgang invoering
Bindend Studieadvies en Campus 2020. Het college legde in de loop van 2008 het voornemen tot
invoering van het Bindend Studieadvies in alle bacheloropleidingen per 1 september 2009 ter instemming
voor aan de Universiteitsraad. Een meerderheid van de raad besloot eind juni 2008 niet in te stemmen,
waarna dit geschil aanhangig werd gemaakt bij de Geschillencommissie voor de Medezeggenschap in het
Onderwijs. In afwachting van een uitspraak zijn de voorbereidingen voor de invoering van het BSA in gang
gezet. In januari 2009 oordeelde de geschillencommissie dat het College van Bestuur bij afweging van
de betrokken belangen in redelijkheid tot zijn voorstel tot invoering per 1 september 2009 heeft kunnen
komen. Invoering heeft vervolgens volgens plan plaatsgevonden waarbij de Universiteitsraad de vinger aan
de pols hield. Met de Universiteitsraad is verder afgesproken dat deze in het kader van de besluitvorming
inzake Campus 2020, in het verlengde van haar adviesrecht inzake de begroting, jaarlijks advies zal
worden gevraagd over de baseline Campus 2020. Deze baseline geeft de grenzen (budget, tijdsplanning,
ambitieniveau) aan waarbinnen Campus 2020-projecten gerealiseerd moeten worden.
In het najaar van 2009 vonden elektronische verkiezingen plaats voor zowel de studentengeleding als
de personeelsgeleding van de Universiteitsraad en de faculteitsraden, alsmede voor de dienstraad.
De opkomst lag ruim boven het landelijke gemiddelde, zo was het opkomstpercentage bij de
studentengeleding van de Universiteitsraad 50% en dat bij de personeelsgeleding 43%.
Dialoog met stakeholders
De TU/e onderhoudt onder meer via bestuurlijke en wetenschappelijke participatie in voor haar
belangrijke maatschappelijke organisaties, besturen en adviesorganen een nauwe relatie met haar
externe stakeholders. Met het bedrijfsleven en relevante politieke en maatschappelijke organisaties en
instituties wordt direct overlegd over wederzijdse belangen en actuele issues. Er worden nauwe contacten
onderhouden met het Ministerie van OCW en het Ministerie van Economische Zaken. De TU/e participeert
actief in de Vereniging van Nederlandse Universiteiten VSNU. Met name in de regio is sprake van intensief
gezamenlijk optreden met overheden, bedrijfsleven en andere kennisinstellingen, onder meer via het
samenwerkingsverband Brainport Eindhoven. De onderlinge lijnen zijn kort en direct. Er zijn ook nauwe
banden met zowel vwo-scholen als met hogescholen in met name Zuid-Nederland. De relatie met grote
hightechbedrijven wordt steeds systematischer onderhouden, waarbij gestreefd wordt naar wederzijds
profijtelijke samenwerkingsprojecten. Via diverse publiekprivate R&D- en innovatieprogramma’s vindt
programmeringsoverleg plaats met belangrijke externe stakeholders. Ook via de in grote aantallen
aanwezige deeltijdhoogleraren (die hun hoofdfunctie in het bedrijfsleven of maatschappelijke instituties
hebben) staat de TU/e in direct contact met de voor haar belangrijke externe omgeving. Ook participeert
de TU/e in de technologiecommissie van werkgeversorganisatie VNO/NCW. Er is verder sprake van
geregeld overleg met de Eindhovense studentenorganisaties. Vertegenwoordigers van belangrijke externe
relatiegroepen brengen hun visie in via de facultaire adviesraden.

Bestuursverslag 2009 73
Aanpassingen organisatie
Zoals hiervoor al gemeld, is de samenvoeging van de stralingsbeschermingsdienst en de Arbo en Milieu
Service Organisatie tot de organisatorische eenheid Arbo, Milieu, Veiligheid en Straling (AMVS) in 2009
afgerond.
Verder is er in de loop van het verslagjaar besloten om het Centrum voor Taal en Techniek (CTT)
organisatorisch te plaatsen binnen het Onderwijs en Studenten Servicecentrum. Uit een evaluatie bleek
dat de dienstverlening van het CTT, die zich richt op de ontwikkeling van (taal)vaardigheden voor alle
studenten en medewerkers van de TU/e, de meeste raakvlakken met de dienstverlening van STU toonde.
Bij de positionering binnen STU komt de focus van het cursusaanbod te liggen op Engels, Nederlands en
interculturele communicatie.
Het personele deel van de in 2007 ingezette reorganisatie van het Informatie Expertise Centrum wordt
naar verwachting in 2010 afgerond. Het materiële deel is afhankelijk van het tijdstip van realisatie van
de geplande nieuwbouw.
Treasury management
De TU/e kent een financieringsstatuut dat aansluit bij de algemene regeling ‘Beleggen en belenen door
instellingen voor onderwijs en onderzoek’. In het financieringsstatuut zijn organisatorische regels,
procedurele eisen, normen en financiële instrumenten opgenomen. In de uitvoering wordt voldaan aan
het financieringsstatuut. De uitvoering van het treasurybeleid is door de afdeling Operational Audit op de
juiste werking getoetst. Het statuut wordt periodiek geactualiseerd. De Raad van Toezicht stelde in 2009
het geactualiseerde ‘Financieringsstatuut 2010’ vast dat met ingang van 2010 zal worden toegepast.
Registratie en openbaarmaking nevenwerkzaamheden
Van vrijwel alle medewerkers is in het HRM-systeem vastgelegd of zij nevenwerkzaamheden verrichten.
Indien dat het geval is, is ook vastgelegd om wat voor werkzaamheden het gaat en of er een financiële
tegemoetkoming tegenover staat. Uit een landelijke inventarisatie blijkt dat de TU/e hierin voorop loopt
in vergelijking met andere universiteiten. Eind 2009 was bij 16% van het wetenschappelijk personeel
en 12% van het ondersteunend en beheersmatig personeel sprake van door de TU/e geregistreerde
nevenwerkzaamheden. Inmiddels wordt er op de persoonlijke webpagina’s van de wetenschappelijke
medewerkers en bestuurders/managers melding gemaakt van deze nevenwerkzaamheden.
Duurzaamheid
De TU/e voert duurzaamheid hoog in haar vaandel, ook in haar bedrijfsvoering. In 2008 werden een
landelijk convenant duurzaam inkopen en een meerjarenafspraak inzake energiebesparing voor het hoger
onderwijs ondertekend. De intentie is dat alle hogescholen en universiteiten, dus ook de TU/e, jaarlijks
2% energie gaan besparen. Het uiteindelijke doel is een reductie van 30% in 2020 ten opzichte van 2005.
Op het gebied van duurzaam inkopen streven hogescholen en universiteiten, inclusief de TU/e, ernaar in
2012 voor ten minste 50% duurzaam in te kopen. In 2009 heeft de TU/e zich ingezet om deze afspraken
na te leven. Zo is in het kader van de meerjarenafspraak inzake energiebesparing een Energy Efficiency
Plan opgesteld en is er een aantal besparende maatregelen uitgevoerd, waaronder het plaatsen van eco
TL-verlichting in bestaande armaturen. De (ver)nieuwbouwplannen in het kader van Campus 2020 zullen
de grootste bijdrage leveren inzake de energiebesparing. In de in 2009 verschenen ontwikkelingsvisie
TU/e Science Park staat het groene en duurzame karakter van de vernieuwde campus dan ook centraal.
Naar verwachting zal in 2010 een ‘energie bewustwordingscampagne’ gestart worden.

Where innovation starts
75
Financieel verslag
(bedragen x 1 miljoen euro, tenzij anders vermeld)

Financieel verslag 2009 77
1
Algemene toelichting jaarrekening 2009
Financieel resultaat
De TU/e streeft er bewust naar de jaarlijkse financiële baten en lasten in evenwicht te brengen.
In dit streven is de universiteit succesvol. Sinds 2004 is er sprake van licht positieve financiële resultaten.
Ook in het boekjaar 2009 is een licht positief resultaat behaald en wel van 2.5 miljoen euro op een totale
omzet van bijna 294 miljoen euro. Hierin is het resultaat van de TUE Holding BV (1.7 miljoen euro) en het
resultaat van de Stichting TU/e Scholarship Foundation (2.1 miljoen euro) verwerkt. De resultaten van de
Holding worden reeds enkele jaren grotendeels via dividend door de universiteit ingezet ter financiering
van scholarships voor talentvolle studenten.
In totaal zijn de baten in 2009 ten opzichte van 2008 gestegen met 6.3 miljoen euro en de lasten inclusief
de financiële lasten met 5.5 miljoen euro.
Baten
In 2009 is de rijksbijdrage 3.2 miljoen euro lager dan in 2008. De lagere rijksbijdrage wordt vooral
veroorzaakt door een lagere toedeling aan de TU/e uit het landelijk verdeelmodel met name door de
overheveling naar NWO.
De opbrengst aan college- en examengelden is gestegen door enerzijds een stijging van het wettelijke
collegegeld en anderzijds het grotere aandeel van ingeschreven niet-EER studenten die een verhoogd
collegegeld betalen.
De stijging van de opbrengst uit werk voor derden zet ook in 2009 door. Ten opzichte van 2008 is de
omvang gestegen met 8.5 miljoen euro, ruim 11%. Een deel van de stijging wordt veroorzaakt door de
Kenniswerkersregeling. De groei is verder gerealiseerd door een sterke stijging van het aantal lopende
projecten.
Lasten
De totale lastenstijging van 5.5 miljoen euro wordt veroorzaakt door een stijging van de personele lasten
van 10.4 miljoen euro. De lasten voor personeel in loondienst zijn - naast een toename van de bezetting
met 92 gemiddelde fte ten opzichte van 2008 - vooral gestegen door de nieuwe cao-afspraken (4%).
De premiedruk voor de sociale verzekeringen is eveneens gestegen.
Hier staat tegenover dat de overige lasten zijn gedaald. De afschrijvingslasten en de lasten voor apparatuur
en inventaris zijn lager wegens het uitblijven van nieuwe investeringen. Ook de lasten voor materialen
zijn gedaald. De daling bij de diverse lasten wordt in hoofdzaak veroorzaakt door minder reis-, verblijf- en
deelnemingskosten en subsidies en bijdragen.
De financieringslasten zijn lager dan in 2008 als gevolg van de aflossing van een lening.
Rentedragend vreemd vermogen
Per ultimo 2009 bedraagt het totale rentedragend vreemd vermogen 52.4 miljoen euro (was 56.0 miljoen
euro), waarvan 47.9 miljoen euro langlopend en 4.5 miljoen euro kortlopend.
De daling van het rentedragend vreemd vermogen is gerealiseerd door aflossing en het uitblijven van
nieuwe financiering als gevolg van lagere investeringen dan verwacht.

Financieel verslag 2009 78
2 Kerncijfers
2009 2008 2007
Staat van baten en lasten EUR % EUR % EUR %
Baten
Rijksbijdrage OCW 183.6 62.5 186.8 65.0 182.5 66.1
College- en examengelden 12.6 4.3 11.9 4.1 11.5 4.2
Werk voor derden 80.9 27.5 72.4 25.2 66.6 24.1
Overige baten 16.6 5.7 16.3 5.7 15.4 5.6
Totaal 293.7 100.0 287.4 100.0 276.0 100.0
Lasten
Personele lasten 187.2 63.7 176.8 61.5 165.5 60.0
Afschrijvingen 16.1 5.5 17.3 6.0 19.1 6.9
Huisvestingslasten 23.2 7.9 22.9 8.0 24.7 8.9
Apparatuur en inventaris 13.7 4.7 15.5 5.4 16.7 6.1
Materiaal gebonden lasten 13.1 4.5 13.5 4.7 12.7 4.6
Diverse lasten 35.6 12.1 37.2 12.9 31.7 11.5
Totaal overige lasten 101.7 34.7 106.4 37.0 104.9 38.0
Totaal 288.9 98.4 283.2 98.5 270.4 98.0
Saldo baten en lasten 4.8 1.6 4.2 1.5 5.6 2.0
Saldo financiële baten en lasten -2.3 -0.8 -2.5 -0.9 -3.2 -1.1
Resultaat 2.5 0.8 1.7 0.6 2.4 0.9
31-12-2009 31-12-2008 31-12-2007
Financiële positie EUR EUR EUR
Liquiditeitspositie 23.3 10.2 6.9
Netto werkkapitaal* -12.4 -41.7 -25.3
Current ratio** 0.85 0.57 0.66
Solvabiliteitsratio*** 0.45 0.46 0.45
Gemiddelde krediettermijn in dagen 41 41 44
Eigen vermogen na verwerking resultaat 120.2 117.7 117.0
Voorzieningen 15.8 14.5 13.1
* Netto werkkapitaal = Vlottende activa - Kortlopende schulden
** Current ratio = Vlottende activa/Kortlopende schulden
*** Solvabiliteitsratio = Eigen vermogen/Totaal vermogen

Financieel verslag 2009 79
3
Toelichting op de kerncijfers
3.1
Algemeen
Het exploitatieresultaat van de TU/e bedraagt over 2009 2.5 miljoen euro positief. In totaal is 6.3 miljoen
euro meer aan baten ontvangen. De relatieve bijdrage van de rijksbijdrage aan de totale baten is in 2009
gedaald, de relatieve bijdrage van het werk voor derden is in vergelijking met 2008 gestegen.
De lasten zijn met 5.7 miljoen gestegen ten opzichte van 2008 en komen hiermee op 288.9 miljoen euro.
In hoofdzaak wordt deze stijging veroorzaakt door hogere personele lasten. Het saldo van de gerealiseerde
financiële baten en lasten is 0.2 miljoen euro gunstiger dan in 2008.
3.1.1
Baten
Rijksbijdrage
De gerealiseerde Rijksbijdrage is 3.2 miljoen euro lager dan in 2008. De TU/e heeft in 2009 een lagere
bijdrage uit het landelijk verdeelmodel gekregen ten opzichte van 2008. De oploop van de overheveling
van rijksbijdrage naar NWO leidt tot een lagere bijdrage van 4.2 miljoen euro. Deze daling wordt
gedeeltelijk gecompenseerd door meer promoties.
College- en examengelden
De college- en examengelden zijn 0.7 miljoen euro hoger dan in 2008, voornamelijk vanwege hogere
aantallen niet-EER studenten.
Werk voor derden
De post werk voor derden is met 8.5 miljoen euro gestegen ten opzichte van 2008. Een deel van de
stijging, circa 2.1 miljoen euro, wordt veroorzaakt door de Kenniswerkersregeling. De groei wordt
daarnaast veroorzaakt door het hogere aantal lopende projecten.
Overige baten
De overige baten zijn 0.3 miljoen euro gestegen ten opzichte van 2008. De verhuuropbrengsten
(0.1 miljoen euro) en loonkostensubsidies (0.2 miljoen euro) stijgen. De overige baten binnen de TU/e
nemen af met 0.7 miljoen euro (2008 bevatte een aanzienlijke incidentele bate). Dit wordt gecompenseerd
door hogere overige baten van 1.1 miljoen euro binnen de TUE Holding BV en 0.4 miljoen euro lagere
overige baten bij Stichting Scholarship Foundation.
3.1.2
Lasten
Personele lasten
De totale personele lasten bedragen 187.2 miljoen euro. Dit is een stijging van 10.4 miljoen euro ten
opzichte van 2008. De kosten voor personeel in loondienst zijn voornamelijk gestegen door nieuwe
cao-afspraken. In 2009 is de eindejaarsuitkering met 1.9% gestegen naar 8.3%. Daarnaast zijn per
1 januari 2009 de lonen 2.1% gestegen. Hiermee zijn in totaal de lonen met 4.0% gestegen.
De bezetting is in 2009 gestegen met 92 gemiddelde fte naar 2.774 gemiddelde fte. Voor het grootste
deel komt deze stijging door toename van het wetenschappelijk personeel.
De sociale lasten zijn vooral gestegen door afschaffing van de pseudo-WW en toename van de
pensioenpremies. De gemiddelde premiedruk voor sociale lasten stijgt hiermee naar 21.9% ten opzichte
van 20.2% in 2008.

Financieel verslag 2009 80
Overige lasten
De overige lasten zijn in totaal 4.7 miljoen euro gedaald ten opzichte van 2008.
Als gevolg van minder investeringen zijn de kosten van de afschrijvingen 1.2 miljoen euro lager dan
in 2008. De aanschaf outillage is 1.8 miljoen euro lager dan in 2008. De daling van 1.6 miljoen euro
bij de diverse lasten wordt in hoofdzaak veroorzaakt door minder reis-, verblijf- en deelnemingskosten
en door lagere subsidies en bijdragen door Stichting Scholarship Foundation.
3.1.3
Saldo financiële baten en lasten
Het saldo van financiële baten en lasten is in 2009 0.2 miljoen euro gunstiger voor de TU/e dan in 2008.
In 2009 is een lening afgelost.
3.2
Opbouw eigen vermogen * 31-12-2009 31-12-2008 31-12-2007
Algemene reserve
EUR EUR EUR
Algemene reserve gevormd uit publieke activiteiten
Algemene reserve TU/e 105.6 105.8 107.0
Algemene reserve TMcc BV 0.9 1.1 1.1
Algemene reserve Het Eeuwsel BV 0.2 0.1 0.1
Algemene reserve gevormd uit private activiteiten
Algemene reserve TUE Holding BV 9.3 8.6 7.0
Algemene reserve Stichting TU/e Scholarship Foundation 3.6 1.5 1.2
Bestemmingsfonds (privaat)**
Philipsfonds 0.6 0.6 0.6
Totaal 120.2 117.7 117.0
* Voor het verloop van het eigen vermogen zie 8.3.
** Het bestemmingsfonds bestaat uit het Philipsfonds en is niet geheel vrij besteedbaar. Het Philipsfonds is ontstaan uit een
gift van de N.V. Philips in 1976. De renteopbrengst van het Philipsfonds is bestemd voor de financiering van buitenlandse
gastdocenten.
Het resultaat 2009 is reeds toegevoegd aan de algemene reserve.

Financieel verslag 2009 81
3.3 Opbouw voorzieningen
31-12-2009 31-12-2008 31-12-2007
EUR EUR EUR
Personeel overig 1.3 1.1 1.5
Wachtgeld 0.2 0.3 0.4
WW/BW 1.0 0.8 0.7
Verlofdagen 7.8 7.7 7.3
Jubilea 2.8 2.9 2.2
Ontmanteling Cyclotron 2.7 1.7 1.0
Totaal 15.8 14.5 13.1

Financieel verslag 2009 82
4
Grondslagen voor waardering en
resultaatbepaling
Aan de Technische Universiteit Eindhoven is op basis van de wet (artikel 1.2. Boek 2 BW)
rechtspersoonlijkheid toegekend.
De wettelijke taak van de universiteit is beschreven in artikel 1.3.1 van de Wet op het Hoger onderwijs en
Wetenschappelijk onderzoek (WHW): “Universiteiten zijn gericht op het verzorgen van wetenschappelijk
onderwijs en het verrichten van wetenschappelijk onderzoek. In elk geval verzorgen zij initiële opleidingen
in het wetenschappelijk onderwijs, verrichten zij wetenschappelijk onderzoek, voorzien zij in de opleiding
tot wetenschappelijk onderzoeker of technologisch ontwerper en dragen zij kennis over ten behoeve van
de maatschappij.”
Toegepaste standaarden
De jaarrekening is opgesteld op basis van de Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs. In deze regeling
is bepaald dat de bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (in het
bijzonder RJ 660 Onderwijsinstellingen) van toepassing zijn met inachtneming van de daarin aangeduide
uitzonderingen.
De grondslagen die worden toegepast voor de resultaatbepaling en de waardering van activa en passiva
zijn gebaseerd op historische kosten.
4.1
Balans
Algemeen
Tenzij anders vermeld worden de activa en passiva gewaardeerd tegen nominale waarde.
De bedragen zijn weergegeven in miljoenen euro.
De cijfers voor 2008 zijn waar nodig geherrubriceerd teneinde vergelijkbaarheid met 2009 mogelijk
te maken.
Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische
voordelen naar de organisatie zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden
vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de
afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag
daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld.
De opbrengsten en kosten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben.
Consolidatie
In de geconsolideerde jaarrekening worden verbonden partijen geconsolideerd waarin de TU/e een
kapitaalbelang heeft van meer dan 50% dan wel direct of indirect beslissende zeggenschap kan
uitoefenen.
De verbonden partijen zijn:
• TUE Holding BV en daaronder ressorterende werkmaatschappijen
• Het Eeuwsel BV
• Het Kranenveld BV (geliquideerd 2010)
• TMcc BV
• Stichting Scholarship Foundation
Onder 13.2 is een totaaloverzicht opgenomen.
In de geconsolideerde jaarrekening zijn de onderlinge schulden, vorderingen en transacties geëlimineerd,
evenals de binnen de Groep gemaakte winsten. De groepsmaatschappijen zijn integraal geconsolideerd.

Financieel verslag 2009 83
Materiële vaste activa
Gebouwen en terreinen
De gebouwen, waaronder begrepen vaste installaties, worden gewaardeerd tegen aanschaffingswaarde,
verminderd met afschrijvingen.
Met ingang van 1 januari 2004 wordt op nieuwe investeringen afgeschreven volgens de componentenmethode.
Bij deze methode wordt het casco in 60 jaar afgeschreven, de afbouw en infrastructuur in 30 jaar
en de overige installaties en inrichtingskosten in 15 jaar.
Bij de afschrijvingen van gebouwen die tussen 2000 en 2004 in gebruik zijn genomen, wordt uitgegaan
van een afschrijvingspercentage van 4.00%, behoudens voor die gebouwen waarvan de levensduur op
bedrijfseconomische gronden korter is dan 25 jaar en derhalve een hoger percentage gewenst is.
De afschrijvingen van gebouwen die vóór 2000 in gebruik zijn genomen, bedragen lineair 3.33% per jaar,
berekend over de aanschaffingswaarde.
De terreinen zijn gewaardeerd tegen aanschaffingswaarde. Hierop wordt niet afgeschreven.
Apparatuur en inventaris
De apparatuur en inventaris worden geactiveerd voor zover de aanschaffingswaarde per activum groter
is dan 5.000 euro. Er vindt diversificatie plaats in de toe te passen afschrijvingspercentages op basis van
een voor de TU/e vastgestelde afschrijvingstabel, die gebaseerd is op de bedrijfseconomische levensduur.
Deze levensduur ligt tussen de 3 en 10 jaar.
Financiële vaste activa
Deelnemingen
Deelnemingen waarin invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid kan worden uitgeoefend,
worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode op basis van de nettovermogenswaarde.
Bij de bepaling van de nettovermogenswaarde worden de waarderingsgrondslagen van de organisatie
gehanteerd. Deelnemingen met een negatieve nettovermogenswaarde worden op nihil gewaardeerd.
Voorraden
De waardering van de voorraden verbruiksgoederen en leermiddelen geschiedt tegen aanschaffingswaarde,
verhoogd met een opslag voor directe magazijnkosten. De werkvoorraden zijn gewaardeerd
tegen aanschaffingswaarde.
Bijzondere waardeverminderingen of vervreemding van vaste activa
Vaste activa met een lange levensduur dienen te worden beoordeeld op bijzondere waardeverminderingen
wanneer wijzigingen of omstandigheden zich voordoen die doen vermoeden dat de boekwaarde van een
actief niet terugverdiend zal worden. De terugverdienmogelijkheid van activa die in gebruik zijn, wordt
bepaald door de boekwaarde van een actief te vergelijken met de toekomstige nettokasstromen die het
actief naar verwachting zal genereren.
Wanneer de boekwaarde van een actief hoger is dan de geschatte toekomstige kasstroom, wordt een
bedrag voor impairment ten laste van het resultaat geboekt voor het verschil tussen de boekwaarde en de
actuele waarde van het actief. Voor verkoop beschikbare activa worden gewaardeerd tegen boekwaarde of
lagere actuele waarde, onder aftrek van verkoopkosten.

Financieel verslag 2009 84
Vorderingen
De vorderingen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde onder aftrek van een voorziening voor het
risico van oninbaarheid. Voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de
inbaarheid van de vorderingen.
Het saldo van projecten uit hoofde van werk in opdracht van derden leidt tot een vordering of een schuld
op de balans. Voor projecten waarbij de gerealiseerde kosten het overeengekomen contractbedrag
overschrijden, is de debetcomponent binnen de post projecten in uitvoering gewaardeerd tot het
overeengekomen contractbedrag. Projecten waarbij de te declareren kosten hoger zijn dan de ontvangen
bijdrage van de contractpartner worden verantwoord onder de vorderingen. Wanneer de ontvangen
bijdrage van de contractpartner hoger is dan de te declareren kosten, vindt verantwoording onder de
kortlopende schulden plaats.
Eigen vermogen
Het eigen vermogen bestaat uit de algemene reserve van de TU/e, de algemene reserve van de
geconsolideerde stichting TU/e Scholarship Foundation en het Philipsfonds.
Het eigen vermogen is gevormd uit publieke en private activiteiten waarbij de TUE Holding BV,
de stichting TU/e Scholarship Foundation en het Philipsfonds als privaat zijn aangemerkt.
De algemene reserve is opgebouwd uit de vrij besteedbare saldi van voorgaande jaren.
Het resultaat van het lopende boekjaar is verwerkt in de algemene reserve.
Voorzieningen
Een voorziening in verband met verplichtingen als bedoeld in artikel 2:374 lid 1, eerste volzin BW wordt
uitsluitend opgenomen indien op de balansdatum aan de volgende voorwaarden wordt voldaan:
• de rechtspersoon heeft een verplichting (in rechte afdwingbaar of feitelijk);
• het is waarschijnlijk dat voor de afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen
noodzakelijk is; en
• er kan een betrouwbare schatting worden gemaakt van de omvang van de verplichting.
De voorziening jubilea en de voorziening verlofdagen zijn gewaardeerd tegen contante waarde.
De overige voorzieningen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde.
Langlopende schulden
Schulden met een resterende looptijd van meer dan één jaar worden aangeduid als langlopend.
Het aflossingsbedrag van het lopende jaar wordt onder de kortlopende schulden opgenomen.
Schulden worden gewaardeerd tegen de reële waarde.
Kortlopende schulden
Schulden met een op balansdatum resterende looptijd van ten hoogste één jaar worden aangeduid
als kortlopend. Schulden worden niet gesaldeerd met activa. Schulden worden gewaardeerd tegen de
reële waarde.
Overlopende passiva betreffen vooruitontvangen bedragen (waaronder geoormerkte bijdragen) en
nog te betalen bedragen terzake van lasten die aan een verstreken periode zijn toegekend. Van bedragen
die voor meerdere jaren beschikbaar zijn gesteld, wordt het nog niet bestede gedeelte op deze post
aangehouden. Vrijval ten gunste van de staat van baten en lasten geschiedt naar rato van de besteding.
Het saldo van projecten uit hoofde van werk in opdracht van derden leidt tot een vordering of een schuld
op de balans. Het saldo wordt per project bepaald.

Financieel verslag 2009 85
Personeelsbeloningen/pensioenen
Voor de medewerkers van de organisatie is een pensioenregeling getroffen die zich kwalificeert als een
middelloonregeling. De over het boekjaar verschuldigde premies worden als kosten verantwoord.
De risico’s van loonontwikkeling, prijsindexatie en beleggingsrendement op het fondsvermogen zullen
mogelijk leiden tot toekomstige aanpassingen in de jaarlijkse bijdragen aan het pensioenfonds.
Deze risico’s komen niet tot uitdrukking in een in de balans opgenomen voorziening.
Vreemde valuta
Activa en passiva, voor zover luidend in vreemde valuta, worden herleid tot euro’s tegen de officiële
wisselkoersen aan het einde van de verslagperiode. Eventuele koersverschillen worden ten laste dan
wel ten gunste van het resultaat gebracht.
Schattingen
Het opstellen van de jaarrekening volgens algemeen aanvaarde grondslagen van de financiële
verslaggeving noodzaakt het bestuur tot het maken van schattingen en veronderstellingen.
Deze hebben betrekking op bedragen die zijn opgenomen voor activa en passiva alsmede de
verantwoording van baten en lasten gedurende de verslagperiode. De werkelijke bedragen kunnen
afwijken van de geschatte bedragen.
Kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht is opgesteld op basis van de indirecte methode. Kasstromen in buitenlandse
valuta’s zijn herleid naar euro’s met gebruikmaking van de gewogen gemiddelde omrekeningskoersen
voor de betreffende periodes.
4.2
Opbrengstverantwoording
Rijksbijdragen, overige overheidsbijdragen en -subsidies
Rijksbijdragen, overige overheidsbijdragen en -subsidies uit hoofde van de basisbekostiging worden
in het jaar waarop de toekenning betrekking heeft, volledig verwerkt als baten in de staat van baten en
lasten. Indien deze opbrengsten betrekking hebben op een specifiek doel, dan worden deze naar rato
van de verrichte werkzaamheden als baten verantwoord.
College-, cursus-, les- en examengelden
De college-, cursus-, les- en examengelden worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking
hebben, waarbij ervan uitgegaan is dat reguliere onderwijs- en onderzoekstaken gelijkmatig over het
collegejaar zijn gespreid.
Baten werk in opdracht van derden
Opbrengsten uit hoofde van werk in opdracht van derden (contractonderwijs, contractonderzoek en
overige) worden in de staat van baten en lasten als baten opgenomen voor een bedrag gelijk aan de
kosten indien zeker is dat deze kosten declarabel zijn. Een eventueel positief resultaat wordt genomen
na voltooiing van de gehele transactie (de zogeheten completed contract methode).

Financieel verslag 2009 86
5
Geconsolideerde balans
per 31 december 2009 (na resultaatbestemming)
31-12-2009 31-12-2008
Activa EUR EUR
Vaste activa
Materiële vaste activa 195.3 200.8
Financiële vaste activa 1.0 0.5
Vlottende activa
196.3 201.3
Voorraden 0.4 0.4
Vorderingen 45.5 44.0
Liquide middelen 23.3 10.2
69.2 54.6
Totaal 265.5 255.9
Passiva
Eigen vermogen 120.2 117.7
Voorzieningen 15.8 14.5
Langlopende schulden 47.9 27.4
Kortlopende schulden 81.6 96.3
Totaal 265.5 255.9

Financieel verslag 2009 87
6 Geconsolideerde staat van
baten en lasten 2009
2009 2008
Baten EUR EUR
Rijksbijdrage OCW 183.6 186.8
College- en examengelden 12.6 11.9
Werk voor derden 80.9 72.4
Overige baten 16.6 16.3
Totaal baten 293.7 287.4
Lasten
Personele lasten 187.2 176.8
Afschrijvingen 16.1 17.3
Huisvestingslasten 23.2 22.9
Overige lasten 62.4 66.2
Totaal lasten 288.9 283.2
Saldo baten en lasten 4.8 4.2
Saldo financiële baten en lasten -2.3 -2.5
Resultaat 2.5 1.7

Financieel verslag 2009 88
7
Geconsolideerd kasstroomoverzicht
2009 2008
Kasstroom uit operationele activiteiten EUR EUR
Saldo baten en lasten 4.8 4.2
Afschrijving gebouwen 12.5 12.9
Afschrijving apparatuur en inventaris 3.6 4.4
Afschrijvingen 16.1 17.3
Dotaties voorzieningen 1.9 1.6
Vrijval voorzieningen -0.1 -.-
Onttrekkingen voorzieningen -0.5 -0.7
Herberekening voorziening naar nieuwe inzichten contante waarde 0.5
Mutaties voorzieningen 1.3 1.4
Voorraden -.- -.-
Vorderingen -1.5 -2.6
Kortlopende schulden excl. financieringsactiviteiten 12.7 7.8
Mutaties werkkapitaal 11.2 5.2
Ontvangen interest 0.4 0.6
Betaalde interest -2.7 -3.1
Buitengewoon resultaat -.- -.-
-2.3 -2.5
Afname eigen vermogen ten gunste van voorziening -.- -0.5
31.1 25.1
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
Investeringen gebouwen en terreinen -8.8 -5.4
Investering apparatuur -1.8 -3.8
Desinvesteringen apparatuur -.- -.-
Desinvesteringen gebouwen -.- -.-
Investeringen materiële vaste activa -10.6 -9.2
Investeringen financiële vaste activa -0.5 0.1
-11.1 -9.1
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
Opname/aflossing langlopende schulden 20.5 -27.2
Mutatie kortlopend deel langlopende lening -22.7 22.7
Rekening courant -4.7 -8.2
-6.9 -12.7
Mutatie liquide middelen 13.1 3.3
Beginstand liquide middelen 10.2 6.9
Mutatie liquide middelen 13.1 3.3
Eindstand liquide middelen 23.3 10.2
Het kasstroomoverzicht is opgesteld op basis van de indirecte methode. Kasstromen in buitenlandse
valuta’s zijn herleid naar euro’s met gebruikmaking van de gewogen gemiddelde omrekeningskoersen
voor de betreffende periodes.

Financieel verslag 2009 89
8
Toelichting op de geconsolideerde balans
8.1
8.1.1
Vaste activa
Materiële vaste activa
Gebouwen en terreinen, verloop gedurende verslagjaar
Aanschaffingswaarde Afschrijving Boekwaarde
Terreinen Gebouwen
EUR EUR EUR EUR
Stand 1 januari 2009 2.2 387.6 209.9 179.9
Overboeking van gebouwen in aanbouw -.- 6.3 -.- 6.3
Desinvestering -.- -.- -.- -.-
Afschrijvingen 2009 -.- -.- 12.5 -12.5
Stand 31 december 2009 2.2 393.9 222.4 173.7
De TU/e heeft ten behoeve van derden, te weten de Kamer van Koophandel, Stichting Fontys, S.S.E.,
TNO en het Twinning Center het recht van erfpacht verleend.
De totale oppervlakte bedroeg per 31 december 2009 84.2 ha.
De heffingsgrondslag voor de WOZ-beschikking per waardepeildatum 1 januari 2008, toestand per
1 januari 2009 bedroeg 313.4 miljoen euro.
De verzekerde waarde van de gebouwen per peildatum 1 juli 2009 is 652.0 miljoen euro.
Gebouwen in aanbouw, verloop gedurende verslagjaar 2009 2008
EUR
EUR
Stand 1 januari 6.5 3.3
Investeringen 8.8 5.4
Overboekingen naar gebouwen -6.3 -2.2
Stand 31 december 9.0 6.5
Onder deze post zijn opgenomen de investeringsbedragen in gebouwen voor zover zij nog niet in gebruik
zijn genomen.

Financieel verslag 2009 90
Apparatuur en inventaris, verloop gedurende verslagjaar
Aanschaffingswaarde Afschrijving Boekwaarde
EUR EUR EUR
Stand 1 januari 2009 85.5 71.1 14.4
Investeringen 1.8 -.- 1.8
Desinvesteringen -2.7 -2.7 -.-
Afschrijvingen 2009 -.- 3.6 -3.6
Stand 31 december 2009 84.6 72.0 12.6
Recapitulatie balanswaardering materiële vaste activa
Aanschaffings- Afschrij- Boek- Investe- Desinves- Afschrij- Aanschaffings- Afschrij- Boekwaarde
vingen waarde ringen teringen vingen waarde vingen waarde
t/m 2008 t/m 2008 31-12-2008 2009 2009 2009 31-12-2009 t/m 2009 31-12-2009
EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR
Terreinen 2.2 -.- 2.2 -.- -.- -.- 2.2 -.- 2.2
Gebouwen 387.6 209.9 177.7 6.3 -.- 12.5 393.9 222.4 171.5
Gebouwen in
aanbouw 6.5 -.- 6.5 2.5 -.- -.- 9.0 -.- 9.0
Apparatuur
en inventaris 85.5 71.1 14.4 1.8 2.7 3.6 84.6 72.0 12.6
Totaal 481.8 281.0 200.8 10.6 2.7 16.1 489.7 294.4 195.3

Financieel verslag 2009 91
8.1.2
Financiële vaste activa
Leningen en deelnemingen
Resterende
Saldo Verstrekte Saldo Rente % looptijd
31-12-2008 leningen Aflossingen 31-12-2009 gemiddeld gemiddeld
EUR EUR EUR EUR
Lening u.g.:
VvE Kennispoort Eindhoven 0.1 -.- 0.0 0.1 2.0 3 jr.
Dolphys Technologies BV Eindhoven 0.1 -.- 0.1 -.-
0.2 -.- 0.1 0.1
Minderheidsdeelneming
Saldo Verwerving Resultaat Vervreemding Saldo
31-12-2008 dividend 31-12-2009
EUR EUR EUR EUR EUR
Tenhage BV -.- 0.6 -.- -.- 0.6
Technostartersfonds Zuid Nederland BV 0.3 -.- -.- -.- 0.3
Overige deelnemingen 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
0.3 0.6 0.0 0.0 0.9
Voor specificatie van de overige minderheidsdeelnemingen zie overzicht 13.2.
8.2
8.2.1
Vlottende activa
Voorraden
Voorraden 31-12-2009 31-12-2008
EUR
EUR
Voorraad leermiddelen 0.1 0.1
Voorraad verbruiksgoederen 0.1 0.1
Werkvoorraden 0.2 0.2
0.4 0.4

Financieel verslag 2009 92
8.2.2
Vorderingen
Vorderingen 31-12-2009 31-12-2008
EUR
EUR
Debiteuren 11.1 11.3
Voorzieningen dubieuze debiteuren wegens oninbaarheid -0.4 -0.4
Vordering op OCW inzake kasbeperking rijksbijdrage 2.9 3.1
Vooruitbetaalde kosten 4.5 4.5
Voorschotten 0.1 0.5
Nog te vorderen op projecten in uitvoering 24.3 19.7
Schuldbekentenissen notebooks 1.4 1.5
Nog te factureren bedragen 0.7 0.3
Omzetbelasting -.- 2.5
Overige vorderingen 0.9 1.0
45.5 44.0
De vorderingen wegens schuldbekentenissen notebooks hebben voor een bedrag van 0.7 miljoen euro een
looptijd van langer dan 1 jaar.
Een eventueel noodzakelijke voorziening op een project uit hoofde van werk in opdracht van derden wordt
gepresenteerd onder de voorziening verlieslatende contracten onder de voorzieningen.
Verloop van de voorziening wegens oninbaarheid 2009 2008
EUR
EUR
Stand per 1 januari -0.4 -0.4
Dotatie -0.1 -0.1
Onttrekking 0.1 0.1
Stand per 31 december -0.4 -0.4
8.2.3
Liquide middelen
Liquide middelen 31-12-2009 31-12-2008
EUR
EUR
Kasmiddelen 0.1 0.1
Banksaldi 23.2 10.1
23.3 10.2
De liquide middelen staan ter vrije beschikking van de instelling.

Financieel verslag 2009 93
8.3
Eigen vermogen
Verloop eigen vermogen na resultaatbestemming
Bestemming
Overige
Saldo exploitatieresultaat mutaties Saldo
31-12-2008 2009 2009 31-12-2009
EUR EUR EUR EUR
Algemene reserve gevormd
uit publieke activiteiten
Algemene reserve TU/e 105.8 -1.2 1.0 105.6
Algemene reserve TMcc BV 1.1 -0.2 -.- 0.9
Algemene reserve Het Eeuwsel BV 0.1 0.1 -.- 0.2
Algemene reserve gevormd
uit private activiteiten
Algemene reserve TUE Holding BV 8.6 1.7 -1.0 9.3
Algemene reserve Stichting TU/e
Scholarship Foundation 1.5 2.1 -.- 3.6
Bestemmingsfonds (privaat)
Philipsfonds 0.6 -.- -.- 0.6
Totaal 117.7 2.5 -.- 120.2
Het Philipsfonds is ontstaan uit een gift van de N.V. Philips in 1976.
De renteopbrengst van het Philipsfonds is bestemd voor de financiering van buitenlandse gastdocenten.
8.4
Voorzieningen
Verloop voorzieningen gedurende verslagjaar
Stand Dotatie Onttrekking Vrijval Stand Kortlopend Langlopend
31-12-2008 2009 2009 2009 31-12-2009 deel < 1 jaar deel > 1 jaar
EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR
Voorzieningen t.b.v. personeel:
- Wachtgelden 0.3 -.- 0.1 0.1 0.1 0.1 0.0
- WW/BW 0.8 0.2 -.- -.- 1.0 0.6 0.4
- Verlofdagen 7.7 0.1 -.- -.- 7.8 3.2 4.6
- Personeel overig 1.1 0.6 0.4 -.- 1.3 1.2 0.1
- Jubilea 2.9 0.0 -.- -.- 2.9 0.2 2.7
Voorzieningen t.b.v. gebouwen:
- Ontmanteling Cyclotron 1.7 1.0 -.- -.- 2.7 -.- 2.7
Totaal 14.5 1.9 0.5 0.1 15.8 5.3 10.5

Financieel verslag 2009 94
De posten wachtgeld en WW/BW zijn een inschatting van de verwachte uitgaven ten behoeve van de
personen die recht hebben op deze uitkeringen op basis van opgaven van de uitvoeringsorganisatie.
Hierbij is rekening gehouden met een verwachte uitstroom.
De verlofdagen met een langlopend karakter zijn opgenomen onder de voorzieningen. Deze zijn gebaseerd
op het aantal verlofdagen dat gereserveerd is ten behoeve van sabbatical leave en prepensioen,
vermenigvuldigd met het salarisbedrag, verhoogd met de sociale lasten. Hierbij is rekening gehouden
met salarisontwikkelingen en contante waarde. De nog niet genoten verlofdagen met een kortlopend
karakter zijn opgenomen onder de kortlopende schulden.
De voorziening personeel overig is gevormd voor individueel getroffen afvloeiingsregelingen met
personeelsleden waarvan de precieze omvang van de financiële verplichting op de balansdatum niet
bekend was.
De post jubilea is een inschatting van de verwachte uitgaven ten behoeve van de personen die recht
hebben op een gratificatie als gevolg van een dienst- of ambtsjubileum. Hierbij is rekening gehouden
met een verwachte uitstroom, salarisontwikkelingen en contante waarde.
De voorziening ontmanteling Cyclotron betreft een schatting van in de toekomst te maken kosten voor
de ontmanteling van het nieuwe Cyclotron alsmede de beheerskosten van het oude Cyclotron.

Financieel verslag 2009 95
8.5
Langlopende schulden
Langlopende schulden 31-12-2009 31-12-2008
EUR
EUR
Lening bank o.g. 49.1 51.3
Kortlopend deel schulden -4.5 -27.2
Overige leningen TU/e 0.2 -.-
Vooruitontvangen erfpachttermijnen 3.1 3.2
Overige leningen deelnemingen 0.0 0.1
47.9 27.4
Verloop gedurende verslagjaar
Overboeking
Saldo Aangegane naar Saldo Looptijd Looptijd Rente %
31-12-2008 leningen kortlopend 31-12-2009 > 1 jaar > 5 jaar gemiddeld
Kredietinstellingen EUR EUR EUR EUR EUR EUR
Rabobank 15.0 25.0 -.- 40.0 -.- 40.0 5.0
BNG 9.1 -.- 4.5 4.6 4.6 -.- 5.8
24.1 25.0 4.5 44.6 4.6 40.0
Overige langlopende schulden
Overige leningen TU/e -.- 0.2 0.0 0.2 0.0 0.2 6.0
Vooruitontvangen erfpachttermijnen 3.2 -.- 0.1 3.1 0.4 2.7 -.-
Overige leningen deelnemingen 0.1 0.1 0.0 0.0 -.- 5.0
3.3 0.2 0.2 3.3 0.4 2.9
Totaal 27.4 25.2 4.7 47.9 5.0 42.9
De post vooruitontvangen erfpachttermijnen betreft de met TNO, Fontys en Twinning Center gesloten
erfpachtovereenkomsten.
De TU/e heeft aan de Rabobank zekerheden gesteld tot een bedrag van 91.7 miljoen euro conform de
kredietovereenkomst.

Financieel verslag 2009 96
8.6
Kortlopende schulden
Kortlopende schulden 31-12-2009 31-12-2008
EUR
EUR
Rekening-courant banken -.- 4.7
Vooruitgefactureerd op projecten in uitvoering 29.2 22.7
Te betalen aan leveranciers 11.3 10.4
Af te dragen belasting en sociale lasten 7.8 6.7
Omzetbelasting 1.8 -.-
Pensioenpremies 2.2 2.1
Vooruitontvangen collegegelden 5.2 4.2
Vooruitontvangen geoormerkte doelsubsidies OCW 1.9 0.9
Vakantietoeslag 5.1 4.9
Verlofdagen 3.6 3.5
Kortlopend deel bancaire schulden 4.5 27.2
Overige nog te betalen posten en vooruitontvangen bedragen 9.0 9.0
Totaal 81.6 96.3
De verlofdagen met een kortlopend karakter zijn verantwoord onder de kortlopende schulden.
De waardering voor een verlofdag met een kortlopend karakter is gebaseerd op 5.63% van het
maandsalaris per persoon.
De verlofdagen met een langlopend karakter zijn opgenomen onder de voorzieningen en bedroegen
in 2009 7.8 miljoen euro.
Overzicht geoormerkte doelsubsidies OCW
Bedrag Saldo Ontvangen Lasten 1) Investering Saldo
Omschrijving Jaar Kenmerk toewijzing 2008 in 2009 2009 2009 2009
Fotonica in communi- 1990-
EUR EUR EUR EUR EUR EUR
catietechnologie 2009 2) 37.9 0.0 4.6 4.0 -.- 0.6
Chemisch ontwerpen 1999-
van katalysatoren 2009 2) 13.0 0.9 1.5 1.2 -.- 1.2
Educatieve minor 2009 804A0-27076 0.1 -.- 0.1 0.0 -.- 0.1
Totaal 51.0 0.9 6.2 5.2 -.- 1.9
1) Bij overbesteding wordt niet meer verantwoord dan is toegewezen.
2) In 2009 is in het toegewezen bedrag een aanpassing doorgevoerd als gevolg van ontvangen indexatie over de jaren 2007 en
2008. Deze extra ontvangsten hebben in betreffende jaren ook tot uitgaven geleid.

Financieel verslag 2009 97
8.7
Niet in de balans opgenomen verplichtingen en activa
De TU/e heeft de volgende niet uit de balans blijkende verplichtingen:
• De lopende investeringsverplichtingen in gebouwen bedragen 4.2 miljoen euro.
• De operational lease verplichting van de installatie voor Warmte en Koude Opslag bedraagt ultimo 2009
4.5 miljoen euro. Tweemaal per jaar vervalt een termijn van 0.5 miljoen euro; de laatste termijn vervalt
per 30 juni 2012. Op deze datum vervalt ook de eindtermijn van 1.9 miljoen euro.
• Wegens verleende garantstellingen voor notebookleningen aan studenten zijn voor 0.3 miljoen euro
nadere zekerheden gesteld.
• Voor technostarters zijn via Eutech BV garantstellingen verleend in het kader van onze TOP-regeling
(Tijdelijke Ondernemings Plaatsen). Hiervan stond per einde 2009 0.2 miljoen euro open.
• De TU/e staat garant voor maximaal 30 leningen aan niet EER-masters. De maximale garantstelling per
31 december 2009 bedraagt als gevolg hiervan 0.1 miljoen euro.

Financieel verslag 2009 98
9
Toelichting op de geconsolideerde staat
van baten en lasten
9.1
9.1.1
Baten
Rijksbijdrage OCW
2009 2008
EUR
EUR
Rijksbijdrage 181.2 184.4
Rijksbijdrage 3TU-gelden 2.0 1.8
Vrijval bijdrage W.O. Sprint 0.4 0.6
183.6 186.8
De rijksbijdrage 2009 is opgenomen conform CFI brief BEK/BPR-2009/137387 M.
9.1.2
Werk voor derden
2009 2008
Specificatie werk voor derden naar categorie: EUR EUR
Internationale overheden 11.3 9.2
Nationale overheden 30.1 28.4
NWO 8.0 7.6
KNAW 0.7 0.7
Overige non-profitorganisaties incl. universiteiten 11.7 10.2
Bedrijven en overige 19.1 16.3
80.9 72.4
9.1.3
Overige baten
2009 2008
EUR
EUR
Verhuur onroerende zaken 5.4 5.3
Loonkostensubsidies 0.9 0.7
Activiteiten sportcentrum 1.1 1.1
Overige baten 9.2 9.2
16.6 16.3

Financieel verslag 2009 99
9.2
9.2.1
Lasten
Personele lasten
2009 2008
Beloning voor arbeid EUR EUR
Salarissen 127.7 118.9
Mutatie saldo kortlopende verlofdagen 0.1 0.3
Dotatie voorziening verlofdagen 0.1 0.6
Vakantietoelagen 9.2 8.8
Overige toelagen 4.5 4.6
141.6 133.2
Sociale lasten
Vergoeding ZVW 6.5 6.1
Pensioenpremie 17.0 15.3
Premie sociale lasten 7.5 5.5
31.0 26.9
Overige personele lasten
Personeelslasten derden 6.3 7.3
Uitzendbureaus 0.9 1.2
Uitkering WW/BW 0.9 0.7
Dotatie voorziening wachtgelden WW/BW 0.2 0.2
Vrijval voorziening jubilea -0.1 0.0
Dotatie voorziening personeel 0.6 0.1
Diversen 6.7 7.6
15.5 17.1
Uitkeringen
Uitkering arbeidsongeschiktheid -0.9 -0.4
Totaal personele lasten 187.2 176.8
De vergoedingen voor de Raad van Toezicht bedroegen in totaal 53.180 euro (2008: 38.570 euro).
Specificatie vergoedingen voor de Raad van Toezicht
(bedragen in euro)
Periode van tot en met 2009 2008
Dr. ir. G.J. Kleisterlee, voorzitter 1 januari ‘09 31 augustus ‘09 10.000 11.345
Mevr. P.C. Krikke 1 januari ‘09 31 december ‘09 10.000 9.075
Ir. R.L. van Iperen
(m.i.v. 1 september 2009 voorzitter) 1 januari ‘09 31 december ‘09 11.667 9.075
Dr. F.J.H. Don 1 januari ‘09 31 december ’09 10.000 9.075
Dr. W.H. Gispen 1 november ‘08 31 december ‘09 11.513 -
Totaal 53.180 38.570
De vergoedingen zijn conform de wettelijke regelingen ter zake.

Financieel verslag 2009 100
Bezoldiging individuele leden College van Bestuur
De bezoldiging van de individuele leden van het College van Bestuur was in 2009 als volgt:
Bezoldiging individuele leden College van Bestuur
(bedragen in euro)
Voorziening Uitkering
Werk- voor i.v.m.
Bonus nemers- beloningen beëindiging Reden
Functie(s) Bruto over 2008/ inhou- Belastbaar betaalbaar dienst- Periode overin
dat jaar bezoldiging 2007(1) dingen(2) loon op termijn verband in dienst schrijding
Prof.dr.ir. C.J. van Duijn
2009 rector 177.647 35.000 13.600 199.047 41.953 - 01-01/31-12 (3)
2008 rector 141.274 32.500 11.151 162.623 31.914 - 01-01/31-12
Ing. A.H. Lundqvist
2009 voorzitter CvB 177.647 35.000 14.000 198.647 41.953 - 01-01/31-12 (3)
2008 voorzitter CvB 141.274 32.500 12.313 161.461 31.914 - 01-01/31-12
Mr. J.P. van Ham
2009 lid CvB 174.298 8.750 13.184 169.864 41.953 - 01-01/31-12 (3)
2008 lid CvB 33.009 - 2.697 30.312 8.149 - 01-10/31-12
Prof.dr. P.H.A.M. Verhaegen
2009 - - - - - - - -
2008 lid CvB 64.252 32.500 5.818 90.934 13.298 - 01-01/31-05
(1) Met ingang van 1 januari 2009 is de beloningsstructuur van het College van Bestuur gewijzigd. De variabele beloningscomponent (bonus)
is afgeschaft. Er is hiervoor een vaste component opgenomen in de reguliere beloningsstructuur.
De totale bezoldiging is in 2009 eenmalig hoger omdat in 2009 ook de uitbetaling van de bonus over 2008 plaatsvond.
De vergoeding blijft, ook in 2010, in lijn met de norm (niveau 2008) van de commissie Dijkstal.
(2) De werknemersinhoudingen omvatten de diverse inhoudingen om te komen van bruto bezoldiging plus bonus tot het loon voor loonbelasting.
(3) In 2009 waren er 3 leden van het College van Bestuur in dienst van de TU/e waarvan publicatie van het inkomen vereist is volgens de Wet
openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens.
Naast de hierboven vermelde leden van het College van Bestuur zijn er geen personen in dienst van de TU/e waarvan publicatie
vereist is volgens de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens.

Financieel verslag 2008 101
9.2.2
Afschrijvingen
2009 2008
EUR
EUR
Afschrijving gebouwen 12.5 12.9
Afschrijvingen outillage 3.6 4.4
16.1 17.3
9.2.3
Overige lasten
2009 2008
EUR
EUR
Huisvestingslasten
Bouw- en onderhoudskosten 7.6 7.9
Dotatie voorziening Cyclotron 1.0 0.7
Huur 2.1 2.1
Wettelijke lasten 1.1 1.1
Energie/water 8.1 7.9
Schoonhouden gebouwen 2.8 2.6
Verzekeringen 0.5 0.6
23.2 22.9
Apparatuur en inventaris
Aanschaf outillage 13.7 15.5
13.7 15.5
Materiaal gebonden lasten
Collectievorming bibliotheek 3.6 3.4
Grondstoffen 9.5 10.1
13.1 13.5
Diverse lasten
Subsidies en bijdragen 9.3 10.2
Communicatiekosten 0.9 0.9
Catering-, congres- en representatiekosten 3.4 3.6
Reis-, verblijf- en deelnemingskosten 6.6 7.1
Dienstverlening derden 11.8 12.0
Diversen 3.6 3.4
35.6 37.2

Financieel verslag 2009 102
9.3
Saldo financiële baten en lasten
2009 2008
EUR
EUR
Rentebaten 0.4 0.6
Rentelasten -2.7 -3.1
Saldo financiële baten en lasten -2.3 -2.5

Financieel verslag 2009 103
10
Enkelvoudige balans
per 31 december 2009 (na resultaatbestemming)
31-12-2009 31-12-2008
Activa EUR EUR
Vaste activa
Materiële vaste activa 190.6 195.8
Financiële vaste activa 12.0 11.1
202.6 206.9
Vlottende activa
Voorraden 0.3 0.3
Vorderingen 41.7 41.9
Vorderingen op groepsmaatschappijen 0.7 0.8
Liquide middelen 11.8 0.7
54.5 43.7
Totaal 257.1 250.6
Passiva
Eigen vermogen 116.6 116.2
Voorzieningen 13.5 13.1
Langlopende schulden 47.8 27.3
Kortlopende schulden 78.5 93.4
Kortlopende schulden aan groepsmaatschappijen 0.7 0.6
Totaal 257.1 250.6

Financieel verslag 2009 104
11
Enkelvoudige staat van baten en lasten 2009
Begroting 2009 Realisatie 2009 Realisatie 2008
Baten EUR EUR EUR
Rijksbijdrage OCW 184.8 183.6 186.8
College- en examengelden 12.2 12.6 11.9
Werk voor derden 72.8 77.4 69.2
Overige baten 14.4 13.1 13.6
Totaal baten 284.2 286.7 281.5
Lasten
Personele lasten 181.1 184.7 174.9
Afschrijvingen 17.0 15.7 16.9
Huisvestingslasten 22.3 22.1 22.1
Overige lasten 62.1 62.9 65.5
Totaal lasten 282.5 285.4 279.4
Saldo baten en lasten 1.7 1.3 2.1
Saldo financiële baten en lasten -3.2 -2.5 -2.7
Resultaat deelnemingen 1.5 1.6 1.5
Resultaat 0.0 0.4 0.9

Financieel verslag 2009 105
12
Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening
De TU/e presenteert naast de balans en de staat van baten en lasten op geconsolideerd niveau een
enkelvoudige balans en staat van baten en lasten. De enkelvoudige balans en staat van baten en lasten
hebben, met uitzondering van het resultaat deelnemingen, alleen betrekking op de TU/e. In vergelijking
met de geconsolideerde balans en staat van baten en lasten zijn de cijfers van de TUE Holding BV inclusief
haar dochterondernemingen en Het Eeuwsel BV, Het Kranenveld BV, stichting TU/e Scholarship Foundation
en TMCC BV op detailniveau geëlimineerd.
De jaarlijks door de TU/e opgestelde begroting is op enkelvoudige basis. De enkelvoudige staat van baten
en lasten laat de vergelijking zien tussen realisatie en begroting.
Voor de waarderingsgrondslagen wordt verwezen naar hoofdstuk 4.
12.1
Toelichting enkelvoudige balans
per 31 december 2009
Aansluiting enkelvoudig eigen vermogen met geconsolideerd eigen vermogen na resultaatbestemming
Bestemming
Overige
Saldo exploitatieresultaat mutaties Saldo
31-12-2008 2009 2009 31-12-2009
EUR EUR EUR EUR
Algemene reserve TU/e 105.8 -1.2 1.0 105.6
Algemene reserve TMcc BV 1.1 -0.2 -.- 0.9
Algemene reserve Het Eeuwsel BV 0.1 0.1 -.- 0.2
Algemene reserve TUE Holding BV 8.6 1.7 -1.0 9.3
Philipsfonds 0.6 -.- -.- 0.6
Enkelvoudig eigen vermogen TU/e 116.2 0.4 -.- 116.6
Algemene reserve TU/e
Scholarship Foundation 1.5 2.1 -.- 3.6
Geconsolideerd eigen vermogen 117.7 2.5 -.- 120.2

Financieel verslag 2009 106
12.2
Toelichting resultaat 2009 enkelvoudige staat
van baten en lasten
Baten
Rijksbijdrage
De gerealiseerde rijksbijdrage is 1.2 miljoen euro lager dan begroot.
De loon- en prijscompensatie 2009 is 1.3 miljoen euro lager dan begroot. Er is een compensatie
ad 1.5 miljoen euro verstrekt voor het afschaffen van de pseudo-WW en er is een positieve bijstelling van
circa 0.3 miljoen euro in verband met leerling-volume ontvangen. Beide posten waren niet begroot.
Als gevolg van minder gedeclareerde kosten zijn er 1.2 miljoen euro minder opbrengsten in het kader
van 3TU Centres of Excellence gerealiseerd. Het effect hiervan op de exploitatie is nagenoeg nihil.
Daarnaast is 0.5 miljoen euro minder rijksbijdrage ontvangen voor specifiek geoormerkte projectsubsidies.
College- en examengelden
De college- en examengelden zijn 0.4 miljoen euro hoger dan begroot, voornamelijk vanwege hogere
aantallen niet-EER studenten.
Werk voor derden
De gerealiseerde omzet werk voor derden is 4.6 miljoen euro (6.30%) hoger dan begroot. Een deel van
de stijging, circa 2.1 miljoen euro, wordt veroorzaakt door de kenniswerkersregeling. Daarnaast is de
ontvangen bijdrage voor beurzen (Erasmus Mundus, Leonardo) 1.7 miljoen euro hoger dan begroot.
Overige baten
De overige baten zijn 1.3 miljoen euro lager dan begroot. Dit verschil wordt in hoofdzaak veroorzaakt door
2.9 miljoen euro lagere baten bij Fotonica. Tevens is sprake van 1.0 miljoen euro hogere incidentele baten
vanwege BTW suppleties en de rente hierover (0.5 miljoen euro ) en een correctie van te veel ingehouden
sociale lasten in 2008 (0.5 miljoen euro ).
De verrekening van te vorderen doelsubsidies (Fotonica en NRSC) vindt plaats via de overige baten.
De achtergebleven investeringen ten opzichte van de begroting (resulterend in lagere kosten apparatuur
en inventaris) hebben tot een lagere vordering geleid. Dit uit zich in een lagere realisatie overige baten.
Daarnaast zijn bij Dienst Huisvesting en IEC voor 0.6 miljoen euro hogere overige baten gerealiseerd.
Lasten
Personele lasten
De personele lasten zijn 3.6 miljoen euro hoger dan begroot. De gerealiseerde bezetting is lager dan
begroot. Hier staat tegenover dat de sociale lasten zijn gestegen, vooral door de afschaffing van de
pseudo-WW en stijging van de pensioenpremies. Verder zijn de toelagen ten opzichte van de begroting
toegenomen. Dit betreft onder meer de verkoop van verlofuren.
In de kosten van beloning voor arbeid is 0.2 miljoen euro opgenomen met betrekking tot een dotatie
aan de voorziening verlofdagen (kort- en langlopend). Met deze dotatie is in de begroting geen rekening
gehouden.
De personeelskosten derden zijn 1.2 miljoen euro hoger dan begroot. Een deel van extra inhuur is
gerelateerd aan een aantal specifieke ICT-projecten. Verder is er sprake van een dotatie aan personele
voorzieningen voor 0.5 miljoen euro, welke niet in de begroting waren voorzien.

Financieel verslag 2009 107
Afschrijvingen
De afschrijvingen zijn 1.3 miljoen euro lager als gevolg van minder investeringen dan voorzien
in de begroting.
Huisvestingslasten
De huisvestingslasten zijn 0.2 miljoen euro lager dan begroot.
Overige lasten
Ten opzichte van de begroting vallen de kosten voor aanschaf apparatuur 2.3 miljoen euro lager uit.
Dit wordt voor het grootste deel veroorzaakt doordat geplande aanschaf apparatuur ten behoeve van
Fotonica in 2009 niet is gerealiseerd.
De gerealiseerde materiaalgebonden lasten zijn 0.4 miljoen euro lager dan begroot.
De gerealiseerde overige lasten zijn 3.5 miljoen euro hoger dan begroot. In hoofdzaak wordt deze toename
veroorzaakt door meer kosten voor subsidies en bijdragen, door een additionele impulsbijdrage aan
de Stichting Scholarship Foundation (SSF). Daarnaast is meer gebruikt gemaakt van inhuur van externe
expertise, waardoor de gerealiseerde kosten van dienstverlening derden hoger uitvallen dan begroot.
Saldo financiële baten en lasten
Resultaat deelnemingen
Het resultaat deelnemingen bedraagt 1.6 miljoen euro en is licht hoger dan begroot.
Rentebaten en rentelasten
De gerealiseerde rentebaten waren niet begroot. De rentelasten zijn lager dan begroot, vanwege
het niet opnemen van een lening als gevolg van latere investeringen in Campus 2020.

Financieel verslag 2009 108
13
Overige gegevens
13.1 Bestemming resultaat
Ingevolge de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek wordt het resultaat
van het verslagjaar verrekend met de reserve van de instelling.
Het positieve geconsolideerde resultaat van het verslagjaar ad 2.5 miljoen euro wordt toegevoegd
aan het eigen vermogen.
13.2 Groepsmaatschappijen
Onderstaand volgt een overzicht van de besloten vennootschappen waarin de TU/e direct dan wel
indirect een beslissende zeggenschap kan uitoefenen en die volledig in de consolidatie zijn betrokken.
Deelnemingen
Juridische Statutaire Activiteit Deelneming Eigen vermogen Resultaat Omzet
vorm zetel 2009 2009 2009 2009
Het Eeuwsel BV b.v. Eindhoven 3. Onroerende zaken 100% 0.2 0.1 0.2
Het Kranenveld BV b.v. Eindhoven 3. Onroerende zaken 100% 0.0 0.0 0.0
TUE Holding BV b.v. Eindhoven 4. Overig 100% 9.3 1.7 14.6
TMcc BV b.v. Eindhoven 2. Contractonderzoek 100% 0.9 -0.2 0.0
In de consolidatie is tevens onderstaande stichting opgenomen waarin de TU/e beslissende zeggenschap heeft.
Overige groepsmaatschappijen
Juridische Statutaire Activiteit Deelneming Eigen vermogen Resultaat Omzet
vorm zetel 2009 2009 2009 2009
Stichting TU/e Scholarship Foundation Stichting Eindhoven 4. Overig nvt 3.6 2.1 4.7
In de TUE Holding BV zijn geconsolideerd onderstaande besloten vennootschappen opgenomen.
Geconsolideerd opgenomen
Juridische Statutaire Activiteit Deelneming Eigen vermogen Resultaat Omzet
vorm zetel 2009 2009 2009 2009
TU/e Innovation Lab BV b.v. Eindhoven 4. Overig 100% 0.9 -0.0 2.4
QTIS BV b.v. Eindhoven 4. Overig 100% 0.0 0.0 0.3
Euflex BV b.v. Eindhoven 4. Overig 100% 0.9 0.5 5.8
AccTec BV b.v. Eindhoven 4. Overig 100% 2.1 0.4 2.7
SyMo-Chem BV b.v. Eindhoven 4. Overig 100% 0.8 0.2 0.8
HemoLab BV b.v. Eindhoven 4. Overig 100% 0.1 0.1 0.3
Polymer Technology Group Eindhoven BV b.v. Eindhoven 4. Overig 100% 0.5 0.2 1.4
IME Technologies BV b.v. Eindhoven 4. Overig 100% 0.0 -0.1 0.3
Hybrid Catalysis BV b.v. Eindhoven 4. Overig 61% 0.2 0.0 0.2
Maxxun BV b.v. Eindhoven 4. Overig 100% 0.0 0.0 0.0

Financieel verslag 2009 109
Doelstelling en samenstelling van bestuur en directie
Naam Doelstelling Samenstelling bestuur en directie
Het Eeuwsel BV Het ontwikkelen en exploiteren van onroerend goed. De directie bestaat uit één directeur
Het Kranenveld BV Het ontwikkelen en exploiteren van onroerend goed. De directie bestaat uit één directeur
TUE Holding BV Het oprichten van, het deelnemen in, het voeren van De directie bestaat uit één directeur
het beheer over, het verlenen van diensten en faciliteiten
aan en het financieren van andere ondernemingen en
vennootschappen die zich ten doel stellen onderzoek en
onderwijs op verzoek van derden te verrichten en/of te
ondersteunen met gebruikmaking van de faciliteiten en
kennis van de TU/e, het stellen van zekerheden voor
schulden aan vennootschappen waarin wordt deel -
genomen en anderen die daarbij betrokken zijn en al
hetgeen met vorenstaand verband houdt of daaraan
bevorderlijk kan zijn.
TMcc BV Het exploiteren van kennis, faciliteren van kennisover- De directie bestaat uit één directeur
dracht, ondersteunen van onderzoek en onderwijs en
leveren van bijdragen aan Faculteit Industrial
Engineering & Innovation Sciences.
Stichting TU/e Scholarship Het stimuleren van internationalisering van onderwijs en Het bestuur tevens directie bestaat
Foundation onderzoek binnen de TU/e; het verrichten van alle verdere uit één voorzitter, één secretaris en
handelingen die met het vorenstaande in de ruimste zin één penningmeester
verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn;
het stimuleren van talent in onderwijs en onderzoek.
TU/e Innovation Lab BV Het bevorderen en exploiteren van kennisvalorisatie De directie bestaat uit één directeur
(innovatiestimulering, startersbegeleiding en
business development) binnen de TU/e.
QTIS/e BV Het ontwikkelen van industriële activiteiten op het gebied TUE Holding BV is statutair directeur
van biomechanica, (moleculaire) imaging en enabling
technologies ten behoeve van tissue engineering.
Euflex BV Het coördineren en beheren van flexibele arbeidskrachten De directie bestaat uit één directeur
ten behoeve van de TU/e, het bemiddelen bij instroom op
de TU/e en het bemiddelen bij door- en uitstromers van
de TU/e naar de arbeidsmarkt.
AccTec BV Het exploiteren en onderhouden van versnellers om De directie bestaat uit twee
bundels van ionen en elektronen te verschaffen ten directeuren
behoeve van technologisch wetenschappelijk onderzoek
en commerciële productie van radio-isotopen.
SyMo-Chem BV Het bedrijven van contractresearch voor derden op het De directie bestaat uit één directeur
vlak van de chemie, waarbij de BV zich met name toelegt
op de synthese en levering van (macro) moleculen, de
karakterisering en analyse van verbindingen en producten,
het uitvoeren van onderzoeksopdrachten, het geven van
advies en het produceren van chemicaliën.
HemoLab BV Het bedrijven van contractresearch voor derden op het De directie bestaat uit één directeur
gebied van cardiovasculaire biomechanica, de analyse
van de haemofysica bij implantaten en pathofysiologische
processen.

Financieel verslag 2009 110
Doelstelling en samenstelling van bestuur en directie (vervolg)
Naam Doelstelling Samenstelling bestuur en directie
PTG Eindhoven BV Het exploiteren van onderzoeksresultaten en het De directie bestaat uit één directeur
ontwikkelen, modificeren, karakteriseren en het
mengen van kunststoffen en afgeleiden hiervan,
zoals composietmaterialen, een en ander op
fundamenteel en toegepast gebied.
IME Technologies BV Het verrichten van technisch advieswerk en uitvoeren De directie bestaat uit twee
van contractresearch voor derden alsmede het
directeuren
ontwikkelen en leveren van diensten en producten
op werktuigbouwkundig gebied.
Hybrid Catalysis BV Het produceren van nieuwe katalysatoren voor de De directie bestaat uit één directeur
chemische industrie gebruikmakend van een nieuwe,
nanogestructureerde grondstof, het ontwikkelen van op
maat gesneden varianten door contractresearch en het
leveren van technologieondersteuning op contractbasis.
Maxxun BV De ontwikkeling, productie en verkoop van zonne- TUE Holding BV is statutair directeur
collectoren en -panelen alsmede het uitvoeren van
wetenschappelijk onderzoek en/of productieontwikkeling
voor derden op het gebied van zonnecollectoren en -panelen.
Daarnaast is er een minderheidsdeelneming in de onderstaande vennootschappen.
Minderheidsdeelnemingen
Juridische Statutaire Activiteit Deelneming
vorm
zetel
Tenhage BV b.v. Eindhoven 3. Onroerende zaken 45%
Compact Power Systems BV b.v. Nijmegen 4. Overig 33%
StudiJob Uitzendbureau BV b.v. Amsterdam 4. Overig 26%
Suprapolix BV b.v. Eindhoven 4. Overig 20.7%
Tias Nimbas Business School BV b.v. Tilburg 4. Overig 20%
Magna-View BV b.v. Eindhoven 4. Overig 32.3%
Web Alt Inc. Inc. Helsinki 4. Overig 9.7%
LeVel Acoustics BV b.v. Eindhoven 4. Overig 49%
Technostartersfonds Zuid Nederland BV b.v. Eindhoven 4. Overig 3.5%
Validus Technologies BV b.v. Eindhoven 4. Overig 6.6%
Fistuca BV b.v. Eindhoven 4. Overig 10%
NeoDec BV b.v. Eindhoven 4. Overig 10%
Howtech BV b.v. Veldhoven 4. Overig 0.5%
Insolutions BV b.v. Veldhoven 4. Overig 13%
Flowid BV b.v. Eindhoven 4. Overig 10%
Peer+ BV b.v. Eindhoven 4. Overig 10%
B-Invented BV b.v. Eindhoven 4. Overig 15%
Inviso BV b.v. Gemert 4. Overig 10%
Progression Industry BV b.v. Eindhoven 4. Overig 20%
Emultech BV b.v. Eindhoven 4. Overig 10%
Vabrema BV b.v. Eindhoven 4. Overig 7.6%
Optimal Forming Solutions BV b.v. Eindhoven 4. Overig 5.1%
Avantium BV b.v. Amsterdam 4. Overig < 1%
Apogee Photonics Inc. Inc. USA 4. Overig < 1%
Deze zijn opgenomen onder de financiële vaste activa.

Financieel verslag 2009 111
13.3
Overige verbonden partijen
Hieronder zijn opgenomen de instellingen waar de TU/e geen beslissende zeggenschap over heeft, maar
waar wel de directe of indirecte bevoegdheid bestaat om bestuursleden te benoemen of te ontslaan.
Daarnaast is als materialiteitsnorm voor het opnemen van de gelieerde instelling gehanteerd: 1 promille
van de totale exploitatielasten van de TU/e.
Overige verbonden partijen
Juridische Statutaire Activiteit
vorm
zetel
Dutch Polymer Institute Stichting Eindhoven 2. Onderzoek/1. Onderwijs
Embedded Systems Institute Stichting Eindhoven 2. Onderzoek
EURANDOM Stichting Eindhoven 2. Onderzoek
United Brains Stichting Eindhoven 4. Overig
VVE Kennispoort Vereniging Eindhoven 3. Onroerende zaken
Stichting Financieel Beheer
Federatie van Technische Universiteiten Stichting Delft 2.Onderzoek/1. Onderwijs
13.4
Honoraria van de accountant
De volgende honoraria van KPMG Accountants zijn ten laste gebracht van de organisatie, haar
dochtermaatschappijen en andere maatschappijen die zij consolideert, een en ander zoals bedoeld in
artikel 2:382a BW.
Honoraria van de accountant (bedragen in 1.000 euro*)
KPMG Overig Totaal
Accountants NV KPMG netwerk KPMG
2009
Onderzoek van de jaarrekening 198 - 198
Andere controleopdrachten 4 - 4
Andere niet-controlediensten 58 - 58
Adviesdiensten op fiscaal terrein - 43 43
Totaal 260 43 303
* De bedragen zijn exclusief BTW.
13.5
Verklaring College van Bestuur
Het College van Bestuur van de Technische Universiteit Eindhoven verklaart dat alle bij het College van
Bestuur bekende informatie die van belang is voor de in hoofdstuk 14 opgenomen accountantsverklaring
is verstrekt aan de instellingsaccountant. Voorts verklaart het College van Bestuur niet betrokken te zijn
geweest bij onregelmatigheden in de bedrijfsvoering van de universiteit.

Financieel verslag 2009 112
14
Accountantsverklaring
Aan de Raad van Toezicht van de Technische Universiteit Eindhoven:
Verklaring betreffende de jaarrekening
Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2009 van de Technische Universiteit Eindhoven,
bestaande uit de balans per 31 december 2009 en de staat van baten en lasten over 2009 met de
toelichting gecontroleerd.
Verantwoordelijkheid van het bestuur
Het College van Bestuur van de Technische Universiteit Eindhoven is verantwoordelijk voor het opmaken
van de jaarrekening die het vermogen en resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het
opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs
(WJZ/2007/50507).
Tevens is het College van Bestuur van de Technische Universiteit Eindhoven verantwoordelijk voor de
financiële rechtmatigheid van de in de jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties.
Dit houdt in dat deze bedragen in overeenstemming dienen te zijn met de in de relevante wet- en
regelgeving opgenomen bepalingen.
Deze verantwoordelijkheden omvatten onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een
intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van
vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude
of fouten bevat en voor de naleving van de relevante wet- en regelgeving, het kiezen en toepassen van
aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de
gegeven omstandigheden redelijk zijn.
Verantwoordelijkheid van de accountant
Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle,
als bedoeld in artikel 2.9, derde lid van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.
Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht waaronder het onderwijscontroleprotocol
OCW 2009. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende
gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke
mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.
Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over
de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden
is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder inbegrepen zijn
beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die
beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in
de jaarrekening van vermogen en resultaat alsmede het voor de naleving van de betreffende wet- en
regelgeving relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken
van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet
tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van
de Technische Universiteit Eindhoven. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de
aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid
van schattingen die het College van Bestuur van de Technische Universiteit Eindhoven heeft gemaakt,
alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.
Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis
voor ons oordeel.

Financieel verslag 2009 113
Oordeel
Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van
het vermogen van de Technische Universiteit Eindhoven per 31 december 2009 en van het resultaat
over 2009 in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs (WJZ/2007/50507).
Voorts zijn wij van oordeel dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties
over 2009 voldoen aan de eisen van financiële rechtmatigheid. Dit houdt in dat deze bedragen in
overeenstemming zijn met de in het onderwijscontroleprotocol OCW 2009 opgenomen relevante
wet- en regelgeving, zoals opgenomen in paragraaf 2.2.2. referentiekader.
Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften
van regelgevende instanties
Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het
jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist
in artikel 2:391 lid 4 BW.
Eindhoven, 13 april 2010
KPMG ACCOUNTANTS N.V.
R.P. Kreukniet RA

Where innovation starts
115
Bijlagen

Bijlagen 117
1
Organogram
(per 31 december 2009)
Raad van Toezicht
Universiteitsraad
College van Bestuur
Stan Ackermans Instituut
Dienstraad
Centrale diensten
TUE Holding BV
TU/e Innovation Lab
Communicatie Expertise
Centrum
Biomedische Technologie
Dienst Algemene Zaken
Bouwkunde
Dienst Financiële en
Economische Zaken
Faculteitsraden
Faculteiten
Electrical Engineering
Dienst Huisvesting
Industrial Design
Dienst ICT
Industrial Engineering &
Innovation Sciences
Dienst Interne Zaken
Scheikundige Technologie
Dienst Personeel en
Organisatie
Technische Natuurkunde
Informatie Expertise
Centrum
Werktuigbouwkunde
Gemeenschappelijke
Technische Dienst
Wiskunde & Informatica
Onderwijs en Studenten
Service Centrum

Bijlagen
118
2
Samenstelling bestuursorganen
(per 31 december 2009)
Raad van Toezicht
Ir. R.L. van Iperen, voorzitter
Dr. F.J.H. Don, lid
Prof.dr. W.H. Gispen, lid
Drs. M.J.C. de Jong MBA, lid
Mw. P.C. Krikke, lid
College van Bestuur
A.H. Lundqvist, voorzitter
Prof.dr.ir. C.J. van Duijn, rector magnificus
Mr. J.P. van Ham, lid
Ir. H.P.J.M. Roumen, secretaris van de universiteit
Faculteitsbesturen
Biomedische Technologie (BMT)
Prof.dr. P.A.J. Hilbers, decaan
Prof.dr. K. Nicolay, vice-decaan
Prof.dr. M.J. Post (Universiteit Maastricht), vice-decaan
Mr. J.M.R. Debeij, directeur bedrijfsvoering
Dr.ir. M.H.P. van Genderen, opleidingsdirecteur (adviseur)
B.R. Plantinga, student (adviseur)
Bouwkunde (B)
Prof.ir. J. Westra, decaan
Prof.ir. H.H. Snijder, vice-decaan
Dr. P.M.L.O. Scholte MPA, directeur bedrijfsvoering
Dr.ir. S.P.G. Moonen, opleidingsdirecteur (adviseur)
Ing. T.J.M. Wolters, student (adviseur)
Electrical Engineering (EE)
Prof.dr.ir. A.C.P.M. Backx, decaan
Prof.dr.ir. A.H.M. van Roermund, vice-decaan
Mw. drs. S. Udo, directeur bedrijfsvoering
Prof.dr.ir. R.H.J.M. Otten, opleidingsdirecteur (adviseur)
L. van Barschot, student (adviseur)
Industrial Design (ID)
Prof.dr.ir. M.J.W. Schouten, decaan
Prof.dr.ir. J.H. Eggen, vice-decaan
Mw. drs. S. H. van Gent, directeur bedrijfsvoering
Mw. dr.ir. C.C.M. Hummels, opleidingsdirecteur (adviseur)
W.S. van Dijk, student (adviseur)

Bijlagen
119
Industrial Engineering & Innovation Sciences (IE&IS)
Prof.dr. A.G.L. Romme, decaan
Prof.dr. ir. J.W.M. Bertrand, vice-decaan
Prof.dr. ir. H.W. Lintsen, vice-decaan
Drs.ing. J. Hermus, directeur bedrijfsvoering
Dr.ir. A.M.C. Lemmens, opleidingsdirecteur (adviseur)
J. van Heumen, student (adviseur)
Mw. L.C.G. Pieters, student (adviseur)
Scheikundige Technologie (ST)
Prof.dr. P.J. Lemstra, decaan
Prof.dr.ir. J.C. Schouten, vice-decaan
Dr. L.N.I.H. Nelissen, directeur bedrijfsvoering
Ir. P.F.A.M. Janssens, opleidingsdirecteur (adviseur)
Mw. S.M. de Vaan, student (adviseur)
Technische Natuurkunde (TN)
Prof.dr.ir. K. Kopinga, decaan
Prof.dr.ir. G.M.W. Kroesen, vice-decaan
Ir. M.J.M. Verbruggen, directeur bedrijfsvoering
Prof.dr. K.A.H. van Leeuwen, opleidingsdirecteur (adviseur)
R.M.P. Heijnen, student (adviseur)
Werktuigbouwkunde (W)
Prof.dr. ir. R. de Borst, decaan
Prof.dr.ir. J.E. Rooda, vice-decaan
Ir. A.W.J. Bruekers, directeur bedrijfsvoering
Prof.dr.ir. A.A. van Steenhoven, opleidingsdirecteur (adviseur)
J.W.M. Michels, student (adviseur)
Wiskunde & Informatica (W&I)
Prof.dr. A.M. Cohen, decaan
Prof.dr.ir. O.J. Boxma, vice-decaan
Prof.dr. J.C.M. Baeten, vice-decaan
Mr. drs. P.M.L. Tijssen, directeur bedrijfsvoering
Prof.dr.ir. J.F. Groote, opleidingsdirecteur (adviseur)
Prof.dr.ir. H.C.A. van Tilborg, opleidingsdirecteur (adviseur)
S. Leemans, student (adviseur)

Bijlagen
120
3
Samenstelling facultaire adviesraden
(per 31 december 2009)
Raad van advies Biomedische Technologie
Dr. H. Hofstraat
Philips Research
Dr. W.N.G.M. de Laat
Schering-Plough
Prof.dr. H.M. Pinedo MD
VU MC Cancer Center Amsterdam
Prof.dr.ir. P. Suetens
Medical Image Computing, K.U. Leuven
Raad van advies Bouwkunde
Ir. J.P.T. Dekkers
Ir. M. Engels
Ir. J.J.M. Font Freide
Dr.ir. M.K.T.M. Glaudemans
Ir. E. Nelissen
Ir. P. van Staalduinen
Jeanne Dekkers Architectuur
UNETO-VNI
Corsmit Raadgevend Ingenieursbureau BV
Fontys Hogeschool voor de Kunsten
Nelissen Ingenieursbureau BV
Syntens
Raad van Advies Electrical Engineering
Ir. G.F.M. Beenker
NXP
Prof.dr.ir. J.T.M. De Boeck
Holst Centre
Dr.ir. H. Borggreve
ASML
Prof.dr.ir. P.R. Groeneveld
Magma Design Automation Inc., San Jose
Ir. D.J. Jansen
Liander
Prof.dr.ir. P. Lagasse
Universiteit Gent
Prof.dr.ir. H. de Man
Katholieke Universiteit Leuven
Dr.ir. E.J. Sol
TNO Industrie en Techniek
Raad van advies Industrial Design
Prof. B. Buxton
Microsoft Research, Redmond, Washington
Prof. D. Chan
National University of Singapore
Prof. L.L. Chen
National Taiwan University of Science and Technology
Prof. E. Manzini
DITEC, Milaan
Dr. S.L. Marzano
Philips Design
Prof.dr. A. Pilot
IVLOS, Universiteit Utrecht
Raad van Advies Industrial Engineering & Innovation Sciences
Ir. H.J.M.B. Abeln
Twynstra Gudde
Drs. H.J.G. Hendriks
Philips Electronics Nederland
Ir. L.J.M. Kenter
Stichting Zuidwester
Drs. A.L.M. Nelissen
Kamer van Koophandel Brabant
Ir. P.J.A. van Schijndel
Rabobank Nederland
ir. B. de Wit
Ecostream International B.V.

Bijlagen
121
Raad van advies Scheikundige Technologie
Dr. H. van Houten
Philips Research Eindhoven
Dr. J. Maat
Unilever Research Laboratorium Vlaardingen
Dr.ir. M.M.G. Senden
Shell Research and Technology Center Amsterdam
Ir. H.C. van der Steen
CB&I Lummus B.V. Den Haag
Dr.ir. K. van der Wiele
Albemarle Catalysts Company BV Amersfoort
Raad van advies Technische Bedrijfskunde voor de Gezondheidszorg
Dr. P.L. Batenburg
Catharina Ziekenhuis Eindhoven
Ir. J.W.M. Borgsteede
Sophia Revalidatie Den Haag
Dr. G.J. Caris
Zorgorganisatie voor zorgondernemers
Prof.dr. A.P.W.P. van Montfort
Prismant – Algemeen Directeur
Drs. W.M.C.I.M. Schellekens
IGZ – Hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg
Raad van advies Technische Natuurkunde
Dr.ir. J. Benschop
ASML
Prof.dr.ir. J.T.M. De Boeck
IMEC Nederland
Dr. M. Buijs
FEI Company
Dr. G.J. Jongerden
Helianthos
Prof.dr.ir. J.J.W. Lagendijk
UMC Utrecht
Dr.ir. E.J. Sol
TNO Industrie en Techniek
Dr. G.F.A. van de Walle
Philips Research
Raad van advies Wiskunde & Informatica
Ir. A.J.W.M. ten Berg
NXP Semiconductors
Ir. T. van den Berg
ASML
Dr.ir. G.J. van Dijk
Texcel
Mw. Ir. A. Engel
Medusa
Ir. L. Hassing
Gartner Nederland BV
R. Notermans Océ Technologies BV
Dr.ir. T. Peerdeman
Thales Nederland
Dr.ir. J. Praagman
Center for Quantitative Methods CQM
Prof.dr. A. Reusken
RWTH, Aken
Dr. K.C.B. Roes
Schering-Plough
Prof.dr. H.P. Urbach
Technische Universiteit Delft
Ir. S. de Vries MTD
Dow Benelux BV
Mw. T. Wildvank

Bijlagen
122
4
Samenstelling Universiteitsraad
(per 31 december 2009)
Voorzitter
Mw. ir. M.E. Segers
Personeel
Ir. A.L.J. Geenen
Mw. ir. E.J.M. Jacobs
Dr. A. Kastelein
Mw. B.A.J. Magielse
Dr. J.M.L. Maubach
C.F.P. Naninck
Ir. M.J.M. van Weert
Ir. H.T.G. Weffers PDEng
S.H. Ypma
Studenten
Mw. R.H.J. Bennink
T.F. Bolster
C.H. Gits
J.D.J. Hoekstra BSc
M. Klont
N. van Kooten
Mw. M.A. Oosterbaan
R.S. Verhoeven
Mw. L. Wang

Bijlagen
123
5
Bestuurlijke Agenda 2009
Het College van Bestuur van de TU/e geeft jaarlijks in een ‘Bestuurlijke Agenda’ aan welke concrete
beleidsvoornemens het in het navolgende jaar wenst te behalen op de terreinen onderwijs, onderzoek,
kennisvalorisatie, studentenvoorzieningen, strategische samenwerking (NL), internationalisering en
bedrijfsvoering. De ‘Bestuurlijke Agenda 2009’ omvatte de volgende voornemens.
Onderwijs
• Met ingang van het studiejaar 2009-2010 voor alle opleidingen een jaarindeling ingevoerd hebben
met twee semesters en twee blokken per semester.
• Met ingang van het studiejaar 2009-2010 alle minors in de bacheloropleidingen ingericht hebben
als blokminor in het eerste semester van het derde leerjaar met een omvang van 30 studiepunten.
• Met ingang van het studiejaar 2009-2010 in alle minors een specifiek onderdeel (omvang 3 studiepunten)
in het kader van de academische vorming van bachelorstudenten ingevoerd hebben.
• Ervoor zorg gedragen hebben dat er per profilerende masteropleiding c.q. -track een voorbereidende
minor aangeboden wordt aan geïnteresseerde bachelorstudenten.
• Met ingang van het studiejaar 2009-2010 gestart zijn met het aanbieden van een verdiepende track
in het honors program voor excellente studenten in de bacheloropleidingen naast de bestaande
verbredende track.
• Met ingang van het studiejaar 2009-2010 in het eerste jaar van alle bacheloropleidingen bindende
studieadviezen ingevoerd hebben, na alle daarvoor benodigde randvoorwaarden vervuld te hebben.
• In enkele bachelor- en masteropleidingen als pilotproject gestart zijn met de inzet van personal coaches
voor studenten.
• In enkele masteropleidingen als pilotproject gestart zijn met het aanbieden van onderzoeksgerichte
honors tracks (inclusief de aanstelling van betrokken studenten als onderzoeksassistent).
• De vorderingen van de faculteiten op het terrein van rendementsverbetering geëvalueerd hebben
aan de hand van een voortgangsrapportage.
• Een beslissing genomen hebben over experimenten met ‘graduate programs’.
• Een haalbaarheidsstudie uitgevoerd hebben met betrekking tot een breed Engelstalig bachelorprogramma
‘Engineering Science’.
• Een TU/e-standpunt bepaald hebben over de inrichting van het aanbod aan masteropleidingen
(met als uitersten: een beperkt aantal brede masteropleidingen met daarbinnen een grote keuze
uit specialistische tracks versus een groot aantal kleine gespecialiseerde masteropleidingen).
• In samenspraak met het bedrijfsleven plannen ontwikkeld hebben voor nieuwe ontwerpersopleidingen
en een stevige impuls gegeven hebben aan de internationale marketing van deze opleidingen.
• Zorg gedragen hebben voor de visitatie van de bacheloropleiding ‘Technische Bedrijfskunde’ en de
masteropleidingen ‘Innovation Management’ en ‘Operations Management and Logistics’ met het
oog op de aanvraag voor heraccreditatie van deze opleidingen in april 2010.
• Een eerste rapportage opgeleverd hebben inzake de implementatie van een instellingsbreed
kwaliteitszorgsysteem dat voor de inhoudelijke beoordeling van opleidingen gebruikt maakt van de
in eigen huis ontwikkelde systematiek van ‘Academic Competences and Quality Assurance’ (ACQA) en
verder rekening houdt met de aanstaande herziening van het accreditatiestelsel.
• Voorbereidingen getroffen hebben voor invoering van een zogenaamde ‘harde knip’ tussen bachelor- en
masteropleidingen op het moment dat deze wettelijk verplicht wordt.
• Instellingsbreed de ‘Basiskwalificatie Onderwijs’ (BKO) ingevoerd hebben, rekening houdend met de
opgedane ervaringen tijdens pilotprojecten ter zake bij de faculteiten ‘Scheikundige Technologie’ en
‘Industrial Engineering & Innovation Sciences’.

Bijlagen 124
Onderzoek
• Stimuleringsgelden toegekend hebben aan in 2009 (4 stuks) resp. 2010 (aantal nader te bepalen)
te starten vernieuwende faculteitsoverstijgende c.q. multidisciplinaire onderzoeksprogramma’s.
• Een onderzoeksinitiatief ontwikkeld hebben ten aanzien van het thema ‘Licht’.
• Een wetenschappelijk coördinator aangewezen hebben voor al het onderzoek op het terrein van
duurzame energietechnologie binnen de TU/e, opdat de universiteit als krachtige partner kan
optreden in gezamenlijke onderzoeksprogramma’s en -instituten met derden op dit terrein.
• Het ‘TU/e Excellentiefonds’ (€ 500.000 in 2009) effectief benut hebben voor het aantrekken van
wetenschappelijk toptalent en het belonen van wetenschappelijk toptalent in eigen huis.
• Een beleidsplan ‘Onderzoeksinfrastructuur 2020’ opgeleverd hebben.
• Zorg gedragen hebben voor de oplevering en bespreking in College van Bestuur en Bestuurlijk Overleg
van onderzoeksbeleidsplannen door de faculteiten ‘Werktuigbouwkunde’ en ‘Scheikundige Technologie’
naar aanleiding van de rapportages van de onderzoeksvisitaties van deze faculteiten.
• Onderzoeksvisitaties gerealiseerd hebben voor de domeinen biomedische technologie, wiskunde,
informatica en industrial design.
• Adequate beoordelingscriteria en -procedures voor construerende en ontwerpende wetenschappen
opgeleverd hebben en actief de implementatie ervan in het landelijke evaluatieprotocol voor visitaties
en in de NWO-procedures voor de toekenning van onderzoeksgelden bevorderd hebben.
• Het ‘distinguished professorship’ verder geïmplementeerd hebben.
Kennisvalorisatie
• In samenwerking met de Universiteit van Tilburg het beoogde ‘Brabant Center for Entrepreneurship’
geïmplementeerd hebben en van daaruit een extra impuls gegeven hebben aan het
ondernemerschapsgerichte onderwijs aan de TU/e.
• De kennisvalorisatiefunctie geconsolideerd hebben door middel van verwerving van subsidie voor
en implementatie van een ‘TU/e Businessplan Kennisvalorisatie’ in het kader van het landelijke
Valorisatieproject.
• Het Project Office ter ondersteuning van ‘Werken voor Derden’ zodanig geïmplementeerd hebben
dat het zichzelf met ingang van 2010 kan ‘terugverdienen’.
• Een beslissing genomen hebben over de bouw op de campus van een starters-/bedrijfsverzamelgebouw
met technische faciliteiten en laboratoria (‘Catalyst’).
• Een uitgewerkt plan ontwikkeld hebben voor de ontwikkeling van een ‘TU/e Technology Park’ voor
kleine onderzoeksgedreven ondernemingen op het oostelijk deel van de campus.
• Het TEMA-gebouw beschikbaar gemaakt hebben als bedrijfsverzamelgebouw voor starters
en ten aanzien van het Dommelgebouw een beslissing genomen hebben over sloop dan wel
beschikbaarstelling als bedrijfsverzamelgebouw.
• Een voor een breed publiek toegankelijke en informatieve ‘Staalkaart’-publicatie (inclusief on line
versie) gerealiseerd hebben met betrekking tot spraakmakend TU/e-onderzoek en de mogelijke
toepassingsperspectieven daarvan.

Bijlagen 125
Studenten- en alumnivoorzieningen
• Samen met de andere hoger onderwijsinstellingen in Eindhoven en het gemeentebestuur de planmatige
uitrol van projecten in het kader van ‘Eindhoven Studentenstad’ gestimuleerd en gefaciliteerd hebben.
• Samen met alle betrokken regionale partijen een roadmap ontwikkeld hebben voor de realisatie van
adequate huisvestingsvoorzieningen voor (buitenlandse) studenten, TOIO’s en promovendi en gastmedewerkers
met daarin aandacht voor de korte, middellange en lange termijn en voor zowel ‘short
stay’ als ‘long stay’.
• In het kader van de onderzoeksgerichte honors tracks in de masteropleidingen de aanstelling
van masterstudenten als onderzoeksassistenten gefaciliteerd hebben.
• Een plan ontwikkeld hebben voor de invoering van één multifunctionele studentenkaart en
begonnen zijn met de implementatie daarvan.
• Een meerjarenplan ontwikkeld hebben voor het versterken van de banden met de alumni.
• De opbouw van een alumni-ambassadeursnetwerk in gang gezet hebben.
Universitaire samenwerking in Nederland
• In het kader van de 3TU.Federatie actief bijgedragen hebben aan:
- de vertaling van het ‘Ontwikkelingsplan 3TU. 2009-2012’ in een ‘Bestuurlijke Agenda 3TU.
2009-2010’;
- de verwezenlijking van de doelen in de ‘Bestuurlijke Agenda 3TU. 2009-2010’ ;
- het gezamenlijk optreden en de behartiging van de gezamenlijke belangen van de drie TU’s.
• Een tussentijdse evaluatie uitgevoerd hebben van de samenwerking met Fontys Hogescholen in
de ‘Eindhoven School of Education’.
• Een tussentijdse evaluatie uitgevoerd hebben van de samenwerking met de Universiteit en het
Academisch Ziekenhuis Maastricht op het terrein van de biomedische technologie.
Internationale universitaire samenwerking en internationalisering
• Samen met de Technische Universität München en de Danmarks Tekniske Universitet de gezamenlijke
‘European University Alliance in Science and Technology’ uitgebreid hebben met een of meer
vooraanstaande nieuwe deelnemer(s) en in het kader van de alliantie een gezamenlijke ‘Graduate
School for Sustainable Energy Technology’ opgezet hebben.
• De nodige voorbereidingen getroffen hebben en lobbyactiviteiten ontplooid hebben voor participatie
in een ‘Knowledge and Innovation Community’ op energiegebied in het kader van het ‘European
Institute of Innovation and Technology’.
• Op instellingsniveau nieuwe partnerrelaties aangegaan zijn met vooraanstaande technologieuniversiteiten
in met name China, Taiwan, India, Mexico, Turkije en Oost-Europa en bestaande
internationale partnerrelaties actief onderhouden hebben.
• Medio en eind 2009 een evaluatieve inventarisatie gemaakt hebben van de partnerrelaties die
de faculteiten met het oog op de recrutering en selectie van masterstudenten zijn aangegaan met
vooraanstaande buitenlandse zusterfaculteiten.
• Een uitgewerkte opzet ontwikkeld en vastgesteld hebben voor een universiteitsbreed project
‘Internationalisering’ (inclusief de geleidelijke invoering van Engels als tweede voertaal binnen de
universiteit) en gestart zijn met de uitvoering.
• Naast het universitaire beurzenstelsel voor buitenlandse masterstudenten (het ‘TU/e Talent Scholarship
Program’) een universitair leenstelsel voor buitenlandse masterstudenten tot stand gebracht hebben,
waarbij de universiteit garant staat voor bij een bank aan te gane leningen.
• Nagegaan zijn hoe het beste bevorderd kan worden dat buitenlandse studenten met een beurs uit het
‘TU/e Talent Scholarship Program’ of een aanstelling als TOIO c.q. promovendus na het behalen van
het masterdiploma c.q. de PDEng-of PhD-graad nog een aantal jaren in ons land een passende functie
blijven vervullen.

Bijlagen 126
Bedrijfsvoering
• Een ‘Instellingplan 2009-2012’ opgeleverd hebben met daarin een ‘Strategieschets’ over de positie
van de TU/e in een snel veranderende wereld.
• Het interne verdeelmodel IBM geëvalueerd hebben met het oog op de opstelling van de begroting 2010.
• De planning & controlcyclus geoptimaliseerd hebben met behulp van Orca Begroting & Planning.
• Een plan ontwikkeld hebben voor cash free betalen op de campus en begonnen zijn met de
implementatie.
• Project 1 in het kader van het huisvestingsprogramma ‘Campus 2020’ aanbesteed hebben en
gestart zijn met de bouwactiviteiten.
• Een beslissing genomen hebben over de definitieve huisvesting van het ‘TU/e Institute for
Complex Molecular Systems’ en het ‘TU/e Advanced Study Center for Complexity’.
• Een samenhangend informatie(management)beleid ontwikkeld en vastgesteld hebben.
• De implementatie van een geïntegreerde ‘Digitale Leer- en Werkomgeving’ afgerond hebben.
• Conform de in 2008 vastgestelde ‘Communicatiestrategie TU/e’ begonnen zijn met de uitvoering
van de projecten ‘Internal en external branding’ en ’Reconstructie website en realisatie intranet’.
• De (internationale) arbeidsmarktcommunicatie en personeelwerving opgewaardeerd hebben
conform het in 2008 ter zake vastgestelde beleidsplan.
• Een ‘online publishing platform’ gerealiseerd hebben ten behoeve van huisstijlbeheersing en
efficiënte grafische productie van communicatieuitingen.
• Een plan opgesteld hebben voor de toekomstige ontwikkeling van de interne dienstverlening op
huisvestingsgebied en de rol van de ‘Dienst Huisvesting’ daarin.
• Een plan opgesteld hebben voor de toekomstige ontwikkeling van de interne technische dienstverlening
en de rol van de ‘Gemeenschappelijke Technische Dienst’ daarin.
• Een businessplan opgeleverd hebben voor de eenheid ‘Arbo, Milieu, Veiligheid en Straling’ (AMVS),
waarin in 2008 de ‘Stralingsbeschermingsdienst’ en de ‘Arbo en Milieu Service Organisatie’ zijn
samengebracht.
• Positie en taken van het ‘TU/e Centrum voor Communicatie, Taal & Techniek’ geëvalueerd hebben.

Bijlagen
127
6
Kernambities 2009-2012
De TU/e stelt om de twee à drie jaar een ‘Instellingsplan’ op met daarin de kernambities en beleidsdoelen
voor een periode van vier jaren. Het meest recente - het ‘Instellingsplan 2009-2012’ - dateert van
november 2009. De TU/e wil eind 2012 op de taakvelden onderwijs, onderzoek, kennisvalorisatie,
studenten- en alumnivoorzieningen, universitaire samenwerking in Nederland, internationale universitaire
samenwerking en internationalisering en bedrijfsvoering de volgende kernambities gerealiseerd hebben.
Onderwijs
Een sterke en onderscheidende positie op de nationale en internationale onderwijsmarkt voor opleidingen
binnen het domein ‘engineering science & technology’, onder meer tot uitdrukking komend in:
• een positie binnen de top drie van de Nederlandse universiteiten bij onderwijsvisitaties,
tevredenheidspeilingen onder studenten en enquêtes onder hoogleraren en werkgevers
• deelname van 10% van de studenten aan onderwijstrajecten die in verbredende en/of verdiepende
zin meer bieden dan het reguliere programma
• een rendement van 70% binnen vier jaar na aanvang van de opleiding voor alle vwo-instromers in
de bacheloropleidingen die zich na een jaar herinschrijven bij dezelfde of een andere opleiding
binnen de TU/e en een rendement van 90% binnen 2,5 jaar bij de masteropleidingen
• een marktaandeel in de totale jaarlijkse studenteninstroom in de Nederlandse universiteiten van
ten minste 3,5 %
• ten minste 750 BSc-, 1100 MSc- en 150 PDEng-afgestudeerden per studiejaar
Onderzoek
Een vooraanstaande positie en reputatie in de internationale wetenschappelijke wereld, onder meer
tot uitdrukking komend in:
• een visitatiescore van ten minste 4 op het aspect kwaliteit en van gemiddeld 4 of hoger op de overige
aspecten (productiviteit, relevantie en levensvatbaarheid/toekomstperspectief)
• een science citation impactscore (cf. het Centre for Science and Technology Studies) boven de 1.5
• ten minste 200 promoties per jaar
• ten minste 25 en 70 miljoen euro inkomsten op jaarbasis via respectievelijk de tweede en derde
geldstroom
• een sterke positie in ten minste één ‘Knowledge and Innovation Community’ in het kader van het
‘European Institute of Innovation and Technology’
Kennisvalorisatie
Een substantiële bron van kennis, technologie en nieuwe bedrijvigheid in de nationale en regionale
kenniseconomie, onder meer tot uitdrukking komend in:
• behoud van de leidende positie in het CWTS Scoreboard of University-Industry Research Cooperation
• deelname aan ondernemerschapsonderwijs door ten minste 300 studenten
• ten minste 70 miljoen euro inkomsten op jaarbasis via de derde geldstroom
• het delen van ten minste 20% van alle universitaire onderzoeksfaciliteiten met derden
• 30 start-ups en spin-offs op jaarbasis

Bijlagen 128
Studenten- en alumnivoorzieningen
Een vooraanstaande positie in vergelijking met andere Nederlandse universiteiten qua voorzieningen
voor, dienstverlening aan en relaties met studenten en alumni, onder meer tot uitdrukking komend in:
• een positie binnen de top drie van Nederlandse universiteiten bij ter zake doende
tevredenheidspeilingen onder studenten en alumni;
• een percentage in Eindhoven gevestigde, uitwonende studenten van 60 of hoger;
• een forse uitbreiding van het aanbod aan betaalbare huisvestingsmogelijkheden voor met name
buitenlandse studenten, technologisch-ontwerpers-in-opleiding en promovendi;
• een aantoonbaar versterkte reputatie van Eindhoven als universiteits- en studentenstad;
• actuele persoons- en loopbaangegevens van ten minste 80% van de alumni in de Alumninet-database
van de universiteit.
Universitaire samenwerking in Nederland
Strategisch belangrijke partnerrelaties met andere Nederlandse universiteiten, onder meer tot uitdrukking
komend in aantoonbare meerwaarde van:
• de afstemming en samenwerking met de Technische Universiteit Delft en de Universiteit Twente in de
3TU.Federatie;
• de afstemming en samenwerking met faculteiten van andere Nederlandse universiteiten in het kader
van de sectorplannen Natuurkunde, Scheikunde, Wiskunde en Informatica;
• de samenwerking met de Universiteit Maastricht en het Maastricht Universitair Medisch Centrum en
met andere Nederlandse universiteiten en academische medische centra op het terrein van de
biomedische technologie en de levenswetenschappen;
• de samenwerking met de Universiteit van Tilburg in het kader van het ‘Brabant Center for
Entrepreneurship’ en de ‘TiasNimbas Business School’.
Internationale universitaire samenwerking en internationalisering
Een aantoonbaar versterkte internationale concurrentiepositie en reputatie en een meer internationaal
studie- en werkklimaat binnen de universiteit, onder meer tot uitdrukking komend in:
• profijtelijke partnerrelaties op instellings- en faculteitsniveau met vooraanstaande universiteiten
in Europa (onder meer als lid van de ‘European University Alliance in Science and Technology’) en
elders in de wereld;
• een sterke positie in ten minste één ‘Knowledge and Innovation Community’ in het kader van het
‘European Institute of Innovation and Technology’;
• een instroom uit het buitenland van ten minste 300 masterstudenten, 75 ontwerpers-in-opleiding
en 100 promovendi op jaarbasis;
• ten minste 15% buitenlandse hoogleraren en universitair hoofddocenten;
• gemiddeld 15 miljoen euro inkomsten op jaarbasis uit Europese fondsen.
Bedrijfsvoering
Een optimale bedrijfsvoering ter ondersteuning van de voorgaande kernambities, onder meer tot
uitdrukking komend in:
• een sluitende begroting en voldoende financiële ruimte voor de bestuurlijke stimulering van de
verwezenlijking van kernambities;
• een verhouding WP/OBP van minimaal 1.60;
• ten minste 25 procent vrouwen binnen het WP, 12 vrouwelijke hoogleraren (inclusief deeltijders)
en 15 vrouwelijke universitair hoofddocenten;
• de oplevering van project 1 en de start van project 2 in het kader van het huisvestingsprogramma
’Campus 2020’;
• optimale ICT-voorzieningen ter ondersteuning van de primaire en bedrijfsprocessen;
• sterke participatie in relevante wetenschappelijke en maatschappelijke organisaties;
• een aantoonbaar verbeterd imago onder relevante stakeholdergroepen in binnen- en buitenland.

Bijlagen
129
7
Bestuurlijke Agenda 2010
Onderwijs
• Het netwerk van vwo-scholen in het kader van het Pre University College uitgebreid hebben
en de activiteiten voor en met de scholen in het netwerk geïntensiveerd hebben.
• De werving van bachelorstudenten (met name voor de harde technische opleidingen)
geïntensiveerd hebben en in dat kader op WP-niveau contacten gelegd hebben met tenminste
80% van de vwo-scholen in ons land.
• In enkele bacheloropleidingen pilotprojecten met personal coaching uitgevoerd hebben.
• Het bindend studieadvies in alle bacheloropleidingen geïmplementeerd hebben.
• Gestart zijn met het ‘Honors Star Program’ voor bachelorstudenten.
• Instellingsbreed een meerjarig beleidsprogramma rendementsverbetering uitgerold hebben.
• Een beslissing genomen hebben over de invoering van een ‘harde knip’ tussen bachelor- en
masteropleidingen, die voor het eerst effectief wordt voor alle studenten die met ingang van
het studiejaar 2012-2013 door willen stromen in een masteropleiding.
• Zorg gedragen hebben voor visitatie van de opleidingen ‘Technische Bedrijfskunde’ (BSc),
‘Innovation Management’ (MSc), ‘Operations Management and Logistics’ (MSc) en ‘Electrical
Engineering’ (BSc en MSc).
• Ter versterking van de internationale profilering van het graduate onderwijsaanbod de master- en
ontwerpersopleidingen en promotieprogramma’s per discipline samengebracht hebben in een
Graduate Program en alle Graduate Programs op instellingsniveau samengebracht hebben in een
Graduate School.
• Experimenten uitgevoerd hebben met de aanstelling van masterstudenten in honors tracks als
ontwerp- c.q. onderzoeksassistent.
• De nodige voorbereidingen getroffen hebben voor overschakeling op een nieuw onderwijsbeoordelingssysteem
op basis van een instellingsaudit in combinatie met een lichtere vorm
van opleidingsvisitaties.
• Het pilotproject met een honors track in de masteropleiding ‘Computer Science and Engineering’
afgerond hebben en gestart zijn met de gefaseerde implementatie van honors tracks in alle
masteropleidingen.
• Bij de aanvang van het studiejaar 2010-2011 gestart zijn met een zelfstandige masteropleiding
‘Polymers’ en plannen ontwikkeld hebben voor de start van zelfstandige masteropleidingen
‘Complex Molecular Systems’ en ‘Nuclear Fusion’ met ingang van het studiejaar 2011-2012.
• Een revitaliseringsplan voor de ontwerpersopleidingen (PDEng) vastgesteld hebben en de
verwezenlijking ter hand genomen hebben.
• Met Fontys Hogescholen meerjarenafspraken gemaakt hebben over samenwerking op onderwijsgebied.
Onderzoek
• De verdere opbouw van het ‘TU/e Institute for Complex Molecular Systems’ gefaciliteerd hebben.
• De oprichting en opbouw van het ‘Topinstitute Intelligent Lighting’ gefaciliteerd hebben.
• De oprichting en opbouw van het ‘Eindhoven Energy Institute’ gefaciliteerd hebben.
• Samen met regionale partners (waaronder Philips en TNO) een publiek-privaat onderzoeksinitiatief
ontwikkeld hebben op het terrein van ‘Life Tech’.
• Afhankelijk van de besluitvorming door het ‘European Institute of Innovation and Technology’ terzake
vorm gegeven hebben aan de TU/e-participatie in ‘Knowledge and Innovation Communities’
(KIC’s) op de terreinen energie, ICT en klimaat (inclusief eventuele Eindhovense co-locaties van de
KIC’s energie en ICT).
• Stimuleringsbijdragen toegekend hebben aan de beste voorstellen in het kader van een tweede
call voor ‘TU/e High Tech Potential Programs’.
• Een TU/e roadmap ‘Onderzoeksinfrastructuur 2020’ opgeleverd hebben.
• Zorg gedragen hebben voor de afronding van de onderzoeksvisitaties op de domeinen technische
wiskunde, technische informatica, industrial design en biomedische technologie en voor de
bestuurlijke vaststelling van beleidsreacties op de resultaten van deze visitaties.

Bijlagen 130
• Zorg gedragen hebben voor de uitvoering van onderzoeksvisitaties op de domeinen technische
natuurkunde, bouwkunde en industrial engineering & innovation sciences.
• Gestimuleerd hebben dat de in het kader van de Postdoc-impuls 2007-2008 aangestelde
postdoc’s kansrijke voorstellen indienen in het kader van de NWO Vernieuwingsimpuls.
Kennisvalorisatie
• In het kader van nieuwe subsidiemogelijkheden (in vervolg op de Technopartnerregeling) voldoende
financiële middelen verworven hebben voor uitvoering van het ‘TU/e Businessplan Kennisvalorisatie’
en de uitvoering van het plan ter hand genomen hebben.
• De projecten in het kader van de ‘Kenniswerkersregeling’ succesvol uitgevoerd hebben.
• Criteria ontwikkeld hebben voor het beoordelen van valorisatieresultaten op het niveau van de
universiteit, de faculteit en de individuele medewerker.
• Er samen met de betrokken regionale partners zorg voor gedragen hebben dat de bouw van de nieuwe
startersfaciliteit ‘Catalyst’ op de universiteitscampus volgens planning ter hand wordt genomen.
• Samen met de betrokken partners een beslissing genomen hebben over de vorming van een
verzelfstandigd open ‘Molecular Imaging Laboratory’ op de ‘High Tech Campus’ en over de
verzelfstandiging van de cleanroom op de universiteitscampus als open R&D-faciliteit.
• Het Project Office dat faculteiten ondersteunt bij het verwerven van tweede- en vooral
derdegeldstroomprojecten, structureel in de organisatie verankerd hebben.
Studenten- en alumnivoorzieningen
• Samen met alle relevante partners in de regio een eerste concept opgeleverd hebben van een
visiedocument ‘Studentenhuisvesting Eindhoven in 2020’.
• Zorg gedragen hebben voor een substantiële uitbreiding van het aantal betaalbare wooneenheden
voor buitenlandse studenten, technologisch ontwerpers in opleiding en promovendi door betrokken
woningcorporaties.
• De besluitvorming over het al of niet invoeren van een multifunctionele studentenkaart afgerond
hebben.
• Samen met de partners in het stimuleringsprogramma ‘EindhovenStudentenstad’ een nulmeting
uit hebben laten voeren naar de reputatie van Eindhoven als universiteits- en studentenstad.
• Een tevredenheidspeiling uitgevoerd hebben onder studenten met beperkingen/handicaps.
• De besluitvorming over een meerjarenplan voor het alumnibeleid afgerond hebben en de uitvoering
van dit plan ter hand genomen hebben.
Universitaire samenwerking in Nederland
• Samen met de Technische Universiteit Delft en de Universiteit Twente binnen de daarvoor
beschikbaar gestelde financiële middelen uitvoering gegeven hebben aan de Bestuurlijke
Jaaragenda 2009-2010 van de 3TU.Federatie.
• In het kader van de 3TU.Federatie bijgedragen hebben aan de ontwikkeling van een regieorgaan voor
de technologiesector in ons land en aan een daarop aansluitend besturingsmodel voor de federatie zelf.
• Samen met de Universiteit van Tilburg het ‘Brabants Center for Entrepreneurship’ succesvol
geïmplementeerd hebben en in dat kader afspraken gemaakt hebben over uitwisseling van
onderwijsmodules.

Bijlagen 131
Internationale universitaire samenwerking en internationalisering
• De besluitvorming over een universiteitsbreed beleidsprogramma ‘Internationalisering’ afgerond
hebben en gestart zijn met de uitvoering van de eerste projecten in het kader van dit programma.
• Samen met de Technische Universität München (TUM) en de Danmarks Tekniske Universitet (DTU)
zorg gedragen hebben voor de consolidatie en uitbouw van de gezamenlijke ‘European University
Alliance in Science and Technology’, met name op energiegebied.
• Op instellingsniveau nieuwe partnerrelaties aangegaan zijn met vooraanstaande universiteiten in
de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China) en andere ‘emerging countries’ in Oost-Europa,
Azië en Amerika en de relaties met bestaande partneruniversiteiten actief onderhouden hebben.
• Met geselecteerde partneruniversiteiten afspraken gemaakt hebben over onderlinge mobiliteit van
groepen bachelorstudenten en gestart zijn met de verwezenlijking van deze afspraken.
• Met geselecteerde partneruniversiteiten afspraken gemaakt hebben over het realiseren van ‘joint
degree programs’ (op graduate niveau) en gestart zijn met de verwezenlijking van deze afspraken.
• Met het oog op de werving en selectie van masterstudenten zorg gedragen hebben voor adequate
partnerrelaties op facultair niveau met vooraanstaande buitenlandse universiteiten.
Bedrijfsvoering
• Een ‘Strategieschets TU/e 2020’ en een daarop aansluitend ‘Instellingsplan 2011-2014’ vastgesteld
hebben.
• In het kader van het nationale charter ‘Talent voor de Top’ een meerjarenplan vastgesteld hebben
voor het vergroten van het aandeel vrouwen in wetenschappelijke en leidinggevende functies en
begonnen zijn met de implementatie.
• Instellingsbreed de ‘Basiskwalificatie Onderwijs’ geïmplementeerd hebben.
• De derde release van de ‘Digitale Leer- en Werkomgeving’ (DLWO) opgeleverd hebben en een
koppeling gerealiseerd hebben tussen de DLWO van de TU/e en die van de Technische Universiteit
Delft en de Universiteit Twente.
• De verbouwing en herinrichting van het Ceres-gebouw ten behoeve van het ‘TU/e Institute for
Complex Molecular Systems’ en het ‘TU/e Advanced Study Center’ ter hand genomen hebben.
• Het brandingconcept ‘The Innovator’ in alle communicatiemodaliteiten doorgevoerd hebben.
• De vernieuwde TU/e-website opgeleverd hebben en een intranetsite gerealiseerd hebben.
• Besluitvorming afgerond hebben over een samenhangend beleidsplan voor wetenschapsmarketing
en -communicatie en een begin gemaakt hebben met de uitvoering van dit plan.
• Op instellingsniveau beleid vastgesteld hebben op het gebied van de beschikbaarstelling van
wetenschappelijke publicaties via een repository en de uitvoering van dat beleid ter hand genomen
hebben.
• In het kader van het huisvestingsprogramma ‘Campus 2020’ gestart zijn met de bouw van de nieuwe
W-hal c.a., voorbereidingen getroffen hebben voor de projecten 2 tot en met 4 en in dat kader
ambities geformuleerd hebben ten aanzien van duurzaamheid en (architectonische) uitstraling.
• Tijdig voor de opstelling van de begroting 2011 beleid ontwikkeld hebben ten aanzien van financiële
reserves.
• Begonnen zijn met de voorbereiding van de viering van het elfde TU/e-lustrum in 2011.

Bijlagen 132
8
Benoemingen hoogleraren en
universitair hoofddocenten
Hoogleraren begindatum vakgebied
Mw. Prof. dr. E. Lomonova 01-03-09 Electromechanics, Power Electronics and Motion Systems
Prof. dr. R.J. Mahieu 01-03-09 Entrepreneurial Finance
Prof. dr. M.T. Hill 01-04-09 NanoPhotonic Integration Technology
Prof. dr. M. Petkovic 01-04-09 Secure Data Management
Prof. dr. ir. A.A. Basten 01-05-09 Computational Models for Networked Embedded Systems
Prof. dr. K. Frenken 01-05-09 Economics of Innovation & Technological Change
Prof. dr. N.J. Lopes Cardozo 01-05-09 Science and Technology of Nuclear Fusion
Prof. dr. J.H. van Zanten 01-05-09 Statistiek
Prof. dr. ir. E.J.M. Hensen 01-07-09 Inorganic Materials Chemistry
Prof. dr. ir. H.J.H. Brouwers 01-09-09 Building Materials
Mw. Prof. dr. E. Demerouti 01-09-09 Organizational Behavior & Human Decision Processes
Prof. dr. ir. C.P.W. Geurts 01-09-09 Technology of the Building Envelope
Prof. dr. ir. J.G. Slootweg 01-10-09 Smart Grids
Prof. dr. ir. van Brummelen 01-11-09 Multi-Scale Engineering Fluid Dynamics
Prof. dr. ir. U. Kaymak 01-11-09 Information Systems in Health Care
Prof. dr. ir. M. Breeuwer 01-12-09 Beeldanalyse Algoritmiek en Klinische Applicatiesoftware
Prof. dr. W.M.J.M. Coene 01-12-09 Lithographic Process Control
Prof. dr. K.G.W. Goossens 01-01-10 Real-time Embedded Systems
Prof. dr. ir. A.B. Smolders 01-01-10 Electromagnetics in Wireless Telecommunication
Universitair hoofddocenten begindatum vakgebied
Dr. ir. B.J.E. Blocken 01-01-09 Urban Physics
Dr. J.A.M. Dam 01-01-09 Modelleren van Cryogene Stromingsprocessen
Dr. R. Duchateau 01-01-09 Polymerization Catalysis
Dr. J. Loos 01-01-09 Interfacial Characterisation
Dr. S.C.J. Meskers 01-01-09 Opto-Electronic Properties of Molecular Materials
Dr. M. B. Peterson 01-03-09 Ethics & Technology
Dr. A. Wolff 01-03-09 Algoritmische Aspecten van Geometrische Netwerken
Dr. ir. H.A. Reijers 01-04-09 Business Process Management
Dr. ir. M. Kemerink 01-07-09 Mesoscopic Charge Transport and Device Physics of
Organic Devices
Dr. ir. J.P.M. Voeten 01-07-09 Modelleren en Ontwerpem van Communicerende Systemen
Dr. ing. G.P.A. Mom 01-12-09 History of Technology & Mobility History
Dr. E.P.A.M. Bakkers 01-01-10 Semiconductor Nanowires

134
Colofon
Correspondentieadres
Technische Universiteit Eindhoven
t.a.v. het College van Bestuur
Postbus 513
5600 MB Eindhoven
Telefoon (040) 247 91 11
bestuurssecretariaat@tue.nl
Redactie
Stafbureau College van Bestuur
Dienst Financiële en Economische Zaken
Productie en Eindredactie
Communicatie Expertise Centrum
Vormgeving
VISID, Nuenen
Volle-Kracht, Eindhoven
Fotografie
Rob Stork

Bezoekadres
Den Dolech 2
5612 AZ Eindhoven
Postadres
Postbus 513
5600 MB Eindhoven
Tel. (040) 247 91 11
www.tue.nl