UNIZO STARTERSATLAS - UNIZO.be

UNIZO STARTERSATLAS 

met medewerking van Graydon

Colofon 

Dit is een uitgave van 

UNIZO Startersservice 

Spastraat 8 

1000 Brussel 

Tel: 02/ 238 05 92 

Fax: 02/ 238 05 96 

E-mail: info@startersservice.be 

Website: www.startersservice.be 

UNIZO Startersservice is een initiatief van UNIZO, Unie van Zelfstandige Ondernemers, in samenwerking 

met Zenito Sociaal Verzekeringsfonds en ADMB. 

UNIZO Startersservice biedt totaaloplossingen voor wie wil starten met een eigen zaak: advies op maat, 

infosessies & starterscursussen, de Vlaamse Startersdag, publicaties en de druk bezochte website www. 

startersservice.be met alle info en online begeleiding. 

UNIZO Startersservice is marktleider in het begeleiden van startende ondernemingen. Marktleider word je 

niet zomaar. Ons team van ervaren experts behaalde het ESF-kwaliteitslabel, een Europees kwaliteitslabel 

voor advies, opleidingen en trainingen. 

Redactie en analyse gegevens: 

Coördinatie redactie: 

Verantwoordelijke uitgever: 

Bron cijfergegevens: 

Eerste analyse en verwerking cijfergegevens 

Coverontwerp en lay-out: 

Laure Stuyck, Annelies Storm, Gilles Vandorpe, 

Jürgen Van de Voorde 

Jürgen Van de Voorde 

Hilde Van Damme, Spastraat 8, 1000 Brussel 

Graydon Belgium NV 

Eric Van den Broele – studiedienst Graydon 

Belgium NV 

Patrick Van den Broeck - Graydon Belgium NV 

Verwerking cijfermateriaal: Cijfermateriaal afgesloten op 22/04/11 

Redactie: afgesloten op 9/05/11 

Publicatiedatum: 18/05/11 

Niets uit deze uitgave mag door middel van elektronische of andere middelen, met inbegrip van automatische 

informatiesystemen, worden gereproduceerd en/of openbaar gemaakt zonder uitdrukkelijke voorafgaande 

schriftelijke toestemming van de uitgever. Bij gebruik van informatie uit deze Startersatlas, wordt steeds 

verwezen naar de Startersatlas en UNIZO en Graydon Belgium NV als bron van de informatie. 

Deze Startersatlas is louter ter informatieve titel opgesteld. UNIZO vzw als auteur en uitgever noch Graydon 

Belgium nv als informatieverstrekker kan niet aansprakelijk gesteld worden voor onjuiste gegevens.

UNIZO 

STARTERSATLAS 


Inhoud 

Zonder goede voorbereiding geen gezonde start. 7 

Werkwijze 8 

De beste bron 9 

Record aantal starters in 2010: meer dan 72.000 11 

Status-quo in eerste kwartaal 2011 12 

Zwaartepunt blijft in Vlaanderen, grootste stijging in Brussels Gewest 13 

Brussel doet het beter dan de andere gewesten 14 

Brussel start positief in eerste kwartaal 2011, andere gewesten stagneren 15 

Brussel heeft opnieuw hoogste startersdichtheid, Wallonië blijft minst ondernemend 16 

Antwerpen blijft meest ondernemende provincie van Vlaanderen, Waals-Brabant is uitschieter aan Waalse zijde 17 

Provincie Antwerpen telt opnieuw het grootste aantal nieuwe ondernemingen 18 

Aantal starters: stijging in alle provincies, Antwerpen en West-Vlaanderen sterkste stijgers aan Vlaamse zijde 20 

Oost- en West-Vlaanderen stijgen in eerste kwartaal 2011, Limburg en Waals-Brabant kennen daling van het aantal starters 21 

Aandeel eenmanszaken daalt opnieuw, StartersBVBA gaat matig van start 22 

Aantal startende vennootschappen stijgt sterk 24 

Intellectuele dienstverlening, bouw en detailhandel populairste sectoren 25 

Top 25 van de meest voorkomende startersactiviteiten: adviesbureaus op nummer 1 voor cafés en eetgelegenheden 28 

Aandeel startende vrouwen stijgt spectaculair de afgelopen 5 jaar 30 

Overlevingsgraad na 5 jaar onder de 70%, Vlaanderen scoort opvallend beter dan Wallonië 31 

Vlaanderen scoort veel beter dan Wallonië, West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant hoogste overlevingsgraad 32 

Overlevingsgraad per sector: financiële dienstverlening scoort uitstekend, communicatie en IT en horeca zeer slecht 33 

13% van de nieuwe ondernemingen heeft personeel in dienst binnen het jaar 35 

De GraydonIndex van de Nieuw Opgerichte Ondernemingen en Stopzetting (GINOO-S) 37

Zonder goede voorbereiding geen gezonde start. 

U hebt de jaarlijkse UNIZO – Startersatlas in handen. Onze organisatie houdt die traditie 

doelbewust in ere. Een samenleving, een economie zonder 

regelmatig vernieuwd ondernemersbloed, sterft af. Zonder 

een vlot draaiende motor van ondernemende mensen valt 

onze welvaart stil. Dat moet al wie verantwoordelijkheid 

draagt zeer goed beseffen. Deze Startersatlas is bijgevolg veel 

meer dan een droog cijferdocument. Het is vooral een maatschappelijke 

barometer, een graadmeter waaruit de passende 

besluiten dienen getrokken. 

De evoluties in onze Startersatlas 2011 zijn duidelijk. Na de 

dalende trend van de jongste twee crisisjaren, noteren we 

opnieuw een heropleving. Het aantal starters stijgt met 

8,03%. Het aantal starters met een naamloze vennootschap 

vermindert van 10% tien jaar geleden tot minder dan 2 % nu. Vijf jaar na de start is bijna 

70% van de jonge ondernemingen nog actief. Onderscheiding! Toch stopte 30 % ermee 

of ging failliet. Dat blijft nog altijd een relatief hoog cijfer. 

Het stijgend aantal starters is ongetwijfeld goed nieuws. Dat heeft zeker te maken met 

de betere vooruitzichten na de economische crisis. Onze KMO–barometer wijst trouwens 

in dezelfde richting. We kunnen het niet genoeg herhalen. UNIZO staart zich niet blind 

op die groeicijfers. Zo beschikken we nu nog niet over het onderscheid tussen starters 

in hoofdberoep en die in bijberoep. Amper 10 % van de starters in bijberoep stoten ooit 

door naar fulltime zelfstandige. Dat percentage blijft te laag. Overigens blijft het nog altijd 

beter een niet rendabele zaak tijdig te stoppen, liever dan failliet te gaan met alle gevolgen 

van dien. Tegelijk wordt het hoog tijd het absolute taboe op gefailleerden te doorbreken. 

Wie er door allerlei tegenslagen slachtoffer van wordt, verdient een nieuwe kans. Daarom 

richtten we samen met ons Sociaal Verzekeringsfonds Zenito trouwens Tussenstap.be op 

voor het opvangen en begeleiden van gefailleerden. 

UNIZO STARTERSATLAS 2011 

met medewerking van Graydon 

Toch blijft de eerste prioriteit het stimuleren van zoveel mogelijk gezonde starters, van 

ondernemers met toekomst. Verantwoordde risico’s zijn onderdeel van het ondernemen. 

Een gezond buikgevoel en de nodige aanleg en ondernemersmicrobe ook. Dat zal altijd 

zo blijven. Tegelijk is er een duidelijk verband voor de meeste starters tussen goede 

kansen op slagen en een passende voorbereiding. Daarom blijven we investeren in UNIZO 

Startersservice om tijdig potentiële starters te bereiken om ze zo goed mogelijk voor te 

bereiden, te begeleiden en ze, indien nodig, ook af te raden te starten. Een eigen zaak 

opstarten als nooduitgang, als noodoplossing, blijft een slechte motivatie. Laat staan het 

zelfstandig statuut sociaal misbruiken om allerlei wetten te omzeilen en aan deloyale 

concurrentie te doen. 

Een goede mix tussen aanleg, juiste mentaliteit, aangepaste vorming, eigen verantwoordelijkheid 

nemen, gezond risico, hard werken, voldoende steun van partner en omgeving, 

daar gaat het om. Dat confronteren aan een ervaren startersadviseur, is eigenlijk een 

noodzaak. Jan en alleman, zonder enige voorwaarde in het avontuur storten, is onverantwoordelijk. 

Het ondermijnt het welbegrepen vrij ondernemerschap en de gezonde 

concurrentie. 

Daarom blijft www.startersservice.be de juiste klik naar een echt verantwoordde en vrije 

keuze. 

Karel Van Eetvelt 

UNIZO – Gedelegeerd Bestuurder 

Karel.vaneetvelt@unizo.be 

7

Werkwijze 

In 2004 startte UNIZO, Unie van Zelfstandige Ondernemers, 

met de publicatie van de Startersatlas. Dit werk bundelde 

voor het eerst alle startersgrafieken en begeleidende 

teksten. Naar jaarlijkse gewoonte, telkens voor de Vlaamse 

Startersdag, die dit jaar doorgaat op 18 mei 2011, maakt de 

ondernemersorganisatie een update van deze Startersatlas. 

Ten opzichte van de voorbije jaren is er echter een belangrijke 

wijziging opgetreden voor wat betreft het aanleveren 

van de cijfers. Vanaf dit jaar worden de starterscijfers aangeleverd 

door Graydon Belgium NV. Door deze nieuwe 

samenwerking hopen we nog beter en ruimer cijfermateriaal 

te kunnen publiceren. 

In samenwerking met onze nieuwe partner werden de 

gegevens van de Kruispuntbank voor Ondernemingen 

(KBO), BTW-gegevens, het Belgisch Staatsblad, de RSZ,... 

geanalyseerd en verder bewerkt. Het resultaat zijn verschillende 

statistieken die zo dicht mogelijk aansluiten bij 

de werkelijkheid. Daarbij werden enkele keuzes gemaakt. 

Die worden hieronder uitgelegd. Vergelijkingen met 

vorige startersatlassen zullen moeilijk zijn aangezien de 

gegevens uit de KBO nog verrijkt worden met verschillende 

databases. 

Ondernemingen en ondernemers 

Het grootste deel van deze Startersatlas richt zich op 

nieuwe ondernemingen. Het gaat om ondernemingen die 

nieuw worden ingeschreven in de KBO, de Kruispuntbank 

voor Ondernemingen. De gegevens hiervoor worden aangeleverd 

door Graydon Belgium NV. 

Wanneer twee of meer personen samen één nieuwe onderneming 

oprichten, wordt in de statistiek slechts één nieuwe 

onderneming geteld. 

Omgekeerd is het ook zo dat één persoon twee nieuwe ondernemingen 

kan oprichten. In dat geval komen deze twee 

nieuwe ondernemingen in de statistiek terecht. Er worden 

immers twee nieuwe ondernemingsnummers gecreëerd. 

Reële startdatum in plaats van administratieve 

Wanneer komt een onderneming in de statistiek terecht? 

Een onderneming die zich in december inschrijft in de KBO 

omdat ze in januari wil starten, kan ofwel in december 

ofwel in januari opgenomen worden in de statistiek. Voor 

deze studie wordt ervoor geopteerd om voor de zelfstandigen 

zonder vennootschap of eenmanszaken de effectieve 

startdatum als referentiedatum te gebruiken. 

De onderneming uit het hoger beschreven voorbeeld wordt 

in deze studie dus in januari meegeteld in de statistiek. 

Voor de vennootschappen wordt als startdatum de datum 

van eerste inschrijving in de KBO genomen. Dit is in principe 

de datum van neerlegging van de akten bij de griffie van 

de Handelsrechtbank. Zo bekomen we de meest volledige 

statistieken. 

Relevante juridische vormen 

In de brutostatistiek zijn alle ondernemingen en organisaties 

opgenomen die ingeschreven zijn in de KBO. 

Het probleem is echter dat niet alle inschrijvingen in de 

KBO betrekking hebben op ondernemingen in de ware 

betekenis van het woord. Daarom zijn in deze studie enkel 

de eenmanszaken en de vennootschappen opgenomen. 

Dit houdt in dat onder meer volgende juridische vormen 

niet werden opgenomen in de statistiek: vzw’s, verenigingen 

van mede-eigenaars, Europese Economische 

Samenwerkingsverbanden in diverse vormen en publiekrechterlijke 

vennootschappen. Al deze juridische entiteiten 

‘verontreinigden’ tot nu toe de gegevens over startende 

ondernemingen. 

Verder moet er ook rekening worden gehouden met het feit 

dat omvormingen van een eenmanszaak naar een vennootschap 

niet altijd als dusdanig kunnen worden geduid. Ze 

werden dan ook verwerkt als ‘startende’ ondernemingen. 

De cijfers vermeld in de Startersatlas werden samengesteld 

per einde april 2011. 

8 



De beste bron 

De statistieken die op basis van de analyse van Graydon 

Belgium NV en UNIZO Startersservice werden opgesteld en 

geïnterpreteerd, zijn nog voor verbetering vatbaar. Ze zijn 

immers gebaseerd op de beschikbare gegevens en die zijn 

op dit moment nog onvolledig. Pas als de gegevens van de 

Rijksdienst voor Sociale Verzekering der Zelfstandigen - het 

RSVZ- (adressen, statuut, niet-BTW-plichtigen, onderscheid 

hoofd- en bijberoep…) worden vrijgemaakt en gekoppeld 

aan de gegevens zoals ze in deze studie werden geselecteerd, 

kunnen echt 100% correcte cijfers worden gegeven. 

In afwachting zal de UNIZO Startersatlas echter de meest 

betrouwbare bron zijn. Een bron die duidelijk aangeeft wat 

de cijfers wél en niet zeggen. 



9

Record aantal starters in 2010: meer dan 72.000 

In 2010 werden er in België 72.215 nieuwe ondernemingen 

opgestart. Dat zijn er 8,03% meer dan vorig 

jaar en iets meer dan 400 ondernemingen meer dan 

in het recordjaar 2007. Door de minder gunstige economische 

situatie kenden we de voorbije 2 jaren een 

daling van het aantal gestarte ondernemingen. Deze 

negatieve tendens werd in 2010 dus omgebogen wat 

erop wijst dat we stilaan uit het dal aan het klimmen 

zijn. 

Totaal 

2005 57.440 

FEDERAAL NIVEAU 

Procentuele verandering 

t.o.v. vorig jaar 

2006 66.028 14,95% 

2007 71.797 8,74% 

2008 69.125 -3,72% 

2009 66.848 -3,29% 

2010 72.215 8,03% 

Evolutie van het totaal aantal starters 

80.000 

70.000 

60.000 

50.000 

40.000 

30.000 

20.000 

10.000 

0 

2005 2006 2007 2008 2009 2010 

Totaal 57.440 66.028 71.797 69.125 66.848 72.215 

bron: 

WWW.UNIZO.BE 

WWW.GRAYDON.BE 



11

Status-quo in eerste kwartaal 2011 

In het eerste kwartaal van 2011 blijft het aantal starters 

ongeveer gelijk in vergelijking met de eerste drie 

maanden van vorig jaar. De stijgende tendens van 

2010 wordt een beetje afgeremd, maar in vergelijking 

met het crisisjaar 2009 doen we toch nog steeds ruim 

9% beter. 

FEDERAAL NIVEAU 

Totaal 

2005 15.611 

Procentuele verandering 

t.o.v. vorig jaar 

2006 18.058 15,67% 

2007 19.298 6,87% 

2008 19.076 -1,15% 

2009 17.938 -5,97% 

2010 19.570 9,10% 

2011 19.497 -0,37% 

25.000 

20.000 

15.000 

10.000 

Evolutie van het totaal aantal starters tijdens 

het eerste kwartaal 

5.000 

0 

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 

Totaal 15.611 18.058 19.298 19.076 17.938 19.570 19.632 

bron: 



12 



Zwaartepunt blijft in Vlaanderen, grootste stijging in Brussels Gewest 

Geografisch gezien blijft het zwaartepunt van de startersactiviteit 

in Vlaanderen liggen. Met 40.914 starters 

of ruim 56% van het totaal aantal startende ondernemingen 

scoort Vlaanderen opvallend beter dan 

Wallonië (27%) en Brussel (13%). Deze geografische 

spreiding van het aantal starters is de laatste 5 jaren 

zeer constant gebleven. Wel stellen we vast dat het 

aandeel van bedrijven met een zetel in het buitenland 

of waarvan het adres in België niet gekend is, gevoelig 

toeneemt de laatste 2 jaren. 

VLAAMS GEWEST 

Totaal 

Aandeel 

van het 

gewest 

BRUSSELS GE- 

WEST 

Totaal 

Aandeel 

van het 

gewest 

WAALS GEWEST 

Totaal 

Aandeel 

van het 

gewest 

BEDRIJVEN MET 

ZETEL IN BUITEN- 

LAND of zonder 

gekend adres in 

België 

Totaal 

Aandeel 

van het 

gewest 

2005 33.527 58,37% 7.572 13,18% 15.818 27,54% 523 0,91% 

2006 38.259 57,94% 8.613 13,04% 18.463 27,96% 693 1,05% 

2007 41.479 57,77% 9.831 13,69% 19.895 27,71% 592 0,82% 

2008 40.298 58,30% 8.911 12,89% 19.043 27,55% 873 1,26% 

2009 38.247 57,21% 8.194 12,26% 18.001 26,93% 2.406 3,60% 

2010 40.914 56,66% 9.255 12,82% 19.541 27,06% 2.505 3,47% 

Evolutie van het aantal startende ondernemingen per gewest 

45.000 

40.000 

35.000 

30.000 

25.000 

20.000 

15.000 

10.000 

5.000 

2005 2006 2007 2008 2009 2010 

Vlaams Gewest 33.527 38.259 41.479 40.298 38.247 40.914 

Brussels Gewest 7.572 8.613 9.831 8.911 8.194 9.255 

Waals Gewest 15.818 18.463 19.895 19.043 18.001 19.541 

BEDRIJVEN MET ZETEL IN BUITENLAND 

of zonder gekend adres in België 

0 

523 693 592 873 2.406 2.505 

bron: 





13

Brussel doet het beter dan de andere gewesten 

Ten opzichte van 2009 stellen we vast dat Brussel de 

grootste procentuele stijging kende. Met 9.255 starters, 

wat neerkomt op een stijging van 12,95% t.o.v. 

het jaar voordien, gaat het ruimschoots Wallonië (+ 

8,56%) en Vlaanderen (+ 6,97%) vooraf. De tendens 

van de afgelopen 2 jaar wordt dus doorbroken. Toen 

kenden we in het Brussels Gewest immers de sterkste 

daling van het aantal starters. 

FEDERAAL NIVEAU VLAAMS GEWEST BRUSSELS GEWEST WAALS GEWEST 

Totaal 

Procentuele 

verandering 

t.o.v. vorig 

jaar 

Totaal 

Procentuele 

verandering 

t.o.v. vorig 

jaar 

Totaal 

Procentuele 

verandering 

t.o.v. vorig 

jaar 

Totaal 

Procentuele 

verandering 

t.o.v. vorig 

jaar 

2005 57.440 33.527 7.572 15.818 523 

BEDRIJVEN MET ZETEL IN BUI- 

TENLAND of zonder gekend 

adres in België 

Totaal 

Procentuele 

verandering 

t.o.v. vorig 

jaar 

2006 66.028 14,95% 38.259 14,11% 8.613 13,75% 18.463 16,72% 693 32,50% 

2007 71.797 8,74% 41.479 8,42% 9.831 14,14% 19.895 7,76% 592 -14,57% 

2008 69.125 -3,72% 40.298 -2,85% 8.911 -9,36% 19.043 -4,28% 873 47,47% 

2009 66.848 -3,29% 38.247 -5,09% 8.194 -8,05% 18.001 -5,47% 2.406 175,60% 

2010 72.215 8,03% 40.914 6,97% 9.255 12,95% 19.541 8,56% 2.505 4,11% 

14 



Brussel start positief in eerste kwartaal 2011, andere gewesten stagneren 

In het eerste kwartaal van 2011 is het opmerkelijk 

dat het aantal starters in Vlaanderen en 

Wallonië licht achteruit gaat, terwijl het Brussels 

Hoofdstedelijk Gewest verder doorstijgt 

met 8,67% t.o.v. het eerste kwartaal van 2010. 

VLAAMS GEWEST BRUSSELS GEWEST WAALS GEWEST 

Totaal 

Procentuele 

verandering 

t.o.v. 

vorig jaar 

Totaal 

Procentuele 

verandering 

t.o.v. 

vorig jaar 

Totaal 

Procentuele 

verandering 

t.o.v. 

vorig jaar 

BEDRIJVEN MET ZETEL IN 

BUITENLAND of zonder 

gekend adres in België 

Totaal 

2005 9.143 1.983 4.310 175 

Procentuele 

verandering 

t.o.v. 

vorig jaar 

2006 10.497 14,81% 2.234 12,66% 5.132 19,07% 195 11,43% 

2007 11.292 7,57% 2.585 15,71% 5.245 2,20% 176 -9,74% 

2008 11.254 -0,34% 2.359 -8,74% 5.303 1,11% 160 -9,09% 

2009 10.328 -8,23% 2.111 -10,51% 4.902 -7,56% 597 273,13% 

2010 11.082 7,30% 2.388 13,12% 5.305 8,22% 795 33,17% 

2011 11.049 -0,30% 2.595 8,67% 5.302 -0,06% 551 -30,69% 

Evolutie van het aantal startende ondernemingen per gewest - Eerste kwartaal 

12.000 

10.000 

8.000 

6.000 

4.000 

2.000 

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 

Vlaams Gewest 9.143 10.497 11.292 11.254 10.328 11.082 11.198 

Brussels Gewest 1.983 2.234 2.585 2.359 2.111 2.388 2.606 

Waals Gewest 4.310 5.132 5.245 5.303 4.902 5.305 5.333 

BEDRIJVEN MET ZETEL IN BUITENLAND of zonder 

gekend adres in België 

0 

175 195 176 160 597 795 495 

bron: 





15

Brussel heeft opnieuw hoogste startersdichtheid, Wallonië blijft minst 

ondernemend 

Net zoals dit de vorige jaren het geval was, is de startersdichtheid 

opnieuw het hoogst in Brussel, gevolgd 

door Vlaanderen en Wallonië. In Vlaanderen startte 

ongeveer 6,5 op 1000 inwoners een onderneming op, 

wat neerkomt op 1 starter per 153 inwoners. Per 1000 

Brusselaars waren er ongeveer 8,5 die een eigen zaak 

uit de grond stampten. Wallonië daarentegen scoort 

met 5,5 starters per 1000 inwoners (1 starter per 179 

inwoners) het slechtste. 

Brussel dankt zijn hoge startersconcentratie voor een 

groot deel aan zijn functie als hoofdstad van het land 

en van de Europese Unie en de daaraan verbonden 

aanwezigheid van Europese instellingen en internationale 

ondernemingen. De ‘herkomst’ van een bedrijf 

wordt immers bepaald aan de hand van de maatschappelijke 

zetel van de onderneming en Brussel 

trekt als hoofdstad verhoudingsgewijs meer ondernemingen 

en maatschappelijke zetels aan. De Brusselse 

cijfers moeten dan ook vanuit een ander oogpunt bekeken 

worden dan die voor Vlaanderen en Wallonië. 

Aantal inwoners 

bron: FOD economie- Algemene 

Directie Statistiek 

en Economische Informatie 

- bevolkingscijfers per 1 januari 

2010 

aandeel in % op totale bevolking 

federaal 

Aantal starters 

bron: Graydon Belgium nv - 

www. graydon.be in samenwerking 

met 

UNIZO - www.unizo.be 

aandeel in % op totaal 

aantal starters federaal 

1 starter per … inwoners 

Federaal 10.839.905 72.215 150 

Vlaams Gewest 6.251.983 57,68% 40.914 56,66% 153 

Brussel Hoofdstad 1.089.538 10,05% 9.255 12,82% 118 

Waals Gewest 3.498.384 32,27% 19.541 27,06% 179 

(*) Categorie “bedrijven met zetel in buitenland of zonder adres gekend in België” werd niet opgenomen in deze tabel 

16 



Antwerpen blijft meest ondernemende provincie van Vlaanderen, Waals- 

Brabant is uitschieter aan Waalse zijde 

Voor wat betreft het Vlaamse Gewest, stellen we vast 

dat Antwerpen in 2010 opnieuw de hoogste startersdichtheid 

had. Antwerpen gaat Limburg vooraf met 

6,94 starters per 1000 inwoners, of 1 starter per 144 

inwoners. Daarna volgen Limburg, West-Vlaanderen 

en Oost-Vlaanderen. Vlaams-Brabant is aan Vlaamse 

zijde opnieuw de hekkensluiter met 6,05 starters per 

1000 inwoners. 

Ondanks het feit dat de startersdichtheid in Wallonië 

veel kleiner is, vinden we de provincie met de grootste 

startersdichtheid toch aan Waalse zijde. Met 1 starter 

per 130 inwoners of 7,72 starters per 1000 inwoners 

scoort Waals-Brabant veel beter dan het Waalse 

gemiddelde. De andere provincies hebben allen een 

startersdichtheid die lager ligt dan die Vlaams-Brabant, 

de minst ondernemende Vlaamse provincie. 

Vooral Hengouwen en Luxemburg scoren opvallend 

zwak met minder dan 5 starters per 1000 inwoners. 

Aantal inwoners 

bron: FOD economie- Algemene 

Directie Statistiek en Economische 

Informatie - bevolkingscijfers 

per 1 januari 2010 

aandeel in % op totale bevolking 

federaal 

Aantal starters 

bron: Graydon Belgium nv - www. 

graydon.be in samenwerking met 

UNIZO - www.unizo.be 

aandeel in % op totaal aantal 

starters federaal 

1 starter per … inwoners 

Brussel Hoofdstad 1.089.538 10,05% 9.255 12,82% 118 

Vlaams Gewest 6.251.983 57,68% 40.914 56,66% 153 

West-Vlaanderen 1.159.366 10,70% 7.700 10,66% 151 

Oost-Vlaanderen 1.432.326 13,21% 8.950 12,39% 160 

Antwerpen 1.744.862 16,10% 12.115 16,78% 144 

Limburg 838.505 7,74% 5.638 7,81% 149 

Vlaams Brabant 1.076.924 9,93% 6.511 9,02% 165 

Waals Gewest 3.498.384 32,27% 19.541 27,06% 179 

Waals Brabant 379.515 3,50% 2.929 4,06% 130 

Henegouwen 1.309.880 12,08% 6.414 8,88% 204 

Namen 472.281 4,36% 2.638 3,65% 179 

Luik 1.067.685 9,85% 6.225 8,62% 172 

Luxemburg 269.023 2,48% 1.335 1,85% 202 

Federaal 10.839.905 72.215 150 



17

Provincie Antwerpen telt opnieuw het grootste aantal nieuwe 

ondernemingen 

De prestaties van de Belgische provincies en het 

Brussels Gewest lopen sterk uiteen. Zoals dat de vorige 

jaren reeds het geval was, is het aandeel van de 

provincie Antwerpen (16,78%) in 2010 opnieuw het 

grootst. Op de tweede plaats lost Brussel (12,82%) de 

provincie Oost-Vlaanderen (12,39%) af. De provincies 

met het kleinste aantal startende ondernemingen zijn 

opnieuw terug te vinden aan Waalse zijde met als absolute 

uitschieter de provincie Luxemburg (1,85%). 

West- 

Vlaanderen 

Oost- 

Vlaanderen Antwerpen Limburg 

Vlaams 

Brabant 

Brussel 

hoofdstad 

Waals 

Brabant Henegouwen Namen Luik Luxemburg 

Bedrijven 

met zetel in 

buitenland 

of zonder gekend 

adres in 

België 

FEDERAAL 

2005 6.474 7.528 9.618 4.594 5.313 7.572 2.397 5.317 2.221 4.665 1.218 523 57.440 

11,27% 13,11% 16,74% 8,00% 9,25% 13,18% 4,17% 9,26% 3,87% 8,12% 2,12% 0,91% 

2006 7.098 8.710 11.237 5.061 6.153 8.613 2.728 6.310 2.607 5.488 1.330 693 66.028 

10,75% 13,19% 17,02% 7,66% 9,32% 13,04% 4,13% 9,56% 3,95% 8,31% 2,01% 1,05% 

2007 7.714 9.227 12.021 5.903 6.614 9.831 2.879 6.782 2.754 5.995 1.485 592 71.797 

10,74% 12,85% 16,74% 8,22% 9,21% 13,69% 4,01% 9,45% 3,84% 8,35% 2,07% 0,82% 

2008 7.444 8.997 11.746 5.740 6.371 8.911 2.846 6.494 2.639 5.703 1.361 873 69.125 

10,77% 13,02% 16,99% 8,30% 9,22% 12,89% 4,12% 9,39% 3,82% 8,25% 1,97% 1,26% 

2009 7.159 8.426 11.187 5.372 6.103 8.194 2.685 6.060 2.407 5.580 1.269 2.406 66.848 

10,71% 12,60% 16,73% 8,04% 9,13% 12,26% 4,02% 9,07% 3,60% 8,35% 1,90% 3,60% 

2010 7.700 8.950 12.115 5.638 6.511 9.255 2.929 6.414 2.638 6.225 1.335 2.505 72.215 

10,66% 12,39% 16,78% 7,81% 9,02% 12,82% 4,06% 8,88% 3,65% 8,62% 1,85% 3,47% 

18 



Aandeel van de startende ondernemingen in het eerste kwartaal 2011 per provincie 

West-Vlaanderen 

8% 

2% 2% 

11% 

Oost-Vlaanderen 

Antwerpen 

4% 

13% 

Limburg 

9% 

Vlaams-Brabant 

4% 

17% 

Brussel hoofdstad 

Waals Brabant 

13% 

Henegouwen 

Namen 

9% 

8% 

Luik 

Luxemburg 

Bedrijven met zetel in buitenland 

of zonder gekend adres in België 

bron: 





19

Aantal starters: stijging in alle provincies, Antwerpen en West-Vlaanderen 

sterkste stijgers aan Vlaamse zijde 

In vergelijking met 2008 en 2009 stellen we voor 2010 

een stijging vast van het aantal starters in alle provincies. 

Aan Vlaamse zijde zijn het vooral Antwerpen en 

West-Vlaanderen die het aantal starters het sterkst 

zien stijgen met respectievelijk 8,30% en 7,56%. Voor 

de sterkste stijgers moeten we echter in Brussel en 

Wallonië zijn. Na Brussel (+ 12,95%) spant de provincie 

Luik de kroon door een stijging met maar liefst 

11,56%. In 2009 was Luik ook reeds de provincie met 

de kleinste daling van het aantal starters. 

West- 

Vlaanderen 

Oost- 


Vlaams 

Brabant 

Brussel 

hoofdstad 

Waals 


Bedrijven 

met zetel in 

buitenland 


adres in 

België 

FEDERAAL 

2005 6.474 7.528 9.618 4.594 5.313 7.572 2.397 5.317 2.221 4.665 1.218 523 57.440 

2006 7.098 8.710 11.237 5.061 6.153 8.613 2.728 6.310 2.607 5.488 1.330 693 66.028 

9,64% 15,70% 16,83% 10,17% 15,81% 13,75% 13,81% 18,68% 17,38% 17,64% 9,20% 32,50% 

2007 7.714 9.227 12.021 5.903 6.614 9.831 2.879 6.782 2.754 5.995 1.485 592 71.797 

8,68% 5,94% 6,98% 16,64% 7,49% 14,14% 5,54% 7,48% 5,64% 9,24% 11,65% -14,57% 

2008 7.444 8.997 11.746 5.740 6.371 8.911 2.846 6.494 2.639 5.703 1.361 873 69.125 

-3,50% -2,49% -2,29% -2,76% -3,67% -9,36% -1,15% -4,25% -4,18% -4,87% -8,35% 47,47% 

2009 7.159 8.426 11.187 5.372 6.103 8.194 2.685 6.060 2.407 5.580 1.269 2.406 66.848 

-3,83% -6,35% -4,76% -6,41% -4,21% -8,05% -5,66% -6,68% -8,79% -2,16% -6,76% 175,60% 

2010 7.700 8.950 12.115 5.638 6.511 9.255 2.929 6.414 2.638 6.225 1.335 2.505 72.215 

7,56% 6,22% 8,30% 4,95% 6,69% 12,95% 9,09% 5,84% 9,60% 11,56% 5,20% 4,11% 

20 



Oost- en West-Vlaanderen stijgen in eerste kwartaal 2011, Limburg en 

Waals-Brabant kennen daling van het aantal starters 

Gedurende de eerste 3 maanden van 2011 steeg het 

aantal startende ondernemingen vooral in Brussel 

(+ 9,13%) en Oost-Vlaanderen (+ 3,96%). Ook West- 

Vlaanderen doet het goed met een stijging van 2,51%. 

Limburg is dan weer de enige Vlaamse provincie die in 

het eerste kwartaal van 2011 een daling kent van het 

aantal starters met -2,33%. 

West- 

Vlaanderen 

Oost- 


Vlaams 

Brabant 

Brussel 

hoofdstad 

Waals 


Bedrijven 

met zetel in 

buitenland 


adres in 

België 

FEDERAAL 

2005 1.815 2.047 2.591 1.225 1.465 1.983 636 1.475 631 1.244 324 175 15.611 

2006 1.978 2.417 3.061 1.396 1.645 2.234 759 1.759 748 1.519 347 195 18.058 

8,98% 18,08% 18,14% 13,96% 12,29% 12,66% 19,34% 19,25% 18,54% 22,11% 7,10% 11,43% 

2007 2.074 2.520 3.212 1.633 1.853 2.585 786 1.728 732 1.614 385 176 19.298 

4,85% 4,26% 4,93% 16,98% 12,64% 15,71% 3,56% -1,76% -2,14% 6,25% 10,95% -9,74% 

2008 2.107 2.505 3.232 1.561 1.849 2.359 824 1.772 766 1.552 389 160 19.076 

1,59% -0,60% 0,62% -4,41% -0,22% -8,74% 4,83% 2,55% 4,64% -3,84% 1,04% -9,09% 

2009 1.958 2.240 3.030 1.455 1.645 2.111 709 1.693 632 1.490 378 597 17.938 

-7,07% -10,58% -6,25% -6,79% -11,03% -10,51% -13,96% -4,46% -17,49% -3,99% -2,83% 273,13% 

2010 2.031 2.372 3.322 1.542 1.815 2.388 821 1.723 720 1.660 381 795 19.570 

3,73% 5,89% 9,64% 5,98% 10,33% 13,12% 15,80% 1,77% 13,92% 11,41% 0,79% 33,17% 

2011 2.082 2.466 3.326 1.506 1.818 2.606 792 1.764 741 1.652 384 495 19.632 

2,51% 3,96% 0,12% -2,33% 0,17% 9,13% -3,53% 2,38% 2,92% -0,48% 0,79% -37,74% 



21

Aandeel eenmanszaken daalt opnieuw, StartersBVBA gaat matig van start 

Daar waar in 2009 het aandeel van de startende eenmanszaken 

voor het eerst sinds jaren een stijging kende, 

neemt dit aandeel in 2010 opnieuw af. Met 52,17% 

van het aantal startende ondernemingen gaat het 

aantal startende eenmanszaken ruim het aantal startende 

BVBA’s vooraf. 

Met 25,53% van het aantal opgerichte ondernemingen 

is de BVBA (Besloten Vennootschap met Beperkte 

Aansprakelijkheid) nog steeds de belangrijkste vennootschapsvorm. 

Samen met de EBVBA (Eenpersoons 

BVBA) en de SBVBA (Starters BVBA) komt dit aandeel 

zelfs op 34,03% uit. De andere vennootschapsvormen 

maken elk niet meer dan 5% van het totaal aantal opgestarte 

ondernemingen uit. 

Een andere tendens die we ook de voorbije jaren 

reeds konden vaststellen, is dat het aandeel van de 

startende NV (Naamloze Vennootschap) in vrije val is. 

Daar waar 10 jaar geleden dat aandeel nog bijna 10% 

bedroeg, is dat in 2010 gedaald tot 1,82% van het totaal 

aantal opgestarte ondernemingen. Een tendens 

die er lijkt op te wijzen dat er minder grote bedrijven 

worden opgericht. 

Tenslotte werd er in 2010 ook een nieuwe rechtsvorm 

in het leven geroepen. De StartersBVBA zag het levenslicht 

met als bedoeling om beginnende ondernemers 

de mogelijkheid te bieden een rechtspersoon op 

te richten zonder daarbij onmiddellijk een belangrijk 

startkapitaal te moeten ophoesten. Met slechts 472 

opgerichte StartersBVBA’s, wat neerkomt op 0,65% 

van het aantal opgerichte ondernemingen, was deze 

start geen onverdeeld succes 

22 

NV BVBA EVBA SVBA CV CVBA CVOH COMA COMV LV VOF ESV MS VBR 

2005 2230 14.880 3.858 0 551 0 137 42 1.057 78 1.039 25 0 1.117 32.426 57.440 

3,88% 25,91% 6,72% 0,00% 0,96% 0,00% 0,24% 0,07% 1,84% 0,14% 1,81% 0,04% 0,00% 1,94% 56,45% 

2006 2245 17.175 4.380 0 627 0 174 89 1.321 102 1.208 20 1 1.214 37.472 66.028 

3,40% 26,01% 6,63% 0,00% 0,95% 0,00% 0,26% 0,13% 2,00% 0,15% 1,83% 0,03% 0,00% 1,84% 56,75% 

2007 2241 18.602 5.325 0 660 0 147 62 1.762 128 1.490 30 3 1.372 39.975 71.797 

3,12% 25,91% 7,42% 0,00% 0,92% 0,00% 0,20% 0,09% 2,45% 0,18% 2,08% 0,04% 0,00% 1,91% 55,68% 

2008 1613 18.443 5.513 0 602 0 157 51 2.631 158 1.883 15 1 1.525 36.533 69.125 

2,33% 26,68% 7,98% 0,00% 0,87% 0,00% 0,23% 0,07% 3,81% 0,23% 2,72% 0,02% 0,00% 2,21% 52,85% 

2009 1265 16.379 5.072 1 601 0 165 34 2.916 211 1.915 19 1 2.479 35.790 66.848 

1,89% 24,50% 7,59% 0,00% 0,90% 0,00% 0,25% 0,05% 4,36% 0,32% 2,86% 0,03% 0,00% 3,71% 53,54% 

2010 1312 18.436 5.667 472 664 0 147 38 3.318 198 2.077 22 0 2.186 37.678 72.215 

1,82% 25,53% 7,85% 0,65% 0,92% 0,00% 0,20% 0,05% 4,59% 0,27% 2,88% 0,03% 0,00% 3,03% 52,17% 



Eenmanszaak 

TOTAAL

45000 

Starters: evolutie per rechtsvorm van 2005 -2010 

40000 

35000 

30000 

25000 

20000 

15000 

10000 

5000 

0 

2005 2006 2007 2008 2009 2010 

NV 2230 2245 2241 1613 1265 1312 

BVBA 14.880 17.175 18.602 18.443 16.379 18.436 

EVBA 3.858 4.380 5.325 5.513 5.072 5.667 

SVBA 0 0 0 0 1 472 

CV 551 627 660 602 601 664 

CVBA 0 0 0 0 0 0 

CVOH 137 174 147 157 165 147 

COMA 42 89 62 51 34 38 

COMV 1.057 1.321 1.762 2.631 2.916 3.318 

LV 78 102 128 158 211 198 

VOF 1.039 1.208 1.490 1.883 1.915 2.077 

ESV 25 20 30 15 19 22 

MS 0 1 3 1 1 0 

Vereniging naar Buitenlands recht 1.117 1.214 1.372 1.525 2.479 2.186 

Eenmanszaak 32.426 37.472 39.975 36.533 35.790 37.678 

bron: 





23

Aantal startende vennootschappen stijgt sterk 

In tegenstelling tot 2009 toen het aantal startende 

vennootschappen de sterkste daling kende, gaat dat 

aantal in 2010 met maar liefst 11,20% vooruit. Het 

aantal startende eenmanszaken kende een lichtere 

stijging ten opzichte van 2009 met + 5,28%. 

Eenmanszaken Vennootschappen 

2005 32.426 25.014 

2006 37.472 28.556 

15,56% 14,16% 

2007 39.975 31.822 

6,68% 11,44% 

2008 36.533 32.592 

-8,61% 2,42% 

2009 35.790 31.058 

-2,03% -4,71% 

2010 37.678 34.537 

5,28% 11,20% 

Eenmanszaken Vennootschappen 

2005 56,45% 43,55% 

2006 56,75% 43,25% 

2007 55,68% 44,32% 

2008 52,85% 47,15% 

2009 53,54% 46,46% 

2010 52,17% 47,83% 

Evolutie van het aantal startende vennootschapsvormen en eenmanszaken 

45.000 

40.000 

35.000 

30.000 

25.000 

20.000 

15.000 

10.000 

5.000 

0 

2005 2006 2007 2008 2009 2010 

Eenmanszaken 32.426 37.472 39.975 36.533 35.790 37.678 

Vennootschappen 25.014 28.556 31.822 32.592 31.058 34.537 

bron: 



24 



Intellectuele dienstverlening, bouw en detailhandel populairste sectoren 

De top 3 van de populairste sectoren in 2010 bestaat 

uit de intellectuele dienstverlening (12,99%), de bouw 

(10,78%) en de detailhandel (8,75%). Samen met de 

horeca (6,70%) nemen deze 3 sectoren bijna de helft 

van het aantal starters voor hun rekening. 

Opvallendste stijgers binnen de sectoren zijn de 

communicatie- en IT-sector (+ 32,67%), de medische 

dienstverlening (+ 18,97%) en de intellectuele dienstverlening 

(+ 10,40%). De automobielsector (-4,30%) 

en de horeca (- 1,04%) zijn 2 grote sectoren die in 2010 

klappen kregen voor wat betreft het aantal starters. 

Opgelet: het totaal aantal opgestarte ondernemingen 

in 2010 (72.215) verschilt van de som die je in onderstaande 

tabellen kan maken van alle sectoren. In de 

praktijk is het immers zo dat de Kruispuntbank Ondernemingen 

niet voor alle bedrijven een nacecode 

bijhoudt. Het verschil tussen beide sommen is dus het 

verschil tussen de bedrijven waarvan de activiteit gekend 

is en de rest. 

Aantal startende ondernemingen in België (2005- 

2010) 

2005 2006 2007 2008 2009 2010 

Automobielsector (handel & onderhoud) 1.110 1.235 1.305 1.190 1.164 1.114 

Bouwnijverheid 7.192 8.421 9.738 8.258 7.387 7.784 

Communicatie & IT 1.229 1.744 1.792 1.551 1.607 2.132 

Detailhandel 5.741 5.931 6.320 5.928 6.136 6.318 

Financiele diensten 545 768 883 789 695 907 

Gezondheidszorg 9 15 22 44 40 34 

Groothandel 1.862 1.962 1.972 1.760 1.677 1.748 

Handelsbemiddeling 2.878 3.391 2.708 1.910 1.940 1.989 

Horeca 5.015 5.114 5.067 5.040 4.892 4.841 

Overige pers. diensten 2.705 2.990 3.458 3.868 3.675 3.878 

Vervoer & logistiek 1.538 1.707 1.759 1.681 1.363 1.397 

Zakelijke diensten & immobiliën 3.585 4.426 4.831 5.234 5.008 5.368 

Overige 1.189 1.356 1.308 1.809 1.567 1.673 

INDUSTRIE - Agro, bosbouw en visserij 1.886 2.145 2.118 1.915 1.530 1.522 

INDUSTRIE - Chemie 154 203 173 167 155 157 

INDUSTRIE - vervaardiging hout(producten) 308 373 335 259 231 291 



25

2005 2006 2007 2008 2009 2010 

INDUSTRIE - vervaardiging ICT en elektronica 98 100 97 91 108 102 

INDUSTRIE - vervaardiging metaal(producten) 532 586 650 536 363 420 

INDUSTRIE - vervaardiging papier, druknijverheid 548 642 759 379 345 316 

INDUSTRIE - vervaardiging textiel, kleding en leer 178 178 197 149 141 131 

INDUSTRIE - Vervaardiging Voedingsmiddelen 391 360 378 315 299 307 

INDUSTRIE - Overige 561 560 657 681 713 768 

VRIJE BEROEPEN - Medische diensten 974 1.276 1.242 1.086 986 1.173 

VRIJE BEROEPEN - Overige intellectuele dienstverlening 6.974 8.157 8.952 9.239 8.498 9.382 

VRIJE BEROEPEN - Accountancysector 667 849 725 702 666 726 

VRIJE BEROEPEN - Bouwkundige sector 2.302 2.887 2.964 2.733 2.525 2.724 

VRIJE BEROEPEN - Juridische sector 125 152 180 151 144 247 

TOTAAL OPRICHTINGEN 57.440 66.028 71.797 69.125 66.848 72.215 

bron: Graydon Belgium nv - www.graydon.be, in samenwerking met UNIZO - www.unizo.be 

Procentueel aandeel per sector t.o.v. het federaal niveau (2005-2011) 

2005 2006 2007 2008 2009 2010 

Automobielsector (handel & onderhoud) 1,93% 1,87% 1,82% 1,72% 1,74% 1,54% 

Bouwnijverheid 12,52% 12,75% 13,56% 11,95% 11,05% 10,78% 

Communicatie & IT 2,14% 2,64% 2,50% 2,24% 2,40% 2,95% 

Detailhandel 9,99% 8,98% 8,80% 8,58% 9,18% 8,75% 

Financiele diensten 0,95% 1,16% 1,23% 1,14% 1,04% 1,26% 

Gezondheidszorg 0,02% 0,02% 0,03% 0,06% 0,06% 0,05% 

Groothandel 3,24% 2,97% 2,75% 2,55% 2,51% 2,42% 

Handelsbemiddeling 5,01% 5,14% 3,77% 2,76% 2,90% 2,75% 

Horeca 8,73% 7,75% 7,06% 7,29% 7,32% 6,70% 

Overige pers. diensten 4,71% 4,53% 4,82% 5,60% 5,50% 5,37% 

26 



2005 2006 2007 2008 2009 2010 

Vervoer & logistiek 2,68% 2,59% 2,45% 2,43% 2,04% 1,93% 

Zakelijke diensten & immobiliën 6,24% 6,70% 6,73% 7,57% 7,49% 7,43% 

Overige 2,07% 2,05% 1,82% 2,62% 2,34% 2,32% 

INDUSTRIE - Agro, bosbouw en visserij 3,28% 3,25% 2,95% 2,77% 2,29% 2,11% 

INDUSTRIE - Chemie 0,27% 0,31% 0,24% 0,24% 0,23% 0,22% 

INDUSTRIE - vervaardiging hout(producten) 0,54% 0,56% 0,47% 0,37% 0,35% 0,40% 

INDUSTRIE - vervaardiging ICT en elektronica 0,17% 0,15% 0,14% 0,13% 0,16% 0,14% 

INDUSTRIE - vervaardiging metaal(producten) 0,93% 0,89% 0,91% 0,78% 0,54% 0,58% 

INDUSTRIE - vervaardiging papier, druknijverheid 0,95% 0,97% 1,06% 0,55% 0,52% 0,44% 

INDUSTRIE - vervaardiging textiel, kleding en leer 0,31% 0,27% 0,27% 0,22% 0,21% 0,18% 

INDUSTRIE - Vervaardiging Voedingsmiddelen 0,68% 0,55% 0,53% 0,46% 0,45% 0,43% 

INDUSTRIE - Overige 0,98% 0,85% 0,92% 0,99% 1,07% 1,06% 

VRIJE BEROEPEN - Medische diensten 1,70% 1,93% 1,73% 1,57% 1,47% 1,62% 

VRIJE BEROEPEN - Overige intellectuele dienstverlening 12,14% 12,35% 12,47% 13,37% 12,71% 12,99% 

VRIJE BEROEPEN - Accountancysector 1,16% 1,29% 1,01% 1,02% 1,00% 1,01% 

VRIJE BEROEPEN - Bouwkundige sector 4,01% 4,37% 4,13% 3,95% 3,78% 3,77% 

VRIJE BEROEPEN - Juridische sector 0,22% 0,23% 0,25% 0,22% 0,22% 0,34% 




27

Top 25 van de meest voorkomende startersactiviteiten: adviesbureaus op 

nummer 1 voor cafés en eetgelegenheden 

Als we het aantal starters per individuele nacecode vergelijken, stellen we vast dat de adviesbureaus op gebied van bedrijfsbeheer en bedrijfsvoering bovenaan de lijst 

staan. Deze sector telt in 2010 meer dan het dubbel van het aantal starters in de sector van de “cafés en bars” die op de tweede plaats prijken. De top 3 wordt vervolmaakt 

door de sector van de “eetgelegenheden met beperkte bediening. 

TOP 25 van de meest voorkomende startersactiviteiten (NACE 5 Digits gerangschikt op aantallen van het jaar 2010) 

28 



AANTAL OPRICHTINGEN 

2005 2006 2007 2008 2009 2010 

Overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer; adviesbureaus op het gebied van bedrijfsvoering 2614 3240 3558 3580 3325 3717 

Cafés en bars 1683 1669 1595 1726 1710 1645 

Eetgelegenheden met beperkte bediening 1576 1655 1538 1413 1501 1555 

Computerconsultancy-activiteiten 1297 1514 1748 1413 1141 1273 

Schoonheidsverzorging 972 1037 1202 1201 1059 1233 

Landschapsverzorging 1012 1290 1395 1167 1078 1145 

Overige zakelijke dienstverlening, n.e.g. 604 820 806 972 1031 1131 

Draadloze telecommunicatie 726 1203 1175 653 737 1070 

Bouwarchitecten 991 1311 1218 1093 929 1048 

Elektrotechnische installatiewerken aan gebouwen 1074 1107 1367 1151 989 1013 

Eetgelegenheden met volledige bediening 1182 1129 1188 1123 934 876 

Holdings 506 714 822 726 647 869 

Algemene bouw van residentiële gebouwen 761 835 908 804 695 841 

Schrijnwerk 838 928 1064 896 852 841 

Haarverzorging 683 777 889 832 872 818 

Handelsbemiddeling in goederen, algemeen assortiment 956 1181 881 723 751 774 

Overige gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 1153 1534 1771 836 666 702 

Adviesbureaus op het gebied van public relations en communicatie 444 488 554 553 583 655 

Markt- en straathandel in andere artikelen 156 146 228 226 594 627 

Sauna’s, solaria, baden enz. 329 452 585 563 537 546

AANTAL OPRICHTINGEN 

2005 2006 2007 2008 2009 2010 

Handelsbemiddeling gespecialiseerd in andere goederen 967 1244 943 522 540 544 

Ingenieurs en aanverwante technische adviseurs, exclusief landmeters 391 472 504 482 583 527 

Gemengd bedrijf 633 776 690 678 541 517 

Bemiddeling bij de aankoop, verkoop en verhuur van onroerend goed voor een vast bedrag of op 

contractbasis 

542 622 735 514 476 514 

Overige persoonlijke diensten 283 275 329 502 433 499 




29

Aandeel startende vrouwen stijgt spectaculair de afgelopen 5 jaar 

Voor het vijfde jaar op rij stijgt het aandeel van de 

startende vrouwen. Daar waar in 2005 slechts 32,32% 

van het aantal starters een vrouw was, is dat aandeel 

in 2010 met meer dan 5% gestegen tot 37,57%. Een 

indicatie dat de diverse sensibiliseringscampagnes en 

projecten, waaronder ook de projecten “Vrouwelijk 

ondernemen” en “Kennisplatform voor starters” van 

UNIZO Startersservice, stilaan hun vruchten afwerpen. 

In 2010 werden er in totaal 23.292 of 61,82% mannelijke 

starters geregistreerd en 14.156 of 37,57% vrouwelijke 

starters. Van 0,61% nieuwe eenmanszaken werd 

het geslacht van de zaakvoerder niet geregistreerd. 

MAN VROUW onbekend TOTAAL 

2005 21.145 10.480 801 32.426 

65,21% 32,32% 2,47% 

2006 24.260 12.591 621 37.472 

64,74% 33,60% 1,66% 

2007 26.453 13.368 154 39.975 

66,17% 33,44% 0,39% 

2008 23.534 12.873 126 36.533 

64,42% 35,24% 0,34% 

2009 22.981 12.549 260 35.790 

64,21% 35,06% 0,73% 

2010 23.292 14.156 230 37.678 

61,82% 37,57% 0,61% 

Genderevolutie bij startende eenmanszaken - Federaal 

30.000 

25.000 

20.000 

15.000 

10.000 

5.000 

- 

2005 2006 2007 2008 2009 2010 

MAN 21.145 24.260 26.453 23.534 22.981 23.292 

VROUW 10.480 12.591 13.368 12.873 12.549 14.156 

onbekend 801 621 154 126 260 230 




bron: 

30 



Overlevingsgraad na 5 jaar onder de 70%, Vlaanderen scoort opvallend 

beter dan Wallonië 

Na vijf jaar is slechts 67,75% van de opgestarte ondernemingen 

nog actief. Met andere woorden, van de 

66.028 opgestarte bedrijven in 2006, waren er begin 

2011 nog 44.737 actief. Bijna 33% of 21.291 ondernemingen 

overleefden de eerste 5 jaar dus niet. 

Het overlevingspercentage in Vlaanderen ligt daarbij 

gevoelig hoger dan dat van België. Daar bestonden 

begin 2011 nog meer dan 70% van de in 2006 opgestarte 

bedrijven. Brussel (rond het gemiddelde) en 

vooral Wallonië (62,07%) scoren opvallende slechter 

dan Vlaanderen. 

Een stopzetting kan het gevolg zijn van een faillissement 

of een schrapping bij de BTW-administratie. 

Andere mogelijke redenen zijn een ontbinding, een 

splitsing, een vereffening, het overlijden van de zaakvoerder 

of een vrijwillige stopzetting van de activiteiten. 

Let wel: wanneer een eenmanszaak wordt omgevormd 

naar een vennootschap, wordt de eenmanszaak 

als stopgezet beschouwd. Er wordt dan een 

nieuwe onderneming (een vennootschap) opgericht. 

Deze omvorming wordt niet geregistreerd in de Kruispuntbank 

Ondernemingen. Het bedrijf wordt dus als 

stopgezet beschouwd, alhoewel het in werkelijkheid 

blijft bestaan onder een andere juridische vorm. 

De reële slaagkansen van een startende onderneming 

liggen in werkelijkheid dus iets hoger dan onderstaande 

statistieken aangeven. 

Stopzettingen en overlevingsgraad van starters naar jaar van oprichting - federaal 

Jaar van 

oprichting 

Aantal 

starters Failliet Ontbonden Gesplitst 

Uitbater 

overleden 

Sluiting 

van vereffening 

Stopzetting 

activiteit 

Schrapping 

handelsregister 

door 

stopzetting 

Btw adres 

is dat van 

het plaatselijke 

btw-kantoor 

Niet meer 

onderworpen 

aan 

de btwadministratie 

Geschrapt 

bij de btwadministratie 

Totaal 

stopzettingen 

Overlevingsgraad 

2005 57.440 3.573 240 0 868 1.755 17 0 4 1.705 12.287 20.449 64,40% 

2006 66.028 3.259 206 0 713 2.081 9 0 3 2.365 12.655 21.291 67,75% 

2007 71.797 2.722 195 1 573 2.976 13 0 0 2.929 9.795 19.204 73,25% 

2008 69.125 1.713 136 0 397 2.809 14 1 1 3.234 5.638 13.943 79,83% 

2009 66.848 702 93 0 194 2.756 6 0 0 3.645 1.338 8.734 86,93% 

2010 72.215 100 19 0 53 1.882 3 0 0 1.688 13 3.758 94,80% 




31

Vlaanderen scoort veel beter dan Wallonië, West-Vlaanderen en Vlaams- 

Brabant hoogste overlevingsgraad 

Zoals hiervoor reeds vermeld, scoort Vlaanderen 

(70,10%) opvallend beter dan Wallonië (62,07%) voor 

wat betreft de overlevingsgraad na 5 jaar. In Vlaams- 

Brabant en West-Vlaanderen overleven meer dan 7 op 

10 starters de eerste vijf jaren. Ook de andere Vlaamse 

provincies scoren boven het Belgische gemiddelde. 

In Wallonië ligt de overlevingsgraad dus gevoelig lager. 

Enkel Waals-Brabant scoort met 70,89% boven 

het Belgische gemiddelde. Vooral de provincie Henegouwen 

scoort slecht. Meer dan 4 op 10 starters hebben 

daar de boeken dicht gedaan na 5 jaar. 

Overlevingsgraad van starters na vijf jaar opgesplitst per provincie (basis = oprichting 2006) 

Provincie 

Aantal 

starters 

Failliet 

Ontbonden 

Gesplitst 

Uitbater 

overleden 

Sluiting 

van vereffening 

Stopzetting 

activiteit 

Schrapping 

handelsregister 

door 

stopzetting 

Btw adres 

is dat van 

het plaatselijke 

btw-kantoor 

Niet meer 

onderworpen 

aan de 

btw-administratie 

Geschrapt 

bij de btwadministratie 

West-Vlaanderen 7.098 267 20 0 69 179 0 0 1 252 1.236 2.024 71,48% 

Oost-Vlaanderen 8.710 359 24 0 117 281 3 0 0 322 1.534 2.640 69,69% 

Antwerpen 11.237 615 53 0 153 397 1 0 0 376 1.860 3.455 69,25% 

Limburg 5.061 211 18 0 48 136 2 0 0 162 969 1.546 69,45% 

Vlaams Brabant 6.153 184 21 0 70 185 0 0 1 233 1.082 1.776 71,14% 

Waals Brabant 2.728 92 3 0 32 76 1 0 0 106 484 794 70,89% 

Henegouwen 6.310 390 18 0 40 230 0 0 1 268 1.676 2.623 58,43% 

Namen 2.607 112 4 0 15 94 1 0 0 98 619 943 63,83% 

Luik 5.488 353 12 0 39 188 0 0 0 232 1.353 2.177 60,33% 

Luxemburg 1.330 38 2 0 5 40 1 0 0 55 325 466 64,96% 

Totaal 

stopzettingen 

Overlevingsgraad 

Vlaams Gewest 38.259 1.636 136 0 457 1.178 6 0 2 1.345 6.681 11.441 70,10% 

Brussels Gewest 8.613 638 31 0 125 267 0 0 0 254 1.473 2.788 67,63% 

Waals Gewest 18.463 985 39 0 131 628 3 0 1 759 4.457 7.003 62,07% 

Federaal 66.028 3.259 206 0 713 2.081 9 0 3 2.365 12.655 21.291 67,75% 

32 




Overlevingsgraad per sector: financiële dienstverlening scoort uitstekend, 

communicatie en IT en horeca zeer slecht 

In de sector van de financiële dienstverlening overleeft 

92,62% de eerste vijf jaar. Met andere woorden, 

van de bedrijven die in 2006 in de financiële sector 

werden opgericht, is nog 92,62% actief. Voor bedrijven 

die in 2008 in dezelfde sector opstartten, geldt 

dat momenteel nog 97,38% actief is. 

Ook in de industriële sectoren ligt de overlevingsgraad 

na 5 jaar meestal ver boven het gemiddelde. 

Dat heeft vooral te maken met de hoge toetredingsvoorwaarden 

(startkapitaal, diplomavereisten, …) 

voor deze sectoren. 

Aan de keerzijde van de medaille vinden we voornamelijk 

de populaire sectoren, zoals de communicatie- 

en IT-sector en de horeca. In de communicatie- en 

IT-sector is slechts 41,24% van de in 2006 opgerichte 

bedrijven nog actief na 5 jaar. Met andere woorden, 

meer dan 1 op 2 starters in deze sector overleeft de 

eerste 5 jaar niet. 

In de horeca bedraagt de overlevingsgraad na 5 jaar 

54,55%. Andere voorname sectoren waarvan de overlevingsgraad 

na 5 jaar gevoelig onder het gemiddelde 

ligt, zijn het vervoer en logistiek (60,31%) en de detailhandel 

(60,83%). 

Overlevingsgraad van startende bedrijven per sector (periode 2005-2010) 

2005 2006 2007 2008 2009 2010 

Automobielsector (handel & onderhoud) 68,55% 71,08% 76,33% 81,83% 89,68% 95,89% 

Bouwnijverheid 68,82% 72,51% 77,26% 84,91% 91,36% 97,28% 

Communicatie & IT 48,04% 41,24% 47,64% 58,17% 66,67% 87,37% 

Detailhandel 56,54% 60,83% 65,62% 71,63% 82,34% 93,54% 

Financiele diensten 89,64% 92,62% 92,45% 97,38% 97,71% 99,34% 

Gezondheidszorg 73,33% 76,00% 71,88% 70,69% 84,09% 92,11% 

Groothandel 71,50% 75,65% 80,67% 86,75% 93,10% 98,10% 

Handelsbemiddeling 42,56% 40,46% 50,68% 62,12% 71,63% 88,30% 

Horeca 50,23% 54,55% 61,46% 68,85% 80,34% 93,39% 

Overige pers. diensten 63,42% 64,80% 69,94% 75,65% 83,49% 93,64% 

Vervoer & logistiek 55,56% 60,31% 64,19% 75,03% 82,56% 93,74% 

Zakelijke diensten & immobiliën 73,26% 75,88% 79,94% 86,55% 95,09% 95,63% 

Overige 69,78% 72,61% 77,13% 80,90% 89,16% 95,83% 

INDUSTRIE - Agro, bosbouw en visserij 75,37% 79,08% 84,25% 89,00% 94,73% 98,11% 



33

2005 2006 2007 2008 2009 2010 

INDUSTRIE - Chemie 78,71% 78,05% 79,66% 86,21% 89,09% 96,23% 

INDUSTRIE - vervaardiging hout(producten) 67,53% 74,13% 77,49% 79,62% 88,31% 96,25% 

INDUSTRIE - vervaardiging ICT en elektronica 69,31% 72,82% 84,91% 84,04% 91,15% 99,05% 

INDUSTRIE - vervaardiging metaal(producten) 67,73% 73,42% 76,10% 83,39% 90,86% 96,68% 

INDUSTRIE - vervaardiging papier, druknijverheid 57,12% 65,03% 66,32% 81,98% 87,03% 95,91% 

INDUSTRIE - vervaardiging textiel, kleding en leer 69,83% 65,17% 74,26% 70,97% 87,41% 94,66% 

INDUSTRIE - Vervaardiging Voedingsmiddelen 70,30% 73,48% 75,72% 85,28% 87,17% 96,43% 

INDUSTRIE - Overige 72,38% 78,22% 81,64% 85,88% 92,89% 96,85% 

VRIJE BEROEPEN - Medische diensten 66,09% 65,76% 70,56% 73,35% 89,71% 96,72% 

VRIJE BEROEPEN - Overige intellectuele dienstverlening 65,05% 70,03% 75,99% 82,59% 87,70% 95,39% 

VRIJE BEROEPEN - Accountancysector 79,40% 78,76% 85,73% 87,13% 94,63% 98,63% 

VRIJE BEROEPEN - Bouwkundige sector 69,95% 73,77% 78,16% 84,02% 91,00% 97,13% 

VRIJE BEROEPEN - Juridische sector 58,91% 61,15% 71,82% 74,68% 80,14% 95,58% 


34 



13% van de nieuwe ondernemingen heeft personeel in dienst binnen het 

jaar 

Vorig jaar nam 13,18% van de starters personeel in 

dienst binnen het eerste jaar. Van de ondernemingen 

die 5 jaar geleden werden opgericht en nu nog actief 

zijn, stelt 23% momenteel personeel tewerk. Opvallend 

is ook dat een aantal starters na enkele jaren 

reeds uitgroeien tot een groot bedrijf met meer dan 

500 werknemers. Van de nog actieve bedrijven die opgericht 

werden in 2006, zijn er reeds 4 die meer dan 

500 werknemers tewerkstellen. 

Opgelet, het feit dat de ondernemers voor zichzelf 

een job creëren, wordt in dit cijfermateriaal niet in rekening 

gebracht. Het gaat hier enkel en alleen om effectieve 

tewerkstelling in werknemersverband. 

Starters naar aantal werknemers - federaal niveau 

2005 2006 2007 2008 2009 2010 

0 werknemers of onbekend 27.541 34.299 41.353 44.303 47.793 58.928 

van 1 tot 4 werknemers 7.634 8.411 9.169 9.221 8.985 8.467 

van 5 tot 9 werknemers 930 1.047 1.074 894 780 668 

van 10 tot 19 werknemers 391 420 486 388 300 252 





van 500 tot 999 werknemers - 2 1 2 1 2 

meer dan 1000 wernemers 2 2 1 2 - - 




35

GINOO-S 

Op de achtergrond van de Graydon Index van de 

Nieuw Opgerichte Ondernemingen en Stopzettingen 

draaien twee deelindexen: een eerste parameter wordt 

opgebouwd op basis van de nieuw opgerichte ondernemingen, 

een andere op basis van alle stopzettingen. De 

beide parameters vertrekken vanuit de waarnemingen 

van de conjunctureel opgaande periode 2005-2006-2007. 

Het indexijkpunt met getal 100 werd telkens vastgelegd 

op januari 2007, dus ongeveer één jaar voor de economische 

topperiode van het afgelopen decennium. Beide 

parameters worden samengebracht in één waarde: de 

GINOO-S. Deze index toont dan de seizoen gezuiverde 

evolutie van de nieuw opgerichte ondernemingen en 

stopzettingen op maandelijkse basis. 

Met betrekking tot de stopzettingen houden we rekening 

met het totaal aantal ondernemingen dat er op maandbasis 

het bijltje bij neerlegt: die met faillissement maar ook 

met de grote meerderheid zonder (sluitingen, ontbindingen, 

stopzettingen, pensionnering, overlijdens, …). Deze 

evolutie van de ondernemingen die hun activiteiten stopzetten 

zetten we om in een eerste seizoensgezuiverde 

waarde . 

Op dezelfde wijze en eveneens maandelijks brengen 

we alle nieuw opgerichte ondernemingen samen in een 

tweede index: de GINOO (Graydon Index van Nieuw 

Opgerichte Ondernemingen). 

Het verschil tussen de GINOO en de stopzettingsindex 

geven we weer in de hieronder gepubliceerde GINOO-S. 

Deze index toont aan in welk mate een relatieve aanwas 

van nieuwe bedrijven de aanwas van stopzettingen van 

ondernemingen overstijgt of integendeel in welke mate 

een mogelijke aanwas van het aantal jonge ondernemingen 

wordt ondermijnd door de stopzettingsevolutie. 

Cijfers onder de 100 betekenen niet (noodzakelijk) dat er 

meer bedrijven zouden stoppen dan starten, maar geven 

weer dat het totale aantal stopzettingen sneller groeit dan 

het totale aantal oprichtingen en dus dat de globale groei 

ligt onder dat uit de periode van het ijkpunt. Per extentie 

wijzen zulke waarden aan dat de impact van stopzettingen 

van ondernemingen in belangrijke mate en zelfs versterkt 

doorweegt op de capaciteitscreatie terwijl indexcijfers 

boven het ijkpunt 100 een voordelige groeipotentie doen 

veronderstellen. 

Graydon publiceert de index tot op provinciaal niveau, 

maar deze kan, samen met de deelindexen op basis van 

commerciële afspraken ook geleverd worden tot op postcodeniveau 

én rekening houden met andere parameters 

zoals sector, rechtsvorm, … Onder meer verschillende 

gemeentebesturen en belangengroepen maken hiervan 

gebruik om het economisch weefsel binnen hun gemeente 

of sector van nabij te volgen. 

Omdat Graydon Belgium nv met deze index een grootst 

mogelijke nauwkeurigheid nastreeft, rekening houdend 

met het feit dat gegevens met betrekking tot de oprichting 

en stopzetting van ondernemingen in belangrijke mate 

steevast met enkele dagen vertraging worden verkregen 

(dit in tegenstelling tot hun gegevens met betrekking 

tot faillissementen die de dag zelf rechtstreeks vanop de 

rechtbanken wordt verzameld), opteert Graydon ervoor 

de index systematisch met één à twee maand vertraging 

te berekenen. Deze publicatie bevat dus waarnemingen 

tot en met eind februari. 

36 



De GraydonIndex van de Nieuw Opgerichte Ondernemingen en 

Stopzetting (GINOO-S) 

Dankzij de nieuwe samenwerking tussen UNIZO en 

Graydon Belgium NV kunnen we een nieuwe index 

toevoegen aan de Startersatlas 2011. Met de Index 

GINOO-S tonen we aan in welke mate een vastgestelde 

aangroei van het aantal startende ondernemingen 

die van stopgezette ondernemingen overstijgt of omgekeerd 

indien de aangroei van de stopzettingen hoger 

ligt dan de aangroei van de starters. 

In nevenstaande kader vindt u meer uitleg bij de Index. 

Deze uitleg helpt bij de analyse van de grafieken 

hieronder. 

120 

GINOO-S 

Graydon Index van de Nieuw Opgerichte Ondernemingen versus alle Stopzettingen 

110 

100 

jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan feb 

2007 2008 2009 2010 2011 

90 

80 

70 

60 

50 

FEDERAAL VLAAMS GEWEST BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST WAALS GEWEST 

bron: 





37

In 2008, het jaar dat de economische crisis doorbrak, 

stelden we vanaf de maand mei een opvallende vertraging 

vast bij het aantal opgerichte ondernemingen. 

Deze vaststelling in combinatie met niet alleen 

120 

110 

100 

90 

80 

70 

GINOO-S 


de voortdurende, nieuwe pieken in de faillissementscijfers 

maar ook met de vele stopzettingen zonder faillissement 

, komt zeer goed tot uiting in onderstaande 

grafiek, waarin we constateren dat de GINOO-S op federaal 

niveau reeds vanaf april 2008 onder het ijpunt 

van de indexwaarde zakte. Vanaf midden 2009 werd 

een eerste remonte ingezet, maar die kon niet worden 


2007 2008 2009 2010 2011 

aangehouden, wat resulteerde in een absoluut dieptepunt 

in januari 2010. Nooit had de index zo diep 

gestaan. 

Sinds het begin van 2010 kende de index opnieuw 

een beperkte, maar positieve evolutie. Inderdaad; 

enerzijds is er de positieve trend voor wat betreft het 

aantal starters (reeds hiervoor beschreven in deze 

Startersatlas), maar anderzijds worden we geconfronteerd 

met het steeds hoger aantal stopzettingen 

en debacles dat maand na maand wordt genoteerd. 

Zo werd 2010 uiteindelijk afgesloten met een nieuw 

dieptepunt, waarna in januari 2011 een korte opflakkering 

volgde die dan op haar beurt in februari werd 

gevolgd door een nieuwe, nog diepere daling. De index 

toont dat de crisis dan wel stilaan op zijn einde 

mag lopen, de gevolgen ervan zijn nog steeds merkbaar. 

Het feit dat het volume stopzettingen sneller 

stijgt dan het volume oprichtingen, waardoor beide 

absolute getallen snel naar elkaar toegroeien doet 

vrezen dat we mettertijd in een situatie terechtkomen 

waar meer bedrijven worden stopgezet dan opgericht. 

60 

Als we de tendensen van de gewesten bekijken, stellen 

we vast dat het Vlaamse Gewest steeds rond het 

50 

West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Antwerpen limburg Vlaams-Brabant Brussel Hoofdstad 

federale niveau schommelt. Iets waar het Waalse Ge- 

bron: 

west iets minder goed in slaagt. Het Brussels Hoofd- 

38 





stedelijk Gewest doet het veel minder goed dan het 

federaal gemiddelde, wat erop wijst dat het aantal

stopzettingen in Brussel de afgelopen 2 jaar gevaarlijk 

dicht in de buurt van het aantal opgerichte ondernemingen 

komt. 

Bij een analyse van de GINOO-S op provinciaal niveau 

stellen we voor Vlaanderen vast dat Limburg en West- 

Vlaanderen ver boven het federale niveau blijven. 

Daar waar de GINOO-S op federaal niveau vanaf april 

2008 onder de indexwaarde zakte, gebeurde dat voor 

de twee vermelde provincies pas op het einde van 

2008. Tot dan overtrof de aanwas van de starters in 

Limburg en West-Vlaanderen nog steeds de evolutie 

van de stopzetting in die provincies. 

120 

110 

100 

90 

80 

70 

GINOO-S 



2007 2008 2009 2010 2011 

Vanaf het begin van 2009 stellen we vast dat alle 

Vlaamse provincies onder de index doken en een- 

60 

zelfde tendens volgen. Vooral Antwerpen, de provincie 

met het hoogste aantal starters, scoort het zwakst 

wat betekent dat het aantal faillissementen en vooral 

50 

Brussel Hoofdstad Waals-Brabant Henegouwen Namen Luik Luxemburg 

bron: 

de andere stopzettingen in deze provincie ook relatief 

hoger ligt dan elders. In de loop van 2010 zakte ook 



Oost-Vlaanderen naar het niveau van Antwerpen. 

Aan Waalse zijde doen we drie opvallende vaststellingen. 

Enerzijds is er Waals-Brabant dat de tendens van 

Limburg en West-Vlaanderen volgde door pas op het 

einde van 2008 onder de index te zakken. Daarnaast 

is er de provincie Luxemburg dat als enige Belgische 

provincie de federale tendens niet volgt. Van begin 

2008 tot medio 2009 zijn alle provinciale curves in dalende 

lijn. Dit is niet het geval voor Luxemburg dat tot 

het midden van 2008, samen met Namen, helemaal 

onderaan stond, maar dan een opflakkering kende tot 

oktober om uiteindelijk helemaal bovenaan te eindigen 

in Wallonië. Op het moment dat alle provincies 

begonnen te kreunen onder de enorme stijging van 

het aantal faillissementen en andere stopzettingen , 



had de provincie Luxemburg relatief minder last van 

deze problematiek. 

Tenslotte stellen we vast dat Henegouwen aan Waalse 

zijde het veel slechter doet dan de andere provincies 

en, net zoals Antwerpen aan Vlaamse zijde, ook ruim 

onder het federale niveau zakt. 

39

UNIZO STARTERSATLAS - UNIZO.be

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?