Charlotte Molenkamp - Etienne Gallery

10 september t/m
9 oktober 2011

Charlotte Molenkamp
Fotografie: Chris van den Bijgaart
Vormgeving en druk: ARS Grafisch, Roermond
COVER: DRAMATIC RED, 2011
olie op linnen, 180 x 150 cm
Voor een compleet overzicht van alle schilderijen van
Charlotte Molenkamp kijk op www.etiennegallery.nl
Opening • zaterdag 10 september van 15.00 – 17.00 uur, in aanwezigheid van Charlotte Molenkamp.
Expositie • zondag 11 september t/m zondag 9 oktober 2011.
Charlotte Molenkamp schildert met overgave. Vreugde en Natuurlijk ontstaan alle openingen dankzij de handelingen
energiek enthousiasme vallen als eerste op wanneer je haar van Molenkamp zelf, maar wanneer het schilderij eenmaal op
schilderijen ziet, maar als je langer kijkt, zie je een donkere rand gang is, begint het een eigen karakter te krijgen waar ze als
en een diepe ondertoon, die aanvankelijk afwezig leken. Het kunstenaar niet meer omheen kan. Het schilderij wil zelf ergens
is een ervaring die kenmerkend is voor een ontmoeting met naartoe, verlangt bepaalde kleuren en ingrepen, en Molenkamp
Charlotte Molenkamp, als kunstenaar en als mens.
kan daar maar moeilijk weerstand tegen bieden. Naarmate het
Ze is een kunstenaar voor wie het gebaar centraal staat
schilderij langer op de ezel staat, wordt het een persoonlijkheid
en veel minder de gedachte of de vorm. Denken en doen die alleen nog maar dialoog toestaat en geen dictaat. Bovendien
volledig in dienst van haar met gevoel geladen gebaren
vraagt het schilderij erom met respect en aandacht benaderd
in een fysieke en emotionele manier van werken met een te worden. Dit is niet ‘bij wijze van spreken’, het is een gevoelde
herkenbaar eigen handschrift. Ze voelt zich daarmee verbonden realiteit: “Als ik te veel aan mijn hoofd heb, te veel druk ervaar, de
met de kunstenaars in de 20e eeuw die écht schilderden, rust niet heb om tot mezelf te komen, dan gaat het schilderen zo
voor wie gebaar en emotie samenvielen in ongepolijste
slecht dat ik me naar het schilderij toe moet excuseren.”
vormen en spontaan kleurgebruik. Wars van intellectueel
discours en moeilijke ‘kunstdiscussies’, maar puttend uit de Dieren, mensen en de nacht
kleurschakeringen van het dagelijks leven voor inspiratie. Molenkamp genoot een klassieke opleiding. Eerst aan de
kunstacademie in Breda, later gevolgd door de kunstacademie
Ruimte
in Tilburg. En klassiek wil zeggen, degelijk geschoold in de
Iemand die werkt met expressieve gebaren heeft ruimte nodig beheersing van het moeilijke materiaal olieverf, maar vooral
om te bewegen, een ruimte die voor Molenkamp nooit vanzelf degelijk geschoold in de klassiek Europese artistieke traditie.
spreekt, maar telkens opnieuw veroverd moet worden. “Ik moet En dat laatste betekende veel studeren naar model en stilleven.
het schilderij in kunnen, dan heb ik contact en kan ik ermee Dat was enorm leerzaam, maar ze wist toen al dat dit niet haar
verder”, zegt ze over haar werk. Al schilderend betreedt ze als weg was. Vrij snel na het verlaten van de academie liet ze de
het ware de ruimte van het schilderij. Dat kan de ruimte van figuratieve schilderkunst voor wat ze was, ging abstract werken
een tuin zijn, maar ook de emotionele ruimte van het gelaat dat en werd daarmee succesvol. Het verbaasde haar zelf dan ook
ze schildert of de ondefinieerbare, abstracte ruimte die uit een dat ze twintig jaar later de figuur opnieuw tegenkwam in haar
stemming voortkomt.
werk en natuurlijk kon ze er niet omheen, want schilderijen
Die ruimte ontstaat uit een wonderlijk geven en nemen tussen hebben nu eenmaal een eigen wil.
kunstenaar en schilderij. Wanneer ze aan een schilderij begint, De overgang van abstract naar figuratief was niet abrupt. Al
creëert ze voor zichzelf toegang tot het witte doek door de vroeg kregen haar abstracte doeken een natuurlijk karakter,
olieverf ‘aquarelachtig’ aan te brengen, zodanig dat het doek als van een tuin. En op een bepaald moment verschenen er
vibreert van de mogelijkheden, de ‘openingen’. Een doek waar dieren in de tuin die er haast om vroegen om op de voorgrond
ze al langere tijd aan werkt en waarin ze is vastgelopen - dat geschilderd te mogen worden. De serie Dieren die hieruit
‘dichtgeslibd’ is - opent ze door een veeg te zetten of er eens voortkwam, vormde tenslotte de overgang naar de Portretten. En
flink in te poetsen met de trefzekere willekeur van een ervaren dat was even schrikken, want ze had lang geleden besloten dit
schilder. Binnen komen, de ruimte van het schilderij betreden, is, niet meer te doen. Maar ze kwamen toch, geen portretten in de
hoe dan ook, een eerste vereiste om te kunnen schilderen voor conventionele zin dat ze iemand voorstellen die ná geschilderd
Molenkamp.
is.
2 3

Blauwe nacht, 2011
olie op linnen, 120 x 160 cm
AUGUSTUS 1, 2011
olie op linnen, 140 x 160 cm
schemering 2, 2011
olie op linnen, 140 x 160 cm
4 5

RODE KAT 1, 2011
olie op linnen, 80 x 90 cm
Het is meer alsof de stemmingen die vroeger tot een abstract
schilderij leidden, nu vragen om een gezicht en met name om
een blik waarmee ze oogcontact kunnen maken met de kijker.
Deze stemmingsportretten hebben altijd iets zwaars of
verontrustends. Ze tonen de nachtzijde van de mens, die we
allemaal kennen, maar liever niet zien. “Als een portret té zwaar
wordt, grijp ik in”, zegt ze echter gedecideerd, alsof ze zich
zorgen maakt om iemand die te diep wegzinkt wanneer je deze
aan zichzelf overlaat. Lichte of lichtvoetige portretten zal ze
echter niet maken, want hoe dan ook, ze vertegenwoordigen
een donkere of zware kant van het leven. En, eerlijk gezegd,
houdt ze ook van het donkere, minstens even veel als van het
sprankelende. Ze trekt ernaar. Ook in de abstracte schilderijen
zie je dit terug. En deze verwijzen niet naar een tuin, maar puur
naar een stemming. Net als in de vele schilderijen met het
thema ‘nacht’, vol van de suggestie van dat wat verscholen en
ongrijpbaar is, maar niettemin zeer reëel.
De tuin en het licht
Haar lichte kant en de viering van licht als sprankeling en
vibratie, zwanger van de belofte van het leven, legt ze in
de vele tuinen die ze schildert, ook al is er subtiel ook hier
een zwaarte, een diepte, voelbaar. De Tuinen vormen het
belangrijkste deel van haar oeuvre. De reden daarvoor is
ongetwijfeld dat vanaf haar vroegste jeugd de tuin heel
wezenlijk voor haar is geweest. Wanneer het gras hoog stond
en de tuin enigszins verwilderd was, dan ging ze daar graag
liggen te midden van het geritsel en getjilp, en te midden van
het gefluister van onzichtbare wezens. Daar was ze thuis,
écht thuis en veilig, in een wereld die recht deed aan haar
gevoeligheid.
Tuinen, met name de enigszins verwilderde, hebben altijd deze
bekoring gehouden voor haar. Ze kan er zich in terugtrekken,
maar er is meer. Diep van binnen is Molenkamp zelf als
een tuin. Een plek die in essentie besloten en veilig is en
waarbinnen een kwetsbaarder en zachter vorm van leven kan
gedijen dan buiten in de ‘wildernis’. Het beste kan ze dan
ook, net als een tuin, aan zichzelf worden overgelaten. Dan
werkt ze het beste, zonder geforceerd te worden, zonder
dwang of druk. Gewoon, groeiend en zich ontwikkelend
vanuit haar natuurlijke zelf, reagerend op de seizoenen en een
wisselwerking op gang brengend tussen haar eigen aard en
de stemmingen van het dagelijks veranderende emotionele
klimaat. Haar schilderijen ontstaan immers uit stemmingen en
vaak komen deze voort uit wat er zich afspeelt in haar directe,
emotionele omgeving. Ze is iemand die, haar leven lang al, op
een intens betrokken manier omgaat met haar naasten en zich
ook diepgaand door hen laat beïnvloeden.
Verbondenheid
Haar vorming als kunstenaar is verweven met sterke
familiebanden uit heden en verleden. Haar vader, de
kunstenaar Nico Molenkamp, speelde een rol in haar leven
die moeilijk te overschatten is, als vader, vriend en docent.
Onder andere van hem kreeg ze les op de kunstacademie.
Hij was het meest invloedrijke voorbeeld in haar leven van
een gepassioneerd kunstenaar die in de eerste plaats
verantwoording schuldig is aan zijn artistieke geweten en pas
in de tweede plaats aan de klant, de galeriehouder of het
museum. Hij speelde het eenmaal zelfs klaar om een reeds
verkocht schilderij terug te vragen aan een klant, omdat hij er bij
nader inzien ontevreden over was en er nog aan wilde werken.
Het resultaat was desastreus, omdat het oorspronkelijke
schilderij compleet verdween onder een nieuwe laag verf. Hij
liet haar hiermee wel zien dat een sterke, onafhankelijke geest
je kostbaarste bezit is in het leven.
Het is even veelzeggend dat ze, wanneer ze aan haar
toekomst als kunstenaar denkt, ze in de eerste plaats aan
haar kinderen denkt. Ze hoopt dat, als zij er niet meer is (over
een héél, héél lange tijd), haar kinderen kracht zullen kunnen
putten uit haar schilderijen en dat ze haar wezen er in zullen
kunnen voelen. Want uiteindelijk zit zij, Charlotte Molenkamp,
in haar schilderijen, wat ze verder ook geschilderd heeft.
Het zijn intieme stukjes van haar innerlijk, verborgen onder
schilderkunstig vuurwerk en puur plezier in het schilderen.
En ergens zijn moederschap en kunstenaarschap met elkaar
verbonden voor Molenkamp, beide komen tenslotte voort uit
een scheppend oergevoel.
Charlotte Molenkamp woont heel bijzonder, in een
negentiende-eeuwse villa verscholen in een groen stukje
Tilburg, maar dat is eigenlijk een onbelangrijk detail wanneer
je kijkt naar waar het Molenkamp echt om gaat. En dat is
een leven op basis van betrokkenheid, oprechtheid en
authenticiteit, privé en in haar schilderijen. Veel belangrijker dan
het huis is de plek waar het staat, namelijk op een steenworp
afstand van haar ouderlijk huis. Verbondenheid, is waar het om
gaat, met haar familie, met haar partner en met haar goede
vrienden - vroeger, nu en in de toekomst. Dit is wat je terugziet
in haar schilderijen, met alle ups en downs die nu eenmaal
horen bij wezenlijk contact en echte verbinding.
Drs. Vincent Botella
RODE KAT 2, 2011
olie op linnen, 80 x 90 cm
6 7

zeebodem, 2011
olie op linnen, 150 x 180 cm
feest, 2011
olie op linnen, 180 x 180 cm
8 9

schemering 1, 2011
olie op linnen, 140 x 160 cm
helder licht, 2011
olie op linnen, 110 x 130 cm
10 11

IN THE HEAT OF THE NIGHT, 2011
olie op linnen, 130 x 110 cm
nachttuin, 2011
olie op linnen, 130 x 110 cm
12 13

DRAMATIC NIGHT, 2011
olie op linnen, 130 x 110 cm
restless night, 2011
olie op linnen, 140 x 160 cm
vergeten tuin, 2011
olie op linnen, 130 x 110 cm
14 15

VOL GEDACHTEN, 2011
olie op linnen, 90 x 80 cm
www.etiennegallery.nl
De Lind 38 - 5061 HX Oisterwijk (NL) - T. +31 (0)13 - 529 95 99 - M. + 31 (0)6 - 53 89 05 81 - info@etiennegallery.nl.
Geopend: woensdag t/m zondag van 12.00 tot 17.00 uur.