Zooi! Mooi? - Kunst Centraal

groep 1-2
Zooi! Mooi?
Abcoude, Baambrugge, Vinkeveen
en Wilnis
kunst- en cultuurmenu:
Cultuurprogramma
domein:
Professionele instellingen
discipline:
Dans
2012-2013

Colofon
Dit is een uitgave van:
Kunst Centraal
Postbus 160
3980 CD Bunnik
tel: 030 - 659 55 20
fax: 030 - 659 05 10
e-mail: info@kunstcentraal.nl
internet: www.kunstcentraal.nl
Ontwikkeling:
Lia Leenheer
in samenwerking met: Kunstencentrum De Kom
Danssolo: Mirjam van der Blom
15 december 2011
Dansfragmenten: uit dansvoorstelling Zooi!
Overgenomen met toestemming van Dansgroep Amsterdam
Redactie:
Tekstbureau Van der Kooij, Maarn
Eindredactie:
Ariane van Heijningen
Vormgeving:
BMD, Bunnik
Copyright:
Dit materiaal is bedoeld voor gebruik binnen uw school en mag niet vermenigvuldigd of openbaar gemaakt worden voor
gebruik daarbuiten zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Kunst Centraal.
Laatst gewijzigd: 27-08-2012
Colofon

Inhoudsopgave
Inleiding................................................................................................................................................... 5
Over het project....................................................................................................................................... 6
Over de culturele partner......................................................................................................................... 7
Over afval................................................................................................................................................ 8
Lessenoverzicht...................................................................................................................................... 10
Lessen vóór het bezoek aan de culturele omgeving................................................................................. 11
Les 1: Zooi! Mooi? ......................................................................................................................... 12
Les 2: De vuilnisman ...................................................................................................................... 14
Lessen na het bezoek aan de culturele omgeving.................................................................................... 16
Les 3: Hoe was het vroeger en hoe is het nu?................................................................................... 17
Les 4: De dansende vuilnisman........................................................................................................ 19
Bijlagen
Bijlage 1: Het vuilnismannenlied
Bijlage 2: Vuilnisman vroeger
Bijlage 3: Vuilnisman nu
Bijlage 4: Losse fotootjes ‘vroeger’
Bijlage 5: Losse fotootjes ‘nu’
Bijlage 6: Ouderbericht
Bestanden website
Inhoudsopgave

Inleiding
Cultuurprogramma
Dit project maakt deel uit van het Cultuurprogramma, dat Kunst Centraal organiseert om leerlingen te
laten kennismaken met hun culturele omgeving.
De culturele omgeving is verdeeld in vier domeinen (professionele instellingen, amateur- en vrijwilligersorganisaties,
bebouwde omgeving en landschap & natuur). Deze domeinen worden vanuit de verschillende
vakdisciplines benaderd: dans, literatuur, muziek, beeldende vorming, drama, audiovisuele vorming
en erfgoed, of een combinatie van deze disciplines.
Domein
Het project Zooi! Mooi? valt binnen het domein ‘professionele instellingen’.
Discipline
Als kunstzinnige invalshoek is gekozen voor de discipline dans.
Doelgroep
Dit project is geschikt voor de groepen 1 en 2 uit het primair onderwijs.
Doelstelling educatief materiaal
Het educatief materiaal dat voor u ligt, is een onderdeel van het project Zooi! Mooi? De lessen in deze
handleiding voldoen aan de kerndoelen voor kunstzinnige oriëntatie en de kerndoelen die aansluiten bij
‘oriëntatie op jezelf en de wereld’. Bij elke les staan specifieke lesdoelen beschreven die hierbij aansluiten.
Organisatie
De uitvoeringsdata en -tijden staan vermeld in het rooster van Kunst Centraal. Deze kunt u vinden op de
website.
Kwaliteit
Wij vragen u nadrukkelijk na afloop van het project uw bevindingen met ons te delen via het waarderingsformulier
op de website. Uw reactie/beoordeling is voor ons stimulerend en richtinggevend bij de
kwaliteitsverbetering van onze diensten.
Wij wensen u veel plezier bij de uitvoering van dit project.
Lia Leenheer
consulent dans
5
Inleiding

Over het project
Leerlingen van vier en vijf jaar ontdekken de wereld om zich heen al explorerend en spelend. Zij doen
ervaringen op door te kijken en na te bootsen. Op deze leeftijd willen ze graag moeder of vader zijn, juf,
buschauffeur, politieagent, zuster of vuilnisman; allemaal herkenbare figuren uit hun directe omgeving.
In het project Zooi! Mooi? staan het beroep en de figuur van vuilnisman centraal. De vuilnisman is een
kenmerkend cultuurverschijnsel; hij is duidelijk zichtbaar in elke gemeente, wijk en straat. Het fenomeen
‘vuilnisman’ kent een lange geschiedenis, die sterk te maken heeft met onze westerse cultuur. Door middel
van dit project willen we de leerlingen bewust maken van het belang van het bestaan van de vuilnisman
in de omgeving van het kind.
Dans is een uitstekend uitingsmiddel voor jonge kinderen. De dansfragmenten op de website en de danssolo
zetten de vuilnisman in de schijnwerpers. Door actief te dansen kunnen de leerlingen hun eigen
beleving ten aanzien van de vuilnisman vormgeven.
Voor u als leerkracht is het een prachtig voorbeeld van de manier waarop twee totaal verschillende
instellingen met elkaar samenwerken, en hoe de culturele omgeving wordt betrokken bij de dans.
Zooi! Mooi? is geen milieuproject. In beperkte mate komt het gebruik van afval wel aan de orde, maar
in deze lessen gaat het met name om het beroep van vuilnisman. Het project kan voor u wel een stimulans
zijn om er een milieu-/afvalproject aan op te hangen of erop te laten volgen. Ideeën hiervoor kunt u
vinden op internet.
Het project Zooi! Mooi? bestaat uit vier lessen. In deze lessen wordt er gepraat, gezongen, gekeken,
geobserveerd, vergeleken en gezocht. Er vindt een ontmoeting plaats en er wordt actief gedanst. De leerlingen
maken kennis met dans, zowel door het filmfragment als live, ze maken gebruik van kopieën van
foto’s en van een lied. Drie lessen worden door de leerkracht begeleid (les 1-3), de vierde les wordt door
een dansdocent uitgevoerd.
Bij het lesmateriaal horen verschillende bestanden: twee dansfragmenten, een muziekfragment en foto’s.
De foto’s in bijlage 2 t/m 5 uit het lesboek vindt u op de site; u kunt dus ook met behulp van het digibord
werken.
6
Ouderbericht
We vinden het belangrijk dat ouders op de hoogte zijn van waar hun kind op school mee bezig is.
Daarom hebben we een ‘ouderbericht’ (bijlage 6) gemaakt. Dit is een brief aan de ouders waarin het
project wordt toegelicht, en waarin wordt verteld wie het project heeft ontwikkeld en wie het uitvoert.
Verder staat er een huiswerkopdracht (les 2) voor de leerlingen in beschreven. Het is de bedoeling dat dit
ouderbericht aan het begin van het project aan de ouders wordt uitgereikt.
Dansgroep Amsterdam
Dansgroep Amsterdam heeft in 2005 een samenwerkingsproject uitgevoerd met de mannen van de afdeling
Afvalverzameling van het Amsterdamse stadsdeel Oud-Zuid. Onder begeleiding van choreografe
Krisztina de Châtel is een prachtige dansvoorstelling tot stand gekomen, waarin zowel vuilnismannen
als dansers meedansen. Titel van de dansvoorstelling is Zooi! Dansgroep Amsterdam is zo vriendelijk
geweest fragmenten uit de voorstelling gratis ter beschikking te stellen. Wij danken hen hiervoor.
U begrijpt dat wij ons voor de titel van dit project hebben laten inspireren door de titel van deze dansvoorstelling.
Over het project

Over de culturele partner
1. Balletschool Abcoude
De balletschool in Abcoude bestaat al meer dan dertig jaar en werd opgericht en jarenlang enthousiast
geleid door Bernadette Robertson. In 2006 nam Linda van Nimwegen de school met veel plezier van
haar over. De balletschool heeft in Abcoude vele locaties gehad maar huist tegenwoordig in een mooie
balletstudio in het Piet Mondriaangebouw.
De balletschool heeft op het moment ruim 150 leerlingen in de leeftijd van 4 t/m 18 jaar. Daarnaast zijn
er ook balletlessen en musicallessen voor volwassenen te volgen.
Kinderen jonger dan 4 jaar kunnen alvast op de wachtlijst worden geplaatst. Omdat de kleutergroepen
snel vol zijn is dit altijd verstandig om te doen. De leerlingen van de school komen niet alleen uit
Abcoude maar ook uit Baambrugge, Vinkenveen, Amsterdam en Diemen.
Er worden lessen gegeven op maandag, dinsdag en woensdag. Leerlingen worden ingedeeld op leeftijd
en eventueel op danservaring. Voor de kleinsten ( 4 tot 6 jr) zijn er ADV lessen ( algemene dansvaardigheid)
waarin er gewerkt wordt vanuit improvisaties, verhalend bewegen en beeldend bewegen. Ook
wordt er een beginnetje gemaakt met de klassieke ballettechniek. Voor leerlingen vanaf 7 jaar wordt er
dieper ingegaan op deze techniek maar is er daarnaast veel ruimte om kennis te maken met verschillende
dansstijlen ( jazzballet, moderne dans, streetdance) en te bewegen op uiteenlopende muziekgenres. Ook
werken zij met hun docent aan een choreografie.
De docenten van de balletschool hebben allen een professioneel erkende dansopleiding gevolgd en zijn
gediplomeerd dansdocent.
Voor meer informatie kunt u terecht op de website: www.balletschoolabcoude.nl.
2. Dansdocent Linda van Nimwegen
Linda was 10 jaar toen ze naar de Nationale Balletacademie in Amsterdam ging waar ze afstudeerde als
klassiek balletdanseres. Ze danste in verschillende balletten bij het Nationale Ballet en het Scapino ballet
zoals bijvoorbeeld de Notenkraker. Ze maakte deel uit van de originele cast van de Phantom of the
Opera in Scheveningen en stond tien jaar op het toneel bij dans/musical gezelschap Opus One. Daar was
ze ook de danscaptain en de vaste assistent van regisseur en choreograaf. Zelf choreografeerde ze voor
verschillende theaterproducties en grote evenementen. In 2006 nam Linda de Balletschool van Bernadette
Robertson over; de school waar ze zelf ooit als zesjarige was begonnen met dansen. Naast haar werk
voor de balletschool is Linda productiemedewerker bij Stichting Papageno.
3. Sunnie Mayer
Sunnie begon al als klein meisje met dansen. Vanaf haar tiende jaar trad ze op in professionele theaterproducties
waaronder bijvoorbeeld Annie. Haar opleiding volgde ze aan de dansvakopleiding in Haarlem
waar ze afstudeerde als uitvoerend danseres/dansdocent. Sunnie geeft momenteel les op verschillende
balletscholen en basisscholen en is daarnaast ook werkzaam als choreografe. Samen met twee van haar
studiegenoten startte Sunnie recentelijk haar eigen educatieve dansgroep EDIT. Met deze groep maakt
ze dansvoorstellingen voor kinderen over onderwerpen uit het dagelijkse leven. Sunnie heeft in 2010
ook haar eigen dansschool opgericht: Dansstudio SunDance is een professionele dansstudio gevestigd in
Abcoude (Piusschool, Broekzijdselaan 3). DSD Abcoude biedt verschillende lessen aan voor jong en oud.
7
www.dansstudio-sundance.nl
Over de culturele partner

Over afval
Vuil, de stad en dood
Door de eeuwen heen waren dit zaken die met elkaar samengingen. In vroeger tijden leidde vuil in de
stad tot ziekteverspreiding en vaak ook tot de dood. In Nederland is door de verbeterde hygiëne de
angst voor ziekte door afval op straat zo goed als verdwenen. Anders is dat nog in derdewereldlanden
en in oorlogsgebieden, of in gebieden die getroffen zijn door internationale boycots. Tot voor de Eerste
Wereldoorlog leefden veel stadsbewoners nog in hun eigen vuil. Rivieren en grachten waren open riolen
waar uitwerpselen in dreven, maar waar ook drinkwater of water bestemd voor bedrijven uit werd
gehaald. Mestvaalten midden in de stad waren niet ongewoon; velen hadden immers een stukje grond
buiten de stad, en de beer uit de eigen put was van prima kwaliteit. Angst voor epidemieën (cholera,
tyfus, Spaanse griep) heeft de Nederlander uiteindelijk hygiëne bijgebracht, en de overheid de organisatie
en controle ervan op zich laten nemen. Een cruciaal aspect is de verandering van het afval. Vroeger stonk
het wel naar mest, etensresten en beenderen, maar dit was organisch afval, dat na verloop van tijd geheel
verdween. Tegenwoordig is daar chemisch, industrieel en radioactief afval bij gekomen; nog niet zo lang
weten we wat dergelijke stoffen kunnen aanrichten, en ook dat ze niet of veel minder snel, of wellicht
nooit zullen verdwijnen. Met het gescheiden ophalen van afval probeert de overheid de organische
stroom weer te hergebruiken. Het gevaarlijke afval wordt op speciale plekken bewaard of vernietigd. Een
erfenis voor de toekomst, waar zorgvuldig mee om moet worden gegaan.
8
De gang van het vuil
Aanvankelijk werd het vuil thuis opgehaald in zelfgemaakte houten bakken,
later gevolgd door de zinken afvalemmer, plastic emmer, plastic zakken en de
minicontainer. De wijze waarop deze werden opgehaald heeft in de loop van de
tijd ook een ontwikkeling doorgemaakt.
Begin 1900 waren paarden voor veegkarren of voor wagens beladen met beertonnen
onderdeel van het dagelijkse straatbeeld.
Uiteraard nam door de industrialisatie het aandeel van de paarden in het werk
af. Gemeentebedrijven behoorden tot de eersten die beseften dat motoraandrijving
een belangrijke stap voorwaarts betekende bij het schoonhouden van
steden en dorpen. Met automobielen kon het werk nu eenmaal sneller en goedkoper
worden verricht. Het materieel van de reinigingsdiensten werd dan ook
uitgebreid met vrachtauto’s en driewielige veegwagentjes voor het vervoeren
van vuil. Het gebruik van paarden liep verder terug. De vrachtauto’s werden
steeds geavanceerder en er kwamen speciale voertuigen voor de vuilnisophaaldienst.
De beladers konden het vuil los achter in de bak gooien. De laadbak
kon helemaal rechtop gezet worden, waardoor het vuil opschoof naar één kant
van de laadbak. Tegenwoordig wordt gewerkt met schotten die het vuil samenpersen,
zodat er meer vuil in de wagen kan. De wagens zijn nu ook veel lichter.
De invoering van uniforme vuilnisemmers was een hele verbetering; de wagens
werden voorzien van een installatie om de vaten op te tillen en in
de bak te legen, waardoor het werk van de beladers werd verlicht.
De plastic vuilniszak maakte het juist weer zwaarder; de zakken
werden immers met de hand in de bak geworpen – maar ze zijn wel
weer lichter dan de vaten.
Over afval

Met de invoering van containers zijn de wagens opnieuw aangepast;
voor de ophalers is deze manier van aanbieden het meest hygiënisch.
Bron: Utrechts vuil, 125 jaar reinigingsdienst
(Historische reeks Utrecht, nr. 32)
Geschreven door Ingrid Jacobs
De ratel
Als de vuilnis rond de feestdagen op een ongewone dag werd opgehaald,
verscheen de ratelman: een vuilnisman met een heel grote houten ratel
aan een lange steel. Hij stond dan op de stoep de ratel te draaien, zodat
je gauw de vuilnisbak naar de straat kon brengen. Die ratel maakte een
enorme herrie en was overal te horen.
9
Over afval

Lessenoverzicht
Les Korte inhoud van de les Ter voorbereiding Nodig
Les 1
Een dansfragment is de start van het
Zorg dat u bekend bent met de route van
. laptop/desktop, digibord
Zooi! Mooi?
project. Hiermee wordt het thema van de
het afval op uw school (zie opdracht 3).
. van de website: dansfragment ZooiMooi.
vuilnisman geïntroduceerd. De leerlingen
Leg op het tafeleiland in het midden van het
wmv en muziekfragment Vuilnismannen-
onderzoeken waaruit het afval in hun klas
lokaal een plastic of papieren tafelkleed. Zet
lied.mp3
bestaat. Besproken wordt door wie het
naast de tafel de afvalbak of bakken/dozen
-de afvalbak (-bakken) die in de klas
afval uit de klas wordt gehaald en wie het
waarin de leerlingen gewend zijn het afval
word(t/en) gebruikt.
afval bij school ophaalt. Tot slot leert u het
weg te gooien.
- bijlage 1: Het Vuilnismannenlied
Vuilnismannenlied aan.
Les 2
De leerlingen kijken op de stoep bij school
Vraag tijdig na rond welke tijd en op welke
. van de website: dansfragment Bezems.wmv
De vuilnisman
naar de werkzaamheden van de vuilnis-
dag de vuilnisman langs school komt. Doen
. laptop/desktop, digibord
mannen. Terug op school bespreekt u met
meerdere groepen van uw school mee,
. een of twee hulpouders
de leerlingen wat de vuilnismannen doen,
overleg dan met uw collega’s wie wanneer
wat zij aanhebben, hoe zij zich bewegen,
gaat kijken. De vuilnismannen kunnen niet
enzovoort. De les wordt afgesloten met een
te lang bij de school stilstaan.
dansfragment.
Zorg dat een of twee hulpouders assisteren
bij het begeleiden van de leerlingen.
Les 3
De leerlingen vergelijken foto’s van vroeger
Voor elk tweetal moet bij hun zitplek
. bijlage 2: FotoVuilnisman_vroeger.pdf
Hoe was het vroeger
en nu met elkaar. Wat is er anders? Hoe
klaargelegd worden: een foto van vroeger,
. bijlage 3: FotoVuilnisman_nu.pdf
en hoe is het nu?
ging het vroeger en hoe gaat het nu?
een foto van nu en een stapeltje van 10
. bijlage 4 en 5: Losseonderdelen.pdf
kleine foto’s:
. Kopieer voor elk tweetal bijlage 2 en 3
. Maak voldoende kopieën van de kleine
foto’s van vroeger en van nu (bijlage 4
en 5).
. Snijd ze los en maak voor elk tweetal een
stapeltje van deze 10 kleine foto’s (vroeger
en nu door elkaar gemixt).
10
. Zorg dat u zelf ook een setje hebt.
. Leg ‘vroeger’ en ‘nu’ op het tafeleiland.
Uw setje gebruikt u bij opdracht 4.
Les 4: De dansende
Het project wordt afgesloten met een
Zorg dat speel- of gymzaal leeg is. Geen
Bezoekrooster van Kunst Centraal
vuilnisman
danssolo en een dansles met als thema ‘de
bankjes, zodat direct doorgegaan kan
Indien nodig: begeleidende ouders
vuilnisman’. Beide worden door een dans-
worden met de dansles.
. lege speel- of gymzaal (als de les op school
docent uitgevoerd.
Zet cd-speler en handtrom in de speel- of
plaatsvindt)
Deze les vindt in principe plaats bij u op
gymzaal klaar (de dansdocent neemt haar
. cd-speler en handtrom (als de les op school
school, maar het kan ook zijn dat u hier-
eigen muziek mee).
plaatsvindt)
voor naar de dans- of muziekschool moet.
Regel indien nodig begeleidende ouders!
. de leerlingen dragen makkelijk zittende
Controleer dit op het rooster van Kunst
kleding, en hebben blote voeten of gym-
Centraal.
schoenen
Lessenoverzicht

Lessen vóór het bezoek aan de culturele omgeving
11

Les 1
Zooi! Mooi?
Korte lesinhoud
Een dansfragment vormt de start van het project. Hiermee wordt het thema ‘de vuilnisman’ geïntroduceerd.
De leerlingen onderzoeken waaruit het afval in hun klas bestaat. Besproken wordt door wie het
afval uit de klas wordt gehaald en wie het afval bij school ophaalt. Tot slot leert u het Vuilnismannenlied
aan.
Doel
Nodig
Tijd
Ruimte
Aan het einde van de les zijn de leerlingen in staat om:
1. aan te geven waaruit het afval in hun klas bestaat;
2. het vuilnismannenlied zonder cd/begeleiding te zingen.
- Laptop/desktop of digibord
- Van de website: dansfragment Zooi! Mooi? en muziekfragment Vuilnismannenlied
- De afvalbak die in de klas wordt gebruikt. Scheidt u in de klas afval in
bijvoorbeeld prullenbak, papierdoos en gft-bak, dan heeft u deze nodig
voor opdracht 1. Als u alles in één afvalbak laat gooien, dan gebruikt u
alleen deze voor opdracht 1.
- Bijlage 1: Vuilnismannenlied
30 minuten
Grote kringopstelling rond tafeleiland (vier tafeltjes tegen elkaar) in het
midden van het lokaal
Voorbereiding
Zorg dat u bekend bent met de route van het afval op uw school (zie opdracht 3).
Leg op het tafeleiland in het midden van het lokaal een plastic of papieren tafelkleed. Zet naast de tafel
de afvalbak of bakken/dozen waarin de leerlingen gewend zijn het afval weg te gooien.
12
INLEIDING
Het project wordt door middel van een dansfragment gestart. De leerlingen kijken naar dans en tegelijkertijd
wordt het thema van dit project geïntroduceerd.
Opdracht 1 Kijken naar dansfragment
- De leerlingen kijken naar dansfragment Zooi!Mooi?
- Bespreek met hen wat ze gezien hebben. (Iemand in een container. Misschien wel meer dan één
iemand, handen, armen en voeten, allerlei werkauto’s, grote en kleine, en een heleboel vuilnismannen.)
- Vertel de leerlingen dat de vuilnisman heel belangrijk is. Weten ze ook waarom? (Halen afval op.)
Wat is afval?
- Vertel hun dat ze het de komende tijd regelmatig over de vuilnisman zullen hebben.
KERN
Voer opdracht 2 uit als onderdeel van het moment dat de leerlingen iets eten en drinken. Opdracht 3
kunt u op dezelfde dag op een later moment uitvoeren.
Opdracht 2 Wat gooien wij weg?
- Vraag aan een leerling tijdens het eten en drinken wat hij na het eten of drinken weggooit en waar dat
afval dan in gaat.
Les 1 Zooi! Mooi?

Als u het afval in de klas scheidt, vraag dan waarom het in die bak of doos gaat. Let erop
dat de leerling het afval in de juiste bak of doos gooit.
Afval: papier, klokhuizen, stukjes brood, lege pakjes van sap of melk.
- Als alle leerlingen klaar zijn met eten en drinken en hun afval hebben weggegooid, zet u de prullenbak
(gft-doos, papierbak, of iets anders) zo neer dat iedereen er goed in kan kijken. Laat de leerlingen
nog een keer benoemen wat er allemaal in de prullenbak (en de andere bakken of dozen) zit.
Opdracht 3 De afvalroute
- Door wie worden deze bakken of dozen uit de klas opgehaald? (schoonmaker)
- Waar gaat dat afval dan weer heen? (naar de papiercontainer, naar de kliko, of anders)
- Wie haalt het afval op bij de school? (de vuilnisman)
AFSLUITING
Leer de leerlingen het Vuilnismannenlied aan (bijlage 1 en muziekfragment op van de website). De
leerlingen gaan binnenkort kijken naar het ophalen van het afval bij de school. Het lied moet uiteindelijk
zonder muziek gezongen kunnen worden, omdat het buiten voor de vuilnismannen ten gehore zal
worden gebracht.
Opdracht 4 Het vuilnismannenlied
- vertel de leerlingen kort wat de inhoud van de tekst van het lied is.
- leer de leerlingen het lied aan m.b.v. het notenschrift, of leer het lied aan door hen met de muziek te
laten meezingen.
EXTRA
De leerlingen kunnen het lied illustreren met een aantal bewegingen, zie onderstaand voorbeeld.
Het is het leukst om samen met de leerlingen bewegingen te bedenken!
Intro 4 x 8 tellen
Met een denkbeeldige bezem zwierige en doorgaande veegbewegingen
maken. Korte en lange veegbewegingen, langzaam
en snel.
Couplet (4 x) 4 x 8 tellen
1e 8 tellen: een denkbeeldige kliko verplaatsen
2e 8 tellen: meerdere keren wijzen, afwisselend met vinger ene
hand en vinger andere hand, in een bepaalde richting
3e 8 tellen: afkloppen van kleding (mouwen, broekspijpen,
schouders, enz.)
4e 8 tellen: met twee handen een denkbeeldige zware vuilniszak
optillen en die met nadruk met een grote boog op het
woord ‘vuilnisman’ in de vuilniswagen kieperen
13
Tussenspel 1 (2 x) 4 x 8 tellen
Idem intro
Tussenspel 2 (2 x) 4 x 8 tellen
Idem intro, maar nu maken de leerlingen er ook een rondje op
hun plaats bij
Les 1 Zooi! Mooi?

Les 2
De vuilnisman
Korte lesinhoud
De leerlingen kijken op de stoep bij school naar de werkzaamheden van de vuilnismannen. Terug in de
klas bespreekt u met hen wat de vuilnismannen doen, wat zij aan hebben, hoe zij zich bewegen, enzovoort.
De les wordt afgesloten met een dansfragment van de website.
Deze les kan op verschillende momenten in de projectperiode plaatsvinden, als het maar voor les 4 is.
Zorg er wel voor dat opdracht 5 is besproken voor les 4. Deze wordt in opdracht 1 van les 3 besproken.
Doel
Nodig
Ruimte
Tijd
Aan het einde van de les zijn de leerlingen in staat om:
1. aan te geven wat een vuilnisman voor handelingen en bewegingen
maakt;
2. te reflecteren op dans met het thema ‘de vuilnisman’.
- digibord of laptop/desktop
- dansfragment De Bezems
- een of twee hulpouders
Deze les vindt deels buiten plaats, op de plek waar de vuilniswagen het
afval van de school ophaalt, en deels in de klas.
30 minuten
- bij de vuilnismannen: 10 minuten
- in de klas: 20 minuten
Voorbereiding
Vraag tijdig na rond welke tijd en op welke dag de vuilnisman langs school komt. Doen meerdere groepen
van uw school mee, overleg dan met uw collega’s wie wanneer gaat kijken. De vuilnismannen kunnen
niet te lang bij de school stilstaan.
Zorg dat een of twee hulpouders assisteren bij het begeleiden van de leerlingen.
INLEIDING
De leerlingen worden voorbereid op het gaan kijken bij de vuilniswagen.
14
Opdracht 1 Voorbereiding
- Wat zouden de leerlingen willen vragen aan de vuilnisman?
- Oefen nog een keer het lied. De leerlingen moeten dit kunnen zingen zonder cd!
- Maak duidelijke afspraken over het kijken naar de vuilnismannen: wat mag wel en wat niet?
KERN
Het bezoek aan de vuilnismannen op straat vormt de kern van deze les. Zorg dat de leerlingen op een
veilige plek staan. Zij moeten de vuilnismannen goed kunnen zien, maar hoeven niet pal naast de wagen
te staan.
Opdracht 2 De vuilnismannen
- De leerlingen kijken een tijdje naar de werkzaamheden van de vuilnismannen.
- De leerlingen zingen het lied De Vuilnismannen.
- De leerlingen mogen een aantal vragen stellen aan de vuilnismannen.
Opdracht 3 Wat doen zij?
- Bespreek terug in de klas het kijken naar de vuilnismannen na.
Wat doen de vuilnismannen, wat gooien ze in de vuilniswagen? Wat zit er in de kliko, container of
Les 2 De vuilnisman

vuilniszak? Wat hebben de vuilnismannen aan? Waarom zitten er van die felle gele (of rode, of
oranje) strepen op hun broek? Zijn ze sterk? Waarom moeten ze sterk zijn? Moesten ze veel of
weinig afval in de vuilniswagen gooien?
AFSLUITING
Als afsluiting van deze les kijken de leerlingen naar een dansfragment, waarin de bezem een centrale rol
speelt.
Opdracht 4 De bezem
- De leerlingen kijken naar het dansfragment Bezems.
- Wat gebruikten deze vuilnismannen/-vrouwen hier? (bezem)
- Waarom gebruikt een vuilnisman een bezem? (om de stoep schoon te vegen)
- Welke bewegingen maakten zij met hun bezems?
Opdracht 5 Je eigen straat, je eigen huis
Stel de leerlingen de volgende vragen:
- Wordt bij jou in de straat het afval in minicontainers (kliko’s) of in vuilniszakken opgehaald?
- Hoeveel vuilniszakken of containers zetten je vader en moeder buiten op de dag dat het afval bij jullie
in de straat wordt opgehaald?
15
Les 2 De vuilnisman

16
Lessen na het bezoek aan de culturele omgeving

Les 3
Hoe was het vroeger en hoe is het nu?
Korte lesinhoud
De leerlingen vergelijken foto’s van vroeger en nu met elkaar. Wat is er anders? Hoe ging het vroeger en
hoe gaat het nu?
Doel
Nodig
Opstelling
Tijd
Aan het einde van de les zijn de leerlingen in staat om het verschil tussen
de vuilnisman vroeger en de vuilnisman nu te herkennen.
- bijlage 2: FotoVuilnisman_vroeger.pdf
- bijlage 3: FotoVuilnisman_nu.pdf
- bijlage 4 en 5: Losseonderdelen.pdf
Verdeel de leerlingen in tweetallen (een ouder en een jonger kind). Zorg
voor een tafeleiland in het midden van het lokaal.
30 minuten
Voorbereiding
Voor elk tweetal moet bij hun zitplek klaargelegd worden: een foto van vroeger, een foto van nu en een
stapeltje van de 10 kleine foto’s:
- Kopieer voor elk tweetal de foto van de vuilnisman vroeger en die van de vuilnisman nu (bijlage 2 en
3).
- Maak voldoende kopieën van de kleine foto’s van vroeger en van nu (bijlage 4 en 5).
- Snijd ze los en maak voor elk tweetal een stapeltje van deze 10 kleine foto’s (vroeger en nu door
elkaar gemixt).
- Zorg dat u voor uzelf ook een setje heeft. Leg ‘vroeger’ en ‘nu’ op het tafeleiland. Uw stapeltje met de
10 kleine foto’s gebruikt u bij opdracht 4.
INLEIDING
Opdracht 1 Vuilniszak of minicontainer?
- Vraag de leerlingen of er bij hen in de straat vuilniszakken of minicontainers/kliko’s buiten worden
gezet.
- Hoeveel vuilniszakken of minicontainers zetten hun ouders buiten?
- Staan er in straten met veel huizen net zo veel vuilniszakken of minicontainers buiten als in straten
met weinig huizen? En hoe komt dat? (veel en weinig huizen, minder mensen)
- Zou er vroeger ook al zo veel afval geweest zijn?
17
Opdracht 2 Vroeger
We hebben het in deze les over ‘vroeger’ en ‘nu’. Voor kleuters is ‘vroeger’ een heel abstract begrip. Let
erop dat u even uitlegt dat ‘vroeger’ heel lang geleden is, nog voor hun opa en oma geboren waren.
- Vertel de leerlingen dat vuilnismannen heel belangrijk zijn, omdat zij ons afval ophalen.
Heel, heel lang geleden, toen er nog weinig mensen waren, ruimden die mensen zelf hun vuil op door
het te verbranden. Of ze lieten het liggen, en dan werden de spulletjes vanzelf door de natuur opgegeten
(verteerd, zoals jullie je boterhammetje verteren). Maar doordat er meer mensen kwamen, en
daardoor ook heel veel afval, moest er iets bedacht worden om het afval van de mensen op te ruimen.
Ook omdat er steeds meer spulletjes gemaakt werden die de natuur zelf niet kon verteren, zoals bijvoorbeeld
dingen van plastic. Vanaf die tijd zijn er altijd mensen geweest die voor andere mensen het
afval ophaalden.
- Wie kan mij vertellen wat er gebeurt als er geen vuilnismannen zouden zijn en er geen afval wordt
opgehaald?
Les 3 Hoe was het vroeger en hoe is het nu?

KERN
De leerlingen zitten in tweetallen bij elkaar met voor zich de twee foto’s van vroeger en nu en het stapeltje
van 10 losse fotootjes (zie voorbereiding). Wijs hen op de twee grote foto’s (bijlage 2 en 3) op het
tafeleiland. De ene is een foto van vroeger en de andere een foto van nu. De leerlingen zien waarschijnlijk
al verschillen. Leid hen stap voor stap door de volgende opdracht.
Opdracht 3 Vroeger en nu
- De leerlingen bekijken heel goed de foto’s van vroeger en nu op hun eigen tafeltje. Ze letten op het
verschil tussen vroeger en nu.
- De leerlingen mogen de 10 fotootjes van het gemixte stapeltje bekijken.
- Laat daarna steeds een van deze fotootjes zien en vraag aan een leerling wat het is, zodat alle leerlingen
weten wat de 10 foto’s verbeelden.
- De tweetallen gaan samen uitzoeken of een plaatje hoort bij vroeger of bij nu; stuk voor stuk leggen
ze een fotootje op de vuilnisman van vroeger of op de vuilnisman van nu.
AFSLUITING
Opdracht 4 Het klopt!
- Als iedereen klaar is, pakt u een foto van uw eigen stapeltje van tien en vraagt bij elk fotootje aan
steeds een ander tweetal waar zij het bij gelegd hebben. Zijn er tweetallen die een andere keuze hebben
gemaakt?
- Leg het fotootje vervolgens op de juiste foto op het tafeleiland.
EXTRA
Vertel de leerlingen dat zij de volgende keer gaan kijken naar de dansende vuilnisman. Vertel ook of dit
op school in de speel- of gymzaal plaatsvindt, of op de dans- of muziekschool.
In het laatste geval dient u op tijd begeleidende ouders te regelen.
18
Les 3 Hoe was het vroeger en hoe is het nu?

Les 4
De dansende vuilnisman
Korte lesinhoud
Het project wordt afgesloten met een danssolo en een dansles met als thema ‘de vuilnisman’. Beide worden
door een dansdocent uitgevoerd. Deze les vindt plaats bij u op school, maar het kan ook zijn dat u
hiervoor naar de dans- of muziekschool moet. Controleer dit op het rooster van Kunst Centraal.
Doel
Nodig
Ruimte
Opstelling
Tijd
Aan het einde van de les zijn de leerlingen in staat om het thema ‘de
vuilnisman’ in hun eigen dans vorm te geven.
- bezoekrooster van Kunst Centraal
- indien nodig: begeleidende ouders
- cd-speler en handtrom (als de les op school plaatsvindt)
De leerlingen dragen makkelijk zittende kleding, en dansen op blote
voeten of gymschoenen.
Indien de les op school plaatsvindt:
- speellokaal of gymzaal
Indien de les op school plaatsvindt:
- voor de danssolo zitten de leerlingen op de vloer in de speelzaal of
gymzaal in een halve cirkel opgesteld; het is verstandig dit nog even te
overleggen met de dansdocent
45 minuten
- 5 minuten voor de danssolo
- 30 minuten voor de dansles
- 10 minuten voor binnenkomen en overgang naar dansles
Voorbereiding
(NB: dit geldt alleen als deze activiteit op school plaatsvindt.)
Zorg dat de speel- of gymzaal leeg is. Geen bankjes, zodat direct doorgegaan kan worden met de dansles.
Zet cd-speler en handtrom in de speel- of gymzaal klaar.
Inleiding
Opdracht 1 De dansende vuilnisman
De leerlingen bekijken de danssolo.
19
Kern
Opdracht 2 De dansles
De leerlingen doen actief mee met de
dansles, uitgevoerd door de dansdocent.
Afsluiting
De leerlingen zingen als afsluiting van
deze les en van het hele project het
Vuilnismannenlied!
Les 4 De dansende vuilnisman

Bijlage 1 Vuilnismannenlied
Deze bijlage hoort bij les 1, opdracht 4
20

Bijlage 2 Vuilnisman vroeger
Deze bijlage hoort bij les 3, opdracht 3 en 4
21

Bijlage 3 Vuilnisman nu
Deze bijlage hoort bij les 3, opdracht 3 en 4
22

Bijlage 4 Losse fotootjes ‘vroeger’
Dit is natuurlijk maar gewoon een voorbeeldje!
Deze bijlage hoort bij les 3, opdracht 3 en 4
Bijlage
vuilnismannen vroeger
33
23

Bijlage 5 Losse fotootjes ‘nu’
Dit is natuurlijk maar gewoon een voorbeeldje!
Deze bijlage hoort bij les 3, opdracht 3 en 4
Bijlage
vuilnismannen nu
31
24

Bijlage 6
Ouderbericht
Voor de ouders van de leerlingen van groep 1-2
Graag breng ik een cultuurproject onder uw aandacht waaraan uw kind de komende tijd op school zal
werken. Het project gaat over de vuilnisman en heet Zooi! Mooi? In het project staat de kunstdiscipline
dans centraal. Wij willen u vragen tijdens de projectperiode met uw kind over de thema’s ‘de vuilnisman’
en ‘afval’ te praten. In les 2 van dit project krijgen de kinderen het volgende opdrachtje mee naar huis.
Wilt u samen met uw kind dit opdrachtje uitvoeren?
-Wordt bij jou in de straat het afval in vuilniszakken of in kliko’s opgehaald?
- Hoeveel vuilniszakken of kliko’s zetten je vader en moeder buiten op de dag dat de vuilnisman langskomt?
Cultuurprogramma
Het project Zooi! Mooi? maakt deel uit van het Cultuurprogramma. Dit programma heeft Kunst Centraal,
de provinciale instelling voor kunst- en cultuureducatie, ontwikkeld om leerlingen te laten kennismaken
met hun culturele omgeving. Denk hierbij aan de muziek- of dansschool, de plaatselijke fanfare,
een lokale kunstenaar, de molen of toren in het dorp, of het landschap dat specifiek is voor de gemeente.
Met behulp van de kunstdisciplines dans, literatuur, muziek, beeldende vorming, drama, audiovisuele
vorming en erfgoed, of een combinatie daarvan, wordt deze lokale culturele omgeving onder de aandacht
van de kinderen gebracht. Dit schooljaar krijgen de kleuters van een aantal basisscholen in Abcoude in
het kader van het Cultuurprogramma het project Zooi! Mooi?.
Zooi! Mooi?
In het project Zooi! Mooi? staat het beroep en de figuur van de vuilnisman centraal. De vuilnisman is
een kenmerkend cultuurverschijnsel, en duidelijk zichtbaar in elke gemeente, wijk en straat. Het fenomeen
kent een lange geschiedenis, die sterk te maken heeft met onze westerse cultuur.
Het project bestaat uit vier lessen. In deze lessen wordt gepraat, gezongen, gekeken, geobserveerd, vergeleken
en gezocht. De kinderen kijken op de stoep bij de school naar de vuilnismannen die het afval van
de school ophalen, en zij maken kennis met dans. Een danseres laat hun een danssolo zien en zij bekijken
dansfragmenten op dvd. Ook gaan zij zelf dansen, natuurlijk met als thema ‘de vuilnisman’! Drie lessen
worden door de leerkracht begeleid (les 1-3), de vierde les en de danssolo worden door een dansdocent
uitgevoerd.
25
Doel
Door middel van dit project worden de kinderen zich bewust van het belang van de vuilnisman in hun
eigen omgeving. Dans is voor jonge kinderen een uitstekend middel om zich te uiten. De dansfragmenten
op dvd en de danssolo zetten de vuilnisman in de schijnwerpers. Door middel van het actief dansen
kunnen de kinderen hun eigen beleving uiten. Het project is ontwikkeld door Kunst Centraal en wordt
uitgevoerd door Balletschool Abcoude en door Dansstudio SunDance. Deze instelling verzorgt de danssolo
en de dansles.
Balletschool Abcoude
De balletschool in Abcoude bestaat al meer dan dertig jaar en werd opgericht en jarenlang enthousiast
geleid door Bernadette Robertson. In 2006 nam Linda van Nimwegen de school met veel plezier van
haar over. De balletschool heeft in Abcoude vele locaties gehad maar huist tegenwoordig in een mooie

alletstudio in het Piet Mondriaangebouw.
De balletschool heeft op het moment ruim 150 leerlingen in de leeftijd van 4 t/m 18 jaar. Daarnaast zijn
er ook balletlessen en musicallessen voor volwassenen te volgen.
Kinderen jonger dan 4 jaar kunnen alvast op de wachtlijst worden geplaatst. Omdat de kleutergroepen
snel vol zijn is dit altijd verstandig om te doen. De leerlingen van de school komen niet alleen uit
Abcoude maar ook uit Baambrugge, Vinkenveen, Amsterdam en Diemen.
Er worden lessen gegeven op maandag, dinsdag en woensdag. Leerlingen worden ingedeeld op leeftijd
en eventueel op danservaring. Voor de kleinste ( 4 tot 6 jr) zijn er ADV lessen ( algemene dansvaardigheid)
waarin er gewerkt wordt vanuit improvisaties, verhalend bewegen en beeldend bewegen. Ook
wordt er een beginnetje gemaakt met de klassieke ballettechniek. Voor leerlingen vanaf 7 jaar wordt er
dieper ingegaan op deze techniek maar is er daarnaast veel ruimte om kennis te maken met verschillende
dansstijlen ( jazzballet, moderne dans, streetdance) en te bewegen op uiteenlopende muziekgenres. Ook
werken zij met hun docent aan een choreografie.
De docenten van de balletschool hebben allen een professioneel erkende dansopleiding gevolgd en zijn
gediplomeerd dansdocent.
Sunnie Mayer
Sunnie begon al als klein meisje met dansen. Vanaf haar tiende jaar trad ze op in professionele theaterproducties
waaronder bijvoorbeeld Annie. Haar opleiding volgde ze aan de dansvakopleiding in Haarlem
waar ze afstudeerde als uitvoerend danseres/dansdocent. Sunnie geeft momenteel les op verschillende
balletscholen en basisscholen en is daarnaast ook werkzaam als choreografe. Samen met twee van haar
studiegenoten startte Sunnie recentelijk haar eigen educatieve dansgroep EDIT. Met deze groep maakt
ze dansvoorstellingen voor kinderen over onderwerpen uit het dagelijkse leven. Sunnie heeft in 2010
ook haar eigen dansschool opgericht: Dansstudio SunDance is een professionele dansstudio gevestigd in
Abcoude (Piusschool, Broekzijdselaan 3). DSD Abcoude biedt verschillende lessen aan voor jong en oud.
www.dansstudio-sundance.nl
Met vriendelijke groeten,
26

Bestanden website
Dansfragmenten
- Zooi! Mooi? tracktijd 4.17 les 1
Begin van de dansvoorstelling Zooi, van dansgroep Amsterdam in samenwerking met de afdeling Afvalverzameling
van het Amsterdamse stadsdeel Oud-Zuid.
- Bezems, tracktijd 4.22 les 2
Fragment uit de dansvoorstelling Zooi, van dansgroep Amsterdam in samenwerking met de afdeling
Afvalverzameling van het Amsterdamse stadsdeel Oud-Zuid.
Muziekfragment
- Vuilnismannenlied, tracktijd 3.17 les 1
Uit: Het grote liedjesboek (met cd), door Marianne Busser, Ron Schröder en Jean van Vugt
Uitgeverij: Van Holkema & Warendorf, 1998. ISBN: 902699075 8
Foto’s les 3
- Foto vuilnisman ‘vroeger’ (uitgeverij Spaarnestad, Haarlem)
Fotograaf: Smits
Uitgeverij Spaarnestad, de Beeldbank SFA002013706
- Foto vuilnisman ‘nu’ (Kunst Centraal)
Fotograaf: Theo Naessens
Met medewerking van: de vuilnismannen uit de regio Bunnik, werkzaam bij Van Gansewinkel Milieuservices
Overheidsdiensten BV, Touwslagerstraat 1, 2984 AW Ridderkerk, Nederland.
- Foto vijf losse onderdelen vuilnisman ‘vroeger’ (uitgeverij Spaarnestad, Haarlem)
- Foto vijf losse onderdelen vuilnisman ‘nu’ (Kunst Centraal)
27