Boomblad jaargang 10 - nummer 1 - Bosgroepen.be
Boomblad jaargang 10 - nummer 1 - Bosgroepen.be
Boomblad jaargang 10 - nummer 1 - Bosgroepen.be
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
oomblad<br />
België - Belgique<br />
P.B. - P.P<br />
8000 Brugge 1 - 2e afd.<br />
BC 6335<br />
Driemaandelijks tijdschrift van de West-Vlaamse <strong>Bosgroepen</strong><br />
JANUARI/FEBRUARI/MAART 2012<br />
Afgiftekantoor: 8000 brugge 1 - afd. 2 / P3A9048<br />
Afzendadres: Bosgroep Houtland vzw - Tillegemstraat 81 - 8200 Sint-Michiels<br />
I N F O R M A T I E B L A D V O O R B O S E I G E N A A R S<br />
Houtland<br />
IJzer en Leie<br />
Sneeuwklokjes, de eerste signalen<br />
van prille lente ...<br />
Belangrijke onderhoudsregels<br />
voor bomen<br />
Subsidies voor boseigenaars
INHOUD & COLOFON<br />
Voorwoord 3<br />
De bosgroep stelt zich voor ..... 4<br />
Patrick Trio, een hart voor het Houtland 5<br />
Sneeuwklokjes, de eerste signalen van prille lente ... 7<br />
Welk tuig kruipt er door mijn bos? 9<br />
Enkele <strong>be</strong>langrijke onderhoudsregels voor bomen <strong>10</strong><br />
Subsidies voor boseigenaars 12<br />
Nieuws uit Bosgroep Houtland 14<br />
Nieuws uit Bosgroep IJzer en Leie 16<br />
Activiteitenkalender 18<br />
foto cover: RLH vz w: Wouter Demey<br />
Colofon<br />
<strong>Boomblad</strong> ( Winter 2012), <strong>jaargang</strong> <strong>10</strong> - <strong>nummer</strong> 1<br />
Het <strong>Boomblad</strong> wordt uitgegeven door de West-Vlaamse <strong>Bosgroepen</strong> en verschijnt vier keer per jaar.<br />
De Bosgroep Houtland en de Bosgroep IJzer en Leie zijn een initiatief van privébos<strong>be</strong>heerders, de<br />
Provincie West-Vlaanderen en het agentschap voor Natuur en Bos van het ministerie van de Vlaamse<br />
Gemeenschap.<br />
Redactie: Clint Callens, Chris Couwelier, Anne Decuypere, Jan Goris, Marie-Louise Martens<br />
Foto’s: Clint Callens en Jan Goris<br />
Druk: PurePrint - Oostkamp<br />
Papier: Gedrukt op papier met FSC-la<strong>be</strong>l<br />
Oplage: 1.500 exemplaren<br />
Verantwoordelijke uitgever: Al<strong>be</strong>rt de Busschere, Tillegemstraat 81, 8200 Sint-Michiels<br />
2<br />
<strong>Boomblad</strong> JANUARI/FEBRUARI/MAART 2012
VOORWOORD<br />
Beste bosgroepleden,<br />
Hoewel de winter het ideale moment is om in het bos <strong>be</strong>heerswerken<br />
uit te voeren, is toch de prille lente de periode die de<br />
bosliefheb<strong>be</strong>r in ons allen echt wakker schudt.<br />
Het is de tijd van ontluikende bladeren aan de bomen, van naar<br />
boven priemende voorjaarsbloeiers en van het aanplanten van<br />
nieuwe stukjes bos of natuurelementen. Maar het is vooral een<br />
tijd om te genieten van onze bossen en van de natuur waarin<br />
elk jaar door jullie: de boseigenaars, eventueel met advies of<br />
met hulp van de bosgroep, gewerkt wordt.<br />
Net zoals voorheen, zullen de West-Vlaamse bosgroepen ook<br />
dit jaar zich met overtuiging inzetten om u bij te staan bij uw<br />
bos<strong>be</strong>heer: zowel met informatie, advies als met dienstverlening.<br />
Aarzel niet om ons te contacteren met vragen rond bos<strong>be</strong>heer<br />
of wanneer u bijstand van de bosgroep wenst.<br />
In ieder geval wens ik u dit jaar intens bosplezier toe, een goede gezondheid, alle geluk en<br />
uiteraard ook veel leesgenot met dit <strong>nummer</strong>!<br />
Benoit de Maere d’Aertrycke,<br />
Voorzitter Bosgroep IJzer en Leie vzw<br />
Bestuurder Koepel van Vlaamse <strong>Bosgroepen</strong><br />
Half februari waren<br />
de West-Vlaamse bosg<br />
r o e p b e s t u u r d e r s<br />
te gast bij de gede -<br />
puteerde voor leefmilieu<br />
Guido Decorte.<br />
Er werd gesproken<br />
over de samenwerking<br />
tussen de provincie en<br />
de bosgroepen, nu en<br />
in de toekomst. Zoals<br />
u ook kan zien op de<br />
foto, verliep de bijeenkomst<br />
in een zeer positieve<br />
en vriendschappelijke<br />
sfeer. ( V.l.n.r.<br />
Jan Andries, Jan Goris,<br />
Paul De Vlam, Guido<br />
Decorte, Benoit de<br />
Maere d'Aertrycke,<br />
Clint Callens, Al<strong>be</strong>rt<br />
de Busschere, Joachim<br />
Calcoen) .<br />
<strong>Boomblad</strong> januari/februari/maart 2012<br />
3
DE BOSGROEP STELT ZICH VOOR .....<br />
Wat is een bosgroep?<br />
Een bosgroep is een vereniging van en voor<br />
boseigenaars. In deze samenwerking staat<br />
de <strong>be</strong>heersvrijheid van de eigenaar centraal.<br />
De bosgroep zorgt vrijblijvend voor de<br />
praktische ondersteuning voor het <strong>be</strong>heer<br />
van uw bos. De bosgroep neemt een neutrale<br />
positie in tussen overheden, eigenaars<br />
en bosgebruikers. Hierdoor is ze ook uitermate<br />
geschikt voor overleg tussen de verschillende<br />
boseigenaars en bosgebruikers.<br />
Samen werken wij aan een mooie toekomst<br />
voor het Vlaamse bos!<br />
hulp bij het aanduiden van bomen en<br />
het uitvoeren van allerlei kapwerken<br />
bvb. dunningen;<br />
ondersteunen van <strong>be</strong>bossingen:<br />
administratie, subsidies, soortenkeuze,<br />
aanleg, …;<br />
het uitvoeren van onrenda<strong>be</strong>le <strong>be</strong>heerswerken<br />
door onze ar<strong>be</strong>idersploeg<br />
(waarvan wij de grootste kost dekken);<br />
hulp bij het opstellen van <strong>be</strong>heerplannen;<br />
coördineren van gezamenlijke boswerkzaamheden,<br />
zodat goedkoper en<br />
efficiënter werk kan worden geleverd;<br />
het organiseren van gezamenlijke<br />
houtverkopen, zodat goede prijzen en<br />
goede exploitaties worden gerealiseerd;<br />
organisatie van wandelingen, cursussen<br />
en excursies;<br />
De Bosgroep is regelmatig actief<br />
bij publieksactiviteiten rond bos en<br />
natuur. Spel en vorming worden dan<br />
zo veel mogelijk gecombineerd.<br />
Aanbod voor bosgroepleden<br />
Onze taken <strong>be</strong>staan hoofdzakelijk uit informeren,<br />
sensibiliseren en organiseren. De<br />
coördinator staat in voor:<br />
gratis en onafhankelijk advies over het<br />
bos en het <strong>be</strong>heer ervan (bosbouwtechnische,<br />
wettelijke, financiële en<br />
administratieve aspecten);<br />
informatie over wat uw wettelijke rechten<br />
en plichten zijn als boseigenaar en<br />
wat de mogelijke subsidies zijn;<br />
hulp bij het aanvragen van kapmachtigingen<br />
en het invullen van subsidiedossiers;<br />
Wie kan een<br />
<strong>be</strong>roep doen op onze<br />
diensten?<br />
De bosgroep is er voor alle boseigenaars<br />
uit het werkingsgebied. Het maakt niet<br />
uit of u boseigenaar <strong>be</strong>nt van een bosperceel<br />
van enkele aren bos of van een<br />
boscomplex van meerdere hectaren:<br />
iedereen krijgt dezelfde <strong>be</strong>handeling.<br />
Weet u graag wat de bosgroepen voor<br />
u en uw bos kunnen <strong>be</strong>tekenen, neem<br />
dan contact op met uw bosgroep! De<br />
contactgegevens vindt u op de achterzijde<br />
van dit informatieblad.<br />
4<br />
<strong>Boomblad</strong> JANUARI/FEBRUARI/MAART 2012
BOSGROEPLEDEN AAN HET WERK<br />
Patrick Trio, een hart voor het Houtland<br />
(Artikel door Jan Goris, coördinator Bosgroep Houtland vzw)<br />
Patrick Trio woont met zijn gezin ten noordoosten<br />
van Torhout, kijkend over de vallei<br />
van het Groenhovebos. Patrick is landbouwerszoon<br />
en de ‘Boter<strong>be</strong>rghoeve’ is al ruim<br />
<strong>10</strong>0 jaar familie<strong>be</strong>zit. De eigendom omvat<br />
zo’n 4ha weilanden en een bosje van 0,2ha.<br />
Een steenworp verder, langs de afrit van de<br />
autostrade, heeft Patrick nog 3ha weilanden.<br />
De eigendom is een groene oase in het<br />
landschap: hagen, houtkanten, knotbomenrijen<br />
en een netwerk van vijvers, poelen en<br />
brede grachten. Patrick heeft een opleiding<br />
Regent Land- en Tuinbouw en is ook gediplomeerd<br />
boomverzorger. Momenteel geeft<br />
Patrick les aan de landbouwschool van<br />
Jong bos met toekomstbomen van<br />
vooral Zomereik, Trilpopulier en<br />
Spaanse aak. Daartussen staan zwaardere<br />
exemplaren Canadapopulier.<br />
Uitgebreid assortiment inheemse<br />
bloemen- en <strong>be</strong>ssenstruiken in ondergroei<br />
en bosrand.<br />
Water, knotbomen en houtkanten<br />
vormen de ‘groene draad’ doorheen de<br />
eigendom.<br />
Poperinge, verzorgt opleidingen kettingzaag<br />
voor diverse organisaties en heeft een<br />
eigen <strong>be</strong>drijf voor tuinonderhoud met specialisatie<br />
snoeien en vellen van bomen.<br />
Het bos<br />
Het bos werd door Patrick zo’n 20 jaar geleden<br />
aangeplant. De keuze ging naar een<br />
mengeling van snelgroeiende Canadapopulieren<br />
(UNAL-klonen) en een mix<br />
van inheemse loofbomen zoals Zomereik,<br />
Spaanse aak (=Veldesdoorn), Trilpopulier<br />
en Haag<strong>be</strong>uk. Rondom het bos kwamen<br />
rijen Canadapopulier en een struikenrand<br />
met onder meer Meidoorn, Sleedoorn en<br />
Hazelaar. Twintig jaar later oogt het bos zeer<br />
natuurlijk met bomen en struiken van alle<br />
hoogtes en soorten door elkaar. Patrick kan<br />
al volop brandhout en paalhout oogsten<br />
van bijvoor<strong>be</strong>eld Tamme kastanje. Een <strong>be</strong>langrijke<br />
uitdaging is nu om de loofbomen<br />
voldoende licht te geven ten opzichte van<br />
de Populieren die hoog boven de andere<br />
soorten uitgegroeid zijn. Heel wat Populieren<br />
moeten in dat opzicht nu al gekapt worden<br />
terwijl ze eigenlijk nog niet voldoende<br />
dik zijn om een optimale opbrengst te geven.<br />
Aangezien Patrick zelf zijn kapwerken<br />
uitvoert en het hout zelf als brandhout verwerkt,<br />
is dit hier natuurlijk geen probleem.<br />
Eenzelfde vergelijkbaar feit zien we bij de<br />
Populieren op de rand en in de dreef die<br />
zo dicht bij elkaar staan dat een dunning<br />
nodig zal zijn om de verdere groei te verze -<br />
<strong>Boomblad</strong> januari/februari/maart 2012<br />
5
BOSGROEPLEDEN AAN HET WERK<br />
keren. Voor de dreef heeft Patrick echter al<br />
Zomereik ondergeplant en zal de Populier<br />
weldra weggehaald worden.<br />
Wat leren we hier uit?<br />
Het <strong>be</strong>bossen van gronden met snelle groeiers<br />
zoals Canadapopulier levert heel snel<br />
mooie resultaten op. Na 20 jaar heb je volwassen<br />
bomen. Om te vermijden dat er snel<br />
gedund moet worden, kan je Populieren<br />
minstens <strong>10</strong>m uit elkaar planten. Indien je<br />
Populier met trager groeiende, zwaardere<br />
houtsoorten combineert, plant dan zeker<br />
voldoende ver uit elkaar en hou er rekening<br />
mee dat je de Populier waarschijnlijk<br />
zal kappen vooraleer deze zijn optimaal<br />
rendement voor de houtindustrie (vb. vanaf<br />
150cm omtrek) <strong>be</strong>reikt.<br />
Kleine landschapselementen<br />
Patrick is liefheb<strong>be</strong>r en kweker van het<br />
Vlaamse trekpaard. De weiden die hij hiervoor<br />
nodig heeft, zijn mooi landschappelijk<br />
aangekleed, onder meer met meidoornhagen,<br />
met houtkanten van Berk, Els,<br />
Tamme kastanje en met knotwilgen. Patrick<br />
<strong>be</strong>nadrukt dat al deze houtige gewassen<br />
ook voor landbouwers rendement kunnen<br />
opleveren.<br />
Vooreerst is er een stevige productie van<br />
brandhout. Anderzijds is er een uitstekend<br />
subsidiereglement van de Stad Torhout voor<br />
onder meer aanplant en onderhoud van<br />
knotwilgen. Ook werden er <strong>be</strong>heerovereenkomsten<br />
voor kleine landschapselementen<br />
afgesloten met de Vlaamse Landmaatschappij.<br />
Ten slotte konden via de vzw Regionaal<br />
Landschap Houtland enkele verlande<br />
vijvers, poelen en sloten weer open gegraven<br />
worden. Het hoeft niet gezegd dat deze<br />
eigendom een paradijs is voor allerlei kleine<br />
dieren. Aangezien Patrick graag jaagt, komt<br />
er af en toe een stukje wild uit eigen tuin<br />
op tafel.<br />
Als landbouwer kunt u met de Vlaamse<br />
Landmaatschappij een <strong>be</strong>heerovereenkomst<br />
sluiten voor maatregelen ter <strong>be</strong>vordering<br />
van het milieu en de natuur.<br />
Deze gelden telkens voor 5 jaar en de<br />
VLM voorziet in een aantrekkelijke vergoeding<br />
die onderhoud en inkomensverlies<br />
compenseert. Meer info: http://<br />
w w w . v l m . b e / l a n d t u i n b o u w e r s / b e -<br />
heerovereenkomsten/<br />
Houtland:Filip Jonckheere 0494 56 48 15<br />
IJzer: Dieter Coelembier 0499 99 43 37<br />
Leie: Bert Decock 0494 56 48 29<br />
Toekomstplannen<br />
Patrick informeert zich momenteel over<br />
de mogelijkheden voor ‘agroforestry’. Dit<br />
zijn ‘boslandbouwsystemen’ waarbij op<br />
eenzelfde perceel de teelt van landbouwgewassen<br />
gecombineerd wordt met de teelt<br />
van bomen. Sinds vorig jaar is er hiervoor<br />
ook een subsidieregeling voor landbouwers<br />
van kracht. Concreet zullen waarschijnlijk<br />
Canadapopulieren aangeplant worden langs<br />
de perceelsranden van 3ha weiden. Patrick<br />
heeft de ervaring dat de UNAL-kloon Beaupré<br />
niet aangevreten wordt door paarden<br />
dus in die richting gaat zijn keuze.<br />
Patrick met één van zijn Vlaamse trekpaarden<br />
en het bos op de achtergrond.<br />
Contact: Tuinen Trio, tel. 050 21 63 72,<br />
e -mail: trio.patrick@live.<strong>be</strong>,<br />
www.tuinen-trio.<strong>be</strong>.<br />
6<br />
<strong>Boomblad</strong> JANUARI/FEBRUARI/MAART 2012
BOSINFO<br />
Sneeuwklokjes, de eerste signalen van prille lente…<br />
(Artikel door Clint Callens, coördinator Bosgroep IJzer & Leie)<br />
Na de koude, donkere en schijnbaar<br />
levensloze winterperiode is het altijd uitkijken<br />
naar de eerste tekenen van ‘leven’<br />
in het bos, de eerste signalen dat de lente<br />
in aantocht is. Een pas ontloken bloem van<br />
een sneeuwklokje <strong>be</strong>hoort tot die signalen.<br />
Zoals de naam al doet vermoeden, verschijnen<br />
en bloeien sneeuwklokjes tijdens de<br />
winter en het vroege voorjaar. Dit is echter<br />
niet helemaal correct. Het gewone sneeuwklokje,<br />
Galanthus nivalis, die in Vlaanderen<br />
voorkomt in kasteeltuinen, parken en bossen,<br />
bloeit gewoonlijk van januari tot maart<br />
afhankelijk van de weersomstandigheden.<br />
Galanthus nivalis, het gewone sneeuwklokje.<br />
Galanthus re -<br />
g i n a e - o l g a e ,<br />
het Griekse<br />
sneeuwklokje.<br />
Maar naast het gewone<br />
sneeuwklokje<br />
zijn er echter nog<br />
19 andere sneeuwklokjessoorten<br />
waarvan<br />
een groot deel<br />
eveneens tijdens de<br />
winter en het vroege<br />
voorjaar bloeien,<br />
een kleiner deel<br />
daarentegen bloeit<br />
al tijdens de herfst<br />
(septem<strong>be</strong>r en okto<strong>be</strong>r)<br />
waaronder de in<br />
Griekenland voorkomende<br />
soort Galanthus<br />
reginae-olgae.<br />
Het plantengeslacht<br />
Galanthus, die <strong>be</strong>hoort tot de Narcisfamilie<br />
(Amaryllidaceae) komt van nature voor<br />
in Zuid-Europa tot Azië. Het enige in Vlaanderen<br />
voorkomende sneeuwklokje, het gewone<br />
sneeuwklokje heeft als oorspronkelijk<br />
verspreidingsgebied Zuid- en Midden-Europa<br />
maar werd lang geleden (Middeleeuwen)<br />
geïntroduceerd in Vlaanderen en omstreken,<br />
meestal in parken, kasteeltuinen en<br />
bossen waar de soort sindsdien verwilderd<br />
en ‘ingeburgerd’ is. Het gewone sneeuwklokje<br />
wordt daarom een stinzenplant genoemd<br />
maar kan dus niet <strong>be</strong>schouwd worden<br />
als een inheemse soort.<br />
Sneeuwklokjes zijn doorlevende bolgewassen<br />
die een voorkeur heb<strong>be</strong>n voor een licht<br />
zure en humusrijke grond in de halfschaduw<br />
tot schaduw. Dat <strong>be</strong>tekent echter niet<br />
dat ze geen licht nodig heb<strong>be</strong>n. Tijdens het<br />
voorjaar, hun groeiseizoen, heb<strong>be</strong>n ze volop<br />
licht nodig om op relatief korte tijd te verschijnen,<br />
te bloeien en om zaden te produceren<br />
om dan terug onder de grond te verdwijnen<br />
gedurende een groot gedeelte van<br />
het jaar (ongeveer 8 maanden). Tijdens deze<br />
dormantieperiode (slaaptoestand) blijven<br />
ze wel nog een tijdje ondergronds actief<br />
met het produceren van wortels en bijbollen<br />
hoewel bovengronds daarvan dus niets<br />
te zien is.<br />
Sneeuwklokjes produceren 2 tot 3 langwerpige,<br />
helder tot blauwgroene bladeren. De<br />
enkele witte bloemen staan op een lange,<br />
b l a d l o z e<br />
s t e n g e l<br />
en <strong>be</strong>staan<br />
uit<br />
6 tepalen<br />
of bloemd<br />
e k b l a -<br />
den. De 3<br />
b u i t e n s t e<br />
zijn wit<br />
hoewel er<br />
ook varia<strong>be</strong>le<br />
hoeveelheden<br />
Sneeuwklokje<br />
met groene tepalen.<br />
<strong>Boomblad</strong> januari/februari/maart 2012<br />
7
BOSINFO<br />
groen kunnen voorkomen. De 3 binnenste<br />
tepalen zijn meestal korter dan de buitenste,<br />
heb<strong>be</strong>n een witte kleur en zijn meestal<br />
voorzien van één of twee groene of gele<br />
honingmerken. Er <strong>be</strong>staan hierop echter<br />
veel afwijkende<br />
vormen binnen<br />
de verschillende<br />
soorten<br />
s n e e u w k l o k j e s<br />
en ook binnen<br />
‘ons’ gewoon<br />
s n e e u w k l o k j e .<br />
Zo <strong>be</strong>staan er<br />
o.a. sneeuw-<br />
P o c u l i f o r m<br />
sneeuwklokje.<br />
klokjes waarbij<br />
de binnenste en<br />
de buitenste tepalen<br />
even lang<br />
zijn, de zogenaamde<br />
poculiforme<br />
sneeuwklokjes.<br />
Sneeuwklokjes heb<strong>be</strong>n in de regel een groen<br />
vrucht<strong>be</strong>ginsel maar er <strong>be</strong>staan ook vormen<br />
met gele<br />
vrucht<strong>be</strong>ginsels.<br />
Ook komen er<br />
in onze Vlaamse<br />
bossen vaak<br />
dub<strong>be</strong>lbloemige<br />
s n e e u w k l o k j e s<br />
voor waarbij alle<br />
vo o r t p l a ntingsorganen<br />
van de<br />
bloem dan omgevormd<br />
zijn tot<br />
Geel sneeuwklokje.<br />
extra ‘bloemblaadjes’.<br />
Dub<strong>be</strong>lbloemig sneeuwklokje.<br />
Het gewone sneeuwklokje bloeit bij ons<br />
zeer vroeg in het voorjaar, op een moment<br />
dat er weinig tot geen insecten aanwezig<br />
zijn. Dit <strong>be</strong>tekent dat kruis<strong>be</strong>stuiving bij<br />
onze sneeuwklokjes zelden optreedt en<br />
bijgevolg is er dan ook in de regel zelden<br />
zaadvorming. Tijdens <strong>be</strong>paalde jaren zijn de<br />
weersomstandigheden tijdens de bloei echter<br />
wel voldoende goed en zijn de bloem<strong>be</strong>zoekende<br />
insecten reeds aan het werk<br />
zodanig dat er wel een goede kruis<strong>be</strong>stuiving<br />
en zaadzetting optreedt. De zaden van<br />
sneeuwklokjes zijn voorzien van een klein,<br />
vlezig aanhangsel een zogenaamd elaiosoom<br />
of mierenbroodje. Dit mierenbroodje<br />
<strong>be</strong>vat stoffen die mieren aantrekken met als<br />
gevolg dat sneeuwklokjeszaden voornamelijk<br />
door mieren verspreid worden.<br />
De <strong>be</strong>langrijkste vorm van vermeerdering<br />
bij sneeuwklokjes is de ongeslachtelijke, de<br />
vermeerdering door de vorming van bijbollen.<br />
Tijdens de oorlog gingen sommige mensen<br />
de bollen van sneeuwklokjes uitgraven en<br />
eten. Toen ontdekte men dat ze giftig waren;<br />
de mensen kregen diarree en gingen braken.<br />
Maar zoals met zoveel giftige planten,<br />
kunnen ze ook als medicijn gebruikt worden<br />
en wel om dementie zoals bijvoor<strong>be</strong>eld Alzheimer<br />
af te remmen. De actieve stof wordt<br />
‘galantamine’ genoemd en kan ondertussen<br />
ook synthetisch worden aangemaakt.<br />
Grote groepen sneeuwklokjes creëren een<br />
sfeer van pril leven en romantiek in het bos<br />
die geen enkele wandelaar on<strong>be</strong>roerd laat.<br />
En hoewel het dan nog vaak erg koud is,<br />
krijg je desondanks het gevoel dat de lente<br />
niet meer veraf is.<br />
8<br />
<strong>Boomblad</strong> JANUARI/FEBRUARI/MAART 2012
BOSINFO<br />
Welk tuig kruipt er door mijn bos?<br />
(Artikel door Jan Goris, coördinator Bosgroep Houtland vzw)<br />
De voorbije decennia is de houtoogst sterk gemechaniseerd. Nog niet zo lang geleden kwam<br />
de bosexploitant met een kettingzaag en een tractor. Nu zie je ook in kleine bossen meestal<br />
hoog gespecialiseerde machines waarvan de aankoopprijs die van een mooie villa <strong>be</strong>nadert.<br />
Gemiddeld wegen deze machines al snel 15 ton en een ‘forwarder’ laadt nog eens een gelijkaardige<br />
massa hout in zijn karretje.<br />
Wie eens graag meer technische gegevens en modellen <strong>be</strong>studeert, kan bijvoor<strong>be</strong>eld terecht<br />
op volgende website: http://www.deere.com/en_US/cfd/forestry/deere_forestry/index.html.<br />
Harvester<br />
Een harvester (processor, houtoogstmachine) velt bomen,<br />
ontdoet ze van de kroon en zaagt de stam in stukken op<br />
de gewenste maat. De machine wordt vooral gebruikt bij<br />
naaldhout omdat de stammen recht moeten zijn en de zijtakken<br />
dun. Elke minuut kan een boom geveld en verwerkt<br />
worden, gemiddeld zo’n <strong>10</strong>0 tot 150m³ hout per dag. Zeer<br />
wendbaar en meestal slechts <strong>be</strong>perkte bodemschade.<br />
Forwarder<br />
Een forwarder haalt de stamstukken op in het bos en brengt<br />
deze naar de weg. De machine wordt meestal gebruikt in<br />
combinatie met een harvester die de bomen velt en verzaagt<br />
(‘kort hout-methode’). Zeer wendbaar en de stammen<br />
moeten dus niet op volle lengte (‘lang hout’) door het bos<br />
gesleept worden. Door het hoge gewicht van machine en<br />
lading (tot 30 ton) en het herhaaldelijk op en af rijden kan<br />
toch bodemschade ontstaan.<br />
Rupskraan<br />
Met de rupskraan kunnen bomen afgezaagd worden (via<br />
een processorkop) en/of stammen afgevoerd worden van<br />
het bos naar de weg. Dit laatste kan via slepen of door het<br />
herhaaldelijk optillen en verleggen (uitdraaien). Een ervaren<br />
chauffeur kan hiermee mooi werk leveren met een minimum<br />
aan bodemschade.<br />
Skidder<br />
De skidder is een sterk werkpaard waarmee je overal en altijd<br />
uit de voeten kan om bomen naar de weg te krijgen.<br />
Een grote klem om zware stammen te verslepen, een stevige<br />
lier en een uitbouw om vallende bomen de goede kant<br />
op te duwen. Ongecontroleerd gebruik zorgt echter voor<br />
veel schade aangezien de machine tot vlak bij elke boom<br />
rijdt en omdat de bomen op volledige lengte door het bos<br />
getrokken worden.<br />
<strong>Boomblad</strong> januari/februari/maart 2012<br />
9
BOSINFO<br />
Enkele <strong>be</strong>langrijke onderhoudsregels voor bomen<br />
(Samenvatting fiche INBO)<br />
Bomen <strong>be</strong>horen tot de langstlevende en de<br />
grootste levende wezens op aarde. De oudste<br />
bomen zijn naar schatting 5000-6000<br />
jaar oud en de hoogste bomen meten ca.<br />
125 meter. In vergelijking met andere constructies<br />
van die omvang zijn bomen uiterst<br />
licht en sterk. Bomen zijn bovendien uitgerust<br />
met een eigen verdedigingssysteem om<br />
aantastingen en schade zo goed als moge -<br />
lijk te kunnen overwinnen. Ondanks dat slagen<br />
we er in Vlaanderen bijna niet meer in<br />
om monumentale bomen te laten opgroeien.<br />
Vooral bomen in straat-, tuin- en park<strong>be</strong>plantingen<br />
heb<strong>be</strong>n het zwaar te verduren<br />
en worden hooguit nog enkele tientallen<br />
jaren oud.<br />
Tip 1<br />
Onder andere door snoei, vandalisme en<br />
aanrijding kan de bast en het hout van de<br />
boom <strong>be</strong>schadigd worden. Deze verwondingen<br />
vormen vaak de toegangspoorten voor<br />
bacteriën, insecten, schimmels en virussen.<br />
Vooral schimmels kunnen de stabiliteit van<br />
bomen in het gedrang brengen omdat zij<br />
één van de <strong>be</strong>langrijkste bouwstenen van<br />
het hout (lignine en/of cellulose) kunnen<br />
aantasten. Met andere woorden: voorkom<br />
schade aan bomen!<br />
Tip 2<br />
Plant de juiste boom op de juiste plaats: hou<br />
rekening met de uiteindelijke grootte en de<br />
eisen en eigenschappen van de boomsoort.<br />
Bomen heb<strong>be</strong>n vooral licht en ruimte nodig.<br />
Een boom heeft ongeveer 0,75m³ goed<br />
doorwortelbare grond per m² kroonprojectie<br />
nodig. (De kroonprojectie is de rand<br />
van de kroon geprojecteerd op de grond,<br />
kortom alle bodemoppervlakte die onder<br />
de kroon ligt.<br />
Figuur 1: Let op de grootte van het<br />
wortelgestel van een gemiddelde<br />
boom.<br />
Tip 3<br />
Koop kwalitatieve bomen: doorgaande<br />
stam, geen ingesloten schors, geen verwondingen,<br />
evenwichtig en goed vertakt wortelgestel.<br />
Tip 4<br />
Goed aanplanten: maak eerst een ruime put<br />
met doorlaatbare bodem, dan de paal, plant<br />
niet dieper dan in de kwekerij, de bodem<br />
goed tussen de wortels schudden en licht<br />
aantrappen, water geven.<br />
Tip 5<br />
Voorkom schade door grasmaaiers, ingroeiende<br />
draden, takbreuk, ondeskundige snoei<br />
(laattijdig kandela<strong>be</strong>ren, toppen, gebruik<br />
van klimsporen),...<br />
Tip 6<br />
Voorkom bodemverdichting en graafwerken<br />
tot 2 meter buiten de reikwijdte van de<br />
kroon (=kroonprojectie). Voor een volwassen<br />
boom <strong>be</strong>tekent dit dat je gemakkelijk<br />
7m (5m straal kroon + 2m) van de stam af<br />
moet blijven met alle werken en voertuigen.<br />
<strong>10</strong><br />
<strong>Boomblad</strong> JANUARI/FEBRUARI/MAART 2012
BOSINFO<br />
Tip 7<br />
Geef bomen water bij aanhoudende droogte,<br />
zeker de eerste jaren na de aanplanting<br />
van hoogstammen.<br />
Tip 8<br />
Gebruik een correcte snoeiwijze (zie figuur<br />
2):<br />
» levende takken: <strong>be</strong>houdt de takkraag<br />
(niet gewoon glad langs de stam afsnijden),<br />
snoei met scherp handgereedschap<br />
voor gladde snijvlakken en<br />
nauwkeurig werk, snoei tijdig zodat de<br />
snoeiwonden maximaal een doorsnede<br />
van zo’n <strong>10</strong>cm heb<strong>be</strong>n.<br />
» dode takken: enkel door het dode hout<br />
zagen.<br />
Er zijn 2 <strong>be</strong>langrijke typen snoei: <strong>be</strong>geleidingssnoei<br />
van jonge bomen en onderhoudssnoei<br />
van volwassen bomen.<br />
Bij de <strong>be</strong>geleidingssnoei <strong>be</strong>paal je hoe hoog<br />
de takvrije stam uiteindelijk moet worden<br />
en hou er rekening mee dat volwassen takken<br />
ca. 2m kunnen doorhangen. Werk volgens<br />
de ideale verhouding voor een gezonde<br />
boom: 1/3 stam en 2/3 kroon. Snoei<br />
de eindscheut niet in en hou deze vrij van<br />
concurrerende takken. Verwijder eerst de<br />
probleemtakken (dikke takken, plakoksels,<br />
<strong>be</strong>schadigde takken,...), dan pas opsnoeien<br />
van de onderstam. Beter regelmatig <strong>be</strong>perkt<br />
snoeien dan in één keer een groot volume.<br />
Bij jonge bomen 3-5 takken snoeien om de<br />
2-3 jaar of <strong>be</strong>ter nog jaarlijks 1-2 takken.<br />
De onderhoudssnoei start eenmaal de takvrije<br />
stamlengte is <strong>be</strong>reikt en <strong>be</strong>perkt zich<br />
tot het verwijderen van dode, zieke, <strong>be</strong>schadigde,<br />
hinderende en foutstandige takken<br />
en waterloten. Kandela<strong>be</strong>ren en inkorten<br />
van takken en toppen bij volwassen bomen<br />
is geen 'normale' snoeitechniek en geeft<br />
meestal aanleiding tot ernstige inrotting en<br />
wortelsterfte.<br />
Figuur 2: Snoei langs de lijn AB, net<br />
voor de takkraag. Om te voorkomen<br />
dat een zware tak scheurt tot op de<br />
stam wordt eerst aan de onderzijde<br />
een snede gemaakt (nr. 1). Vervolgens<br />
de tak iets verder afzagen (2) en afwerken<br />
door de resterende stomp bij<br />
nr. 3 weg te zagen.<br />
Tip 9<br />
Snoeitijdstip :<br />
» Normale snoei: voorkeur in de zomer,<br />
nooit tijdens bladontluiking en bladval.<br />
» Snoei van dood hout, afgebroken en<br />
zieke takken: gans het jaar rond.<br />
» Snoei van knotbomen, hakhout en gekandelaarde<br />
bomen: winter.<br />
» Snoei bloedende soorten (vb. Berk, Esdoorn,<br />
Noot, Paardekastanje, Populier):<br />
juli-augustus.<br />
» indien een product voor wondverzorging<br />
gebruikt wordt: enkel en onmiddellijk<br />
toepassen op levend en gezond<br />
hout; nooit toepassen op dood of op<br />
kernhout. Een wondverzorgingsmiddel<br />
heeft vaak vooral een psychologisch<br />
effect op de gebruiker, geeft een ik-hebiets-goed-gedaan-gevoel...<br />
Tip <strong>10</strong><br />
Vraag deskundig advies bij twijfel over aantastingen<br />
aan waardevolle bomen. Zo kan je<br />
bijvoor<strong>be</strong>eld terecht bij:<br />
Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek<br />
Diagnosecentrum voor Bomen<br />
Gaverstraat 4, 9500 Geraards<strong>be</strong>rgen<br />
Arthur De Haeck, arthur.dehaeck@inbo.<br />
<strong>be</strong>, telefoon: 054 - 436 196, www.inbo.<strong>be</strong>.<br />
<strong>Boomblad</strong> januari/februari/maart 2012<br />
11
BOSINFO<br />
Subsidies voor boseigenaars<br />
(Op basis van een artikel uit het <strong>Boomblad</strong> in januari 2004)<br />
Sinds 2003 is een aangepaste regeling van<br />
kracht waarbij de Vlaamse overheid een aantal<br />
subsidies voor boseigenaars voorziet. In<br />
die periode werd daar uitgebreid over gecommuniceerd.<br />
Ondertussen zijn er echter<br />
honderden nieuwe leden bij de bosgroepen<br />
en wordt het hoog tijd voor een opfris<strong>be</strong>urt<br />
van onze kennis.<br />
Welke subsidie, voor wie en hoe<br />
aanvragen?<br />
De subsidies kunnen aangevraagd worden<br />
door zowel privé-eigenaars als openbare<br />
eigenaars. Ook de bos<strong>be</strong>heerder of de bosgroep,<br />
kan mits volmacht of toestemming,<br />
in uw naam de subsidie aanvragen. Eén uitzondering:<br />
openbare eigenaars komen niet<br />
in aanmerking voor de subsidie voor openstelling<br />
van boswegen en speelbossen. Men<br />
gaat er van uit dat deze hun bos sowieso ter<br />
<strong>be</strong>schikking van het publiek stellen.<br />
De aanvraag ge<strong>be</strong>urt aan het Agentschap<br />
voor Natuur en Bos (ANB) via een invulfiche<br />
die opvraagbaar is bij de Bosgroep en het<br />
ANB of af te halen is op www.natuurenbos.<br />
<strong>be</strong> en www.bosgroepen.<strong>be</strong>. Hou wel rekening<br />
met wachttijden van meer dan een jaar<br />
voor de verwerking en effectieve uit<strong>be</strong>taling<br />
van de subsidie.<br />
U kan subsidie krijgen voor:<br />
» een stuk grond te <strong>be</strong>bossen of te her<strong>be</strong>bossen<br />
na een kapping;<br />
» een stuk bos open te stellen voor het<br />
publiek;<br />
» een uitgebreid bos<strong>be</strong>heerplan op te<br />
maken;<br />
» voor het <strong>be</strong>heer van inheemse bomen<br />
en natuurgerichte open plekken.<br />
Een boompje planten<br />
Dit kan gesubsidieerd, maar u mag ook<br />
zaaien, of zelfs een bosoppervlakte overlaten<br />
aan de grillen van de natuur en natuurlijke<br />
verjonging een kans geven zonder uw<br />
subsidies te verliezen. U krijgt natuurlijk<br />
niet zomaar een subsidie, enkele minimumvoorwaarden<br />
zijn vereist. Voor uitheemse<br />
boomsoorten zoals Lork, Corsikaanse den,<br />
Amerikaanse eik, Notelaar, Tamme kastanje<br />
of cultuurpopulieren kan alleen een subsidie<br />
aangevraagd worden in het kader van<br />
de <strong>be</strong>bossing van landbouwgronden en dus<br />
bijvoor<strong>be</strong>eld niet voor een her<strong>be</strong>bossing<br />
na een kaalkap. Een her<strong>be</strong>bossing met inheemse<br />
soorten zoals Zomereik en Beuk<br />
komt natuurlijk wel in aanmerking voor een<br />
vergoeding. Ook is een minimaal aantal<br />
bomen per hectare vereist zodat u en de<br />
overheid de garantie heb<strong>be</strong>n dat er later<br />
een mooi en waardevol bos ontstaat. De oppervlakte<br />
die u wenst te <strong>be</strong>bossen moet ten<br />
minste 0,5 ha <strong>be</strong>dragen.<br />
Het <strong>be</strong>drag van de subsidie is in de eerste<br />
plaats afhankelijk van de boomsoort. Wanneer<br />
u echter ook struiksoorten aanplant<br />
en/of soorten van een aan<strong>be</strong>volen herkomst<br />
gebruikt dan zal u extra subsidies ontvangen.<br />
Het totale subsidie<strong>be</strong>drag varieert zo<br />
tussen 1.500 en 3.950 euro per hectare.<br />
Bezit u een landbouwgrond, die u wenst te<br />
<strong>be</strong>bossen, dan kan u gebruik maken van een<br />
speciale subsidieregeling voor het <strong>be</strong>bossen<br />
van landbouwgronden. Hierbij wordt<br />
voor alle bos<strong>be</strong>heerders ook een inkomenscompensatie<br />
en een onderhoudskost voorzien<br />
zodat het subsidie<strong>be</strong>drag kan oplopen<br />
tot meer dan 16.000 euro per hectare.<br />
Geen <strong>be</strong>heer zonder <strong>be</strong>heerplan<br />
Indien uw privébos groter is dan 5 ha en<br />
volledig of gedeeltelijk in het Vlaams Ecologisch<br />
Netwerk ( VEN) ligt, dan <strong>be</strong>nt u verplicht<br />
uw bos te <strong>be</strong>heren volgens de crite -<br />
ria voor duurzaam bos<strong>be</strong>heer en dat neer<br />
te pennen in een overeenstemmend uitge -<br />
breid bos<strong>be</strong>heerplan. U kan ook volledig<br />
vrijwillig zo’n uitgebreid bos<strong>be</strong>heerplan opmaken<br />
indien uw bos, groter of kleiner dan<br />
5 ha, buiten het VEN ligt.<br />
12<br />
<strong>Boomblad</strong> JANUARI/FEBRUARI/MAART 2012
BOSINFO<br />
Dergelijk plan is 20 jaar geldig en vormt voor<br />
u een handig document bij het dagelijkse<br />
<strong>be</strong>heer van uw bos. Het uitgebreid <strong>be</strong>heerplan<br />
opent ook een groot aantal deuren om<br />
uw bos<strong>be</strong>heer renda<strong>be</strong>l te laten verlopen<br />
zoals de vrijstelling van successierechten<br />
en de toegang tot subsidie voor de <strong>be</strong>vordering<br />
van de ecologisch bosfunctie.<br />
Aangezien de opmaak van een uitgebreid<br />
<strong>be</strong>heerplan veel tijd vraagt en eventueel zal<br />
moeten uit<strong>be</strong>steed worden aan specialisten,<br />
kan u hiervoor een subsidie krijgen. De subsidie<br />
voor opmaak van een uitgebreid bos<strong>be</strong>heerplan<br />
<strong>be</strong>draagt 200 tot 250 euro per<br />
hectare, afhankelijk van het aantal eigenaars<br />
dat samen een <strong>be</strong>heerplan opmaakt.<br />
Ecologie krijgt een streepje voor!<br />
Indien u een uitgebreid bos<strong>be</strong>heerplan <strong>be</strong>zit<br />
dat voldoet aan de criteria duurzaam<br />
bos<strong>be</strong>heer, dan kan u nog een extra jaarlijkse<br />
subsidie krijgen voor alle delen van<br />
uw bos die interessant zijn voor de natuur.<br />
U krijgt 50 euro per hectare en per jaar<br />
voor alle <strong>be</strong>standen waarin het aandeel van<br />
inheemse boomsoorten groter is dan 90%.<br />
Voor natuur<strong>be</strong>heer op open plekken in het<br />
bos kan u jaarlijks 125 euro per hectare<br />
ontvangen.<br />
Sesam open u!<br />
Het bosdecreet stelt dat alle bossen open<br />
zijn voor het publiek op de boswegen. De<br />
(private) boseigenaar heeft echter steeds<br />
het recht zijn bos niet toegankelijk te stellen.<br />
Maar stel dat u als privéboseigenaar<br />
uw medemens wil laten meegenieten van<br />
uw bos, dan kan u enkele bospaden openstellen<br />
en een subsidie ontvangen. Zonder<br />
deze subsidie te verliezen kan een jager nog<br />
steeds zijn bos gedurende een <strong>be</strong>paalde<br />
periode afsluiten. Om de natuur rust te gunnen<br />
kan u zelfs het bos meerdere maanden<br />
gesloten houden. Per opengestelde meter<br />
bosweg ontvangt u 2 euro per jaar, met een<br />
maximum van 50 euro per hectare. Vele<br />
boseigenaars laten reeds regelmatig de<br />
lokale jeugdvereniging toe om te spelen in<br />
hun bos. U kan dit nu ook officieel <strong>be</strong>krachtigen<br />
door een speelzone in uw bos af te<br />
Via de subsidie ecologische bosfunctie<br />
kan zelfs een nat bos zonder<br />
kwaliteitshout voor de eigenaar iets<br />
opbrengen.<br />
bakenen en hiervoor krijgt u dan een jaarlijkse<br />
subsidie van <strong>10</strong>0 euro per hectare.<br />
Projectsubsidies<br />
Via de <strong>Bosgroepen</strong>, via de verschillende<br />
overheden of via andere organisaties zijn<br />
er regelmatig oproepen naar boseigenaars<br />
om deel te nemen aan projecten rond specifieke<br />
thema’s. Zo krijgen openbare <strong>be</strong>sturen<br />
momenteel de kans om 80% van de<br />
aankoopprijs van gronden die gekocht worden<br />
om te <strong>be</strong>bossen te recupereren. Via de<br />
Bosgroep kunnen leden een aantal werken<br />
zoals de <strong>be</strong>strijding van pestsoorten laten<br />
uitvoeren aan <strong>10</strong>% van de kostprijs. De komende<br />
jaren worden zeker ook projectsubsidies<br />
verwacht voor boseigenaars die willen<br />
meewerken aan de realisatie van het<br />
Natura-2000 netwerk. (Europees <strong>be</strong>schermde<br />
gebieden). De Bosgroep zal eigenaars via<br />
dit infoblad zo veel mogelijk van dergelijke<br />
projectsubsidies op de hoogte houden.<br />
Meer info?<br />
U kan steeds terecht bij de bosgroepen of<br />
bij het Agentschap voor Natuur en Bos. Via<br />
internet: www.natuurenbos.<strong>be</strong> en doorklikken<br />
naar natuur<strong>be</strong>leid-bos-subsidies.<br />
<strong>Boomblad</strong> januari/februari/maart 2012<br />
13
NIEUWS UIT BOSGROEP HOUTLAND<br />
Vervolg voorstelling <strong>be</strong>stuursleden<br />
In deze editie stellen Chris Couwelier, Gerard Devriendt, Bruno Gillès de Pélichy en Els Roelof<br />
zich aan u voor.<br />
Chris Couwelier<br />
Ik <strong>be</strong>n Chris Couwelier en werd in 1960 in Torhout, de hoofdstad<br />
van het Houtland, geboren. Als kind al dwaalde ik, meestal<br />
samen met mijn grootvader, in bossen rond. Ik <strong>be</strong>n oprichter<br />
en zaakvoerder van boekhandel Jeukiboek te Zedelgem. Onder<br />
de naam Kris Kowlier schrijf ik jeugdboeken en trek als verteller<br />
Vlaanderen door. Na mijn drukke zelfstandige en creatieve activiteit,<br />
vind ik rust en ontspanning in ons stukje van het Groenhovebos.<br />
We pro<strong>be</strong>ren via ecologische hakhoutcultuur en met<br />
een speksteenkachel, ons huisje te verwarmen zonder het milieu<br />
te <strong>be</strong>lasten.<br />
Binnen de Bosgroep Houtland vertegenwoordig ik de kleine<br />
boseigenaars in het <strong>be</strong>stuur, lees <strong>Boomblad</strong> na als corrector en<br />
<strong>be</strong>n ik vrijwilliger om te helpen bij het markeren van dunningen.<br />
Gerard Devriendt<br />
Ik zet mij met hart en ziel in voor de bossen in Vlaanderen omdat<br />
deze de voorbije jaren zo schaars geworden zijn. Overal moeten<br />
bossen plaats ruimen voor het geldgewin van landbouw en immobiliën.<br />
Dit heeft niet alleen dramatische gevolgen voor de natuur<br />
maar ook voor de gezondheid en het welzijn van de mensen<br />
zelf. Bossen zuiveren niet alleen de lucht maar zetten ook CO2<br />
terug om in zuurstof. Mensen zoeken massaal het groen op om<br />
te ontspannen en trekken zelfs weg uit bosarme regio’s. Politiek<br />
en media spelen soms een dubieuze rol en laten zich voor de<br />
kar spannen van weinig duurzame initiatieven. De <strong>Bosgroepen</strong><br />
<strong>be</strong>schouw ik echter als een formida<strong>be</strong>l idee om bos en mensen<br />
terug samen te brengen.<br />
Bruno Gillès de Pélichy<br />
Als landeigenaar met interesse voor bos en natuur wil ik me<br />
vooral inzetten voor het promoten en <strong>be</strong>houden van het private<br />
bos<strong>be</strong>heer in Vlaanderen. Via de Bosgroep kunnen problemen<br />
die eigenaars ondervinden doorgeseind worden aan het <strong>be</strong>leid.<br />
Het <strong>be</strong>leid kan van haar kant de Bosgroep aanspreken om nieuwe<br />
ideeën af te toetsen aan de praktijk. Door neutraal overleg<br />
tussen de privésector en de overheid leren <strong>be</strong>ide partijen elkaar<br />
<strong>be</strong>ter <strong>be</strong>grijpen<br />
Persoonlijk <strong>be</strong>heer ik een domein van enkele hectaren nabij het<br />
kasteel van Male. Het bos is zeer natuurlijk en gevarieerd.”<br />
14<br />
<strong>Boomblad</strong> JANUARI/FEBRUARI/MAART 2012
NIEUWS UIT BOSGROEP HOUTLAND<br />
Els Roelof<br />
Als nieuwe schepen in Oostkamp, kreeg ik in 2007 o.a. de <strong>be</strong> -<br />
voegdheid milieu en natuur. Een uitdagende <strong>be</strong>voegdheid, gezien<br />
wij als gemeente gekend zijn als “groene” gemeente. Oostkamp<br />
telt een rijke geschiedenis, van kastelen met bijhorende<br />
parken, waar wij als gemeente 2 parken ( Valkaart en Beukenpark)<br />
en nog eens 2 bossen (Nieuwenhove en Zorgvliet) in eigendom<br />
en <strong>be</strong>heer heb<strong>be</strong>n. Oostkamp heeft een bosindex van<br />
11%, zonder dat de woonparken hierin geteld zijn. De Bosgroep<br />
<strong>be</strong>tekent dus zeker een meerwaarde voor onze gemeente! Door<br />
ondersteuning van de private eigenaars en optimaal <strong>be</strong>heer van<br />
de bossen in onze gemeente, kunnen wij ons mooie groene karakter<br />
<strong>be</strong>houden. Daarom willen wij ook ons steentje bijdragen<br />
als <strong>be</strong>stuurder en stellen de expertise van onze gemeentelijke<br />
dienst (in de persoon van Patrick Keirsebilck) ter <strong>be</strong>schikking.<br />
ALGEMENE VERGADERING<br />
VZW BOSGROEP HOUTLAND<br />
Zaterdag 24 maart 2012<br />
Aanvang: 9u30<br />
Locatie: Kasteelschuur Wijnendale, Oostendestraat 390, 8820 Torhout<br />
Agenda:<br />
09u15: Ontvangst<br />
09u30: Algemene vergadering<br />
Jaarverslag 2011 en financieel overzicht<br />
Planning 2012 en <strong>be</strong>groting<br />
Goedkeuringen en kwijting aan de<br />
<strong>be</strong>stuurders<br />
<strong>10</strong>u00: Lezing over bos<strong>be</strong>heer (30 minuten)<br />
11u00: Geleide wandeling in het domeinbos<br />
Wijnendale of geleid <strong>be</strong>zoek aan het<br />
kasteel (vooraf uw keuze <strong>be</strong>vestigen via<br />
inschrijving)<br />
Vanaf 12u30: Receptie met hapjes<br />
ALLE LEDEN ZIJN VAN HARTE WELKOM!<br />
Graag vooraf inschrijven via onze contactgegevens op de achterzijde van dit tijdschrift.<br />
Wijnendale<br />
Het kasteel van Wijnendale is een goed onderhouden, 19de-eeuws gereconstrueerde<br />
waterburcht. Een deel van de noordelijke vleugel is 15de-eeuws. Een vleugel van het kasteel<br />
wordt nog <strong>be</strong>woond, een andere vleugel is ingericht als museum en <strong>be</strong>zoeken we met<br />
gidsen van de Stad Torhout. De huidige kasteelheer, Jean-Jacques Matthieu de Wynendaele,<br />
is lid van onze Bosgroep.<br />
Nabij het kasteel ligt het Wijnendalebos waarvan 180ha in eigendom is van de Vlaamse<br />
overheid. Typisch zijn de zware eiken, de rust, de voorjaarsbloeiers en het bosreservaat.<br />
De boswachter zal ons laten kennis maken met dit pareltje van het Houtland.<br />
<strong>Boomblad</strong> januari/februari/maart 2012<br />
15
NIEUWS UIT BOSGROEP IJZER EN LEIE<br />
Planning van Bosgroep IJzer en Leie voor 2012<br />
Op 9 juni 2009 werd de vzw Bosgroep IJzer en Leie opgericht die dan voorlopig erkend werd<br />
voor een periode van 3 jaar, namelijk van 1 januari 20<strong>10</strong> tot 31 decem<strong>be</strong>r 2012. Dit jaar is<br />
dus m.a.w. het laatste jaar van voorlopige erkenning. Vanaf volgend jaar kan onze Bosgroep<br />
definitief erkend worden voor een periode van 6 jaar en dat is gezien het succes van de bosgroep<br />
zeker onze <strong>be</strong>doeling. Er dient hiervoor o.a. een nieuw werkplan opgemaakt te worden<br />
voor de 6-jarige periode. Er zal dan ook dit jaar hard gewerkt worden aan de opmaak van dit<br />
werkplan. Na die 6-jarige periode van definitieve erkenning kan deze definitieve erkenning<br />
verlengd worden opnieuw voor 6 jaar.<br />
Sinds de oprichting in 2007 is de Bosgroep IJzer en Leie sterk gegroeid en heden telt de bosgroep<br />
al 172 effectieve leden die ruim 1562ha bos <strong>be</strong>heren. Elk jaar wordt de planning, <strong>be</strong> -<br />
schreven in het werkplan, zorgvuldig opgevolgd en ook dit jaar zijn we niet van plan om dit<br />
anders te doen. Dit jaar gaan we verder met onze werking van boscomplexen en aandachtsgebieden.<br />
In het werkingsgebied van de Bosgroep IJzer en Leie werden 6 boscomplexen en<br />
<strong>10</strong> aandachtsgebieden afgebakend waarvan <strong>be</strong>paalde elk jaar specifieke aandacht verkrijgen.<br />
De Bosgroep tracht op die manier alle boseigenaars in het werkingsgebied systematisch op<br />
te zoeken, te informeren en bijeen te brengen. Dit jaar gaat de aandacht terug uit naar de<br />
boscomplexen Kemmel<strong>be</strong>rg en Rode<strong>be</strong>rg-Scherpen<strong>be</strong>rg. In het voorjaar van 2011 werd het<br />
uitgebreide gezamenlijke <strong>be</strong>heerplan<br />
van het boscomplex Kemmel<strong>be</strong>rg<br />
goedgekeurd. De bosgroep zal<br />
naast het bijstaan van de reeds aan<br />
het <strong>be</strong>heerplan deelnemende boseigenaars<br />
bij hun geplande <strong>be</strong>heerwerken,<br />
eveneens op zoek gaan<br />
naar nieuwe eigenaars die zich<br />
wensen aan te sluiten aan het <strong>be</strong>treffende<br />
complex. Voor wat <strong>be</strong>treft<br />
het boscomplex Rode<strong>be</strong>rg-Scherpen<strong>be</strong>rg<br />
wordt de goedkeuring van<br />
het uitgebreide gezamenlijke <strong>be</strong>heerplan<br />
verwacht in 2012 en zullen<br />
alle deelnemende boseigenaars<br />
door de bosgroep op de hoogte<br />
gebracht worden van alle voor hun<br />
bos geplande <strong>be</strong>heerwerken aan de<br />
hand van een individueel <strong>be</strong>heerplan.<br />
Naast de hoger vermelde boscomplexen zullen dit jaar eveneens de geïsoleerde bossen in<br />
de gebieden Kust en Polders, West-Vlaamse Heuvels en Hoppeland van Poperinge specifieke<br />
aandacht verkrijgen van de bosgroep. Dit houdt concreet in dat de boseigenaars in deze aandachtsgebieden<br />
geïnventariseerd en aangeschreven zullen worden met een infobrief en dat<br />
zij de gelegenheid krijgen om geholpen te worden door de bosgroep met bosgerelateerd<br />
advies, info en inzet van onze ar<strong>be</strong>idersploeg om allerhande onrenda<strong>be</strong>le <strong>be</strong>heerwerken uit<br />
te voeren.<br />
Zoals elk jaar zal de Bosgroep ook u dit jaar een aantal interessante vormingsactiviteiten<br />
16<br />
<strong>Boomblad</strong> JANUARI/FEBRUARI/MAART 2012
NIEUWS UIT BOSGROEP IJZER EN LEIE<br />
aanbieden. In het voorjaar, op 4 mei, geven we een cursus rond bosflora om uw kennis van<br />
voornamelijk de bosplanten in de kruidlaag wat bij te schaven. Op 21 juni wordt een cursus<br />
rond het identificeren van bomen en struiken georganiseerd. Tenslotte wordt dan nog samen<br />
met de Bosgroep Houtland een cursus rond het <strong>be</strong>heer van jonge bossen georganiseerd op<br />
1 septem<strong>be</strong>r. Meer info over de geplande cursussen vindt u op pagina 18 en 19. In het najaar<br />
wordt ook nog een excursie gepland naar het populierverwerkende <strong>be</strong>drijf Demey te Boezinge<br />
gecombineerd met een voorafgaand <strong>be</strong>zoek aan een populierenbos.<br />
En tenslotte zal het vanzelfsprekend nog steeds de <strong>be</strong>doeling zijn dat de coördinator van de<br />
bosgroep zoveel mogelijk zal trachten u bij te staan met informatie en advies over uw bos<br />
en bos<strong>be</strong>heer en waar anders kan dit <strong>be</strong>ter dan in uw bos zelf. De bosgroep helpt u graag bij<br />
de uitvoer van allerhande bos<strong>be</strong>heerwerken, de organisatie van een houtverkoop en tal van<br />
administratieve taken zoals aanvraag van kapmachtigingen, subsidies, opmaak van <strong>be</strong>perkte<br />
<strong>be</strong>heerplannen enz. Aarzel dan ook niet om ons te contacteren wanneer u dit wenst.<br />
ALGEMENE VERGADERING<br />
VZW BOSGROEP IJZER EN LEIE<br />
Zaterdag 12 mei 2012<br />
Aanvang: 9u30<br />
Locatie: Mgr. Schottestraat 1, Jonkershove (Houthulst)<br />
Agenda:<br />
09u15: Ontvangst<br />
09u30: Algemene vergadering<br />
Jaarverslag 2011<br />
Planning 2012 en financiën<br />
Goedkeuringen en kwijting aan de<br />
<strong>be</strong>stuurders<br />
Lezing i.v.m. vleermuizen door<br />
Floris Verhaeghe (LNE)<br />
11u15: Geleide wandeling in het Vrijbos<br />
Vanaf 12u30: Receptie met hapjes<br />
ALLE LEDEN ZIJN VAN HARTE WELKOM!<br />
Graag vooraf inschrijven via onze contactgegevens op de achterzijde van dit tijdschrift.<br />
Vrijbos<br />
Voor de algemene vergadering van 2012 organiseren we eveneens een geleide wandeling<br />
doorheen een deel van het Vrijbos. In het Vrijbos dat hoofdzakelijk uit loofhout (80%)<br />
<strong>be</strong>staat, wordt een duurzaam bos<strong>be</strong>heer gevoerd. Verschillende aspecten van dit <strong>be</strong>heer<br />
zoals dunnen, open plekken, dood hout, exoten<strong>be</strong>strijding e.d. zullen tijdens de wandeling<br />
uitgebreid aan bod komen.<br />
<strong>Boomblad</strong> januari/februari/maart 2012<br />
17
ACTIVITEITENKALENDER<br />
Cursussen 2012<br />
1. Bosflora<br />
Ieder bos heeft zijn typische kruiden en struiken. In deze cursus krijg je een korte inleiding<br />
in de vegetatiekunde. Je leert daarbij dat sommige plantensoorten meestal samen groeien,<br />
en dat je andere soorten zelden of nooit in elkaars gezelschap zal vinden. Enkele toonaangevende<br />
bosplantengemeenschappen (voedselarm, voedselrijk, droog en nat) met hun<br />
dominerende boomsoorten worden kort <strong>be</strong>sproken. Na de theorie trekken we het bos in. Op<br />
het terrein worden dan de aanwezige bosplanten <strong>be</strong>sproken en geëvalueerd.<br />
Wanneer? Vrijdag 4 mei 2012 (hele dag). Waar? Domein Sint-Arnoldus, Warandedreef <strong>10</strong>,<br />
Anzegem. Prijs? Leden: € <strong>10</strong>. Niet-leden: € 15. Inschrijven? Bosgroep IJzer en Leie.<br />
2. Bomen en struiken herkennen in een oogopslag<br />
Deze cursus die geschikt is voor iedereen met interesse in bomen en struiken, leer je de<br />
meest voorkomende bomen en struiken in onze Vlaamse bossen herkennen. Aan de hand<br />
van een rijk geïllustreerde presentatie worden de inheemse bomen en struiken en enkele<br />
veel voorkomende exoten <strong>be</strong>sproken. De nadruk zal hierbij liggen op soortherkenning maar<br />
ook standplaatskenmerken en (hout)gebruik zullen <strong>be</strong>sproken worden. Tijdens een terreinexcursie<br />
wordt het herkennen van bomen en struiken grondig ingeoefend.<br />
Wanneer? Donderdag 21 juni 2012 (hele dag). Waar? Ontmoetingscentrum Ter Streye, Rodewilgenstraat<br />
6, Sint Denijs. Prijs? Leden: € <strong>10</strong>. Niet-leden: € 20. Inschrijven? Bosgroep IJzer<br />
en Leie.<br />
3. Natuurlijke vijvers en poelen<br />
Je kan zelf aan de slag om een schitterend stukje<br />
natuur aan te leggen. Water brengt leven. Dit is<br />
zeker waar voor een poel of natuurvijver. Voorwaarde<br />
is wel dat je deze goed aanlegt en <strong>be</strong>heert.<br />
Hoe diep? Hoe groot? Welke vorm? Waar<br />
leg je de poel of vijver? Belangrijke vragen, die<br />
je <strong>be</strong>st oplost voordat je eraan <strong>be</strong>gint. In deze<br />
cursus leer je hoe je een nieuwe poel of natuurvijver<br />
moet aanleggen. Je maakt kennis met het<br />
ecosysteem 'poel' en leert het <strong>be</strong>grijpen. Ook het<br />
onderhoud <strong>be</strong>kijk je.<br />
Wanneer? Donderdag 21 juni 2012 en vrijdag 22<br />
juni 2012 (2 hele dagen).<br />
Waar? Diocesaan Centr. Groenhove te Torhout.<br />
Prijs? Leden: € 20. Niet-leden: € 30<br />
Inschrijven? Bosgroep Houtland.<br />
4. Beheer van jonge bossen<br />
Bosverjonging of de generatiewisseling van bomen is een fase in het bos<strong>be</strong>heer die weloverwogen<br />
moet aangepakt worden. Verschillende kappingen, natuurlijke verjonging, structuurvariatie<br />
en aanplanten passeren de revue. Er wordt veel tijd <strong>be</strong>steed aan voor<strong>be</strong>elden van<br />
bosverjonging in courante bostypen. Wat na de aanplant? Jonge bossen vragen een apart<br />
<strong>be</strong>heer. De cursus wordt afgesloten met een terreinexcursie.<br />
Wanneer? Zaterdag 1 septem<strong>be</strong>r 2012 (hele dag). Waar? Vrijbos, Houthulst. Prijs? Leden:<br />
€ <strong>10</strong>. Niet-leden: € 20. Inschrijven? Bosgroep IJzer en Leie en Bosgroep Houtland.<br />
18<br />
<strong>Boomblad</strong> JANUARI/FEBRUARI/MAART 2012
ACTIVITEITENKALENDER<br />
5. Fauna<strong>be</strong>heer<br />
Vroeger werd enkel rekening gehouden met<br />
economisch interessante soorten, nu is alle<br />
fauna <strong>be</strong>langrijk in het kader van <strong>be</strong>houd van<br />
biodiversiteit. Er zijn echter zoveel soorten<br />
dat in deze les eerder voor een algemene aanpak<br />
gekozen wordt. Er wordt aangeleerd hoe<br />
dierpopulaties kunnen krimpen of groeien en<br />
waarom. De relatie met de omgeving, voedsel,<br />
predatoren en dergelijke wordt <strong>be</strong>licht. Er worden<br />
ten slotte praktische tips gegeven voor een<br />
faunagericht bos<strong>be</strong>heer.<br />
Wanneer? Donderdag 22 novem<strong>be</strong>r 2012 en<br />
donderdag 29 novem<strong>be</strong>r 2012 (twee avonden<br />
van 19.30u tot 22.00u). Waar? Oostkamp. De locatie<br />
wordt later nog meegedeeld. Prijs? Leden:<br />
€ <strong>10</strong>. Niet-leden: € 20. Inschrijven? Bosgroep<br />
Houtland.<br />
Fietstocht 'Beheerplan Ieperboog'<br />
De voorbije twee jaar werd een <strong>be</strong>heerplan opgesteld voor 371 ha bos ten zuiden van Ieper.<br />
De bossen zijn gelegen op het grondgebied van de gemeenten Heuvelland, Ieper en Zonne<strong>be</strong>ke.<br />
Het <strong>be</strong>heerplan kreeg de naam Ieperboog mee. De <strong>be</strong>trokken bossen liggen namelijk in<br />
de boogvormige frontstreek van WO I ten zuiden van Ieper ( Ypres Salient). Naast 255 ha provinciedomein<br />
(vnl. Gasthuisbossen) werden bossen van ANB, de gemeente Ieper en 11 privéeigenaars<br />
opgenomen in het <strong>be</strong>heerplan.<br />
De bossen van het <strong>be</strong>heerplan Ieperboog liggen voor 80% in Europees <strong>be</strong>schermd habitatrichtlijngebied.<br />
Bosuitbreiding, bosomvorming naar meer inheems bos, heideontwikkeling en<br />
aandacht voor de kamsalamander en vleermuizen zijn de <strong>be</strong>langrijkste ecologische maatregelen.<br />
Een gemeenschappelijk toegankelijkheidsreglement werd opgesteld. Alle <strong>be</strong>staande wandel-<br />
en mountainbikemogelijkheden in de bossen blijven <strong>be</strong>houden en er komen 1 km autovrije<br />
wandelverbindingen bij in het provinciaal wandelnetwerk. In de Gasthuisbossen worden<br />
er in totaal voor 3 km ruiterdoorsteken voorzien.<br />
Rond het <strong>be</strong>heerplan wordt een publieke consultatie georganiseerd van 1 april t.e.m. 30<br />
april 2012. Het plan zal ter inzage liggen in de verschillende gemeentehuizen, bij het Agentschap<br />
voor Natuur en Bos en in het Tolhuis te Brugge. Op zaterdag 21 april 2012 wordt een<br />
fietstocht ingericht vanuit de provincie voor het grote publiek. Het is de <strong>be</strong>doeling om het<br />
toekomstig <strong>be</strong>heer van de minder <strong>be</strong>kende bossen van Heuvelland te <strong>be</strong>zoeken zoals het<br />
Kampagnebos, Huikersbossen, Kroonaardbos, Petit Bois en het Sterrebosje.<br />
Wanneer? Zaterdag 21 april 2012 om 14u00.<br />
Afspraak? Markt van Wijtschate (Heuvelland).<br />
Prijs? Gratis.<br />
Inschrijven: Bosgroep IJzer en Leie vzw.<br />
<strong>Boomblad</strong> januari/februari/maart 2012<br />
19
BOSGROEPEN IN WEST-VLAANDEREN<br />
Legende<br />
Openbare bossen<br />
Privébossen<br />
Bosgroep IJzer en Leie<br />
Bosgroep Houtland<br />
Bosgroep Houtland vzw<br />
Streekhuis Kasteel Tillegem<br />
Tillegemstraat 81<br />
8200 Sint-Michiels (Brugge)<br />
Tel.: 050 40 70 23<br />
Fax: 050 38 71 00 (NIEUW NUMMER)<br />
E-mail: bosgroephoutland@west-vlaanderen.<strong>be</strong><br />
Website: www.bosgroephoutland.<strong>be</strong> en<br />
www.bosgroepen.<strong>be</strong><br />
BT W: BE 0866.482.291<br />
Bosgroep IJzer en Leie vzw<br />
Bezoekerscentrum De Paling<strong>be</strong>ek<br />
Vaartstraat 7<br />
8902 Zille<strong>be</strong>ke (Ieper)<br />
Tel.: 057 23 08 54<br />
Fax: 057 23 08 51<br />
E-mail: clint.callens@west-vlaanderen.<strong>be</strong><br />
Website: www.bosgroepen.<strong>be</strong><br />
Ondern.-nr.: 0816.706.346<br />
Coördinator: Jan Goris<br />
Coördinator: Clint Callens<br />
DE WEST-VLAAMSE BOSGROEPEN<br />
WORDEN GESTEUND DOOR: