Lees hier - Rotterdam Sportsupport

Samenvatting conferentie Sport(verenigingen) in de jeugdketen
Opening
Bart Nolles opent namens Rotterdam Sportsupport en FlexusJeugdplein de conferentie. Hij memoreert
aan de grote opkomst, waardoor er zelfs mensen staan. De aandacht voor het onderwerp veiligheid,
normen en waarden en sport is de laatste weken enorm geweest. Maar dat is niet de aanleiding voor
deze conferentie: in Rotterdam is de aandacht voor dit thema er al jaren. Dit kreeg onder andere vorm
in de pilot Verbeteren pedagogisch klimaat op de sportverenigingen. De onderzoeksresultaten van die
pilot vormen de aanleiding van deze conferentie. Rotterdam Sportsupport en FlexusJeugdplein willen
met deze bijeenkomst een bijdrage leveren aan ‘een Rotterdamse aanpak’, een aanpak die zich richt
op de gehele jeugdketen en op een krachtenbundeling tussen de jeugd- en sportsector met als doel de
Rotterdamse jeugd veilig te kunnen laten opgroeien.
Interview wethouders
Bart roept Hugo de Jonge (wethouder Onderwijs, Jeugd en Gezin) en Antoinette Laan (wethouder
Sport en Recreatie, Kunst en Cultuur) naar voren. Bart vraagt waarom deze bijeenkomst mag
plaatsvinden in de aanwezigheid van twee wethouders.
Wethouder De Jonge benadrukt dat hij zich met zijn beleid richt op het creëren van kansen voor elk
kind. Dat doe je door zorg te leveren als dat nodig is, maar ook door hen hun talenten te laten
ontwikkelen. Sport kan daar aan bijdragen. De jeugd wordt beleidsmatig voor de gemeente de
komende jaren alleen maar belangrijker, omdat haar taken op het gebied van jeugd(zorg) groter
worden. Bovendien vindt er een transitie van de jeugdzorg plaats, waarbij de nadruk veel meer komt te
liggen op het voorkomen en vroegtijdig signaleren van problemen. Ook daarom vindt de wethouder het
belangrijk de samenwerking binnen de jeugdaanpak in Rotterdam te vergroten.
Wethouder Laan benadrukt dat Rotterdam een sportstad is, maar dat er nog steeds te veel kinderen
niet sporten. Daar moeten we met z'n allen aan werken, want bewegen is voor alle kinderen belangrijk.
Aan de andere kant moet er binnen de sport nog wel wat gedaan worden aan het realiseren van goed
gedrag. Helaas hebben we recent gezien hoe fout het kan gaan. Het is belangrijk dat we dergelijk
gedrag niet tolereren.
Bart vraagt de beide wethouders naar hun toekomstbeeld. Wethouder De Jonge hoopt dat sport en
zorg in de toekomst vanzelfsprekende partners zijn, zodat trainers en bestuurders zich gesteund weten
en ze de weg naar zorg gemakkelijker kunnen vinden. Dat geldt ook voor ouders. Dit past overigens
heel goed in het beleid om het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) meer naar de zogenaamde
vindplaatsen, waar sport er ook een van is, te laten gaan.
Wethouder Laan geeft aan dat zorg en sport nog heel verschillende werelden zijn. We hoeven niet
hetzelfde te worden, we hoeven elkaars rol niet over te nemen, maar we kunnen wel van elkaar leren
en elkaar versterken. Dat zal ook tijd kosten en we zullen tegen belemmeringen aanlopen. Ik hoop dat
we die werelden succesvol met elkaar weten te verbinden, zodat de Rotterdamse kinderen er beter van
worden. Die verdienen het om te sporten, om gestimuleerd te worden in hun ontwikkeling. Voor hen
doen we het.
Onderzoeksresultaten
Bart roept de onderzoekers van het Verwey-Jonker Instituut naar voren, die de genoemde pilot hebben
onderzocht: Rob Gilsing en Niels Hermens. Wat is er uit het onderzoek naar voren gekomen?
Niels vertelt dat er verschillende aanwijzingen zijn voor een positief effect van de inzet van de
pedagogisch coördinator op sportverenigingen. Zo zijn de gedragsregels bekender en is er meer

draagvlak voor. Ook zijn ouders meer betrokken bij de sportvereniging. Daarnaast zijn er bij de clubs
met een pedagogisch coördinator meer jeugdleden met gedragsproblemen lid gebleven dan bij de
controleverenigingen. Tot slot zijn de pedagogische en didactische vaardigheden van trainers en
teamleiders verbeterd. Zij geven ook aan dat hun taken leuker zijn geworden.
Bart vraagt naar een voorbeeld van wat de pedagogisch coördinator doet. Niels noemt het voorbeeld
van een team waarin kinderen zich niet goed gedroegen en dat er sportief zeer slecht voor stond. In
een teambespreking werden gedragsregels afgesproken en werd een codewoord bedacht waarmee de
jongens elkaar op slecht gedrag konden aanspreken. Als tijdens het voetballen iemand zich misdroeg,
riep een ander: bibbedibop! De sfeer in het team is flink verbeterd en het team werd kampioen.
De onderzoekers overhandigen de eerste twee exemplaren van het onderzoeksrapport aan de beide
wethouders.
De ervaringsdeskundigen
Bart roept een aantal ervaringsdeskundigen naar voren: twee jongeren en een gedragswetenschapper
van FlexusJeugdplein.
Othmane Imossaten zaalvoetbalt in de scholencompetitie voor het voortgezet onderwijs op Zuid, waar
stevig wordt ingezet op een goed pedagogisch klimaat. Bart vraagt hem wat dit voor hem heeft
betekend. Othmane zegt dat hij eerst soms een vervelende jongen was: vaak een grote mond, niet
goed z’n best doen op school. Tot hij merkte dat hij niet werd opgesteld als hij zich op school misdroeg.
Nu zeggen de leraren dat ze hem niet meer herkennen, hij is een andere jongen geworden.
Jessie Proost voetbalde bij HOV, toen de pedagogisch coördinator Ineke Kalkman daar kwam. Bart
vraagt hem wat hij daar van merkte. Jessie vertelt dat hij zelf geen ‘probleemjongere’ was, maar dat er
in zijn team regelmatig wangedrag plaatsvond en dat het goed was dat Ineke gesprekken voerde met
de jongens. Toen Ineke een tijdje bij de club zat, merkte hij dat er minder gevochten werd. Hij vroeg
haar dan ook hoe het moest als zij weer weg zou gaan. Dan zou het misschien weer misgaan. Jessie
voetbalt inmiddels bij de B2 van Feyenoord.
Tot slot spreekt Bart met Jurensli Willems, gedragsdeskundige bij FlexusJeugdplein. Daarnaast
begeleidde hij bij zijn club, Rotterdam Basketbal, een project waarbij jongens met gedragsproblemen
gingen basketballen. Jurensli herkent de verhalen die de jongens vertellen uit zijn eigen ervaringen. Zij
laten zien wat Jurensli en anderen al jaren weten: sport draagt bij in de ontwikkeling van jongeren. Of
zij nu zes of één maal per week trainen. Jurensli vertelt het verhaal van een moeder die hem meldde
dat haar zoon sinds hij sportte ook zijn kamer opruimde. Waarmee hij wil aangeven dat je door
jongeren binnen sport taken in en rond het veld te geven en hen daarin te begeleiden, zij een stap
kunnen maken in de richting van goed burgerschap. Jurensli benadrukt tot slot het belang van
professionele ondersteuning in zowel de zorg als de sport.
Bart nodigt iedereen uit om naar de deelsessies te gaan, waarvoor iedereen zich van te voren heeft
opgegeven. Hij kondigt aan dat er drie ‘spionnen’ zijn die bij de verschillende sessies zullen rondkijken
en in het plenaire deel hun ervaringen zullen terugkoppelen.
1. Sportparticipatie: elke jeugdhulpverlener kan sportparticipatie bij jeugd stimuleren. Wat is
daarvoor nodig? (Geleid door Jurensli Willems en Harry Schaarman van FlexusJeugdplein)
De sessieleiders stellen dat elke hulpverlener in staat moet zijn om jongeren te motiveren tot deelname
aan sport. Daarvoor is het besef nodig dat sport een bijdrage kan leveren aan de ontwikkeling van een
kind/jongere. De hulpverlener dient in staat te zijn middels gesprekstechnieken de jongeren zover te
krijgen. Maar als de jongere dan zover is, is de vereniging dan bereid een zorgjongere in hun club op te

nemen? En als de sportvereniging bereid is de jongere op te nemen, kan de club dan ook rekenen op
onvoorwaardelijk ondersteuning vanuit de zorg? En zijn de partijen, sport en zorg, in staat elkaar te
vinden en te ondersteunen?
Jurensli en Harry starten de deelsessie met een ice breaker, waarin aan den lijve ervaren werd wat
‘bewegen’ met je doet. Bewegen maakt je geest vrij.
Aan de hand van diverse stellingen, waarbij de deelnemers letterlijk een positie (in de ruimte) moeten
innemen, wordt het thema verkend. Daarbij ontstaan levendige discussies en worden mensen
uitgedaagd in elkaars wereld te stappen en vanuit een andere invalshoek te kijken.
Hiermee is de overall doelstelling “elkaar leren kennen” ruimschoots gehaald. Een van de conclusies is
dat het verbinden van de werelden een taak van een ieder is, dat we elkaar hard nodig hebben en veel
beter gebruik kunnen maken van elkaars kennis en expertise. Een andere conclusie is dat de
kennismaking smaakt naar meer en dat de samenwerking staat of valt met het hebben van een lange
adem.
2. Vroegtijdige signalering: sportprofessionals en –vrijwilligers zijn vaak de eersten die
problemen zien, dat moeten we benutten! (Geleid door Rianne Cornelissen van
FlexusJeugdplein en Carola Nagy van Rotterdam Sportsupport)
In haar inleiding zoomt Rianne in op de mogelijkheden van signalering in de sport. Bij de
sportvereniging zijn mensen ontspannen en vertonen hun natuurlijke gedrag. Dat maakt de
sportvereniging zo’n geschikte signaleringsplaats. Als iets wordt gesignaleerd moet je er ook mee
verder kunnen: een neutraal gesprek met betrokkenen kunnen voeren en weten wat eventuele
vervolgstappen (kunnen) zijn.
Aan de hand van stellingen komen een aantal standpunten bij de deelnemers boven tafel. Iedereen is
het er over eens dat het gewoonweg een burgerplicht is om te signaleren en hiermee ook iets te doen.
Sportverenigingen echt verantwoordelijk maken voor vroegtijdig signaleren vindt men echter te ver
gaan. Iemand vanuit het onderwijs geeft aan dat er ook veel juridische dingen spelen op dit terrein.
Vanuit de sportverenigingen wordt aangegeven dat het belangrijk is dat er voor hen ook een
meerwaarde is die verder strekt dan puur burgerplicht. De aanwezigen geven aan dat clubs baat
kunnen hebben bij verdieping van kennis en vaardigheden op dit vlak. Dat geldt ook voor contact met
jeugdzorg. Hierdoor kunnen excessen op de vereniging worden voorkomen en kunnen vrijwilligers met
nog meer plezier functioneren. Je zou het voordeel voor sportverenigingen ook kunnen zoeken in een
certificering van clubs die dit op orde hebben. Of er kan bijvoorbeeld een extra subsidiemaatregel voor
gelden.
Iedereen ziet het als een voorwaarde dat iets als vroegtijdig signaleren echt in het beleid van een
vereniging verankerd moet worden. Er is hierin een belangrijke rol weg gelegd voor de besturen. Deze
moeten – geholpen door de zorg – beleid op dit onderwerp ontwikkelen. Ook moet de jeugdzorg de
vereniging gaan begeleiden en inspringen of overpakken als dit nodig is – jeugdzorg blijft een apart
vak. Voor de verenigingen zou het erg prettig zijn als er vanuit de zorg een vast aanspreekpunt komt.
Dat is een grote stap want tot op heden is de jeugdzorg behoorlijk onzichtbaar voor de sport en vice
versa. De meeste aanwezigen zijn het er over eens dat er eerst een fase van kennismaken zou moeten
komen. Vanuit die positie kunnen zorg en sport elkaars meerwaarde letterlijk zien en ontdekken.
3. Pedagogisch klimaat: pedagogische kennis in de sport vraagt focus. Maar hoe? (Geleid door
Petra van der Kooi en Sanne Scholten van Rotterdam Sportsupport)

Als eerste gaan we met elkaar in gesprek over wat we eigenlijk verstaan onder het pedagogisch
klimaat. Petra trapt af met de stelling dat we in de sport te veel opleggen aan kinderen, dat er te veel
wordt uitgegaan van het presteren en het groepsbelang. De meeste deelnemers beamen deze stelling.
De kern is dat het kind en zijn ontwikkeling centraal staat. Ze geven daarbij aan dat de rol van ouders
soms lastig is: die verwachten vaak veel van hun sportende kind en vertonen zelf regelmatig
ongewenst gedrag. Een goed pedagogisch klimaat begint met een duidelijke keuze van de club.
Duidelijke gedragsregels zijn vervolgens van groot belang. Zou het niet mooi zijn als overal dezelfde
gedragsregels golden? Dit zou voor kinderen het meest overzichtelijk zijn.
Er wordt een tijd gesproken over de vraag of er wel of geen professionals nodig zijn voor een goed
pedagogisch klimaat bij de sportvereniging. De meningen zijn hierover verdeeld. Aan de ene kant wordt
benadrukt dat professionele ondersteuning minimaal nodig is in de achterwacht, aan de andere kant
spreken diverse mensen zich uit voor de pedagogische civil society waarin we allemaal onze
verantwoordelijkheid kunnen nemen, ook vrijwilligers op sportverenigingen. De ervaring met de
pedagogische inzet op sportverenigingen is wel dat het lastig is om de kwaliteit vast te houden op het
moment dat de ondersteuning wegvalt. Dan is het belangrijk dat er nog een aanspreekpunt is.
Als afronding van het gesprek spreken we over wat ieder van de aanwezigen vanuit zijn/haar
organisatie kan bijdragen. Het mooiste antwoord komt van een medewerker van een CJG die aangeeft
dat wij allemaal, gewoon als mens (dus niet als vrijwilliger of professional), vanaf het moment dat we de
deur uitlopen onze verantwoordelijkheid voor de jeugd kunnen oppakken. Met die stimulerende
woorden, sluiten we de deelsessie af.
4. Sportzorgtrajecten: sport kan in vele behandeltrajecten een rol spelen. Hoe organiseren we
dit? (De sessie wordt geleid door Maarten Neven van De Jonge Krijger en Penny Nugteren van
Rotterdam Sportsupport)
Eén van de eerste randvoorwaarden die de deelnemers benoemen, is dat er bij beide partijen, zorg en
sport, een sterke wil moet zijn om samen te werken. Alleen met die wil is het mogelijk om de drempels
die genomen moeten worden, ook te nemen. Zo wordt gesproken over de verschillende werktijden:
zorg vooral overdag, de sport vooral ’s avonds. Dat is een kwestie van anders willen en kunnen werken
en bereid zijn om in elkaars belevingswereld te stappen.
Voor beide werelden geldt dat er al grote druk is. Bij de verenigingen werken bovendien overwegend
vrijwilligers. Het is vaak al lastig om de organisatie voldoende bemenst te hebben, dus juist voor de
verenigingen is het van belang om duidelijk inzicht te hebben in: what’s in it for me? Het verbeteren van
sportieve prestaties zou dat kunnen zijn, maar denk ook aan de sfeer op de club en het plezier voor de
vrijwilligers die er werken.
Maar uiteindelijk gaat het om het kind. Hoewel sport voor iedereen belangrijk kan zijn, is een
sportzorgtraject niet voor elk kind de logische keuze. Een sportvereniging kan dit bovendien niet alleen.
Zorgpartijen moeten ondersteunen, bijvoorbeeld met training en scholing, met voortrajecten,
natrajecten en dergelijke.
Wat we ons ook moet realiseren is dat het niet stopt niet bij dat partijen 'willen'. Er moet ook iets
gedaan worden. We moeten proberen uit de sfeer van vrijblijvendheid te komen en nu daadwerkelijk
afspraken gaan vastleggen. Dat is de enige manier waarop echte samenwerking tot stand zal komen.
Afsluiting
Bart Nolles introduceert de ‘spionnen’: Ton Legerstee (beleidsadviseur Jeugd en Onderwijs bij de
gemeente Rotterdam), Jacques Bovens (bestuurder FlexusJeugdplein) en Gert-Jan Lammens

(directeur Rotterdam Sportsupport). Zij hebben rondgekeken bij de verschillende sessies. Wat is hen
vooral opgevallen?
Gert-Jan Lammens benadrukt dat de beide werelden elkaar nodig hebben om de kinderen in deze stad
verder te helpen. Hij spreekt de ambitie uit om alle ervaring die is opgedaan en ook de input die
vandaag is geleverd een startpunt te laten zijn voor een breed vervolg van wat hij noemt ‘de
Rotterdamse aanpak’. Die houdt wat hem betreft in niet pas te reageren als er een incident is, maar
structureel te werken aan het bespreekbaar maken van gedrag en het verbeteren ervan met behulp van
sport.
Jacques Bovens geeft aan dat er een dubbele aanpak nodig is: de sport kan meer zorgminded worden
en de zorg meer sportminded. Jacques heeft bij de sessies gezien dat de wil om elkaar te leren kennen
en samen te werken er is. FlexusJeugdplein heeft zelf enkele jaren geleden gekozen om zich meer op
sport te richten en wil die ontwikkeling verder doorvoeren.
Ton Legerstee vindt dat je zaken natuurlijk goed moet regelen en dat de lokale overheid daar zeker ook
een rol in kan spelen, maar dat we ook niet alles moeten institutionaliseren. Het gaat erom dat mensen
verantwoordelijkheid nemen en dit hoeft in beginsel dus ook geen extra geld te kosten. Wel haalt hij
een spreker uit een van de deelsessies aan die aangaf dat het belangrijk is dat de sportvereniging, als
vrijwilligersorganisatie, ondersteund wordt. Harrie Dechering, van Sportzone Charlois, reageert hierop
door aan te geven dat je niet als gemeente enerzijds de huren kunt verhogen en hiermee grote druk op
de verenigingen legt, en anderzijds van ze verwacht dat ze nog een tandje harder gaan lopen.
Vooruitblik
FlexusJeugdplein en Rotterdam Sportsupport zijn erg blij met de grote deelname en positieve insteek
van alle deelnemers aan de conferentie.
Samen met het Centrum voor Jeugd en Gezien werken zij de komende maanden aan het versterken
van het netwerk van sport en jeugdzorg in de Rotterdamse wijken.
Daarnaast heeft de gemeente Rotterdam het voortouw genomen om bestaande initiatieven en plannen
vanuit diverse partijen ten behoeve van een veiliger sportklimaat (voor de jeugd), met als doel in
beginsel het delen van kennis en het versterken van elkaar om uiteindelijk een integrale Rotterdamse
aanpak te verkrijgen.
In eerste instantie zal dit gericht zijn op de voetbalsport, met als gesprekspartners de KNVB, de drie
Rotterdamse BVO’s, enkele amateurverenigingen en Rotterdam Sportsupport.