Rotodate 07_nl1-2-3-be_c3 - Roto Smeets

ROTOdate
VIERMAANDELIJKSE NIEUWSBRIEF VAN ROTO SMEETS
NR. 7 - DECEMBER 2005
(Wist u dat…
Drukwerk en verkeersborden
worden steeds kleuriger.
Voor één op de twaalf mannen
is dat alleen maar verwarrend:
zij zijn kleurenblind.”

2
( FORMAAT )
Elk nummer van deze nieuwsbrief ‘Rotodate’ wordt op een
ander formaat gemaakt en zal telkens een voorbeeld zijn van
één of meerdere voordelen. Bewaar deze nieuwsbrieven daarom
goed of geef ze aan uw creatieven. Zo kunt u al in de ontwerpfase
van uw publicatie rekening houden met de voordelen van
een papierformaat.
Meet Slim Jim
DEZE EDITIE VAN ROTODATE BETEKENT WELLICHT EEN
EERSTE KENNISMAKING MET SLIM JIM.
SLIM JIM STAAT VOOR EEN NETTO DRUKFORMAAT
VAN 175 MM (b) MAAL 285 MM (h) NETTO EN IS HIER-
DOOR AANTREKKELIJK EN VOORDELIG.
Aantrekkelijk niet alleen door een identieke papieroppervlakte
de vele vormtechnische
op A4-formaat. Het
mogelijkheden, maar ook tijdschrift, de folder of de
omdat de drukpers een derde catalogus kent een handzaam,
meer pagina’s drukt op in opvallend formaat en is
totaal hetzelfde papieroppervlakte
gemakkelijk op te bergen.
als het klassieke A4-for-
maat.
De drukkosten van een uitgave
van 32-pagina’s Slim Jim
“Slim Jim heeft zijn
aantrekkingskracht in
de praktijk ruimschoots
bewezen bij tijdschriften,
zijn identiek aan een A4 met
catalogi en folders.”
24-pagina’s. Er kan ook als
een A4 gelijmd worden. Slim
Jim is dus niet alleen aantrekkelijk,
maar ook nog eens
voordelig.
Ook is het mogelijk om de
standaardhoogte van netto
285 mm te verkleinen naar
een klassiekere verhouding
tussen hoogte en breedte,
Slim Jim kent al vele toepassingen.
Catalogi bijvoorbeeld
met kleinere, maar meer pagina’s:
gunstig voor de indeling
en presentatie van verschillende
thema’s of onderwerpen.
Slim Jim heeft meer body dan
zodat de regels van de gulden
snede geen geweld worden
aangedaan. En inserts vragen
vaak kleinere afmetingen om
in variërende formaten van
diverse publicaties te worden
meegehecht.
Kleurrijk
Beste lezers,
De drukkerijwereld bekent
steeds meer kleur. En dan
refereer ik uiteraard vooral
aan de geavanceerde
manier waarop tegenwoordig
kleurendruk tot stand
komt. Vroeger klonk het
simpel: ‘Doe er wat rood
of zwart bij’. Nu hanteren
we kleurrijke termen als
CMYK, RGB, InDesign,
CS2 en Rips.
Een scepticus kan zeggen
dat de branche daardoor
juist kleurloos is geworden.
Niets is minder waar.
Want de bits en bytes
maken een regenboog aan
sprekende kleuren mogelijk
die voorheen ondenkbaar
was.
De moderne apparatuur
van Roto Smeets interpreteert
een set bits en bytes
maar op één manier. De
drukpers meet vervolgens
of er tijdens het proces
afwijkingen zijn van de
oorsprong en corrigeert
dan zichzelf.
En dat is nog maar één van
de vele standaardcontroles
van Roto Smeets die
garanderen dat uw drukwerk
perfect wordt uitgevoerd.
Want we brengen
graag kleur in uw drukwerk,
maar we maken het
niet té bont natuurlijk…
ROTOdate
is een uitgave van Roto Smeets, een onderdeel van RSDB
Verantwoordelijke uitgever: Marketing en Business Development,
Zeverijnstraat 6, 1216 GK Hilversum, Nederland
Concept en realisatie: Media Partners België
René van Werkhoven
(Algemeen Directeur
Roto Smeets)

( KLEUR )
Is uw grafisch
bestand gereed
om gedrukt
te worden
BIJ HET AANLEVEREN VAN GRAFISCHE BESTANDEN MAAKT ROTO SMEETS ONDERSCHEID
TUSSEN DRUKGEREDE EN NIET-DRUKGEREDE BESTANDEN. WIJ PREFEREREN BIJ HET
AANLEVEREN DRUKGEREDE BESTANDEN. DEZE BESTANDEN KUNT U OP VERSCHILLENDE
MANIEREN AANLEVEREN, MAAR DE VOORKEUR GAAT UIT NAAR CERTIFIED PDF.
Methode
Certified PDF is geen softwarepakket, maar een
methode van aanleveren. Open bestanden hebben
meer kans op fouten; daarom geven wij de
voorkeur aan het PDF-formaat. Het is een
gefixeerd bestand waaraan weinig kan worden
veranderd. Aan het PDF-bestand worden enkele
eisen gesteld. Het bestand moet gecertificeerd zijn
voor een bepaalde drukmethode, bijvoorbeeld
vellenoffset, rotatieoffset of rotatiediepdruk.
Die eisen zijn vervat in PDF-profielen waarin bijvoorbeeld
de resolutie van beeld- en lijnwerk is
gedefinieerd en waarin staat in welke kleurmodus
u het beeldmateriaal moet aanleveren. U kunt uw
grafische bestanden zelf al testen met deze profielen.
Daarbij gebruikt u softwarepakketten zoals
Instant PDF of PitStop Professional of PitStop
Server. De controleprofielen zijn natuurlijk afgestemd
op de instellingen ofwel job settings waarmee
u het PDF-bestand maakt, bijvoorbeeld met
behulp van de Distiller van Adobe Acrobat. Alle
benodigde PDF-profielen en job settings vindt u
op onze website.
CMYK of toch liever RGB
Sinds jaar en dag zijn we gewend in de drukproceskleuren
CMYK aan te leveren. Maar door de
opkomst van digitale fotografie, die in RGB
werkt, ontstaat de behoefte om ook in de vormgevingsfase
in RGB te gaan werken en pas in een
latere fase te converteren naar CMYK. Daarom
denkt de Ghent PDF Workgroup (een internationale
denktankcommissie over PDF waarin Roto
Smeets actief deelneemt) al een tijdje na over
controleprofielen voor Certified PDF in een volledige
RGB-workflow. Deze groep ontwikkelt profielen
die ervan uitgaan dat in de toekomst het
beeldmateriaal in grafische PDF-bestanden ook in
RGB aangeleverd kan worden. De reden ligt voor
de hand.
1A of 3
Ten aanzien van PDF bestaan er twee echte ISOnormen.
Alle huidige controleprofielen gaan uit van
PDF/X-1A, de ISO-norm voor een drukgerede
PDF waarin alle beelden in CMYK moeten zijn
gedefinieerd. Dat betekent dat vroeg in de prepressfase
beelden vanuit de RGB-kleurruimte
naar CMYK moeten zijn omgezet. Ze zijn dan
feitelijk al gedefinieerd voor één bepaald drukprocédé
en één omschreven papiersoort.
De andere ISO-norm betreft PDF/X-3, waarin
RGB-beeld wel mag voorkomen. De beelden in
dit bestand worden in een latere fase in de Raster
Image Processor (RIP) geconverteerd naar CMYK.
Deze manier van werken betekent dat PDF’s
geheel in RGB kunnen worden voorbereid en dat
pas op het laatste moment nog bepaald kan worden
in welke druktechniek en op welk papier er
gedrukt gaat worden. Dezelfde PDF kan dan
gebruikt worden voor verschillende druktechnieken
en/of papiersoorten.
3

( KLEUR )
Als u regelmatig met kleur werkt, zorg er dan
voor dat de condities in uw werkomgeving min of
meer constant zijn. Ervaring is van groot belang!
4
Emoties maken
kleur levendig
Als we kleuren beschrijven, gebruiken we
vaak niet-kleurtechnische aanduidingen,
maar emotionele begrippen als warm, koud,
rustig, druk, agressief en koel. De emotie die
een kleur oproept berust op een psychologische
werking. Deze is gedeeltelijk inherent
aan de kleur, maar ook cultureel bepaald.
De emotie die een kleur bewerkstelligt gaat
verder dan de kleurcode, maar heeft daar wel
mee te maken. Rood roept leven, viriliteit en
hartstocht op, maar ook strijd, toorn en agressie.
Er kan een negatieve en een positieve
emotie mee verbonden zijn. Een roodgekleurde
verpakking voor een wasmiddel kan
de consument het idee geven dat het gaten
in het wasgoed maakt. Het gebruik van een
koele kleur blauwgroen voor dezelfde verpakking
geeft het beeld van een fris product,
dat effectief is en toch aangenaam.
Kleurnuances bepalen of we blauw als koel of
hard ervaren.
Reclamemakers en ontwerpers passen kleur
bewust toe in logo's, advertenties en promotionele
acties, met meer of minder succes.
Want kleurgebruik blijft voor een deel cultureel
bepaald en tijdgebonden. 'Modern' en
'jong' was twintig jaar geleden bruin en
groen, tegenwoordig zijn paars en geel weer
in zwang.
Een voorbeeld: Bij Roto Smeets en andere drukkerijen
komt het voor dat grafische bestanden eerst
in een vooroplage in vellenoffset worden gedrukt
en dat daarna de hoofdoplage volgt in rotatie.
In de huidige situatie moet de prepressafdeling
dan twee keer separeren, omdat vellenoffset en
rotatiedruk ieder een eigen CMYK-kleurprofiel
hanteren. Als dat niet gebeurt, zal er sprake zijn
van kwaliteitsverschillen. In PDF/X-3 echter
komen afbeeldingen in de RGB-kleurruimte in de
PDF te staan. Daarmee is het eenvoudiger om
voor ieder drukprocédé en papiersoort een optimaal
bestand te maken.
Groter kleurbereik
Het kleurbereik van RGB is groter dan dat van
CMYK. In principe kan conversie van PDF/X-3 in
de RIP dus voordelen opleveren omdat per druktechniek
en papiersoort dan de meest optimale
kleurconversie plaatsvindt. Er zijn echter op dit
moment wel nog enkele haken en ogen. Klanten
blijken het nog vaak lastig te vinden deze andere
denkwijze te volgen en het ontbreekt nog aan
heldere richtlijnen en PDF-profielen. Bovendien
moeten de Raster Image Processors er geschikt
voor zijn en op de juiste manier worden ingesteld.
De verwachting is dat de Ghent PDF Workgroup
over ca. één tot anderhalf jaar PDF-profielen,
settings en richtlijnen zal publiceren voor
PDF/X-3 workflows die in de praktijk bruikbaar
zullen zijn. Tot die tijd blijven we dus werken met
PDF’s in CMYK.

Directe PDF-export vanuit InDesign
Hiervoor werden de voordelen beschreven om in
de workflow langer in de RGB-kleurruimte te blijven
werken. Dit kan echter nu ook al toegepast
worden zonder de kleurconversie naar de RIP te
verplaatsen. Een methode om alle beelden nog in
RGB te laten staan, is bijvoorbeeld om de RGBbeelden,
die dan voorzien moeten zijn van een
ICC-bronprofiel, in hoge resolutie RGB op te
nemen in de Adobe InDesign opmaak en vervolgens
een CMYK PDF te produceren middels
directe export vanuit Adobe InDesign.
Terwijl deze methode in Adobe InDesign CS1 in
principe probleemloos verloopt, kan zo’n werkwijze
met Adobe InDesign CS2 helaas op dit
moment nog fout gaan. Adobe heeft met CS2 de
settings gecentraliseerd, waardoor de instelling
die op dat moment in Adobe Acrobat actief is,
wordt overgenomen.
“De ICC kunnen ook gebruikt worden
om al in de vormgevingsfase op het
beeldscherm een voorspelling te krijgen
van het te verwachten drukresultaat.”
De Ghent PDF Workgroup heeft dit probleem
onderkend. Binnenkort zal hiervoor een workaround
gepubliceerd worden. Een veilige methode
is om vanuit InDesign CS2 de PDF via Acrobat
Distiller te maken. Zodra er een betrouwbare
workaround beschikbaar is voor CS2 zal deze ook
door ons gepubliceerd worden. Het is dus verstandig
regelmatig naar onze site te surfen!
Gecertificeerd drukken
met ISO-profielen
Op onze website zijn alle settings en kleurprofielen
gepubliceerd voor de drie drukmethoden die
Roto Smeets toepast: vellenoffset, rotatiediepdruk
en rotatieoffset. Voorzover deze al beschikbaar
zijn voor de verschillende papiersoorten conformeert
Roto Smeets zich aan de ISO-kleurprofielen
van ECI (European Colour Initiative). Dit
instituut ontwikkelde samen met Fogra de praktische
kleurprofielen op basis van de ISO-specificaties
waarin nauwkeurig is vastgelegd waaraan
drukresultaten en kleurproeven moeten voldoen.
Roto Smeets participeert in de ECI-werkgroep
voor rotatie en helpt zo mee om tot internationaal
( KLEUR )
geaccepteerde kleurprofielen voor diverse papiersoorten
te komen.
De ICC-profielen die vanaf de website zijn te
downloaden kunnen in de voorbereidingsfase
gebruikt worden voor kleurconversie en voor het
maken van kleurproeven. Daarnaast kunnen deze
profielen ook gebruikt worden om al in de vormgevingsfase
op het beeldscherm een voorspelling
te krijgen van het te verwachten drukresultaat.
Dat vereist echter wel een goede kennis van
kleurmanagement, goede beeldschermen en
beeldschermcalibratie. Desgewenst kunnen onze
specialisten u helpen om uw kleurmanagement
op orde te stellen.
Wij zijn momenteel ook druk bezig om de ISOstandaard
in alle rotatieoffset-bedrijven op alle
rotatiepersen te implementeren. Dat is mogelijk
doordat wij investeerden in ingebouwde meet- en
regelsystemen die continu metingen verrichten in
LAB-waarden. De resultaten worden daarbij direct
afgezet tegen en aangepast aan de ISO-standaard.
Daardoor is er sprake van continue procesbewaking.
En dat levert uiteindelijk een meer 5
constante en betere drukkwaliteit op!
Verschillen in kleur
Kleur is niet statisch, maar voortdurend aan
veranderingen onderhevig. Draai in plaats
van een halogeenlamp een TL-buis in het
plafond en de kleuren op uw beeldscherm
veranderen. Is de zon weg dan ziet u andere
kleuren op de afdruk van uw printer. En vlak
uzelf vooral niet uit! Een zware werkdag
maakt u vermoeid. Een kleur die 's morgens
dof lijkt, kan 's middags te helder overkomen.
De softwareprogramma's waarmee u werkt
stellen meestal niet op exact dezelfde wijze
kleur op het beeldscherm samen. Dat merkt
u bijvoorbeeld als u een logo maakt in een
tekenpakket en dat plaatst in een tekstverwerkings-
of DTP-programma. De kleur op
het scherm verandert vaak, terwijl de afdruk
op een printer ook verschillend kan zijn.

Elk papier beleef je anders
IN DE PAPIERINDUSTRIE BESTAAN VERSCHILLENDE TINTEN PAPIER, ELK MET HUN EIGEN
BELEVING. OOK IS BEKEND DAT KLEURPROFIELEN ERVOOR ZORGEN DAT DE GEWENSTE
KLEUREN OP EEN BEPAALDE TINT PAPIER GOED TOT UITING KOMEN. MAAR WEET U OOK
6
DAT ELKE TINT PAPIER VAAK WEER EEN EIGEN ‘SHADE’ HEEFT
Bert van Drie, verantwoordelijk voor
de inkoop van papier bij Roto Smeets
Hilversum zegt: “Neem een LWC
gecoat papier en leg enkele van deze
papieren uit enkele Europese regio’s
naast elkaar. Je zult merken dat ze
verschillen. De Zuid-Europese landen
gebruiken LWC met een rode (reddish)
shade, terwijl in landen als Oostenrijk
en Duitsland een gele (yellowish)
shade te bespeuren valt. In de Noord-
Europese landen treffen we vaak een
blauwe (blueish) shade aan.”
De witheid van papier wordt uitgedrukt
met een ISO-genormeerde brightness
van bijvoorbeeld 85% (van de absolute
witheid van 100%). Hoe hoger het
percentage, hoe witter het papier.
Krantenpapier heeft bijvoorbeeld een
ISO-brightness van 59%, terwijl houtvrije
papiersoorten waarden hebben
tussen de 95 en 98%. Als enkele LWCpapiersoorten
bijvoorbeeld een ISObrightness
bezitten van 82%, dan is dat
wel hetzelfde papier, maar er kan een verschil zijn in shade,
dus met een reddish, met een yellowish (men noemt dit ook
wel creamy) en met een blueish shade. De shade bepaalt
mede hoe het menselijk oog het papier beleeft. Blueish
geeft voor het oog de “witste” beleving.
De ISO-brightness drukken papierdeskundigen uit in
een percentage van 100% wit papier. De waarde wordt
bepaald door de LAB-waarde uit het Cie LAB-model van
het kleurbereik, een wetenschappelijke norm. LAB en shade
bepalen tesamen hoe het menselijke oog het papier beleeft.
Belangrijk Meestal levert deze wijsheid bij het drukken
geen problemen op. “Maar,” zegt Van Drie: “wanneer
grote postorderbedrijven in een korte periode hun catalogi
laten drukken in miljoenenoplagen, kan één drukkerij dat
niet drukken. Ook kan één papierconcern dat papier niet
leveren. Daar zijn meerdere drukkerijen en papierleveranciers
bij betrokken. De kans dat hetzelde papier dan meerdere
shades vertoont, is aanwezig. De klant mag echter
geen verschillen zien. Het postorderbedrijf wil papier met
exact hetzelfde gramsgewicht, meestal van 48 tot 54 gram
per vierkante meter, maar ook dezelfde shade. Planning
vooraf is in dat geval erg belangrijk, alsmede uniformering
van de shade bij de diverse papierleveranciers.”

Goud & glitters op de pers
( CASE )
REDACTIES ZOEKEN ALTIJD DE GRENS OP VAN DE
DRUKTECHNISCHE MOGELIJKHEDEN. VOORAL VAN DE
TIJDSCHRIFTEN DIE IN DE KERSTTIJD VERSCHIJNEN,
SPAT DE KLEURENCREATIVITEIT AF.
Sebastiaan Beterams ziet als
medewerker Production &
sales support prachtige ontwerpen
langskomen. “We
hebben vele mogelijkheden
om tijdschriften extra te laten
opvallen. Met goud- of zilverinkten
bijvoorbeeld, met foliedruk,
(spot)vernis of (spot)
UV-lak.”
Sommige bewerkingen kunnen
direct op een van de rotatiepersen
in Weert plaatsvinden,
zoals het drukken met
goud-, zilver- of zelfs bronsinkten.
Tegelijkertijd kan de gehele
omslag voorzien worden van
een vernis dat een chique uitstraling
geeft en de speciale
“Een andere mogelijkheid is
foliedruk. Dit vergt een aparte
bewerking die niet in-line op
een rotatiepers kan. De omslagen
krijgen dan als losse vellen
een speciale bewerking, waarbij
inkten beschermt tegen
de titel bijvoorbeeld in
beschadiging.
goudfolie wordt gedrukt. Erg
mooi is bijvoorbeeld ook een
bordeauxrode glitterfolie.”
Een derde (off-line) optie is het
lakken met spot-UV. We kunnen
aan de UV-lak glitters toevoegen
voor een extra feestelijk
effect. “Het lijkt dan of het
beeld of de tekst bovenop de
pagina ligt, alsof het drukwerk
in drie dimensies verschijnt.”
Extra tijd voor deze bijzondere
producties is er zelden.
“Redacties willen zo lang
mogelijk wachten, om met een
zo actueel mogelijke omslag te
verschijnen. Overigens zien we
deze veredeling niet alleen aan
het eind van het jaar. Voor
omroeporganisatie Veronica
bijvoorbeeld maakten we rotatief
geproduceerde omslagen
met een in goudinkt gedrukte
goudstaaf op het omslag. Dat
zag er zeer overtuigend uit.”
7

COLUMN
Kleur bekennen
Kleuren. Het uitkiezen ervan kan flinke discussies opleveren.
Neem nu de heerd in onze achttiende eeuwse boerderij.
We wilden het bijzondere karakter van deze ruimte eer
aan doen door er een oorspronkelijke verfkleur voor te kiezen.
Nadat er heel wat water door de zee was gegaan trokken
we een conclusie: ossenbloedrood moest het worden.
Een duidelijke keuze, zo dachten we. Tot we bij de schilder
kwamen en ter plekke bleek dat de verschillende verffabrikanten
er zo hun eigen ideeën op na houden over hoe
deze kleur eruit dient te zien. Over smaak valt dus kennelijk
wel degelijk te twisten.
Het wordt nog aardiger wanneer we in ons vak, de uitgeefen
grafische sector, over kleuren discussiëren. Nog maar
even geleden stonden we bij het drukken van een tijdschrift
of special samen aan de pers. “Doe maar wat meer
rood”, was dan een regelmatig gehoorde uitspraak. Het
lijkt echter wel alsof we het over de grijze oudheid hebben.
We vinden dat kleur tegenwoordig moet kunnen worden
gedefinieerd in bits en bytes. Heel zwart-wit eigenlijk,
maar werkt dat wel CMYK, RGB, InDesign, CS2, Rips,
ziet het u niet groen en geel voor de ogen Je zult maar
vormgever zijn.
Toch is er wel degelijk sprake van een goede ontwikkeling.
Een set bits en bytes kan namelijk door de moderne apparatuur
van Roto Smeets maar op één manier worden geïnterpreteerd.
Tussen die data en de uiteindelijke drukplaat
of -cilinder die ervan wordt vervaardigd zit geen licht. De
drukpers meet vervolgens of er tijdens het proces afwijkingen
zijn van de oorsprong en corrigeert zichzelf. Alles in
orde zult u denken. Nou, zonder dat u er mij van beticht
een zwartkijker te zijn, bijna. Er zijn toch nog enkele witte
plekken op de landkaart.
De ontwikkeling van workflow-systemen en software gaat
zo snel, dat sommige fabrikanten de rode draad uit het oog
dreigen te verliezen. Al die setjes data die tegenwoordig
over internet worden rondgepompt, worden ergens aangemaakt,
gemanipuleerd en uiteindelijk verwerkt tot digitale
of conventionele media. In verschillende systemen, met
verschillende software. Laten nu enkele van die producenten
heel slimme oplossingen hebben bedacht, maar ze
onvoldoende met elkaar hebben gedeeld. Dan kan het zo
maar gebeuren dat u een PDF op de mat van uw drukker
laat vallen die leidt tot verrassende, maar onbedoelde
resultaten. Daarom is er ingangscontrole voordat wij het
groene licht geven voor uw data. En daarom is Roto
Smeets een van de oprichters van de Ghent PDF
Workgroup, een internationaal platform waarin softwarefabrikanten
en grafische leveranciers zijn verenigd.
ROTOdate
Roto Smeets
Zeverijnstraat 6
1216 GK Hilversum
Tel. 035 625 89 11
www.rotosmeets.nl
Het is belangrijk dat wij onze inspanningen om nog beter
en efficiënter te gaan werken, op elkaar blijven afstemmen.
Voor je het weet gaan al die bits en bytes een eigen
leven leiden. Je zou er grijze haren van krijgen.
Met een vriendelijke groet,
Alec Bergsma
Sales Director
International Publishers