1e editie 2005 - NVvE

figuur 1a Verticale wortelfractuur
Deel 1
In dit artikel wordt een stappenproces
beschreven volgens welke een endodontische
diagnose bepaald kan worden. De
verschillende klinische en diagnostische
testen worden besproken.
Inleiding
Diagnostiek is een belangrijk en fundamenteel
onderdeel van de tandheelkunde. De diagnose
stuurt het beslissingsproces in de tandheelkundige
behandeling en zonder diagnose is het niet
mogelijk om de correcte tandheelkundige
be han deling uit te voeren. Het stapsgewijs
volgen van een systematische benadering maakt
de diagnose tot een uitdagend en spannend
onderdeel van de tandheelkunde.
De procedure van het diagnoseproces kan als
volgt worden weergegeven:
1. Het opnemen van de medische en tandheelkundige
anamnese (bij een nieuwe patiënt).
2. Het vaststellen van de klacht of het tandheelkundige
probleem, ook als geen sprake is van
een pijnklacht (subjectieve anamnese).
3. Het uitvoeren van objectief en röntgenologisch
onderzoek (objectieve anamnese).
4. Het analyseren van de verkregen informatie.
5. De endodontische diagnostiek.
Het merendeel van de patiënten met een endodontisch
probleem heeft geen pijn. Meestal is
het endodontisch probleem een toevalsbevinding
op een röntgenopname, vaak bij een controle
röntgenopname voor een restauratief plan. Een
andere mogelijkheid is dat het wordt geconstateerd
tijdens een behandeling (1).
Diagnostiek in de endodontologie 1
Medische en tandheelkundige
anamnese
Het opnemen en/of actualiseren van de medische
anamnese is van belang om tijdens de behandeling
medische complicaties en
interferentie met medicijngebruik te voorkomen
en om vast te stellen of een medisch probleem
niet de oorzaak van de klacht kan zijn. Dit kan
het beste schriftelijk en voorafgaande aan het
consult worden gedaan.
De tandheelkundige anamnese is een samenvatting
van huidige en voorgaande ervaringen van
de patiënt met de tandheelkunde. Het zorgvuldig
aanleggen van een adequaat tandheelkundig
dossier is onontbeerlijk voor het stellen van een
goede diagnose. Bijvoorbeeld de voorgeschiedenis
van een gebitselement kan bepalend zijn of
een endodontisch behandeld element met als
diagnose: pijnlijke parodontitis apicalis, herbehandeld
moet worden of dat er een apicale chirurgie
kan worden uitgevoerd. Ook informatie
over de houding van de patiënt ten opzichte van
de tandheelkundige zorg en de aandacht voor
het gebit is mede bepalend voor het behandelplan.
Het is dan ook aan te raden om bij een
eventuele verwijzing naar een specialist de voor
geschiedenis van de klacht of het element te vermelden
in een verwijsbrief.
De subjectieve
anamnese
Voor een patiënt met pijn is het belangrijk dat
deze de ruimte krijgt om rustig zijn klacht te
omschrijven. Het is van essentieel belang om de
patiënt in zijn eigen bewoordingen zijn verhaal
over de aard, het karakter en de historie van de
klacht te laten doen. Als tandarts moet je dit
vaak persoonlijke relaas kunnen ontcijferen,
waarbij de sociale factoren niet mogen worden
vergeten.
Het gesprek wordt ook gebruikt om de patiënt
op zijn gemak te stellen en een contact op te
bouwen. Tijdens het gesprek wordt informatie
verzameld over de klacht. De behandelaar moet
suggestieve vragen vermijden en zoveel mogelijk
open vragen stellen om te voorkomen dat de patiënt
in een bepaalde richting wordt gestuurd.