UITGESTELDE TIJD - square

die tijd over. Poe’s gestolen brief. Behalve Arafats hoofdkwartier (de
compound die ik een half jaar voordien elke dag op mijn tv-scherm wat verder
zag wegzakken onder de Israëlische bulldozers), kan ik weinig of niets
plaatsen in Ramallah. De checkpoints ken ik uit de film (Eliah Suleimans
Divine Intervention loopt op dat moment al in de Brusselse bioscoop, eerder
dan in Palestina). Maar om de situatie echt juist in te schatten, moet ik
me laten leiden. Als een blinde kan ik geen vluchtelingenkamp onderscheiden
van een normale woonwijk (waar zijn de tenten?), geen rijk van
arm, geen agent van een burger, geen moslim van een christen. Ik zie
geen tekort en bovendien ben ik helemaal in de war door de ramadan.
Mijn hotel, een familiezaak met foto’s van overleden zonen aan de
muur en levende zonen achter de balie, ligt op de weg die de stad verbindt
met het checkpoint van Qallandiah. Taxi’s rijden onophoudelijk
claxonnerend af en aan en maken voetgangers een zeldzaamheid. Er zijn
maar twee richtingen: in of uit de stad. Er is maar één prijs: 1 NIS (0,25
euro) voor een ritje. Er is altijd plaats. Alles in de stad ligt op loopafstand.
Ik negeer de taxi’s en wandel naar het centrum langs de drukke steenweg.
Ik zie gebouwen die platgelegd zijn en andere (zoals mijn hotel) die maar
half afgewerkt zijn. Een vuilniswagen van de VN. Een hospitaal in aanbouw
met tenten op het braakliggende terrein waar mensen aanschuiven
(taxi’s komen en gaan – een tijdelijk veldhospitaal in afwachting van het
nieuwe). Vanaf minaretten wordt vijf keer per dag het gebed aangeheven,
wat overdag, wandelend over straat, zorgt voor betoverend mooie
momenten van samenzang en ’s nachts, in mijn hotelkamer, voor hallucinante
momenten van halfslaap.
Uit respect voor de moslims (ik kan alleen maar vermoeden dat ze
er zijn – de gezangen op de minaretten laten daar geen twijfel over
bestaan) besluit ik om vanaf de eerste dag niet te eten of te drinken tot na
zonsondergang – of toch niet in het openbaar. Maar dat is buiten Stones
gerekend, het café van twee Palestijnse cameramannen. Een opluchting
en enkele Taybeys (Palestijns bier op fles) later blijkt dat maar een deel van
de bevolking in Ramallah moslim is. Historisch is de stad een belangrijk
centrum van de christelijke cultuur en tijdens mijn verblijf ontmoet ik
nogal wat seculiere Arabieren.
Niets is wat het lijkt in Palestina. In de boekenwinkel staan tussen
de Arabische lectuur ook Joodse schrijvers als Philip Roth of teksten van
Israëlische intellectuelen over het land van de bezetter. ’s Avonds schuif
227