INFORMATIEBLAD VOOR BOSEIGENAARS Water in het bos Hout ...

oomblad
België - Belgique
P.B. - P.P
8000 Brugge 1 - 2e afd.
BC 6335
Driemaandelijks tijdschrift van de West-Vlaamse Bosgroepen
juli/augustus/september 2009
Afgiftekantoor: 8000 brugge 1 - afd. 2 / P3A9048
Afzendadres: Bosgroep Houtland vzw - Tillegemstraat 81 - 8200 Sint-Michiels
I N F O R M A T I E B L A D V O O R B O S E I G E N A A R S
Houtland
IJzer en Leie
Water in het bos
Hout met een garantielabel
Bosgroep IJzer en Leie vzw opgericht

INHOUD & COLOFON
Voorwoord 3
De bosgroep stelt zich voor ..... 4
Water in het bos beschermt onze leefomgeving 5
Hout met garantie op gezonde bossen 8
Overzicht nieuwe toegankelijkheidsregels 10
Bestuurder in beeld ... Luc Becue 11
Oprichtingsvergadering Bosgroep IJzer en Leie vzw 14
Bosbeheerplan Kemmelberg: een stand van zaken 16
Geslaagde houtverkoop 2009 17
Activiteitenkalender 18
Colofon
Boomblad (Zomer 2009), jaargang 7 - nummer 3
Het Boomblad wordt uitgegeven door de West-Vlaamse Bosgroepen en verschijnt vier maal per jaar.
De Bosgroep Houtland en de Bosgroep IJzer en Leie zijn een initiatief van privébosbeheerders, de
Provincie West-Vlaanderen en het Agentschap voor Natuur en Bos van het Ministerie van de Vlaamse
Gemeenschap.
Redactie: Jan Goris en Sam Vandeghinste
Foto’s: Jan Goris en Sam Vandeghinste
Druk: Group Van Damme - Oostkamp
Papier: Gedrukt op papier met ECF en FSC-label
Oplage: 1.300 exemplaren
Verantwoordelijke uitgever: Hugo Van Severen, Koning Leopold III-laan 41, 8200 Sint-Andries
2
Boomblad juli/augustus/september 2009

VOORWOORD
Beste lezer,
Goed nieuws van onze collega’s bij de Bosgroep IJzer en Leie in Ieper. Sinds juni werd daar
de vzw officieel opgericht. U vindt een verslag van deze feestelijke activiteit verder in dit
Boomblad. Vlaanderen is nu volledig bedekt met 19 echte bosgroepen. Als u de bosgroepen
kent, dan weet u dat we echter nooit lang stil blijven staan. Onze volgende stap vooruit is
dan ook de oprichting van een koepelvereniging waarin vertegenwoordigers van alle Vlaamse
bosgroepen kunnen zetelen. Deze koepel kan de bosgroepen en boseigenaars vertegenwoordigen
bij allerlei overleggroepen. De koepel zorgt ook voor uitwisseling van ervaring en informatie
tussen de verschillende bosgroepen en kan gezamenlijke initiatieven op touw zetten
ter ondersteuning van de werking van de individuele bosgroepen. Vb. verzekeringen, boekhouding,…
Als alles volgens plan verloopt, dan zal de oprichting van deze koepel reeds in het
najaar van 2009 kunnen gebeuren.
Ten slotte ben ik blij om u het Boomblad in zijn nieuw kleedje te mogen voorstellen. Hopelijk
bevalt het u We danken hiervoor Marie-Louise, de medewerkster van de Bosgroep Houtland,
die de drijvende kracht is van deze kleurrijke verandering.
Veel leesgenot,
Hugo Van Severen,
Voorzitter Bosgroep Houtland vzw
Boomblad juli/augustus/september 2009
3

DE BOSGROEP STELT ZICH VOOR .....
Wat is een bosgroep
Een bosgroep is een vereniging van en voor
boseigenaars. In deze samenwerking staat
de beheersvrijheid van de eigenaar centraal.
De bosgroep zorgt vrijblijvend voor de
praktische ondersteuning voor het beheer
van uw bos. De bosgroep neemt een neutrale
positie in tussen overheden, eigenaars
en bosgebruikers. Hierdoor is ze ook uitermate
geschikt voor overleg tussen de verschillende
boseigenaars en bosgebruikers.
Samen werken wij aan een mooie toekomst
voor het Vlaamse bos!
hulp bij het aanvragen van kapmachtigingen
en het invullen van subsidiedossiers;
hulp bij het aanduiden van bomen en
het uitvoeren van allerlei kapwerken
bvb. dunningen;
ondersteunen van bebossingen: administratie,
subsidies, soortenkeuze, aanleg,
…;
het uitvoeren van onrendabele beheerswerken
door onze arbeidersploeg (waarvan
wij de grootste kost dekken);
hulp bij het opstellen van beheerplannen;
coördineren van gezamenlijke boswerkzaamheden
zodat goedkoper en efficiënter
werk kan worden geleverd;
het organiseren van gezamenlijke houtverkopen
zodat goede prijzen en goede
exploitaties worden gerealiseerd;
organisatie van wandelingen, cursussen
en excursies;
De bosgroep helpt je bij het uitvoeren
van achterstallige dunningen.
Aanbod voor bosgroepleden
Onze taken bestaan hoofdzakelijk uit informeren,
sensibiliseren en organiseren. De
coördinator staat in voor:
gratis en onafhankelijk advies over het
bos en het beheer ervan (bosbouwtechnisch,
wettelijke, financiële en administratieve
aspecten);
informatie over wat uw wettelijke rechten
en plichten zijn als boseigenaar en
wat de mogelijke subsidies zijn;
Wie kan een
beroep doen op onze
diensten
De bosgroep is er voor alle boseigenaars
uit het werkingsgebied. Het maakt niet
uit of u boseigenaar bent van een bosperceel
van enkele aren bos of van een
boscomplex van meerdere hectaren: iedereen
krijgt dezelfde behandeling.
Weet u graag wat de bosgroepen voor
u en uw bos kunnen betekenen, neem
dan contact op met uw bosgroep! De
contactgegevens vindt u op de achterzijde
van dit informatieblad.
4
Boomblad juli/augustus/september 2009

BOSINFO
Water in het bos beschermt onze leefomgeving
(Artikel door Jan Goris)
De voorbije maanden waren er geregeld
alarmerende berichten in verband met toekomstige
waterschaarste in Vlaanderen. De
reden is het milieubelastende gedrag van
de mens. De berichten zijn afkomstig van
onderzoeksinstellingen met goede reputatie
en kunnen dus niet als sensatieboodschappen
afgedaan
worden. Wat ook
duidelijk is, is dat
bossen een belangrijke
rol kunnen
spelen in het
beperken van de
gevolgen van ons
m i l i e u b e l a s t e n d
gedrag.
In dit artikel wordt
alleen ingegaan
op de rol van bossen
voor het opvangen
en vasthouden
van water,
de zogenaamde
‘sponsfunctie’. Uiteraard
zijn bossen
ook op andere
vlakken belangrijk
Door de verstedelijking en klimaatverandering
worden meer overstromingen
maar ook droogteproblemen verwacht.
voor het beschermen van onze leefomgeving.
Denk maar aan luchtzuivering, bodembescherming,
CO2-opname,…
Problemen in het vooruitzicht
De voorbije decennia werd Vlaanderen snel
volgebouwd. Niet alleen bebouwing maar
ook de aanleg van bvb. wegen, opritten
en parkings zorgt er voor dat regenwater
op deze verharde plaatsen niet meer in de
grond kan dringen en dus afvloeit naar lager
gelegen zones. Ook plaatsen waar water
zich vroeger van nature kon verzamelen,
worden drooggelegd. Denk maar aan het
ophogen en/of draineren van natte landbouwgronden,
het dempen van poelen en
het rechttrekken van beken en rivieren.
Al deze acties zorgen ervoor dat water sneller
naar de zee wordt afgevoerd en dus min-
der lang op het land wordt opgehouden. Bij
hevige regenval komt hierdoor veel meer
water op korte tijd in de rivier terecht, soms
meer dan de rivier aan kan. Er ontstaan dan
overstromingen. Wanneer de natuurlijke opvangplaatsen
zijn weggenomen door dempingen
en ophogingen, dan verhoogt nog
de kans dat ongewenst
gebieden zoals woonzones
onderlopen.
Als gevolg van de klimaatopwarming
(broeikaseffect)
worden meer
en hevigere onweders
verwacht. Ook zal de zeespiegel
stijgen waardoor
rivieren moeilijker hun
water zullen kwijt geraken.
De klimaatopwarming
komt dus nog eens
bovenop de al eerder genoemde
problemen met
wateroverlast. De zeespiegel
is nu al gestegen
met ca. 20 cm in de laatste
100 jaar terwijl dit de
eeuwen daarvoor slechts
ca. 1 cm/100 jaar was.
Een minder gekend probleem zijn watertekorten.
Reeds decennia worden enorme
hoeveelheden grondwater opgepompt voor
onze economische bedrijvigheid en voor
ons kraantjeswater. Aangezien -zoals eerder
gezegd- water tegenwoordig minder
lang op het land mag blijven, worden de
grondwatervoorraden minder goed terug
aangevuld. Meer en meer perioden van watertekorten
worden dan ook verwacht. Niet
alleen de landbouw- en de drinkwatersector
zijn hier gevoelig voor maar ook bijvoorbeeld
de scheepvaart die voldoende diepe
vaargeulen nodig heeft.
Als gevolg van de klimaatopwarming komen
er wel hevigere onweders maar in het
algemeen wordt verwacht dat het droger en
warmer zal worden in Vlaanderen. Ook hier
versterkt de klimaatopwarming dus nog
Boomblad juli/augustus/september 2009
5

BOSINFO
eens het feit dat we nu al weinig zorgzaam
omgaan met onze beschikbare watervoorraden.
De gevolgen van verdroging zijn nu al vast
te stellen in onze bossen. Studiebureaus die
beheerplannen opmaken wijzen er op dat de
bodem nu bijna altijd droger blijkt dan 60
jaar geleden toen de Belgische bodemkaart
werd getekend. Heel wat watergebonden
kruidensoorten zijn dan ook al sterk verminderd
in aantal tijdens de laatste decennia.
Grachten en rabatten in bossen staan nu
veelal droog en er is geen nood om ze te
onderhouden. Slechts een minderheid van
onze bossen is natter geworden. Hiervoor
is er dan bijna altijd een lokale verklaring
te vinden zoals de ophoging of verharding
van naburige gronden of het stopzetten van
drinkwaterwinning.
Een bospoel lokt veel dieren en planten.
De poel houdt ook het overtollige
water uit de eikenaanplanting.
Enkele belangrijke oplossingen
Dijken worden stelselmatig verhoogd waar
nodig. Een mooi voorbeeld is de waterkeringsmuur
in Antwerpen waarvoor nu volop
de plannen voor de verhoging getekend
worden. Ook de stranden aan de kust worden
de komende 5 jaar verhoogd als beveiliging
tegen zogenaamde ‘superstormen’ en
een verwachte zeespiegelstijging van 30 cm
in de komende 50 jaar. Dijken bouwen is
echter duur en de techniek heeft zijn grenzen.
Bovendien zijn de risico’s groot want
bij dijkbreuken kunnen ongecontroleerde
watermassa’s enorme lichamelijke en materiële
schade veroorzaken. Dijken helpen
ook niet bij droogte. Ze zijn er zelfs mee
de oorzaak van aangezien ze verhinderen
dat water zich op het land kan verzamelen.
Wetenschappers verkiezen daarom oplossingen
die er op gericht zijn om water op
te vangen op het land. Dit kan bvb. door
gronden langs rivieren in te richten als gecontroleerd
overstromingsgebied. Nabij de
Schelde wordt voor het zogenaamde ‘Sigmaplan’
meer dan 1.300 ha grond hiervoor
in gebruik genomen. Dit gaat gepaard met
het onteigenen en onder water zetten van
landbouwgronden en bossen.
De capaciteit om water op te vangen en op
te houden kan echter ook op kleine schaal
en zonder veel opoffering erg vergroot worden.
Bijvoorbeeld door beken en rivieren
opnieuw te laten meanderen (extra bochten
aanleggen), het graven van poelen en vijvers,
het gebruik van halfdoorlaatbare verhardingen,….
Bij deze kleinere ingrepen heeft ook de
boseigenaar een rol. De versnelde afvoer
van water op stukken land waar dit niet
strikt noodzakelijk is, moet meer en meer
worden vermeden. De maatschappij denkt
dan meteen aan bos aangezien men van
mening is dat er beter te veel water staat in
bossen dan op landbouwgronden of woongebieden.
Bovendien kan een typische bosbodem
uiteraard meer water langer vasthouden
dan een kale akker. Een bos is een
spons die water kan opvangen in tijden van
overvloed en die nog steeds vochtig is wanneer
de hele omgeving al is uitgedroogd. Is
het echter juist dat we onze bossen zo maar
kunnen laten overstromen Ja en neen…
Bosbouw is bij ons inderdaad een minder
6
Boomblad juli/augustus/september 2009

BOSINFO
intensieve en minder belangrijke economische
sector dan landbouw en uiteraard hebben
we liever water in ons bos dan in ons
huis. Toch is het belangrijk dat ook de economische
functie van bossen erkend en gerespecteerd
wordt. Ten slotte is de beheersvrijheid
van elke afzonderlijke boseigenaar
in deze discussie belangrijk.
In elk geval vraagt de samenleving aan de
boseigenaars om water een plaats te geven
hun bossen. Hiervoor is het belangrijk dat
de boseigenaar de functie van water in het
bos kent en begrijpt.
Praktische richtlijnen voor water
in het bos
Om de sponswerking van een bos optimaal
te laten functioneren hoef je als eigenaar eigenlijk
weinig actie te ondernemen. De natuur
regelt dit meestal perfect zelf. Hierbij
toch enkele nuttige bemerkingen:
Indien dit niet strikt noodzakelijk is
voor de buurt, dan kan je de waterafvoer uit
je bos beter niet bevorderen. Maak dus geen
nieuwe grachten en beperk het onderhoud
van de bestaande grachten. Het maken van
nieuwe grachten in bos is bovendien verboden
zonder machtiging. Werk eventueel met
een dammetje dat alleen afvoert bij extreme
hoeveelheden (zie foto).
Op natte plaatsen kan het zinvoller zijn
om het water te verzamelen in een vijver
of poel dan om het af te voeren. Dit is niet
alleen mooi maar lokt ook veel bijzondere
dieren en planten. Vraag naar eventuele
subsidiëring van de graafwerken door de
Bosgroep of het Regionaal Landschap.
Zorg voor boomsoorten die aangepast
zijn aan de natuurlijke vochttoestand van uw
bos. Bedenk dat het onderhoud van grachten
meestal meer kost dan wat uw bomen
ooit opbrengen. Kies eventueel voor een
soort die misschien minder houtopbrengst
levert maar geen onderhoud vraagt. Soorten
die slecht natte grond verdragen en hier
ook sneller omwaaien zijn oa. Beuk, Larix
(Lork), Tamme kastanje en Douglas. Soorten
die het goed doen op natte gronden zijn
oa. Zomereik, Es, Berk, Els, Populier, Grove
den en Wilg. Op extreem natte gronden is
Zwarte els een zeer dankbare soort die snel
groeit en rechte stammen vormt. Hou bij de
soortenkeuze ook rekening met de voedselen
lichtbehoefte van de soorten. Vraag indien
nodig advies bij de Bosgroep.
Soorten die goed natte grond verdragen
kunnen soms toch problemen krijgen als op
korte tijd de bodem sterk en permanent
vernat wordt. (vb. Zomereik, Es). De wortels
moeten zich geleidelijk kunnen aanpassen.
Bij oude exemplaren verloopt dit moeilijker.
In natuurgebieden wordt soms toch gekozen
voor een snelle vernatting wanneer
er nood is aan meer licht en dood hout en
wanneer de eigenaar besluit dat de economische
functie geen rol meer speelt.
Een dammetje zorgt voor water in het
bos in droge perioden maar ook voor
voldoende afvoer bij hevige regenval.
Samenvatting
Bossen kunnen een belangrijke rol spelen in
het verminderen van de gevolgen van klimaat-
en milieuveranderingen en dit onder
meer bij het voorkomen van overstromingen
en watertekorten. Hiervoor is het belangrijk
dat water niet versneld afgevoerd wordt uit
het bos. Bij een juiste boomsoortenkeuze en
met wat gezond verstand bij het inrichten
van de grachten hoeft dit geen negatieve
gevolgen te hebben voor de bosbeheerder.
Bovendien verhoogt water de rijkdom aan
planten en dieren in het bos.
Boomblad juli/augustus/september 2009
7

BOSINFO
Hout met garantie op gezonde bossen
(Artikel door Jan Goris)
Hout een duurzame grondstof
Hout is een perfect hernieuwbare, recycleerbare
en natuurlijke grondstof. Hout is milieuvriendelijker
dan de meeste alternatieve
bouwmaterialen. Bovendien heeft hout heel
wat andere positieve eigenschappen.
Onverantwoorde houtkap zorgt echter voor
een economisch, ecologisch, sociaal en klimatologisch
drama. Jaarlijks gaat momenteel
zo’n 13 miljoen hectare bos verloren.
Als gevolg van wereldwijde ontbossingen
verdwijnen vele dieren- en plantensoorten.
Er ontstaan modderstromen en lawines.
stig van illegale kappingen.
Door de dramatische gevolgen van slecht
bosbeheer gaan er soms stemmen op om
bepaalde houtproducten te gaan boycotten.
Deze strategie is echter niet goed gebleken.
Wanneer een bos geen economische
waarde meer heeft, wordt het simpelweg
nog sneller kaalgekapt, en vervangen door
activiteiten die wel economisch rendabel
zijn zoals landbouw.
Hout gebruiken is dus een verantwoorde
keuze, op voorwaarde dat dit hout komt uit
duurzaam beheerde bossen. Vanuit deze
redenering werd een
systeem van certificatie
opgestart. Als de boseigenaar
zijn bos goed
beheert, dan krijgt deze
van een onafhankelijke
organisatie een certificaat
(label). Het certificaat
gaat mee met het
hout doorheen de keten
van verwerking en belandt
op het afgewerkt
product in de winkel.
Wie een houtproduct in
de handel koopt, weet
dan zeker dat het hout
afkomstig is uit een
duurzaam beheerd bos.
Veel tropisch hout is afkomstig van illegale kappingen.
Duurzame bosbouw daarentegen verhoogt de welvaart in
arme regio’s. Vraag bij uw handelaar dus steeds naar gecertificeerde
producten.
Vruchtbare bodems drogen uit tot woestijn
of spoelen weg naar de zee. Lokale bewoners
verliezen hun bron van inkomsten en
voedsel en/of worden onder slechte arbeidsomstandigheden
tewerkgesteld in de
houtsector. Het broeikaseffect wordt voor
20 tot 25% veroorzaakt door ontbossingen.
Meer dan een kwart van al het tropisch hout
dat in Vlaanderen wordt verkocht, is afkom-
FSC en PEFC
De bekendste houtcertificaten
voor duurzaam
bosbeheer zijn FSC en
PEFC.
FSC staat voor “Forest
Stewardship Council”, of vrij vertaald "de
Raad voor duurzaam bosbeheer". Het is een
internationale, onafhankelijke, non-profitorganisatie.
FSC streeft naar verantwoord
bosbeheer wereldwijd. Hiervoor heeft de
organisatie eigen principes en criteria opgemaakt
die gelden voor alle bostypen ter
wereld. De organisatie werd in 1993 opgericht
door boseigenaars, de houtsector,
8
Boomblad juli/augustus/september 2009

BOSINFO
sociale bewegingen en milieuorganisaties.
De FSC leden zijn verdeeld in 3 kamers: de
ecologische, sociale en economische kamer.
Elke kamer heeft eenzelfde gewicht in de
beslissingen. Wereldwijd bedraagt de oppervlakte
FSC gecertificeerd bos reeds meer
dan 114 miljoen hectare, verdeeld over de
verschillende continenten (o.a. meer dan
10.000 ha in Vlaanderen).
PEFC (Programme for the Endorsement of
Forest Certification Schemes) werd in 1999
opgericht op initiatief van boseigenaars uit
verschillende Europese landen. PEFC evalueert
of het bosbeheer voldoet aan Europese
criteria die vastgelegd zijn op diverse
Interministeriële conferenties waaronder
Helsinki 1993. Vandaag is PEFC het meest
verspreide certificatiesysteem te wereld.
15 miljoen boseigenaars, verdeeld over 32
landen, hebben zich al aangesloten bij het
PEFC-certificatiesysteem. Het systeem vertegenwoordigt
ruim 200 miljoen hectare
bos. In Wallonië zijn 261.664 hectare bos
PEFC-gecertificeerd. Dit komt overeen met
bijna 50% van de Waalse bosoppervlakte.
In Vlaanderen zijn er nog geen bossen met
PEFC-certificaat.
Op dit ogenblik is FSC het enige label dat
de steun krijgt van alle milieugroeperingen.
Het geeft volgens hen meer garanties voor
de bescherming van de natuurwaarden van
bossen en focust ook erg op de rechten van
de inheemse volkeren in de tropen en veilige
werkomstandigheden voor bosarbeiders.
kan een stimulans zijn voor de handelaars
om in te stappen. Indien u nog iets meer
wenst te doen, dan kan u ook het bedrijf
waar u werkt en/of uw gemeente aansporen
om producten met certificaat te kopen.
Uw bos certificeren
De vraag naar Belgisch hout met een label
stijgt snel, zeker bij de grote houtverwerkende
bedrijven bvb. Norbord, Sappi, Spano.
Er is ook al vraag naar gelabeld brandhout.
In Vlaanderen kan een privéboseigenaar
voorlopig enkel kiezen voor een FSC-label
aangezien de voorschriften voor PEFC hier
nog moeten uitgeschreven worden. Als individuele
eigenaar is een FSC-certificaat
aanvragen niet evident. Gelukkig bestaat nu
het concept ‘groepcertificering’. Het Agentschap
voor Natuur en Bos kan optreden als
groepsmanager en draagt hierdoor de administratieve
en organisatorische lasten. De
eerste en belangrijkste voorwaarde waaraan
u als boseigenaar moet voldoen om gecertificeerd
hout te kunnen verkopen, is het bezit
van een uitgebreid bosbeheerplan. Ondertussen
zijn de eerste private bossen in
Vlaanderen al FSC gecertificeerd. Voor meer
informatie kan u met de Bosgroep contact
opnemen. Zodra het systeem volledig op
punt staat zal de Bosgroep de eigenaars die
in aanmerking komen contacteren.
Meer info: www.fsc.be en www.pefc.be
Gecertificeerde houtproducten in
de winkel
Indien u een houtproduct koopt en u wenst
zeker te weten dat het hout niet afkomstig is
van illegale en/of onverantwoorde kappingen,
dan kiest u best voor een product met
FSC of PEFC logo. Doe dit zeker bij producten
met een hoge kans op roofbouw zoals
tuinmeubelen uit tropisch hardhout en papierwaren.
Tegenwoordig is zowat alles met
label te vinden. Op de websites van FSC en
PEFC kan u lijsten van leveranciers opzoeken
of concrete hulp vragen. Vraag bij uw
vaste handelaars ook naar deze labels. Dit
FSC-SECR-0045
Houtproducten met deze logo’s zijn
afkomstig uit goed beheerde bossen.
Ook hout uit uw bos kan weldra een
logo krijgen indien u aan de voorwaarden
voldoet.
Boomblad juli/augustus/september 2009
9

BOSINFO
Overzicht nieuwe toegankelijkheidsregels
(Artikel door Jan Goris)
Toegankelijkheid van bos (zowel privébos als openbaar bos)
Voor voetgangers, fietsers < 9 jaar,
joggers en rolstoelgebruikers
Voor spelen door min 18-j en begeleiders
en in het kader van georganiseerd,
niet-commercieel jeugdwerk
(tot 25j)
Voor fietsers (incl. mountainbikes)
Voor ruiters en menners
Voor gemotoriseerde voertuigen
Voor kampeerders
Voor watergebruikers
Voor honden
Grote georganiseerde (risicovolle)
activiteiten
Op alle niet ontoegankelijk gestelde boswegen. Ontoegankelijk
stellen kan alleen via officiële borden.
Op de boswegen en in officieel aangeduide speelzones.
In privébossen na toestemming van de boseigenaar
indien het gaat om een kleine groep die op niet
regelmatige basis komt spelen, zo anders, dan moet
de jeugdgroep machtiging aanvragen bij ANB voor risicovolle
activiteit.
Enkel op de specifiek voor fietsers aangeduide boswegen
(op alle boswegen voor fietsers < 9 jaar).
Enkel op de specifiek aangeduide boswegen.
Geen toegang behalve voor bosbeheer en jacht.
Enkel in officiële bivakzones en met beperking van
het aantal tenten (3), personen (10) en duur (48 uur).
Enkel op de specifiek per sport aangeduide plaatsen.
Alleen aan de leiband. Soms volledig verboden indien
aangegeven. Loslopen alleen toegestaan in specifiek
aangeduide hondenzones.
Alleen na machtiging van ANB en toestemming van
de eigenaar.
Meer info: Gudrun Van Langenhove, ANB, 02/553.81.23, gudrun.vanlangenhove@lne.vlaanderen.be
of Danny Maddelein, ANB W-Vl, 050/45.41.50, danny.maddelein@lne.vlaanderen.be
Subsidies voor toegankelijkheid
De subsidie voor openstelling van een bosweg
is 2 € per meter en per jaar met een
maximum van 50 euro per ha per jaar. Voor
een speelbos krijgt u 100 euro per ha en per
jaar. De openstelling kan jaarlijks worden
beëindigd. Meer info bij de bosgroep.
Een weg open stellen doe je natuurlijk niet
voor het geld maar voor het genot van de
gebruikers.
10
Boomblad juli/augustus/september 2009

BOSGROEPLEDEN AAN HET WERK
Bestuurder in beeld … Luc Becue
(Artikel Sam Vandeghinste)
Midden de polders hou ik halt bij een authentieke hofstede. Ik word vriendelijk verwelkomt
door Luc Becue, landbouwer, maar sinds enkele jaren ook een trotse en gemotiveerde boseigenaar.
Sinds kort mag hij zich ook bestuurder van Bosgroep IJzer en Leie noemen.
“Deze boerderij is een echt familiebedrijf. Al
5 generaties lang wordt dit bedrijf doorgegeven
van vader op zoon of dochter. Ik doe
dan ook mijn uiterste best om dit bedrijf
met zijn traditie in stand te houden.
Landbouw met respect voor de natuur en
zijn omgeving is de filosofie waarmee bij ons
gewerkt werd en nog steeds wordt. Op onze
boerderij was steeds plaats voor voldoende
groene elementen: knotwilgen, bomenrijen,
… De beek die hier naast de hofstede loopt
vertelt een beetje het verhaal van de omgeving.
Toen ik hier opgroeide was de beek
een zuivere waterloop waarop we dikwijls
boottochtjes konden maken. Maar in de zeventiger
jaren veranderde dit in een vuile,
donkere en vooral stinkende beek. Die metamorfose
die veroorzaakt werd door de intrede
van de industrie maakte mij pijnlijk
duidelijk dat je steeds rekening moet blijven
houden met de natuur. Gelukkig hebben
ook anderen dit ingezien en vandaag is
de Proostdijkvaart opnieuw een relatief propere
waterloop.
De idee om een bos te planten rond de hofstede
kwam op de proppen nadat in 1992
het stuk van de E40 tussen Oostduinkerke
en Veurne werd aangelegd. Opeens hadden
we een autosnelweg in onze achtertuin
met alle omgevingsfactoren van dien. Gelukkig
heeft de Provincie West-Vlaanderen
ons toen gesteund bij de aanplant van een
groenscherm rondom de hofstede, waardoor
we toch enige beschutting kregen.
Om het bebossingsverhaal volledig te begrijpen
moet je echter ook de evolutie van
ons landbouwbedrijf kennen. Het bedrijf is
geëvolueerd van een varkens-rundveebedrijf
naar een bedrijf met akkerbouw en varkens.
Voor dergelijk bedrijf heb je minder
grond nodig waardoor de gronden die vroeger
als weiland fungeerden vrijkwamen. We
hebben daar enkele jaren aardappelen op
gekweekt, maar dat was geen onverdeeld
succes. En ook de andere akkerteelten waren
op die plaats minder rendabel. Zo werd
de gedachte om een ruimer groenscherm in
de vorm van een bufferbos aan te planten
steeds concreter.
Jong bos met op de achtergrond de
E40 tussen Oostduinkerke en Veurne.
Boomblad juli/augustus/september 2009
11

BOSGROEPLEDEN AAN HET WERK
Na wat informatie in te winnen ontdekte ik
dat er een specifiek subsidiestelsel bestond
voor bebossen van landbouwgronden. Dit
betekende uiteraard een extra stimulans om
onze plannen effectief uit te voeren. Na een
afspraak met Patrick van de Velde van de
toenmalige afdeling Bos en Groen hebben
we in 2005 de vergunning aangevraagd. De
hoofdreden van het bos was uiteraard om
een buffer te creëren tussen de hofstede en
de autosnelweg. Maar daarnaast zullen we
ook de andere mogelijkheden van het bos
trachten te benutten. Bos levert hout dat op
zijn beurt als brandstof kan gebruikt worden.
Mijn vrouw Véronique, die herboriste
is, denkt eraan om een natuurleerpad aan
te leggen in het bos. Aan plannen geen gebrek,
maar eerst moeten we de boompjes de
tijd geven om wat groter te worden.
zorgen.
De aanvraag werd goedgekeurd. Na jaren
plannen en dromen kon ik eindelijk aan de
slag. Uiteindelijk heb ik bijna 3 ha bos geplant;
boom na boom zelf in de grond gestoken.
Ik gebruikte hiervoor een grondboor
bevestigd aan een kraantje. Waar de
omstandigheden dit niet toelieten moest ik
aan de slag met de spade. Ik kan je verzekeren
dat ik menig uren, dagen en weken heb
gespendeerd aan de aanplant van het bosplantsoen.
Maar vandaag kijk ik met trots
naar het verrichte werk. Ik heb weinig uitval
en na 3 jaar bereiken sommige bomen al
een respectabele hoogte. Nog enkele jaren
en mijn prachtig zicht op de autosnelweg
behoort definitief tot het verleden.
De eerste jaren had ik veel last van onkruid
en distels. Wel interessant was het verschil
in uitgangssituatie: een perceel heb ik direct
geplant op naakte grond, een ander
stuk heb ik geplant op grasland. Op het stuk
akkerland groeien de bomen, maar helaas
ook de kruidlaag waaronder vervelende distels,
veel sterker dan de bomen en kruiden
in het grasland. Ik vroeg me af of die onkruiden
nadelig waren voor de aanplant en of er
Na slechts 2 groeiseizoenen vinden we
al kersen aan onze boskers!
Er werd geopteerd voor inheems loofhout
met rondomrond een bosrand van kleurrijke
struikensoorten zoals gelderse roos, Kornoelje,
hondsroos en andere veldesdoorns.
De hoofdboomsoort is zomereik, gemengd
met onder andere zwarte els, zoete kers en
lijsterbes. Op een perceel heb ik de minder
voor de hand liggende wintereik geplant,
kwestie van voor de nodige diversiteit te
Aan de kant van de E40 werd een dubbele
rij bomen met o.a. de snelgroeiende
zwarte els aangeplant om snel
een zichtbarrière te verkrijgen.
12
Boomblad juli/augustus/september 2009

BOSGROEPLEDEN AAN HET WERK
Meidoorn vormt al snel een gesloten haag. In het voorjaar
geniet je van prachtige bloemen. Dieren smullen van
de bloemen en bessen en vinden een veilige woonplaats
tussen de doornen.
moet gemaaid worden.
En op dat moment kwam de Bosgroep tevoorschijn.
Het pilootproject was uiteindelijk
ook in ons deel van de Provincie net
van start gegaan. De Bosgroep bood hulp
aan door een arbeidersploeg te sturen die
de distels kwam maaien. Deze hulp was welkom,
maar voor mij is de Bosgroep vooral
belangrijk geweest als ondersteunende
kracht. Weten dat iemand je plannen opvolgt
en je bijstaat met raad en daad werkt
heel positief en motiverend. Op die manier
sta je niet alleen met je bos, voel je waardering
en blijf je op de hoogte van het bosbeleid
en nieuwe trends in de bosbouwwereld.
stuur. Mijn achtergrond
als landbouwer beschouw
ik als een meerwaarde.
Ik ben iemand
die probeert om zonder
oogkleppen door het
leven te gaan. Ik bezit
een flinke dosis gezond,
pragmatisch boerenverstand,
zoals men dat al
eens durft te noemen.
Ik denk dat ik op die manier
wel een inbreng kan
hebben binnen deze raad
van bestuur. Komt daar
nog eens bij dat ik uit een
regio kom waar het bos
héél dun gezaaid is. Zo
kan ik er toch voor zorgen
dat deze bosarme regio
niet steeds in de kou blijft
staan. Tijdens de oprichtingsvergadering
ben ik
aanvaard als bestuurder
van Bosgroep IJzer en
Leie. We zijn gemotiveerd
om van de bosarmste Bosgroep
toch een succesverhaal te schrijven.
En ondertussen blijf ik mijn eigen jonge bos
op de voet volgen.”
Via de coördinator en het infoblad ’t Boomblad
leerde ik de werking van bosgroepen
beter kennen. Toen vernam ik dat Bosgroep
IJzer en Leie een onafhankelijke vzw zou
worden en op zoek was naar enthousiaste
mensen die zich willen engageren. Ik heb
daarop meteen mijn kandidatuur gesteld
om te zetelen in de raad van be-
Luc als lid van de Raad van Bestuur tijdens
de oprichtingsvergadering op 9
juni 2009.
Boomblad juli/augustus/september 2009
13

NIEUWS UIT BOSGROEP IJZER EN LEIE
Oprichtingsvergadering Bosgroep IJzer en Leie vzw
Op dinsdag 9 juni was het zover: de oprichtingsvergadering
van Bosgroep IJzer en Leie
vzw vond plaats in het Kasteel De Warande
in Kemmel. Onder het goedkeurend oog
van net geen 50 aanwezigen werd de bosgroep
officieel opgericht. Tijdens deze bijeenkomst
werden de statuten voorgesteld
door de coördinator. Deze statuten werden
unaniem goedgekeurd door de 32 stichtende
leden. Alle van deze stichtende leden tekenden
daaropvolgend de oprichtingsakte.
Heuvelland, werd een raad van bestuur samengesteld
en goedgekeurd door de algemene
vergadering. Deze raad van bestuur
bestaat uit 11 leden, waaronder de verschillende
groepen boseigenaars vertegenwoordigd
zijn. Op de volgende pagina maakt u
nog kennis met de raad van bestuur.
Hierna volgde onmiddellijk een eerste algemene
vergadering. Deze algemene vergadering
keurde het werkplan voor de komende
3 jaar dat door de coördinator werd voorgesteld
goed. Het lidgeld werd vastgelegd
op 0 euro. Vooraleer we overgingen tot het
informele deel van de vergadering, lees: een
receptie aangeboden door de gemeente
We kunnen terugblikken op een zeer geslaagde
oprichting van Bosgroep IJzer en
Leie. Er was een heel heterogene groep boseigenaars
aanwezig die bereid lijkt om ook
van deze bosgroep een succesverhaal te
maken. Wij danken u alvast voor uw aanwezigheid
en engagement!
14
Boomblad juli/augustus/september 2009

NIEUWS UIT BOSGROEP IJZER EN LEIE
De Raad van Bestuur van de Bosgroep IJzer en Leie vzw
Bovenste rij van links naar rechts:
Alex Vanneste, bestuurder, bosbeheerder in Kortrijk, vertegenwoordiger < 5ha
Luc Becue, bestuurder, bosbeheerder in Veurne, vertegenwoordiger < 5ha
Jan Vanhollebeke, bestuurder, bosbeheerder in Houthulst, vertegenwoordiger > 5ha
Jeroen Vermeersch, bestuurder, schepen van Staden, vertegenwoordiger gemeenten
Kris Notebaert, bestuurder, schepen van Poperinge, vertegenwoordiger gemeenten
Pierre Hubau (plv. Noël Charles), bosbeheerder in Heuvelland, vertegenwoordiger < 5ha
Bernard Boes, bestuurder, bosbeheerder in Kortrijk, vertegenwoordiger > 5ha
Onderste rij van links naar rechts:
Kristin Talpe, bestuurder, bosbeheerder in Houthulst, vertegenwoordiger > 5ha
Noël Charles, ondervoorzitter, bosbeheerder in Heuvelland, vertegenwoordiger < 5ha
Benoit de Maere d’Aertrycke, voorzitter, bosbeheerder in Anzegem, vertegenwoordiger > 5ha
Geert Vandewynckel, secretaris, schepen van Heuvelland, vertegenwoordiger gemeenten
Johan Mahieu, penningmeester, vertegenwoordiger Provincie
Sam Vandeghinste, (geen lid van de RvB), coördinator Bosgroep
Daarnaast zijn er 2 adviserende leden:
Theo Vitse, Regiobeheerder Agentschap voor Natuur en Bos
Erwin Verfaillie, vertegenwoordiger Natuurpunt
Boomblad juli/augustus/september 2009
15

NIEUWS UIT BOSGROEP IJZER EN LEIE
Bosbeheerplan Kemmelberg: een stand van zaken
Vorig jaar is gestart met de opmaak van een
uitgebreid bosbeheerplan van het boscomplex
op en rond de Kemmelberg. Het plan
behelst ruim 100ha openbaar bos (Provincie
West-Vlaanderen, gemeente Heuvelland en
de Kerkfabriek) én net geen 40ha privébos.
Dit bosbeheerplan wordt een leidraad voor
een duurzaam beheer van het boscomplex.
Het bosbeheerplan wordt opgesteld door
een extern studiebureau conform de criteria
duurzaam bosbeheer. Gelet op het feit dat
het volledige plangebied valt binnen een
beschermd landschap houdt het beheerplan
rekening
met alle aspecten
die hierbij van
belang zijn.
De Kemmelberg bestaat uit een complex
van verschillende bostypen, mooie graslanden
en prachtige vergezichten…
Voor de opmaak
van dit plan
wordt een tijdsbestek
van 1 jaar
voorzien. Heel
belangrijk is de
participatie van
de betrokken eigenaars
bij het
o p m a a k p r o c e s .
De Bosgroep
waakt erover dat
de eigenaars voldoende
geconsulteerd
en bevraagd
worden.
Maar het is ook
de uitdrukkelijke
wens van het studiebureau zelf dat het plan
niet opgemaakt wordt boven de hoofden
van de eigenaars heen, maar dat ze constant
inhoudelijk worden betrokken bij de
opmaak van het plan. Het zijn tenslotte de
eigenaars zelf die instaan voor de uitvoer
van het uiteindelijke beheer.
De kosten voor de opmaak van dit plan
worden gedekt door de subsidieregeling
van het Agentschap voor Natuur en Bos. De
prefinanciering gebeurt door de Provincie
West-Vlaanderen waardoor het voor de privéboseigenaars
volledig gratis is.
Begin maart van dit jaar werden alle deelnemende
privéboseigenaars uitgenodigd
op een bijeenkomst met de projectleider.
Zo werden ze rechtstreeks op de hoogte gebracht
van wat de opmaak van zo’n plan nu
juist inhoudt en nog belangrijker, zo konden
ze hun eventuele vragen en uitdrukkelijke
wensen rechtstreeks richten tot het studiebureau
zelf. Aanvullend werd door alle
privéboseigenaars en met hulp van de bosgroep
een ‘eigenaarsfiche’ ingevuld waarop
het gewenste beheer
wordt aangegeven.
Dit alles resulteerde
in een eerste tussentijds
rapport waarop
de inventarisatie werd
voorgesteld aan een
consultatiegroep waarin
ook de bosgroep is
vertegenwoordigd als
aanspreekpunt voor de
privéboseigenaars. Er
werd ook een algemene
beheervisie en –doelstelling
beschreven.
Na de zomervakantie
worden de participerende
eigenaars nog
eens bijeengeroepen
om het eindresultaat
voor hun specifieke
bosbestand(en) te bespreken
en waar nodig bij te werken.
U ziet, er is al een hele weg afgelegd en er
volgt nog heel wat werk, maar begin volgend
jaar zal het beheerplan effectief bij de
verschillende eigenaars terechtkomen. Het
is de bedoeling dat het bosbeheerplan een
echt werkdocument wordt, een leidraad die
de boseigenaars helpt bij het beheer van
hun bos. De participatie en betrokkenheid
van de eigenaars bij de opmaak is heel belangrijk,
en zo hoort het ook!
16
Boomblad juli/augustus/september 2009

NIEUWS UIT BOSGROEP HOUTLAND
Geslaagde houtverkoop 2009
Op donderdag 18 juni werd de
jaarlijkse houtverkoop georganiseerd
in zaal ’t Blauwhuis te
Wingene. De Bosgroep had 16
houtloten in de aanbieding afkomstig
van 20 boseigenaars.
Het totaal volume hout dat door
onze vereniging werd aangeboden
bedroeg zo’n 6.500m³. Dit
zijn meer dan 7.000 stevige bomen.
Alle voor Vlaanderen erkende
houtkopers werden uitgenodigd.
Dit zijn er meer dan honderd.
Om de verkoop extra aantrekkelijk
te maken werd op
dezelfde datum en locatie ook de
verkoop van de openbare boseigenaars
georganiseerd door
het Agentschap voor Natuur en
Bos. Houtkopers hoefden dus
maar één keer de verplaatsing te
maken. De verkoop zelf gebeurde
per opbod en per inschrij-
Het verkoopsteam van de Bosgroep Houtland
v.l.n.r. Paul De Vlam (secretaris),
Sam Vandeghinste (Bosgroep IJzer en Leie),
Hans Compernolle (bestuurder) en
Marie -Louise Martens (medewerkster).
ving. Eerst was er een rondje opbieden, vervolgens
werden de schriftelijke biedingen
geopend.
De houtprijzen in de streek zijn de
laatste jaren flink gestegen en blijven
ook in tijden van crisis stabiel. Het ge -
bruik van efficiënte oogstmachines en
het feit dat meer en meer kopers uit
andere provincies en zelfs uit Nederland
naar onze houtverkoop afzakken,
draagt hiertoe bij.
Vooraf was er twijfel over de te verwachten
houtprijzen vanwege de economische
crisis. Die vrees bleek gelukkig ongegrond
want op alle loten werd een aanvaardbaar
bod uitgebracht. Sommige loten haalden
zelfs erg goede prijzen. Zo gingen de grote
loten naaldhout weg aan prijzen boven de
25 euro/m³ en konden zelfs zeer kleine loten
toch nog verkocht geraken aan prijzen van
om en bij de 20 euro/m³. Het ziet er dan ook
naar uit dat de meeste boseigenaars tevreden
zijn met de verkoop en het lot effectief
zullen gunnen aan de hoogste bieder. Het
echte werk moet nu natuurlijk nog beginnen.
De komende winter gaan de kopers aan
de slag om de bomen af te zagen en is het
aan de bosgroep en de eigenaars om alle
werkzaamheden mee in goede banen te begeleiden.
Boomblad juli/augustus/september 2009
17

ACTIVITEITENKALENDER
Cursussen
Praktijkcursus ‘Veilig werken met de kettingzaag – module 2’
In deze cursus bouwen we verder op de kennis
opgedaan tijdens module 1. De nadruk
ligt hier op vellen en onttakken van bomen.
Na deze cursus kan je op een veilige en correcte
manier bomen vellen en onttakken. Je
hebt kennis opgedaan van velhulpmiddelen
zoals velhevel, velwiggen en handlier. Om
hieraan deel te nemen is wel een attest van
de cursus ‘Veilig werken met de kettingzaag
– module 1’ vereist!
Wanneer
Zaterdag 12 september en zaterdag 19 september
2009 telkens van 9.00u tot 16.00u.
Waar
In het werkingsgebied van Bosgroep IJzer
en Leie. De exacte locatie wordt later nog
meegedeeld.
Kostprijs
Bosbeheerder: €20; overig: €80.
Inschrijven: Bosgroep IJzer en Leie.
Ledendag voor alle Vlaamse bosgroepleden
Op zondag 15 november 2009 gaat de eerste
open ledendag van de Vlaamse bosgroepen
door in het Provinciaal Domein van Huizingen
in Beersel ( Vlaams-Brabant). Het wordt
een leerrijke dag gevuld met gezellige ontmoetingen,
demonstraties,
vorming,
feest en tal
van andere activiteiten.
Iedereen is
welkom: uiteraard
de reeds meer dan
6.000 bosgroepleden,
hun families
en kennissen,
maar ook elke
g e ï n t e r e s s e e r d e
sympathisant.
Een gedetailleerd
programma volgt
later nog, maar
dat het een onvergetelijke dag zal worden
staat nu al vast. Zo heeft het er alle schijn
van dat de fameuze ‘Grote Boskwis’ van de
Bosgroep Dijle-Geteland vzw dit jaar afzakt
naar de streek van Geuze en Kriek. Er zullen
themawandelingen zijn voor groot en klein.
Verder wordt het concept van ‘duurzaam
barbecuen in de winter’ nader bekeken. Tot
daar al een kleine tip van de sluier…
De Bosgroep Zuidwest Brabant probeert alles
in goede banen te leiden, maar wat praktische
ondersteuning is ook altijd welkom.
Heb je zin om een handje toe te steken Geef
een seintje aan deze Bosgroep via zuidwestbrabant@bosgroep.be
of 02/452.43.55.
Iedereen van harte welkom op 15 november.
Locatie: Provinciaal domein van Huizingen,
Henri Torleylaan, 1653 Beersel.
Route: Ring R0/E19 Brussel, afrit 20 ‘Huizingen’.
Volg richting ‘Alsemberg/St.-Genesius-
Rode en sla na 500m links af in de Henri
Toreylaan. Zo’n 500m verder bereik je de
parking van het domein.
18
Boomblad juli/augustus/september 2009

ACTIVITEITENKALENDER
Week van het Bos
De Week van het Bos gaat dit jaar door van 11 tot 18 oktober,
met als slogan “Zaad met Pit!” Het Agentschap voor Natuur en
Bos (ANB) en de Vereniging voor Bos in Vlaanderen ( VBV ) nodigen
iedereen dan uit op meer dan honderd bosactiviteiten
verspreid over het land.
Dit jaar gaat de Week van het Bos terug naar de kern van de
zaak: het zaadje. Meer specifiek wenst men de “autochtone”
bomen en struiken in de kijker te plaatsen. Dit zijn exemplaren
waarvan de voorouders al eeuwen of zelfs millennia in
onze regio voorkwamen. Alleen die exemplaren hebben overleefd
die zich genetisch het best aan onze bodem en ons klimaat
konden aanpassen. Bijgevolg mogen we ook aannemen
dat deze het best geschikt zijn om in de toekomst mee verder te werken. Let op, het gaat hier
niet alleen om inheemse en uitheemse soorten. Het gaat ook om de erfelijke verschillen tussen
exemplaren van dezelfde soort. Een eenvoudig voorbeeld: een zomereik die afkomstig is
uit Oost-Europa, is niet autochtoon in Vlaanderen, hoewel de soort zomereik hier wel inheems
is. Nog maar vijf procent van de bomen in onze bossen is autochtoon.
Op zoek naar meer informatie over het thema, het programma of het educatieve aanbod
Neem een kijkje in de campagnekrant (via tel. 09 264 90 57 / 09 264 90 56) of op
www.weekvanhetbos.be.
Ter afsluiting van de Week van het Bos vindt op 18 oktober 2009 de feestelijke openstelling
van de Sixtusbossen te Poperinge-Vleteren plaats. Er is een doorlopend programma vanaf
13.30u met wandelingen, fietstocht, demonstraties boomchirurg, speelzone, kruidendrankjes
maken en proeven, houtsnijkunst, vlechten met berkentakken, verrassingsoptreden, ...
Afspraak: de Sixtusbossen (tent aan de Krombeekseweg, Poperinge-Vleteren).
Landschapsdoedag
Op zondag 11 oktober 2009 organiseert
het Regionaal Landschap West-
Vlaamse Heuvels (RLWH) vzw en vzw
’t Boerenlandschap een landschapsdoedag
in Westouter. Tussen 13.30u
en 16.30u kan je kennismaken met
tal van infostands, demonstraties,
activiteiten rond natuur en landschap
zoals: haagvlechten, kinderactiviteiten,
ezelsdorp, composteren,
haagscheren, boomslepen, houten
constructies maken, bezems maken,
nestkastjes maken, koken met vruchten,
natuurlijke omgang met paarden
enz.
Voor meer informatie, surf naar www.rlwh.be.
Het landschapsdoeparcours start in de Bellestraat 21 te Westouter.
Boomblad juli/augustus/september 2009
19

BOSGROEPEN IN WEST-VLAANDEREN
Legende
Openbare bossen
Privébossen
Bosgroep IJzer en Leie
Bosgroep Houtland
Bosgroep Houtland vzw
Streekhuis Kasteel Tillegem
Tillegemstraat 81
8200 Sint-Michiels (Brugge)
Tel.: 050 40 70 23
Fax: 050 40 31 41
E-mail: bosgroephoutland@west-vlaanderen.be
Website: www.bosgroepen.be
BT W: BE 0866.482.291
Bosgroep IJzer en Leie vzw
Bezoekerscentrum De Palingbeek
Vaartstraat 7
8902 Zillebeke (Ieper)
Tel.: 057 23 08 54
E-mail: sam.vandeghinste@west-vlaanderen.be
Website: www.bosgroepen.be
Coördinator: Jan Goris
Coördinator: Sam Vandeghinste
DE WEST-VLAAMSE BOSGROEPEN
WORDEN GESTEUND DOOR: