Boomblad jaargang 10 - Bosgroepen.be

oomblad
België - Belgique
P.B. - P.P
8000 Brugge 1 - 2e afd.
BC 6335
Driemaandelijks tijdschrift van de West-Vlaamse Bosgroepen
JULI/AUGUSTUS/SEPTEMBER 2012
Afgiftekantoor: 8000 brugge 1 - afd. 2 / P3A9048
Afzendadres: Bosgroep Houtland vzw - Tillegemstraat 81 - 8200 Sint-Michiels
I N F O R M A T I E B L A D V O O R B O S E I G E N A A R S
Houtland
IJzer en Leie
Spelen met licht in het bos
Overleven langs de IJzer:
de zwarte populier
Een poel vol leven

INHOUD & COLOFON
Voorwoord 3
De bosgroep stelt zich voor ..... 4
Activiteitenkalender / varia 5
Op bezoek bij de waterwinning van het Lindeveld 6
Spelen met licht in het bos (vervolg) 8
Overleven langs de IJzer: de zwarte populier 12
Een poel vol leven 14
Nieuws uit Bosgroep Houtland 16
Nieuws uit Bosgroep IJzer en Leie 18
Op 21 en 22 juni 2012 organiseerde de Bosgroep Houtland vzw in samenwerking
met Inverde de cursus 'Poelen en natuurlijke vijvers' op het domein van Diocesaan
Centrum Groenhove te Torhout.
Colofon
Boomblad (Zomer 2012), jaargang 10 - nummer 3
Het Boomblad wordt uitgegeven door de West-Vlaamse Bosgroepen en verschijnt vier keer per jaar.
De Bosgroep Houtland en de Bosgroep IJzer en Leie zijn een initiatief van privébosbeheerders, de
Provincie West-Vlaanderen en het agentschap voor Natuur en Bos van het ministerie van de Vlaamse
Gemeenschap.
Redactie: Clint Callens, Chris Couwelier, Anne Decuypere, Jan Goris, Marie-Louise Martens
Foto’s: Clint Callens en Jan Goris
Druk: PurePrint - Oostkamp
Papier: Gedrukt op papier met FSC-label
Oplage: 1.500 exemplaren
Verantwoordelijke uitgever: Albert de Busschere, Tillegemstraat 81, 8200 Sint-Michiels
2
Boomblad JULI/AUGUSTUS/SEPTEMBER 2012

VOORWOORD
Beste bosgroepleden,
Dit jaar is het laatste jaar van de voorlopige erkenning van de vzw Bosgroep IJzer en Leie.
Vanaf volgend jaar zal de Bosgroep definitief erkend worden door de Vlaamse overheid en
dit voor een periode van 6 jaar. Hiervoor moet een beleidsplan voor die periode (2013-2018)
ingediend worden. Onze coördinator en de Raad van Bestuur van de Bosgroep IJzer en Leie
hebben hier de voorbije maanden hard aan gewerkt.
Wij wensen onze huidige dienstverlening naar u, boseigenaars, alleszins te behouden maar
wij zoeken uiteraard ook verder naar hoe wij u nog beter kunnen bijstaan bij uw bosbeheer!
De zomer loopt naar zijn einde, het weer was niet altijd even mooi… Toch wensen we u veel
genieten toe in uw bos en als het weer tegenzit kunt u nadenken over eventuele bebossingsof
herbebossingsplannen voor de komende winter, waar wij u als bosgroepen graag bij helpen
Ten slotte wil ik er nog de aandacht op vestigen dat onze collega's van Bosgroep Houtland dit
najaar 10 jaar actief zijn. Iedereen mag dit mee komen vieren op 25 november in Tillegembos
(zie pagina 16).
In ieder geval veel leesplezier toegewenst met, al zeg ik het zelf, opnieuw een interessante
editie van het Boomblad vol informatie en weetjes over bos en natuur!
Benoit de Maere d’Aertrycke,
Voorzitter Bosgroep IJzer en Leie vzw
Bestuurder Koepel van Vlaamse Bosgroepen
Opzij van de Provense -
weg in Poperinge prijkt
de oude kapel van Ons
Heeren Boomke. De bomen
en haag hangen er
vol vodden en afgedankte
kleren. Door het aanbrengen
van kleding dragen
bedevaarders hun kwaal
over aan de boom en hopen
op genezing. Ze snijden
stukjes schors af als
amulet of om thee van te
trekken. Een monumentale
populier staat naast de
ingang. Pas recent werd
opgemerkt aan de hand
van typische bladsteelgallen
dat het om een
zeer zeldzame Europese
zwarte populier gaat,
een botanische topper
dus. Meer over deze soort
leest u in dit Boomblad.
foto: Patrick Trio
Boomblad JUlI/augustus/september 2012
3

DE BOSGROEP STELT ZICH VOOR .....
Wat is een bosgroep
Een bosgroep is een vereniging van en voor
boseigenaars. In deze samenwerking staat
de beheersvrijheid van de eigenaar centraal.
De bosgroep zorgt vrijblijvend voor de
praktische ondersteuning voor het beheer
van uw bos. De bosgroep neemt een neutrale
positie in tussen overheden, eigenaars
en bosgebruikers. Hierdoor is ze ook uitermate
geschikt voor overleg tussen de verschillende
boseigenaars en bosgebruikers.
Samen werken wij aan een mooie toekomst
voor het Vlaamse bos!
hulp bij het aanduiden van bomen en
het uitvoeren van allerlei kapwerken
bvb. dunningen;
ondersteunen van bebossingen:
administratie, subsidies, soortenkeuze,
aanleg, …;
het uitvoeren van onrendabele beheerswerken
door onze arbeidersploeg
(waarvan wij de grootste kost dekken);
hulp bij het opstellen van beheerplannen;
coördineren van gezamenlijke boswerkzaamheden,
zodat goedkoper en
efficiënter werk kan worden geleverd;
het organiseren van gezamenlijke
houtverkopen, zodat goede prijzen en
goede exploitaties worden gerealiseerd;
organisatie van wandelingen, cursussen
en excursies;
Cursus 'Poelen en vijvers 2012'.
Een flinke bloedzuiger gevangen in
Groenhove.
Aanbod voor bosgroepleden
Onze taken bestaan hoofdzakelijk uit informeren,
sensibiliseren en organiseren. De
coördinator staat in voor:
gratis en onafhankelijk advies over het
bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische,
wettelijke, financiële en
administratieve aspecten);
informatie over wat uw wettelijke rechten
en plichten zijn als boseigenaar en
wat de mogelijke subsidies zijn;
hulp bij het aanvragen van kapmachtigingen
en het invullen van subsidiedossiers;
Wie kan een
beroep doen op onze
diensten
De bosgroep is er voor alle boseigenaars
uit het werkingsgebied. Het maakt niet
uit of u boseigenaar bent van een bosperceel
van enkele aren bos of van een
boscomplex van meerdere hectaren:
iedereen krijgt dezelfde behandeling.
Weet u graag wat de bosgroepen voor
u en uw bos kunnen betekenen, neem
dan contact op met uw bosgroep! De
contactgegevens vindt u op de achterzijde
van dit informatieblad.
4
Boomblad JULI/AUGUSTUS/SEPTEMBER 2012

ACTIVITEITENKALENDER / VARIA
Cursussen 2012
1. Faunabeheer
Vroeger werd enkel rekening gehouden met economisch interessante soorten, nu is alle
fauna belangrijk in het kader van behoud van biodiversiteit. Er zijn echter zoveel soorten dat
in deze les eerder voor een algemene aanpak gekozen wordt. Er wordt aangeleerd hoe dierpopulaties
kunnen krimpen of groeien en waarom. De relatie met de omgeving, voedsel, pre -
datoren en dergelijke wordt belicht. Er worden ten slotte praktische tips gegeven voor een
faunagericht bosbeheer.
Wanneer Donderdag 22 november 2012 en donderdag 29 november 2012 (twee avonden
van 19.30u tot 22.00u). Waar Zaal De Schakel op het Domein De Valkaart, A. Rodenbachstraat
42 te Oostkamp. Prijs Leden: € 10. Niet-leden: € 20. Inschrijven Bosgroep Houtland.
Bos te koop
Bosgroepleden die hun eigendom geheel of gedeeltelijk te koop wensen te stellen kunnen
voortaan gratis een berichtje plaatsen.
Gemeente/
deelgemeente
Torhout 0,4 ha beuk Groenhovebos
Groot Vinkenpad
Opp. Aard bos Gelegen Contacteer
0496 90 80 90 of
0495 10 00 20
VBV vzw en Groenhart vzw = BOS+
De Vereniging voor Bos in Vlaanderen timmert reeds meer dan 40 jaar aan de weg voor meer
en beter bos in Vlaanderen. Groenhart doet sinds een 10-tal jaar hetzelfde in de tropen. Beide
organisaties hebben goede banden en de samenwerking werd de voorbije jaren enkel intensiever.
Vandaar de logische keuze van vandaag: VBV en Groenhart gaan vanaf nu samen onder
de nieuwe naam BOS+. BOS+ brengt een nieuw verhaal waarin het plusteken van cruciaal belang
is. Samen met elkaar en met andere organisaties gaan we voor meer en beter bos: BOS+.
Lees meer: http://www.bosplus.be
Boomblad JUlI/augustus/september 2012
5

BOSGROEPLEDEN AAN HET WERK
Op bezoek bij de waterwinning van het Lindeveld
(Artikel door Marie-Louise Martens en Jan Goris, Bosgroep Houtland vzw)
Vlak bij de E40, aan de afrit van Wingene/
Beernem, ligt een onbekend pareltje natuur.
Het domein van de Vlaamse Maatschappij
voor Waterwinning ( VMW ) is ruim 70ha
groot en bevat naast de infrastructuur
ook zo’n 50ha bos en 20ha graslanden.
Omwille van de kwetsbaarheid van de drinkwaterproductie
is het domein niet toegankelijk
voor publiek. Uitzonderlijk kregen we
op dinsdag 8 mei 2012 toestemming voor
een geleide wandeling met een 25-tal geïnteresseerden.
De gidsen van dienst waren
Ian Martin van VMW en Jan Goris van de
Bosgroep.
Hoe win je water
Het waterwinningsstation Lindeveld is
eerder een klein station. Op 24 uur wordt
hier 3.500m 3 water opgepompt (140m³/u).
Vroeger was dit dubbel zo veel. Om verdere
daling van de grondwatertafels te voorkomen
werd het debiet verminderd. Ter vergelijking:
het station in Woumen produceert
per dag 40.000m 3 water.
Eén van de 76 pompputten.
De grondwaterwinning in het Lindeveld bestaat
uit 4 puttenbatterijen met in totaal 76
pompputten verspreid over het domein. Het
water komt van grondlagen op 18 tot 25m
diepte en wordt verpompt naar het behandelingsgebouw.
De behandeling bestaat
eerst uit een beluchting zodat het aanwezige
ijzer oxideert, waardoor het in de
decantoren kan afgescheiden worden van
het water. Vervolgens halen filters met
zand en actieve kool de restvlok en de eventuele
verontreinigingen (voornamelijk restproducten
van pesticiden) weg. Ten slotte
volgt een minimale toevoeging van chloor
om te vermijden dat het water op zijn weg
door de leidingen besmettingen oploopt.
Doorheen het hele behandelingsproces zijn
er verschillende kwaliteitscontroles.
Een groot deel van het water vloeit richting
watertoren van Tielt. Er zijn ook aftakkingen
naar Hertsberge en Beernem en ter plaatse
is er een opslagtank van 1.500m³ als buffer
bij eventuele problemen. Er kan steeds uitwisseling
van water gebeuren met andere
drinkwatermaatschappijen zoals TMVW. Het
ijzerrijk slib wordt afgevoerd, o.m. naar biogasinstallaties
of de cementindustrie.
Uniek bos- en natuurgebied
Gezien de relatief geringe diepte van de
grondwaterlaag en de diverse putten en
pompgebouwen is het belangrijk om de
zone maximaal te beschermen. Intensieve
recreatie en landbouw zijn dan ook niet toegestaan.
Door die beschermingszone kreeg
de natuur hier een mooie kans om zich te
handhaven en/of te ontwikkelen.
In 2005 werden de graslanden een erkend
Vlaams natuurdomein en het beheer kwam
in handen van het Agentschap voor Natuur
en Bos (ANB). Het bemestingsverbod
voor de landbouwers die het gras hooien
wordt strikt opgevolgd. De resultaten van
zo’n verschralend beheer lieten niet lang op
zich wachten. Dominante grassoorten als
Gladde witbol maken nu volop plaats voor
ijlere grassen (vb. Reukgras, Veelbloemige
veldbies) en diverse interessante, bloeiende
kruiden (vb. Schapenzuring, Fraai Hertshooi).
6
Boomblad JULI/AUGUSTUS/SEPTEMBER 2012

BOSGROEPLEDEN AAN HET WERK
gebeuren vooral met Zomereik, Beuk en
Winterlinde. Linde heeft typisch zeer goed
verteerbare bladeren en kan helpen de zure
gronden onder de sparren te verbeteren. Dit
komt dan uiteraard ook de kwaliteit van het
grondwater ten goede.
Ook 8ha Lork en Grove den worden op middellange
termijn omgevormd. Per hectare
worden wel zo’n 25 tot 50 dennen geselecteerd
om als overstaander te blijven staan
en om zo oud mogelijk te worden.
Schapenzuring kleurt de schrale graslanden
bloedrood.
Voor het beheer van de bossen werd door
de VMW vanaf 1995 een beheerplan opgemaakt.
Naast de klassieke dunningen ligt
het accent vooral op het geleidelijk omvormen
naar loofhout van zo’n 9ha aanplantingen
met kerstsparren. De herbebossingen
Ongeveer twee jaar geleden werd ook het
beheer van de bossen overgenomen door
ANB. Nu wordt er samen met de Bosgroep
gewerkt aan een nieuw uitgebreid beheerplan
als vervolg op het huidige beheerplan
dat afloopt in 2014.
Eén van de bijzondere soorten die er nog
voorkomt is de Rode bosmier. Spijtig zijn er
tijdens de wandeling geen nestkoepels gevonden.
Een zwarte specht liet wel van zich
horen!
Dreefbermen huisvesten dikwijls de zeldzaamste planten aangezien deze decennia
lang niet verstoord zijn door land- of bosbouw. Een oud Zomereikenbestand met veel
ondergroei op de achtergrond.
Boomblad JUlI/augustus/september 2012
7

BOSINFO
Spelen met licht in het bos (vervolg)
(Op basis van een artikel van Jeroen Franssens, coördinator Bosgroep Dijle-Geteland vzw)
In de vorige editie van het Boomblad leerden
we het gedrag van de belangrijkste
boomsoorten ten opzichte van licht begrijpen.
Lichtboomsoorten (eik, berk, Grove
den) hebben altijd volop licht nodig of gaan
anders gebreken en problemen vertonen.
Schaduwboomsoorten (Spar, beuk, Haagbeuk,
Tamme kastanje) zullen in het donker
wel wat trager groeien maar kunnen jarenlang
geduldig blijven wachten tot ze de
kans krijgen om weer volop door te gaan.
Tussen deze uitersten zitten de halfschaduwsoorten.
De belangrijkste taak van een bosbeheerder
is het regelen van de lichtsterkte in zijn bos.
Hierdoor bepaalt hij de groeisnelheid, de
soortensamenstelling en het verjongingsritme
van bomen, struiken en kruiden. Dit is
maatwerk dat vooral ervaring en observatie
vraagt. Elk bos is anders. Iedereen kan dit
echter leren en de oefening op zich maakt
het bosbezit tot een aangename, actieve
hobby. De kennis kan ook in de siertuin
gebruikt worden. In dit artikel volgen nog
enkele toepassingen die u de handen zullen
laten kriebelen om aan de slag te gaan.
teem voor kaprijp loofhout op 50 jaar er
als volgt kunnen uitzien: plant aan met
inheems loofhout en wacht ca. 15 tot 20 jaar
tot de kruin ongeveer 6 tot 8 meter hoog
zit. Daarna kiest u een 100-tal toekomstbomen
per ha uit. Die stelt u volledig vrij en
snoeit u eventueel op. Vrijstellen betekent
dat u iedere boom verwijdert die de kruin
van de toekomstboom raakt. En dit volledig
vrijstellen doet u om de 4 jaar opnieuw.
Inlandse eiken van 36 jaar en wellicht
rond de 200 euro/m³ waard.
Eiken kaprijp op 40 jaar
Eigenaars die klagen dat hun bos te traag
groeit, moeten wat regelmatiger en wat
sterker dunnen. U oogst dan zaaghoutkwaliteit
op 50 jaar (eerder nog op rijke grond). U
gelooft dit niet Op de jaarlijkse rondhoutveiling
in Arnhem zag de schrijver van dit
artikel met eigen ogen stammen van kwalitatieve
Gewone esdoorn en Zwarte els van
zo’n 50 cm diameter met een leeftijd van 45
jaar. Er lagen ook kwalitatieve eikenstammen
van 36 jaar en 70 cm (!) diameter. De
jaarringen konden gemakkelijk geteld worden.
Bedenk ook dat de houtkwaliteit van
loofhout beter is bij grotere jaarringen en
dus bij snellere groei (in tegenstelling tot
naaldhout).
Concreet zou een dergelijk bosbouwsys-
Meer opbrengst met populier en
ondergroei
Populierenbossen laten zeer veel licht door
en geven vaak aanleiding tot weelderige
ruigte. Tip: Plant tussen de populieren een
onderetage van bvb. Zwarte els, Hazelaar
of Zomereik. Deze soorten zullen spoedig
de ruigte wegdrukken en de populieren omhoog
duwen. Na een twaalftal jaren kapt
u deze onderetage weg. Ze hebben dan
een mooi brandhoutformaat. Vlak voor de
eindkap kapt u de opnieuw uitgeschoten
onderetage nogmaals weg. Met zo een onderetage
benut u optimaal al het licht in uw
bos en heeft u een maximale opbrengst van
zowel brand- als industriehout. Zorg er wel
steeds voor dat de populieren boven de
onderetage blijven. Anders vallen ze stil,
weet u nog wel. Een onderetage van Zwarte
8
Boomblad JULI/AUGUSTUS/SEPTEMBER 2012

BOSINFO
els zorgt gratis voor extra bemesting van de
populieren doordat hij stikstof uit de lucht
in de bodem brengt.
Jonge beplantingen
Wilt u rechte, takvrije bomen zonder snoeien
Plant uw jonge bomen dan dicht genoeg
op elkaar. Maximaal 2 bij 2 meter of 1,5 bij
1,5 meter. U kunt eveneens de spontane
opslag die tussen uw aanplanting komt,
hiervoor gebruiken (vb. berk, wilgen). Uw
komt. Helaas hebben ze hiervoor volle zon
nodig, dit betekent dat het vrijstellen (vb.
maaien) de eerste jaren noodzakelijk is. Belangrijk
is dat de eindscheut van de boom
altijd boven de ruigte uit steekt in de volle
zon. U moet dus ook weer niet te veel vrijstellen,
want dan eten de reeën en konijnen
uw aanplant op. U zult minder last hebben
van bramen als u spontaan opschietende
lichtboomsoorten zoals wilg of berk een
aantal jaren meeneemt en dan niet al te
laag afmaait of afzaagt. Ze schieten dan nog
uit maar gaan dan toch kapot als de aangeplante
lichtboomsoorten wat meer schaduw
beginnen te geven. En waarom gaat u niet
verder met de berk Goede kwaliteit berk
die regelmatig sterk gedund wordt, is snel
kaprijp en kan ook een mooi bedrag opleveren.
Herbebossingen met (half-)schaduwsoorten
komen normaal gezien wel vanzelf
door de ruigte heen en vergen veel minder
verpleging.
Deze essen zijn te wijd geplant om
spontaan rechte, takvrije stammen te
verkrijgen. Zijtakken groeien nu verticaal
omhoog en worden te dik.
bomen zullen zich vanzelf opsnoeien. De
zijtakken blijven dun en sterven spontaan
af door lichtgebrek. Bovendien groeit de
eindscheut mooi recht omhoog. Voor topkwaliteit
is dit bijna een must. En nadat de
stam ca. 8 meter takvrij is, gaat u regelmatig
en sterk dunnen. Bramen, netels en ruigte
worden zelden hoger dan 1,5 meter dus
zorg ervoor dat uw jonge aanplant zo snel
mogelijk boven deze kritische hoogte uit
Exotenbestrijding met gezond
verstand
Het bestrijden van Amerikaanse vogelkers
is in een aantal bosgebieden zeer moeilijk.
De Amerikaanse vogelkers vormt vooral een
probleem op zandgronden onder Grove den.
Deze dennen zijn lichtboomsoorten en hebben
dus veelal een ijle kroon die licht doorlaat
naar de bodem. Van nature zouden hier
allerlei halfschaduw- en schaduwsoorten
kunnen groeien maar die zijn niet aangeplant
in de grote voormalige heidevlakten
waar nu de dennen staan. De Amerikaanse
vogelkers is een pionier die al op jonge leeftijd
massaal zaad produceert en deze ‘lege’
plaatsen onder de dennen als eerste kan
invullen. Het beheer van dennenbossen is
momenteel dikwijls gericht op het sterk uitdunnen
en/of het omvormen naar Zomereik
via kaalkappen. Nog meer licht dus en nog
meer Amerikaanse vogelkers.
Het feit dat Amerikaanse vogelkers een
pionier is en dus ook een lichtboomsoort,
is gelukkig zijn zwak punt. Wanneer u het
bos gesloten en donker kan houden met
andere soorten, zal de Vogelkers zich
nog amper kunnen verjongen. Volwassen
exemplaren sterven trouwens spontaan
Boomblad JUlI/augustus/september 2012
9

BOSINFO
af in de schaduw. Een tip om de vogelkers
met zijn eigen wapens te bestrijden, is hem
afzagen op heuphoogte. Ook minder belastend
voor de rug. De overgebleven stomp
zal spoedig terug krachtig uitschieten met
een toef takken, ook wel eens “pruik” genaamd.
Die pruik neemt het licht weg van
de eigen zaailingen. Als u de pruik nu jaarlijks
of om de 2-3 jaar in volle zomer terug
afzaagt of afkapt (in elk geval voor dat hij
opnieuw zaad maakt) raakt de moederplant
uitgeput en legt vroeg of laat het bijltje er
bij neer. Na enkele jaren is de zaadvoorraad
in de bodem uitgeput en bent u van de
vogelkers verlost. Deze “pruikenmethode”
werkt alleen goed in bossen met een dichte
vogelkersbegroeiing die toch ca. een arm
dik is. En u heeft er geen gif voor nodig.
In bossen met veel schaduwsoorten vormt
Amerikaanse vogelkers geen probleem.
Beuk werkt op de meeste gronden. Andere
soorten die het licht wegvangen van de
Amerikaanse vogelkers zijn esdoorn, linde,
Haagbeuk, hazelaar, Boskers, Inlandse eik,
Tamme kastanje, … U plant best groepsgewijs
en in een vrij dicht plantverband (ca
2 x 2 m of dichter) voor het beste effect.
Schiet er hier en daar toch nog een vogelkers
door, dan is dat ook geen drama. Als
deze een rechte stam heeft dan geeft u hem
als lichtboomsoort bij iedere dunning behoorlijk
veel licht. De vogelkers ontwikkelt
zich dan als een normale boom in plaats van
een paraplu. Met een beetje zorg en geluk
verkoopt u dan vroeg of laat waardevol kersenhout.
Doe dit wel alleen in een gemengd
bos met veel ondergroei van halfschaduwen
schaduwsoorten. In dat geval zal de
Amerikaanse vogelkers zich niet verjongen.
Kijk ook eens of uw buurman geen waardevol
heideterrein probeert te onderhouden.
(Meer info ook op www.vogelkers.nl).
Een vergelijkbaar geval als de Amerikaanse
vogelkers is de Valse acacia (Robinia pseudoacacia).
Een ware pestsoort met grote
doornen voor open bossen en kapvlakten.
Als pionier wordt hij echter snel in toom gehouden
in evenwichtige gemengde bossen.
Moeilijkere situaties doen zich voor in bossen
waar ingevoerde schaduwsoorten aan
het woekeren slaan. De Amerikaanse eik
is zowat de taaiste klant vanuit dit opzicht
en ook de Tamme kastanje is niet altijd
Amerikaanse vogelkers als productie -
boom blijkt ook bij ons mogelijk. Hou
wel rekening met de randvoorwaarden
in deze tekst om problemen met
de buren te voorkomen.
zo braaf als zijn naam doet vermoeden.
Met extreme schaduwsoorten als Beuk en
Douglas kan u deze wel onderdrukken, al is
Douglas zelf een exoot die sterk kan uitzaaien.
De meest evidente oplossing is om
Tamme kastanje en Amerikaanse eik als hakhout
te beheren. Elke 10 tot 20 jaar de zaag
er in en waardevol brandhout oogsten vooraleer
ze zaad beginnen dragen.
10
Boomblad JULI/AUGUSTUS/SEPTEMBER 2012

BOSINFO
Het grondvlak als maatstaf voor
de lichtregeling
Het grondvlak van een bomenbestand is
een belangrijke maat in de bosbouw. Het
is de som van alle stamdoorsnedes op 1,5
meter hoogte (borsthoogte). Grondvlak
wordt uitgedrukt in m²/ha. Het is de beste
maat om de bomendichtheid van een bestand
te beschrijven, beter dan het stamtal
of het volume hout per hectare. U kan het
grondvlak berekenen door een proefvlak
met bomen op te meten of via de zogenaamde
Bitterlich-methode. We komen hier
in de volgende editie van het Boomblad op
terug. Ervaren bosbeheerders weten wanneer
een bos moet gedund worden en hoe
sterk dit moet gedund worden aan de hand
van het grondvlak. Vb. Grove den wordt gedund
vanaf een grondvlak van 25-26m²/ha,
na een gewone dunning blijft een grondvlak
van 21-22m² over. Interessanter wordt het
wanneer een verjongingskap moet gebeuren.
Vanaf een grondvlak van 16 tot 18m²/ha
komt er namelijk zo veel licht op de bodem
dat massaal zaailingen kunnen opschieten.
Wie veel lichtboomsoorten wil gaat voor
een lager grondvlak of zelfs een kaalkap.
Wie alleen schaduwsoorten wil verjongen,
houdt het grondvlak hoog genoeg.
En wat als we niets doen
Op termijn lijdt niets doen in een volwassen
bos er toe dat de groei van een bos gecompenseerd
wordt door de aanmaak van dood
hout. De jaarlijkse aanwas bij de sterkere
bomen gaat verloren bij de zwakkere bomen
die afsterven uit lichtgebrek. Als bosbeheerder
oogst u dus elk jaar dode bomen
van slechte kwaliteit. U bent eigenlijk een
teler van dood hout. Dit klinkt misschien erger
dan het is maar hoe dan ook zitten vele
Vlaamse boseigenaars (de meeste) in deze
situatie.
De kern van het probleem voor de bosbeheerder
zit hier niet in het afsterven van
zwakke bomen maar in het feit dat ook de
sterke bomen traag zullen groeien en door
de zware onderlinge concurrentiedruk gevoeliger
worden aan windval en ziektes.
Bovendien bestaat de kans dat de meest
waardevolle bomen (goede stamkwaliteit,
Bij nulbeheer ontstaat een situatie
waarbij er evenveel dood hout als
levend hout geproduceerd wordt. Dit
is ideaal in reservaten maar minder
gewenst in bossen met een productie -
functie.
interessante soort,…) afsterven ten koste
van minder gewenste exemplaren. Zeker bij
lichtboomsoorten kan het voorkomen dat
het volledige bestand ziek wordt of tegen
de vlakte gaat bij een storm.
Dit is allemaal natuurlijk slechts een probleem
wanneer u er van uitgaat dat uw bos
hout moet produceren. Geen enkele boom
vraagt om gekapt te worden en sommige
eigenaars laten graag de natuur zijn gang
gaan. In dit geval kunnen onder een dicht
bos alleen nog schaduwsoorten zich verjongen.
Uiteindelijk lijkt het dan logisch
dat onze sterkste schaduwsoort, de Beuk,
alles zal gaan domineren. Toch zijn er ook
een aantal factoren die dit tegenwerken.
Eerst en vooral zijn er stormen, ziektes en
bosbranden waardoor grote gaten kunnen
ontstaan waarin eerst weer de snellere lichtboomsoorten
(pioniersoorten) zullen opkomen.
Denk maar aan berken en wilgen. Ook
zijn er uitheemse soorten die de concurrentie
met de Beuk zeker aandurven (vb. Amerikaanse
eik, Douglasspar). Op echt droge
en natte gronden heeft Beuk het moeilijk.
En wie weet zorgen grote groepen reeën en
herten er wel voor dat er plaatsen zijn waar
er amper nog bomen kunnen opschieten.
Boomblad JUlI/augustus/september 2012
11

BOSINFO
Overleven langs de IJzer: de zwarte populier
(Artikel door Clint Callens, coördinator Bosgroep IJzer en Leie vzw, op basis van een rapport
van het INBO - Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek)
De Europese zwarte populier (Populus nigra)
is bijna volledig uitgestorven in Vlaanderen.
Natuurlijke populaties zijn volledig verdwenen
en de soort komt enkel nog voor onder
vorm van relicten. De zwarte populier komt
nog zeer beperkt voor langs de Dender en
de Maas. Hij is vooral nog te vinden langs
de IJzer waar enkele honderden exemplaren
groeien. Aangezien spontane verspreiding
niet lijkt te lukken, moeten er nieuwe
aanplantingen gebeuren om de soort terug
op gang te krijgen. Er zijn echter enkele
problemen. Er is nog weinig genetische diversiteit
in de resterende exemplaren en de
soort kruist met andere populierensoorten.
Boom van het rivierbos
Door de toenemende aandacht van het beleid
voor het herstel van de natuurlijke dynamiek
van grote rivieren komt er ook spontaan
herstel van het ooibos of rivierbos. Dit
laatste is een zeer belangrijk ecosysteem
omdat het niet alleen zorgt voor een gunstig
leefgebied van talrijke planten en dieren
maar tegelijkertijd ook de kracht van
het water breekt, oevererosie voorkomt en
omliggende woongebieden beschermt. De
zwarte populier is een inheemse soort voor
Vlaanderen en speelt een sleutelrol in dit
ecosysteem want deze boomsoort is uitstekend
aangepast aan hoge stroomsnelheden
en overstromingen. Hij houdt zand en grindafzetting
vast, hoopt terrein op en tempert
de kracht van de rivier waardoor andere
soorten kunnen verschijnen als Schietwilg
(Salix alba) en Zwarte els (Alnus glutinosa).
De cultuurpopulieren hebben een sterkere
groeikracht en rechtere stam (houtproductie!).
Zwarte populier en cultuurpopulier
(vnl. de Canadapopulier) zijn echter nauw
verwant en kunnen dus kruisen. Zo is een
veel voorkomende Canadapopulier een kruising
tussen de Amerikaanse zwarte populier
(Populus deltoides) en de Europese zwarte
populier (Populus nigra). Wanneer een vrouwelijke
inheemse zwarte populier bestoven
wordt door een mannelijke Canadapopulier
zal zij geen zuivere zwarte populieren
voortbrengen. Het kruisingspatroon tussen
zwarte populier en cultuurpopulier is zeer
complex en afhankelijk van veel factoren.
Wanneer dit echter frequent gebeurt is het
heel waarschijnlijk dat zwarte populier als
zuivere soort uitsterft.
Ook de Italiaanse kaarspopulier (P. nigra cv.
Italica), een zuilvormige, mannelijke zwarte
Soortzuivere genen
Populieren zijn tweehuizig: de boom heeft
alleen mannelijke of alleen vrouwelijke
bloemen. De bestuiving gebeurt door de
wind. De meest aangeplante boomsoort in
Vlaanderen die meteen ook het landschappelijk
karakter bepaalt is de cultuurpopulier
of Canadapopulier (Populus x canadensis).
Typisch grillig exemplaar op zijn
natuurlijke groeiplaats direct langs de
oever van rivieren.
12
Boomblad JULI/AUGUSTUS/SEPTEMBER 2012

BOSINFO
populier afkomstig uit de Balkanregio, is
een cultuurpopulier. Deze cultivar wordt
veel aangeplant als windscherm rond stallen
en kan kruisen met autochtone zwarte
populieren. Die zaden die voortkomen uit de
uitkruising zullen wel soortzuiver zijn maar
de nakomelingen zullen een heel beperkte
genetische diversiteit bevatten omdat de
aangeplante Italiaanse kaarspopulieren ook
allen genetisch identiek zijn (klonen).
Genetische diversiteit
Zwarte populier wordt aangeplant rondom
poelen, rondom weilanden, als erfbeplanting
of voor het herstel van kleine
landschapselementen zoals hagen en
houtkanten. Hierbij wordt meestal lokaal,
streekeigen plantmateriaal gebruikt. Dit gebeurt
via het planten van afgezaagde takken
(ook ‘poten’ genoemd). Populieren kunnen
op deze manier heel eenvoudig worden
vermeerderd. Deze manier van vermeerderen
via stek of poten zorgt er voor dat de
nakomelingen genetisch identiek zijn aan
het ouderlijk exemplaar. Dit gebrek aan genetische
variëteit kan op termijn leiden tot
een verhoogde gevoeligheid voor ziekten
en plagen (inteelt). Zelfs vermeerdering via
zaden leidt tot hetzelfde probleem wanneer
het ouderlijk materiaal genetisch weinig
verschillend is.
Kenmerken van zwarte populier
Volwassen exemplaren hebben doorgaans
onregelmatige vertakking en veelvuldige
waterloten vaak in combinatie met knoestige
knobbels op de stam. De jonge schors
is licht van kleur en glad maar op oudere
leeftijd wordt de schors zeer ruw met opvallende
groeven. De Europese zwarte populier
maakt talrijke kortloten op meerjarige
twijgen. Er zit nogal wat bladvormvariatie
binnen eenzelfde boom maar de meest
karakteristieke bladeren vindt men terug op
de kortloten, namelijk klein (< 10cm lang),
ruitvormig blad, wigvormig aan de voet
en spits uitlopend aan de top. Vrouwelijke
bomen hebben bloemknoppen die naar
buiten zijn gebogen, terwijl de mannelijke
bomen aanliggende, dikke bloemknoppen
Ruitvormig blad en zaadpluis zwarte
populier.
dragen. Heel typerend is de gevoeligheid
voor de galvormende bladluis van het geslacht
Pemphigus, duidelijk te zien aan de
gallen op de vervormde bladsteeltjes.
Hoe zit het in de IJzervallei
Bij een onderzoek van 235 exemplaren in
West-Vlaanderen werden enkel vrouwelijke
exemplaren van autochtone zwarte populier
gevonden. Deze vertegenwoordigden
slechts twee genetisch verschillende individuen.
De zaden die geoogst worden
op zwarte populieren in de IJzervallei zijn
meestal niet soortzuiver en afkomstig van
kruisingen met cultuurpopulier.
De genetische variatie van de zwarte populieren
in de IJzervallei is dus veel te beperkt
om uitsluitend lokaal materiaal (zaden en
stekken) te gebruiken bij vermeerdering.
Het is sterk aanbevolen om bij plantacties
ook zwarte populieren aan te planten afkomstig
uit andere valleigebieden (vb. Dender,
Maas of uit Nederland en Frankrijk). Het
is af te raden de Italiaanse kaarspopulier in
grote aantallen aan te planten en best kan
een afstand van ca. 1km tot cultuurpopulieren
gerespecteerd worden.
De land- en tuinbouwschool van Poperinge
kweekt autochtone zwarte populier in samenwerking
met INBO. Jaarlijks bieden zij
deze te koop aan. Contact via Patrick Trio,
op 0477 59 30 49 of patrick.trio@vsop.be
Boomblad JUlI/augustus/september 2012
13

BOSINFO
Een poel vol leven
(Deze tekst is gebaseerd op een artikel uit 'de bosbode' editie april-mei-juni 2012)
Poelen kunnen oases zijn van natuur in het
landschap. In en rond goed functionerende
poelen gonst het van het leven. Hierbij
wordt vaak spontaan aan kikkers, padden
en salamanders gedacht. Maar een poel herbergt
zoveel meer dieren en planten. In dit
artikel krijg je enkele handige tips voor aanleg
en onderhoud. In een volgende editie
bekijken we de dieren en planten in de poel.
De voorbereiding
Eén van de voornaamste vragen is uiteraard
of er op de gekozen locatie een voldoende
hoge waterstand is zodat de poel ook
tijdens de zomer zijn water houdt. Bij sommige
soorten worden de larven namelijk
later op het seizoen geboren en voor hen is
het vroegtijdig droog vallen van de poel dan
ook nefast. Dat de poel uitzonderlijk (vb.
tijdens een zeer droge zomer) eens in de
nazomer opdroogt heeft dan weer het voordeel
dat eventueel aanwezige vis sterft. Vissen
zijn nefast voor een gezonde, heldere
poel. Ze woelen in de bodem en verorberen
zowat alles wat enigszins nuttig is (planten,
watervlooien, larven van amfibieën en insecten).
Bij twijfel kan eventueel een proefputje
van ruim 1m diep gegraven worden
waarin men de grondwaterstand gedurende
een jaar kan opvolgen.
Voor de aanleg van een poel dient er altijd
een stedenbouwkundige vergunning te
worden aangevraagd. Wanneer het grondverzet
meer dan 250 m³ bedraagt of wanneer
het een ‘verdachte grond’ (lees: potentieel
verontreinigde) betreft, dienen er
bovendien ook een technisch verslag en een
bodemrapport te worden opgemaakt. De
beste periode voor de aanleg van een poel
is uiteraard in een periode waarin de grondwaterstand
laag is. In normale omstandigheden
is dit in september.
De omgeving
De diversiteit aan planten en dieren die men
in een poel aantreft hangt in hoge mate af
Structuurrijke poel met waterplanten
en aangrenzende ruigtes.
van de ligging en het beheer van de poel.
De ideale situatie is dat de poel gelegen is
in een zeer natuurlijke omgeving en dat er
binnen een straal van maximaal 500m een
aantal landschapselementen zoals een reeds
bestaande poel, bosjes, heggen, ruigten,
knotbomen of bermen aanwezig zijn. Verschillende
amfibieën verblijven immers niet
het ganse jaar door in de poel en gebruiken
dergelijke kleine landschapselementen
in de omgeving als winter- en/of tijdelijk
zomerverblijf. Dit ‘dubbelleven’ vereist dat
de levensvoorwaarden gunstig zijn in zowel
de poel waar eieren gelegd worden en larven
zich ontwikkelen, als op het land waar
vaak voedsel wordt gezocht of overwinterd
wordt. Indien nodig kan men, waar mogelijk,
de omgeving van de poel aantrekkelijker
maken door het aanplanten van enkele
struiken, houtkanten en/of knotbomen. Bijkomende
schuilplaatsen kunnen gecreëerd
worden door houtstapels en takkenwallen
aan te leggen of door bepaalde zones weinig
frequent (vb. elke 3 jaar) te maaien zodat
ruigtes ontstaan.
Het water moet uiteraard van voldoende
kwaliteit zijn en mag niet vervuild worden
14
Boomblad JULI/AUGUSTUS/SEPTEMBER 2012

BOSINFO
door oppervlaktewater uit overstromende
grachten. De nabijheid van een reeds bestaande
poel of andere waterelementen (vb.
vijver, grachtjes,…) met waterbewoners zal
er voor zorgen dat de nieuwe poel sneller
gekoloniseerd wordt.
Aangezien bossen al een vrij hoge graad
van natuurlijkheid hebben en sommige nattere
bosgebieden soms nog (relict)populaties
van amfibieën herbergen, kan de aanleg
van een bospoel in sommige gevallen een
belangrijke meerwaarde betekenen voor de
natuur. Hierbij dient er wel over gewaakt
te worden dat de poel voldoende zonlicht
kan ontvangen en kan het aangewezen
zijn de omgeving van de poel (vnl. aan de
zuidwestzijde) open te maken door enkele
bomen te kappen.
Opbouw en afmetingen van de
poel
Ook de opbouw van de poel zelf, bepaalt
mee welke soorten er zich thuis zullen voelen.
Belangrijk is dat de poel ook gedurende
de zomer voldoende water houdt. De maximum
diepte van de poel bedraagt best ongeveer
1,5 m. Op die manier blijft de poel
meestal gans het jaar door water houden
en gaat de poel niet tot op de bodem dichtvriezen.
Sommige soorten zoals de groene
en bruine kikker overwinteren immers in de
poel. De oppervlakte van de poel is minder
belangrijk, maar een poel van zo’n 200m² is
ideaal.
Cruciaal voor een goede poel zijn de
ondiepe zones met daarop aansluitend een
‘plas-dras’ zone (moeraszone) op de oevers.
Veel poelorganismen leven op deze overgangszones
die ook de groeiplaats zijn van
heel wat waterplanten. De zonbeschenen
oever (= noordwestelijke oever) moet een
zacht glooiende hellingsgradiënt hebben
met een helling van 5cm tot maximaal 25cm
per meter. Deze ondiepe zones warmen in
het voorjaar door het zonlicht sneller op en
vormen geliefkoosde plekjes voor de opgroeiende
larven. In het kader van dit opwarmingsproces
is het aangewezen dat de
poel voldoende zonlicht kan ontvangen en
toch minstens enkele uren per dag rechtstreeks
beschenen wordt.
Aanleg of ruimen kan gesubsidieerd
worden via de Bosgroepen en Regionale
Landschappen.
Onderhoud
Afgestorven plantmateriaal verzamelt zich
op de bodem van de poel jaar na jaar. Dit
natuurlijk proces heet ‘verlanding’ en zorgt
er voor dat de poel dichtgroeit en het open
water geleidelijk verdwijnt. Om dit proces
tegen te gaan kan men de oevervegetatie
periodiek maaien waarbij het maaisel wordt
afgevoerd. Soms kan het ook nodig zijn om
de poel te ruimen waarbij het slib en/of de
waterplanten worden verwijderd. Dergelijke
ingrepen brengen steeds een grote verstoring
met zich mee. Daarom is het aangewezen
deze ruimingswerken gefaseerd uit te
voeren en steeds slechts een deel van de
poel te ruimen. Na verloop van tijd kan het
ook nodig zijn om beheerwerken uit te voeren
in de onmiddellijke omgeving van de
poel. We denken hierbij aan het om de 2 à
3 jaar maaien van de ruigte aansluitend op
de poel of het afzetten van de struiken of
knotbomen rond de poel wanneer deze voor
teveel schaduw zouden zorgen.
Boseigenaars die overwegen een poel
aan te leggen of vragen hebben in verband
met het beheer van een poel kunnen
contact opnemen met de Bosgroep.
Via samenwerking met de Regionale
Landschappen werd onze dienstverlening
op dit vlak nog verbeterd.
Boomblad JUlI/augustus/september 2012
15

NIEUWS UIT BOSGROEP HOUTLAND
10 jaar Bosgroep Houtland
Naar aanleiding van het 10-jarig bestaan van de Bosgroep Houtland organiseren wij met enkele
partners een nieuwe brandhoutdag. Meer dan 15 demonstraties van professionele lesgevers
en zeker 20 standhouders van bedrijven met al het nodige materiaal, van snoeischaren tot
pelletkachels. De dag afsluiten doe je in onze bar. Programma via www.bosgroephoutland.be
Wie zelf in de sector actief is en met een eigen stand op de beurs wil staan, kan contact
opnemen met de vzw Bosgroep Houtland.
Wie hout wenst te kopen via de openbare brandhoutverkoop kan vanaf begin november
een catalogus opvragen bij de Bosgroep Houtland.
Wandeling 'Houtproductie' in Tillegembos
Wanneer: Zondag 18 november 2012 om 14.30u.
Waar: Parking Witte Molenstraat te Sint-Michiels (Brugge).
Gidsen: Jan Goris (Bosgroep Houtland) en Koen Maertens (ANB).
16
Boomblad JULI/AUGUSTUS/SEPTEMBER 2012

NIEUWS UIT BOSGROEP HOUTLAND
Zomeravond 'Landgoed van 't Veld'
Ter gelegenheid van 10 jaar Bosgroep Houtland zijn er dit jaar wat extra’s voor onze leden (zie
ook de brandhoutdag op 25 november). Zo was er op dinsdag 19 juni 2012 een bezoek aan
het landgoed van onze voorzitter. In de vorige editie van het Boomblad werd dit domein ‘Van
’t Veld’ voorgesteld. Zeventig leden waren van de partij. Bijgevoegde foto’s getuigen van de
gezellige en leerrijke bijeenkomst.
Publieke consultatieronde UBP Sint-Andriesveld
Het uitgebreid bosbeheerplan (UBP) voor het Sint-Andriesveld ligt van 1 tot 31 oktober ter
inzage bij de vzw Bosgroep Houtland, Kasteel Tillegem, Tillegemstraat 81, 8200 Brugge.
Maandag tot en met vrijdag van 8.30u tot 12.30u of op afspraak via 050 40 70 23. In deze
periode kunnen opmerkingen en/of bezwaren schriftelijk gericht worden aan de Bosgroep.
Het plan behandelt het voorziene bosbeheer in 21 verschillende privé-eigendommen (190ha)
voor de komende 20 jaar. Het gebied situeert zich tussen de dorpskernen van Loppem, Snellegem
en Zedelgem. De drie grootste deelgebieden zijn Landgoed van ’t Veld, Sint-Andriesabdij
Zevenkerken en Domein Ter Heide.
Aandachtspunten zijn o.m. het herstellen van de Europees beschermde loofbossen en heidevegetaties
en het produceren van kwaliteitshout met standplaatsgeschikte bomen (o.a. Beuk,
Zomereik, Grove den maar ook ‘uitheemse’ soorten als Douglas, Lork, Tamme kastanje en Corsikaanse
den). Het beheerplan voldoet aan de Vlaamse criteria voor duurzaam bosbeheer.
Zo zal het aandeel inheemse bestanden toenemen van 63ha tot 88ha. De oppervlakte open
plekken met natuurgericht beheer neemt toe van 4,6ha tot 9,9ha en meer dan 3km bosranden
worden ingericht. Er is geen verdere openstelling voor publiek voorzien dan de huidige, o.m.
vanwege de hoge natuurwaarden, de privésfeer van de bewoners en de rust voor de abdij.
Boomblad JUlI/augustus/september 2012
17

NIEUWS UIT BOSGROEP IJZER EN LEIE
Verslag van de Algemene Vergadering
De Bosgroep IJzer en Leie mag ook dit jaar met trots terugblikken op een geslaagde Algemene
Vergadering die op 12 mei doorging in het dorpshuis Jonkershove te Houthulst. Na de
gebruikelijk formele voorstelling van het jaarverslag, de resultatenrekening, de planning en
de begroting werd de voormiddag afgesloten met 2 heel interessante lezingen respectievelijk
rond vleermuizen in bos en de avifauna van de West-Vlaamse bossen.
Ten slotte kon elkeen genieten van een receptie met een smakelijk hapje en een drankje …
Voorzitter Benoit de
Maere d’Aertrycke gaf
zijn openingsspeech ...
Het formele gedeelte
van de Algemene Vergadering
werd verzorgd
door de coördinator.
Floris Verhaege, expert
fauna en flora van
het ANB, gaf een boeiende
lezing over vleermuizen.
Ook de tweede lezing
over avifauna gegeven
door Rudi Debruyne,
oogstte veel interesse.
Bij wijze van afsluiting kon iedereen nog wat napraten
en genieten van de receptie ...
18
Boomblad JULI/AUGUSTUS/SEPTEMBER 2012

NIEUWS UIT BOSGROEP IJZER EN LEIE
Terugblik op de cursus bosflora
Op 4 mei vond de cursus ‘bosflora’ van Inverde plaats
in het St. Arnoldus te Tiegem en het privé-bos van
bosgroeplid Christophe Dewaele in het Hellebos.
Aan deze cursus die de Bosgroep IJzer en Leie heeft
aangeboden, hebben 16 personen deelgenomen.
Eerst werd in het lokaal ‘De Boomklever’ van het
St. Arnolduspark een presentatie gegeven waarbij
de deelnemers een korte inleiding verkregen tot de
vegetatiekunde en een theoretische kennismaking
met enkele in Vlaanderen voorkomende bosplantengemeenschappen.
Per bosplantengemeenschap
werden telkens verschillende kenmerken toegelicht
zoals
vochtigheidsgraad, bodemtype, voedselrijkdom,
leeftijd, voorkomen in Vlaanderen, bijhorend
beheer en uiteraard de typisch voorkomende bosplanten.
Na de theorie volgde een even interessante
excursie in het bos waarbij het herkennen van
allerhande bosplanten werd ingeoefend om dan uiteindelijk
de voorkomende bosplantengemeenschap
te kunnen determineren. Met sympathieke bosplanten
zoals boshyacint, salomonszegel, muskuskruid,
boswederik en anderen in bloei in combinatie met
een zachte lentezon was dit de ideale moment om
onze kennis van de kruidachtige bosplanten wat bij
te schaven en dat hebben we ook gedaan.
Wellicht vervolgcursus bomen en struiken herkennen!
Op donderdag 21 juni is de cursus ‘bomen en
struiken herkennen in een oogopslag’ o.l.v.
Alexandra Manaert van Inverde doorgegaan
in de regio Bellegem. Na een boeiende theoretische
presentatie tijdens de welke de belangrijkste
inheemse bomen en struiken en
ook enkele exoten besproken werden met
de nadruk op soortherkenning, standplaatsvereisten
en (hout)gebruik, werd een terreinexcursie
in de namiddag uitgevoerd in het
prachtige oude bos van bestuurslid Bernard
Boes. Het enthousiasme van de docente, de
bijzondere interesse onder de aanwezigen,
de warme ontvangst van Bernard Boes en het
ondanks de dreigende voorspellingen goede
weer mogen ons doen besluiten dat dit een zeer geslaagde cursus was. Er werd bovendien al
meteen de vraag gesteld om de cursus ‘bomen en struiken herkennen in de winter’ eveneens
te organiseren. Onze Bosgroep zal dan ook komende winter u dit trachten aan te bieden.
Boomblad JUlI/augustus/september 2012
19

BOSGROEPEN IN WEST-VLAANDEREN
Legende
Openbare bossen
Privébossen
Bosgroep IJzer en Leie
Bosgroep Houtland
Bosgroep Houtland vzw
Streekhuis Kasteel Tillegem
Tillegemstraat 81
8200 Sint-Michiels (Brugge)
Tel.: 050 40 70 23
Fax: 050 40 31 41 of 050 38 71 00
E-mail: bosgroephoutland@west-vlaanderen.be
Website: www.bosgroephoutland.be en
www.bosgroepen.be
BT W: BE 0866.482.291
Bosgroep IJzer en Leie vzw
Bezoekerscentrum De Palingbeek
Vaartstraat 7
8902 Zillebeke (Ieper)
Tel.: 057 23 08 54
Fax: 057 23 08 51
E-mail: clint.callens@west-vlaanderen.be
Website: www.bosgroepen.be
Ondern.-nr.: 0816.706.346
Coördinator: Jan Goris
Coördinator: Clint Callens
DE WEST-VLAAMSE BOSGROEPEN
WORDEN GESTEUND DOOR: